W kierunku Kapituły Generalnej 25

1. zwołanie. – „Godzina” KG25. – Nasza droga. - 2. temat KG25. – Wspólnota salezjańska. – “Dziś”. – Zasadnicze odniesienia. – Życie braterskie. – Świadectwo ewangeliczne. – Obecność animacyjna wśród młodzieży. – Łaska jedności. - 3. niektóre warunki do animacji dzsiejszej wspólnoty salezjańsiej. – Posługa dyrektora. – Formacja ciągła w życiu codziennym. - 4. zaproszenie dla inspektorii.

Rzym, 11 czerwiec 2000

Uroczystość Zesłania Ducha Świętego

Drodzy Współbracia,

Przeżywamy owocnie drogę jubileuszową, jaką sobie wyznaczyliśmy. Otrzymuję potwierdzenie tego od wielu współbraci i wspólnot oraz widzę odbicie tego na młodzieży. Pojednanie, Eucharystia, propozycja duchowości młodzieżowej, zwrot Rodziny Salezjańskiej ku jedności w posłannictwie, nadzwyczajna ekspedycja misyjna, ożywiły podstawowe wymiary naszego charyzmatu w momencie historii, bogatym w wyzwania i w którym nie brakuje trudności.

W sercu jubileuszowych wydarzeń upływa termin przewidziany przez nasz Program życia, Konstytucje, który pragnie pomóc we wzajemnym rozwoju poszczególnym współbraciom i wspólnotom w symbiozie w Kościołem i odpowiedzieć na znaki, jakie Bóg nam daje: zwołanie Kapituły Generalnej.

Wiadomo, że nie chodzi wyłącznie o zadośćuczynienie wymogom prawnym. „Kapituła generalna jest głównym znakiem jedności Zgromadzenia w jego różnorodności”¹. Zobowiązuje Zgromadzenie i poszczególne Inspektorie do przeprowadzenia, przez dłuższy okres czasu weryfikacji, do ponownego przemyślenia wymogów charyzmatu i dostosowania go warunków, w jakich ma się on wyrazić. Oznacza więc proces naszej nieustannej odnowy. Mówi nam o tym doświadczenie ostatnich trzydziestu lat.

Spotkamy się jak bracia z całego świata i na całym świecie, aby dokonać wspólnotowej refleksji, jak dochować wierności Ewangelii, charyzmatowi Księdza Bosko i być wrażliwymi na znaki czasu. Zgromadzenie poddając się kierownictwu Ducha Świętego stara się “w określonym momencie historii wolę Bożą, aby jeszcze lepiej służyć Kościołowi”².

Kapituła Generalna, rozumiana jako zobowiązanie wspólnotowe, osiąga zawsze punkty życiowe tożsamości, jedności, znaczenia obecności salezjańskiej, jakikolwiek temat byłby wzięty pod uwagę.

Poprzez znaki i wydarzenia Bóg kieruje do nas jako do Zgromadzenia, zaproszenie z Apokalipsy: “Kto ma uszy, niechaj posłyszy, co mówi Duch do Kościołów”³. Jest to zaproszenie pełne nadziei, które zakłada jednak naglące wezwanie do wierności prostej i autentycznej, w sytuacjach nowych, które dziś stają przed nami.

Wypada więc być świadomymi takiego znaczenia Kapituły Generalnej, czuć się współodpowiedzialnymi za jej rezultaty, uczestnicząc we wspólnej modlitwie i angażując się czynnie w refleksję własnej Inspektorii.

1. zwołanie

Niniejszym listem okólnym w sposób urzędowy, zgodnie z przepisami art. 150 naszych Konstytucji, ogłaszam zwołanie KG25. Odbędzie się ona w Domu Generalnym w Rzymie, via della Pisana 1111, i rozpocznie się 24 lutego 2002 roku. Kierownikiem Kapituły 25 jest Ksiądz Antonio Domenech, Radca Generalny ds. Duszpasterstwa Młodzieżowego.

Głównym celem⁴ KG25, oprócz tych ogólnych dotyczących animacji, ukierunkowania i zarządu, własnych dla każdej Kapituły Generalnej, jest pogłębienie i określenie wspólnych kryteriów dla zasadniczego aspektu naszego życia, w odniesieniu, do którego, Zgromadzenie okazało się szczególnie uważne i zatroskane.

Określiliśmy i opisaliśmy ten aspekt przy pomocy następujących wyrażeń: “Wspólnota salezjańska dzisiaj: życie braterskie, świadectwo ewangeliczne, animująca obecność wśród młodzieży”.

Obrany temat jest wynikiem szerokiej refleksji Rady generalnej nad współczesnymi wskazaniami Kościoła, charakterystykami kultury, procesami odnowy życia konsekrowanego i nad procesem, jaki nasze Zgromadzenie realizuje w ostatnich latach.

W pierwszym studium, w styczniu 2000 r., Rada generalna wyodrębniła niektóre obszary tematyczne, które poprzez wizytacje nadzwyczajne, visite di insieme i inne spotkania, okazywały się najbardziej odczuwane, bogate i potrzebujące interwencji. Niniejsze obszary to:

• Wspólnota salezjańska w nowym modelu duszpasterskim⁵.

• Nasza zdolność proponowania powołania salezjańskiego dzisiaj: „Chodź i zobacz”⁶.

• Obecność znacząca wśród młodzieży: “Z wami czuję się dobrze”⁷.

• “Łaska jedności” w naszym życiu dzisiaj⁸.

Wynik tej syntetycznej weryfikacji na temat życia Zgromadzenia został przesłany do Księży Inspektorów, aby wraz ze swoimi radami wskazali na jeden z priorytetów wśród wyodrębnionych punktów lub zasygnalizowali inne. Księża Inspektorzy, w znaczącej większości, wybrali pierwszy temat, jako ściśle związany ze wskazaniami praktyczny i KG 23 i 24.

Do tego celu, który jest pierwszym i zasadniczym, należy dołączyć ten, który stanowi realizację wskazania operatywnego KG24, która zwraca się z prośbą do Przełożonego Generalnego i jego Rady, aby przeanalizował “sposób pogłębionej weryfikacji struktur zarządu na szczeblu centralnym, włączając w to Kapituły inspektorialne w perspektywie KG25”⁹.

Celem KG25 jest także wybór Przełożonego Generalnego i członków Rady Generalnej na lata 2002-2008. Jest to odpowiedzialność o podłożu historycznym w posłudze jedności i ukierunkowywania, do której są oni powołani.

Wszyscy współbracia mogą i są zobowiązani do odpowiedzialnego uczestnictwa w wyborze, jakiego dokonają delegaci na Kapitułę, poprzez nieustanną i wzmożoną modlitwę, aby Bóg zechciał dać Zgromadzeniu przełożonych, których oczekują obecne potrzeby Kościoła, świata i młodzieży.

“Komisja techniczna”, powołana zgodnie z przepisami art. 112 Regulaminów, wraz z Kierownikiem Kapituły opracowała już harmonogram przygotowań, aby Inspektorie we wskazanym czasie i w odpowiedniej formie przeprowadziły refleksję a jej wyniki zostały przesłane do Kierownika Kapituły Generalnej w sposób także technicznie stosowny. Komisja opracowała także materiały pomocnicze, które precyzują temat i rozjaśniają jego ustawienie. Niniejsze materiały, załączone do niniejszego numeru Dokumentów wraz z nieodzownymi wskazaniami prawnymi¹⁰, zostały pomyślane jako środek do uwrażliwiania i ukierunkowania Inspektorii w przeprowadzeniu ich Kapituł.

“Czas” KG25.

Będzie to pierwsza Kapituła Generalna w trzecim tysiącleciu. W trwającym Jubileuszu, który obchodzi dwa tysiące lat Wcielenia Syna Bożego, Ojciec Święty zaprosił Kościół i ludzkość do skoncentrowania spojrzenia na osobie Chrystusa, do odnowy mentalności i życia chrześcijańskiego, do uświadomienia sobie powołania do świętości, do żarliwego zobowiązania w nową ewangelizację, do przyjęcia nowych wymiarów komunii i do uwypuklenia jej jako pierwszego znaku ewangelicznego.

Przygotowanie i przebieg KG25 będą dla nas okresem łaski, nadzwyczajną okazją do wykorzystania darów i realizacji zadań Jubileuszu.

Synody kontynentalne i te Kościoła powszechnego, przeprowadzone w szerokim kontekście Jubileuszu, zwróciły się z naglącym apelem, aby wciąż odnawiać życie konsekrowane, czyniąc je wymownym i znaczącym dla współczesnej ludzkości.

Życie konsekrowane stanowi ważne wydarzenie w ewangelizacji każdego środowiska. Należy więc je przeżywać ze wzmożoną osobistą i wspólnotową przynależnością do Chrystusa Zbawiciela; podejmować zobowiązania przemawiające do współczesnego człowieka; poprzez wspólnotę dawać znaczące świadectwo o życiu braterskim; angażować się w ewangelizację zdolną do dialogu ze społeczeństwem i kulturą, stając się w niej zaczynem, przepowiednią i instancją krytyczną.

Maksymalnym i ześrodkowanym wyrażeniem tego apelu jest Synod poświęcony życiu konsekrowanemu i odpowiadająca mu Adhortacja Apostolska Vita Consecrata. Jednak znaczące akcenty znajdują się w dokumentach Synodów kontynentalnych i odpowiednich Adhortacjach¹¹, podobnie jak w tych, dotyczących świeckich i duszpasterzy.

Za tymi wskazaniami stoi w Instytutach religijnych szeroka refleksja i intensywne poszukiwanie odnowy. Znakiem tego są opracowania i studia przeprowadzone w ostatnich latach przez Radę Przełożonych Generalnych (USG) na temat odnowy życia zakonnego, jego miejsca we wspólnocie Kościoła i w środowiskach społecznych, jego inkulturacja w różnych obszarach geograficznych.

Osoby zakonne, zanurzone w pluralistycznym świecie pod każdym względem, często niespokojnym i nieuważnym, wiele razy pochłonięci licznymi i męczącymi zadaniami muszą powrócić do źródeł swego powołania, na spokojnie zweryfikować ewangeliczną jakość własnego życia, potwierdzić zobowiązanie własnej konsekracji, aby z radością zaświadczyć o absolucie Boga: to znaczy, że Bóg jest Panem, zdolnym wypełnić ludzkie serce i jest nieodzownym punktem odniesienia i metą, aby takim było ludzkie życie.

Krytyczna sytuacja niektórych Instytutów zakonnych, w dużej mierze związana z zanikiem równowagi między zarządzaniem, jakością życia i zdolnością realizacji powołania, wymaga dziś ukierunkowania na doświadczenia wiary i źródła charyzmatu, aby być widocznymi i przejrzystymi świadkami Boga, który objawił się w Jezusie Chrystusie.

Z drugiej strony, nowe formy życia konsekrowanego, poprzez które Duch Święty rozbudza Kościół, ukazują, że ewangeliczna radykalność przemawia wymownie do człowieka.

Naglące i dramatyczne sytuacje ubóstwa i opresji, w jakich żyją miliony osób, nowe plagi, powstałe w konsekwencji globalizacji, dla Życia Konsekrowanego stanowią wyzwanie do twórczej odnowy charyzmatów, aby być proroczym i skutecznym znakiem wolności i poświęcenia się.

Życie Konsekrowane może utrzymać się na nogach w dzisiejszych czasach, jeżeli podobnie jak dom zbudowany na skale, będzie umocnione bezwarunkową przynależnością do Chrystusa, zakotwiczone w ewangelicznych wyborach, które doprowadzą je do przyjęcia radości, nadziei, smutków i lęków mężczyzn i kobiet naszego czasu, stając w pierwszej linii misji Kościoła.

W takim procesie umiejscowienia kościelnego, kulturowego i społecznego decydujące znaczenie odgrywa jakość życia braterskiego, zgodnie ze wzorcem wspólnoty znaczącej i profetycznej, którego odczuwamy pilną potrzebę, chociaż nie widzimy jeszcze wyraźnie wszystkich jego cech. Doświadczenie jedności osób konsekrowanych nie jest postrzegane jako łaska indywidualna, ale jako dynamizujący charyzmat wspólnoty kościelnej w środowisku samych wspólnot chrześcijańskich, a także po linii spotkania ekumenicznego, dialogu międzyreligijnego oraz pojednania i wzajemnej akceptacji osób i grup.

Także w naszym Zgromadzeniu odczuwa się usilną potrzebę odnowy, która w ożywiony sposób wyrazi nasze powołanie. W ostatnich czasach liczne Inspektorie poszukiwały konkretnych rozwiązań, aby pomóc wspólnotom wyraźniej i wierniej przeżywać salezjańskiego ducha rodziny, wymiary naszej duchowości i odnowioną obecność wśród młodzieży. Pojawiły się doświadczenia i procesy pozytywne i obiecujące, ale także liczne niepokoje, ponieważ zmieniły się sytuacje a niektóre pomoce i sposoby, które pomagały przeżywać w zjednoczeniu i spokoju różne aspekty życia konsekrowanego, uległy osłabieniu.

To tworzy wśród współbraci rozległe zakłopotanie, które ukazuje wolę wzmożonej autentyczności ludzkiej, głębi duchowej i bardziej radykalnej spójności w powołaniu. Odpowiedź Inspektorii, która uprzywilejowuje temat wspólnoty salezjańskiej jako najbardziej naglący i konieczny w tym momencie, odzwierciedla to właśnie pragnienie.

Jest to żądanie wiarygodne, które musimy rozeznać wspólnie. Na początku nowego tysiąclecia jesteśmy wezwani do bardziej znaczącego przeżywania radości i przejrzystości naszego braterstwa w Chrystusie, a także jako odpowiedź na głębokie pragnienie naszego serca¹², aby być rzeczywiście wśród młodzieży znakami miłości Boga, ośrodkami animacji duchowej WWD i Rodziny Salezjańskiej.

W społeczeństwie i w kulturze mają miejsce zjawiska o szerokim zasięgu, które stawiają wyzwania naszemu życiu zakonnemu w odniesieniu do modelu człowieka, jaki proponujemy oraz zadania wychowawczego i ewangelizacyjnego, jakie wykonujemy. Globalizcja, utwierdzona już na polu ekonomicznym, coraz bardziej rozciąga się na inne wymiary życia społecznego: problemy nabierają zasięgu światowego i stają się współzależne.

Rozwój społeczeństwa wieloetnicznego, wielokulturowego i wieloreligijnego a jednocześnie powstawanie wykluczających nacjonalizmów, utwierdzanie się dążenia do dominacji religijnych, zmuszają nas do zastanawiania się nad naszą zdolnością współżycia i dialogu.

Masowa i szeroka komunikacja oraz informatyka, wytwarzają nową mentalność; wymagają zmienności relacji, stawiają nowe wymagania wychowawcze i formacyjne. Istotnie, dialog staje się coraz trudniejszy i złożony, prawie chaotyczny; relacje stają się bezosobowe. Wręcz paradoksalnie rozpowszechnia się poczucie samotności i odizolowania oraz poszukuje się “spotkania” i współuczestnictwa, które na polu młodzieżowym, społecznym i kościelnym są nam znane i które często omawialiśmy.

W tym kontekście nasza braterskość może stanowić bodziec i przepowiednię.

Nasza droga

Ostatnie Kapituły Generalne sformułowały kompletne wskazania i propozycje wychowywania młodzieży do wiary¹³ i udziału świeckich w posłannictwie salezjańskim¹⁴.

W celu realizacji niniejszych propozycji, Inspektorie zatroszczyły się o stworzenie wspólnot wychowawczo-duszpasterskich, o zwrócenie szczególnej uwagi na sytuację współczesnej młodzieży, przede wszystkim tej trudnej i z marginesu społecznego, o wspólne opracowanie programów wychowawczych duszpasterskich, o zorganizowanie i podniesienie jakości animacji inspektorialnej duszpasterstwa młodzieżowego, o opracowanie procesów formacyjnych dla współpracowników i animatorów, o podzielenie się wspólnymi doświadczeniami współodpowiedzialności świeckich w zarządzaniu naszymi dziełami.

W ostatnich latach pomnożyły się także pola pracy i liczne dzieła stały się bardziej złożone, podczas gdy wiele wspólnot zostało zredukowanych i wzrosła w nich liczba współbraci starszych. Zadania związane z duszpasterstwem i zarządzaniem pomnożyły się i stały się bardziej uciążliwe. Aktywna obecność świeckich, którzy stanowią większość, nowa rola animacji, przypisana salezjańskiej wspólnocie zakonnej w WWD w wypracowywaniu SPWD, wytwarzają w salezjańskich wspólnotach zakonnych niepewności i zapytania, szczególnie w odniesieniu do własnego doświadczenia duchowego i racjonalnych warunków pracy.

W czasie Visite d’insieme przeprowadzano refleksję na temat modelu duszpasterstwa, który zakłada wspólnotę salezjańską jako grupę animującą. Zaobserwowano, że jakość życia takiej grupy jest czynnikiem decydującym i motorem całości; od grupy się wychodzi i do grupy zawsze się powraca; w życiu codziennym grupy skupiają się ogromne oczekiwania związane ze znaczeniem, animacją i skutecznością apostolską.

Istotnie, wspólnota salezjańska jest podmiotem, któremu powierza się wykonanie znaczących uchwał z ostatnich dwóch Kapituł Generalnych. Droga wiary, jaką się proponuje i pokonuje z młodzieżą, wymaga świadectwa wspólnoty, która nieustannie się odnawia¹⁵ i włączenia się takiej wspólnoty w środowisko i świat młodzieży z odnowionym duszpasterstwem¹⁶.

Jednocześnie, animacja wspólnoty wychowawczej i Rodziny Salezjańskiej¹⁷, zakłada istnienie ośrodka salezjańskiego, który żyje po bratersku, działa solidarnie i nieustannie przystosowuje swoje kryteria działania.

Pisał Ksiądz Viganò, komentując Synod na temat Życia Konsekrowanego: “Tak wychowanie młodzieży do wiary (KG23), jak i włączanie licznych rzesz laikatu w duchu i posłannictwie Księdza Bosko (CGS) wymagają od nas koncentracji naszego wysiłku w zakresie formacji permanentnej przez bardziej intensywne życie w Duchu i przez priorytetową dbałość o życie braterskie we wspólnocie. Tędy prowadzi droga do trzeciego tysiąclecia Jest to życiodajna chwila i musimy czuwać, by autentycznie w nią wejść”¹⁸.

Analogiczne są motywacje, zaproponowane przez Inspektorie przez wyborze tematu na najbliższą Kapitułę i problematyki wskazane jako najbardziej niepokojące i stawiające wyzwania.

W wielu stronach potwierdza się, że współczesna kultura stawia wyzwanie naszemu życiu wspólnotowemu, zarówno z punktu widzenia stylu jak i znaczenia ewangelicznego. W tym znaczeniu podkreśla się troskę o wspólnoty salezjańskie, znajdujące się w sytuacjach prowizorycznych: ze względu na małą liczbę współbraci, zaawansowany wiek lub rozproszenie na wielu frontach pracy…

Potwierdza się znaczenie animacji wspólnot, w sposób szczególny roli Dyrektora i Rady. Podobnie kładzie się nacisk na formację młodszych a także starszych salezjanów (formacja początkowa i permanentna), aby stawić czoła istocie codziennych relacji, opartych na naśladowaniu Chrystusa i aby pozytywnie włączyć się do wspólnot narażonych na wymienione wyżej napięcia. Nalega się także na możliwe nowe formy wspólnoty zgodnie z naszym charyzmatem.

2. temat KG25

Wspólnota Salezjańska

Temat KG25 skupia swoją refleksję na podmiocie posłannictwa wychowawczego i duszpasterskiego. Pragnie zweryfikować warunki życia i działania, które mogą sprzyjać radosnej i zachęcającej realizacji powołania, istnieniu, które będzie świadectwem i proroctwem, środowisku, które stanie się apelem o powołania, szkołą duchowości, elementem jedności i animacji dla wszystkich, którzy podzielają z nami ducha i posłannictwo Księdza Bosko.

Nie chodzi więc, jakby to mogło się wydawać po powierzchownej lekturze zapowiedzi, o zwrócenie uwagi na nas samych, odwracając ją od młodzieży i świeckich. Chodzi raczej o wyraźniejsze podkreślenie, z punktu widzenia operatywnego tego, na co ostatnie Kapituły Generalne wskazały w odniesieniu do posłannictwa wśród młodzieży i świeckich.

Nasze życie wspólnotowe jest pierwszym darem, jaki ofiarujemy młodzieży, bezpośrednim i specyficznym znakiem ewangelicznym, który poprzedza i towarzyszy każdemu naszemu działaniu pastoralnemu¹⁹.

Cel KG25 nie tyle stanowi to, co wspólnota i współbracia mają jeszcze zrobić dla młodzieży, ale to, czym mają być i żyć dzisiaj dla młodzieży i z młodzieżą. Wzrok raczej kieruje się na to, kim jesteśmy i jak żyjemy, aby jeszcze skuteczniej działać z punktu widzenia ewangelicznego dla dobra odbiorców naszego posłannictwa.

Chodzi o przeprowadzenie weryfikacji naszego życia wspólnotowego w duchu i metodą rozeznania ewangelicznego, aby odkryć sposoby salezjańskiego braterstwa, zdolne odpowiedzieć wymaganiom naśladowania Chrystusa i posłannictwa w ten sposób, w jaki zostały ukazane w ostatnich dokumentach Kościoła i Kapituł Generalnych i jakie wyłaniają się z działalności wychowawczej i duszpasterskiej, których doświadczyliśmy w ostatnich latach.

“Dziś”

Słowo to, celowo umieszczone w temacie, podkreśla założenie i świadomość, że znajdujemy się w nowym kontekście, którego charakterystyki należy koniecznie poznać w jego ryzykach, wymaganiach i możliwościach.

“Dziś” zawiera odniesienie do aktualnej sytuacji Kościoła, zaangażowanego w nową ewangelizację, w której życie konsekrowane odgrywa rolę świadectwa oraz specyficznej i niezastąpionej nowiny.

Dziś przywołuje na myśl sytuację świata, szczególnie świata młodzieży, który wymaga, aby osoby stanowiły wiarygodne i znaczące dowody nowego sposobu życia i odnoszenia się w społecznościach międzyetnicznych, międzykulturowych, międzyreligijnych, pluralistycznych, wolnych, rozdrobnionych. Dziś przywołuje na myśl sytuację naszego Zgromadzenia i poszczególnych Inspektorii, rozmieszczonych w różnych środowiskach i pracujących w zróżnicowanych warunkach pod względem zadań i dyspozycyjności personelu.

W obliczu tych żądań, odczuwamy potrzebę pogłębienia korzeni naszego powołania, odnowy dynamizmu i znaczenia naszej formy życia, jaśniejszego i wyzywającego ukazania życia zakonnego w działalności wychowawczej i duszpasterskiej wśród młodzieży i ubogich.

Wspomniałem o przeprowadzeniu rozeznania. Nie chodzi o powtórzenie lub przepisanie doktryny dotyczącej wspólnoty zakonnej i tak już bogatej na poziomie Zgromadzenia²⁰ i Kościoła²¹.

Aby nie rozminąć się z celem, bez wątpienia należy odwołać się i pogłębić kryteria teologiczne i natchnienia charyzmatyczne. KG25 będzie stanowić okazję do pogłębienia i przyswojenia tego, co mówi Kościół w odniesieniu do znaczącej i ewangelizującej siły wspólnot chrześcijańskich, spośród których, te konsekrowane są znakiem, bodźcem i przykładem.

Ale głównym i ostatecznym jej celem będzie odnalezienie skutecznych dróg do ponownej motywacji wspólnot, aby w sposób prostoty i wyraźny okazywały tożsamość religijną w nowych sytuacjach; określenie warunków lub podstawowych kryteriów, które pozwolą, wręcz dodadzą bodźca do radosnego i ludzkiego przeżywania naszej ślubowanej braterskości w naśladowaniu Chrystusa.

Wskazuje się więc nie na proces intelektualny (powtórzyć i usystematyzować doktrynę zawartą w dokumentach), zasadniczo dedukcyjny (wyciągnąć, począwszy jedynie od doktryny, wnioski operatywne). Pragniemy wyjść od tego, co współbracia i wspólnoty myślą na temat własnego doświadczenia, przeprowadzić refleksję nad tym, co odczuwają przeżywając i wyrażając własne powołanie w różnych sytuacjach, w jakich się znajdują: dokonać lektury rzeczywistości, która pozwoli na wyłonienie bogactwa i aspektów pozytywnych, aby je umocnić i pogłębić, jak również sytuacji trudnych i konfliktowych, aby stawić im czoła w świetle Słowa Bożego, wymogów ewangelicznych i bogactwa naszego charyzmatu.

Kapituła pragnęłaby bezpośrednio dotknąć życia i zasugerować „praktyczne rozwiązanie” przeżywania współczesnej wspólnoty braterskiej. Można będzie podkreślić włożone już wysiłki, przebyte doświadczenia, które mogą oświecić i zachęcić do nowych form salezjańskiego życia wspólnotowego, zgodnie z bieżącymi wymaganiami i potrzebami.

Zasadnicze odniesienia

W zapowiedzi tematu, podkreśla się cztery podstawowe aspekty, nad którymi zachęcam do skoncentrowania waszej uwagi: życie braterskie, świadectwo ewangeliczne, animująca obecność wśród młodzieży i łaska jedności.

Odpowiadają one wyzwaniom, jakie współczesna kultura i doświadczenie religijne stawiają przed naszym życiem osób konsekrowanych. Nie należy ich uważać za współrzędne, ale za obszary nierozdzielne, wspólnie kwalifikujące nasze wspólnotowe życie zakonne²².

Charakter braterstwa, nieodzowny w dojrzewaniu jako osoby konsekrowane, w radosnej i wewnętrznie trwałej realizacji własnego powołania i nieustannym odbudowywaniu jedności w życiu, stanowi stały fakt w historii Kościoła. Dziś wręcz odczuwa się jego naglącą potrzebę, ponieważ współczesny świat prowadzi do rozproszenia i fragmentaryczności.

Z drugiej strony, młodzież potrzebuje świadków, osób i środowisk, które drogą przykładu ukażą nowe możliwości ułożenia życia zgodnie z Ewangelią w naszym społeczeństwie. Owo świadectwo ewangeliczne, które jednocześnie jest komunią wśród braci, naśladowaniem Chrystusa i obecnością aktywną, pobudzającą i niosącą życie młodzieży, stanowi naszą pierwszą posługę dla młodzieży, pierwsze słowo orędzia Ewangelii. Z punktu widzenia powołaniowego jest rzeczą oczywistą, że młodzież czuje się lepiej zachęcona do wejścia w środowiska znaczące, raczej niż do podjęcia zwykłej pracy.

W kilku słowach nawiążę do każdego z czterech wyżej wymienionych odniesień.

Życie braterskie

Ksiądz Bosko, natchniony przez Boga, w ramach szerokiego ruchu osób i grup, zorganizowanych wokół jego osoby, świadomie utworzył wspólnotę zakonników. Byli to jego najwierniejsi i najbliżsi naśladowcy, którzy pełnili rolę zaczynu animacyjnego wspólnego ducha i holowania posłannictwa. Ksiądz Bosko poświęcił sporą część swego czasu i energii na przekazanie im swego duchowego stylu i praktyki wychowawczej.

Taką grupę charakteryzuje habitare in unum jak bracia: żyć w tym samym domu, fizycznie, to znaczy życiem wspólnym; in unum spiritum, to znaczy w zjednoczeniu ducha i wartości, wspólnie budując w miłości okazywanej w radosnym i wzajemnym przywiązaniu, zdolnym stworzyć rodzinę; in unum agendi finem, to znaczy solidarnie zaangażowanym we wspólne posłannictwo²³.

Salezjańskie życie braterskie odpowiada propozycjom doskonałości chrześcijańskiej i skuteczności w pracy wychowawczej, wychodząc jednocześnie naprzeciw głębokim aspiracjom osoby, takim jak pragnienie autentycznych relacji, dzielenia się doświadczeniami, komunikowania przyjaźni i uczucia. Co z drugiej strony przygotowuje i zaprawia do relacji wychowawczych, jakie System uprzedzający zakłada i do środowiska młodzieżowego, jakie ten sam System proponuje, aby wytworzyć.

Istotnie, relacje międzyosobowe mają wiele wspólnego z dojrzałością ludzką i duchową osoby. Ich jakość, sposób nawiązywania i utrzymywania, pokazują, w jakim stopniu miłość, pierwsze przykazanie chrześcijańskie i maksymalna moc wychowawcza, dotarła do nas i do jakiego stopnia nauczyliśmy się ją przekazywać ²⁴.

Już na SKG współbracia wskazywali na potrzebę wytworzenia we wspólnotach ciepłego środowiska ludzkiego, charakterystycznego dla życia w rodzinie; klimatu przyjaźni opartej na respekcie i wzajemnym szacunku²⁵. Od tamtego czasu wzrosło pragnienie relacji, które przewyższyłyby przyzwyczajenie i formalność, pod warunkiem, że będą nieustannie odnawiane na spotkaniu, pogłębiane wokół Eucharystii i odbudowywane poprzez codzienną praktykę pojednania.

Nasze wspólnoty odczuwają dziś potrzebę podkreślenia wymiarów ludzkich w życiu braterskim, aby pomóc osobie w dojrzewaniu i wspierać ją w każdym okresie życia²⁶.

Dąży się więc do tego, aby relacje nie były wyłącznie w funkcji pracy, ale prowadziły do przyjaźni w naśladowaniu Chrystusa i w solidarności w realizowaniu posłannictwa; przede wszystkim, aby były inspirowane na ofiarności i poświęceniu i nie koncentrowały się wokół własnej osoby lub własnych celów.

Celem nabycia zdolności nawiązywania takich relacji należy “robić postępy” w formacji stałej. Jest rzeczą konieczną wychowywać samego siebie i poszczególne osoby do akceptacji i kochania braci. KG24 mówi o naszej duchowości relacji: duchowości, która nie tylko kocha miłością wewnętrzną, ale jak uczył Ksiądz Bosko w postępowaniu z chłopcami, potrafi układać relacje dorosłych, odpowiadające powołaniu i aktualnym wrażliwościom.

W salezjańskim doświadczeniu braterskim jest rzeczą bardzo ważną, aby nauczyć się pozytywnie pokonywać napięcia, jakie życie niesie ze sobą, dopełniać wolność i autonomię osobistą wymaganiami rzeczywistej wspólnoty. Dlatego należy zrewidować nasze motywacje nadnaturalne, które stoją na bazie naszego braterstwa, należy zadbać o elementy ascezy, zarówno osobiście jak i we wspólnotach²⁷. Istotnie, żyjemy w czasach prywatyzacji i indywidualizmu, w których pojawiając się także silne zależności uczuciowe i myślowe. Prawdziwa wolność, złączona z prawdziwą wolą jedności, uczyni z nas wychowawców młodzieży do takich właśnie wartości.

Oprócz zdolności nawiązywania relacji potrzebne jest wzajemne komunikowanie. Dziś, pragnie się, aby we wspólnotach nie ograniczało się ono do organizacji, ale stało się doświadczeniem osobistym; aby dzielić się nie tylko informacjami z dzienników lub pracy, ale ocenami, wymaganiami, zamiarami, które dotyczą naszego życia w Chrystusie i naszego pojmowania charyzmatu. To właśnie ma na celu rewizja życia, weryfikacja wspólnoty, wzajemna wymiana na modlitwie, rozeznanie sytuacji, zamierzeń i wydarzeń.

Komunikowanie jest konieczne także ze względu na pozytywny pluralizm wizji i darów we wspólnocie. Różne formy zaangażowania współbraci usprawiedliwiają znaczenie, jakie Konstytucje przypisują spotkaniom wspólnotowym. Ograniczenie możliwości dialogu i wzajemnej wymiany we wspólnocie prowadziłoby do zaniku rozwoju i towarzyszenia procesom wzrostu poszczególnych współbraci²⁸.

Komunikowanie wymaga nauki, praktyki a także animacji. Powiedzmy bardziej nauki duchowej, aniżeli technicznej. Przy komunikowaniu na pewnych poziomach pojawia się pewna wstydliwość do pokonania, dlatego boimy się opowiadać o sobie; istnieje także zaufanie do drugiego, które należy umocnić. Doświadczenie uczy, że nie wszyscy mają odwagę to czynić. Potrzeba nauki, czasu na konwersację, zdolności słuchania²⁹.

KG24 zachęcała poszczególne wspólnoty do wymiany doświadczeń wychowawczo-duszpasterskich współbraci, do przeżywania dnia wspólnoty i innych spotka jako okazji wzrastania w komunikacji międzyosobowej³⁰.

Jakość relacji i komunikowania wymaga pokornej akceptacji powołania do wspólnoty, raczej jako daru a nie ciężaru: “Bóg powołuje nas do życie we wspólnocie, powierzając nam braci, abyśmy ich miłowali”³¹. Wynika stąd pilność każdego w codziennym budowaniu braterstwa, które prowadzi do pokonania tendencji indywidualistycznych, do zaakceptowania braterskich uwag i do ustawicznego uczestnictwa we wspólnym życiu i pracy.

Siłę niezbędną do takiego procesu czerpiemy przede wszystkim we wspólnotowej modlitwie i w osobistej relacji z Chrystusem. Wspólnota “nie jest dziełem woli ludzkiej, lecz owocem Tajemnicy Paschalnej Chrystusa. (…) Wspólnota salezjańska, kiedy się modli (…) ożywia świadomość swego najgłębszego i żywotnego związku z Bogiem”³² i swej braterskiej jedności.

Przede wszystkim w sprawowaniu Eucharystii, Chrystus buduje wspólnotę jako braterstwo apostolskie. Dlatego tak ważna jest wspólnotowa modlitwa i celebracja.

Ksiądz Bosko – przypomina art. 16 Konstytucji - chciał, aby w jego środowisku każdy czuł się jak “u siebie w domu”, tak, aby dom salezjański stał się rodziną. Takie świadectwo budzi w chłopach i w świeckich pragnienie poznania powołania i posłannictwa salezjańskiego³³.

W świecie podzielonym i rozdartym, w społeczeństwie masy, gdzie osoby często traktowane są jak numery, świadectwo braterstwa ewangelicznego, jakie proponują nasze wspólnoty okaże się coraz bardziej znaczące.

Szczególnie KG23 postawiła wymaganie, aby wspólnota salezjańska stała się ośrodkiem jedności i źródłem animacji wspólnoty wychowawczo duszpasterskiej i Rodziny Salezjańskiej³⁴. Dynamika naszego życia wspólnotowego czyni nas zdolnymi do zwoływania i angażowania wielu innych osób w duchu i posłannictwie Księdza Bosko.

Od osób charyzmatycznych, jesteśmy powołani do przyjęcia postawy, która wzbudzi zapytania, przedstawi racje nadziei, zgromadzi osoby, wzbudzi współpracę, uaktywni głęboką komunię w celu wspólnej realizacji programu życia i działania zgodnie z Ewangelią.

To oczywiście wymaga ulepszenia charakteru naszej wspólnej pracy, w taki sposób, aby stała się ona miejscem, gdzie dokonuje się przejście od ja do my, od mojej pracy lub sektora do naszego posłannictwa, od troski o moje cele i środki do zbieżności na temat ewangelizacji i dobra młodzieży³⁵.

Konstytucje i Regulaminy ustalają wielorakie i różnorodne możliwości współpracy, koordynacji i zbieżności. Rady i spotkania wspólnotowe mając na celu ukazanie nam wspólnej lektury sytuacji w świetle Ewangelii i naszego powołania, wspólne zaplanowanie rozległych aspektów duszpasterstwa; dlatego tak ważny jest udział w nich i ich jakość.

Dziś wielu młodych ludzi i osób świeckich pragnie “zobaczyć” i “uczestniczyć” w naszym życiu braterskim i w naszej pracy. Dlatego powinniśmy je uporządkować w ten sposób, aby można było modlić się z młodzieżą, dzielić chwile radości i programowania ze współpracownikami świeckimi, przyjmując nawet niektórych z nich do naszych wspólnot, aby przez pewien czas doświadczyły życia wspólnotowego.

Wszystko to wymaga od naszych wspólnot zorganizowania solidnej struktury ilościowej i jakościowej, o co prosiła KG24, w taki sposób, aby były w stanie przeżywać to, czego się od nich wymaga i oczekuje³⁶.

Świadectwo ewangeliczne

Drugie odniesienie, zawarte w zapowiedzi dotyczy solidności i manifestacji naszego doświadczenia zakonnego i duchowego. Wspólnota salezjańska wezwana do przeżywania i świadczenia swej konsekracji, jako grupa osób naśladujących Chrystusa, usilnie pociągniętych Jego osobą, Słowem, tajemnicą działania w świecie; grupa, która z tego wszystkiego czyni wspólne, odczuwane i radosne doświadczenie, świadczone całkowitym oddaniem się posłannictwu młodzieżowemu, życiu braterskiemu i przyjęciu postaw ewangelicznych³⁷.

Duszę tego świadectwa stanowi duchowość, pragnienie życia według Ducha Świętego. Posłannictwo jest jej dojrzałym owocem i miejscem wyrażenia i wzrostu. Wiemy to z doświadczenia: samo nagroda pochodząca z sukcesu nie prowadzi bardzo daleko w realizacji apostolskiego zadania. Potrzeba czegoś więcej!

Posłannictwo jest przede wszystkim dziełem Ducha Świętego w nas. To on czyni nas “znakami i nosicielami miłości Bożej do młodzieży, zwłaszcza uboższej”³⁸. Bez doświadczenia Ducha Świętego nie można mówić o realizacji posłannictwa ani ze strony naszej, ani świeckich. Kontemplacja Boga, który kocha i zbawia człowieka i pragnienie uczestnictwa w tym dziele, nadają początek i podtrzymują nasze ukierunkowanie na młodzież i lud Boży.

Tak więc wspólnota salezjańska nie może budować swego dynamizmu misyjnego i swego znaczenia inaczej, jak tylko na głębokim doświadczeniu duchowym.

KG23 i 24 pogłębiły specyficzne charakterystyki duchowości salezjańskiej i zainicjowały w Zgromadzeniu poznawanie i popieranie jej podstawowych elementów. Należy jednak być do nich jeszcze bardziej przekonanymi, opracować pedagogię, aby utorować drogę tej szczególnej propozycji świętości, pokonując ryzyko powierzchowności, aktywizmu, rutyniarstwa.

Konstytucje utrzymują, że świętość jest najcenniejszym darem, jaki możemy ofiarować młodzieży³⁹, podstawowym wkładem Salezjanów zakonników w wychowanie i promocję człowieka. Świętość ma charakter czasowy nie tylko ze względu na uczynki miłosierdzia na rzecz ubogich, ale ze względu na możliwości, znaczenie i godność, jakie wprowadza w społeczność ludzką. “W świecie kuszonym przez ateizm i bałwochwalstwo przyjemności, posiadania i władzy, nasz sposób życia daje świadectwo, zwłaszcza młodzieży, że Bóg istnieje, a jego miłość może dać pełnię życia”⁴⁰.

Duchowość przyjęta i przeżywana jest "sekretem" do realizacji tego, co KG23 i 24 zaproponowały. Jest jak dusza we WWD, rdzeń w procesie wiary przebytym wraz z młodzieżą w klimacie wymiany darów. Aby stać się ośrodkiem animacji, musimy niezbędnie przeżywać naszą duchowość świadomie i w przekonaniu i wyrażać ją we wspólnocie z radością i gotowością.

Zdarza się, że salezjańskie doświadczenie duchowe przeżywane jest raczej w sposób okazjonalny i częściowy przez wspólnotę i współbraci, a nie jako kryterium, kierunek i program życia. Często ogranicza się je do “momentów”; lub realizuje się indywidualnie, podczas gdy jej wspólnotowy wyraz jest wyblakły i mało znaczący.

W doświadczeniu duchowym nie może zabraknąć przykładnej postawy i modlitwy. Wspólnota staje się miejscem i szkołą modlitwy. Jedynie osobiście przykładając się do modlitwy, będziemy w stanie zachować chwile przeznaczone dla wspólnoty przed nawałem zajęć i spokojne przeżywać przygotowane chwile wspólnotowej modlitwy, wolni od pośpiechu i roztargnienia.

W końcu, wspólnota musi nauczyć się przekazywać wiarę, dzielić się doświadczeniami duchowymi, motywami powołania, praktykować wspólnotowe rozeznanie, konfrontować programy duszpasterskie. Tu dokonuje się wymiana darów między współbraćmi, ofiara i akceptacja bogactwa każdego.

W sumie chodzi o zwrócenie uwagi w naszych wspólnotach na autentyczne procesy wzrostu przynależności w postawie wiary do Słowa Bożego i do obecności Chrystusa, o ukazanie i przekazanie tej wiary: taki jest warunek, aby wspólnoty stały się „znakami, środowiskami i szkołami” wiary.

W świadectwie ewangelicznym uprzywilejowane miejsce zajmuje profesja Rad ewangelicznych. Odtwarzają one i uobecniają w dzisiejszych czasach formę obecności Chrystusa; zapowiadają to, co jest definitywne w obliczu tego, co jest prowizoryczne; spełniając funkcję krytyczną i leczniczą w odniesieniu do wolności, bogactwa i miłości, przeżywanych w wyłącznie w logice realizacji siebie a nie daru; ukazują sprawdzony sposób pełnej realizacji ludzkiej egzystencji. Naśladowanie Chrystusa posłusznego, ubogiego i czystego, oprócz tego, że jest przejawem osobistej miłości do Chrystusa, zawiera w sobie pedagogiczną wartość rozwoju ludzkiego i jest wzorem nowego człowieczeństwa⁴¹.

Dziś, kładzie się duży nacisk na znaczenie antropologiczne rad ewangelicznych. “Wybór rad ewangelicznych nie prowadzi bowiem w żadnej mierze do zubożenia wartości autentycznie ludzkich, ale ma być raczej ich przemianą. (...) W ten sposób ci, którzy idą drogą rad ewangelicznych, choć dążą do własnego uświęcenia, zarazem ukazują ludzkości - by tak rzec - drogę „duchowej terapii”, ponieważ odrzucają bałwochwalczy kult stworzenia i w pewnej mierze czynią widzialnym Boga żywego”⁴². To wymaga od nas wysiłku nie tylko, aby przeżywać je konsekwentnie i w prawdzie, ale także w głębokim dialogu ze współczesną kulturą, w taki sposób, aby jasno wynikała ich wartość człowieczeństwa.

Istotnie, nie brakuje niejasności i nieświadomych upadków, jakie wkradają się do naszego życia i osłabiają jego ewangeliczną wymowę.

Rady ewangeliczne uzupełniają i podnoszą jakość życia braterskiego i czynią możliwe całkowite oddanie się naszego bycia posłannictwu⁴³, ukazując hojność, bezwarunkową ofiarę życia, bezgraniczną i wspaniałomyślną miłość do najuboższych.

Często wspólnota salezjańska nie potrafi ukazać i przekazać tego wszystkiego, a więc świadectwo staje się nie czytelne. Należy więc poszukiwać różnych form wyrażania tego stylu ewangelicznego, ponieważ jedynie profetyczny i radykalny wybór sprawi, że nasze wspólnoty staną się zachęcające i przyciągające.

Obecność animacyjna wśród młodzieży

Cechą charakteryzującą Księdza Bosko, siłą napędową jego duchowości było jego przebywanie wśród młodzieży, aż do przekształcenia asystencji w system wychowawczy i doświadczenie duchowe. “Serdeczność z chłopcami, zwłaszcza na rekreacji... Nauczyciel widziany jedynie na katedrze, jest tylko nauczycielem i niczym więcej; lecz jeśli przestaje z chłopcami na rekreacji, staje się niejako bratem…”⁴⁴. Ksiądz Bosko sam ubolewa i odsłania pewne tendencje, które zniekształcały tę obecność: nie podziela się życia z chłopcami jeżeli jest się przejętym o własne sprawy, jeżeli żyje się daleko lub czyni się to bez zwracania uwagi na osoby, dbając jedynie o zachowanie regulaminu; jeżeli nie okazuje się miłości i prawdziwego zainteresowania młodzieżą …

Pierwsza wspólnota na Valdocco, trwałe kryterium oceny i odnowy duszpasterstwa⁴⁵, to wspólnota nie tylko dla młodzieży, ale z młodzieżą: podziela jej życie i dostosowuje się do jej wymagań. Uczestnictwo młodzieży określa godziny i styl pracy, sposoby modlitwy. Pozostać z Księdzem Bosko oznacza chcieć przebywać wśród młodzieży.

Dziś warunki się zmieniły. Wiele z naszych dzieł jest bardzo złożonych z wielorakimi wymaganiami strukturalnymi. We współczesnym społeczeństwie nawiązuje się wiele relacji, ale często przelotnych i płytkich. Relacja między różnymi pokoleniami stała się mniej płynna, także z powodu stylów i gustów… To zwiększa u wszystkich, ale przede wszystkim u młodzieży wolę komunikowania i wspaniałomyślnych relacji osobistych.

Z okazji KG24 młodzież domagała się od Salezjanów, aby byli bardziej obecni wśród niej, dzieląc jej życie, szczególnie podczas nieformalnych i spontanicznych momentów; aby towarzyszyli jej i pomagali w głębszej formacji, tworzyli możliwości efektywnego uczestnictwa w pracy wychowawczej i ewangelizacyjnej⁴⁶.

Jakie są żądania w tym względzie młodzieży z naszych środowisk, młodych animatorów, którzy dzielą z nami posłannictwo salezjańskie, żądania ludzi świeckich?

Wymaga się od nas obecności fizycznej wśród młodzieży, która pozwoli nam "pokochać to, co kocha młodzież", zrozumieć i podzielić wiele wartości i aspektów z jej świata; obecności przyjacielskiej, wspaniałomyślnej, która interesuje się osobą, nie tylko instytucjonalnej, ukierunkowanej głównie na organizację działalności; obecności czynnej, zdolnej proponować, oferować motywacje inspirowane na rozumie i wierze, pobudzać twórczość i współodpowiedzialność młodzieży i jednocześnie towarzyszyć jej w procesie wzrostu; obecności świadectwa, która konkretnie ukazuje życie i wartości, jakie głosi. To wszystko nie tylko jako pojedyncze osoby, ale przede wszystkim jako wspólnota.

Ta obecność salezjańska wśród młodzieży przekształca się w animację duchową. KG23 zachęcała każdą wspólnotę, aby była "szkołą wiary" dla młodzieży i świeckich⁴⁷. Istotnie, nie chodzi jedynie o angażowanie świeckich do wielorakich zadań wychowawczych i duszpasterskich, ale o zaangażowanie ich do pracy duchowej i intensywne przeżywanie duchowości salezjańskiej, która wzbudzi w nich pragnienie dzielenia się nią, aby wspólnie budować środowisko wychowawcze o silnym ładunku duchowym, klimat duchowości dzielonej, o czym przypomniała KG24, przytaczając przykład z Valdocco⁴⁸.

W liście okólnym Eksperci, świadkowie i mistrzowie wspólnoty pisałem: “ Nie jesteśmy towarzystwem dobroczynnym lub organizacją wychowawczą, której ostatecznym celem jest spełnianie określonych próśb materialnych lub kulturowych; jesteśmy charyzmatykami. To zakłada ożywienie obecności, która zrodzi wątpliwości, przywróci rację nadziei, zgromadzi osoby, zachęci do współpracy, pogłębi komunię, aby wspólnie zrealizować projekt życia i działania zgodny z Ewangelią”⁴⁹. Jest rzeczą ważną zweryfikowanie, w jakiej mierze to wszystko jest realizowane we własnej wspólnocie i jako to można przetłumaczyć i ukazać.

Ta obecność staje się orędziem i proroctwem, propozycją alternatywnej formy życia zgodnie z Ewangelią. Życie konsekrowane, aby być proroczym musi wstrząsnąć tym światem, który coraz bardziej oddala się od Ewangelii. Ważne jest nie tylko to, co realizuje materialnie, ale to, co wzbudza lub pobudza, to, o czym mówi, aby zrodzić wątpliwości. Musimy postawić sobie pytanie, co dziś należy wprowadzić do wychowania lub jak udoskonalić naszą obecność wśród młodzieży, aby ten wyraz nowej miłości, miał podobne uderzenie, jak to Księdza Bosko w ówczesnym środowisku.

W świecie naznaczonym ubóstwem i odrzucaniem, przede wszystkim młodzieży, nasza obecność musi być widoczną próbą solidarności i wspaniałomyślności; w kulturze pluralistycznej, w której często dyskryminuje się odmienność, nasza obecność musi stać się dialogiem i współuczestnictwem; w społeczeństwie promującym postawy powierzchowności i wyzysku konsumpcyjnego rzeczy i natury, nasz styl życia i pracy musi stanowić syntezę refleksji i działania, korzystania z dóbr i respektowania natury. Zapytamy się, w jaki sposób nasz styl życia i pracy ma przekazywać te wartości naszej młodzieży i świeckim lub, do jakiego stopnia pozwolimy się wciągać kryteriom rządzącym we współczesnym społeczeństwie.

W ten sposób nasze doświadczenie może stać się propozycją powołaniową. Dziś, zachętę powołaniową realizuje się w logice „chodź i zobacz”, to znaczy oferując obraz, który wzbudzi w młodzieży zainteresowanie i pragnienie dzielenia posłannictwa i życia. Jest to możliwe do zrealizowania przede wszystkim w radosnym przeżywaniu salezjańskiego powołania zakonnego, bez obaw i rezerw; troszcząc się o rozwinięcie u każdego młodzieńca predyspozycji powołaniowej, to znaczy zrealizowania życia jako daru i posługi; przekazując i dzieląc się duchowością salezjańską i naszym stylem wychowawczym, oferując motywy, które animują i zachęcają pomimo trudności i osobistych lub instytucjonalnych limitów; poświęcając czas i energię uwadze i towarzyszeniu osobom, aby pomóc rozeznać i przyjąć Boży plan, co do ich życia.

Łaska jedności

Owe dynamizmy naszego życia osobistego i wspólnotowego wymagają “łaski jedności”, to znaczy syntezy życia, wypływającej z miłości duszpasterskiej. Łaska jedności - mówił Ojciec Święty w przemówieniu do KG23 - “jest owocem mocy Ducha Świętego, który zapewnia życiową nierozerwalność między zjednoczeniem z Bogiem i miłością do bliźniego, między ewangelicznym życiem wewnętrznym i działaniem apostolskim, między rozmodlonym sercem i utrudzonymi rękoma”⁵⁰.

Dziś nasze życie wystawione jest na wiele napięć, które są owocem kulturowych modeli życia i różnorodności zobowiązań. Istnieje niebezpieczeństwo, że ulegnie ono rozdrobnieniu, przeciwstawi praktykę rad ewangelicznych modelom realizacji człowieka, nie znajdzie miejsca wspólnocie, gdzie wyraża się w całej swej integralności i pozbawi swe posłannictwo treści ewangelicznych.

Należy odzyskać umiejętność przeprowadzania syntezy w mentalności i w życiu, która pomoże pozytywnie pokonać napięcia. Dlatego jest nieodzowne odnowienie odniesienia i relacji do Chrystusa Dobrego Pasterza, która stanie się motywem inspirującym nasze życie i kluczem do połączenia modlitwy, nauki, pracy wychowawczo-duszpasterskiej, życia braterskiego.

Należy także zastanowić się, w jaki sposób zjednoczyć we własnym życiu prymat Boga, oddanie się posłannictwu i dojrzałe relacje braterskie. Należy to przemyśleć i realizować we wspólnotach braterskich i otwartych na młodzież, które naśladują Chrystusa, czują się posłane do młodzieży, starają się działać według serca Księdza Bosko. Wszystko to wymaga dziś wyodrębnienia i zachowania nowej równowagi osobistej i wspólnotowej między różnymi aspektami naszego życia.

Wspólnota dla każdego jest miejscem rozwoju powołania; pomaga współbratu z radością i przejrzystością przeżywać własne powołanie salezjańskie; staje się miejscem jego dojrzewania.

Ważne jest, aby było to codzienne miejsce stałej formacji współbraci; już KG23 nalegała na tę opcję, związaną z faktem, że to codzienne życie we wspólnocie zapewnia nieustanny proces wzrastania. Sprzyjają temu zarówno animacja dyrektora jak i dzień wspólnoty.

Wspólnota, oprócz pobudzania osobistej odpowiedzialności za własny wzrost, zapewnia formy osobistego towarzyszenia; istotnie, nie wystarczy wspólnotowa animacja bez towarzyszenia. Powrót do regularnego sprawozdania z dyrektorem, częsta spowiedź, odniesienie każdego współbrata do kierownika duchowego, pomogą własnemu rozwojowi wewnątrz wspólnoty.

3. niektóre warunki do animacji dzsiejszej wspólnoty salezjańsiej

Posługa dyrektora

Animacja wspólnoty salezjańskiej powierzona jest wspólnotowej współodpowiedzialności; ale poprawne funkcjonowanie tej współodpowiedzialności ma swój podstawowy punkt odniesienia w osobie dyrektora. Dlatego też Inspektorie uważają jakość posługi dyrektora za strategiczny element dla życia wspólnoty w każdym znaczeniu.

KG21 zaproponowała nam hierarchizację funkcji i odpowiedzialności dyrektora salezjańskiego. Na pierwszym miejscu postawiła odpowiedzialność pozostawania na sługach jedności i troski o tożsamość salezjańską. Następnie wskazała na niego jako na tego, który przewodzi po duszpastersku w pełnieniu posłannictwa salezjańskiego i ukierunkowuje zadania wychowawcze. W końcu, jest na pierwszym miejscu odpowiedzialnym za całość rozwoju dzieła⁵¹.

W podręczniku dla dyrektora podtrzymuje się, że pierwszym zadaniem dyrektora jest rozbudzenie w jednostkach świadomość tego, czym są; doprowadzić do ujawnienia się zdolności i charyzmatów; pomagać im w rozbudzeniu ducha życia teologicznego … jednym słowem tworzyć klimat i odpowiednie warunki, aby każdy salezjanin, w pełnej uległości łasce, mógł dojrzewać w tożsamości własnego powołania⁵² .

W tej odpowiedzialności dyrektorowi pomaga Rada⁵³ a w sposób szczególny wikariusz⁵⁴. Razem dbają o animację duchową i duszpasterską i koordynują prowadzenie wspólnoty i dzieła.

W ostatnich latach realizowanie tej posługi stało się bardziej złożone i trudne, z niebezpieczeństwem, że drugorzędne funkcje zdominują te ważne z punktu widzenia zakonnego i duszpasterskiego.

Dlatego wiele Inspektorii zwraca się z prośbą o przeprowadzenie praktycznej refleksji, która wskaże konkretne rozwiązania pomocy dyrektorom salezjańskim w określeniu podstawowych zadań ich posługi.

Mogę stwierdzić jako świadek, że w ostatnich latach, właśnie z powodu nowej sytuacji życia konsekrowanego, życia wspólnotowego, zwiększonej obecności świeckich, warunków pracy wychowawczej, odczuwa się potrzebę dodatkowej potrójnej koncentracji w pełnieniu funkcji dyrektora: koncentracji, który wymaga wrażliwości, uwagi, zdolności interweniowania.

Istnieje pewna koncentracja charyzmatyczna, która odpowiada współczesnemu życiu konsekrowanemu. Dyrektor, przełożony zakonny powinien posiadać zdolność tłumaczenia, oświecania, ukierunkowywania, animowania salezjańskiego życia konsekrowanego, pomagania po ludzku i chrześcijańsku realizować zadania i rozumieć, co oznacza naśladować Jezusa Chrystusa śladami Księdza Bosko.

Dziś odczuwa się potrzebę animatorów charyzmatycznych, którzy potrafią zachować u współbraci i we wspólnocie żywą świadomość i entuzjazm własnego wyboru powołaniowego. Koncentracja charyzmatyczna dotyczy troski i pogłębiania ducha salezjańskiego i jego charakterystyk.

Istnieje następnie koncentracja duszpasterska: dyrektor ze swoją Radą i wspólnotą prowadzi dzieło ku obiektywom ewangelizacji, także tym, bardziej wymagającym.

Zadania i funkcje wychowawcze oraz administracyjne, spełniane przez różne osoby, muszą zbiegać w tym, co dotyczy celu i stylu formacji do wiary poszczególnego młodzieńca oraz kształtowania środowiska bezpośrednio charakteryzującego się wartościami ludzkimi i religijnymi.

Nie można się zadawalać tym, co najmniejsze. Należy dbać o tych, którzy odpowiadają na zaproszenie wiary lub okazują oznaki powołania. Wszystko to wymaga od dyrektora, aby zapalał, ukierunkowywał, precyzował, reorganizował, nieustannie prezentował warunki, aby posłannictwo było realizowane.

Istnieje także trzecia koncentracja: koncentracja braterska, to znaczy całkowite poświęcenie się animowaniu relacji, dialogu, współodpowiedzialności: jest to wymiar dziś bardzo poszukiwany. Z punktu widzenia powołaniowego zauważono, że młodzież pociąga bardzo braterstwo. Nie okazują szczególnego zainteresowania wspólnotami, które stanowią jedynie grupy wzmożonej pracy. Nie pociąga ich to. Pytają raczej, z kim i jak będą żyć. Tak więc braterskość okazuje się czynnikiem decydującym, a animacja jej różnych form powierza się sercu dyrektora.

Aby zrealizować to wszystko, dyrektor posiada własny charyzmat kapłański.

Konstytucje wymagają, aby wspólnocie przewodził współbrat kapłan⁵⁵. Nie oznacza to, że musi posiadać wymagania prawne niezbędne do święceń kapłańskich; ale, że dyrektor sprawuje urząd kapłański w i dla wspólnoty zakonnej i wychowawczej. To znaczy musi ofiarować jej dar i posługę słowa. Musi pomnażać dar i rolę uświęcania poprzez przyjaźń, animację duchową aż do sprawowania sakramentów. Musi podtrzymywać i ukierunkowywać wspólnotę na Chrystusa, jednocząc ją w Nim.

Nie ma potrzeby, aby dyrektor oczekiwał końca tygodnia, aby móc być kapłanem w parafii. Jest nim w swojej wspólnocie wychowawczej. Ta jest jego parafią i jego Kościołem. Tu musi głosić Słowo Boże na wiele sposobów: radą, spotkaniem, słowem na dzień dobry, „słówkiem wieczornym”, szkołą i wieloma innymi.

Nie musimy oddzielać tego, co religijne od tego, co świeckie do tego stopnia, aby myśleć, że nie ma ciągłości między naszą homilią i naszą rozmową z chłopcem na boisku. Kiedy oczekujemy na chłopca w drzwiach szkoły lub go ukierunkowujemy przyjacielskim słowem na boisku, to właśnie to słowo dla chłopca może być Słowem Bożym, ponieważ go podnosi na duchu, pociesza, okazuje znak zainteresowania, przygotowuje go do odpowiedzi na łaskę.

Kapłan działa in persona Christi. Kapłaństwo nie jest wykonywaniem funkcji: jest byciem. To samo należy powiedzieć o darze uświęcania i roli podtrzymywania.

Formacja ciągła w życiu codziennym

Znaczenie naszego życia wspólnotowego i naszego duszpasterstwa nie jest zagwarantowane tyle przez strukturę lub sprawowanie władzy, ile przede wszystkim przez obecność i działanie współbraci, przeżywających z entuzjazmem i kompetencją wartości duchowości, pedagogii i powołania salezjańskiego i potrafiących je przekazać wyraźnie i z przekonaniem.

Dlatego nieustanna formacja osób jest dziś priorytetem. Zakłada ona nabycie nowej mentalności, gotowej odpowiedzieć na wątpliwości i zaproponować ewangeliczne wyzwania, przyswojenie wartości pozwalających pokonać opory i obawy przed zmianami; wymaga ukształtowania świadomości dojrzałej i ugruntowanej na wartościach i kryteriach pedagogiki salezjańskiej, rozwinięcie odnowionej zdolność uczenia się od życia codziennego⁵⁶.

Prawdziwa formacja, która przemienia osoby i grupy, rodzi się w życiu i z życia codziennego; dlatego przeżywanie braterskości, dawanie świadectwa ewangelicznego i animacyjną obecność wśród młodzieży i świeckich, zakłada przyjęcie takiej formy i rytmu życia codziennego, które sprzyjają i prawie usposabiają do animacji. Kiedy to zachodzi, samo życie codzienne nie tylko nie psuje współbraci, ale działa dobrze na ich samopoczucie i rozwija z punktu widzenia kulturowego, psychologicznego, społecznego i przede wszystkim duchowego.

Jest więc rzeczą zasadniczą przywrócenie Salezjanom poczucia priorytetu formacji; jesteśmy powołani, aby być animatorami rozwoju osób i dlatego jest rzeczą konieczną, abyśmy my sami rozwijali w nas dynamizm nieustannego i całkowitego rozwoju.

4. zaproszenie dla Inspektorii

Kapituła Generalna nie obejmuje jedynie Zgromadzenia Księży Inspektorów i Delegatów, jakie odbędzie się w Rzymie, ale przede wszystkim cały proces, jaki przebiega od jej zwołania do wprowadzenia w życie jej uchwał. Realizuje się w pełni w refleksji, studiowaniu i pracy wszystkich Inspektorii. Obejmować będzie długi czas odnowy życia wspólnotowego w poszczególnych Inspektoriach. Zebranie kapitulne będzie braterską wymianą wysiłków w wyodrębnienie tych elementów, które doświadczenie różnych kontekstów wyłoniło jako zasadnicze i najbardziej odpowiadające odrodzeniu życia i dynamizmu wspólnotowego we współczesnych sytuacjach.

Dla Inspektorii będzie to czas łaski w weryfikowaniu wierności naszemu powołaniu zakonnemu i wspólnotowemu, w poszukiwaniu bardziej znaczącego sposobu życia we wspólnocie jako „znaku wiary”, „szkole wiary” i „ośrodku wspólnoty”, jak już do tego zachęcała KG23⁵⁷.

W przeprowadzaniu tej oceny będzie rzeczą pożyteczną wysłuchanie także oczekiwań naszych odbiorców i współpracowników: jak nas widzą i czego oczekują od naszych wspólnot. Dialog z nimi może nam dopomóc w zrozumieniu tego, czego Bóg od nas żąda w tym momencie, abyśmy mogli świadczyć językiem zrozumiałym przede wszystkim dla młodzieży o wartościach Ewangelii naszym samym życiem.

Jest to także opatrznościowy moment, w którym wspólnie możemy przestudiować obfity materiał na temat salezjańskiej wspólnoty zakonnej zawarty w dokumentach salezjańskich i kościelnych. Pomoże nam to świecić i ukierunkować wybory, aby wspólnie przeżywać różne aspekty naszego powołania w złożonych kontekstach życia codziennego.

Podczas refleksji i prac kapitulnych należy unikać dwóch poważnych przeszkód: zwykłego powtarzania celów i propozycji oraz zniechęcania się w obliczu ideału ukazanego w Konstytucjach, jak gdyby był on dziś praktycznie nieosiągalny.

Dlatego zachęcam was do poszukiwania praktycznych rozwiązań, które umożliwią przybliżenie się do tego ideału, świadomi, że pierwszym darem i zadaniem, jakie musimy oferować dziś młodzieży jest nasze bycie uczniami Chrystusa, zaangażowanymi w alternatywną formę życia, zdolną do zrealizowania najgłębszych oczekiwań ludzkiego serca. W tym celu ważne jest podzielenie się pozytywnymi doświadczeniami, jakie już są realizowane w Inspektoriach i zapoczątkowanie nowych.

Przygotowanie najbliższej Kapituły Generalnej zobowiąże nas, drodzy współbracia do zwrócenia szczególnej uwagi na dwa aspekty naszego życia konsekrowanego: duchowości i formacji. Dwa aspekty bardzo ważne dla nas, które bezpośrednio dotyczą także naszych odbiorców.

Aby to wszystko się dokonało, proszę was o szczególną modlitwę we wspólnotach. Odnowa życia konsekrowanego jest dziełem Ducha Świętego, który musi ożywić u każdego ze współbraci i we wspólnotach miłość duszpasterską i dar umiłowania młodzieży. Jest to łaską, o którą musimy prosić z wiarą i zaufaniem, otwierając się na nią poprzez refleksję i współuczestnictwo we wspólnocie oraz z młodzieżą i świeckimi.

Módlmy się do Maryi, Matki Kościoła i Matki naszej Rodziny, wokół której Ksiądz Bosko budować swoje wspólnoty jako prawdziwe rodziny.

Z życzeniami pomyślnej drogi kapitulnej, pozdrawiam serdecznie i wam błogosławię.

Ks. Juan Vecchi