Duszpasterstwo a Rodzina POL WEB


Duszpasterstwo a Rodzina POL WEB

1 Pages 1-10

▲back to top

1.1 Page 1

▲back to top
Duszpasterstwo
Młodzieżowe
a Rodzina
Sektor
Salezjańskiego
Duszpasterstwa
Młodzieży

1.2 Page 2

▲back to top
Projekt graficzny: Artia Comunicación
Ilustracje: Javier Carabaño
Przekład: Zenon Klawikowski
Wszelkie prawa zastrzeżone Dykasteria Duszpasterstwa Młodzieżowego SDB
Wydanie Extra Komercyjne
Salesiani di Don Bosco – Sede Centrale
Via Marsala, 42. 00185 Roma

1.3 Page 3

▲back to top
Duszpasterstwo
Młodzieżowe
a Rodzina
Sektor
Salezjańskiego
Duszpasterstwa
Młodzieży

1.4 Page 4

▲back to top
AKRONIMY I SKRÓTY
ACG Atti del Consiglio Generale della Società Salesiana di San
Giovani Bosco
SPWD Salezjański Program Wychowawczo Duszpasterski
WWD Wspólnota Wychowawczo-Duszpasterska
ŹRÓDŁA
FC Jan Paweł II, Adhortacja apostolska «Familiaris Consortio»
(22 listopada 1981).
FD Documento finale del Sinodo dei Vescovi sui Giovani, la
Fede ed il Discernimento Vocazionale (27 października
2018)
AL Franciszek, Adhortacja apostolska posynodalna o miłości
w rodzinie «Amoris laetitia» (19 marca 2016).
CV Franciszek, Adhortacja apostolska posynodalna «Christus
vivit» (25 marca 2019).
EG Franciszek, Adhortacja apostolska do biskupów,
prezbiterów, diakonów, osób konsekrowanych i świeckich
o głoszeniu Ewangelii w świecie współczesnym «Evangelii
gaudium» (24 listopada 2013).
FT Franciszek, Lettera enciclica «Fratelli tutti» (3 ottobre
2020).
FS Źródła Salezjańskie. 1. Don Bosco e la sua opera Raccolta
antologica, Roma, LAS, 2014.
BR Braido, P. Don Bosco prete dei giovani nel secolo delle
libertà, LAS, 2003
Braido, P. San Giovanni Bosco, Scritti sul sistema
preventivo nell’educazione della gioventù. La Scuola, 1965
QR La pastorale giovanile salesiana. Quadro di riferimento,
SDB, Roma 2014.
PGF Pastorale Giovanile e famiglia. Atti del Congresso
Internazionale (27 novembre – 1° dicembre 2017 a Madrid).

1.5 Page 5

▲back to top
Spis treści
Słowo wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
WPROWADZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
„Zatroszczyć się o rodzinę…” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
…by sprawić, że rodziny „zatroszczą się” o innych . . . . . . . . . . . 13
Rodzina odzwierciedleniem czasów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Rozdział 1
RODZINA KS. BOSKO: RODZINA KONKRETNA . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.1. Utrata i nieobecność ojca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
1.2. „Rodzina otwarta” z matką w centrum . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.3. Wspólnota na Valdocco jak w domu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
1.4. Bóg cię widzi, uczymy się patrzeć oczami Boga . . . . . . . . . 28
PODSUMOWANIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29
Rozdział 2
SYSTEM PREWENCY JNY I RODZINA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
2.1. System prewencyjny: doświadczenie duchowe i apostolskie . . 32
2.2. „Wyobraźnia miłosierdzia” urzeczywistniasię w
systemie prewencyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
2.3. Duch rodzinny i świadectwo wychowawcze:cenne
dziedzictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
2.4. Komunikacja i przekaz międzypokoleniowy . . . . . . . . . . . . 37
PODSUMOWANIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41
Rozdział 3
INWESTOWAĆ W WYCHOWANIE MŁODZIEŻY, ABY TWORZYĆ
RODZINY NA DZIŚ I NA JUTRO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
3.1. Młodzież i rodziny w sercu WWD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
3.2. Obszary, w których należy zaangażować rodziny . . . . . . . . 45
3.3. Wkład rodziny w WWD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
3.4. Salezjańskie duszpasterstwo młodzieżowe i rodzina:
zaangażowanie i integracja w SPWD . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
PODSUMOWANIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65
Myśl końcowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
5

1.6 Page 6

▲back to top
Słowo wstępne
Droga Kościoła, Zgromadzenia i Sektora
Salezjańskiego Duszpasterstwa Młodzieży, zmierzająca do pogłębienia
synergii między duszpasterstwem młodzieży a rodziną, została
zapoczątkowana w trzechleciu 2015-2018 w kontekście synodów
zwołanych przez Kościół („Wyzwania duszpasterskie dla rodziny w
kontekście ewangelizacji”, 2014; „Powołanie i misja rodziny w Kościele i świecie
współczesnym”, 2015; „Młodzież, wiara i rozeznania powołania”, 2018). Te
trzy synody, dwa poświęcone rodzinie, a jeden młodzieży, były bardzo
użyteczne dla kwestii duszpasterstwa młodzieżowego i rodziny. W tę
refleksję włączyły się: 27. Kapituła Generalna Zgromadzenia Salezjańskiego
(2014) i Międzynarodowe Sympozjum „Duszpasterstwo Młodzieżowe i
Rodzina” (Madryt, 2017), zwołane przez Sektor Duszpasterstwa Młodzieży,
kładąc nacisk na to, że rodzina, jako komórka społeczna i kościelna, odgrywa
kluczową rolę w społeczeństwie i wychowaniu przyszłych pokoleń.
W ostatnim kwartale 2020 roku zgromadziliśmy i przeanalizowaliśmy
materiał dotyczący działań podjętych w tym względzie przez Zgromadzenie
(spotkania delegatów, dokumenty ekspertów i materiały kongresowe),
analizując jednocześnie ostatnie dokumenty (które wyszły po publikacji
„Amoris letitia”) w kontekście międzynarodowym, dotyczące relacji,
jaka zachodzi między duszpasterstwem młodzieżowym a rodziną,
doprowadzając ostatecznie do wydania odpowiedniego dokumentu.
Następnie poprosiliśmy dużą grupę osób z różnych Regionów o przesłanie
uwag i sugestii w tym względzie. Jednocześnie Przełożony Generalny i jego
Rada przeanalizowali ten materiał w czasie różnych sesji roboczych (styczeń
i czerwiec 2020). Po uwzględnieniu otrzymanych wskazówek i propozycji,
opracowaliśmy ten dokument końcowy, który jest bardziej dopracowany i
odpowiada naszemu doświadczeniu w tym temacie.
Tak więc tekst, który będziecie czytać, pomyślany jako syntetyczny
i organiczny zbiór tego, co istotne, stanowi rezultat tego bogatego i
użytecznego procesu. Ten dokument nie rości sobie pretensji do bycia
podręcznikiem duszpasterstwa rodzin. Strony te wpisują się w refleksję, z
pewnością niewyczerpującą, która podkreśla, że zaangażowanie i integracja
6

1.7 Page 7

▲back to top
tych dwóch rzeczywistości (salezjańskiego duszpasterstwa młodzieżowego
i rodziny) prowadzi nas do wspólnego zastanowienia się nad znaczeniem
i wymogami, jakie ta podwójna perspektywa stawia przed naszą odnową
wychowawczą i duszpasterską. Czy więc możemy kształtować osobowość
naszych dzieci i młodzieży bez przeanalizowania, wyjaśnienia i ożywienia
wartości związanych z rodziną?
Stąd też celem dokumentu jest zwrócenie uwagi na ten kierunek
duszpasterstwa. Jest on adresowany do Salezjanów księdza Bosko i
wszystkich działaczy duszpasterskich, którzy odpowiadają za animację
różnych sektorów i obszarów.
Istotnie, w obliczu sytuacji rodzin, z jaką mamy dzisiaj do czynienia, my,
salezjanie, wraz z Rodziną Salezjańską, jesteśmy wezwani do wyjścia
z odpowiednią propozycją duszpasterską, by towarzyszyć różnym
typom rodzin, które tworzą nasze WWD (= Wspólnoty Wychowawczo-
Duszpasterskie), i wszystkim ludziom młodym. Niektórzy z czytelników
mogliby odnieść wrażenie, że przechodzimy od preferencyjnego
zainteresowania młodzieżą do uprzywilejowanego zainteresowania rodziną.
Dlatego pytanie o sens, przyczyny i konsekwencje tego jest uzasadnione,
co może wydawać się odstępstwem od naszego pierwszego wyboru.
W rzeczywistości wybór młodych ludzi nie jest wyborem zewnętrznym
i okazjonalnym, ale wewnętrznym dla duszpasterstwa i nie wynika z
organicznej natury przesłania (ewangelizacja), ale z charyzmatycznej
preferencji. Oczywiście nie zrodziliśmy się jako ruch zajmujący się
duszpasterstwem rodzin; jako Rodzina Salezjańska jesteśmy ukierunkowani
na posłannictwo na rzecz ludzi młodych, na preferencyjne ukochanie
młodzieży, zwłaszcza najbardziej potrzebującej, na dobro Kościoła i
społeczeństwa. Możemy powtórzyć za księdzem Bosko: «Pan posłał
mnie do młodych ludzi, więc muszę się oszczędzać w innych nieistotnych
rzeczach i zachować moje zdrowie dla nich».
Choć to prawda, równie prawdziwe jest to, że nie możemy pracować z
młodymi ludźmi bez myślenia o ich rodzinach. Już papież Benedykt XVI w
7

1.8 Page 8

▲back to top
czasie audiencji dla uczestników Kapituły Generalnej Salezjanów (31 marca
2008), w kontekście nowych obszarów ewangelizacji powiedział wyraźnie,
że „opieka nad rodziną nie oznacza zubożenia pracy na rzecz młodzieży, a
wręcz przeciwnie, czyni ją trwalszą i bardziej skuteczną. Tak więc zachęcam
was do pogłębienia różnych form tego zaangażowania, na które już się
otworzyliście; będzie to również z korzyścią dla wychowania i ewangelizacji
młodzieży”. Jest to zatem horyzont naszej pracy.
Tekst, który przedstawiamy, składa się z trzech części. W pierwszej mówimy
o wartości rodziny w doświadczeniu księdza Bosko i na Valdocco, aby
następnie, w drugiej części, przejść do pewnych refleksji dotyczących
jakości spotkania o charakterze wychowawczym i ducha rodzinnego w
systemie prewencyjnym. Zaś w ostatnim rozdziale zostaje podkreślone
znaczenie samej rodziny, jej wkład w ekosystem edukacji młodzieży, z
podkreśleniem jej pozytywnego udziału w codziennym życiu WWD.
Przedstawiono pewne konkretne wskazówki dla SPWD, wychodząc od
niektórych przesłanek, które określają rodzinę jako pierwsze i wspólne
powołanie oraz miejsce „par excellence” dla więzi uczuciowej; aktywny
podmiot duszpasterstwa we Wspólnotach Wychowawczo-Duszpasterskich;
przestrzeń do doświadczenia dialogu, szacunku, miłości, zainteresowania
młodymi ludźmi, którzy chcą inwestować w relacje i więzi rodzinne.
Zachęcając Was do lektury, chciałbym serdecznie podziękować wszystkim
osobom z różnych inspektorii świata, które aktywnie uczestniczyły w
opracowaniu tego dokumentu, a także pani dr Antonelli Sinagodze oraz
tym, którzy towarzyszyli nam w tej pracy w kompetentny i profesjonalny
sposób, dostarczając odpowiednich sugestii i wskazówek.
ks. Miguel Angel Garcia Morcuende
Radca ds. Duszpasterstwa Młodzieży
ROME, 24 JUNE 2021
8

1.9 Page 9

▲back to top
WPROWADZENIE

1.10 Page 10

▲back to top
WPROWADZENIE
1 „Zatroszczyć się o rodzinę…”
Troska o rodzinę wzbudza wielkie zainteresowanie na całym świecie. Daje
się temu wyraz w sposób szczególny w artykułach, publikacjach naukowych
i materiałach kongresowych. A jednocześnie prosi się rodzinę, by sama
zadbała o więzi, które, tworząc gęstą sieć, wspierają młodego człowieka
w procesie wzrastania i podnoszą jakość życia wspólnoty. Dlatego
należy promować odpowiednie strategie wychowawczo-duszpasterskie
wspierające rodzinę, związane z rolą, jaką odgrywa ona w budowaniu
relacji międzyludzkich i międzypokoleniowych, a także w ogólnej koncepcji
wychowania i towarzyszenia nowym pokoleniom.
Papież Franciszek zachęca nas dzisiaj do «duszpasterstwa więzi»
(AL, 211), ponieważ każde doświadczenie związane z rodziną jest
historią relacji, budowaną wokół pewnego programu życia, który
łączy się z kontekstem kulturowym, społecznym, gospodarczym i
politycznym. W historii każdej rodziny przeplatają się momenty, w
których ta jest w stanie wyrazić swoje zasoby, z chwilami, w których
doświadcza momentów bezsilności i zmęczenia.
W swojej złożoności każda rodzina jest jak książka, którą trzeba przeczytać,
odpowiednio zinterpretować i zrozumieć, czyniąc to z wielką troską, uwagą
i szacunkiem. Faktem jest, że w naszym współczesnym społeczeństwie
życie rodzinne doświadcza pewnych uwarunkowań, które odsłaniają jej
kruchość:
◗◗ Słabość i rozproszenie sieci relacyjnych. W kulturze, w której dominuje
indywidualistyczna wizja istnienia, osłabiły się relacje wspólnotowe i
interakcje społeczne, zubożały więzi bliskości, uczuciowe, nieformalne
sieci pomocy i kultura spotkania (por. FT, 30). Zmieniły się miejsca
spotkań, a ponadto kultura cyfrowa obnażyła pewną kruchość zasób:
nowe technologie dają większe możliwości włączania się w życie
społeczne i relacje poprzez dzielenie się miejscami wirtualnymi, ale
takie uczestnictwo niekoniecznie musi być efektywne i afektywne.
Żyjemy w erze hiperłączy, w kontakcie ze wszystkimi i w każdej
chwili możemy się połączyć za pośrednictwem internetu i platform
10

2 Pages 11-20

▲back to top

2.1 Page 11

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
społecznościowych; widać to w każdym momencie, np. gdy siedzimy
przy stole i zamiast brać udział w biesiadzie, nie możemy oderwać
nawet na chwilę rąk, a także, niestety, umysłu, od smartfona.
◗◗ Duchowa suchość, odwrócenie się od „spraw ducha” lub niezdolność
połączenia się z Boskością w celu odkrycia głębszego sensu życia, aby
żyć swoją wiarą w znaczący sposób.
◗◗ Dezorientacja i zagrożenia związane z radzeniem sobie ze zmianami w
kulturze skoncentrowanej na „samowystarczalności”, zwłaszcza na
ewolucyjnych etapach życia (dorastanie, narodziny dziecka, starzenie
się...) oraz w momentach nieoczekiwanej zmiany (jak np. utrata pracy,
separacja, żałoba… ), często doświadczanej w zaciszu domowym.
Konfrontacja ze słabościami jest ważna także dlatego, że „żadna rodzina
nie jest doskonała i uformowana raz na zawsze, ale wymaga stopniowego
rozwoju swojej zdolności do kochania. Istnieje stałe wezwanie, które
pochodzi z pełnej komunii, niezwykłej jedności między Chrystusem a
Jego Kościołem, piękna tej wspólnoty, jaką jest Rodzina z Nazaretu, i
z nieskazitelnego braterstwa istniejącego między świętymi w niebie.
Kontemplowanie pełni, której jeszcze nie osiągnęliśmy, pozwala nam także
na zrelatywizowanie historycznej drogi, którą idziemy jako rodziny, abyśmy
przestali wymagać od relacji międzyludzkich takiej doskonałości, czystości
intencji i konsekwencji, które można znaleźć jedynie w ostatecznym
królestwie. Ponadto kontemplowanie pełni uniemożliwia nam też surowe
osądzanie tych, którzy żyją w warunkach wielkiej słabości. Wszyscy
jesteśmy powołani, aby nieustannie dążyć ku temu, co nas przekracza,
w tym pokonywania naszych ograniczeń, a każda rodzina powinna żyć tą
nieustanną zachętą.
Rodziny, podążajmy naprzód i nie ustawajmy! Mamy obietnicę, że
zawsze więcej jeszcze przed nami. Nie traćmy nadziei z powodu naszych
ograniczeń, ale nie rezygnujmy też z dążenia do pełni miłości i jedności,
które zostały nam obiecane” (AL, 325).
Rodzina podlega ciągłym zmianom. Różne konfiguracje sprawiły, że stała
się ona rzeczywistością wielopłaszczyznową: rodziny nuklearne lub małe
(ojciec, matka i dzieci); rodziny monoparentalne lub monorodzicielskie
(ojciec lub matka i dzieci); rodziny rozszerzone lub powiększone, jedno-,
dwu- lub wielopokoleniowe itd... Rozszerzyła się także typologia rodziny:
11

2.2 Page 12

▲back to top
WPROWADZENIE
rodziny rozdzielone, zrekonstytuowane, niepełne, wieloetniczne; związki
pozamałżeńskie, stałe związki partnerskie. Pokrewieństwo lub małżeństwo
nie są już wyłącznymi kryteriami definiowania rodziny. Rzeczywistość stała
się do tego stopnia złożona, że nie możemy dzisiaj myśleć o rodzinie w
liczbie pojedynczej, ale w liczbie mnogiej.
NIE MA JEDNEJ RODZINY, JEST WIELE RODZIN
Jednak pomimo różnych konfiguracji rodziny, możemy stwierdzić, że relacja
rodzinna stanowi komponent o fundamentalnym znaczeniu, ponieważ
niezależnie od tego, czy dzieje się dobrze czy źle, ona jedynie pozwala na
budowanie i rozwój własnej tożsamości. Rodzina to kontekst relacyjny,
który wspiera transformację; istotnie, ta „organizuje” podstawowe
relacje, uwzględniając zasadnicze różnice między osobami. Rodzina jest
więc przestrzenią i „miejscem” spotkania różnorodności, które stoją
u podstaw ludzkiego doświadczenia związanego z płcią, pokoleniami,
temperamentami, tożsamościami itd.
Dla papieża Franciszka rodziny „nie są problemem, są przede
wszystkim szansą” (AL 7); wystarczy tutaj pomyśleć o doświadczeniu
Jezusa w jego rodzinie (Łk 2,51-52). Rodziny stanowią okazję, aby
nauczyć się być, żyć razem, pomagać, troszczyć się, kochać.
Jeśli chodzi o troskę o rodzinę, ta dotyczy przede wszystkim członków
rodziny, w ich różnorodności i ich godności; żadna instytucja nie może stać
ponad ludźmi i ich integralnym rozwojem ludzkim. Myślenie i postrzeganie
życia rodzin jako dobrej nowiny to zaproszenie do życia w przestrzeni, od
której wychodząc, można budować owo „my”. Projekt rodziny szczęśliwej
zakłada rozpoznanie blasków i cieni doświadczenia z nią związanego,
uznanie siebie jako istot będących w relacji i w łączności z szerszymi
kontekstami.
12

2.3 Page 13

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
2 …by sprawić, że rodziny
„zatroszczą się” o innych
«Proces synodalny» dotyczący rodziny, zaproponowany pr-
zez papieża Franciszka i zapoczątkowany przez dwa synody
(nadzwyczajny w 2014 r. i zwyczajny w 2015 r.), pozwolił zrozumieć,
że, jak to twierdził św. Jan Paweł II, „rodzina nie jest obszarem du-
szpasterstwa, ale horyzontem i drogą Kościoła” (List do rodzin, 1994).
Jesteśmy przekonani, że rodziny, wszystkie rodziny, stanowią podmiot,
a nie tylko przedmiot wychowania i ewangelizacji. Stąd też dla nas,
zajmujących się duszpasterstwem młodzieżowym, posynodalna adhortacja
«Amoris laetitia» to zaproszenie, które pozwala, wsłuchując się w czasy,
przyjrzeć się rodzinie w kontekście posługi duszpasterskiej, jaka nam
została powierzona.
Rodziny stanowią podmiot ewangelizacji i wychowania zarówno ad intra (w
odniesieniu do dzieci), jak i ad extra (we wspólnocie Kościoła i w WWD, do
których należą). Pierwszy aspekt jest z pewnością kluczowy, ale również
bardziej „zwyczajny”, będąc związany z dynamiką duszpasterstwa rodzin;
drugi natomiast stanowi szczególny wkład, gdy chodzi o refleksję, jaką
przeprowadzamy jako Zgromadzenie.
W tym kontekście kulturowym i w przechodzeniu przez dynamikę zmian
obecnej epoki, rodzina z jednej strony jest podmiotem wystawionym na
kruchość i ryzyko, jak to już zaznaczyliśmy, a z drugiej – stanowi jedyny
i cenny zasób w naszych WWD. W czasie Krajowego Kongresu w
Madrycie w 2017 roku została przeprowadzona analiza, na którą złożyły
się rozbudowane refleksje i debaty. Poza zmianami, które charakteryzowały
i charakteryzują rodzinę, wyłania się dzisiaj jej pozytywny obraz jako:
◗◗ Miejsca przyjęcia i relacji, gdyż najpełniej wyraża to fundamentalne
doświadczenie, jakim jest relacja z drugim człowiekiem (w parze, w
stosunku do dzieci, w relacjach między rodzeństwem, w relacjach w
poszerzonych rodzinach). Jest miejscem spotkania osób, które mają
możliwość troszczenia się o siebie nawzajem, a jednocześnie bycia dla
13

2.4 Page 14

▲back to top
WPROWADZENIE
siebie kimś znaczącym (poprzez codzienne relacje, w których mierzą
się z potrzebami i wymaganiami innych oraz uczą się wzajemnego
słuchania i dialogu).
◗◗ Miejsca więzi uczuciowej „par excellence”, ale także miejsca
odpowiedzialności wobec innych.
◗◗ Miejsca odmienności osób, które, przezwyciężając z ufnością
tę odmienność i obojętność, zaczynają doświadczać w sposób
pozytywny kontaktu z nimi, ucząc się postrzegać to jako pewien
zasób, który, w dynamice wymiany, pozwala obu stronom wzrastać.
◗◗ Miejsca wychowania, ponieważ proces wychowawczy wzmacnia
kształtowanie się tożsamości.
◗◗ Miejsca humanizacji, ponieważ rodzina nadaje formę ludzką,
humanizuje to, co się w niej rodzi i wiąże się z nią, przyczyniając się
do harmonijnego rozwoju osób.
◗◗ Miejsca wzrastania w wierze; święty obszar, na którym każdy członek
rodziny rozwija się w jedności z Bogiem.
◗◗ Miejsca uprzywilejowanego, w którym doświadcza się radości
przebaczenia. To w rodzinie osoby uczą się przebaczenia, ponieważ
mają pewność, że zostały zrozumiane i mogą liczyć na wsparcie
pomimo błędów, które mogą popełnić.
◗◗ Miejsca nadziei, które zaświadcza o tym, że w świecie, które dąży do
indywidualizmu i powierzchowności, wciąż istnieją bezinteresowna
miłość, hojność, altruizm, serdeczność i troska o najsłabszych.
14

2.5 Page 15

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
3 Rodzina odzwierciedleniem
czasów
Instytucja rodziny, pomimo zmian i różnego rodzaju wyzwań, które jej
zagrażają, pozostaje nadal mocna, jednak stanowi ona projekt życia/
rzeczywistości, który domaga się odpowiedniego horyzontu realizacji i
stałego zaangażowania ze strony wszystkich.
Z rzeczywistości duszpasterskiej dotyczącej wszystkich regionów
Zgromadzenia wyłoniło się wiele obserwacji i wyzwań, które mogą stać
się przedmiotem analizy podczas przyszłych spotkań formacyjnych:
◗◗ Wyzwanie związane z odpowiednim umiejscowieniem wewnątrz
salezjańskiej propozycji wychowawczo-duszpasterskiej. Ważne jest
uzasadnienie terminologii, której używamy, aby pozostać wiernymi
naszemu charyzmatowi: „duszpasterstwo młodzieżowe i rodzina”.
Jest to dwumian użyty w perspektywie salezjańskiej, który nie pomija
uprzywilejowanej i priorytetowej troski o młodzież; który nie nadaje
temu wyborowi znaczenia jedynie retorycznego, bez konsekwencji na
poziomie operacyjnym; który nie spłaszcza nas do niezróżnicowanej
tożsamości apostolskiej i który nie prowadzi do paralelizmów lub
niepowiązanych ze sobą duszpasterstw. Myślenie o tych dwóch
kwestiach wziętych razem jest poprawne antropologicznie,
ugruntowane teologicznie oraz duszpastersko obiecujące i owocne.
Duszpasterstwo wśród młodzieży jest «stylem» i «metodą», jak to
czytamy w art. 20 Konstytucji Salezjanów księdza Bosko: «Ksiądz
Bosko… żył w spotkaniach z chłopcami pierwszego Oratorium
doświadczeniem duchowym i wychowawczym, które nazwał
„systemem prewencyjnym”. […] Ksiądz Bosko przekazuje nam ten
system jako styl życia i pracy w głoszeniu Ewangelii i zbawianiu
młodzieży».
◗◗ Wyzwanie dotyczące protagonizmu rodzin. Oprócz uczynienia
wszystkich par małżeńskich i rodzin chrześcijańskich podmiotem
15

2.6 Page 16

▲back to top
WPROWADZENIE
swojej szczególnej uwagi i troski, celem duszpasterskim jest
postrzeganie tych par i rodzin jako aktywnego i odpowiedzialnego
podmiotu duszpasterskiego, który uczestniczy w życiu i misji Kościoła
oraz w rozwoju społeczeństwa, wypełniając te zadania i posługę,
które mają swoje korzenie w sakramencie małżeństwa.
◗◗ Wyzwanie dotyczące przyjęcia i pracy z wszystkimi rodzinami,
otwierając się przede wszystkim na rodziny znajdujące się w trudnej
sytuacji i przeżywające różne problemy, przyjmując je i pomagając im
wyleczyć rany, które pojawiają się w relacjach ludzkich, zarówno przed
jak i po uformowaniu się rodziny. Również na poziomie koncepcyjnym
powinniśmy tutaj używać terminu w liczbie mnogiej – rodziny –
ponieważ mamy tutaj do czynienia z wieloma konfiguracjami rodzin.
◗◗ Wyzwanie dotyczące życia duchowego w kontekście rodziny. Należy
przywrócić wymiar duchowy, aby odczuć jego smak, piękno. Zachęta
do uczynienia życia rodzinnego dobrą nowiną, powodem do szczęścia,
umieszcza nas na obszarze miłości jako miejsca daru, w którym rodzą
się i ożywają relacje, które prowadzą nas następnie do wyjścia poza
tę komórkę w kierunku wspólnoty.
◗◗ Wyzwanie dotyczące formacji to promowanie spotkań formacyjnych
– dotyczące zagadnień interesujących rodziny i na temat rodziny,
zwłaszcza we współczesnej kulturze – dla salezjanów, rodzin, starszej
młodzieży i młodych par. Warto zastanowić się nad stwórczym i
zbawczym planem Boga związanym z małżeństwem i rodziną, który
wymaga poznania i pogłębienia.
◗◗ Wyzwanie dotyczące tworzenia sieci kontaktów. Zachodzi
konieczność tworzenia sieci kontaktów z wszystkimi instytucjami
(diecezjami, stowarzyszeniami…), które zajmują się różnymi
konfiguracjami rodzin w celu zawiązania dobrych sojuszy.
◗◗ Wyzwanie dotyczące integracji rodzin i Salezjańskiego Ruchu
Młodzieżowego (MGS), by nie tracić z pola widzenia głównego
obiektu naszego duszpasterstwa, podkreślając owocne powiązanie
tych dwóch perspektyw duszpasterskich, związanych z rodziną i
młodzieżą.
16

2.7 Page 17

▲back to top
PASTORALE GIOVANILE E FAMIGLIA
RODZINA KS. BOSKO:
RODZINA KONKRETNA
ROZDZIAŁ
I

2.8 Page 18

▲back to top
RODZINA KS. BOSKO: RODZINA KONKRETNA
1 1 UTRATA I NIEOBECNOŚĆ OJCA
Nasze spotkanie się z księdzem Bosko jest procesem ciągle aktualnym.
Podążać za jego wizjami; zrozumieć jego pasję wychowawczą; poznać jego
talent do wyprowadzania ludzi młodych ze „złych dróg”, aby uczynić ich
dobrymi chrześcijanami i uczciwymi obywatelami, by wychowywać ich do
wiary chrześcijańskiej i świadomości społecznej, aby przygotować ich do
zdobycia solidnego wykształcenia zawodowego, jest doświadczeniem
niezwykłego wkładu w wymiarze ludzkim i zaangażowania ze strony
rodziny.
Doświadczenie ks. Bosko w tym zakresie ma swoje głębokie korzenie. W
istocie jego życie jest wynikiem doświadczeń życia rodzinnego, wielości
relacji, przekazanych tradycji, spotkania młodych ludzi bez rodzin, historii
miłości i kryzysów rodzinnych i to od pierwszych chwil swojego życia,
kiedy jako bardzo mały chłopiec musiał stawić czoła utracie ojca. Pierwsze
wspomnienie, które ksiądz Bosko przekazuje swoim czytelnikom we
Wspomnieniach Oratorium, odnosi się do wydarzenia, którego znaczenie
będzie mógł zrozumieć dopiero później: co znaczy utrata ojca. Można
zauważyć, że brak taty w życiu księdza Bosko przekształcił się bardziej w
płodność duchowego ojcostwa niż w traumę, która mogłaby paraliżować
lub hamować drzemiący w nim potencjał.
Pamiętamy to wydarzenie, ale warto przypomnieć, co ksiądz Bosko o
nim nam przekazał: „Nie wiem, co się działo ze mną w tych żałobnych
okolicznościach. Przypominam sobie tylko, a jest to pierwsze wydarzenie
z życia, które zachowałem w pamięci, że wszyscy wychodzili z pokoju
zmarłego, a ja koniecznie chciałem tam pozostać. „Chodź, Janku, chodź
do mnie” – powtarzała zbolała matka. „Nie chcę, jeśli tatuś nie idzie, nie
chcę iść” – odpowiedziałem. „Biedne dziecko – podjęła moja matka –
chodź ze mną, już nie masz ojca”. To powiedziawszy, wybuchnęła głośnym
płaczem, wzięła mnie za rękę i zabrała gdzie indziej, a ja płakałem, bo ona
płakała, gdyż w tym wieku nie mogłem oczywiście rozumieć, jak wielkim
nieszczęściem jest utrata ojca.” (FS, s. 1174)
Ksiądz Bosko dwukrotnie przeżywa ból po utracie ojca. Oprócz
swojego biologicznego ojca (Franciszka), traci też ojca duchowego (ks.
Calosso). Ten, który został powołany do opieki nad sierotami, sam
przeżył to doświadczenie straty, które naznaczyło całe jego życie.
18

2.9 Page 19

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
Pisząc o wydarzeniach ze swojego życia, ks. Bosko odsłania swoje wnętrze.
Nietrudno zauważyć, jak na tle scen z życia rodzinnego ujawnia się jego
wielka tęsknota za doświadczeniem, którego był pozbawiony w dzieciństwie
ze względu na śmierć ojca: doświadczenie czułości ojcowskiego serca.
Istotnie, to przede wszystkim w związku z tematem ojcostwa przedstawia
najbardziej delikatne i wzruszające sceny.
Jednak ksiądz Bosko był w stanie pokonać tę „stratę”. Z chłopca bez ojca
staje się dla swoich chłopców wzorem ojcostwa. W kontekście społecznym
(zwłaszcza społeczeństwa zachodniego), w którym figura ojca znajduje się
w cieniu życia rodzinnego lub jest ona synonimem bierności, wydobycie
przez księdza Bosko na światło dzienne ojcostwa jest znakiem nadziei,
która może zachęcić ojców do przyjęcia ich istotnej roli.
Kiedy czyta się historię Jana Bosko, można zrozumieć lub wyczuć, że jego
rodzina jest „inna” (niż obecny model rodziny) i dlatego jest to rodzina
konkretna, z jej mocnymi i słabymi stronami, z jej relacjami emocjonalnymi
i z jej trudnościami. Jego rodzina to rodzina prosta, pracowita i
przedsiębiorcza. Interesująca jest naturalność, z jaką ks. Bosko odnosi się
do problemów występujących w jego własnej rodzinie, nie ukrywając ich,
ale po prostu opowiadając o ich codziennych wydarzeniach i wysiłkach,
wiedząc doskonale, że wola Boża jest realizowana w rzeczywistych i,
niestety, złożonych codziennych relacjach nas wszystkich, naznaczonych
zarówno przez Opatrzność, jak i przez grzech i zagubienie.
Brak ojca, trudność w relacjach z bratem Antonim, który często staje
się przeszkodą w realizacji jego pragnień, babcia, która może stać się
ciężarem w funkcjonowaniu rodziny, bieda, która wymusza trudne wybory,
praca, która pochłania czas wszystkich dni i nie wydaje się, by pozwalała
dostrzegać coś innego na horyzoncie jak utrudzenie i zmęczenie, to także
charakterystyczne rysy rodziny Bosko, które nie są ukrywane lecz jawne,
ponieważ będą konkretnie kształtować charakter i przyszłość każdego z
jej członków.
Właśnie z tych trudności i „niedociągnięć”, wspólnych dla wielu rodzin
w tamtych czasach i dziś, zrodzą się podstawowe cechy duchowości ks.
Bosko. Na podstawie tego tekstu nie jesteśmy w stanie szczegółowo
ukazać, w jaki sposób rodzina wpłynęła na życie świętego, ale możemy
wskazać pewne cechy, które wydają się nam szczególnie ważne.
19

2.10 Page 20

▲back to top
RODZINA KS. BOSKO: RODZINA KONKRETNA
◗◗ Brak ojca sprawi, że Jan będzie szukał innych postaci ojcowskich i na
nowo odkryje pierwotną i niezastąpioną rolę ojca w domu. Pierwszym
będzie ks. Calosso, od którego, jak wyznaje ksiądz Bosko, „nauczył
się fascynować życiem duchowym” (FS, s. 1184), przez którego
poczuje się kochany i którego śmierć dotknęła go bardzo głęboko.
Ów leciwy kapłan był dla niego nie tylko dobroczyńcą i dodającym
odwagi wychowawcą, ale ojcem, pierwszym ojcem duchowym, który
– według niego – był wyjątkowo ważny dla jego życia wewnętrznego
i wypełnienia jego powołania do kapłaństwa.
Czterdzieści pięć lat później nakreślił ojcowski profil, celowo
uzupełniony długim i przykładnym doświadczeniem, dla swoich
duchowych synów kapłanów, chrześcijańskich wychowawców
młodzieży i promotorów powołań kościelnych. Przede wszystkim:
„Pozwoliłem mu – pisze – poznać siebie całkowicie. Przedstawiałem
mu wszystkie słowa, wszystkie myśli, wszystkie uczynki. Bardzo
mu się to podobało, ponieważ w ten sposób mógł od podstaw
zaprowadzić we mnie ład w sprawach duchowych i doczesnych.
Poznałem wówczas, co znaczy mieć stałego przewodnika, wierne-
go przyjaciela duszy, którego do tej pory byłem pozbawiony. […] Od
tej pory zacząłem smakować w tym, czym jest życie duchowe, gdyż
przedtem żyłem raczej w sposób cielesny i jak maszyna, która coś
robi, nie wiedząc dlaczego” (BR, 2003, s. 124).
Ale właśnie to doświadczenie pustki uświadomi młodemu
księdzu Bosko trudności swoich wychowanków, pozwoli poznać
gruntowniej to, co ludzkie i duchowe. Sam będzie musiał nauczyć
się przepracowywać w swoim życiu bolesne doświadczenia, aby
następnie stać się ojcem wielu, którzy ojca nie mają, a którego odkryją
w nim, tego, który da im smak życia pod każdym względem.
◗◗ Trudność i szczęście posiadania braci. Valdocco nie będzie szczęśliwą
wyspą, zawsze będzie to grupa wychowanków i dorosłych, którzy
będą musieli stopniowo kształtować własne charaktery i pokonywać
własne ograniczenia, by w pełni przeżywać formę dynamicznej
miłości, na którą składają się dobre relacje, umiejętność słuchania,
chwile świętowania, wspólne wyprawy, dzielenie się dobrami. Tylko
w ten sposób wspólnota wychowawcza będzie mogła być „kolebką
pełni życia” i domem dla wielu. Ksiądz Bosko wie, że nie ma domu
rodzinnego bez braci, którzy obdarzeni różnymi charakterami, czasem
20

3 Pages 21-30

▲back to top

3.1 Page 21

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
z odmiennymi pomysłami i trudnościami w budowaniu wspólnoty,
potrafią jednak dostrzec w tym, który jest obok, członka swojej
rodziny, kogoś, kto interesuje z bliska, od kogo zależę i który ma
prawo do moich uczuć i mojej uwagi. Dlatego od samego początku
chłopcy, którzy przebywali z księdzem Bosko, byli zapraszani do
tego, by troszczyć się o siebie nawzajem, ponieważ właśnie tym
charakteryzuje się rodzina. Taka była postawa Józefa, brata księdza
Bosko, już jako człowieka dorosłego. Taka była również postawa
Antoniego, starszego brata księdza Bosko, który po latach uzna
powołanie brata Jana, ponieważ nie ma domu bez braterstwa.
◗◗ Codzienna praca dla dobra wszystkich: doświadczenie skrajnego
ubóstwa, przeżywanego przez młodego Janka Bosko w Becchi, oraz
smak i wartość codziennej pracy w polu pozostawią w nim niezatarte
znamię w dorosłym życiu jako poczucie obowiązku i potrzeba
wysiłku. Staną się one celem nauczania i narzędziem wychowawczym,
ponieważ dobry obywatel potrafi zadbać o potrzeby własnego życia
(o chleb powszedni) w pocie czoła. Poprzez tę pracę wielbi swego
Pana.
1 2 „RODZINA OTWARTA” Z MATKĄ W CENTRUM
Sposób odczytania przez księdza Bosko śmierci ojca można również
przenieść na późniejsze ponowne odczytanie relacji z matką i stopniowe
uświadomienie sobie własnego stanu bycia sierotą, coraz bardziej
związanego ze swoją matką.
Mama Małgorzata, ze względu na swoją wrodzoną energię fizyczną i
siłę moralną oraz nabyte poczucie odpowiedzialności, przyjęła również
zastępczą rolę ojca w stanowczym i roztropnym zarządzaniu już
skonsolidowaną rodziną. Dlatego poszukiwanie przez Janka figury ojca w
życzliwych i dobrodusznych kapłanach nigdy nie wydawała się być wyrazem
rozpaczliwego poszukiwania: w solidnym i wspierającym kontekście relacji
z mamą ta potrzeba została już wystarczająco zaspokojona.
Podwójne podejście do życia księdza Bosko pomaga nam jeszcze lepiej
zrozumieć charakterystykę rodziny Bosko: z jednej strony Valdocco
21

3.2 Page 22

▲back to top
RODZINA KS. BOSKO: RODZINA KONKRETNA
będzie domem dla kilku pokoleń i osób pochodzących z różnych
warstw społecznych, ponieważ w rzeczywistości wspólnota ta będzie
odzwierciedlać codzienną sytuację rodziny Bosko, która przynależała do
świata ludzi prostych i rodzin tamtych czasów; z drugiej strony uwaga na
obecność mamy Małgorzaty przenosi nas w centrum życia rodzinnego.
A Kiedy Janek mieszkał ze swoją rodziną w Becchi, miejscowość ta
była wioską, w której ludzie żyli i pracowali w środowisku społecznym i
kościelnym wokół miasta Castelnuovo, a przyjaźnie i bliskie relacje ludzkie
sięgały aż do Cascina Moglia, a nawet do samego Chieri.
Rodzina ks. Bosko żyła w społeczeństwie, w którym „życie rodzin-
ne” obejmowało zdecydowanie szersze kręgi niż wąska relacja
rodzic-dziecko, do czego jesteśmy dzisiaj przyzwyczajeni. Było to
społeczeństwo, w którym życie rodzinne zespalało kilka pokoleń,
gdzie dbanie o siebie nawzajem było na porządku dziennym,
ponieważ również sąsiedzi stanowili część rodziny.
Uczyła tego mama Małgorzata, troszcząc się o biednych, nawet tych
wędrownych. Takiej postawy uczyli również Janka Bosko krewni i
przyjaciele rodziny, którzy wspomagali go w znalezieniu pracy, wspierali
go w czasie pobytu poza domem i okazali pomoc w sfinansowaniu
kosztów związanych z nauką. Rodzina ks. Bosko, biorąc pod uwagę
środowisko społeczno-ekonomiczne, w którym żyła, wzrastała i rozwijała
swoje zadania, był to świat ludzi prostych i zwyczajnych. Właśnie ten
świat jest przedmiotem zainteresowania i misji salezjanów dzisiejszych
i przyszłych. Dzielenie się doświadczeniami świata ludzi ubogich z całą
jego kruchością, ale też z wartościami, ukształtowało sposób myślenia
księdza Bosko o rzeczywistości i rozbudziło postawę współczucia
wobec najbardziej ubogiej młodzieży. Razem ze swoją matką chciał być
rodziną otwartą, która przyjmuje i towarzyszy tym, którzy nie mieli w
swoich rodzinach satysfakcjonujących doświadczeń. Chcieli zapewnić im
doświadczenie rodziny i domu w każdym dziele, które powstaje, stąd jego
opcja duszpasterska i umiejętność zrozumienia zmiennych kolei świata
ludowego.
Również z kościelnego punktu widzenia dbałość o relacje między
rodzinami jest codzienną troską duszpasterską. Mama Małgorzata
najprawdopodobniej należała do tej grupy matek, które przez lata
wspierane przez proboszczów z Castelnuovo spotykały się, aby się modlić
22

3.3 Page 23

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
i pogłębiać swoją wiarę, stając się w rzeczywistości kręgosłupem edukacji
religijnej wszystkich dzieci i rodzin. Wspólnym czynnikiem, który staje się
konstytutywny dla ducha rodzinnego ks. Bosko, jest piękno autentycznej
relacji.
B Po drugie, mama Małgorzata była wyjątkową matką dla Janka Bosko
i dla wszystkich chłopców z pierwszego Oratorium, którzy stanowili dla
niej prawdziwą rodzinę. Małgorzata często zwracała się do wychowanków
na Valdocco w sposób żartobliwy i cytowała przysłowia w dialekcie
piemonckim, które w kilku słowach wyrażały pełne mądrości życiowe
pouczenia i przekazywały bogactwo doświadczenia.
Była kobietą pracowitą, kobietą wiary i modlitwy, przykładem
chrześcijańskiego życia dla swojego syna Jana. Ksiądz Bosko, używając
języka wychowawczego, moglibyśmy powiedzieć, że „zapisał się do szkoły
swojej matki Małgorzaty”, kobiety otwartej, którą w tym wypadku możemy
porównać z ewangeliczną „dobrą Samarytanką”; służyła wychowankom i
biednej młodzieży swojego syna, to znaczy odrzuconym. Jeśli ks. Bosko
jest święty, to dlatego, że miał świętą matkę.
We Wspomnieniach Oratorium ksiądz Bosko z niezwykłą precyzją
przywołuje gesty, słowa, postawy, którymi jego matka ‒ mama
Małgorzata ‒ przygotowywała go do pierwszej Komunii. On z ko-
lei przedstawia praktycznie ten sam sposób postępowania, opisując
przygotowania do tego samego wydarzenia w życiu Dominika Savio
(FS, s. 1031), Seweryna i Franciszka Besucco (FS, s. 1033).
Biograf ks. Bosko, Johannes Jørgensen (1931), miał rację, rozpoczynając
swoje dzieło od słynnego sformułowania: „Na początku była matka”.
Rzeczywiście Małgorzata pod każdym względem była ośrodkiem rodziny
Bosko. Chociaż była wdową i z wielkim wysiłkiem prowadziła wspólnotę
rodzinną w warunkach biedy i trudnych relacji (zwłaszcza z Antonim,
pierwszym synem z pierwszego małżeństwa Franciszka), Małgorzacie
udaje się podjąć godną podziwu pracę wychowawczą, do tego stopnia,
że jest wspominana z nostalgią, a następnie usilnie proszona o wsparcie
wychowawcze przez samego księdza Bosko, kiedy będzie on zakładał swoją
rodzinę: Valdocco.
Ksiądz Bosko od swojej matki nauczy się czułej dobroci, tej konkretnej
miłości macierzyńskiej, pełnej uczucia, miłości opiekuńczej i zdolnej
23

3.4 Page 24

▲back to top
RODZINA KS. BOSKO: RODZINA KONKRETNA
towarzyszyć wychowankowi w jego rozwoju, ale jednocześnie takiej
miłości wychowawczej, która „nie jest słaba, delikatna, ulegająca wpływom
innych, ale silna, uporządkowana, zdyscyplinowana, zdolna wychować
dojrzałych mężczyzn i chrześcijan o mocnym charakterze” (BR, 1965,
Regulamin). Jej rysy przypominają słowa papieża Franciszka o uprzejmości:
„Miłowanie – pisze – oznacza także chęć bycia miłowanym przez innych.
Pragnie ono wskazać, że miłość nie działa brutalnie, nie działa w sposób
niegrzeczny, nie traktuje szorstko. Jej sposób bycia, jej słowa, jej gesty są
pełne życzliwości, a nie grubiańskie lub sztywne. Nie lubi ranić innych.
Każdego dnia «wchodzenie w życie drugiego, również kiedy należy on do
naszego życia, wymaga delikatności postępowania w sposób nieinwazyjny,
co odnawia zaufanie i szacunek. [...] A miłość, im bardziej jest intymna i
głęboka, tym bardziej wymaga poszanowania wolności i zdolności czekania,
aż drugi otworzy drzwi do swojego serca»” (AL 107-109).
24

3.5 Page 25

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
Prowadzony proces beatyfikacji mamy Małgorzaty Occhiena poma-
ga nam jeszcze lepiej odkryć jej głębię wiary, ale także zdolności pe-
dagogiczne, przykład miłości konkretnej, umiejętność towarzyszenia
ludziom młodym, każdemu na jemu potrzebny sposób i w trosce o
jego powołanie, poświęcenie aż po krzyż w naśladowaniu i wspie-
raniu ks. Bosko w jego misji, zdolność do przyjęcia za swoich synów
tych chłopców, których Opatrzność dała mu na Valdocco, czyniąc
ją „mamą” każdego i wszystkich.
1 3 WSPÓLNOTA NA VALDOCCO JAK W DOMU
Doświadczenie Jana, które pokrótce opisano do tej pory w jego własnej
rodzinie, trwale naznaczy jego wizję życia oraz ideę wychowania i
ewangelizacji młodych ludzi. Od najmłodszych lat Janek uczył się widzieć
rzeczywistość oczami wiary, a w szczególności wiary przejętej od swojej
matki.
U początków salezjanów nie ma teorii ani schematu myśliciela, ale historia,
doświadczenie przeżywane zgodnie ze szczególną i konkretną uległością
wobec Ducha Świętego. Jest to doświadczenie księdza Bosko z Valdocco,
z Chieri, z konwiktu, z nawiedzania więzień... Ta rzeczywistość oratoryjna
będzie budowana na wzór rodziny przez wiele lat dzięki udziałowi mamy
Małgorzaty, właśnie w tej perspektywie domu rodzinnego, w której mama i
tata budują rodzinną atmosferę życia codziennego. Z czasem stanie się ona
charakterystyczną i trwałą cechą duchowości – misji salezjańskiej.
W niezwykle bogatym życiu księdza Bosko cała uwaga jest skoncen-
trowana na rodzinie i jej cennej służbie na rzecz wychowywania i
prowadzenia duszpasterstwa. Instytucje, które ksiądz Bosko założył
na rzecz młodzieży ubogiej i opuszczonej, wzmacniając znaczenie
rodziny, nazywane są „domami”, a pracujący w nich wychowawcy
są zaangażowani w budowanie klimatu i relacji przesiąkniętych „du-
chem rodzinnym”.
Wszystkie te cechy, które charakteryzowały życie codzienne w Becchi
(będące również obecne w domu salezjańskim na Valdocco), i rodzinną
atmosferę salezjańską, można doświadczyć poprzez:
25

3.6 Page 26

▲back to top
RODZINA KS. BOSKO: RODZINA KONKRETNA
◗◗ jasne poczucie Opatrzności, która pomaga i towarzyszy w
codziennym życiu Jej dzieci i wspiera je w trudnych chwilach,
◗◗ poczucie łaski, które może zwyciężyć grzech i zawsze prowadzi do
dobra,
◗◗ konkretną miłość opartą na dobrej woli, wysiłku i zaangażowaniu, ale
także na radości i wzajemnym dzieleniu się dobrami,
◗◗ możliwość doświadczania i odpowiedzialnego korzystania z wolności;
można być nawet „linoskoczkiem”, byle nie grzeszyć,
◗◗ troskę o innych jako codzienny sposób czynienia dobra, przeciwko
egoizmowi i zamknięciu się w sobie,
◗◗ stałą postawę nadziei, nawet w trudnościach,
◗◗ tworzenie domu (i wierności codziennym obowiązkom), w którym
kilka pokoleń może mieszkać razem, z różnymi pomysłami, różnymi
stylami życia, różnymi potrzebami, ale wszyscy zjednoczeni
umiejętnością pomagania sobie nawzajem, wzajemnym wsparciem,
by inny był szczęśliwy, bo inaczej „ja też nie mogę nim być”,
◗◗ zróżnicowane towarzyszenie, które pozostawia swobodę działania;
które jest dogłębne w decydujących momentach; które przejawia
obecność, a nie opuszczenie,
◗◗ rolę dorosłego – osoby towarzyszącej jak młodego człowieka jako
bodźca do nowych doświadczeń i nowych pomysłów, aby nigdy nie
spocząć na laurach w procesie wychowania,
◗◗ protagonizm młodego człowieka we wszystkim, co wiąże się z
zaangażowaniem w budowanie klimatu rodzinnego i ewangelizację
– młody człowiek jako ewangelizator innych młodych ludzi, którego
ks. Bosko potrafił zrozumieć i wprowadzić w życie codzienne (na
przykład z Dominikiem Savio).
Ksiądz Bosko stworzył na Valdocco środowisko wychowawcze bogate
w relacje na wzór relacji rodzinnych, budowane w atmosferze otwarcia i
zaufania, w duchu przystosowania i przynależności, które charakteryzują
26

3.7 Page 27

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
rodzinę ludzką i które stają się dla świętego zasobem i inspiracją do
budowania „rodziny oratoryjnej”.
Wizja rodziny przedstawiona przez księdza Bosko jest w wielu aspektach
bardzo aktualna. W sposób szczególny potrzeba dzisiaj docenienia
wkładu, jaki każdy rodzic może wnieść w funkcjonowanie rodziny poprzez
głębokie relacje małżeńskie oraz w dzielenie się ideałami i zadaniami w
wychowywaniu dzieci, zgodnie z owocną wymianą zasobów i darów,
skupiając uwagę na wzajemnej świętości w celu zbudowania przymierza,
które zobowiązuje [do daru z siebie].
W historiach życia opowiedzianych przez ks. Bosko widzimy również
ciągłość między wychowaniem, jakie otrzymali dzieci w rodzinie, a formacją,
jaką otrzymali od nich ich wychowankowie uczęszczając do domów i szkół
salezjańskich. Tak jest w przypadku Dominika Savio, Michała Magone i
Franciszka Besucco. Jednak w historii Valentino (FS, s. 1026-1169)
ksiądz Bosko podkreśla, dla przeciwieństwa, skutki złego wychowania
chrześcijańskiego w szkole z internatem i pod wpływem złych przykładów
otrzymanych w rodzinie. Niestety, pod koniec powieści, Valentino zatraca
się bezpowrotnie, potwierdzając swoim stylem życia, że to, co otrzymuje
się w rodzinie, pozostawia niezatarty i trudny do zmiany ślad.
Duch rodzinny u początków Valdocco jest fundamentem zarówno
Wspólnoty Wychowawczo-Duszpasterskiej, jak i samego Zgro-
madzenia Salezjańskiego, a także Rodziny Salezjańskiej: proces, któ-
ry przyniósł dobre owoce.
Podsumowując, ksiądz Bosko czerpał inspirację z modelu rodziny z różnych
powodów. Przede wszystkim ze względu na wpływ, jaki doświadczenie
rodzinne wywarło na jego formację ludzką i chrześcijańską. Po drugie,
z powodu przekonań religijnych dojrzewających w latach przygotowań
do kapłaństwa, głęboko zakorzenionych w idei Kościoła, rozumianego
jako wielka rodzina dzieci Bożych. W końcu, ponieważ w środowisku
miejskim Turynu jego czasu, już jako kapłan, przekonał się, że wielu ludzi
młodych – imigrantów, którzy przybyli do dużego ośrodka miejskiego w
celu zatrudnienia się w zakładach pracy, było praktycznie pozbawionych
kontaktu z rodziną, znajdowało się w nieprzyjaznym dla nich środowisku,
które było dla nich wielkim wyzwaniem z powodu odmiennego stylu życia.
27

3.8 Page 28

▲back to top
RODZINA KS. BOSKO: RODZINA KONKRETNA
Ksiądz Bosko, inteligentny wychowawca i idący z duchem czasu,
niestrudzony zwolennik prewencji wychowawczej, był przekonany, że
rodzina jest pierwszym i najważniejszym miejscem, w którym można
zastosować i owocnie realizować systemem prewencyjny. W istocie to od
zaangażowania rodziców i tych, którzy pełnią ich misję, zależy zasadniczo
sukces wychowania. To dzięki ich zdolnościom ukazywania autentycznych
wartości, dzięki ich zdolności do wykazania poprzez rozsądny i pełen
miłości dialog potrzeb niezbędnych do integralnego rozwoju osoby, zgodnie
z osobistym tempem wzrostu, podejmowana jest przez młodego człowieka
droga zmierzająca do dojrzałości ludzkiej i chrześcijańskiej.
Co więcej, model rodziny charakteryzuje wybór jego systemu
wychowawczego, ponieważ zwraca on uwagę na młodego człowieka,
jego postawy, wyznawane przez niego wartości, wzbudzając poruszenie
serca i unikając wszelkich form ich wyparcia i przemocy. Jest to metoda
sprzyjająca harmonii pomiędzy spontanicznością i dyscypliną, zażyłością i
poszanowaniem zasad, wolnością i obowiązkami.
1 4 BÓG CIĘ WIDZI, UCZYMY SIĘ PATRZEĆ OCZAMI BOGA
Kończymy ten rozdział, ucząc się jeszcze raz od mamy Małgorzaty, kobiety
silnej i pełnej wiary, ważnej cechy dla naszego salezjańskiego modelu
wychowawczo-duszpasterskiego.
Do skarbca zasad wychowania salezjańskiego należy zaliczyć powiedzenie
mamy Małgorzaty, w którym przekazała Jankowi prawdę o odwiecznej,
opatrznościowej obecności Boga Ojca: Bóg cię widzi. Nie chodziło tu o
groźbę, ale o świadomość bycia nieustannie otoczonym opieką i bliskością
Boga Ojca, który nas kocha i dlatego nie zostawia nas samych. Można
dzisiaj powiedzieć, że powiedzenie to było formą ante litteram asystencji
salezjańskiej, o którą ksiądz Bosko swoim „spojrzeniem mądrościowym” i
duszpasterskim prosił swoich współpracowników, ponieważ „tak właśnie
Bóg czyni z nami”.
Ta świadomość tak głęboko zakorzeniła się w sposobie myślenia i sercu
mamy Małgorzaty, że w konsekwencji doprowadziła do rozbudowania tego
wyrażenia, typowego dla ludowej mądrości jej czasów, w odpowiednie
dopowiedzenie: nie tylko Bóg cię widzi, ale ty też naucz się patrzeć jak Bóg.
28

3.9 Page 29

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
Małgorzata, kiedy wyjaśniała Jankowi piękno usłanego gwiazdami nieba lub
gdy w opowiadanym śnie dostrzegła głos powołania syna, zaświadczyła, że​​
doskonale zrozumiała, co oznacza podwójna wierność Bogu i codzienności.
Nie chodzi tu o zestawienie dwóch osobnych rzeczy złożonych razem, nie
chodzi o rozbieżność programową, którą później musimy z trudem zespalać,
jakby Bóg i świat znajdowali się na dwóch różnych poziomach, ale chodzi
o świętą prostotę tych, którzy patrzą na świat oczami Boga. Chodzi o
widzenie świata takim, jakim jest, dostrzeganie jego wartości (dobra) oraz
jednocześnie skażonego grzechem. Dlatego źródłem, początkiem i siłą
rozwoju charyzmatu salezjańskiego jest miłość do dwóch nierozerwalnych
biegunów – do Boga i do ludzi młodych, do młodzieży najbiedniejszej. Jest
to misja całkowitego oddania się Bogu w posłannictwie młodzieżowym i
jednocześnie odpowiednio w całkowitym oddaniu się młodym w drodze do
Boga. W tym kierunku zmierzała praca księdza Bosko na rzecz wychowania
ludzi młodych.
Mama Małgorzata uczy nas, co oznacza dzisiaj w naszych WWD
proces rozeznawania: mieć świadomość, że Bóg nas widzi, a
następnie wspólnie budować wizję, która będzie stanowiła spojr-
zenie na rzeczywistość oczami Pana Boga, aby należycie odczytać
pragnienia [sny], które On zasiewa w sercach każdego.
To nam sugeruje, że aby każda rodzina mogła wzrastać w tej dawnej, ale
wciąż nowej perspektywie relacyjnej, konieczne jest wychowanie do
„etyki spojrzenia”, do umiejętności zwracania uwagi na otaczającą nas
rzeczywistość, do której należymy nie tylko w sensie materialnym, ale także
relacyjnym.
PODSUMOWANIE
◗◗ W tym rozdziale widzieliśmy, jak brak ojca w życiu księdza
Bosko przekształcił się w płodność w wymiarze duchowym, a
nie w traumę. Ten brak ojca skłonił go do poszukiwania innych
postaci ojca, dzięki czemu był bardziej świadomy trudności i
ubóstwa własnych wychowanków, stając się ojcem dla wielu.
Doświadczenie rodzinne w sposób trwały naznaczyło jego wizję
życia oraz ideę wychowania i ewangelizacji młodzieży.
29

3.10 Page 30

▲back to top
RODZINA KS. BOSKO: RODZINA KONKRETNA
◗◗ W tej perspektywie chciano podkreślić „trud”, jaki ksiądz Bosko
podjął i dostrzegł w rodzinie i na rzecz formowania rodzin: chodzi
przede wszystkim o przykład mamy Małgorzaty, a potem jego
trud we wspólnocie na Valdocco. Razem z matką chciał tworzyć
rodzinę otwartą i gościnną, do tego stopnia, że z​​ ałożyli instytucję,
która, wzmacniając model rodziny, została nazwana „domem”,
angażując innych wychowawców w budowanie relacyjnego
klimatu inspirowanego „duchem rodzinnym”, stając się źródłem
i inspiracją do budowania „rodziny oratoryjnej”. Ważne jest,
abyśmy w tej pierwszej części podkreślili, jak cenna jest ta jego
intuicja.
◗◗ Ksiądz Bosko chciał osiągnąć to, czego sam nie miał, a stało się to
poprzez konkretnych ludzi. Pozwoliło to salezjanom, którzy choć
nie byli bezpośrednio rodzicami ludzi młodych, żyć w rodzinnej
atmosferze. Model rodzinny w rzeczywistości charakteryzuje
wybór jego systemu wychowawczego, ponieważ zwraca on
uwagę na młodego człowieka, jego postawy, kontekst jego życia.
◗◗ Rodzina, którą ksiądz Bosko założył na Valdocco, która jest
wspierająca, otwarta i serdeczna, nie koncentruje swojej uwagi
na samej sobie [nie jest zamknięta w sobie], ale skupia swoje
zainteresowania na problemach i niepokojach najbiedniejszych
ludzi młodych i „odrzuconych” przez społeczeństwo.
30

4 Pages 31-40

▲back to top

4.1 Page 31

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
SYSTEM PREWENCY
JNY I RODZINA
ROZDZIAŁ
II

4.2 Page 32

▲back to top
SYSTEM PREWENCY JNY I RODZINA
21
SYSTEM PREWENCYJNY: DOŚWIADCZENIE DUCHOWE I
APOSTOLSKIE
Troska duszpasterska o rodzinę i młodzież ma kluczowe znaczenie
dla całego Kościoła, a szczególnie dla synów księdza Bosko, któremu
Maryja – we śnie z dziewiątego roku życia – wskazała młodzież jako
pole pracy (PGF ss. 15-32).
Doświadczenie duchowe i apostolskie przeżywane w Oratorium na Valdocco
ukształtowało sposób działania, wspólnego życia i pracy, przekazywania
Ewangelii i współpracy dla zbawienia młodzieży, który został nazwany
systemem prewencyjnym. Model wychowawczo-duszpasterski przezeń
inspirowany obraca się wokół centralnej osi: świata młodzieży, jej życia i
kultury, w których jako wychowawcy jesteśmy wezwani do zamieszkania.
Model ten, pozbawiony najgłębszej motywacji lub ukierunkowania,
traci sens istnienia. Przeto siłą, która podtrzymuje ten ruch, jest miłość
duszpasterska, centrum i synteza ducha salezjańskiego.
Dla księdza Bosko wychowanie zakłada, że wychowawca wykazuje tę
szczególną dyspozycję, owo zakorzenione przekonanie: poszukiwać przede
wszystkim dobra duchowego młodzieży, jej zbawienia i integralnego dobra.
Poświęcając się całkowicie swojemu powołaniu, jest gotów zapłacić cenę
porzucenia wszystkiego innego, Da mihi animas, caetera tolle.
Motto, które ksiądz Bosko przyjął jako modlitwę, stanowi syntezę jego
opcji fundamentalnej na rzecz wychowania i duszpasterstwa. Całe
jego życie jest poświęcone realizacji tego projektu: zobaczyć wzrost i
dojrzewanie młodzieży ku jej wiecznemu przeznaczeniu, rozumianemu
w najszerszym sensie. Można powiedzieć, że „miłość duszpasterska” jest
służbą wychowawczo-duszpasterską w Kościele, którą salezjanie ofiarują
nowym pokoleniom.
„Dla niego był on miłością darmo daną, czerpaną z miłości samego Boga,
który uprzedza każde stworzenie swoją Opatrznością, towarzyszy mu swoją
obecnością i zbawia, obdarzając życiem. Ksiądz Bosko przekazuje nam ten
system jako styl życia i pracy w głoszeniu Ewangelii i zbawianiu młodzieży
przy jej czynnym udziale. Przenika on naszą więź z Bogiem, nasze kontakty
osobowe i życie wspólnotowe poprzez praktykowanie takiej miłości, która
potrafi budzić wzajemność.” (Konst. 20).
32

4.3 Page 33

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
Niniejszym pragniemy pochylić się nad relacją między systemem
prewencyjnym a rodziną. Wiemy, że miłość jest sercem małżeństwa i
rodziny, „ideałem chrześcijańskim, zwłaszcza w rodzinie, jest miłość mimo
wszystko” (AL, 119). W tym sensie Kościół patrzy na rodzinę jako na model,
który go inspiruje do przyjęcia wymiaru bardziej domowego i rodzinnego.
22
„WYOBRAŹNIA MIŁOSIERDZIA” URZECZYWISTNIA
SIĘ W SYSTEMIE PREWENCYJNYM
Podstawy Systemu Prewencyjnego Księdza Bosko można zawrzeć w dwóch
stwierdzeniach o silnej inspiracji chrześcijańskiej: „System ten opiera się
przede wszystkim na rozumie, religii i dobroci”, „Praktyka tego systemu
całkowicie oparta jest na słowach św. Pawła, który mówi: miłość cierpliwa
jest i łaskawa; wszystko znosi; we wszystkim pokłada nadzieję i wszystko
przetrzyma” (FS, s. 435).
W miejsce autorytarnego narzucania i groźby kar należało postawić metody
pełne miłości, która przyciąga i ma na celu zdobycie serc. Było konieczne,
żeby ksiądz Bosko przyjął postawę pasterza zatroskanego o zbawienie,
która to postawa jest przyjazna, o ludzkiej twarzy: sympatyczna, łagodna,
delikatna i przepojona uczuciem.
„Amorevolezza” to inne określenie miłości wychowawczej.
Zakłada ona chęć i zapał do wychowania; pragnienie pracy i znajdo-
wanie radości w przedsięwzięciach wychowawczych i duszpaster-
skich; bycie gotowym do ofiarowania się z radosnym sercem; poczu-
cie przyciągania przez tych, którzy są najbardziej potrzebujący;
uznawanie wszelkich trudności za naturalne i łatwe pokonywanie
małych frustracji; stawianie czoła ryzyku i trudnościom w relacji
wychowawczej jako rzeczom oczywistym.
W konsekwencji wielkie słowo księdza Bosko „amorevolezza” (miłość) –
w odróżnieniu od innych synonimów, stanowi część triady, która zawiera
najwyższe wartości ludzkie i wychowawcze, rozum i religię. Nie jawi się
tylko jako „środek” pedagogiczny, ale ‒ obok dwóch pozostałych ‒ jako
prawdziwa kolumna nośna całego „systemu prewencyjnego”.
33

4.4 Page 34

▲back to top
SYSTEM PREWENCY JNY I RODZINA
Aby zrozumieć głębiej znaczenie miłości duszpasterskiej nie tylko pod
kątem składnika emocjonalnego, ale jej wartości pedagogicznej, należy
pamiętać to, co pisał ksiądz Bosko w artykułach ogólnych, czyli wstępie
do Regulaminu Domów (1877). W tym prostym dokumencie pokazuje on
syntezę systemu prewencyjnego; potwierdza, że wychowawca powinien
sprawić, aby młodzież go kochała, „zdobywając ich serca, dając poznać
przez słowa i czyny, że każda nasza troska jest skierowana na ich dobro
duchowe i doczesne”; „asystencja ma się przejawiać w niewielu słowach a
wielu czynach, aby dać odczuć uczniom wolność do wyrażania ich myśli”
(FS, s. 551).
Wartość uczuciowa tych słów staje się pedagogią, kiedy wychowawca
zrozumie, że jego obecność nie jest środkiem kontroli, wymuszającym
zachowanie regulaminu, ani poklepaniem po ramieniu, ale że jest on obecny
dla młodego człowieka, aby mu towarzyszyć, wysłuchać go i zrozumieć
rzeczywistość, w której żyje; jest to aktywna obecność tego, który patrzy
poza ciało, jakby czytając w myślach młodzieńca, i jest gotów mu pomóc,
objąć go, udzielić dobrej rady, po prostu wysłuchać, jak uczyniłby ojciec lub
matka, uważni na rzeczywistość, która otacza życie ich dzieci.
Konkretnie, owa pedagogika dobroci sugeruje takie zachowania w
praktyce wychowawczej, które prowokują odpowiedź – podobnie jak
dzieje się w doświadczeniu rodzinnym, tak i w oratorium. Ksiądz Bosko
wyjaśnia to i rozwija szeroko w liście z 1884 r. Pokazuje się w nim jako
ojciec, który głęboko miłuje swoich synów, daje im odczuć swoją obecność,
ukazuje zachowania właściwe dla rodziny, czyli system prewencyjny. Taki
sposób działania konkretyzuje się w umiejętności spotkania i otwartości
na przyjęcie człowieka w klimacie rodzinnym. Realizuje się w cierpliwym
poświęceniu, tworząc środowisko, gdzie osoby czują się włączone i
wspierane, środowisko ludzkie, bogate w wartości przyjmowane z radością.
Uwagi księdza Bosko mówią o głębokiej przyjaźni między wychowawcami
i młodzieżą, która wzbudza zaufanie i tworzy przedłużoną osobową więź
wychowawczą, realnie wspomagającą w integralnym rozwoju młodego
człowieka.
Przyjaźń ta owocuje szczególnym przejawem relacji wychowawczej:
ojcostwem. Innymi słowy, ojcostwo duchowe jest przedłużeniem ojcostwa
wychowawczego, budowanego na nauczaniu, poświęceniu, życzliwej
obecności, zrozumieniu i współuczestnictwie. Jest ono czymś więcej
niż przyjaźnią. Jest odpowiedzialnością czułą i mocną, która proponuje
34

4.5 Page 35

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
prowadzenie i naukę życia, wymagając dyscypliny i zaangażowania. Jest
miłością i autorytetem.
„Kochać to, co kocha młodzież”, troszczyć się o nią, ponieważ może
się zagubić, gdyby „nikt się o nią nie zatroszczył” – jak czynił ksiądz
Bosko dla młodzieńców w więzieniach. Dla każdego chłopca ksiądz
Bosko jest spowiednikiem i kierownikiem duchowym, przyjmuje go
z uczuciem, utrzymuje, wychowuje i naucza, pobudza do dawania
z siebie jak najwięcej w życiu wspólnotowym i w codziennej pracy.
Razem z nim są asystenci, formatorzy i młodzi przyjaciele, z którymi
dzieli te same wartości etyczne, duchowe, wymieniając się w sposób
twórczy i inspirujący.
23
DUCH RODZINNY I ŚWIADECTWO WYCHOWAWCZE:
CENNE DZIEDZICTWO
Pojęcie rodziny, jej nowe konfiguracje i formy w XXI w. nie są tymi samymi,
które znał ksiądz Bosko w XIX w.; „zmiana antropologiczno-kulturowa
wpływa dziś na wszystkie aspekty życia i wymaga podejścia analitycznego
i zróżnicowanego” (AL, 32).
W sytuacji młodzieży, w rodzinie, obyczajach, w sposobie pojmowania
wychowania, w życiu społecznym, a nawet w samej praktyce religijnej
można dostrzec różnice między czasami księdza Bosko a współczesnością.
Niemniej rodzina pozostaje dzisiaj kluczowym czynnikiem w społeczeństwie
i w wychowaniu nowych pokoleń.
Pragnąc być wiernym swojemu powołaniu, Zgromadzenie Salezjańskie,
oświecone nauczaniem Kościoła i bazując na bogatej tradycji, jest wezwane
do przedstawienia odnowionego systemu prewencyjnego, aby służyć lepiej
młodzieży naszych czasów, przyjmując metodę i oblicze rodzinne poprzez
wspólne życie i pracę w ramach WWD.
Pośród postaw i mentalności wymagających zmiany jest to, aby
przejść od myślenia o rodzinie jako przedmiocie działań duszpa-
sterskich do rodziny jako aktywnego podmiotu posłannictwa
włączonego we Wspólnotę Wychowawczo-Duszpasterską
(KG28, 15).
35

4.6 Page 36

▲back to top
SYSTEM PREWENCY JNY I RODZINA
Kapituła Generalna 28 (2020) udzieliła głosu młodzieży i stwierdziła
wyraźnie: „Jesteśmy świadomi że wielokrotnie nie potrafimy uchwycić
tej ‘tęsknoty za wspólnotą’ obecnej u młodzieży i w rodzinach: proszą
nas o czas, a my dajemy im przestrzeń; proszą o relacje, a my dajemy im
programy; proszą o życie braterskie, a my dajemy im struktury; proszą o
przyjaźń, a my podejmujemy dla nich działania. Wszystko to wzywa nas do
odkrycia bogactwa i potencjału ‘ducha rodzinnego’” (ACG 433, s. 72-73).
Jako wychowawcy znamy dobrze znaczenie tworzenia klimatu rodzinnego
w wychowaniu dzieci i młodzieży. „Jak ksiądz Bosko powinniśmy
kultywować sztukę robienia pierwszego kroku, eliminując dystans i bariery,
i pozwalając narodzić się radości i pragnieniu spotkania, przyjaźni. Sztuka
ta polega także na tworzeniu, z cierpliwością i poświęceniem, atmosfery
życzliwości, klimatu rodzinnego, gdzie młodzi czują się wolni i zdolni do
wyrażania samych siebie, asymilując z radością wartości, które im są
oferowane. Owa pedagogia ducha rodzinnego jest także szkołą wiary
dla młodzieży. Dajemy im miłość i bezwarunkową akceptację, aby mogli
odkryć – stopniowo i wychodząc od wolności osobistej – zaufanie i dialog,
celebrację i wspólnotowe doświadczenie wiary” (ACG 433, s. 27).
Duch rodzinny, charakteryzujący system prewencyjny:
◗◗ rozwija się poprzez znaczące relacje, takie jak: ojcostwo i macierzyństwo
duszpasterskie, obecność, asystencję, bliskość, braterstwo, pomoc,
wzajemne uznanie, dialog, przebaczenie, realizm, klimat uzdrawiający
rany, przekroczenie pozycji ideologicznych, projekt jednoczący;
◗◗ staje się widzialny wskutek rozpoznawania propozycji: pozytywna
atmosfera, środowisko, które dostosowuje się do jednostki i do grupy,
twórczość duszpasterską, która w centrum umieszcza momenty
celebracji i świętowania.
Wszystko to jest powiązane z wiarą w większe ojcostwo, które jest
fundamentem i gwarancją naszych relacji, abyśmy nie zapominali, ale
potwierdzili, że całe to dobro w relacjach nie zależy od naszych wysiłków,
ale od łaski.
W naszym Duszpasterstwie Młodzieżowym uważamy, że można
wykorzystać możliwości dane przez nasze posłannictwo wychowawcze:
z jednej strony możliwość spotkania młodych i rodzin wokół tych samych
36

4.7 Page 37

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
wartości obywatelskich i duchowych; z drugiej, wysiłek tworzenia rodzinnego
środowiska oratoryjnego. Wobec tego, duszpasterstwo ma za zadanie
zrealizować w historii uniwersalne macierzyństwo Kościoła poprzez
konkretne i profetyczne gesty radosnego, codziennego przyjęcia, które
uczyni z tego duszpasterstwa dom dla młodzieży (FD, 138).
Pragniemy zaproponować harmonijne środowisko osób, struktur, miejsc,
narzędzi, a nade wszystko atmosferę zdolną do zaangażowania młodzieży
w intensywny klimat rodzinny.
Tylko program duszpasterski zdolny do odnowy opartej na trosce o
relacje i na żywotności wspólnoty chrześcijańskiej będzie ważny i
pociągający dla młodzieży. W ten sposób Kościół będzie mógł ukazać
się jej jako dom pełen przyjęcia, charakteryzujący się atmosferą
rodzinną, zbudowaną z zaufania i bezpieczeństwa (EG, 288).
2 4 KOMUNIKACJA I PRZEKAZ MIĘDZYPOKOLENIOWY
Kolejną charakterystyką odnowionego systemu prewencyjnego jest
komunikacja serca. Jeśli wychowanie jest sprawą serca, wówczas
komunikacja jest językiem serca. Opiera się ona na stworzeniu młodym
możliwości otwarcia serc i komunikowania tego, co czują i czym żyją, w
całkowitej wolności. Komunikacją serca jest doświadczenie poczucia, że
jesteśmy zrozumiani i wsparci. Ci, którzy działają w konkretnej praktyce
duszpasterskiej, od towarzyszenia duchowego do kierownictwa duchowego,
od spowiedzi po prostą pogawędkę na placu, powinni prowadzić każdą
osobę do tego wyjątkowego, jedynego doświadczenia. Powstaje więc
pytanie: jak towarzyszyć podczas „rewolucji” dojrzewania, w świecie
wewnętrznym młodego człowieka, ceniąc przeżywane doświadczenia,
pomagając młodzieży w procesie dojrzewania?
Od otwartości osobistej konieczne jest przejście do otwarcia drzwi serca
drugiego, szanując osobistą historię, przeżycia i różnice pokoleń. „Bóg
kocha radość ludzi młodych i zachęca ich przede wszystkim do tej radości
życia, jaką przeżywa się we wspólnocie braterskiej, do tej doskonalszej
rozkoszy osób potrafiących dzielić się z innymi, bo „Więcej szczęścia jest
w dawaniu aniżeli w braniu” (Dz 20, 35) i „radosnego dawcę miłuje Bóg”
(2 Kor 9, 7)” (CV, 166-167).
37

4.8 Page 38

▲back to top
SYSTEM PREWENCY JNY I RODZINA
Adhortacja Christus vivit pokazuje różne pokolenia, zwłaszcza relację
młodych do starszych, doceniając znaczenie nadziei i pamięci, odnowę i
tradycję w chrześcijaństwie.
Jeśli będziemy szli razem, młodzi i starzy, to możemy być dobr-
ze zakorzenieni w teraźniejszości i z tego miejsca spotykać się z
przeszłością i przyszłością. Spotykać się z przeszłością, aby uczyć się
z historii i leczyć rany, które niekiedy nas uwarunkowują. Spotykać
się z przyszłością, aby umocnić entuzjazm, aby marzenia wypuściły
pędy, by rozbudzić proroctwa, żeby rozkwitały nadzieje (CV 199).
Każdy dom salezjański powinien więc rozpoznać i uznać więzy
międzypokoleniowe, a w szczególności dar dojrzałej mądrości w sercach
dziadków i starców, salezjanów i świeckich, obecnych w naszych domach,
którzy dają okazję do wzrostu i wzmocnienia ducha rodzinnego.
„Jeśli jakaś osoba składa wam propozycję – powiada Franciszek do młodzieży
– i mówi, byście pomijali historię, czy nie doceniali doświadczenia osób
starszych, pogardzali wszystkim, co minione, a patrzyli jedynie w przyszłość,
którą ona wam oferuje, czyż nie jest to łatwy sposób pozyskania was dla
jej propozycji, abyście robili tylko to, co ona wam mówi? […] Potrzebują do
tego ludzi młodych, którzy gardzą historią, odrzucają bogactwo duchowe
i ludzkie, przekazywane przez pokolenia, którzy pomijają wszystko, co ich
poprzedziło” (FT 13).
Ważnym elementem u podstaw wymiany międzypokoleniowej w naszych
WWD jest wzajemne uznanie dla przeżyć i daru wychowawczego,
szczególnie ze strony dorosłych wobec młodzieży w przyjęciu
odpowiedzialności.
Istnieje jednak pierwsza, prawdziwa i właściwa reforma do podjęcia przez
wszystkich, prawdziwe nawrócenie w perspektywie wychowawczej, czyli
promocja wychowania do życia we wspólnocie. Szanować wszystkie
powołania w Kościele, przyjmować z radością wkład każdego z nich dla
dobra młodzieży, żyć logiką ciągłej wymiany darów, współzawodniczyć
w okazywaniu czci – to wszystko są cele do osiągnięcia: to sztuka
współodpowiedzialności.
Dla Salezjańskiego Duszpasterstwa Młodzieżowego najwyższą
rangę ma życie duchowością komunii, która powinna być zasadą
38

4.9 Page 39

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
pozwalającą na kontynuację i stabilność propozycji wychowawczo-
duszpasterskiej – osoby konsekrowane, świeccy, rodziny i młodzi ra-
zem w prawdziwej apostolskiej współodpowiedzialności. Chodzi o
powstanie konkretnego stylu relacyjnego, „duchowości relacji” (wg
słów Kapituły Generalnej XXIV z 1996 r.), którą należy rozsiewać,
kultywować i pozwolić jej dojrzewać.
39

4.10 Page 40

▲back to top
SYSTEM PREWENCY JNY I RODZINA
Praca razem – według zasad zintegrowanego duszpasterstwa – pociąga
za sobą pewne duszpasterskie nawrócenia, konieczne, aby przemienić
niektóre procesy:
◗◗ od „działania dla młodzieży i ich rodzin” do „działania z młodzieżą i
ich rodzinami”;
◗◗ od duszpasterstwa złożonego z „oddzielnych wydarzeń” do
„duszpasterstwa codzienności”;
◗◗ od „nawracania mas” do „odpowiedzialnego towarzyszenia
indywidualnego”;
◗◗ od „zawsze się tak robiło” do „myślenia razem zgodnie z Ewangelią”;
◗◗ od „współodpowiedzialności wykonawczej” do „współodpowiedzial-
ności w procesach”;
◗◗ od „akceptacji” świeckich i rodzin do ich „dowartościowania”;
◗◗ od postrzegania starszych jako czegoś zbędnego do spotkania,
zaangażowania i dialogu starszych z młodzieżą;
◗◗ od propozycji duszpasterskich wyłącznie i stale poświęconych
młodzieży, do propozycji duszpasterskich, w których młodzi włączają
się w działania wspólnoty.
Co do ostatniego punktu, warto doprecyzować, że rozpowszechnione
jest ryzyko systematycznego oddzielenia młodzieży od reszty wspólnoty
(„Msza dla młodzieży”, „Msza dla dzieci”, „Msza dla dorosłych”) a to może
prowadzić do sytuacji, gdzie w procesie Duszpasterstwa Młodzieżowego
zakończy się uczestnictwo młodego człowieka w życiu Kościoła. Udział w
życiu liturgiczno-sakramentalnym wymaga wprowadzenia w misterium,
wychowanie nie tylko do celebracji i jej języka, zrozumiałych znaków i
gestów, ale także do poczucia wspólnoty. Z tych powodów należy
uwrażliwić na takie praktyki, które pomogą doprowadzić do naturalnego
przejścia młodego człowieka do życia wspólnoty.
40

5 Pages 41-50

▲back to top

5.1 Page 41

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
PODSUMOWANIE
◗◗ Jasny paralelizm między życiem rodzinnym Janka, a klimatem
rodzinnym księdza Bosko na Valdocco sugeruje pewne bogactwo
rzeczywistości rodzinnej charyzmatu salezjańskiego, które
dzisiaj możemy z większą świadomością przyjąć i praktykować.
Doświadczenie duchowe i apostolskie przeżywane w Oratorium
na Valdocco ukuło styl życia i działania, pracy, przekazywania
Ewangelii i współpracy na rzecz zbawienia młodzieży, nazwany
systemem prewencyjnym i źródło, z którego wypływa miłość
duszpasterska, „zapał apostolski, który pobudza nas do szukania
dusz i służenia jedynie Bogu” (Konst. 10).
◗◗ Widzieliśmy w tym rozdziale, jak program duszpasterski zdolny do
odnowy jest oparty zasadniczo na trosce o relacje i o komunikację
serca, dla których konieczne jest otwarcie bramy serca na
drugiego, szanując osobistą historię, przeżycia i różnice pokoleń.
◗◗ Zgromadzenie salezjańskie jest wezwane do zaproponowania
odnowionego systemu prewencyjnego, aby służyć lepiej
młodzieży naszych czasów, przyjmując metodę i oblicze rodzinne,
które pozwala nam pracować razem w ramach WWD. Najlepsze
środowisko wychowawcze do życia synergicznego rodzin w
WWD jest właśnie takie, które odzwierciedla model rodziny: jest
wyrazem zewnętrznym wewnętrznej charyzmatycznej komunii,
która naśladuje „doświadczenie domu”, gdzie uczucia, postawy,
ideały, wartości są przekazywane codziennie poprzez przykład.
◗◗ Żyć w rodzinie i jak rodzina w każdym środowisku nie jest tylko
strategicznym wyborem duszpasterskim, dziś bardzo pilnym, ale
sposobem realizowania naszego charyzmatu i celem, który należy
uprzywilejować w realizacji posłannictwa apostolskiego, które ma
za nadrzędny cel wychowanie i ewangelizację młodzieży.
41

5.2 Page 42

▲back to top

5.3 Page 43

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
INWESTOWAĆ W
WYCHOWANIE MŁODZIEŻY,
ABY TWORZYĆ RODZINY NA
DZIŚ I NA JUTRO
ROZDZIAŁ
III

5.4 Page 44

▲back to top
INWESTOWAĆ W WYCHOWANIE MŁODZIEŻY, ABY TWORZYĆ RODZINY NA DZIŚ I NA JUTRO
3 1 MŁODZIEŻ I RODZINY W SERCU WWD
Podstawowym elementem w realizacji Salezjańskiego Duszpasterstwa
Młodzieżowego jest wspólnota, która w rodzinnej atmosferze angażuje
młodzież i dorosłych, rodziców i wychowawców, aż do stania się
doświadczeniem Kościoła: komunia, która doświadcza różnych darów i
posług jako rzeczywistości uzupełniających się, na zasadzie wzajemności,
w służbie tej samej misji.
Wspólnota Wychowawczo-Duszpasterska jest jedną z form, jeśli nie
tą formą, w której konkretyzuje się duch rodzinny. W nim system
prewencyjny działa w ramach projektu wspólnotowego. Jako wielka
rodzina, która zajmuje się wychowaniem i ewangelizacją młodzieży na
określonym terytorium, WWD jest urzeczywistnieniem tej intuicji, o
której początku charyzmatu salezjańskiego ksiądz Bosko często mawiał:
„Zawsze potrzebowałem wszystkich”. Wychodząc z tego przekonania,
od najwcześniejszych dni Oratorium tworzy wokół siebie wspólnotę-
rodzinę, która nie zważa na różne uwarunkowania kulturowe, społeczne i
ekonomiczne współpracowników i w której sami młodzi są protagonistami.
WWD jest salezjańską formą obecności wśród młodzieży i próbą
bycia Kościołem (SDM, 109): być i żyć jako wielka rodzina działająca
w komunii, współuczestnictwie i współodpowiedzialności, mając na
sercu wychowanie i ewangelizację młodych pokoleń.
dnym z najpilniejszych i podstawowych zadań WWD jest docenianie
rodziny i wspieranie jej, planowanie wspólnie z nią we wzajemnym
dialogu. Wymaga to odnowienia sojuszu między rodziną a „miejscami
wychowawczymi” (oratorium, parafią, szkołą itp.).
W praktyce wychowawczo-duszpasterskiej, podobnie jak w życiu
rodzinnym, procesy wychowania i ewangelizacji nie mają się do siebie
ani nie ustanawiają siebie jako wzajemnie wykluczających się kolejnych
ścieżek. Nie odnoszą się do odrębnych i nieprzekazywalnych obowiązków.
Po prostu wychowuje się, ale z pozycji człowieka wierzącego. Ewangelizuje
się, ale jako wychowawca, biorący pod uwagę naturalne potrzeby młodego
człowieka. Te dwa wymiary łączą się w swobodnej i elastycznej formie,
uwzględniając wskazania środowiska, świadectwo wychowawców i
44

5.5 Page 45

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
rodziców, słuchanie pytań i obaw młodzieży, dzielenie się doświadczeniami
życiowymi oświeconymi wiarą, gotowość do służby.
W tej silnie relacyjnej dynamice trzeba jednak podkreślić, że rodzina
pozostaje pierwszą i nieodzowną wspólnotą wychowawczą, komórką
społeczeństwa i Kościoła. Wychowanie młodych jest pierwotnym zadaniem
rodziców, związanym z przekazywaniem życia, i pierwszorzędnym w
odniesieniu do zadań wychowawczych innych podmiotów. Rola WWD jest
zatem proponowana jako uzupełniająca, a nie zastępująca, wychowawczą
rolę rodziców młodzieży. Z tego też punktu widzenia każda WWD
powinna przede wszystkim angażować się w uświadamianie rodzicom ich
odpowiedzialności wychowawczej.
Teologia pastoralna w tym procesie podejmowania odpowiedzialności
oświeca nas, kiedy stwierdza, że rodzina jest przedmiotem, kontekstem i
podmiotem działania duszpasterskiego.
Kiedy zadajemy sobie pytanie, co możemy zrobić dla rodzin,
mówimy o nich jako o przedmiocie działania duszpasterskiego;
kiedy zadajemy sobie pytanie, jakie są najlepsze warunki rodzinne
dla skutecznego działania duszpasterskiego, które przewidywałoby
słuchanie, pokorne, z postawą nie wszystko wiedzącą / nie
ekspercką, mówimy o rodzinie jako kontekście duszpasterskim; kie-
dy zadajemy sobie pytanie, jak pomóc rodzinom zaangażować się w
ewangelizację lub wychowanie ich dzieci i młodzieży we wspólno-
cie kościelnej, mówimy o rodzinach jako podmiocie działania du-
szpasterskiego.
3 2 OBSZARY, W KTÓRYCH NALEŻY ZAANGAŻOWAĆ RODZINY
Biorąc pod uwagę, że działalność duszpasterska jest rozwijana w
ramach projektu (SPWD), który jest współtworzony i realizowany przez
WWD, „rodzina wychowująca” powinna postrzegać rodziny nie tylko
jako priorytetowy front duszpasterski, o który należy się troszczyć, ale
doceniać je w konkretnych przestrzeniach, w których się planuje pracę
duszpastersko-wychowawczą z młodzieżą.
45

5.6 Page 46

▲back to top
INWESTOWAĆ W WYCHOWANIE MŁODZIEŻY, ABY TWORZYĆ RODZINY NA DZIŚ I NA JUTRO
Faktycznie, istnieje wiele struktur wewnątrz domów salezjańskich, w
których rodzina jest wezwana, aby być protagonistą i uczestnikiem tych
procesów, począwszy od obecności w Radzie WWD. Zaangażowanie w
tym organie kolegialnym ma na celu poznanie punktu widzenia rodzin i ich
doświadczeń, aby planować i prowadzić drogę całego WWD.
Rada WWD nie jest przede wszystkim organizmem formacyjnym ani
duchowości, ani studiów, ale miejscem, w którym wyznacza się, a następnie
koordynuje i weryfikuje, linie przewodnie całego życia WWD. Fizjonomia
dzieła salezjańskiego żywego i współodpowiedzialnego wyraża się
konkretnie w tej Radzie, która wymaga wysokiego stopnia konfrontacji i
współpracy między różnymi jednostkami, które ją tworzą.
Pożądane jest również coraz bardziej uczestniczące zaangażowanie
rodziny w przemyślenie i opracowywanie lokalnego Salezjańskiego
Programu Wychowawczo-Duszpasterskiego (SPWD), aby rodzina
była beneficjentem jako podmiot, a nie tylko przedmiot, planowa-
nia Salezjańskiego Duszpasterstwa Młodzieżowego.
WWD postrzegane jako kontekst, w którym są doświadczane relacje z
rodzinami i ich zaangażowanie, wymaga odnowienia mentalności i postaw
oraz promowania konkretnych obszarów współodpowiedzialności,
uczestnictwa i współpracy. Stowarzyszenia Rodziców, Grupy Rodzinne,
Programy współpracy szkoła-rodzina i inne inicjatywy mogą być
zorganizowane według szerokiego wachlarza propozycji z różnymi
akcentami: charytatywne i służby, formacyjne, duchowe i modlitewne,
wychowawczo-duszpasterskie. Każde działanie, ze swoimi specyficznymi
cechami, ma być jednak znakiem i bodźcem dla młodych i wprowadzać do
propozycji formacyjnej bardziej braterski styl relacji osobistych, ujawniający
rodzinny wymiar WWD i Kościoła.
3 3 WKŁAD RODZINY W WWD
Ta refleksja prowadzi nas do stawiania sobie pytań o oryginalność rodziny
wewnątrz WWD. Rodzina może zajmować szczególne miejsce i w tym
celu musimy szukać synergii i punktów spotkań; ważne jest, aby uwypuklić
szczególny wkład rodziny w splot powołań, jakim jest Wspólnota
Wychowawczo-Duszpasterska.
46

5.7 Page 47

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
Rzeczywiście, małżonkowie i osoby konsekrowane, świeccy i kapłani
są wezwani do naświetlania propozycji wychowawczo-duszpasterskiej,
wychodząc od ich specyficznego i uzupełniającego się powołania.
Tylko ten styl głębokiej komunii może zrodzić osoby dojrzałe w wierze,
zdolne do bycia odpowiedzialnymi za życie innych. Dlatego działanie
różnych komponentów WWD nie może ograniczać się tylko do obszaru
wychowawczo-duszpasterskiego, ale może znaleźć pokarm w bardziej
pierwotnym i podstawowym aspekcie, tym powołaniowym.
Każdy człowiek jest powołany do budowania życia pełnego znaczenia i
ukierunkowanego na prawdziwe szczęście. Ksiądz Bosko mówił swoim
chłopcom, że chce, aby byli „szczęśliwymi teraz i w wieczności”. To wszystko
można osiągnąć tylko wtedy, gdy pozwolimy, aby oświeciła nas miłość, ta
miłość, która umocniona szatą chrzcielną wzywa każdego człowieka do
świętości.
Biorąc to pod uwagę, wkład powołania rodzinnego, rodzicielskiego
i małżeńskiego można określić w co najmniej trzech głównych te-
matach: miłość, życie i wychowanie.
Jeśli czymś właściwym dla powołania rodzinnego jest miłość między
dwojgiem ludzi, którzy się kochają i decydują się zaplanować drogę
życia wspólnego, życie i wychowanie będą szczególnym wkładem
rodziny we wzbogacenie Wspólnoty Wychowawczo-Duszpasterskiej i jej
Salezjańskiego Programu Wychowawczo-Duszpasterskiego. Mówiąc w
skrócie, chodzi o skrzyżowanie i splatanie w mądry i twórczy sposób czterech
filarów charyzmatu salezjańskiego, dobrze streszczonych w kryterium
oratoryjnym – domu, który przyjmuje, parafii, która ewangelizuje, szkoły,
która prowadzi do życia, i podwórka do spotkań z przyjaciółmi – z tymi
trzema wymiarami życia rodzinnego.
3 3 1 Oryginalność i piękno rodziny: powołanie do miłości
Strategiczny wkład rodzin konkretyzuje się przede wszystkim w obszarze
wychowania do miłości: wychowania uczuciowego i wzajemnego oddania
się. Wychowywać oznacza formować młodych, aby rozumieli, że celem ich
życia jest dar z siebie, a prawdziwy dorosły to ten, kto uznaje otrzymaną
łaskę, aby potem starać się ją dawać, oddając swoje życie dla innych. Przede
wszystkim zasadnicze znaczenie ma wyjście od powołania do miłości,
47

5.8 Page 48

▲back to top
INWESTOWAĆ W WYCHOWANIE MŁODZIEŻY, ABY TWORZYĆ RODZINY NA DZIŚ I NA JUTRO
„nie możemy zachęcać do drogi wierności i wzajemnego daru z siebie, jeśli
nie pobudzimy rozwoju, umocnienia i pogłębienia miłości małżeńskiej i
rodzinnej” (AL, 89).
Ksiądz Bosko doświadczył, że formacja jego osobowości jest żywotnie
zakorzeniona w nadzwyczajnym klimacie oddania i dobroci („daru z
siebie”) jego rodziny z Becchi i chciał odtworzyć jego najważniejsze cechy
w Oratorium na Valdocco wśród tych młodych ubogich i opuszczonych.
Co więcej, komplementarność między stylem macierzyńskim i ojcowskim
(którą cudownie, pragniemy to jeszcze raz przypomnieć, mama Małgorzata
umiała żyć i rekompensować w jakiś sposób swoją ewangeliczną
mądrością) jest z pewnością niezbędna do dobrego wychowania, w którym
towarzyszenie matczyne i przekaz ojcowski są konieczne.
Rodzina jest zaproszona, aby strzec jakiegoś czasu, bronić jakiejś
przestrzeni, planować jakieś chwile na „celebrowanie miłości”.
Prawdziwym protagonistą nie jest więc miłość sama w sobie, ale osoby,
młodzi i dorośli, którzy uczą się kochać, akceptować i towarzyszyć sobie
nawzajem. To wielkie dzieło nie jest „na czas”, ale potrzebuje czasu, nie
żywi się terminami, ale karmi się nadzieją i odwagą.
W tej perspektywie konieczne jest wychowanie młodych do pod-
dania się miłości, mając za przykład własną rodzinę i oratoryjną
zasadę „gościnnego domu”.
3 3 2 Rodzina: kolebką i sanktuarium życia
Po drugie, miłość staje się płodna. Mówienie o rodzinie oznacza pamiętanie
o podstawowej cesze: przede wszystkim jesteśmy dziećmi. Jak mówi papież
Franciszek na audiencji generalnej 18 marca 2015 r., to zawsze przypomina
nam o fakcie, że życia nie daliśmy sobie sami, ale je otrzymaliśmy. Wielki
dar życia jest pierwszym podarunkiem, jaki otrzymaliśmy. Miłość jest
zawsze i absolutnie miejscem płodności i rodzicielstwa: właśnie biologiczna
konfiguracja mężczyzny i kobiety wyraża pierwotną predyspozycję do
dawania życia.
Podstawą każdej rodziny jest układ małżeński w głębokim przymierzu
małżeńskim, służącym życiu. Potwierdzeniem ich wzajemnej miłości jest ich
48

5.9 Page 49

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
ojcostwo i macierzyństwo, które czynią ich współpracownikami cudownej
twórczej mocy Boga. Przymierze małżeńskie zakłada pełny, nieodwołalny
i wzajemny „dar z siebie”. To ojcostwo i macierzyństwo w rodzinie jest
zadaniem i odpowiedzialnością także w wymiarze duchowym. Miłość Boga
jest miłością twórczą, życiodajną. Jezus, źródło życia (por. J 11,25; 14,6),
niestrudzenie daje je i odradza przez całe swoje ziemskie życie, wzywając
każdego mężczyznę i każdą kobietę, których spotyka, do nowego życia.
Również małżonkowie poprzez miłość odradzają się nawzajem i razem dają
życie dzieciom i światu.
Miłość zawsze daje życie. Dlatego miłość małżeńska „nie wyczerpuje
się wśród nich dwojga, [...] małżonkowie, oddając się sobie, wydają z
siebie nową rzeczywistość – dziecko, żywe odbicie ich miłości, trwały
znak jedności małżeńskiej oraz żywą i nierozłączną syntezę ojcostwa i
macierzyństwa” (AL, 165). Jednak Kościół zawiera w swoim duchowym
macierzyństwie wiele rodzin, które niekoniecznie wyrażając się w prokreacji
dziecka, przeżywają swoją doskonałość czy drogę świętości we wzajemnym
wsparciu oraz wielkodusznej i ojcowskiej/macierzyńskiej otwartości, aby
chronić życie i troszczyć się o życie wielu innych oprócz siebie samych.
W bogactwie Kościoła, które oczywiście obejmuje również poziom
duchowej płodności (por. 1 Kor 4,15), rodzina pozostaje zatem par
excellence jądrem generatywnym, nie ograniczając własnego pola
działania tylko wewnątrz relacji rodzicielskich, ale rozszerzając je
na zewnątrz jako spójna odpowiedź na swoją misję. Świadectwo
rodzinne staje się cennym ziarnem dla powołaniowego rozezna-
nia młodych, wsparciem i nadzieją dla innych rodzin, konfrontacją
i współdzieleniem się z osobami wezwanymi do życia konsekro-
wanego.
3 3 3 Droga wychowawcza poza domem i w nim
Przeżywanie doświadczenia współzależności między ludźmi, odkrywanie
siebie nawzajem jako niezbędnych w społeczeństwie, oznacza
uświadomienie sobie tego doświadczenia wychowawczego poprzez bycie
„jednym dla drugiego”. „Bóg powierzył rodzinie projekt «przekształcania
świata w dom», aby wszyscy mogli odczuwać, że każdy człowiek jest
bratem” (AL, 183). Ta świadomość jest podstawą, która pozwala budować
społeczeństwo poprzez codzienność relacji. Rodzina to wymagająca podróż,
49

5.10 Page 50

▲back to top
INWESTOWAĆ W WYCHOWANIE MŁODZIEŻY, ABY TWORZYĆ RODZINY NA DZIŚ I NA JUTRO
ponieważ jest nośnikiem wartości wychowawczych i kultury solidarności
w różnych kontekstach, w których żyją dzieci i młodzież.
Ścieżki wzrostu w kierunku dorosłego życia wydają się dziś mniej
jednoznaczne i proste, uwarunkowane licznymi głębokim przemianami,
które charakteryzują kontekst, w którym jesteśmy zanurzeni. W ramach
tej złożoności dzieci, a następnie młodzież, obserwują i napotykają własne
modele odniesienia w złożonej galerii, która pokazuje, wystawia i przekazuje
różne treści i wymiary wartości. Istnieje wiele modeli, z których czerpie
młodzież, punktów odniesienia stymulujących zachowania, oczekiwania
i pragnienia. Konkretna i rzeczywista obecność rodzin we Wspólnocie
Wychowawczo-Duszpasterskiej przypomina nam o formacyjnej wartości
rodziny na zewnątrz i wewnątrz domu oraz o tym, że rodzice zawsze
pozostają pierwszymi wychowawcami dzieci.
A. Wychowanie oznacza dzisiaj umożliwianie młodzieży zrozumienia,
kim powinni być, pomaganie im w orientowaniu sięi na nieznanym
terytorium, które coraz bardziej wywołuje u nich niepokój,
dyskomfort, strach. Poprzez serdeczną komunikację i współdzielenie
się autentycznymi relacjami, rodzina jest z pewnością tą przestrzenią
międzyosobową, w której dostrzega się, ale przede wszystkim
doświadcza wartości, i gdzie rozwijają się kluczowe elementy osobowości,
uświadamiając sobie sens życia i wiary w przyszłość.
Na tej drodze wzrostu propozycja wiary nie może być czymś obcym,
ale musi być propozycją nieodzowną w integralnym wychowaniu
osoby. Jest ona zorientowana na pomoc dzieciom w przezwyciężaniu
ich egocentryzmu, poprzez uczynienie siebie zdolnymi do rozsądnych
wyborów, dokonywanych poprzez rosnącą zdolność krytyczną
w obliczu dominujących modeli życia; wzbudzając w młodzieży
umiłowanie prawdy; doświadczając i podzielając chrześcijańskie
postępowanie zorientowane na miłość do Boga i bliźniego.
B. Ale wymiar wychowawczy, „troska” o drugiego poszerza zatem
horyzont znaczeniowy i wykracza poza sferę wewnątrzrodzinną,
otwierając się na obszar pozarodzinny. W tym kierunku wychowanie
rodzinne staje przed głównym wyzwaniem na przyszłość: wychowaniem
„uczciwych obywateli”, czyli umożliwianiem aktywnego obywatelstwa,
w którym nasi młodzi są aktywnymi, odpowiedzialnymi i solidarnymi
obywatelami. Codzienne zaangażowanie rodziny w formację
50

6 Pages 51-60

▲back to top

6.1 Page 51

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
młodych pokoleń do aktywnego obywatelstwa przechodzi przez
dowartościowanie wychowania międzykulturowego i do pokoju,
poszanowanie różnic i dialog między kulturami, wspieranie
podejmowania odpowiedzialności jak również solidarności i troski o
wspólne dobra oraz świadomości praw i obowiązków.
Nie możemy jednak sądzić, pisze papież Franciszek, że Jezus był sa-
motnym nastolatkiem lub młodym człowiekiem, myślącym o sobie.
Jego relacja z ludźmi była relacją młodzieńca, który podziela całe
życie swojej rodziny dobrze zakorzenionej w swym miasteczku”.
Papież zwraca uwagę, że dorastający Jezus „dzięki zaufaniu swoich
rodziców… porusza się swobodnie i uczy się wędrować z innymi”. Te
aspekty życia Jezusa nie powinny być pomijane w duszpasterstwie
młodzieżowym, „aby nie tworzyć projektów, które izolują młodych
od rodziny i świata, czy też zamieniają ich w wybraną mniejszość
i chronią przed wszelkim zakażeniem”. Potrzebne są natomiast
„projekty, które by ich umacniały, towarzyszyły im i kierowały ku
spotkaniu z innymi, ku wielkodusznej posłudze, ku misji (CV, 26-30).
Nie możemy zaniedbać integralnego wychowania rodziny, stając się
współodpowiedzialnymi za towarzyszenie i wychowanie młodych,
którzy pielęgnują w sobie umiłowanie sprawiedliwości, równości i
braterstwa. Troska o dobro wspólne i prawdę są również osiami, na
których przyszłe małżeństwo i stabilna rodzina utrzymują tę troskę
o miłość zewnętrzną, aspekt, który przyczynia się do ich stabilności
w takim stopniu, w jakim dobrowolnie oddają się innym.
Ta spójność wychowawcza na poziomie wewnętrznym i zewnętrznym
z konieczności wymaga obecności dojrzałych i wiarygodnych dorosłych.
Faktycznie, w obliczu wielkiej złożoności i nieokreśloności okresu
dojrzewania świat dorosłych wydaje się być równie zdezorientowany, do
tego stopnia, że mniej lub bardziej świadomie rezygnuje teraz ze swojej
wychowawczej roli. Jak mówi psychoterapeuta Recalcati: „wydaje się, że
dorośli zagubili się na tym samym morzu, na którym zaginęły ich dzieci”.
51

6.2 Page 52

▲back to top
INWESTOWAĆ W WYCHOWANIE MŁODZIEŻY, ABY TWORZYĆ RODZINY NA DZIŚ I NA JUTRO
34
SALEZJAŃSKIE DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE I
RODZINA: ZAANGAŻOWANIE I INTEGRACJA W SPWD
W poprzednim rozdziale dokonaliśmy krótkiej refleksji na temat
„Wspomnień Oratorium”, dokumentu napisanego i opublikowanego
przez samego księdza Bosko, który stał się podstawowym dokumentem
przewodnim w życiu naszych domów.
Teraz chcemy zgłębić jego znaczenie, ponieważ to w nim kieruje ksiądz
Bosko swoją uwagę na tych młodych, których spotykał w ciągu dnia
na Valdocco w ramach różnych zajęć rekreacyjnych, kulturalnych i
religijnych, i którzy mieszkali tam jeszcze przed rozpoczęciem działalności
warsztatów i szkół. Ksiądz Bosko chciał w tym tekście zaproponować nie
tyle zestaw norm, ile autentyczny program życia zarówno dla młodzieży, jak
i wychowawców, tworząc w ten sposób pierwszy projekt wychowawczy.
Stanowił on operacyjny plan działania wychowawczego, który zostanie
ostatecznie zrealizowany zgodnie z jego oryginalną wizją oratorium. Był
on wskazaniem, czym jest System Prewencyjny dla św. Jana Bosko i jak
można go wdrożyć w dziełach salezjańskich.
Innymi słowy, Salezjański Program Wychowawczo-Duszpaster-
ski, zanim stanie się tekstem, jest procesem wspólnotowym, któ-
ry zmierza do zrodzenia w WWD zespolenia wokół wspólnych
kryteriów, celów i kierunków działania. SPWD tworzy i umac-
nia w WWD świadomość wspólnej misji i pogłębia powołanie
wychowawczo-duszpasterskie, które należy stale współdzielić i
weryfikować.
Projektowanie nie tylko pomaga w ciągłym ukierunkowaniu i monitorowaniu
działań duszpasterskich, ale staje się także procesem identyfikacji
wspólnoty, która jest coraz bardziej zakorzeniona w kulturze i świadoma
wyzwań, jakie stawia czas i terytorium. Z tego powodu ważne jest, aby
rodziny, w swoim momencie powstania i w trakcie procesu swojego
rozwoju, były włączone jako podmiot w proces planowania duszpasterstwa,
jak i jako odbiorcy szczególnej troski i jego głównego zaintgeresowania.
Chodzi o uczestnictwo rodzin w procesie planowania, które ma być
nastawiona na ich rozwój i dobro. Planowanie nie tylko pomaga kierować
i stale monitorować działalność duszpasterską, ale także staje się procesem
kształtującym tożsamość wspólnoty.
52

6.3 Page 53

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
Salezjański Program Wychowawczo-Duszpasterski jest wezwany do
uwzględnienia, zarówno na poziomie lokalnym, jak i inspektorialnym,
wszystkich możliwych sposobów uczestnictwa i integracji rodzin w
SPWD, gdzie propozycja wychowawcza i duszpasterska koncentruje się
wokół działań, w których rodzina jest protagonistą na korzyść młodych.
Dalej rozwijamy niektóre z tych działań, jakie zostaną ocenione podczas
opracowywania SPWD.
3 4 1 Duszpasterstwo młodzieżowe, które rodzi dorosłych
w wierze i życiu
Wracając do historii każdej pary małżeńskiej i każdej rodziny, znajdujemy
wskazówki i propozycje, aby zrozumieć znaczenie duchowości małżeńskiej,
która nie jest abstrakcyjna, ale zawarta w codziennym doświadczeniu.
Namacalny znak tego wymiaru jest widoczny w modlitwie rodzinnej jako
wyrazie i pokarmie tej głębokiej komunii życia i miłości, która określa
przymierze małżeńskie i ożywia wspólnotę rodzinną.
Pedagogika uczy nas, że doświadczenie wiary przeżywane przez dzieci
dzięki rodzicom, katechetom i wychowawcom, często odgrywa decydującą
rolę w późniejszym rozwoju ich wymiaru religijnego. Nie można zapominać,
że promieniowanie wczesnego chrześcijaństwa dokonało się poprzez
sieć rodzin i że nawet dzisiaj integracja wiary i życia jest najbardziej
autentyczną drogą do autentycznej dojrzałości osoby. Musimy podkreślić,
że u wielu chrześcijańskich rodziców świadomość odpowiedzialności za
chrześcijańskie wychowanie swoich dzieci dojrzewa poprzez głoszoną
Ewangelię, opowiadanie, świadectwo, modlitwę.
Życie małżeńskie i rodzinne, przeżywane zgodnie z zamysłem
Bożym, stanowi samo w sobie „Ewangelię”, w której dzieci mogą
„odczytywać” oblicze Boga, Jego miłość do ludzkości, miłość
cierpliwą, bezinteresowną.
Poprzez gesty miłości, przebaczenia, przyjęcia i solidarności małżonków i
rodziny, „Kościoła domowego”, sam Pan przemawia, przyjmuje, przebacza,
kocha współczesnych ludzi i solidaryzuje się z nimi. Zaangażowanie
wychowawcze rodziców jest w stanie przekonująco potwierdzić religijny
obraz egzystencji tylko w takim zakresie, w jakim oni go przeżywają.
Małżonkowie chrześcijańscy są dla siebie nawzajem świadkami wiary, także
53

6.4 Page 54

▲back to top
INWESTOWAĆ W WYCHOWANIE MŁODZIEŻY, ABY TWORZYĆ RODZINY NA DZIŚ I NA JUTRO
wobec swoich dzieci i wszystkich innych członków rodziny. Takim się jest
i staje poprzez życie zgodne z tym, co się wyznaje, w stylu naznaczonym
światłem codzienności. Rodzina jest ucieleśnieniem wyjątkowej miłości
Boga do Kościoła.
Jeśli istotne jest wymaganie, aby wyraźnie chrześcijańscy rodzice
wspierali rozwój ich doświadczenia wiary, nie możemy ignorować wielu
niezamężnych par, małżeństw, w których nie było dziedzictwa wiary
lub w których wiara opuściła instytucjonalne przestrzenie, które żyją
słowem Bożym. W przypadku tych rodzin, które mogły utracić swoją
żywotność i o które Kościół prosi, aby ich nie zaniedbywać, możliwe jest
także budowanie razem z nim drogi wiary dla nich samych i dla ich dzieci
i razem z nimi (por. AL 78-79).
W tym sensie zadajemy sobie pytanie, w jaki sposób nasze programy
wychowawczo-duszpasterskie, które chcą ewangelizować młodych
poprzez różne środki wychowawcze, mogłyby motywować, towarzyszyć
i pomagać rodzinom wnosić szczególny ich wkładu we wzrost religijnych
ich dzieci.
3 4 2 Duszpasterstwo młodzieżowe z integralną dynamiką
powołaniową
Z tego jasno wynika, że sfera powołaniowa nie może nie brać pod
uwagę rodzinnych relacji i, w kościelnej optyce, nie może być oderwana
od dróg duszpasterstwa młodzieżowego; musimy jednak podkreślić
dwa niebezpieczeństwa, na które możemy być narażenie w naszym
duszpasterskim działaniu.
A. Pierwsze to myślenie, że duszpasterstwo młodzieżowe jest
niekończącą się drogą, która ciągle „obraca” ludźmi, bez jasnej i
świadomej perspektywy wyjścia w kierunku dorosłości, zaniedbując
jednocześnie poważne rozeznanie powołaniowe.
Synod biskupów na temat: „Młodzi, wiara i rozeznanie powołania”
we wszystkich swoich oficjalnych dokumentach poprosił, by
całe duszpasterstwo powołaniowe ustawić w perspektywie
powołaniowej i duszpastersko rozszerzyć przestrzenie animacji
powołaniowej, obejmując również powołanie do założenia rodziny.
54

6.5 Page 55

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
B. Drugie to nudna animacja powołaniowa, która nie daje
wszechstronnej propozycji powołaniowej, ale koncentruje się
jedynie na tzw. powołaniach „szczególnej konsekracji”, czyli do życia
konsekrowanego i kapłańskiego. Oczywiście, w tych życiowych
wyborach jest właściwa im specyfika, o której jednak nie trzeba
myśleć jako o ekskluzywnej i wykluczającej; ma być brana pod
uwagę wewnątrz całej i zintegrowanej dynamiki powołaniowej,
której fundamentem jest powołanie do miłości. W encyklice
„Amoris laetitia” jest napisane, że Małżeństwo jest autentycznym
i oryginalnym powołaniem, a szczególnie jest powołaniem dla
małżonków, by byli nosicielami daru miłości, jaki ukrzyżowany
Chrystus daje Kościołowi. Jest to więc prawdziwe powołanie Boże,
„owoc powołaniowego rozeznania” (por. AL 72).
W tej przestrzeni, wielkim wyzwaniem, jakie staje przed nami, jest
tworzenie kultury powołaniowej w każdym środowisku, w duchu
rodzinnym, aby młodzi odkrywali, że życie jest powołaniem, da-
rem, powołaniem do miłości i aby całe salezjańskie duszpasterstwo
rzeczywiście stało się powołaniowym (por. CV, 254).
Salezjańskie Duszpasterstwo Młodzieżowe pracuje nad tym, by
współpracować w dojrzewaniu wiary i życia, dlatego wspiera
młodych w konfrontowaniu się z osobami, które osiągnęły dojrzałość
powołaniową, w różnych stanach życia chrześcijańskiego.
Duszpasterstwo młodzieżowe jest więc wezwane, by ponownie się
przeprojektować w znaczeniu powołaniowym, zwracając szczególną uwagę
na jego związek z rodziną, czy to rozpoczynając pracę duszpasterską z
dziećmi i dorastającymi, czy to, gdy kończą poszczególne etapy dojrzewania;
tak w wejściu jak i w wyjściu. W wejściu, bo duszpasterstwo młodzieżowe
przyjmuje swoich podopiecznych z doświadczeniem lat poprzedzających
bycie młodzieżą, czyli dzieciństwo, późniejsze dzieciństwo i dojrzewanie.
W dzieciństwie i późniejszym dzieciństwie najważniejszym, prawie
absolutnie, środowiskiem jest rodzina i pierwotne relacje; dojrzewanie to
czas indywidualnych wyzwań i kontestacja życia rodzinnego. W wyjściu
podopieczni, którzy kończą etap życia młodzieżowego i dorosłej młodzieży,
w większości wypadków są powołani do stworzenie własnej chrześcijańskiej
rodziny. Normalnym jest więc myślenie, że jednym z podstawowych zadań
duszpasterstwa młodzieżowego jest zachęcanie młodych do podjęcia
55

6.6 Page 56

▲back to top
INWESTOWAĆ W WYCHOWANIE MŁODZIEŻY, ABY TWORZYĆ RODZINY NA DZIŚ I NA JUTRO
odpowiedzialności dorosłego życia, a wyraża się to w uprzywilejowanej
formie podjęcia rodzinnej odpowiedzialności.
3 4 3 Duszpasterstwo młodzieżowe, które zajmuje się młodymi z
„rodzinnymi biedami”
Na początku charyzmatu jest troska św. Jana Bosko o młodych bez rodziny,
tych z Turynu. Wokół nich ks. Bosko potrafił stworzyć „adopcyjną rodzinę”,
zdolną otoczyć ich miłością i wychowaniem, niezbędnymi do pełnego i
dojrzałego rozwoju.
Jeszcze dziś, w wielu częściach świata, salezjańskie duszpasterstwo
młodzieżowe zajmuje się młodymi, którzy nie utrzymują czy nie mogą już
więcej utrzymywać więzi z ich rodziną, z której się wywodzą; a jednocześnie
coraz bardziej próbuje się zagwarantować im działania wychowawcze,
które biorą pod uwagę rodzinę młodego człowieka jako możliwego
sprzymierzeńca i partnera.
Salezjańska tradycja podaje, że ks. Bosko, dobrze rozumiejąc ważność
rodziny w wychowaniu młodych, od początku wyznaczył swoje dzieło
wychowawcze jako „rodzina dla młodych bez rodziny” i „parafia dla
młodych bez parafii”.
IW zapiskach, które ks. Bosko wysyłał do Stolicy Świętej, aby
otrzymać aprobatę Zgromadzenia Salezjańskiego, zawsze podkreślał:
„To Zgromadzenie w 1841 było na początku prostą katechezą, placem
zabaw, w 1846 doszedł dom dla biednych rzemieślników, tworząc
prywatną instytucję jako wielką rodzinę” (FS s. 80-81).
Z charyzmatycznego punktu widzenia, w dalszym ciągu jest konieczność
szczególnego skoncentrowania się na rodzinie, dlatego że często ubóstwo
materialne, kulturowe, moralne i duchowe, a czasami również „ubóstwo
rodzinne”, są ściśle powiązane z rodzinnymi problemami.
Dzisiejsza rzeczywistość społeczna wyjaśnia te biedy, bo jest część
społeczeństwa, która żyje bez rodziny i/lub w domach w bardzo niekorzystnych
warunkach. Wszystko wskazuje na to, że to wszystko jest dobrze znane:
dzieci bez rodziców, w bardzo młodym wieku; jedynacy, którzy z powodu
nierozwiązanych braków emocjonalnych, nie stworzą własnej rodziny,
56

6.7 Page 57

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
dożywając samotnej starości; rozbite rodziny, których członkowie żyją oddaleni
od siebie o tysiące kilometrów; rodziny, które z powodu przemocy są rozdzielone.
Dlatego «O wiele głębszym jest poczucie osamotnienia, którego
doświadczają liczni ludzie młodzi, niż to sobie uświadamiamy – powiedział
papież Franciszek na audiencji 28 stycznia 2015 r. Są oni często sierotami
w rodzinie, ponieważ ojcowie są często nieobecni, również fizycznie, w
domu, ale przede wszystkim dlatego, że kiedy są, nie zachowują się jak
ojcowie, nie dialogują ze swoimi dziećmi, nie wywiązują się ze swojego
zadania wychowawczego, nie wpajają dzieciom, przez swój przykład
poparty słowami, tych zasad, tych wartości, tych norm życia, których one
potrzebują jak chleba»; są sierotami «również we wspólnocie społecznej
[…]. Młodzi pozostają w ten sposób sierotami pozbawionymi pewnych
dróg, którymi mogliby podążać, sierotami pozbawionymi godnych zaufania
mistrzów, sierotami pozbawionymi ideałów rozpalających serca, sierotami
pozbawionymi wartości i nadziei, które by ich wspierały na co dzień. Daje
się im być może wiele bożków, ale kradnie się im serce; podsuwa się im
marzenia o rozrywkach i przyjemnościach, ale nie daje się im pracy; łudzi
się ich bogiem pieniądzem, a odmawia się im prawdziwego bogactwa».
Dobrze zrobi zatem wszystkim, ojcom i dzieciom, posłuchanie na nowo
obietnicy, którą Jezus złożył uczniom: „Nie zostawię was sierotami” (J 14,
18). My jesteśmy wezwani, aby nie zostawiać sierotami młodych i dać im
rodzinę; dać im wspólnotę, w której są obecni dorośli z autorytetem, zdolni
pomóc im wzrastać, z «prawdziwą stwórczą mocą».
Dlatego też salezjańskie duszpasterstwo młodzieżowe jest wezwane do
tego, aby troszczyć się o najbardziej potrzebujących ludzi młodych, ale także
o ich rodziny niekiedy „dalekie” (od wspólnoty Kościoła) lub „wymagające
wparcia” w perspektywie wierności charyzmatowi salezjańskiemu, a więc
w duchu systemu prewencyjnego i działalności apostolskiej. Chodzi o
takie podejście, które jest w stanie pogłębić emocjonalną i wychowawczą
spójność rodzin, chronić przed załamaniami i nadużyciami, natomiast
wymiar apostolski powinien sprostać rodzinnym realiom młodych ludzi
w sytuacji i warunkach, w których naprawdę się znajdują, próbując
towarzyszyć im cierpliwie, roztropnie i z miłością.
Musimy aktywować duszpasterstwo, nazywane w teologicznym sensie
„adopcyjne” (wyrażenie Amerykanina Chapa Clarka, znanego wykładowcy
i konsultanta); duszpasterstwo, które proponuje tworzenie wspólnot
będących w stanie przyjąć każdego chłopca, młodzieńca i każdego
57

6.8 Page 58

▲back to top
INWESTOWAĆ W WYCHOWANIE MŁODZIEŻY, ABY TWORZYĆ RODZINY NA DZIŚ I NA JUTRO
dorosłego, aby wszyscy oni wiedzieli, że mają dom… miejsce, w którym
mogą odkryć, kim są i w jaki sposób mogą sami do niego wnieść swój
wkład. Innymi słowy ‒ rodzina to wspólnota, w której oddycha się etosem
rodzinnej wzajemności, uczy się «bliskości i gdzie się uznaje, że żyjemy z
innymi, „którzy są godni naszej uwagi, naszej uprzejmości, naszego uczucia»
(AL 276).
Duszpasterska miłość Systemu Prewencyjnego Księdza Bosko, za-
stosowana do troski o rodzinę, nie jest uczuciem czy prostym po-
ruszeniem ducha, ale konkretną postawą, która zakłada decyzję
i dojrzałość. To miłość wytrwała, wytrzymała, zdolna trzymać i
utrzymać, podnieść na duchu i przytulić.
3 4 4 Duszpasterstwo młodzieżowe, które towarzyszy miłości
młodych par/rodzin
Specjalną uwagę trzeba skierować wobec młodych par/rodzin,
poczynając od towarzyszenia narzeczonym, nowożeńcom, rodzicom,
którzy w pierwszych latach życia dzieci potrzebują szczególnej pomocy
by odpowiedzialnie przyjąć ten dar i zadanie wychowawcze, nie
zapominając o tych wszystkich młodych, którzy tworzą rodzinę jeszcze bez
sakramentalnego ślubu. W tych wszystkich przypadkach chodzi o delikatne
okresy życia osobistego i pary, w których potrzeba zapewnić stosowne
towarzyszenie ze strony całej wspólnoty; tak ze strony par i poszczególnych
dorosłych, jak i ze strony osób konsekrowanych.
Oczywiście dobrą rzeczą jest współdziałanie i łączenie się z tradycyjnymi
inicjatywami w stosunku do tak wielu konkretnych osób działających na
tym polu, np. na etapach przygotowania do małżeństwa.
Młode pary nie są tylko przedmiotem duszpasterskiej troski, ale także
podmiotami duszpasterstwa ogólnego, a szczególnie młodzieżowego.
Formacja do życia małżeńskiego i rodzinnego, również podczas „etapów
duszpasterstwa młodzieżowego”, może w tych parach znaleźć –
przynajmniej tych trwałych, uformowanych i zaangażowanych – wyjątkowe
zasoby. Ponieważ oni, także młodzi, mogą się zaangażować na rzecz innych
młodych jako świadkowie tego, co przeżyli, aby wzbudzić w nich chęć
utożsamienia się i naśladowania.
58

6.9 Page 59

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
Oba synody poświęcone rodzinie mówiły o dalszym, bliskim i
bezpośrednim przygotowaniu do małżeństwa. Taki podział, wska-
zany już przez magisterium Jana Pawła II, ma cel praktyczno-
wyjaśniający, ukierunkowany na podkreślenie złożoności etapów
dojrzewania życia uczuciowego osób i ważności specyficznego i
odpowiedniego towarzyszenia każdej z nich. To jest oczywiste,
że poważnym błędem byłoby powierzenie poszczególnym sekto-
rom duszpasterskim troski o tak decydującą drogę budowania hi-
storii życia poszczególnej osoby. Koniecznym jest więc, by duszpa-
sterstwo młodzieżowe i rodzinne, oświecone przez powołaniową
perspektywę, współpracowały we wspieraniu dojrzałych i
świadomych wyborów życiowych.
Ta droga może być pokazana jako lejek, czyli coraz bardziej zawężony i
jednoznacznie ukierunkowany postep. Rozpoczyna się przygotowaniem
dalszym, które pomaga być coraz bardziej świadomymi, od najmłodszych
lat, w sferze uczuciowo-relacyjnej głównie poprzez życie rodzinne,
uzupełnione znaczącymi autorytetami wychowawczymi. Przygotowanie
bliższe stawia w centrum temat wyboru; tutaj przecinanie się ze sferą
powołaniową staje się coraz bardziej zażyłe i wiążące. Dla skuteczności,
na tym delikatnym etapie, koniecznym jest motywowanie przygotowania
do narzeczeństwa i weryfikacji własnego wyboru powołaniowego. Na
koniec, poprzez bezpośrednie przygotowanie, pogłębia się wszystkie
tematy związane z małżeństwem i budowaniem rodziny.
W tym kontekście szczególnej ważności nabiera duszpasterstwo
sakramentalne. O ile to możliwe, niech takie przygotowanie zaplanuje
szczególne działania, które powinny zawierać zarówno osobiste spotkania
jak i wspólnotowe; niech będą w nie zaangażowane większe ilości
narzeczonych w celu wspierania we wszystkich uczestnikach obudzenia,
sprawdzenia, pogłębienia ich wiary i powołania. Szczególną uwagę należy
zwrócić na te liczne rodziny, które zbliżają się do wyboru sakramentu, mając
za sobą lata wspólnego życia, często także z dziećmi. W tym ostatnim
przypadku właśnie obecność dzieci i świadomość życia odpowiedzialnym
macierzyństwem i ojcostwem mogą być dużą pomocą jako ukoronowanie
ich odpowiedzi na powołanie miłości i przyjęcie w wierze daru, jaki Bóg
powierza ich odpowiedzialności.
Wszystkie te przejścia nie tylko są ze sobą powiązane i wzajemnie się
ubogacają, ale potrzebują być ogarnięte jedną wspólnotą wychowawczą
59

6.10 Page 60

▲back to top
INWESTOWAĆ W WYCHOWANIE MŁODZIEŻY, ABY TWORZYĆ RODZINY NA DZIŚ I NA JUTRO
i duszpasterską, która zatroszczy się o osobę we wszystkich złożonych
relacjach i wymiarach, na każdym etapie wzrostu; włącznie z tym
delikatnym przejściem, szczególnie drogim salezjańskiemu charyzmatowi,
od młodości do dorosłości. Wszystko to musi być poważnie brane pod
uwagę: to wezwanie do tworzenia w każdej WWD rodzinnego klimatu,
gościnności i wiary, stosownej przestrzeni do odkrycia i ukierunkowania
powołań; wszystko wewnątrz realizacji SPWD.
Pierwsze lata małżeństwa, oprócz tego, że są decydujące dla całej drogi
małżeńskiej i rodzinnej, to dla wielu par stają się czasem rozruchu i
umocnienia doświadczenia małżeńskiej miłości, jak również spotkaniem z
nowym życiem. Często rodziny/małżeństwa są atakowane przez problemy
i trudności dotyczące pracy i mieszkania, niemożności zrodzenia dzieci. Są
bogaci w możliwości, bo to są lata entuzjazmu, pierwszych kroków życia w
dwójkę, pogody ducha, upragnionej intymności, przeżywanej z umiarem; to
czas odpowiedzi na pragnienie zrealizowania planów i marzeń, od dawna
noszonych w sercu; to również otwieranie się na nowe perspektywy,
również w porządku wzrostu wiary, radości i odpowiedzialności, związanych
z nowym życiem, dostrzeżenie daru dziecka i religijnego wymiaru wpisanego
w jego urodzenie.
3 4 5 Duszpasterstwo młodzieżowe, które wychowuje
do uczuciowości i relacji
Świat uczuć domaga się formacji i „doszlifowania” przez pracę wychowawczą,
która nie polega tyle na pojęciach do przyswojenia, ile na doświadczeniach
do przeżycia i dzielenia się. Dla rozwoju każdego powołania niezbędnym jest
dobra i stała formacja do miłości. Aby towarzyszyć młodym do uczuciowej
dojrzałości, konieczna jest cała wspólnota.
W szczególności małżonkowie z własną drogą życia i wiary, przebytą
wewnątrz salezjańskiego charyzmatu, są wezwani do świadczenia, że
miłość to poświęcenie siebie drugiemu; do dawania świadectwa o tym
uczuciowym kontekście, w którym się przeżywa pierwsze doświadczenie
miłości i relacyjnego przywiązania i gdzie budują się pierwsze fundamenty
w uczuciowym rozwoju relacji do siebie samych i innych; afektywna
edukacja, wychowanie do miłości i seksualności oraz wzajemnego daru z
siebie rozpoczynają się w rodzinnym środowisku. Pierwszą i fundamentalną
edukację seksualną, jaką się daje młodym, zwykle realizuje się począwszy
60

7 Pages 61-70

▲back to top

7.1 Page 61

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
od świadectwa osób, które wchodzą w relację ze sobą, tzn. od tego, co oni
przekazują ich życiem.
Naszym więc zadaniem jest pomóc młodym zrozumieć, że miłość to coś
więcej niż romans i że może dotrzeć na różne poziomy relacji, jak np..
relacje przyjacielskie; może się także pokazywać również w altruistycznych
działaniach i zachowaniach. Nie wychodzi z doskonałości, ale potrzebuje
długich i cierpliwych działań; wymaga entuzjazmu i chęci działania,
poznania się i akceptacji siebie; wzrastania, przebaczania sobie, ponownego
rozpoczynania, angażowania się; pozwala sobie towarzyszyć i przyjmować
dar przyjaźni innych.
Nie może zabraknąć odniesienia do krzyża. Krzyż jest łóżkiem
Miłości doskonałej. Papież Franciszek, Anioł Pański 20 czerwca
2020, przypomniał, że: „Nie ma prawdziwej miłości bez krzyża, czyli
bez ceny, którą osobiście trzeba zapłacić. Mówi to wiele mam, wielu
ojców, którzy bardzo poświęcają się dla dzieci i ponoszą prawdziwe
ofiary, krzyże, ponieważ kochają”. „Kto nie bierze swego krzyża, a
idzie za Mną, nie jest Mnie godzien” (Mt 10,38).
Obecnie jesteśmy zanurzeni w kulturze, która w imię wprowadzającej w
błąd koncepcji wolności, powoduje oddzielanie równych wymiarów osoby
ludzkiej. Wielkim wyzwaniem jest zaproponowanie powołania do miłości, w
jej złożoności relacyjnej ciała, duszy i ducha. W szczególności aspekt cielesny
jest nieustannie narażony na rozumienie według poniżających modeli
wydajności, związanych z wizerunkiem i skutecznością, całkowicie tracąc
z pola widzenia funkcję tożsamości kobiety i mężczyzny w ich różnicach
i komplementarności, i to, że są stworzeni do komunii i poświęcenia.
Aby właściwie umiejscowić seksualność, to perspektywa nie może być
perspektywą czystości, rozumianej nie tyle jako jałowe i bezsensowne
wyrzeczenie, ale jako nabycie zdolności do daru i odpowiedzialności, przejścia
od perspektywy egoizmu i posiadania do otwartości na drugiego i ofiary.
Ostatnim, koniecznym krokiem jest zaakcentowanie okresu dojrzewania,
bardzo delikatnego okresu przejścia. Kiedy mówimy o pokwitaniu, to mamy
dość precyzyjnie określone biofizjologiczne „stawki”, które orientacyjnie
umiejscawiają jego kulminacyjny moment pomiędzy 11 a 13 rokiem
życia; następnie się wchodzi w świat, który coraz trudniej sprecyzować:
świat dojrzewania. Na pewno jest to wiek, w którym w dorastający
ciągle przejawiają ambiwalencję uczuć: pragnienie osobistej autonomii
61

7.2 Page 62

▲back to top
INWESTOWAĆ W WYCHOWANIE MŁODZIEŻY, ABY TWORZYĆ RODZINY NA DZIŚ I NA JUTRO
i autentyczności, intelektualnej ciekawości, w której się wyraża głęboka
potrzeba prawdy. Jest to ciągle życie, które charakteryzują współistniejące
mocne emocje i duża konfliktowość. Aby to mogło być przeżyte jak każdy
inny proces „przejścia”, potrzebni są dorośli z autorytetem, świadomi swojej
roli, nawet wtedy, gdy muszą powiedzieć „nie”.
3 4 6 Duszpasterstwo młodzieżowe, które sprzyja rodzinie jako
„wiejskiemu szpitalowi”
Salezjańskie duszpasterstwo młodzieżowe jest wezwane do sprzyjania
wzajemnemu wsparciu pomiędzy rodzinami, poprzez struktury i sieci
solidarności, które Wspólnota Wychowawczo-Duszpasterska tworzy i
znajduje w terenie.
„Ażeby rodzina stawała się coraz bardziej wspólnotą miłości, trzeba
koniecznie, aby wszyscy jej członkowie byli wspomagani i przygo-
towywani do odpowiedzialności wobec nowych problemów, przed
którymi staną, do wzajemnej służby i do czynnego współudziału w
życiu rodziny” (FC 69a).
Rodzina, jako podstawowa komórka społeczna, może i musi odgrywać
cenną rolę, w wielu aspektach niezastąpioną, w solidarności z drugimi.
Oprócz zadania pomocy i wsparcia swoich członków, którzy są bez
pracy lub w sytuacji niedostatku, takie działanie jest fundamentalnym
zadaniem, jakie rodzina jest wezwana wypełniać, w wielu sytuacjach
biedy i niedostatku, które dotyczą coraz większej liczby osób. Wewnątrz
WWD rodziny, również poprzez styl życia umiarkowanego i opartego na
modelach konsumpcji szanującej godność każdego człowieka, są najbardziej
odpowiednie, by dawać świadectwo tej szczególnej zdolności służby i uwagi
na najbardziej potrzebujących.
Szczególną uwagę trzeba zarezerwować dla rodzin emigrantów, z
poszanowaniem ich kultury, wprowadzenia w nasze społeczeństwo,
wspieranie, na ile to możliwe, połączenie wszystkich członków rodziny,
wychowania religijnego i szkolnego dzieci. WWD muszą się otwierać
na ich przyjęcie i integrację, zarówno poprzez konkretne i proste gesty,
jak i pobudzając działania instytucji, współpracując z odpowiednimi
stowarzyszeniami. W tym kontekście nie możemy zapomnieć o słowach
papieża Franciszka: „głębokie przekonania własnej wiary – niezbywalnej
62

7.3 Page 63

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
godności każdej osoby ludzkiej, bez względu na jej pochodzenie, kolor skóry
czy wyznanie, oraz najwyższego prawa miłości braterskiej (FT 39).
W chrześcijańskiej wspólnocie coraz więcej jest tzw. Oddalonych; te osoby
przeważnie, pobudzone jeszcze jakąś tradycyjną religijnością, pukają do
drzwi naszych salezjańskich parafii, by prosić o chrzty, pierwsze komunie
i bierzmowanie, śluby i pogrzeby. To są cenne okazje, aby zmotywować,
sprowokować drogę do ponownego spotkania z Bogiem, który zbawia poprzez
Słowo, stosowne przesłanie i braterską relację, które oferujemy jako Kościół.
Koniecznym jest, aby również rodziny zostały włączone w przemyślenie
duszpasterstwa sakramentalnego, w celu wykorzystania tych okazji do
dawania świadectwa o tym, jak piękne jest życie chrześcijańskie, poprzez
propozycje pierwszej ewangelizacji.
W niektórych WWD eksperymentuje się i czyni refleksję nad tym,
jaki potencjał wychowawczy wobec młodych ma obecność w WWD
poranionych rodzin, ale wiernych. W różnych wspólnotach niektóre
kobiety, w separacji z mężami, ale wierne ich małżeństwu, są zaangażowane
w procesy wychowawcze młodych, stając się świadkami tego, jak sakrament
małżeństwa jest podstawą ich życia.
W każdym razie perspektywa, którą trzeba przyjąć, jest taka, by myśleć o
rodzinach, które „zatroszczą się” o najsłabszych, zawiążą więzy bliskości i
wzajemności, pokonując ścisłe grono rodzinnych i przyjacielskich powiązań,
aby otworzyć się na drugiego, „bliskiego” drugiego, ale też na innego
„odległego i nieznanego”, z którymi połączą się nowymi formami solidarności
i przynależności, zdolne przekraczać granice, pokonywać odległości i różnice.
Ten „inny” to może być rodzina, ze swoją historią słabości i problemów,
jak i rodzina wrażliwa, która przeżywa chwile nieoczekiwanego kryzysu, z
konsekwencjami na różnych poziomach egzystencji.
W tym znaczeniu, fundamentalna staje się obecność rodzin gościnnych w
stosunku do chłopców, dorastających i młodych. Współodpowiedzialne
rodziny w salezjańskiej misji to takie, które przyjmują młodych w
ich rodzinach: poprzez adopcję, czasowe lub stałe powierzenie,
współodpowiedzialność wobec salezjańskiej rzeczywistości; które
zatroszczą się o młodych bez rodziny. Wśród możliwych rozwiązań tej
opcji są centra dla małoletnich, „domy rodzinne”, sieci rodzin adopcyjnych
i zastępczych, grupy i stowarzyszenia rodzinne misyjne i solidarnościowe.
63

7.4 Page 64

▲back to top
INWESTOWAĆ W WYCHOWANIE MŁODZIEŻY, ABY TWORZYĆ RODZINY NA DZIŚ I NA JUTRO
Papież Franciszek uważa, że „Nasza relacja, jeśli jest zdrowa i prawdzi-
wa, otwiera nas na innych, którzy powodują nasz wzrost i nas
ubogacają” (FT 89) i rodziny mogą być proroczym znakiem nowego
światowego społeczeństwa gościnnego i włączającego.
Podsumowując, fundamentalną rzeczą jest przyjęcie każdej rodziny, w
jakiejkolwiek znajduje się formie. Duszpasterstwo młodzieżowe chce
być dobrym Samarytaninem dla wszystkich rodzin. Przyjąć, towarzyszyć
i kochać to (po włosku) trzy „A” duszpasterstwa młodzieżowego dla
dzisiejszych rodzin.
3 4 7 Duszpasterstwo młodzieżowe, które wspiera drogi formacji i
towarzyszenia
Wszystko to, co zostało powiedziane o Salezjańskim Duszpasterstwie
Młodzieżowym i Rodzinie wymaga podjęcia procesu formacji wszystkich
członków WWD: tak dla salezjanów konsekrowanych jak i dla świeckich,
którzy wspierają rozwój SPWD i Rodziny Salezjańskiej.
W obliczu gwałtownej zmiany warunków społeczno-wychowawczych,
formacja dzisiaj jest nieustanną koniecznością, która zakłada ciągłe
dostosowywanie się do różnych nowych sytuacji. Oprócz tego, w specyfice
Duszpasterstwa Młodzieżowego i Rodziny wymaga się dodatkowego
wysiłku, bo chociaż nie mówimy o czymś całkowicie nieznanym, to jednak
dla wielu do odkrycia i pogłębienia jest wrażliwość.
Mówimy więc o formacji, która, przede wszystkim, pozwoli nam pracować
razem, rozwijając łaskę bycia szerokim ruchem z wieloma darami do
podzielenia się. Na pewno rodzą się jakieś specyficzne wymagania
formacyjne, na przykład konieczność kontynuowania i wzmacniania
rozeznania i towarzyszenia, tak osobistego jak i wspólnotowego. Ponadto
dobrze będzie określić stosowne narzędzia, które pozwolą nam zrozumieć
złożoność i różnice, młodych oraz rodzin, na poziomie lokalnym, w WWD,
ale również na poziomie inspektorialnym.
Salezjańskie Duszpasterstwo Młodzieżowe jest zaproszone do
rozpoznawania potrzeb i zasobów dzisiejszej rodziny, do ich interpretowania,
według Słowa Bożego i Ducha Świętego, aby wybrać najlepsze formy,
sposoby towarzyszenia młodym i rodzinom. Wszystko to wymaga
64

7.5 Page 65

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
specyficznej formacji, ze szczególnym uwzględnieniem charyzmatycznego
kryterium, które jest poddanie rozeznaniu powołaniowym w towarzyszeniu
duchowym (osobistym).
Jak widzieliśmy w Rozdziale 2, potrzebna jest również dodatkowa formacja
na temat systemu prewencyjnego – serca salezjańskiego charyzmatu;
to należy rozumieć jako propozycję duchowości jak i wychowawczego
działania. Trójmian „rozum, religia i miłość” nie jest jedynie wychowawczym
projektem integralnej formacji czy praktyczną metodą, jakiej wychowanie ma
używać, ale objawia również podstawowe zarysy Salezjańskiej Duchowości
Młodzieżowej do odkrycia, życia, ponownego przeżycia i ciągłego odnawiania.
Do systematycznej formacji i nieustannej aktualizacji, odnośnie do różnych
obszarów salezjańskiej misji, są wezwani również działacze Salezjańskiego
Duszpasterstwa Młodzieżowego, zaangażowani w rodzinach i dla rodzin, aby
ich zaangażowanie było koherentnie wcielone w charyzmat.
A zatem, według perspektywy duszpasterstwa młodzieżowego i rodziny,
w świetle narzędzi oferowanych przez Zgromadzenie – jak Podstawa
Programowa. Salezjańskie Duszpasterstwo Młodzieżowe, a także przez
drogę synodalną Kościoła ostatnich lat, z dokumentami powiązanymi z
dwoma synodami o rodzinie i o młodzieży – wiara i rozeznanie powołania
muszą być przemyślane, w ścisłej współpracy między poziomem lokalnym
a poziomem inspektorialnym; to nowe drogi formacyjne w duszpasterstwie
młodzieżowym.
PODSUMOWANIE
◗◗ IW tym rozdziale wyszliśmy od podkreślenia, jak WWD jest
związana z rodziną, naszym sposobem przeżywania Kościoła i
wspólnotowego wymiaru misji. W niej system prewencyjny staje
się operatywny we wspólnotowym projekcie i konkretyzuje się
w duchu rodzinnym. Dlatego dzisiaj jednym z najpilniejszych i
priorytetowych zadań WWD jest dowartościowanie rodziny i
wspieranie jej czyniąc wspólne plany, we wzajemnym dialogu. To
wymaga odnowionego przymierza pomiędzy rodziną a „miejscami
wychowawczymi”.
65

7.6 Page 66

▲back to top
INWESTOWAĆ W WYCHOWANIE MŁODZIEŻY, ABY TWORZYĆ RODZINY NA DZIŚ I NA JUTRO
◗◗ Wychowanie młodych jest początkowym zadaniem rodziców,
związanym z przekazaniem życia, uprzednim w stosunku do
zdania wychowawczego innych podmiotów; dlatego rola WWD
jest uzupełniająca, niezastępująca roli wychowawczej rodziców
tych młodych.
◗◗ Teologia pastoralna w tym procesie czynienia odpowiedzialnymi
stwierdza, że rodzina jest przedmiotem, kontekstem i podmiotem
działania duszpasterskiego. Ta myśl zaprowadziła nas do pytania
o oryginalność rodziny wewnątrz WWD, która może zajmować
w niej specyficzne miejsce. Wkład powołania rodzinnego,
rodzicielskiego i bycia parą został określony przez przynajmniej
trzy centralne tematy: miłość, życie i wychowanie.
◗◗ Dlatego, zarówno na poziomie lokalnym, jaki inspektorialnym,
potrzeba zacząć planować drogi formacyjne dla działaczy/
formatorów, integrując rodziny w SPWD, gdzie propozycja
wychowawcza i duszpasterska będzie ustawiona wokół działań,
które widzą rodzinę jako protagonistę na rzecz młodych ludzi.
Takie drogi muszą mieć za centrum porównanie, metodologię
pedagogiki rodzinnej i salezjańską duchowość.
◗◗ Z tego powodu koniecznym się staje przeprogramowanie się w
sensie powołaniowym – wejście w kontekst rodzin, mówienie
ich językiem, bycie blisko ich kruchych relacji i uznanie trudów
obecnych w ich życiu, gdy troszczą się o młode osoby bez
rodziny, młode rodziny, w różnych sytuacjach rodzinnych (bieda,
nierówność i słabości), wspierając solidarność między rodzinami.
Koniecznym się później staje towarzyszenie z miłością młodym
parom/rodzinom, troszcząc się o nie i planując dobrą i stałą
formację do miłości, dla rozwoju każdego powołania.
◗◗ Wszystko to, co zostało powiedziane o Salezjańskim Duszpaster-
stwie Młodzieżowym i Rodzinie, aby było zrealizowane, wymaga
rozpoczęcia procesów formacyjnych dla wszystkich członków
WWD, a więc tak dla salezjanów konsekrowanych jak i dla świec-
kich, którzy wspierają rozwój SPWD i Rodziny Salezjańskiej.
66

7.7 Page 67

▲back to top
DUSZPASTERSTWO MŁODZIEŻOWE A RODZINA
Myśl końcowa
Rodziny, bardziej niż sektor, na który trzeba skierować nasze
wysiłki, są uprzywilejowanym zadaniem, które trzeba przemyśleć i
bardziej realistycznie zaplanować w tej perspektywie duszpasterstwo
młodzieżowe. To nas prowadzi do uznania różnorodności
rodzinnej, obecnej w naszych dziełach i do doceniania tej wielkiej
wartości, dzięki której nasi młodzi będą mogli doświadczyć
radości bycia kochanym i daru rodziny. Młodzi pochodzą z
rodziny, która staje się drogą, szkołą, środowiskiem wiary i
uprzywilejowanym miejscem formacji ciągłej; w WWD, gdzie się
czują kochani i dowartościowani jak w domu, mają stały dostęp
do tych wartości. Następnie tworzą własną rodzinę, albo nową
rodzinę; to nam sugeruje, że na naszej drodze życia mamy różne
„spotkania w rodzinie” i my chcemy im towarzyszyć.
67

7.8 Page 68

▲back to top