Sześć lat temu, świętej pamięci ks. Juan E. Vecchi powziął osobistą inicjatywę zrobienia organicznej programacji całej Rady, a nie dokonanej w sektorach, i opublikowania jej, nie jako zwykłego narzędzia koordynacji pracy Radców, lecz usiłując, z jednej stron, aby każdy współbrat wiedział dokąd zmierza Zgromadzenie, jakich dokonuje wyborów, jakie ma cele, jakie są jego strategie, jakie są jego działania, a z drugiej dążąc do większego zjednoczenia i skuteczności działań zarządu.

Inicjatywy mojego poprzednika nie można uważać jednak za prosty i dobry pomysł. On sam z resztą, dokonując jej prezentacji, mówił, iż spotkał się na zgromadzeniu kapitulnym z uporczywą prośbą o większą organiczność interwencji Radców, zarówno odpowiedzialnych za sektory, jak i Regionalnych. Owa programacja chciała być zatem odpowiedzią na nie wymyślone ryzyko fragmentaryzacji w sprawowaniu posługi Przełożonego Generalnego i jego Rady. Ponadto, programacja z przed sześciu lat włączała się w mentalność programowania, do której Zgromadzenie bardzo zachęcało, jako części nowego modelu Duszpasterstwa Młodzieży, ze świadomością, że dziś ewangelizacja, wychowanie, formacja i zarząd koniecznie potrzebują intencjonalności, określenia celów, dróg dojścia, rozpoznania celów i procesów, które uwolniłyby dynamizmy dla osiągnięcia upragnionych zamiarów.

Z czasem, choć w odmienny sposób, wszystkie Inspektorie weszły w tę mentalność programowania, która nie jest jakimś duszpasterskim „snobizmem”, ani też przeniesieniem praktyki świata ekonomii i polityki do życia zakonnego i działalności wychowawczo-duszpasterskiej. Nowy model duszpasterski powstał w tym celu, aby wyjść naprzeciw wyzwaniom jakie ukazuje nam nowy kontekst, w którym rozwija sią nasze życie i posłannictwo. Jest to kontekst charakteryzujący się coraz większą fragmentaryzacją, wymagający odbudowy istotnych elementów poprzez zjednoczenie wspólnoty wychowawczo-duszpasterskiej, oraz różnorodnością propozycji wymagającą projektu, który dokona ich wyboru poprzez wyznaczenie priorytetów, podkreśli ich wagę według wyznaczonych celów wyznaczając kroki do ich osiągnięcia. Zdolność programowania nie jest w rzeczywistości niczym innym jak bodźcem do wspólnej pracy.

W ten sposób przeszliśmy od zwykłego tworzenia kalendarium działalności do planów i programacji, podczas gdy zmiany kulturowe były bardzo powolne a społeczeństwo wydawało się bardziej monolitem, bardziej jednorodnym. Być może jest jeszcze jakaś wspólnota, której trudno zrozumieć przyczynę tej zmiany, i przez to opiera się pracy na bazie projektu. Pomimo to jednak coraz bardziej staje się powszechnym i naturalnym rozwój mentalności programowania; z restą nie mogło być przecież inaczej.

Programacja poprzedniego sześciolecia, pierwsza w swoim rodzaju na poziomie Rady Generalnej, zyskała takie uznanie, że wielu Inspektorów wzięło ją za wzór i punkt odniesienia dla swych własnych programacji. Jest to bardzo pozytywny fakt, gdyż poderwał on do utożsamienia się z historycznym programem, który realizowało Zgromadzenie. Pragniemy, aby w tym niedawno rozpoczętym sześcioleciu stało się to powszechną praktyką. Nie ma się też co dziwić, iż kapitulni wyrazili bardzo pozytywną ocenę tego doświadczenia i wyraźnie prosili o jego kontynuację. Znaczy to, że nowa programacja na sześciolecie 2002-2008 w sposób praktyczny odpowiada na prośbę KG25 i potwierdza racje, które doprowadziły Księdza Vecchi do opracowania jej sześć lat temu.

Być może już spostrzegliście, że woleliśmy użyć określenia Program, w miejsce słowa programacja. Nie są to rzeczywistości przeciwne sobie. Chodzi tu raczej o różne i uzupełniające fazy wszelkiego planowania.

Zakłada ono przede wszystkim pewien obraz odniesienia, którym dla są Konstytucje, nie bez racji nazywane „Programem życia Salezjanów Księdza Bosco”. W nim znajdujemy odpowiedzi na pytania: <<kim jesteśmy? do czego jesteśmy powołani? Jakie są nasze podstawowe wytyczne przy organizacji życia i posłannictwa?>>

Program powinien ukonkretnić ten idealny obraz w określonym kontekście i na określony czas odpowiadając na pytania: <<jakie powinny być nasze priorytety? co pragniemy osiągnąć? przy pomocy jakich procesów? przez jakie działania?>>

Natomiast programacja określa <<kto, jak, kiedy i gdzie realizuje program>>. W przeciwnym bowiem razie wszystko to pozostaje zwykłą deklaracją intencji.

W naszym przypadku posiadać historyczny Program znaczy rozumieć nasze powołanie jako Boży plan realizujący się w czasie, w konkretnych kontekstach i zawsze na rzecz młodzieży.

Z tego powodu pragnąłbym podzielić się z wami korzyściami, jakie dostrzegam w posiadaniu Programu. W ten sposób możemy zobaczyć jak bardzo to doświadczenie ubogaca, włącza, wymaga, jako że nie chodzi tu tylko o coś technicznego. W rzeczywistości bowiem pragniemy wzrastania osób i odnowy wspólnot, a nie tylko apostolskiej skuteczności: taki jest ostateczy cel, ale zawsze zależny. Chcemy, aby wzrastała świadomość przynależności i odpowiedzialności wszystkich współbraci wezwanych do bycia protagonistami, a nie widzami. Pojawia się to zatem jako podstawowy środek i gwarancja sukcesu.

Opracowanie Programu jest budowaniem komunii. Jego opracowanie zobowiązuje nas do wspólnego spojrzenia na rzeczywistość, jej właściwej oceny przy pomocy wspólych kryteriów, dokonania wspólnych wyborów uznanych przez nas za najważniejsze oraz rozwinięcia praktycznego planu ich urzeczywistnienia. W ten sposób współbracia dzielą się wartościami, motywacjami i wyborami, które inspirują życie i posłannictwo budując prawdziwą komunię serc i umysłów. Nie wiele rzeczy tworzy wspólnotę, jak sam fakt współtworzenia programu. Zatem opracowanie programu nie jest zadaniem kilku ekspertów, nawet jeśli ci ostatni są ważni, a czasem nawet niezbędni, lecz wszystkich którzy są zainteresowani. Im bardziej pewne prace wykonywane są tylko przez niektórych, tym mniej przejmowane są one przez pozostałych. Im bardziej zaś włączeni są wszyscy, tym bardziej program staje się wspólnym.

Sporządzić Program oznacza w pewnej mierze zarządzać, ponieważ stawia nas w obliczu rzeczywistości, wyzwać jakie mamy podjąć i energii posiadanych przez Zgromadzenie które należy podtrzymać. Oczywiście nie możemy rozwiązać wszystkich problemów lub w pełni zrealizować elementów przemiany wymagających czasu, etapów i terminów. Mamy jednak nieodstępowalną odpowiedzialność za wykonanie tego, co zostało nam powierzone jako posłannictwo. Znajdujemy się bowiem wobec konieczności wyboru obszarów dla nas priorytetowych.

Zrealizować Program znaczy także animować, jako że przy opracowaniu programu należy nie tylko sprecyzować jego główne priorytety, lecz także kim są nasi bezpośredni rozmówcy; do kogo są skierowane i jakiego rodzaju interwencji dokona się dla osiągnięcia celów. Zdaje się być oczywistym, że Przełożony Generalny i Radcy mają jako odbiorców swojej animacji wszystkich Salezjanów, a w sposób szczególny Inspektorów oraz zespoły zarządzające inspektorii i domów. To oni w rzeczywistości działają na szczeblu lokalnym realizując życie i posłannictwo salezjańskie na rzecz młodzieży.

Sporządzenie Programu jest również rodzajem weryfikacji, jako że programy nie rodzą się z niczego, ale stanowią etap długiej drogi zaczynający się właśnie od weryfikacji podjętych dotychczas kroków i tych które należy podjąć. Przede wszystkim program jako taki powinien przełożyć się na programację, która określi wydarzenia, odpowiedzialnych, czas i miejsca dla realizacji celów oraz zapewni kilka dokładynch i wymiernych wskaźników, w świetle których można bądzie ocenić czy zaproponowane cele zostały osiągnięte i w jakim stopniu. Być może nie zawsze dokonuje się tej części weryfikacji, także dlatego, iż niektórzy pytają czy są do zweryfikowania programy, takie jak ewangelizacyjny, wychowawczy czy formacyjny, odnoszące się do wzrostu i dojrzałości osób. Odpowiadam, że tak. Wszystko bowiem zależy od paramentrów, jakie zostaną ustalone dla dokonania oceny.

Obecny Program czerpie nie tylko z roboczych formularzy KG25, lecz także relacji o stanie Zgromadzenia przedstawionej przez kapitulnych oraz z przemówienia na zakończenie wygłoszonego przez Księdza Generała. Przede wszystkim uzgodniliśmy główne priorytety, na których spkupiamy naszą uwagę którymi są: prymat Boga, dostrzegalność komunii i braterstwa, odnowione znaczenie naszej salezjańskiej obecności i formacja. W dalszej kolejności określiliśmy cele jakie chcemy osiągnąć w każdym z podstawowych obszarów, procesy, które zamierzamy rozpocząć oraz właściwe interwencje, których dokonamy¹.

W ten sposób doszliśmy do syntetycznego sformułowania tego co następuje:

1. Pierwszeństwo życia duchowego we wspólnocie (KG25, formularz roboczy 2)

Wyznaczone cele:

• Odzyskać centralne miejsce Boga w życiu osobistym i wpólnotowym.

• Zapewnić wysoką miarę życia duchowego we wspólnocie.

• Uczynić czytelnym wspólnotowe świadectwo radykalnego naśladowania Chrystusa.

2. Świadectwo komunii i braterstwo wspólnoty (Kg25, formularz roboczy 1)

Wyznaczone cele:

• Stworzyć we wspólnocie doświadczenie rodziny bogatej w wartości ludzkie i poświęconej służbie młodzieży.

• Zapewnić warunki użyteczności i skuteczności wspólnotowego doświadczenia.

• Uczynić każdą wspólnotę domem i szkołą komunii we WWD, w RS, w Kościele lokalnym i w obszarze działania.

3. Odnowione znaczenie salezjańskiej obecności wśród młodzieży (KG25, formularz roboczy 3)

Wyznaczone cele:

• Doprowadzić wspólnotę do przyjęcia i dzielenia życia z młodzieżą, zwłaszcza najuboższą.

• Stworzyć nowy rodzaj obecności, który będzie przyciągającym i proponującym dla młodzieży.

• Uzdolnić wspólnotę do indywidualnego prowadzenia młodzieży i do zaproponowania powołania.

• Na nowo określić struktury animacji i zarządu wszystkich poziomów oraz zapewnić ich dobre funkcjonowanie.

4. Formacja: zaangażowanie osobiste i wspólnotowe (KG25, forlularz roboczy 4)

Wyznaczone cele:

• Uzdolnić i umotywować każdego współbrata do formacji trwającej całe życie i włączającej całą osobę, jako odpowiedź na dar powołania.

• Uczynić ze wspólnoty uprzywilejowane miejsce ludzkiego i powołaniowego wzrostu każdego współbrata

• Prowadzić współbrata i wspólnotę do wzrostu w utożsamieniu się z Księdzem Bosco i jego programem apostolskim.

• Zapewnić osobiste studium i wspólnotowe przyswojenie pięciu formularzy roboczych KG25 i Ratio.

Te oto priorytety animacji i główne linie dzaiłania znajdują swoje odpowiednie zastosowanie w poszczególnych Sektorach i w każdym z Regionów. W okresowym dialogu z Radcami – jako Przełożony Generalny – będę usiłował zweryfikować znajomość i zastosowanie tego Programu, a jako Rada dokonamy dwóch ocen, jednej w połowie sześciolecia, drugiej zaś na koniec, także w perspektywie KG26.

Oto, drodzy współbracia, nasz historyczny Program, ten, który angażuje nas wszystkich w tym sześcioleciu. Przekazuję go wam z wielką nadzieją, że Bądzie on przyjęty, studiowany i wprowadzony jako propozycja i punkt odniesienia dla waszych programacji inspektorialnych i lokalnych.

W swojej pierwotnej wersji został przedstawiony Inspektorm oraz różnym grupom współbraci i członkom Rodziny Salezjańskiej, aby w ten sposób uzyskać opinie, wskazówki do poprawy, a przede wszystkim, aby włączyć wszystkich.

Obecnie Program Animacji i Zarządu Przełożonego Generalnego i jego Rady na sześciolecie 2002-2008 jest programem Zgromadzenia, które wspomoże nas w umocnieniu naszej charyzmatycznej tożsamości i wspólnego powołania.

Jest to program duszpasterski, w takim znaczeniu, że całe nasza konsekracja jest apostolską, a zatem ma na względzie odbiorców naszego posłannictwa: młodzież. Potrzebują oni salezjanów, którzy byliby jak Ksiądz Bosco „w pełni człowiekiem... w pełni mężem Bożym” (Konst. 21), którzy potrafią tworzyć rodzinną atmosferę w domach i dziełach, których radością bądzie przebywać na podwórku pośród chłopców, którzy nieustannie szukać będą swojej odnowy duchowej, zawodowej i pedagogicznej.

Program Animacji i Zarządu Przełożonego Generalnego i jego Rady na sześciolecie 2002-2008 rodzi się z pragnienia bycia wiernymi salezjańskiemu powołaniu, przeżywanemu jako dynamiczny proces. Jest zatem prawdziwym i skutecznym środkiem formacji ciągłej. W rzeczywistości bowiem podstawową część programu stanowią procesy wspierające odnowę, dojrzałość oraz nawrócenie serca i umysłu.

Jako Salezjanie mamy w Konstytucjach nasz Program życia, słusznie przez Księdza Viganò nazywany naszą Regułą życia. Jako Salezjanie mamy od tej chwili do urzeczywistnienia historyczny Program, i pragniemy zaangażować się weń wspaniałomyślnie i odpowiedzialnie.

Pragnąc właśnie pogłębić ten aspekt przychodzą mi na myśl słowa Księdza Bosco: <<Jeśli kochaliście mnie w przeszłości, kochajcie mnie nadal w przyszłości przez dokładne zachowanie naszych Konstytucji, jako że przywołują one słowa Jezusa: „Kto mnie miłuje ten zachowuje moją naukę”>>. Pozwala to dostrzec, że prawdziwie autentyczną komunią jaka istnieje między ludźmi jest miłość, która nie ogranicza się tylko do uczucia, lecz staje się widzialną przez podzielanie wspólnego programu i wiarygodną w jego realizacji.

Wspólnie krocząc umocnijmy naszą miłość i naszą komunię.

Powierzam Maryi powodzenie tego Programu. Niech będzie nam Mistrzynią i nauczy nas przyjąć Boży program wobec naszego życia oraz kształtować je na Bożym planie zbawienia.

Don Pascual Chávez V.