22 kwiecień 2022

Ksiądz Bosko, mistrz interaktywności!

“Interaktywność” to nowe słowo w komunikacji cyfrowej i wirtualnej! Stosunkowo nowe słowo! Mocne słowo! Słowo, które zmieniło nasze relacje! Począwszy od dziecka grającego w jakąś grę po osobę starszą słuchającą muzyki online – wszyscy wchodzimy w interakcję! Wystarczy tutaj pomyśleć o spotkaniach bezpośrednich, rozmowach telefonicznych, wiadomościach tekstowych i mediach społecznościowych.

Ale czym jest interaktywność?

“Oxford Reference Dictionary” definiuje interaktywność następująco: “komunikacja między dwoma lub większą ilością osób, która jest dynamicznie kształtowana przez interlokutorów. Interaktywność, traktowana jako właściwość procesu komunikacji, jawi się jako aktywna i celowa oraz występuje tylko w takich warunkach, w których role nadawcy i odbiorcy są całkowicie wymienne”.

Oczywiście interaktywność domaga się feedbacka (informacji zwrotnej) ze strony widzów/słuchaczy, aby proces komunikacji był kształtowany przez udział i zaangażowanie wszystkich zainteresowanych stron. Na przykład interakcja ma miejsce w grupie osób, które prowadzą rozmowę podczas wideokonferencji, wymieniają się obrazami, dźwiękami, tekstami, a więc wchodzą ze sobą w interakcje.

Pojawia się jednak pytanie: co buduje interaktywność?

Przede wszystkim buduje ją człowiek w relacji z drugim człowiekiem lub grupą za pomocą różnych urządzeń, gadżetów. Kiedy uczestniczymy na przykład w konferencji na żywo, o co w niej chodzi, jeśli nie o relacje międzyludzkie? To głównie emocje, gesty, postawy, działania wyrażają sposób, w jaki widzimy i postrzegamy rzeczywistość.

Interaktywność stawia moją osobę, moje “ja” w relacji z innymi. W pewnym sensie moja inteligencja emocjonalna i społeczna przejawia się w moich relacjach z innymi. Podczas spotkania online, gdy opowiadam się za jakąś opinią, gdy się z nią zgadzam lub nie zgadzam, gdy wyrażam zaniepokojenie, aprobatę lub dezaprobatę dla czegoś, gdy się śmieję, wyrażam to, co czuję, co myślę, moje intencje i pomysły. W procesie słuchania drugiej osoby, rozumienia jej punktu widzenia, wyrażania empatii, wspólnego poszukiwania rozwiązań jakiegoś problemu, buduję interaktywność. Podobnie jak w grze, interaktywność wymaga zasad uczestnictwa, słuchania, dialogu, informacji zwrotnej. 

W tym miejscu chciałbym jedynie krótko odnieść się do kwestii, która dotyczy interaktywności związanej z komórką, komputerem i innymi mediami. Nie będziemy się w to zagłębiać, ale musimy powiedzieć, że my, ludzie, wchodzimy w interakcje z urządzeniami, aplikacjami, emotikonami, symbolami, dźwiękami, obrazami. Np. Grupa Human-Technology Interaction (HTI) bada, w jaki sposób wchodzimy w interakcję z technologią, aby lepiej zrozumieć i udoskonalić sposób, w jaki ludzie wchodzą w interakcję z różnymi rodzajami mediów.   

Kiedy korzystamy z technologii, usług internetowych i mediów społecznościowych – aby promować relacje w zespole, marketing lub obsługę klienta czy założyć grupę w sieci społecznościowej – używamy technologii, która wpływa na ludzi pod względem poznawczym, emocjonalnym i neurologicznym. 

Wszystko to kwestia interaktywności!

Zrozumienie relacji między nami a technologią pozwala nam lepiej i szerzej komunikować się z ludźmi w środowisku internetowym i pomaga nam wchodzić z nimi w interakcje w celach edukacyjnych, badawczych, ewangelizacyjnych, biznesowych i rozrywkowych.

Powróćmy do pierwotnego pojęcia interakcji: jest ona związana z naszą ludzką zdolnością do nawiązywania kontaktów z innymi. Interakcja zachodzi na przykład wtedy, gdy dwie osoby grają w tenisa stołowego, wspólnie grają na jakimś instrumencie lub występują w przedstawieniu.   

Interakcje wymagają feedbacka (informacji zwrotnej) między ludźmi!

Co jest takim medium w przypadku muzyki?  Instrumenty muzyczne, piosenka, dźwięk... Kto wchodzi w interakcję? Muzycy, wokalista, wokalista z publicznością i tak dalej.  Interakcją jest udział śpiewaków i publiczności.

Tak więc interakcja jest osobistym i społecznym sposobem odnoszenia się do ludzi w określonym środowisku.

W tym miejscu chciałbym powiedzieć, w jaki sposób ksiądz Bosko nawiązywał kontakty z młodzieżą i jak doskonale wykorzystywał media swoich czasów (muzyka zespołowa, teatr [teatrzyki], gry, liturgia), aby promować interakcję!

Przede wszystkim ksiądz Bosko w swoich interakcjach  z ludźmi młodymi wychodził od głębokiego poznawczego i emocjonalnego sposobu odnoszenia się do nich. Jego interakcja zaczynała się od tego, że potrafił zrozumieć, zainteresować, zmotywować, objąć i pokochać młodych ludzi. Mówiąc w kategoriach dzisiejszej terminologii psychologicznej (można przywołać tu takie terminy, jak afektywna szkoła psychologii, inteligencja wieloraka, inteligencja emocjonalna i społeczna, neuronauka), możemy stwierdzić, że ksiądz Bosko odznaczał się silną inteligencją emocjonalną, społeczną i artystyczną.   

Księdza Bosko cechowało szczególne poczucie świadomości; zdolność do rozpoznawania emocji i uczuć oraz wykazywania empatii w stosunku do talentów i zdolności ludzi, ich słabych stron, tego, co muszą poprawić, poziomu elastyczności, poczucia odpowiedzialności. Potrafił też docenić ich umiejętność i potrzebę współpracy w grupie oraz wykazywania się zaangażowaniem i wiernością.

Bazując na tej zdolności, ksiądz Bosko jako wychowawca i jako kapłan, nauczył się rozpoznawać i rozumieć, kim jest każdy człowiek, co może zrobić i czego można wymagać, aby ten mógł wzrastać, tworzyć, angażować się w proces wychowawczy, znajdując przy tym odpowiedni sposób przekazywania wartości salezjańskich, które w niego wpajał.

W swoim czasie Ksiądz Bosko stworzył silny i skuteczny system, który cechowała żywa i przyjazna obecność wychowawcy, co łączyło się z zaangażowaniem młodych ludzi w działalność szkolną, edukacyjną, artystyczną i religijną, z założeniem, że młodzi ludzie powinni mieć swobodę wyrażania swoich wewnętrznych motywacji we wszystkich tych działaniach, a następnie dawać z siebie wszystko, angażując się w te działania wraz z innymi.  W ten sposób była promowana twórcza interaktywność na poziomie sieci relacji emocjonalnych i społecznych.

Centrum tego afektywnego, społecznego i duchowego odniesienia stanowi osoba Księdza Bosko, który stał się dla wszystkich punktem odniesienia co do tego, jak oddziaływać, aby wychowywać, wychodząc od swojego bogatego i głębokiego doświadczenia interakcji afektywnej.

Niektóre opracowania poświęcone Księdzu Bosko (Stella, 1969) w jasny i zrozumiały sposób mówią o tym, w jaki sposób on kochał: “Serce księdza Bosko nigdy nie przestało kochać, aż do samego końca. Pedagogia księdza Bosko utożsamia się z całym jego działaniem, a całe jego działanie z jego osobowością; życie wewnętrzne księdza Bosko skupia się ostatecznie na jego sercu. Jest to serce, tak jak on to rozumie, które jest “nie tylko organem miłości, ale centralną częścią naszej istoty” na poziomie natury i łaski: serce chce, serce pragnie, rozumie i jednoczy, słucha tego, co się do niego mówi, jest rozpalone miłością, rozważa, wprawia w ruch”.

Liczne badania nad duchowością i systemem wychowawczym Księdza Bosko wykazują, że posiadał on ogromną zdolność nawiązywania relacji międzyludzkich (Stella, 1969; Braido, 2004; Afonso, 2002), fascynowania ludzi, wywierania wpływu wychowawczego na młodzież, dostarczania motywacji, formowania liderów, tworzenia sieci relacji, wykorzystywania sztuki do wychowania... promowania interaktywności!

Ksiądz Bosko stworzył jedyną w swoim rodzaju szkołę wychowania, w której bardzo ważną rolę odgrywa interaktywność. Intuicyjnie rozumiał, czym jest człowiek i jak zaproponować mu to, co jest najlepsze dla jego wzrostu i rozwoju jako dobrego człowieka, otwartego na siebie, na innych i na Boga. 

Ponieważ Ksiądz Bosko głęboko rozumiał ludzką rzeczywistość i potrafił zaproponować każdemu młodemu człowiekowi odpowiednią drogę duchowego rozwoju, jako wychowawca wykorzystywał muzykę, teatr i samą liturgię jako środki interakcji ze swoimi chłopcami, twórczo angażując ich jako interaktywnych autorów.

Wczorajsza i dziesiejsza młodzież jest z natury interaktywna. Obecny świat cyfrowy, wirtualny i sztucznej inteligencji wymaga coraz większej interaktywności. Z księdzem Bosko idziemy z duchem czasu i z młodymi ludźmi!