371.List.RM-vecchi-eucaristia-pl :: Ratio

Expand document

Collapse document

371.List.RM-vecchi-eucaristia-pl

1 Pages 1-10

1.1 Page 1

1.2 Page 2

1.3 Page 3

1.4 Page 4

1.5 Page 5

1.6 Page 6

1.7 Page 7

1.8 Page 8

1.9 Page 9

1.10 Page 10

2 Pages 11-20

2.1 Page 11

2.2 Page 12

2.3 Page 13

2.4 Page 14

2.5 Page 15

2.6 Page 16

2.7 Page 17

2.8 Page 18

2.9 Page 19

2.10 Page 20

3 Pages 21-30

3.1 Page 21

3.2 Page 22

3.3 Page 23

3.4 Page 24

3.5 Page 25

3.6 Page 26

3.7 Page 27

3.8 Page 28

3.9 Page 29

3.10 Page 30

4 Pages 31-40

4.1 Page 31

4.2 Page 32

4.3 Page 33

4.4 Page 34

4.5 Page 35

4.6 Page 36

4.7 Page 37

4.8 Page 38

4.9 Page 39

371.List.RM-vecchi-eucaristia-pl

1 Pages 1-10

▲back to top

1.1 Page 1

▲back to top

“TO JEST CIAŁO MOJE, ZA WAS WYDANE”1

1. "Godzina" eucharystyczna - Droga Kościoła - Pytanie - Nasza Eucharystia -

Praktyka duszpasterska.

2. Zaproszenie do kontemplacji - “Czyńcie to na moją pamiątkę” - “Ciało moje

wydane... krew moja wylana” - “Bierzcie i jedzcie” - “Ja w was i wy we mnie”.

3. Apel o celebrowanie - “Otrzymałem od Pana” - “wy jesteście ciałem Chrystusa” -

“Głosimy śmierć Twoją”.

4. Wezwanie do nawrócenia - Ksiądz Bosko człowiekiem Eucharystii - Oryginalna

pedagogika - Eucharystia i “Da mihi animas” - Proces w naszych wspólnotach - Proces

wychowawczy z młodzieżą.

Zakończenie - Rok "eucharystyczny".

Rzym, 25 marzec 2000

Zwiastowanie Pańskie

W ramach obchodów Jubileuszu, zgodnie z tym co zaprogramowano

w okresie trzyletniego przygotowania i tym, co jest realizowane, centralne

miejsce zajmuje Eucharystia. Już w Liście Apostolskim Tertio Millennio

Adveniente Ojciec Święty zapowiedział, że “Rok dwutysięczny będzie

rokiem głęboko eucharystycznym”2. Przy wielu innych okazjach

potwierdził zamiar uczynienia z Eucharystii serca uroczystości

jubileuszowych.

Odpowiada to niezmiennemu wydarzeniu w historii wspólnoty

chrześcijańskiej: Eucharystia od początku w sposób najbardziej

ekspresywny wyrażała jego wiarę i życie. Według trafnego powiedzenia

Św. Tomasza, Kościół odnajduje w Eucharystii “doskonałą aktualizację

życia duchowego i cel wszystkich sakramentów”3.

W zamiarze Chrystusa Zmartwychwstałego wiara, która nas gromadzi,

przemawia do nas i przekazuje nam jego Ciało i jego Krew, nadaje

Jubileuszowi pogłębione znaczenie. Poprzez eucharystyczną obecność

pośród nas, pamiątka Wcielenia nie stanowi wspomnienia z przeszłości, ale

spotkanie ze zbawieniem, które dosięga nas dziś i otwiera nam nadzieje na

przyszłość.

Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny, który odbędzie się w

Rzymie w czerwcu, pragnie być spojrzeniem wiary na rzeczywistą

1 por. 1 Kor 11, 24; por, także Lk 22,19 i odnośne.

2 JAN PAWEL II, Tertio Millennio Adveniente, 55.

3 “Eucharistia vero est quasi consummatio spiritualis vitae, et omnium sacramentorum finis” (Summa

Th. 3, 73, 3).

-1-

1.2 Page 2

▲back to top

obecność Chrystusa w historii człowieka i otwarciem wspólnoty

chrześcijańskiej na jego całkowity dar.

Tak więc i nasza osobista i wspólnotowa odnowa, duchowa i

apostolska w ramach Jubileuszu obejmuje przekonane i radosne odkrycie

bogactwa, jakie Eucharystia nam proponuje i odpowiedzialności do jakiej

nas zobowiązuje, przekonani, że jak niezmiennie naucza Kościół, wokół tej

tajemnicy kształtuje się całe życie chrześcijańskie.

Sakramentalna droga przygotowania do tego roku (Chrzest,

Bierzmowanie, Pojednanie), prowadzi nas do Eucharystii jako do szczytu,

z którego należy kontemplować tajemnicę obecności Trójcy Świętej w

świecie i w naszym życiu4.

1. “GODZINA” EUCHARYSTYCZNA

Naszej Rodzinie Salezjańskiej nie brakuje wskazań, tekstów,

przykładów, tradycji, przedstawień artystycznych, które przypominają o

znaczeniu Eucharystii w naszej duchowości, naszym życiu wspólnotowym

i praktyce wychowawczo-duszpasterskiej.

Istniał i nadal istnieje rozwój refleksji i praktyki kościelnej w tym

względzie. Aby odkryć tajemnicę Eucharystii i jej znaczenie w naszym

życiu i duszpasterstwie, należy przede wszystkim uświadomić sobie drogę,

jaką Kościół przebył w ostatnich latach, umieszczając Go na tle ewolucji

kulturalnej, która charakteryzuje różne środowiska naszego działania.

Na tym tle możemy dokładniej odczytać nasze doświadczenie

eucharystyczne, odnaleźć odpowiedzi na pytania, jakie ono wzbudza i

wspaniałomyślniej przyjąć łaskę, jaką przekazuje.

4Niniejsze, wstępne wskazania dotyczące Eucharystii, ujętej w centrum Jubileuszu pomogą nam

od początku spojrzeć na Eucharystie - a wiec i na List okólny - włączoną w etapy naszej drogi

jubileuszowej, zgodnie z tym, co zostało zaproponowane w DRG n. 369 (ss. 47-48).

Istotnie, w uroczystość Księdza Bosko rozpoczęliśmy wspólnie salezjańską drogę

jubileuszową, która zakończymy poprzez akt celebracyjny na poziomie lokalnym i/lub inspektorialnym

w okolicach uroczystości Niepokalanej.

W pierwszym etapie tej drogi, która zbiega się z okresem Wielkiego Postu, pragniemy

pogłębić postawę Pojednania i nawrócenia. List okólny: Pojednał nas ze sobą i zlecił nam posługę

jednania (DGR n. 369), może posłużyć za bodziec.

Drugi etap naszej drogi, obejmuje okres Wielkiego Postu, miesiące maj i czerwiec i ma za

punkt odniesienia Eucharystie, w połączeniu z bezpośrednim przygotowaniem i obchodami

Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego, który odbędzie się w Rzymie pod koniec czerwca.

Niniejszy List okólny: To jest Ciało moje, za was wydane, ujęty - w sposób szczególny - w

perspektywie osobistej i wspólnotowej, duchowej i apostolskiej drogi tego etapu Jubileuszu, pragnie

podkreślić "przekonane i radosne odkrycie bogactwa, jakie Eucharystia nam proponuje i

odpowiedzialności do jakiej nas wzywa".

Zachęcam przede wszystkim Księży Inspektorów i Dyrektorów do proponowania we

wskazanym okresie osobistej refleksji i dialogu oraz wspólnotowej weryfikacji na temat

proponowanych punktów. Do praktycznych propozycji ukazanych w numerach 4.4 i 4.5, można

powracać w czasie braterskiego dialogu, z racji dnia skupienia czy spotkania wspólnoty.

-2-

1.3 Page 3

▲back to top

1.1. Droga Kościoła

Także w odniesieniu do Eucharystii obowiązkowym punktem wyjścia

jest Sobór Watykański II. Zaproponował on zasadnicze wskazania, przede

wszystkim przeprowadzając odważną reformę liturgiczną, której dziś

cieszymy się wynikami.

Jednak najbardziej znaczącym wydarzeniem soborowym było

podkreślenie wymiaru celebracyjnego wiary, liturgii jako fons et culmen

życia chrześcijańskiego.

Istotnie, Sobór ponownie uświadomił sobie centralne miejsce

doświadczenia liturgiczno-sakramentalnego. Reforma obrzędów nie została

ujęta jako zwykłe dostosowanie gestów i słów do zmieniających się

warunków historycznych; ale jako pogłębiona odnowa postawy i

mentalności kościelnej, która w celebrowaniu odnajduje bardziej

autentyczne i skuteczne widzialne wyrażenie, wiary chrześcijańskiej.

Mszał Rzymski doskonale podkreśla wspólnotowy charakter

celebracji eucharystycznej. Całe zgromadzenie włącza się w Eucharystię

nie tylko w sposób chórowy, ale także poprzez wykonywanie

wyznaczonych posług.

Podobnie, uprzywilejowane miejsce nadano Słowu Bożemu, aby

ulepszyć jego słuchanie i interioryzację. Język wydaje się bardziej bliski

współczesnej wrażliwości i stwarza się więcej miejsca dostosowaniu i

zdrowej kreatywności liturgicznej.

Wszyscy jesteśmy świadkami i szeroko popieramy korzyści

stopniowej asymilacji tej mentalności, chociaż nie zawsze łatwej. Korzyści,

które jednocześnie spowodowały powstanie nowych wątpliwości o

charakterze doktrynalnym i duszpasterskim.

W wielu środowiskach poszukiwanie pozostaje nadal otwarte:

refleksja teologiczna stara się proponować nowe syntezy i perspektywy,

które bez zatracenia niczego z tradycji Kościoła, pozwalają wyrazić prawdę

o Eucharystii w naszych kategoriach i zgodnie z nowymi studiami Nowego

Testamentu, podczas gdy praktyka duszpasterska bierze pod uwagę liczne

problemy z codziennego życia wierzących.

Także w odniesieniu do Eucharystii, Kościół przeżywa porę bogatą w

fermenty, w której współżyją ogromne możliwości i ryzykowne

zamieszania, znaczące zdobycze i nietrwale inicjatywy, o krótkim zasięgu.

Wszystko to przynagla w sposób szczególny nasze sumienia,

duszpasterzy i wychowawców, które uwzględniając wymagania młodzieży

i wspólnot chrześcijańskich, powinny proponować fractio panis z

-3-

1.4 Page 4

▲back to top

bogactwem motywacji i znaczeń, jakie refleksja Kościoła proponuje, bez

ulegania przechodnim modom i niepewnym opiniom.

1.2. Pytanie

Droga Kościoła została naznaczona przemianą kulturową, która

ogólnie odbiła się w środowisku celebracji a w sposób szczególny w

Eucharystii.

Wystarczy wspomnieć o rozpowszechnianiu się spontanicznego

wyrażania i znaczeniu czysto formalnym, jakie nadaje się obrzędom,

kierowanym przez normy lub zwyczaje, znaczenie których z łatwością się

zapomina. Istotnie, żyjemy w czasach kryzysu pamięci historycznej.

Pewna wspólnotowa gestykulacja, która wywołuje w nas wrażenie

(dyskoteki, koncerty rock, itd.) jest samo referencyjna: to znaczy nie dąży

do wyrażenia znaczenia, poza tymi, którzy ją wykonują. Odznacza się

silnym indywidualizmem, także wewnątrz ogromnych mas, ponieważ dąży

do własnego usatysfakcjonowania i charakteryzuje się różnorodną

widowiskowością. Jednocześnie wyraża potrzebę osobistego

zaangażowania, bezpośredniego doświadczenia i wrażenia.

Nie są to zjawiska najbardziej nas niepokojące, chociaż wymagające

przeanalizowania ze względu na wpływ, jaki wywierają szczególnie na

młodzież. Nie możemy dziś mówić na przykład o Eucharystii, bez wzięcia

pod uwagę zjawiska wierzących niepraktykujących, dla których spotkanie z

Chrystusem jest rzeczą oddzielną i rzeczywiście jest oddzielone od

doświadczenia sakramentalnego.

Podczas gdy Sobór wysunął kwestię "w jaki sposób celebrować

sakramenty?", to w okresie posoborowym należało stwierdzić, że dla wielu

chrześcijan pytanie brzmiało: “dlaczego celebrować sakramenty?”.

Przykładów jest wiele i dotyczą one wszystkich sakramentów: jeżeli

już się nawróciłem, to dlaczego mam się spowiadać? Jeżeli się kochamy, to

dlaczego mamy jeszcze brać ślub w Kościele? A w odniesieniu do

Eucharystii: jeżeli Pan jest ze mną zawsze, to dlaczego muszę chodzić na

Mszę?

Niniejsze pytania odbijają się następnie na szczególnych warunkach

celebrowania sakramentów, zawsze pod znakiem indywidualizmu i

spontaniczności: dlaczego wyznanie własnych grzechów przed kapłanem i

osobiste rozgrzeszenie? Dlaczego niedzielny udział w Eucharystii? I tak

dalej.

Są to pytania najczęściej nurtujące młodzież, które wykazują brak

zrozumienia sensu doświadczenia sakramentalnego a także

-4-

1.5 Page 5

▲back to top

rozpowszechniony zanik percepcji znaczenia, jakie symboliczne i

obrzędowe zachowanie ma dla człowieka, na korzyść naiwnego

wywyższania spontaniczności.

Jako duszpasterze i wychowawcy nie możemy niedoceniać wpływu

tych zjawisk, które prowadzą do rozumienia Eucharystii jako nic nie

znaczącego dla życia aktu, uwarunkowanego sztywną obrzędowością,

stanowiącą przeszkodę w wyrażaniu własnego życia religijnego.

Z drugiej strony, próby odpowiedzi na te zjawiska okazały się

niezadowalające i w niektórych przypadkach przybrały formy naruszające

istotę sakramentu, sprowadzające go do braterskiego spotkania, czysto

horyzontalnego momentu dzielenia się, aktu włączonego w program jakieś

ważniejszej celebracji.

Złożoność tych zjawisk musi być wzięta pod uwagę, aby nasze

doświadczenie sprawowania Eucharystii nie było wyłączone z życia a

duszpasterstwo nie obawiało się stawiać pytania, które okazują się

znaczące na polu wychowawczym.

1.3. Nasza Eucharystia

Po pobieżnym nakreśleniu tła możemy teraz przystąpić do weryfikacji

naszego życie Eucharystią, poszukując pozytywnych elementów do

dodatkowego rozwinięcia i wyrażając gotowość uznania aspektów

problematycznych, skorygowania których wymaga nasze działanie.

Odnowa liturgiczna przyniosła pozytywne wyniki także i dla nas. Do

aspektów pozytywnie wpływających na nasze życie wspólnotowe należy

zaliczyć codzienne sprawowanie Eucharystii, która jak mówią Konstytucje,

“wyraża potrójną jedność: ofiary, kapłaństwa i wspólnoty, której

członkowie wszyscy są w służbie tego samego posłannictwa”5.

Wokół ołtarza, w radosnym sprawowaniu tajemnicy Eucharystii,

nasze wspólnoty odradzają się każdego dnia z serca Jezusowego, które

czyni nas uczestnikami jego miłości, obdarza nas zdolnością wzajemnej

akceptacji i miłości oraz czyni nas znakami i świadkami jego miłości do

dzieci i młodzieży, odbiorców naszego posłannictwa. W sposób szczególny

podkreśla się to w cotygodniowym dniu wspólnoty, w którym generalnie

sprawuje się Eucharystię z większym spokojem i przy liczniejszym udziale

współbraci.

Pewien powód do refleksji może stanowić nasz sposób celebrowania.

Nie brakuje przykładów celebrowania godnego i radosnego,

przenikającego sprawowaną tajemnicę i jedność w Chrystusie, którą

5 Konst. 88

-5-

1.6 Page 6

▲back to top

pragnie się wyrazić. Nie brakuje jednak przykładów spadku jakości

celebracji, powodowanej pośpiechem, brakiem skupienia w postawie,

jakiej wymaga celebracja, niedowartościowaniem znaczenia gestów i

symbolicznego języka, które wyrażają celebrację.

Po części może to być reakcja z przeszłości, gdzie pewne gesty

wykonywano wyłącznie jako "ceremonie" uświetniające sakrament. Dziś

jednak, Kościół wymagając od nas rygorystycznej zmiany mentalności,

uwrażliwia nas na nie poddawanie się formom sekularyzacji, które poprzez

motywy mało zasadne, prowadzą do banalizacji elementów pełnych

znaczenia.

Inne aspekty naszego doświadczenia eucharystycznego wymagają

refleksji i praktycznych wyborów, nie zawsze łatwych, które muszą się

opierać na roztropności i elastyczności. Mam tu na myśli wspaniałomyślną

posługę, jaką często pełnimy na wielu kapelaniach. Wyraża ona miłość

duszpasterską naszych wspólnot do ludu Bożego, szczególnie do żeńskich

wspólnot zakonnych, które w przeciwnym razie byłyby pozbawione

posługi kapłańskiej. Owa posługa nie może jednak całkowicie wykluczyć

konieczności częstej koncelebracji wspólnotowej, która stanowi źródło

naszego życia braci w Duchu Świętym.

Poważniejsze uwagi należy poczynić w odniesieniu do sprawowania

niedzielnej Eucharystii, która dla całego Kościoła stanowi centralny znak

dnia Pańskiego i serce chrześcijańskiego tygodnia.

Niedziela “zeświecczona” jest uważana za dzień rozrywki,

przeżywanej indywidualnie. Indywidualna osoba pod pretekstem

odprężenia i odpoczynku od stresu i relacji w pracy, wyrwa ją wspólnocie

ludzkiej a nawet własnej rodzinie. Jest to mentalność, która może się

przedostać także i do naszych wspólnot, oddanych pracy wychowawczej w

ciągu tygodnia. Jeżeli tak by było, bałaby to zapowiedź poważnego

objawu: niedziela bez wspólnoty i bez Eucharystii!

Dzięki Bogu, częściej mamy do czynienia z inną sytuacją. Ogólnie,

wspaniałomyślnie oddajemy się posłudze. Wiele wspólnot troszczy się o

jakiś znak lub moment, który przywołuje jak niedzielna Eucharystia,

fundament, wokół którego obraca się nasze życie konsekrowane. Wiele z

nich ustanowiło w godzinach wieczornych adorację eucharystyczną, z

większą korzyścią dla wspólnoty.

To prowadzi do kolejnego punktu weryfikacji: znaczenie obecności

eucharystycznej Chrystusa w naszym Domu. Nasze kaplice prawie

wszędzie są gustownie i dostojnie zadbane oraz tworzą odpowiednie

środowisko do modlitwy, zanikają jednak formy osobistego i

wspólnotowego spotkania z Panem. Znaczenie i sens, nawet dłuższego

-6-

1.7 Page 7

▲back to top

zatrzymania się przed Najświętszym Sakramentem poddawane są

dyskusji w oparciu o opinie na temat obecności i kultu eucharystycznego,

które nie mają fundamentu w nauczaniu Kościoła lub w oparciu o

stwierdzenie, że nasz związek z Bogiem już realizuje się w pracy.

Dla nas, ten aspekt wyrażał się w sposób prosty i skuteczny w

"nawiedzeniu". Może okazać się pożytecznym ostrzeżenie jednego ze

znaczących teologów naszych czasów, Karla Rahnera: “Kto poddaje

dyskusji nawiedzenie, powinien postawić sobie pytanie, czy jego uwagi

przeciw tej pobożności, w rzeczywistości nie są protestem zaaferowanego

człowieka przeciwko władczemu przywoływaniu go do stawienia się przed

Bogiem z całym swym bytem, w skupieniu i odprężeniu, w cichej i

spokojnej atmosferze, zachowując odradzające i oczyszczające milczenie,

w którym przemawia Bóg”.6

1.4. Praktyka duszpasterska

Sytuacje wychowawcze i duszpasterskie są różnobarwne i nie było

rzeczą poprawną dokonanie ogólnej ich oceny.

Ogólnie można powiedzieć, że mamy do czynienia z dużą

wspaniałomyślnością i duchem ofiary w sprawowaniu ofiary

eucharystycznej. Wielu współbraci księży, szczególnie w niedziele,

ustawicznie oddaje się posłudze wśród Ludu Bożego. Wszędzie istnieje

troska o przybliżenie gestów i słów ludziom i wprowadzanie młodzieży i

dorosłych w ducha celebracji, nie zaniedbując słusznej twórczości.

W naszych oratoriach/ośrodkach młodzieżowych i instytucjach

szkolnych, napotykamy na różnego rodzaju trudności w wychowywaniu do

tajemnicy Eucharystii. Często także w tradycyjnych środowiskach

chrześcijańskich nie jest łatwo przekazać jej znaczenie, ze względu na brak

współpracy i świadectwa ze strony rodzin, a także ze względu na

niewystarczającą katechezę lub uprzednią praktykę mało wymowną dla

młodzieży.

To mogłoby zrodzić w nas brak wiary w propozycje. Pragnąc uniknąć

jakiegokolwiek cienia narzucania lub przesady, niektórzy ograniczają się

do celebrowania większych okazji, ryzykując od wewnątrz wypaczenie

znaczenia sakramentu, który jawi się jako rytualny moment w celu

podkreślenia pewnych okresów w roku. Tu i ówdzie myśli się, że młodzież

z katechetycznego i duchowego punktu widzenia nie jest przygotowana do

6 K. RAHNER, Educazione alla pietà eucaristica, w ID., Missione e grazia. Saggi di teologia pastorale,

Ed. Paoline, Rzym 1964, ss. 291-340, 316

-7-

1.8 Page 8

▲back to top

zrozumienia sensu Eucharystii; zapomina się, że dla niej jest to nie tylko

“culmen”, ale po pedagogicznym przygotowaniu, także “fons” jej życia.

W niektórych stronach, jako powód ograniczania częstotliwości

sprawowania Eucharystii, podaje się potrzebę zachowania słusznej relacji

między celebracjami w naszych środowiskach młodzieżowych i tymi, które

całościowo angażują wspólnotę chrześcijańską. Oczywiście, że nie należy

izolować młodzieży od szerszego doświadczania Kościoła, ale stopniowo

włączać ją po uprzednim przygotowaniu pedagogicznym i z uwagą na

etapy rozwoju, w które bogata jest nasza tradycja.

Należy podkreślić, że w wielu projektach wychowawczych problem

ten został rozwiązany poprzez zróżnicowanie okazji do celebracji: niektóre

propozycje przeznaczone są dla całej wspólnoty wychowawczej, inne dla

grup, jeszcze inne dla chętnych, w ramach lub poza oratoryjnym i

szkolnym rozkładem godzin.

Aspekt najbardziej negatywny, który wkrada się tu i tam, to roszczenie

tak zwanego laicyzmu działalności wychowawczej, który rzekomo nie

pozwala na sprawowanie Eucharystii, podczas gdy wszystkim wiadomo, że

każda wspólnota chrześcijańska, a więc także ta wychowawcza, w

Eucharystii odnajduje swoje maksymalne wyrażenie.

Powszechnie wiadomo, że żywy udział dzieci i młodzieży w

celebracji pobudza w nich niezmierzone bogactwo duchowe. Poszukując

skutecznych form udziału młodzieży, wielu współbraci i świeckich

angażuje swoje natchnienie, czas, znajomości i siły.

Nasz charyzmat sprawia, że nosimy wypisane w sercu pragnienie

pewnej formy przepowiadania, gestykulacji, liturgicznej muzyki i ogólnego

tonu Eucharystii, w której młody człowiek odnajduje siebie samego.

Wszystko to stanowi niezmierzone bogactwo i skarb, jaki w duchu pokory i

dyskrecji możemy ofiarować całemu Kościołowi.

Istnieje jednak ryzyko nieporozumień i wykrzywień. Twórczość, na

jaką pozwalają normy liturgiczne, stanowi całkowicie odmienną rzecz od

samowoli, od wprowadzania gestów, które przeniesione do Eucharystii z

innych sytuacji, pozwalają na widowiskowość, i które w pierwszej chwili

mogą zwrócić uwagą nie na Boga, ale na nas samych i na nasze gesty.

Z drugiej strony, każdy obrzęd sprawowany jest zgodnie z ustalonym

porządkiem i według pewnych norm. To w pierwszym rzędzie zachowuje i

przekazuje wartości duchowe, jako świadomość, że to co się wykonuje,

stanowi gest nie wymyślony przez nas, ale przekazany nam jako dar

miłości, poczucie jedności z innymi braćmi, bliskimi i dalekimi, którzy

celebrują tę samą wiarę, wprowadzenie nas do głębi tajemnicy, to jest, że

Bóg sam działa poprzez nas i coś więcej.

-8-

1.9 Page 9

▲back to top

Są to rzeczy, których może doświadczyć także młodzież. Często

zadziwia nas ona swą zdolnością wchodzenia w rezonans z

umiarkowaniem symboli liturgicznych: przekracza ona nasze oczekiwania

pod warunkiem, że ten kto przewodniczy celebracji jest rzeczywiście

człowiekiem wiary.

Ostatni element refleksji na płaszczyźnie pastoralnej dotyczy osoby

salezjanina kapłana, sprawującego Eucharystię. Opór zeświecczonych

kultur w zaakceptowaniu niezbędnego pośrednictwa Kościoła i znaczenie

sprawowanych sakramentów, także dla kapłanów stanowi pewną trudność

w uznaniu sprawowania Eucharystii jako najważniejszej części ich posługi.

Bez wątpienia, do powstania takiego niezdecydowania przyczyniła się

także reakcja na pewną teologię z przeszłości, która sprawowanie

sakramentów (munus sanctificandi) uważała prawie za jedyne środowisko

wykonywania funkcji kapłańskiej.

Tradycja salezjańska, dzięki naszej szerokiej działalności

wychowawczej od początku podtrzymywała potrzebę poszerzenia tej

perspektywy. Odnawiając świadomość, że sprawowanie sakramentów nie

stanowi jedynego zadania kapłana, nie możemy zapominać, że pozostaje

ono nadal zadaniem największym, najbardziej specyficznym i

najskuteczniejszym.

Problematyczną staje się figura kapłana, który nie odczuwa jako swej

najważniejszej odpowiedzialności posługi względem wspólnoty poprzez

przewodniczenie Eucharystii, z której rodzi się i rozwija życie Kościoła lub

który nie może celebrować dla lub ze wspólnotą, nie wykonując gestu

Chrystusa w jedności i w imieniu Kościoła.

Powyższe elementy weryfikacji, jedynie przykładowe, wskazują nam,

że musimy włączyć się w żywy nurt refleksji Kościoła na temat

Eucharystii, aby na nowo zrozumieć sens celebracji. Stąd kolejne kroki,

które proponuję przebyć z wami w tej medytacji.

2. ZAPROSZENIE DO KONTEMPLACJI

Kontemplacja jest postawą odpowiadającą tajemnicy Eucharystii. Jest

to dar, który pochodzi z wysoka. Poza wiarą nie znajduje żadnej aprobaty.

Aby zrozumieć ten dar należy wsłuchać się słowa Pana, długo rozmyślać

nad nimi i odczuwać skandal, jaki jego orędzie przeszłości i dziś wzbudza

w sercach uczniów.

-9-

1.10 Page 10

▲back to top

Jak uczniowie w Kafarnaum7, także i my pragniemy odczuć paradoks

ofiary Chrystusa, zadziwić się radykalizmem jego wystąpienia, które

miesza naszą logikę z obfitością Bożej miłości.

Jasne uchwycenie sensu Eucharystii to zadanie, które staje przed

każdym pokoleniem wierzących: zadanie zachwycające, zobowiązujące do

refleksji, modlitwy, wyciszenia, miłości, zobowiązań wobec braci,

kontemplacji. Ale także zadanie decydujące, ponieważ chodzi tu o

prawdziwą akceptację Jezusa, zrodzonego z dziewicy i umęczonego pod

Poncjuszem Piłatem, przeciwko jakiejkolwiek pokusie ukazywania

obrazów Pana lub reprezentowania jego obecności, które zaprzeczają

prawdzie Ewangelii.

2.1. “Czyńcie to na moją pamiątkę”8.

Podstawowym odniesieniem do zrozumienia Eucharystii jest Ostatnia

Wieczerza. Tu się zrodziła i jest jej upamiętnieniem. Myślę, że nie należy

wyjaśniać iż wspomnienie w języku liturgicznym nie jest subiektywną

pamiątką, przywołaniem na pamięć; ale aktualizacją i przedłużeniem, które

czyni celebrowane wydarzenie obecnym i wieczystym, choć zawsze

nowym.

Konieczną staje się ponowna refleksja tego momentu życia Jezusa w

oparciu o tekst. Polecam wam ją gorąco. Każda lektura Nowego

Testamentu przynosi nieoczekiwane nowości.

Ostatnia Wieczerza w pewnym sensie stanowi syntezę całego życia

Jezusa, klucz do interpretacji jego nieuchronnej śmierci. Właśnie dlatego

teksty ewangeliczne nadają jej szczególny charakter.

Wystarczy wspomnieć, bez analizowania poszczególnych fragmentów,

że ewangelista Jan umieszcza w kontekście Wieczerzy9 najważniejsze

słowa z nauczania Jezusa (mowa pożegnalna), najbardziej intensywny

moment jego dialogu z Ojcem (modlitwa kapłańska) i najgłębsze

wyrażenie jego miłości do dwunastu (umycie nóg).

Wieczerza pojawia się jako wydarzenie przygotowywane od

dłuższego czasu, gorąco upragnione przez Jezusa ,10 i wielokrotnie

zapowiadane przez znaczące momenty jego życia: zapowiedź Królestwa w

7 por. J 6

8 Łk 22, 19; por. także 1 Kor 11, 24

9 por. J 13-17

10 Łk 22, 15.

- 10 -

2 Pages 11-20

▲back to top

2.1 Page 11

▲back to top

czasie uczt z grzesznikami11, rozmnożenie chlebów12, przypowieści o

zaproszonych na ucztę weselną13, dyskusja na temat żywego Chleba14, itp.

W tekstach dotyczących Wieczerzy, a szczególnie w słowach

ustanowienia, znajduje się szeroki splot tematów, które rozciągają się od

zbawczego doświadczenia starożytnej Paschy do uczty Mądrości15, od

profetycznego tematu odkupieńczej śmierci Sługi Boga Jahwe do tekstów

dotyczących Przymierza na Górze Synaj i Nowego Przymierza.

Ostatnia Wieczerza nie jest jedynie "jednym" z wydarzeń z życia

Jezusa, ale rzeczywiście wydarzeniem "decydującym", o właściwym

zrozumieniu sensu jego posłannictwa i interpretacją jaką On sam nadaje

swemu życiu i swojej śmierci.

To, co Jezus wykonuje w czasie Ostatniej Wieczerzy stanowi

ukoronowanie długiej historii. Jest to "nowe" przymierze między Bogiem a

ludzkością, które realizuje to, co zostało obiecane we wszystkich

poprzednich przymierzach. Jest to antycypacja obrzędowa i interpretacja

symboliczna własnej śmierci. Jest to testament dla jego Kościoła.

Jezus, świadomy czekającej Go męki, nie ucieka przed gwałtowną

reakcją ludzkości w stosunku do przepowiadanego Królestwa, ale

przyjmuje ją i swoją obfitością miłości, przemienia od wewnątrz.

Konsumuje w ten sposób ofiarę samego siebie, ofiarując się dla naszego

zbawienia, w uległym przyjęciu woli Ojca, którą Duch Święty mu ukazuje

jako zaproszenie i jako przykazanie miłości.

Jest to ofiara jego życia jako dar Ojca dla ludzkości, którą Jezus

antycypuje i ustanawia w eucharystycznym geście. Starożytny obrzęd

wypełnia się nadzwyczajną nowością, ponieważ Aniołem, która obmywa

nasze winy i oddaje nas Bogu jest Syn, który stał się Ciałem,

współistotnym z Ojcem i uczestnikiem naszej ludzkości.

Nie będziemy nigdy w stanie zadośćuczynić tajemnicy miłości

zawartej w tym wydarzeniu, którego ogrom nas przerasta

wspaniałomyślność nas onieśmiela. Tajemnica ta wyznacza początek

chrześcijańskiego porządku sakramentalnego, którego treść stanowi

zbawcza Pascha Chrystusa i rozszerza na ludzi wszystkich miejsc i czasów

jedność z jego miłością.

2.2 “Ciało moje wydane... krew moja wylana”16.

11 Mk. 2, 15-17 i odnośne; Lk 7, 36-50

12 Mk 6, 34-44 i odnośne.

13 Mt 22, 1-14.

14 por. J 6

15 por. Prz 9, 1-5; Syr 24, 18-21

16 por. Łk 22, 19-20

- 11 -

2.2 Page 12

▲back to top

Powyższe refleksje pomogły nam w ujęciu zasadniczego odniesienia

Eucharystii do paschalnej tajemnicy Chrystusa.

Jednym z podstawowych słów używanych do przedstawienia tej

tajemnicy, a więc chrześcijańskiego pojęcia Eucharystii jest "ofiara". Dla

współczesnego człowieka, wydaje się ono być znaleziskiem z przeszłości,

nieużyteczną przeszkodą nie tylko w życiu codziennym, gdzie

poszukiwanie wygody stanowi praktykę, ale także w relacji z Bogiem. Nie

jesteśmy skłonni do poświęceń, chyba że dla większego zysku i nie

rozumiemy więc dlaczego coś poświęcać dla Boga, a tym bardziej dlaczego

Jemu przypisywać podobną postawę.

Pomijając samo słowo, rzeczywistości natury nie może być zatajana

bez zmiany znaczenia Eucharystii. Wzbudza pewien niepokój tendencja do

ograniczania tej prawdy w przepowiadaniu i w katechezie, uciekając się

być może do innych kategorii, które same nie wystarczą, aby wyrazić

zamiar Chrystusa, jak to widać na Ostatniej Wieczerzy i w świadomości

pierwotnego Kościoła.

Mówienie o ofierze eucharystycznej oznacza z jednej strony

zaakceptowanie zachowania obecnego we wszystkich religiach a z drugiej,

uchwycenie nowość Chrystusa.

Jezus w swoim życiu okazuje sprzeciw i całkowite odrzucenie pewnej

koncepcji ofiary, ale z drugiej strony, interpretuje najwyższy moment

swego posłannictwa, mówiąc, że ofiaruje swoje Ciało "na ofiarę" za nas.

Koncepcja ofiary, jaką Jezus odrzuca to ta, która pojmuje gest ofiary

składanej Bogu jako próbę człowieka zabiegania o względy, protekcję i być

może boskie przywileje w zamian za własne uczynki, ofiarowane Bogu

jako zasługa.

Motywy, dla których takie postępowanie odbiega od normy są

wielorakie: zawiera ono przekonanie, że Bóg nie kocha wszystkich

wspaniałomyślnie i dobrowolnie, ale traktuje ludzi na podstawie własnego

interesu; faworyzuje relację z Bogiem, która nie stawia w centrum wiernej

przynależności do jego osoby, ale prawne wykonywanie formalnych

gestów; widzi człowieka nie zatroskanego o własne nawrócenie i wejście

do Królestwa Bożego, ale o posiadanie Boga służącego do zaspokajania

własnych bezpośrednich pragnień.

Jeżeli udział w Eucharystii zostaje wpajany bardziej jako przykazanie

do zachowywania a nie jako Łaska, której należy wyjść naprzeciw; kiedy

idzie się na Mszę świętą, dla darów jakich oczekuje się od Boga, a nie dla

spotkania się z tym Darem, którym jest sam Bóg, narzuca się konstelację,

w której formy są chrześcijańskie, ale treść doświadczalna rozmija się z

chrześcijańską.

- 12 -

2.3 Page 13

▲back to top

Pojęcie ofiary, które prezentuje Jezus, rzeczywiście jest czymś bardzo

odmiennym, a wręcz przeciwnym. Mówi On o ofierze w odniesieniu do

swojej śmierci, rozumianej nie jako porażka, ale jako najdoskonalsze

wypełnienie swego posłannictwa. Śmierć Jezusa na Krzyżu demaskuje

przewyższa jakiekolwiek wyobrażenie Boga, jakie nasza ograniczoność i

instynkty posiadania i odwetu mają w odniesieniu do Ojca.

Ofiara dokonana na Krzyżu raz na zawsze i uobecniana w każdej

Eucharystii jest tym, w czym Bóg sam ofiarowuje się za człowieka, na

mocy nieograniczonej i bezwarunkowej miłości. Jezus ofiaruje siebie za

nas w tym znaczeniu, że obdarza nas swoim życiem w sposób

wspaniałomyślny i nie pragnie nic innego jak tylko wyrazić miłość swego

Ojca, którego On, w całkowitej ofierze jest doskonałym odbiciem.

Kiedy więc sprawujemy ofiarę eucharystyczną, uczestniczymy w

tajemnicy Krzyża, przy pomocy którego Chrystus nas uwolnił od naszych

lęków przed Bogiem, konsekwencją naszych grzechów, otwieramy się na

radosne spotkanie z Bogiem, który nic od nas nie żąda w zamian za swoją

miłość, jak tylko tego, abyśmy pozwolili być kochanymi przez Niego.

Dlatego ten sakrament nazywa się “Eucharystią”, czyli “dziękczynieniem”

Bogu, który wspaniałomyślnie nas kocha.

Wierność Bożej miłości będzie wymagać wiele razy także od nas

stawienia czoła trudnościom i przeciwstawienia się grzechowi naszemu i

innych. Także i to stanowi nasz udział w ofierze eucharystycznej. Nie

pojmujmy jednak ofiary eucharystycznej jako spełnienie religijnego

obowiązku, aby Bóg uczynił nam przysługę, ani naszej ofiary zjednoczonej

z ofiarą Chrystusową jako cenę wyznaczoną przez Boga, dla otrzymania

łaski.

Jeżeli chcemy, aby udział w Eucharystii był owocny i powodowany

wiarą, musimy skorygować nasze wizje i przede wszystkim głosić jak św.

Paweł, dobrą nowinę, wypływającą z Krzyża Chrystusa, której każda

Eucharystia jest wspomnieniem.

Dla nas szczególnie, refleksja nad ofiarą eucharystyczną stanowi

wspaniałą okazję do odnowy naszego apostolskiego oddania jako udział w

postawie Jezusa Dobrego Pasterza, który zbawia ludzi przez ofiarę samego

siebie. To właśnie z Eucharystii, czerpie siły i bogactwo nasza miłość

duszpasterska: uczestniczymy codziennie w ofierze Chrystusa, aby

natchnieni przez jego Ducha miłości, uczyć się od Niego ofiarować życie

każdego dnia.

2.3. “Bierzcie i jedzcie”17.

17 Mt 26, 26

- 13 -

2.4 Page 14

▲back to top

“Stół”, “biesiada” lub “bankiet”, mają długą tradycję teologiczną i

liturgiczną, opartą na wspomnieniu Wieczerzy Chrystusa. Musimy być

zawsze bardzo uważni i nie skupiać jego znaczenia na nas, jak gdyby było

to przyjacielskie spotkanie chrześcijan, ale odnosić go raczej do daru

posiłku niezbędnego dla życia, jakim Ojciec obdarowuje nas w Chrystusie.

Istotnie Eucharystia jest łaską, zaproszeniem i realizacją naszej

komunii z Chrystusem i z Ojcem: “Stół dla mnie zastawiasz… mój kielich

jest przeobfity”18.

Cały proces pedagogiczny celebracji prowadzi do tego wierzchołka

poprzez skruchę, oddawanie chwały, słuchanie Słowa, wiarę, naszą

pokorną ofiarę. Chrystus nie tylko realizuje ofiarę miłości, ale czyni nas jej

uczestnikami i współbiesiadnikami.

W całej swej egzystencji Jezus ukazuje się jako życie, w którym

należy uczestniczyć, wodzie, którą zaspokajać pragnienie, Chlebem,

którym się posilać, mądrością przy stole której zasiadać, winoroślą, w którą

się wszczepić. Bankiet wypełnia strony Ewangelii a Dobry Pasterz

prowadzi swoich “nad wody spokojne i zielone pastwiska” .19 Są to

zaakcentowania pewnej tajemniczej komunii.

Podobnie jak w mowie o Chlebie, ukazanej przez Jana, także w

celebracji eucharystycznej słuchanie Słowa Bożego i spożywanie Chleba

znajduje się w linii ciągłości i wstępowania. Obie rzeczy stanowią dar Ojca

i jedności z Chrystusem.

Zmartwychwstały Chrystus, przez pośrednictwo Kościoła i

niewidzialne, ale rzeczywiste działanie Ducha Świętego, w każdej

Eucharystii ofiarowuje nam siebie przede wszystkim jako Słowo. Chrystus

nie tylko i przede wszystkim wypowiedział mądre słowa, ale On sam jest

całkowitym i ostatecznym Słowem, skierowanym przez Boga do

człowieka, w pełnym znaczeniu tego słowa dla człowieka. W naszej

celebracji eucharystycznej, “ten sam Chrystus ze swoim Słowem -

stwierdza Konstytucja Sacrosanctum Concilium - jest obecny w swoim

Kościele”20 .

Komunia eucharystyczna jest możliwa dla człowieka jedynie wtedy,

gdy przyjęte Słowo i wiara doprowadziły go do otwarcia drzwi dla miłości.

Ważne jest, aby nie utracić z pola widzenia tego, że “On sam mówi do

nas, gdy czyta się Pismo święte (…)jest obecny przede wszystkim w

ofierze Mszy świętej”21. Nasze Konstytucje podkreślają perspektywę, która

18 Ps 22 (23)

19 por. ibid

20 por. Istruzione Generale sul Messale Romano, n. 33; por. także n. 35 i wcześniej SC 7

21 por. Modlitwa Eucharystyczna V

- 14 -

2.5 Page 15

▲back to top

łączy Słowo i udział w ofierze: “Słuchanie Słowa Bożego ma swoje

uprzywilejowane miejsce w celebrowaniu Eucharystii”22. Ujmując szerzej

znaczenie apostolskie, Konstytucje CMW stwierdzają: “Posilając się przy

stole Jego słowa i Jego Ciała, stajemy się razem z Nim “chlebem” dla

naszych braci”23.

Jest to jeden z aspektów, które często zaniedbujemy w czasie

naszych celebracji: odpowiednio podkreślona forma lektury, postawa

słuchania, używanie naczyń kościelnych, powinny go uwypuklać.

Jednocześnie jest to codzienny i najskuteczniejszy moment formacji

permanentnej, przede wszystkim, gdy - jak na to wskazuje jego ścisły

związek z Eucharystią - nie czynimy z niego przedmiotu naszych wypocin

intelektualnych lub nauki, ale otwieramy się na przyjęcie i komunię z

Chrystusem. Nie czytamy stron Pisma Świętego, aby zasięgnąć informacji

o rzeczach, których nie wiemy, ale aby usłyszeć w nich żywy głos Boga,

który tu i dzisiaj, kieruje do nas słowo, aby nas oświecić i podtrzymać w

naszej konkretnej historii.

Nie mniejszy motyw, aby podkreślić ten aspekt stanowi znaczenie,

jakie ma posługa Słowa dla nas wychowawców i pasterzy. Nigdzie nie

ujmie się tak doskonale jego znaczenia, szczególnie w relacji do życia ludu

Bożego, jak w kontekście eucharystycznym.

2.4. “Ja w was i wy we mnie”24.

Eucharystia, celebrowanie ofiary Chrystusa Ojcu dla ludzkości,

realizuje najintensywniejszą formę jego obecności wśród nas. Ta

eucharystyczna nazwana się właśnie “autonomazją”25 rzeczywistej

obecności.

Eucharystia głosi, że Pascha zrealizowała cel Wcielenia Syna Bożego,

to znaczy Boży zamiar nawiązania z człowiekiem głębokiej, trwałej i

odczuwanej komunii.

Krzyż i Zmartwychwstanie nie wykreśliły Chrystusa z historii, ale

właśnie poprzez sakramentalny znak Eucharystii, wprowadziły do

najskrytszych stron ludzkich losów. Rozmyślając nad eucharystycznym

chlebem i winem, rozumiemy, że Jezus jest rzeczywiście Emanuelem,

Bogiem z nami, który na zawsze obrał wśród nas swoje mieszkanie.

Ten żywy sens obecności Boga, który charakteryzuje naszą

duchowość i który Ksiądz Bosko tak usilnie wpajał swoim chłopcom i

22 Konst. 88

23 por. Konst. CMW 40

24 por. J 14, 20

25 PAWEŁ VI, Mysterium fidei, 20; AAS 57 (1965), s. 764.

- 15 -

2.6 Page 16

▲back to top

swoim współpracownikom, właśnie tu odnajduje swoje korzenie i

fundament.

Dziś jak i w przeszłości, tylko będzie zdolny do kontemplacji Boga w

działaniu, kto nauczy się dostrzegać jego obecność w Ciele i Krwi

Chrystusa.

To właśnie tu, w czasie spotkania w drodze do Emmaus, otwierają się

oczy uczniom i rozpoznają Zmartwychwstałego, do tej pory ukrytego pod

wspólnymi cechami i słowami. To właśnie tu, uczniowie odkrawają

ciągłość między Chrystusem ukrzyżowanym i żyjącym i pojmują

niezwykłe znaczenie jego śmierci. W ten sposób, przy łamaniu chleba,

bierze początek autentyczna działalność apostolska, która zawiera znaki

rzeczywistego spotkania z Panem i staje się zapowiedzią osobiście

przeżywanej i doświadczanej komunii z Chrystusem.

W sposób wymowny i oświecający Sacrosanctum Concilium26 a

następnie inne teksty łączą różne formy obecności Jezusa

Zmartwychwstałego, stawiając na pierwszym miejscu tę nieoczekiwaną,

dla której Jezus utożsamia się z chlebem i winem w Eucharystii,

sprawowanej przez wspólnotę uczniów na jego pamiątkę.

Jezus jest rzeczywiście obecny w swoim Słowie, w którym oddaje się

jako światło i pożywienie. Obecny jest także we wszystkich sakramentach,

które są “żywą siłą, emanującą od żywego Chrystusa” ,27 za sprawą Ducha

Świętego: “Gdy ktoś chrzci, sam Chrystus chrzci ” ,28 gdy ktoś odpuszcza

grzechy, sam Chrystus je odpuszcza.

Jezus jest obecny w modlitwie, przede wszystkim w Liturgii godzin:

sam Chrystus, najwyższy modlący się po swym Zmartwychwstaniu, włącza

nas do swojej modlitwy, pozwalając nam koncelebrować chwałę Ojca i

wstawiennictwo za światem.

Chrystus jest obecny we wspólnocie, w osobie sprawującego ofiarę

Mszy świętej29 i łączy w sposób widzialny wspólnotę z fundamentem,

którym jest On.

Po złożeniu ofiary na Mszy świętej przedłuża swoją obecność w

Najświętszym Sakramencie dla dobra wszystkich, którzy Go potrzebują i

szukają (chorzy, pielgrzymi) i nie mogli uczestniczyć w ofierze; jest wciąż

rzeczywiście obecny w ubogich i w chorych: “Mnieście uczynili”30.

Pojęcie obecności Zmartwychwstałego, jedynej ale pod wieloma

postaciami, nadaje jedność naszemu życiu. Sakramenty, modlitwa

26 por. SC 7

27 Katechizm Koscioła Katolickiego (CCE), 1116

28 SC 7

29 por. ibid

30 por. CCE, 1397; Mt 25, 40

- 16 -

2.7 Page 17

▲back to top

liturgiczna, wspólnota, posłannictwo, życie braterskie, posługa na rzecz

innych: wszystko to łączy przekonanie, że Pan Jezus jest obecny w

każdym momencie, jak sam o tym zapewnił: “A oto Ja jestem z wami przez

wszystkie dni, aż do skończenia świata”31.

Eucharystia jest sakramentem jego obecności, podobnie jak

sakramentem jego ofiary: sakramentem, w którym z większą

intensywnością i bliskością jest w zasięgu naszego wzroku, naszej

modlitwy i naszej przyjaźni.

Nie należy tej obecności rozumieć jako materialnej rzeczywistości, jak

gdyby Ciało Chrystusa było zamknięte, nieruchome, statyczne; gdyż jest

ono żyjące, promieniujące, aktywne i działające. Nie gościmy osoby obcej

lub nie zaproszonej; nie czynimy z niego więźnia naszej ludzkiej

wyobraźni. Jest to Chrystus, Pan wszechświata i historii, który przekroczył

miarę miłości, dominuje nad światem swoją zbawczą władzą, bez granicy

przestrzeni i czasu, tak jak się ukazał po Zmartwychwstaniu.

To jest aspekt tajemnicy, nad którym musimy długo rozmyślać i

medytować, w ciszy przenikniętej modlitwą i uległością na wewnętrzne

oświecenie Ducha Świętego.

Obecność eucharystyczna, opierając się naszym pokusom uchwycenia

boskości, otworzy nam ukryte i autentyczne miejsca kontemplacji Bożego

Daru. Kontemplacja daru nigdy nie jest tylko oglądaniem "rzeczy"; jest

możliwa jedynie wtedy, gdy zachodzi współpraca między tym, kto ofiaruje

i kto otrzymuje: do takiej właśnie duchowej współpracy z Chrystusem

nawołuje nas milcząca obecność eucharystyczna.

Na takiej obecności opiera się prywatny i publiczny kult

eucharystyczny. Znaczenie kultu, nieustannie proponowane przez naukę

Kościoła i przykład niezliczonego zastępu świętych, musi być odkryty

także przez nas. Adorując Eucharystię nauczymy się rozszerzać serca na

miarę serca Chrystusa; odkryjemy radość przedłużonego słuchania,

radosnej chwały i ufnego wstawiennictwa dla potrzeb tylu braci, przede

wszystkim młodzieży, którą spotykamy, lub której nigdy nie spotkamy.

Ojciec Święty napisał: “Obcowanie z Chrystusem w milczeniu i

kontemplacji nie oddala nas od współczesnych ludzi, ale przeciwnie —

uwrażliwia nas i otwiera na ich radości i smutki, rozszerza nasze serca, by

mogły ogarnąć cały świat. Uczy nas solidarności z braćmi w

człowieczeństwie, zwłaszcza z najmniejszymi, którzy są umiłowanymi

Pana”32.

31 Mt 28, 20

32 JAN PAWEŁ II, List na temat adoracji Eucharystii z 28-05-1996, przesłany do biskupa Liege z okazji

750-lecia Święta Bożego Ciała, 5

- 17 -

2.8 Page 18

▲back to top

W tej perspektywie Papież skierował gorącą prośbę, która dotyczy nas

w pierwszej linii: “Zalecam kapłanom, zakonnikom, zakonnicom i

wiernym świeckim, aby nadal i z jeszcze większym zaangażowaniem

starali się ukazywać młodym pokoleniom sens i wartość adoracji oraz

pobożności eucharystycznej. W jaki sposób młodzi będą mogli poznać

Chrystusa, jeżeli nie zostaną wprowadzeni w tajemnicę Jego obecności?

Ucząc się jak młody Samuel słów modlitwy serca, zbliżą się do Boga, On

zaś będzie wspomagał ich wzrost duchowy i ludzki oraz ich misyjne

świadectwo, które będą składali przez całe swoje życie”33.

3. APEL O CELEBROWANIE

3.1. “Otrzymałem od Pana”34.

Nie dziwi fakt, że Kościół kierowany doświadczeniem paschalnym,

po zrozumieniu sensu ustanowienia Eucharystii na Ostatniej Wieczerzy,

postawił w centrum swego życia i publicznej tożsamości aktywną i

nieustającą praktykę fractio panis35.

Wydarzenia, takie jako to w drodze do Emmaus, podkreślają, że

powtarzanie eucharystycznego gestu, stanowi miejsce rozpoznawania

Zmartwychwstałego, znak nowości i ciągłej relacji Jezusa ze swoimi

uczniami po jego śmierci i Zmartwychwstaniu, najbardziej wyraźny sposób

Jego obecności wśród nich, przemawiania do nich i włączania ich w trudną

do wyobrażenia sobie komunię z Nim.

Powtarzanie gestów i słów z Ostatniej Wieczerzy staje się dla

pierwotnego Kościoła nowym sposobem dotarcia do tajemnicy Boga. Od

tej chwili nie jest możliwe myślenie o Bogu bez przejścia przez śmierć i

Zmartwychwstanie Chrystusa, czyli przez Eucharystię, która jest jej

wspomnieniem. Nie jest możliwe przeżycie doświadczenia bezpośredniej

relacji ze Zmartwychwstałym jak tylko przez tę, która uznaje Jego

rzeczywistą i żywą obecność, gdzie celebruje się “łamanie chleba”.

W ten sposób sprawowanie Eucharystii oznacza oderwanie się

wspólnoty chrześcijańskiej od starożytnego kultu, odczytanie całego

wydarzenia Jezusa w świetle Jego Paschy i utożsamienie się Jego uczniów

jako tych, którzy "spożywają z jednego chleba" i tworzą z Nim "jedno

Ciało".

33 Ibid, 8

34 1 Kor 11, 23

35 por. Dz 2, 42

- 18 -

2.9 Page 19

▲back to top

Nauka Świętego Pawła zawarta w liście do Koryntian ,36 wyrażająca

początkową tradycję, podkreśla, że przykazanie Jezusa dotyczące obrzędu

eucharystycznego od początku głęboko zakorzeniło się w życiu wspólnoty i

stało się fundamentem całego życia Kościoła.

Proces łączący naszą Eucharystię z apostolskim fractio panis i z

Ostatnią Wieczerzą Chrystusa naznaczony jest długą historią i powolnym

rozwojem obrzędów, który uwzględniał wpływ i bogactwo różnych epok i

regionów geograficznych. W gruncie rzeczy, proces formowania się

obrzędu Eucharystii stanowi jedno z historią Ludu Bożego, który z

Eucharystii jest zrodzony i który w niej wyraża swoją przynależność do

Boga.

Nie dziwi więc czuła troska, z jaką Kościół zachowuje gesty i słowa

Jezusa, stawiając je w centrum swej najpiękniejszej celebracji, przekazując

je troskliwe i dokładnie z pokolenia na pokolenie. Rozumiemy także,

dlaczego wspólnoty chrześcijańskie w czasach prześladowań, w ukryciu,

celebrowały Eucharystię nie w jakikolwiek sposób, ale w ten sam, w jaki

celebrował ją Kościół powszechny, podtrzymujący je duchowo. Istotnie, w

Eucharystii zawiera się całe bogactwo Ludu Bożego: łaska, jedność,

historia, posłannictwo.

Poza zmianami zewnętrznych form obrzędu, zachowującego

niezmiennie centralne miejsc gestów i opisu Wieczerzy, znajduje się

znaczenie, które nie może nam umknąć.

Eucharystia jest “celebracją”, to znaczy obrzędem liturgicznym,

mającym za widzialny podmiot wspólnotę wierzących, której

przewodniczą jej pasterze w jedności z Biskupem i z Papieżem. Tak więc

już na pierwszy rzut oka akt celebracji eucharystycznej podkreśla strukturę

jedności z Kościołem.

Istotnie, Eucharystia nie jest prywatną czynnością pojedynczej osoby

lub okazjonalnej grupy, wręcz przeciwnie, objawia cechy czynności

wspólnotowej, która zawsze odwołuje się do życia Kościoła w swej pełni.

Nie może zapominać o tym, że to wszystko jest bardzo ważne,

szczególnie w okresie charakteryzującym się silnym indywidualizmem,

który odbija się także w naszym codziennym życiu braterskim.

Sprawowanie Eucharystii bezpośrednio umieszcza nas w relacji z innymi.

Jest ona możliwa wyłącznie na mocy ciągłości apostolskiej i

przynależności do wspólnoty kościelnej. We "wspomnieniu", zasadniczym

momencie celebracji i obrzędu, jesteśmy złączeni ze wszystkimi

Kościołami na świecie i z uczniami, którzy od Ostatniej Wieczerzy

następowali aż do naszych czasów.

36 1 Kor 11, 20-34

- 19 -

2.10 Page 20

▲back to top

Sam fakt zbierania się, aby wspólnie celebrować już stanowi ogromny

akt wiary: to, co nas skłania do tego, to nie nasze osobiste plany lub

wyrachowanie, ale świadomość posłuszeństwa, wszyscy razem jako

wspólnota uczniów, poleceniu Chrystusa.

Jeżeli dokładniej przyjrzymy się sprawowanej liturgii, spostrzeżemy

się, że jest ona oprócz wyznania wiary Kościoła także radykalnym

wyrażeniem i uwidocznieniem czynności Jezusa Chrystusa. Liturgiczne

gesty mają sens o ile odsyłają do czegoś, co On sam dziś wykonuje poprzez

nas. Głównym sprawującym czynność liturgiczną jest On i cały obrzęd w

swym pięknie i umiarkowaniu, pragnie wyrazić Jego Boską obecność.

Dysproporcja jaka istnieje między prostotą gestów rytualnych i

wielkością tajemnicy, jaką one zawierają oraz podwójne wezwanie nad

darami i nad zgromadzonymi, które obejmuje opis ustanowienia w

Modlitwie Eucharystycznej, codziennie przypominają, że na początku

sakramentu i jego zbawczej mocy nie stoimy my; ale to, co w nim się

realizuje pochodzi od Boga. Dlatego w naszych celebracjach należy unikać

wszystkiego, co mogłoby przypominać nasz autonomiczny protagonizm i

odwracać uwagę od tego, co jest najistotniejsze.

Przede wszystkim ci, z nas, którzy są księżmi, muszą sobie

nieustannie przypominać, że posługa przewodniczenia nie jest

sprawowaniem władzy nad Eucharystią, ale posługą reprezentatywną

Jezusa według zaleceń Kościoła. Kto myślałby, że może dobrowolnie

rozporządzać i decydować o obrzędach w imię otrzymanej posługi,

okazałby koncepcję posługi bardzo klerykalną, która przypisuje

subiektywizmowi kapłana normatywną rolę względem całej wspólnoty.

W obliczu takiej pokusy, która niejednokrotnie może się do nas

wkradać, musimy odnawiać radość z tego, że możemy oddać nasze ręce,

zmysły i głos działaniu Drugiego, który w naszej dyspozycyjności do

reprezentowania Go, odnajduje miejsce na urzeczywistnienie swojej

osobistej inicjatywy miłości. Innymi słowy, przewodniczymy Eucharystii

in persona Christi, nie mamy żadnej magicznej władzy, aby uchwycić

Bożą obecność, ale wyłącznie zadanie urzeczywistnienia działania

Chrystusa, który we wspaniałomyślności swej miłości, dobrowolnie staje

się obecny wśród nas.

3.2. “Wy jesteście ciałem Chrystusa”37

“Jeżeli pragniesz zrozumieć Ciało Chrystusa, posłuchaj, co Apostoł

mówi do wiernych: Wy przeto jesteście Ciałem Chrystusa i

37 1 Kor. 12 27

- 20 -

3 Pages 21-30

▲back to top

3.1 Page 21

▲back to top

poszczególnymi członkami (1 Kor 12,27). Jeżeli więc jesteście Ciałem

Chrystusa i jego członkami, to na stole ofiary Chrystusa złożona jest wasza

święta tajemnica: waszą świętą tajemnicę wy otrzymujecie. Na to kim

jesteście, odpowiadacie “Amen”, i odpowiadając to podpisujecie. Słyszysz

rzeczywiście: “Ciało Chrystusa”, i odpowiadasz: “Amen”. Bądź

(rzeczywiście) Ciałem Chrystusa, aby “amen” było prawdziwe!”38

Powyższy tekst Św. Augustyna wprowadza nas w inny aspekt, który

pragniemy wziąć pod uwagę: Eucharystia jako sakrament, który stanowi

Kościół.

Często słyszymy wyrażenie: “Kościół czyni Eucharystię i Eucharystia

czyni Kościół”. Te dwie rzeczywistości powstają i rozwijają się wspólnie.

Eucharystia gromadzi Kościół i czyni go widzialnym. Tak dzieje się każdej

niedzieli we wszystkich Kościołach. Ale przede wszystkim Eucharystia

stanowi wewnętrzną rzeczywistość Kościoła, podobnie jak posiłek spożyty

przez nasze ciało; umacnia w nim świadomość tajemnicy, na której opiera

się jego istnienie.

Sprawowana Eucharystia nie istnieje sama dla siebie albo po to, aby

być zamkniętą w czasie i w miejscu, w którym jest sprawowana; pragnie

dać początek ludzkości, która będzie żyć we wspólnocie miłości i

zaangażowania z Jezusem. Chleb i wino, które składamy na ołtarzu,

przemieniają się w Ciało i Krew Chrystusa, aby wszyscy ci, którzy z

przyjmują tę tajemnicę, stali się jednym ciałem w Chrystusie. Mówiąc

“Amen” ciału eucharystycznemu, mówimy także “Amen” ciału Kościoła:

wierzymy, że jest on rzeczywisty i pragniemy do niego przynależeć

zgodnie z warunkami, jakich wymaga jego natura.

Z tej prawdy wywodzi się tradycja duchowa, która uważa Eucharystię

za sakrament miłości, jedności, braterskiej wspólnoty.

Nikt z nas nie wątpi w znaczenie tej prawdy dla naszego codziennego

życia i naszej działalności apostolskiej. Istotnie, prawda ta uczy nas, że nie

ma innego sposobu realizacji wspólnoty między ludzkiej i

przeciwstawienia się podstępnej logice grzechu od tego, aby wejść w Nowe

Przymierze proponowane przez Eucharystię, gdzie łaskawa i gościnna

bliskość Boga, pozwala nam otworzyć się jedni na drugich, poznać i

zaakceptować jako dar różnice między nami i szanować siebie jak bracia

we wzajemnej posłudze.

W świetle Eucharystii, budowanie Królestwa Bożego, Kościoła i

naszego życia braterskiego, nie wydaje się być tytanicznym dziełem naszej

dobrej woli, ale wynikiem Paschy Jezusa, która stoi przed nami, abyśmy

podążali w jej kierunku i pozwolili się nią przeniknąć.

38 S. AGUSTYN, Dialogi, 272

- 21 -

3.2 Page 22

▲back to top

Ostatnie dokumenty na temat życia zakonnego potwierdzają ten punkt

i zachęcają do intensywniejszego odkrywania w Eucharystii początków

życia wspólnotowego. I tak na przykład dokument poświęcony życiu

braterskiemu we wspólnocie przypomina, że: “Wokół Eucharystii,

sprawowanej i adorowanej, “szczytu i źródła” całej działalności Kościoła,

buduje się wspólnotę dusz, zaczątek każdego rozwoju w braterstwie”39, i

następnie, cytując tekst soborowy, kontynuuje: “Od niej zatem należy

zacząć wszelkie wychowanie do ducha wspólnoty”40.

3.3. “Głosimy śmierć Twoją”

Ponieważ Eucharystia, która stoi u początków Kościoła, stoi także u

początków posłannictwa Kościoła. Już Sobór Watykański II wiarygodnie

nauczał, że “sakramenty, jak i wszystkie kościelne posługi i dzieła

apostolstwa, wiążą się ze świętą Eucharystią i do niej zmierzają” ,41 tak, że

jest ona “źródłem i szczytem całej ewangelizacji”42.

Nie nadawajmy tym stwierdzeniom niejasnego i aluzyjnego

charakteru, ale starajmy się zrozumieć ich rzeczywiste znaczenie dla

naszego życia duchowego i apostolskiego.

Mówienie, że posłannictwo rodzi się z Eucharystii oznacza uznanie,

że nasza działalność wychowawcza i apostolska nie jest niczym innym, jak

tylko uczestniczeniem w posłannictwie Jezusa.

Właśnie o tym uczestnictwie nie możemy zapominać ani uważać za

zasadniczo pewne z racji naszej konsekracji. Ewangelia ze szczególnym

naciskiem przypomina, że można pracować w winnicy Pana, lecz bez

wykonywania pracy zgodnie z Jego intencjami i w Jego służbie.

Odkrycie naszej tożsamości, jako osób posłanych przez Chrystusa

Zmartwychwstałego jest wynikiem długiego procesu apostolskiego

dojrzewania, naznaczonego oczyszczaniem motywacji, które nas pobudzają

i ukierunkowują do coraz głębszego oddania się dla potrzeb Królestwa.

Właśnie owo oddanie siebie stanowi prawdziwą duszę posłannictwa i

odróżnia dobrego pasterza, który oddaje swoje życie za owce od

najemnika, który pozornie czyni wiele rzeczy, ale nie kocha własnego

stada.

Bez wspaniałomyślnego oddania się z miłości do Boga i do braci, nie

istnieje posłannictwo chrześcijańskie i ewangelizacja. Rodzi się ono z

39 KONGREGACJA INSTYTUTÓW ŻYCIA KONSEKROWANEGO I STOWARZYSZEŃ ŻYCIA APOSTOLSKIEGO,

Życie braterskie we wspólnocie, 14

40 PO, 6

41 PO, 5

42 Ibid

- 22 -

3.3 Page 23

▲back to top

Eucharystii, ponieważ jest uczestnictwem w posłannictwie Chrystusa,

ukoronowanym na Krzyżu i dziś urzeczywistnionym przez sakramenty i

Ducha Świętego.

Stwierdzenie naszych Konstytucji, według których “wzorem i źródłem

ducha salezjańskiego jest Serce Chrystusa, wysłannika Ojca” ,43 widzi swoją

maksymalną realizację właśnie w Eucharystii. Właśnie tu, Serce Chrystusa,

apostoła Ojca i prawdziwego misjonarza Królestwa, kształtuje nas na

podobieństwo swojego serca, czyniąc nas swoimi apostołami. Nie jest się

apostołami wśród młodzieży, jeżeli w sprawowaniu Eucharystii nie jest się

apostołami, którzy jak Jan na Ostatniej Wieczerzy, potrafią złożyć głowę na

sercu swego Mistrza.

4. WEZWANIE DO NAWRÓCENIA

Porównując to, co powiedzieliśmy do duchowości salezjańskiej,

przychodzą nam na myśl obrazy i powiedzenia prawie wyryte na

kamieniach: trzy rodzaje pobożności, pilastry Systemu Zapobiegawczego,

sen o dwóch kolumnach.

Ogólne slogany, chociaż zwierają dokładne przesłanie, mogą pozostać

mało wpływowe a nawet niezrozumiałe, jeżeli nie zdołamy ich wcielić w

nasze życie codzienne.

Zwięzłe zasady, w których Ksiądz Bosko przekazał Rodzinie

Salezjańskiej swoje przekonania na temat Eucharystii, były wynikiem

doświadczenia duchowego oraz długiej praktyki wychowawczej.

4.1. Ksiądz Bosko człowiekiem Eucharystii

Pisze ksiądz Lemoyne: “Wielu potwierdza to, czego my zresztą

doświadczaliśmy każdego dnia. Wiele razy uczestniczyliśmy w

sprawowanej przez niego Mszy św., i za każdym razem przenikało nas

słodkie uczucie wiary, obserwując pobożność obejmującą całą jego

postawę, dokładność w wykonywaniu świętych ceremonii, sposób

wymawiania słów i namaszczenie, jakie towarzyszyło jego modlitwom. To

budujące wrażenie nigdy nie zanikało”.44

Sprawowana Eucharystia, zgodnie z tymi słowami, była tak silnym

doświadczeniem, że udzielało się ono także na zewnątrz, angażowało

43 Konst. 11

44 MB I, s. 520

- 23 -

3.4 Page 24

▲back to top

całkowicie do tego stopnia, że pozostawiało we wszystkich wspomnienie i

pragnienie osobistego udziału w Eucharystii.

Szczyty intensywności, do jakich doszedł Ksiądz Bosko w

sprawowaniu Eucharystii, wiele razy poprzedzone nadzwyczajnymi

zjawiskami, nie były nagłymi lub odizolowanymi momentami, ale

wynikiem procesu, naznaczonego rygorystyczną dyscypliną wewnętrzną i

wypróbowaną wiernością.

Wiemy, jak bardzo zależało Księdzu Bosko na tym, aby przed

sprawowaną Eucharystią wytworzyć klimat wyciszonego skupienia,

którego sam przestrzegał i wpajał innym. “Polecił nam, aby od modlitw

wieczornych do zakończenia Mszy Świętej następnego dnia, nikt nie

rozmawiał. Wiele razy spotykaliśmy go wychodzącego z pokoju i

udającego się do kaplicy. Odpowiadał na nasze pozdrowienia uśmiechem,

pozwalając sobie ucałować ręką, ale nie wymawiał ani jednego słowa, tak

bardzo był skupiony przygotowując się do Mszy Świętej”45.

Ksiądz Bosko, zdolny do burzącej działalności i wybuchowej radości,

w obliczu tajemnicy Eucharystii ukazuje się nam jako człowiek

rozmodlonej ciszy, która okrywa w skupieniu sakramentalne spotkanie z

Chrystusem.

Należy głęboko medytować nad tą jego postawą. Cisza rzeczywiście

nie jest elementem zewnętrznym, prawie uległym Eucharystii, ale jej

istotną częścią składową, która odsyła właśnie do jej tajemnicy: do

spokojnych nocy, w których Jezus, skupiony na modlitwie, dojrzewał do

swej misji; przede wszystkim do ciszy tej nocy, w której Eucharystia

wzięła początek, który Jezus zaznaczył synowską ofiarą złożoną Ojcu w

ogrodzie oliwnym, bez włączania w nią zmęczonego i rozproszonego

towarzystwa uczniów, którzy jeszcze nie tak dawano uczestniczyli w

początkach ustanowienia Eucharystii.

Życie, często burzliwe, do którego jesteśmy powołani w dniach

wypełnionych apostolskimi zadaniami, potrzebuje tej odradzającej ciszy:

jest to warunek, aby sprawowanie Eucharystii nie stało się zewnętrzną

formalnością, która zastaje nas niezdolnych do słuchania Słowa i jedności z

Panem.

Znaczenie, jakie Ksiądz Bosko przywiązywał do przygotowania i do

dziękczynienia po Mszy Świętej jest tak duże, że w swoim testamencie z

1884 roku, poruszony skrupułami postanowił napisać: “Pragnę przeprosić,

jeżeli niektórzy zaobserwowali, że czasami czyniłem zbyt krótkie

przygotowanie lub krótkie podziękowanie po Mszy Świętej. W pewien

sposób byłem do tego zmuszony, ze względu na oblegający mnie tłum

45 MB IV, s. 456

- 24 -

3.5 Page 25

▲back to top

ludzi w zakrystii i przeszkadzający w modlitwie zarówno przed jak i po

Mszy Świętej”46.

Jeżeli porównamy te słowa z tym, co wiemy o jego życiu

wewnętrznym, pozostajemy zmieszani tym jego wyznaniem i pytamy

siebie, czy znamy i poważnie podchodzimy do duchowej nauki naszego

Założyciela.

4.2. Oryginalna pedagogika

Osobiste doświadczenie i kapłański wgląd w dusze młodzieży,

doprowadziły Księdza Bosko do opracowania wprowadzenia do tajemnicy

Eucharystii.

Na stronach Wspomnień z Oratorium, na których przypomina swoją

pierwszą komunię świętą, podkreśla niektóre elementy pedagogii

duchowej, o które będzie zabiegał przez całe swoje życie i które

nieprzerwanie będzie proponował swoim chłopcom.

Ksiądz Bosko opowiada, jak za sprawą swojej mamy, mógł przystąpić

do pierwszej komunii rok wcześniej od swoich rówieśników. Między

wierszami pojawia się jego myśl jako Mistrza duchowości młodzieżowej,

sformułowana w tekście o Systemie Zapobiegawczym: “Należy unikać jak

zarazy zapatrywania tych, którzy by chcieli pierwszą Komunię św. odłożyć

do wieku późnego […]. Kiedy dziecko umie odróżnić Chleb od chleba i

wykazuje dostateczne przygotowanie, nie trzeba już zważać na wiek, lecz

pozwolić Niebieskiemu Królowi zawładnąć tą niewinną duszą”47.

Niejednokrotnie nalega także na skupienie, przytaczając niniejsze

wydarzenie: “Moja mama przygotowywała się, aby opiekować się mną

przez klika dni więcej. […] W domu uczyła mnie modlitwy, polecała dobrą

książkę, dając mi rady, jakie każda zmyślna matka potrafi znaleźć dla

swoich synów. Tego ranka nie pozwoliła mi rozmawiać z nikim,

zaprowadziła mnie na Mszę świętą i wraz ze mną zrobiła przygotowanie i

dziękczynienie […]. Tego dnia nie chciała, abym wykonywał jakąkolwiek

pracą fizyczną, ale cały dzień wykorzystał na czytanie i modlitwę”48.

Z takim samym naciskiem Ksiądz Bosko podkreśla związek między

komunią eucharystyczną a sakramentem Pojednania, do którego matka nie

tylko go zachęcała, ale go przygotowała, kładąc nacisk na szczerość,

nawrócenie i postanowienie poprawy, zalecenia, które później Ksiądz

Bosko będzie przekazywał swoim chłopcom.

46 MB XVII, s. 272

47 System Prewencyjny w wychowaniu młodzieży, Załącznik do Konstytucji, s. 240

48 M.O., quad. I, wiersze 296-309 (passim)

- 25 -

3.6 Page 26

▲back to top

W końcu, znajdujemy odniesienie do nowego etapu w życiu, który

wiąże się przystępowanie do sakramentów i jest wynikiem duchowych

owoców. Mówi Matusia Małgorzata: “Kochany synu, dla ciebie był to

wielki dzień. Jestem przekonana, że Bóg rzeczywiście zawładnął twoim

sercem. Teraz przyrzeknij Mu, że wytrwasz w dobrym aż do końca życia.

W przyszłości często przyjmuj Komunię św., ale strzeż się od

świętokradztwa”. Następnie Ksiądz Bosko komentuje: “Uważałem bardzo i

starałem się praktykować zalecenia mojej pobożnej rodzicielki; i wydaje mi

się, że od tego dnia nastąpiła poprawa w moim życiu, szczególnie w

posłuszeństwie i uległości innym, co do których początkowo czułem

wielką niechęć […]”49.

Nie jest trudno uchwycić z tych stron doświadczenie wychowawcy

eksperta, który podczas gdy opowiada pierwszym Salezjanom własną

historię, podkreśla zachowania i uwagi, którym nadaje trwałe znaczenie.

Drobiazgowa analiza tekstu wykazałaby bardzo wartościowe aspekty

"słownictwa" duchowego naszego Założyciela. Dla nas teraz wystarczy

uchwycić niektóre elementy wychowawcze.

Pierwszym elementem jest intensywna ładunek symboliczny i silne

wpływ egzystencjalny, jaki towarzyszy uczestnictwu w Eucharystii. Ksiądz

Bosko celowo zatrzymuje się nad sposobem, w jaki mama Małgorzata

ukazała mu wydarzenie jego pierwszej komunii: nie jako etap pewny i

prawie automatyczny, ale doświadczenie decydujące o kierunku wyboru i

codziennych zadaniach. To właśnie Ksiądz Bosko praktykował na

Valdocco, z roztropną dozą interwencji wychowawczych i duszpasterskich,

które w klimacie wolności proponowały Eucharystię jako centralny i

najważniejszy moment życia oratoryjnego. Takiemu ukierunkowaniu,

bogatemu w żarliwość i zdolnemu wzbudzić oczekiwanie i pragnienie,

zawdzięcza skuteczność swej metody wychowawczej.

To stanowi dla nas pewną rację przeprowadzenia weryfikacji:

prowadzi do postawienia sobie pytania, czy nasz sposób wychowywania

posiada taką przejrzystość celów i uczuciowy oddźwięk na tajemnicę

Eucharystii, bez której osoba Księdza Bosko nie jest do pomyślenia.

Pierwszym warunkiem, choć nie jedynym, odkrycia sakramentalnej

tajemnicy Chrystusa jest rzeczywiście środowisko i grupa wychowawców,

którzy z pasją przeżywa tę tajemnicę. Tak było z Kościołem pierwotnym,

tak było z młodym Jankiem Bosko i Księdzem Bosko wychowawcą. Pod

tymi warunkami tak może być i z nami.

Przyznajmy więc szczerze, że pierwszą przyczyną trudności w naszym

duszpasterstwie eucharystycznym, choć niekoniecznie, może być brak

49 M.O., quad. I, wiersze 317-320

- 26 -

3.7 Page 27

▲back to top

akcentu eucharystycznego w naszych wspólnotach i w naszych

środowiskach wychowawczych. Tam, gdzie Eucharystia stanowi

fundament życia cogodzinnego, oświeconego wiarą i opartego na radosnym

zaufaniu, duszpasterstwo eucharystyczne już odnalazło swoje zasadnicze

źródło.

Drugim elementem, ściśle związanym z pierwszym jest znaczenie

indywidualnego wychowania, które prowadzi chłopca i młodzieńca do

wewnętrznego, nie obrzędowego spotkania z Eucharystią. W

emblematycznym doświadczeniu młodego Janka Bosko, mama Małgorzata

zachęca go do przejścia procesu, który zasadniczo przypomina dawny

proces katechumenatu. Mama Małgorzata, nieświadomie czerpała ze swego

skarbca mądrości i wiary elementy, które Kościół od początku uważał za

niezbędne, aby sakrament okazał się owocny i który z czasem Ksiądz

Bosko także nazwie słowem "przygotowanie": Eucharystia jest owocna

kiedy jest przygotowana. A przygotowanie nie polega na stosowaniu

nadzwyczajnych technik lub sposobów, ale na wychowywaniu do

modlitwy, do odpowiedzialności, do sakramentu pojednania i kształcenia

odpowiednio do wieku.

Także i tu znajdują się motywy do refleksji nad naszym

duszpasterstwem, któremu grozi przecenienie środków technicznych, aby

celebrację uczynić bardziej "interesującą" a nie docenienie wewnętrznej

działalności Ducha Świętego w sercach, kiedy te otwierają się na modlitwę

i angażują na rzecz walki ze złem.

Istnieje działanie Łaski, którego w żaden sposób nie możemy zastąpić,

ponieważ jest dziełem Ducha Świętego, który nakłania wewnętrznie i

prowadzi do pełni prawdy. Przygotowanie sakramentalne polega przede

wszystkim na pomocy sercu w przysposobieniu się do tego działania,

uwalniając się od grzechu i zamaskowując piękna życia duchowego.

Znalazłoby się jeszcze wiele innych stron, które mogą oświecić

przywiązanie Księdza Bosko do Eucharystii: wystarczy wspomnieć okres

seminaryjnej formacji Janka w Chieri, początki jego posługi, piękne strony

Słówek Wieczornych i jego snów (jeden za wszystkie, ten o dwóch

kolumnach), w których ciągłe i celowo odnosi się do “Jezusa

Sakramentalnego”, biografie jego chłopców ukazujące drogę wychowania

sakramentalnego, którego wynikiem jest eucharystyczna ekstaza Dominika

Savio. Chodzi o całość elementów, które ukazują rzeczywistą realizację

słów programowych: “Częsta spowiedź, częsta Komunia św., codzienna

- 27 -

3.8 Page 28

▲back to top

Msza św., - to filary, na których powinno się wznosić dzieło wychowania,

jeśli chce się trzymać z dala od niego groźbę i rózgę”50.

4.3. Eucharystia i "Da mihi animas"

Z poprzednich, krótkich akcentów możemy zauważyć znaczenie, jakie

Eucharystia ma w myśli Księdza Bosko, a więc w pierwotnej duchowości,

którą musimy wiernie odtworzyć w naszych czasach.

Jednak elementem, który najbardziej wskazuje ile znaczy Eucharystia

w życiu Księdza Bosko, a więc i w naszym Salezjanów, jest relacja do

miłości duszpasterskiej, którą wyraził w motcie “Da mihi animas, cetera

tolle”.

Słowa te, które uczyniliśmy naszymi, stanowią propozycję i drogę

Księdza Bosko, aby ukształtować się na wzór Chrystusa, który ofiaruje

własne życie Ojcu dla zbawienia ludzi. Aby lepiej je zrozumieć, powtórzyć

z przekonaniem i skutecznie wcielić w codzienne życie, musimy je

rozważyć w świetle Eucharystii, jak przypowieść o Dobrym Pasterzu.

Ujęte w świetle Eucharystii motto “Daj mi duszę”, ukazuje się nam

jako modlitwa, echo kapłańskiej modlitwy Jezusa w czasie Ostatniej

Wieczerzy: “(Ojcze,) Twoimi byli i Ty mi ich dałeś. […] Za nich Ja

poświęcam w ofierze samego siebie”51. Jest to najdoskonalsze wyrażenie

naszego dialogu i relacji z Bogiem i pomaga nam ono w pokonaniu owej

dychotomii między pracą i modlitwą, której na poziomie egzystencjalnym

trudno nam się pozbyć.

“Daj mi duszę” to przede wszystkim uznanie, że protagonistą i

głównym aktorem realizowanego posłannictwa jest Bóg. Wprowadza nas

ono w posługę apostolską wśród braci, przeprowadzając przez prośbę

skierowaną do Ojca. Powiedzieć: “Daj mi dusze” oznacza na początku

prosić Boga o interwencję, zawierzyć jego troskliwej miłości i stworzyć

miejsce jego zbawczej inicjatywie.

Odnawia się w ten sposób w nas świadomość Księdza Bosko i innych,

wielkich apostołów wszystkich czasów, którzy od początku byli

przekonani, że miłość do innych i powstające w nas siły, pochodzą od Boga

i do Boga więc należy odnosić całą naszą działalność.

Z drugiej strony taka była postawa Jezusa. Traktował On swoje życie

jako posłannictwo powierzone mu przez Ojca i nam pozostawił swoją

ofiarę eucharystyczną, jako dar Ojca, który “tak umiłował świat, że Syna

swego Jednorodzonego dał”52.

50 System Prewencyjny w wychowaniu młodzieży, Załącznik do Konstytucji, s. 239

51 J 17, 6.19

52 J 3, 16

- 28 -

3.9 Page 29

▲back to top

Od uznania inicjatywy Ojca, “Daj mi duszę” zawiera charakter

pokornej i odważnej modlitwy. Istotnie, prosimy Ojca, aby uczynił z nas

ośrodek promieniowania Królestwa, zdolny przyciągnąć dusze do

Chrystusa, a więc do zbawienia. Chodzi o prośbę szczególną, którą

możemy przedstawić, ponieważ wiemy, że odpowiada zamiarowi Bożego

serca, który pragnie ludzi całkowicie i czynnie zaangażowanych w jego

projekt miłości. Przedstawiamy ją z wiarą i odwagą, świadomi, że nie

prosimy o "dusze" dla naszego wynagrodzenia, ale aby im służyć z pokorą

i oddaniem.

Taka modlitwa wymaga od nas cierpliwego procesu kształtowania nas

na wzór Chrystusa. Jedynie w Jego ustach modlitwa “Daj mi duszę” nie

posiada charakteru roszczenia, ponieważ On, wywyższony ponad ziemię,

może wszystkich przyciągnąć do siebie. Wiemy, że w Eucharystii Jezus

pragnie podzielić z nami tę miłość, która doprowadzając Go do

paschalnego wywyższenia na Krzyżu, czyni z Niego tajemniczy ośrodek

przyciągania.

W ten sposób Eucharystia oświeca inny aspekt motta “Daj mi duszę”.

Ksiądz Bosko interpretując swoją sentencję słowami “ucz się, aby dać się

kochać”, nie proponuje swoim współpracownikom wyłącznie rozwijania

naturalnych zdolności sympatii, tak bardzo ważnych w środowisku

wychowawczym, ale prosi, aby w sposób pogłębiony podzielić drogę, którą

Chrystus "przebył, aby być kochanym ", to znaczy proces codziennego

ofiarowywania siebie.

Jedynie ewangeliczna miłość, zaczerpnięta z Serca Chrystusa, w

komunii z Jego Ciałem i Jego Krwią, może sprawić, że wychowawca

będzie w stanie prawdziwie wpływać duchowo, bez jakiejkolwiek formy

protagonizmu i poszukiwania sympatii oraz być całkowicie wolnym w

promieniowaniu wśród chłopców urokiem ludzi wybranych przez Boga.

Dlatego “Daj mi duszę” uzupełnia “O resztę nie dbam”. Udział w

zbawczej działalności Chrystusa wymaga podporządkowania temu zadaniu

pozostałych zainteresowań i pragnień. Rozumiemy w ten sposób sentencję

Księdza Bosko jako modlitwę ofiarną, która za przykładem modlitwy

kapłańskiej Jezusa, nie wyklucza z naszej dyspozycyjności żadnego

środowiska egzystencjalnego: czasu , przyjaźni, profesjonalizmu.

“Cetera tolle” dotyczy wszystkiego, jest to całkowite oddanie się, na

wzór Eucharystii. Ksiądz Bosko wyraził je bardzo konkretnych słowach i

czynach: przyrzekł Bogu, że nawet ostatnie jego tchnienie będzie dla

chłopców. I tak było rzeczywiście. Sakramentalny udział w ofierze

Chrystusa prowadzi do utożsamienia się z Jego apostolskimi uczuciami i

Jego wspaniałomyślnym oddaniem się dla potrzeb Królestwa.

- 29 -

3.10 Page 30

▲back to top

Zachęcam was do codziennej odnowy w Eucharystii osobistej

modlitwy “Da mihi animas, cetera tolle”. W głębokim dialogu z Panem to

wyrażenie zyska tysiące odcieni, nowe znaczenie egzystencjalne, aż do

osiągnięcia “owej niestrudzonej pracowitości, uświęconej przez modlitwę i

zjednoczenie z Bogiem, którą powinni odznaczać się synowie św. Jana

Bosko”53.

4.4. Proces w naszych wspólnotach

Refleksje rozwinięte powyżej, sugerują wiele rozwiązań, przede

wszystkim dla naszych wspólnot salezjańskich.

Eucharystia zasadniczo jest celebracją wspólnotową, to znaczy

angażuje poszczególnych chrześcijan jako członków Ludu Bożego, a więc

każdego z nas, jako członka wspólnoty. Wspólnota stanowi podmiot

celebracji.

Pierwsza sugestia dotyczy momentów celebrowania we wspólnocie.

Chodzi o ponowne odkrycie ludzkiego i duchowego znaczenia wspólnego

celebrowania i wciągnięcie konsekwencji.

W obliczu ryzyka życia konsumowanego w roztargnieniu serca i w

indywidualnego wykonywania zadań, wspólne celebrowanie Eucharystii

przyprowadza nas do istoty rzeczy, zachęcając, abyśmy wspólnie dokonali

wspomnienia ofiary Chrystusa i skorzystali z Jego miłości w

najdoskonalszym pośrednictwie sakramentalnym.

Każda wspólnota będzie wiedziała doskonale, jak najlepiej podkreślić

znaczenie Eucharystii. Niejednokrotnie będzie to czas spędzony z

korzyścią, aktywniejsze uczestnictwo, odpowiednie przygotowanie,

aktualne odniesienie do codziennego życia.

Należy odkryć sposób celebrowania, który odzyska prawdziwą

godność liturgiczną. W trosce o wyrażenie gestów, godne proklamowanie

Słowa Bożego i tekstów eukologicznych, piękno śpiewu i szat, zachowanie

ciszy, realizuje się nasze otwarcie na Drugiego, który powinien być

zrozumiany, przyjęty, wysłuchany w wierze i którego Boża obecność

usprawiedliwia troskę o szczegóły i wspaniałomyślność zobowiązania.

Młodzież jest szczególnie wrażliwa na naturalność gestów

symbolicznych, w które bogata jest liturgia i często wyobraża sobie naszą

wiarę, obserwując szczerość i jakość naszych celebracji, a nie słuchając

naszych przemówień.

53 Konst. 95

- 30 -

4 Pages 31-40

▲back to top

4.1 Page 31

▲back to top

W takim klimacie możemy zaproponować dowartościowanie

Koncelebry wszystkich członków wspólnoty, przynajmniej raz w tygodniu,

w dniu wspólnoty. Jak również przemyśleć częstsze uczestnictwo we

wspólnotowej adoracji Najświętszego Sakramentu, która odnawia naszą

wiarę i modlitewną uwagę na obecność Chrystusa wśród nas, lub też w

sposób szczególny zadbać o przygotowanie niedzielnej i świątecznej

liturgii, poprzez wspólnotową refleksję nad Słowem Bożym, którym

będziemy dzielić się z młodzieżą i wiernymi.

Byłoby rzeczą piękną, aby Eucharystia wspólnotowa otworzyła się na

młodzież, z którą pragniemy tworzyć jedną rodzinę, co z resztą ma już

miejsce w wielu częściach świata. Jej obecność dodałaby młodzieżowej

świeżości naszym spotkaniom, a młodzieży pomogłoby w przeżyciu

wewnętrznego doświadczenia i duchowego współuczestnictwa.

Wszyscy doświadczyliśmy celebracji, w których gesty i słowa w pełni

wyrażają swoje znaczenie. Osoba przybywający z zewnątrz w mgnieniu

oka uchwyci jedno serce i jedną duszę. Czasami jednak spotyka się

odmienną atmosferą: niedoskonała jedność serc i w zgromadzeniu,

rozdźwięk między obrzędem i życiem, zrozumienie Eucharystii jeszcze nie

doskonałe.

Mówią nam Konstytucje: “Eucharystia jest codziennym centralnym

aktem każdej wspólnoty salezjańskiej, przeżywanym jako święto w żywej

liturgii. Wspólnota celebruje w niej Tajemnicę Paschalną i przyjmuje Ciało

Chrystusa złożonego w ofierze, aby budować w Nim braterską jedność i

odnawiać swoje zaangażowanie apostolskie”54.

Druga sugestia dotyczy widzialnej łączności między Eucharystią i

życiem braterskim.

Rozważaliśmy nad tym, jak z Eucharystii rodzi się Kościół,

doświadczenie jedności między ludźmi w imię Chrystusa i głoszenie

Królestwa, obecnego w historii. Chodzi o wyciągnięcie praktycznych

wniosków, które nie są automatyczne, ale wymagają wspaniałomyślnego

udziału każdego.

Mówienie o Eucharystii a przede wszystkim jej sprawowanie nie ma

żadnego sensu, jeżeli wspólnoty nie zaangażują się w pokonanie napięć i

podziałów, które mogą przeżywać. Musimy być w tym bardzo szczerzy i

autentyczni, wiedząc, że musimy się skonfrontować z przesłaniem

biblijnym, które nie pozostawia miejsca na półśrodki lub kompromisy.

Może być pożytecznym odczytanie osobiście lub wspólnotowo,

fragmentu pierwszego listu do Koryntian w rozdziałach 10 i 11, w którym

54 Konst. 88

- 31 -

4.2 Page 32

▲back to top

św. Paweł podkreśla, że Eucharystii nie da się pogodzić z podziałami,

wzajemnym zamykaniem się, indywidualizmem w każdym znaczeniu. Jak

mówi Apostoł, “niech przeto człowiek baczy na siebie samego”55 i zdając

sobie sprawę, że spożywamy jeden chleb, aby tworzyć jedno, niech unika

profanacji Sakramentu Pana.

Komunia sakramentalna nie doprowadzi nas do jedności życia z

Chrystusem, jeżeli nie będziemy obdarzać braci naszym szacunkiem, jeżeli

będziemy żywić urazy i jeżeli nie przyłożymy się do budowania braterstwa.

Eucharystia istnieje, ponieważ się miłujemy, przebaczamy sobie wzajemnie

i pozwalamy Panu budować dom, w którym pragnie zamieszkać.

W modlitwie eucharystycznej, po inwokacji Ducha Świętego, aby

przemienił chleb i wino w Ciało i Krew Chrystusa, błagamy Go, aby

poprzez sakrament, zjednoczył także nas w jedno ciało. Miłość braterska i

Eucharystia stanowią dwa znaki, których nie można oddzielać. Kiedy

brakuje pierwszego, przypisuje się sakramentowi "nieprawdę". Kiedy nie

żyje się Eucharystią, miłość traci swoje wymiary i odrywa się od swego

źródła. “Spraw Panie, abyśmy przez udział w tej wielkiej tajemnicy, mogli

otrzymać pełnię miłości i życia”56. Niech to wyrażenie pozostanie naszym

usilnym pragnieniem i autentycznym zaangażowaniem naszej woli.

Trzecia sugestia do odkrycia to osobiste, wewnętrzne i przekonane

odniesienie do tajemnicy Eucharystii.

“Tylko wtedy możemy tworzyć wspólnoty modlące się, jeśli sami

osobiści staniemy się ludźmi modlitwy”57. To stwierdzenie, które nasze

Konstytucje w sposób ogólny odnoszą do naszego życia modlitwą, dotyczy

w sposób szczególny Eucharystii.

Należy przede wszystkim pogłębić znajomość tego sakramentu. Być

może już od wielu lat, pochłonięci codziennymi obowiązkami, nie

wzięliśmy do ręki jakiegoś poważnego i przekonującego dzieła na temat

teologii Eucharystii, co w konsekwencji prowadzi do osłabienia naszej

znajomości tajemnicy i wewnętrznych motywacji. Światowy Kongres

Eucharystyczny, z pewnością dostarczy nam materiału i bodźców, których

nie możemy polecać jedynie uwadze osób bezpośrednio zainteresowanych.

Musimy także odkryć lekcję Księdza Bosko, to znaczy syntezę

"wspaniałej zgodności"58 między modlitwą i apostolskim oddaniem,

zjednoczonym przez "Daj mi duszę". To czego szukamy w modlitwie i w

55 1 Kor. 11, 28.

56 por. Modlitwy Eucharystyczne (IV, V, passim)

57 Konst. 93

58 Konst. 21

- 32 -

4.3 Page 33

▲back to top

działalności duszpasterskiej, stanowi tę samą rzecz: udział w miłości

Chrystusa dzięki Eucharystii.

Jest więc rzeczą ważną, aby każdy z nas skorzystał z łaski Jubileuszu

i powrócił do prawdziwych źródeł swego powołania oraz z przekonaniem

odnowił przynależność do tej miłości duszpasterskiej do młodzieży, która

charakteryzuje naszą duchowość.

W procesie odnowie musimy jednak mieć na uwadze i unikać ryzyka

złudzenia. Synteza pracy i modlitwy, ujęta w miłości do Boga i braci, nie

jest celem, który można osiągnąć na jakiejkolwiek drodze. Tajemnica

Eucharystii nie jest jedynie motywem inspirującym, ale jeszcze wcześniej i

bardziej, nieuniknionym momentem, w którym kontemplacyjne i

apostolskie serce, kształtuje się w kontakcie z sercem Chrystusa. Między

skuteczną praktyką eucharystyczną i apostolską syntezą, znajduje się

konsekwencja, której nie można odwrócić.

Dlatego byłoby rzeczą naiwną uważać, że można być

wspaniałomyślnym i bezinteresownym w posłudze dla dobra młodzieży,

zaniedbując prawdziwą miłość do Eucharystii. Gdzie brakuje silnego

odniesienia do Eucharystii, jako centrum chrześcijańskiego życia i

działania, tam nie może być ani kontemplacji ani apostolatu, ponieważ obie

te rzeczy razem stoją i razem upadają.

Postawmy więc sobie pytanie, co jeszcze osobiście możemy zrobić,

aby odpowiedzieć na wezwanie Chrystusa: “Czyńcie to na moją

pamiątkę”59. W ramach osobistej pobożności do Eucharystii, nasza tradycja

pozostawia wiele miejsca indywidualnej inicjatywie; ale nie oznacza to, że

wymagane zaangażowanie jest mniej zobowiązujące i że jakakolwiek

postawa, przynosi jednakowe owoce.

Duchowy syn i uczeń Księdza Bosko potrafi każdego dnia znaleźć

czas na adorację przed Najświętszym Sakramentem w tradycyjnej formie

"nawiedzeń" lub w innych formach autentycznej adoracji i łączności.

4.5. Proces wychowawczy z młodzieżą

Jeżeli nasze zaangażowanie wspólnotowe i osobiste w odkrywaniu

Eucharystii będzie autentyczne, przyniesie bardzo bogate korzyści

duszpasterskie.

Współczesne wyzwania prawie zmuszają nas do połączenia na nowo

wiedzy teologicznej, życia duchowego i praktyki duszpasterskiej.

Wspólnotowe przekonania i doświadczenia zmuszają nas do uznania,

że działalność duszpasterska nie stanowi jakiejś techniki, mniej więcej

59 Łk 22, 19

- 33 -

4.4 Page 34

▲back to top

wyrafinowanej, przygotowanej do służby Ewangelii: jest raczej

świadectwem, które wypływa z głębokiej jedności z Chrystusem. Im

bardziej będzie ona intensywna i wytrwała, tym bardziej nasze słowo i

każde działanie staną się przejrzystością, która objawia nadejście

Królestwa.

Pierwsze zastosowanie tego w środowisku duszpasterskim, dotyczy

wspólnoty wychowawczej. Odnowiona uwaga na Eucharystię prowadzi do

programowania zgodnie z duchem Ewangelii. Miłość duszpasterska ma

swój specyficzny sposób reagowania na różne sytuacje i wyzwania

duszpasterskie. Posiada własny punkt widzenia, własną inteligencję,

własną twórczość, własną zdolność przewidywania, która w żaden sposób

nie może być zastąpiona. Są to rzeczy, które znamy, ale które musimy sobie

nieustannie przypominać, aby uniknąć ryzyka włączania w naszą

działalność apostolską wzorców organizacji i ustawiania, które nie

odpowiadają dynamice i logice Królestwa Bożego.

Eucharystia mówi nam na przykład, że wspólnota chrześcijańska

nigdy nie będzie w stanie zorganizować własnego przeżywania wiary

wyłącznie według wzorców pewnego przedsięwzięcia. I to na różnych

poziomach, od poziomu motywacji działania do stylu relacji, od kryteriów

decydowania do sposobów reprezentowania, od typu autorytetu do form

zarządzania ekonomicznego. Królestwo Boże ma swoją dynamikę i swoją

logikę niepowtarzalną. Musimy przezwyciężać pokusy, aby nie uważać jej

za osiągalną, ponieważ właśnie Eucharystia oferuje nam codziennie

aktualność i wykonalność.

Najprostszym wyjaśnieniem tego wskazania będzie uznanie, że

jedynie Eucharystia może nadać słuszną fizjonomię wspólnocie

wychowawczo-duszpasterskiej (WWD), którą zobowiązaliśmy się

utworzyć w każdym dziele. Forma spotkania, współudziału,

charyzmatycznej inspiracji, słuchania Słowa Bożego, praktykowania

ewangelicznej miłości, jaką pragniemy przeżywać, nie może się

zrealizować inaczej, jak tylko począwszy od autentycznej jedności z

tajemnicą Chrystusa.

Poza tą jednością nie może być wspólnoty wychowawczo-

duszpasterskiej, ponieważ poza nią nie ma po prostu Kościoła. Nie musimy

się obawiać, że Eucharystia stanowiąca centrum WWD stworzy wyłączanie

lub selekcję odbiorców lub współpracowników; przeciwnie, musimy być

pewni reakcji przeciwnej. Wyłącznie i właśnie w jedności z Jezusem

eucharystycznym możemy nauczyć się otwarcia na innych, szczerego

zainteresowania się tymi, którzy na drodze życia ludzkiego i wiary

- 34 -

4.5 Page 35

▲back to top

napotykają na trudności, pokonywania naszych wewnętrznych sprzeciwów.

Jesteśmy przekonani, że w świecie, w którym komunikacja odgrywa

ogromną rolę, wyłącznie jedność z Chrystusem uzdalnia nas do prawdziwej

komunikacji i bycia budowniczymi komunikacji.

Z drugiej strony, charyzmatyczne doświadczenie z Valdocco

potwierdza, że sekretem skutecznej działalności duszpasterskiej jest

środowisko wyraźnie eucharystyczne, w którym także ten, kto w nim

uczestniczy w sposób marginalny lub nie zawsze ściśle religijny rozumie,

że wspaniałomyślne i serdeczne przyjęcie, jakiego doznaje, jest wynikiem

miłości do Chrystusa.

Jest także drugie środowisko, w którym tajemnica Eucharystii

wymaga zwiększonej uwagi i rozwoju: to środowisko naszych itynerariów

wychowawczo-duszpasterskich.

Eucharystia może nam sugerować weryfikację zarówno celów jak i

naszych sposobów propozycji.

Na poziomie celów, musimy sobie przyswoić ten, który był celem

Księdza Bosko, to znaczy proponować młodzieży chrześcijańską świętość.

Wiemy, że sytuacja współczesnej młodzieży jest bardzo zróżnicowana.

Zaledwie usłyszymy słowo "świętość", natychmiast mamy wrażenie

abstrakcyjnej i prostodusznej oceny rzeczy.

Ważne jest, abyśmy nie poddawali się złudzeniu cudotwórczego

pojęcia świętości, przeznaczonej dla nadzwyczajnej młodzieży, i

zachowywali przed oczyma wzorzec świętości młodzieżowej, jaki Ksiądz

Bosko z taką szczerością i naturalnością publicznie i osobiście ukazywał

swoim chłopcom: świętości składającej się z prawej woli, znajomości i

przyjaźni z Bogiem, praktykowania sakramentów, codziennego

zaangażowania we własny rozwój, prostej radości, posługi dla dobra

kolegów i ofiarności na innych polach, stworzonych dal chłopców.

Takie są nasze cele wychowawcze, dla których oddaliśmy i każdego

dnia oddajemy nasze życie, w przekonaniu, że także i najtrudniejsza

młodzież jest powołana do odkrycia radości i doświadczenia Boga w jej

życiu, i że wszystko jest możliwe dla tego, kto ma silną wiarę.

W każdym bądź razie, młodzież uczęszczająca do naszych środowisk,

ma prawo usłyszeć od nas ze zrozumieniem i sympatią, ale także z zapałem

i perspektywą, to do czego Bóg ją przeznaczył i jak po ojcowsku o niej

myśli i pragnie jej dobra. Jesteśmy ojcami duchowymi młodzieży, aby jej

towarzyszyć i wskazywać cel. Nie ma nic piękniejszego, co moglibyśmy

dal niej zrobić, jak tylko zaproponować w sposób i formie, jakie miłość i

- 35 -

4.6 Page 36

▲back to top

doświadczenie pedagogiczne wskazują, życiową komunię z Tym, który jest

Świętym Bożym, Światłem, Prawdą i Życiem.

Co do sposobu proponowania, koniecznie musimy zweryfikować, czy

jesteśmy w stanie uniknąć ryzyka proponowania chrześcijaństwa

charakteryzującego się bardziej "rzeczami" do zrobienia dla Pana, niż

"osobistą" relacją z Nim.

Polemika Św. Pawła przeciw usprawiedliwieniu pochodzącemu od

czynów ostrzega, aby nie zastępować szczęśliwego doświadczenia

spotkania wspaniałomyślnej miłości Boga, która jest centrum i źródłem

wszystkiego, zwykłym zaangażowaniem w dobroczynne i miłosierne

inicjatywy.

Bardzo często w naszych środowiskach wychowawczych spotykamy

młodzież chętną, która potrafi poświęcić wiele czasu działalności

wychowawczej na rzecz młodszych i uboższych, ale znajduje trudność w

zrozumieniu i praktykowaniu sakramentalnego spotkania z Chrystusem. To

powinno dać nam wiele do myślenia na temat chrześcijaństwa, jakie

wyłania się z naszych rozmów, propozycji i naszego życia.

Chodzi o proces weryfikacji nie tylko w naszych środowiskach, ale w

całym Kościele. Wielu duszpasterzy i wiarygodnych głosów w ostatnich

latach wskazywało na podobną potrzebę. Z drugiej strony, potrzeba

odkrycia prymatu Łaski, centralnego miejsca komunii z Chrystusem i

konstytutywnego charakteru praktyki sakramentalnej, stanowi jeden z

głównych elementów Jubileuszowej drogi.

Dlatego musimy odważnie stawiać sobie pytania i robić wszystko, aby

włączać w proces wychowania dobrą nowinę, która rozbrzmiewa od dwóch

tysięcy lat: Słowo stało się Ciałem, aby ofiarować nam swoją przyjaźń.

Nie miejsce tu, aby tłumaczyć w jaki sposób ów prymat Łaski należy

wprowadzać w procesy wychowawcze. Należy powrócić do

wychowawczego doświadczenia Księdza Bosko. Wśród wielu wskazań,

które włączone w nasz kontekst, mogą nam posłużyć, Ksiądz Bosko nalega

na uczęszczanie do sakramentów jako siłę napędową w procesie łaski i

apostolskiej wspaniałomyślności; wskazuje na pedagogię święta, w czasie

którego codzienny obowiązek podkreśla się odniesieniem do oczekiwanego

i przygotowywanego momentu łaski, bogatego w energię i konsekwencje;

wskazuje na duchowość radości, która jest wynikiem osobistego spotkania

z Jezusem.

Centralne miejsce Eucharystii w naszej działalności wychowawczej i

duszpasterskiej, pomoże nam i innym uświadomić, że pragnienie czynienia

dobra dla innych wzrasta, okazuje się trwałe i autentyczne jedynie po

osobistym przejściu doświadczenia, w którym sami zostaliśmy przyjęci

- 36 -

4.7 Page 37

▲back to top

przez Chrystusa. Tu właśnie narzuca się miłość, która zbawia i której się

nie mierzy.

O odniesieniu do trzeciego środowiska, pragnę podkreślić znaczenie

autentycznego wychowania do celebrowania Eucharystii. Wiemy

doskonale, że sprawowana liturgia, przede wszystkim w pewnych

kontekstach kulturowych, może okazać się obca pewnej grupie młodzieży,

z którą pracujemy. Z drugiej strony, jesteśmy świadomi bogactwa, jakie

język symboli i obrzędów posiada w swym pięknie i wstrzemięźliwości,

kiedy liturgia nie jest wykonywana mechanicznie i powierzchownie, ale

jest wyrazem autentycznej wiary.

W przeszłości, pedagogia eucharystyczna mogła liczyć na wiele

sprzyjających przesłanek ze środowiska. Dziś, często wymaga wychowania

do podstawowych postaw i czynności: do ciszy, do modlitwy, do śpiewu,

do wspólnych czynności, do gestów. Nie możemy lekceważyć znaczenia

tego czynnika, który przede wszystkim w młodzieńczym wieku, nabywa

ogromnego znaczenia ze względu na uczuciowe i czynne zaangażowanie w

celebrację.

Doświadczenie uczy, że udział w Eucharystii jest łatwiejszy, gdy

grupy młodzieżowe ze smakiem dbają o stronę muzyczną, o nowy i

przykładny język artystyczny, ponieważ są animowane przez osoby

kompetentne; podczas gdy, zadawalanie się formami improwizowanymi,

powtarzanymi lub obcymi duchowi liturgii, zraża środowisko i stanowi

przeszkodę w dojrzewaniu młodzieży.

To, co dotyczy muzyki, odnosi się także do służby liturgicznej, do

proklamowania lektur, do wszystkich form wyrażania, które składają się na

Eucharystię oraz na różne inne momenty sprawowania liturgii we

wspólnocie. Nie należy zapominać, że w sprawowaniu Eucharystii istnieje

także pedagogia czasu i priorytetów, dlatego nie ma sensu przedłużać

drugorzędnych czynności a skracać tych, które są konieczne.

Szczególnej uwagi wymaga wychowanie do słuchania tekstów

biblijnych. Eucharystia jest cała przesiąknięta słowem Bożym, nie tylko ze

względu na proklamowane lektury, ale także za względu na nieustanne

odniesienie tekstów Mszału do Pisma Świętego. Nie możliwe jest ujęcie

tego bogactwa w Eucharystii, jeżeli nie jest ona poprzedzona prawdziwą

inicjacją do Pisma Świętego.

Często wymagamy zbyt wiele od Eucharystii, domagając się, aby stała

się momentem dydaktycznym i pedagogicznym. Jeżeli ten wymiar słusznie

występuje w Eucharystii, to nie może on być na pierwszym miejscu

ponieważ może doprowadzić do naruszenia równowagi, która spowoduje

- 37 -

4.8 Page 38

▲back to top

obciążenie obrzędu i utratę z pola widzenia podstawowego celu

sakramentu.

Jeżeli potrafimy zadbać o ten proces formacyjny, wówczas

Eucharystia stanie się prawdziwą "celebracją" ofiary Chrystusa, w której

wspólnota gromadzi się, aby wspaniałomyślnie wyjść na spotkanie Panu, w

jedności z Nim, którą już obcowanie z Ewangelia wyjednało.

Zakończenie - Rok "eucharystyczny"

Pozostała mi głęboko w pamięci myśl zasłyszana na pewnym

spotkaniu poświęconym Katechezie i Eucharystii.

Dla pierwszych chrześcijan katecheza była stopniowym przybliżaniem

się do tajemnicy Eucharystii, sprawowanej przez wspólnotę.

Katechumenów prowadzono prawie za rękę aż do tajemnicy

eucharystycznej, poprzez regularne wyjaśnianie doktryny i życia

chrześcijańskiego. Natomiast ochrzczeni, wprowadzeni w tajemnicę

Eucharystii, począwszy od niej ponownie rozważali i celebrowali całe

dzieło Boga i wyciągali życiowe konsekwencje, jak to często czynił apostoł

Paweł. Poprzez ubogacający powrót ponownie ogarniali to, od czego

wyruszyli i poprzez co wędrowali: pragnienie prawdy i życia, egzystencja i

misja Jezusa, jego męka, Zmartwychwstanie i zesłanie Ducha Świętego,

początkową i obecną historię zbawienia.

Z drugiej strony, taki właśnie proces pozostał utrwalony w naszej

aktualnej celebracji eucharystycznej.

Dlaczego nie spróbujemy uczynić podobnie, osobiście i

wspólnotowo? Światło i wspaniałomyślność wyzwolą się dla naszego życia

osób konsekrowanych, dla miłości braterskiej, dla posłannictwa, dla jakości

naszego wychowywania!

Maryja Najświętsza, “Dziewica i Matka Boga”, którą wspominamy i z

którą czujemy się zjednoczeni sprawując każdą Eucharystię60, niech będzie

nam przewodniczką w postawach, w których Ona sama czerpała z

tajemnicy swego Syna, ofiarowanego za życie świata: uważnym słuchaniu

Słowa Bożego, czynnym udziale w ofierze Chrystusa u stóp Krzyża,

miłości do Ciała Chrystusa, którym jest Kościół.

Pozdrawiam Was serdecznie i życzę głębokich przeżyć, osobistych i

wspólnotowych na Jubileuszowej drodze, w świetle Chrystusa

Zmartwychwstałego, żywego i działającego w naszych wspólnotach i w

każdym z nas.

60 por. Modlitwa Eucharystyczna

- 38 -

4.9 Page 39

▲back to top

Juan Vecchi

- 39 -