papa-francesco_esortazione-ap_20180319_gaudete-et-exsultate-la


papa-francesco_esortazione-ap_20180319_gaudete-et-exsultate-la

1 Pages 1-10

▲back to top

1.1 Page 1

▲back to top
The Holy See
FRANCISCI PP.
ADHORTATIO APOSTOLICA
GAUDETE ET EXSULTATE
DE VOCATIONE AD SANCTITATEM
IN MUNDO HUIUS TEMPORIS
INDEX RERUM
Gaudete et exsultate [1-2]
Caput primum
VOCATIO AD SANCTITATEM
Sancti nobis animum addunt nosque comitantur [3-5]
Sancti proximae ianuae [6-9]
Dominus vocat [10-13]
Pro te quoque [14-18]
Tua in Christo missio [19-24]
De sanctificanti opera [25-31]
Viviores, humaniores [32-34]
Caput secundum
DUO EXILES SANCTITATIS INIMICI
Gnosticismus hodiernus [36]
Mens sine Deo ac sine carne [37-39]

1.2 Page 2

▲back to top
2
Doctrina sine mysterio [40-42]
Rationis fines [43-46]
Pelagii hodierna doctrina [47-48]
Voluntas sine humilitate [49-51]
Ecclesiae doctrina saepe oblivioni data [52-56]
Novi pelagiani [57-59]
Legis compendium [60-62]
Caput tertium
SUB LUCE MAGISTRI
Contra consuetudinem [65-66]
«Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum caelorum» [67-70]
«Beati mites, quoniam ipsi possidebunt terram» [71-74]
«Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur» [75-76]
«Beati qui esuriunt et sitiunt iustitiam, quoniam ipsi saturabuntur» [77-79]
«Beati misericordes, quia ipsi misericordiam consequentur» [80-82]
«Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt» [83-86]
«Beati pacifici, quoniam filii Dei vocabuntur» [87-89]
«Beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam, quoniam ipsorum est regnum caelorum» [90-
94]
Magna regula morum [95]
Propter fidelitatem Magistro [96-99]
Doctrinae quae cor Evangelii mutilant [100-103]
Cultus Ipsi magis acceptus [104-109]
Caput quartum
PROPRIETATES QUAEDAM SANCTITATIS
IN MUNDO HUIUS AETATIS
Perferentia, patientia et mansuetudo [112-121]
Laetitia et sensus leporis [122-128]
Audacia et fervor [129-139]
In communitate [140-146]
In oratione constanti [147-157]
Caput quintum
CONTENTIO, VIGILANTIA ET DISCRETIO

1.3 Page 3

▲back to top
3
Contentio et vigilantia [159]
Aliquid plus quam mythus [160-161]
Vigiles et fidentes [162-163]
Spiritualis corruptela [164-165]
Discretio [166]
Impellens necessitas [167-168]
Semper sub Domini lumine [169]
Supernaturale donum [170-171]
Loquere, Domine [172-173]
Doni crucisque logica [174-177]
1. Gaudete et exsultate (Mt 5,12), dicit Iesus iis qui persecutionem patiuntiur et humiliantur eius ob
causam. Omnia requirit Dominus, et quod praebet vera est vita, beatitudo ad quam creati sumus.
Ipse nos sanctos esse vult neque exspectat ad vitam mediocrem, aquatam, dilutam nos
conformari. Re quidem vera inde a primis paginis Bibliorum adest diversimode ad sanctitatem
vocatio. Sic Dominus Abram eam proposuit: «Ambula coram me et esto perfectus» (Gn 17,1).
2. Non datur hic de sanctitate tractatus, tot cum definitionibus distinctionibusque, hoc magni
momenti argumentum completuris, vel cum vestigationibus peragendis quae ad sanctificationis
instrumenta spectant. Nostrum humile propositum illuc tendit ut vocatio ad sanctitatem rursus
personet, eam ponentes in hodiernis rerum adiunctis, una cum eius discriminibus, provocationibus
et opportunitatibus. Quoniam unumquemque nostrum elegit Dominus «ut essemus sancti et
immaculati in conspectu eius in caritate» (Eph 1,4).
Caput primum
VOCATIO AD SANCTITATEM
Sancti nobis animum addunt nosque comitantur
3. In Epistula ad Hebraeos nonnulli testes memorantur qui nos cohortantur ut «per patientiam
curramus propositum nobis certamen» (12,1). Ibi sermo fit de Abraham, Sara, Moyse, Gedeon et
nonnullis aliis (cfr 11,1-12,3) ac potissimum invitamur ut agnoscamus nos habere «circumpositam
nobis nubem testium» (12,1), qui nos impellunt ut in via non sistamus, nos concitant ut sequamur
ambulantes ad metam.Inter illos et ipsa nostra mater, avia vel aliae propinquae personae
annumerari possunt (cfr 2 Tim 1,5). Fortasse earum vita haud semper perfecte acta est, sed inter
imperfectiones et labes procedere perrexerunt ac Domino placuerunt.

1.4 Page 4

▲back to top
4
4. Sancti qui in conspectum Dei pervenerunt amoris communionisque vincula nobiscum servant.
Apocalypsis liber id testatur, cum de intercedentibus martyribus loquitur: «Vidi subtus altare
animas interfectorum propter verbum Dei et propter testimonium, quod habebant. Et clamaverunt
voce magna dicentes: “Usquequo, Domine, sanctus et verus, non iudicas?”» (6,9-10). Effari
possumus nos «circumdari, duci ac dirigi a Dei amicis. […] Id uni ferre non debemus quod revera
soli ferre numquam possumus. Dei sanctorum turba Nos tuetur, Nos sustinet, Nos fert».[1]
5. In beatificationis canonizationisque processibus perpenduntur signa virtutum heroum in modum
exercitarum, vita per martyrium tradita atque casus in quibus palam propria vita pro aliis usque ad
mortem offertur. Haec oblatio Christi eximiam imitationem demonstrat, et fidelium admiratione est
digna[2]. Memoramus, exempli gratia, beatam Mariam Gabrielam Sagheddu, quae pro
christianorum unitate suam obtulit vitam.
Sancti proximae ianuae
6. Ne cogitemus tantum de his iam beatificatis ac canonizatis. Effundit Spiritus Sanctus
sanctitatem quoquoversus in Dei sanctum populum fidelem, quandoquidem «placuit tamen Deo
homines non singulatim, quavis mutua connexione seclusa, sanctificare et salvare, sed eos in
populum constituere, qui in veritate ipsum agnosceret ipsique sancte serviret».[3] Dominus in
salutis historia populum salvavit. Plena identitas non datur sine cuidam populo adhaesione. Itaque
nemo solus, viritim seiunctus, salvatur, sed Deus nos attrahit, implicata inter personarum
considerans vincula, quae in hominum communitate intercedunt: in popularem processum ingredi
voluit Deus, in populi processum.
7. Placet Nobis in patientis Dei populo sanctitatem cernere: in parentibus qui suos peramanter
liberos colunt, in viris et mulieribus operantibus ut victualia suae domui deferant, in aegrotis, in
senioribus religiosis quae subridere pergunt. Hac in constantia ut in dies procedatur militantis
Ecclesiae videmus sanctitatem. Sanctitas haec est saepe «proximae ianuae», illorum qui prope
nos vivunt ac Dei praesentiam referunt vel, ut alia verba adhibeamus, est «medius ordo
sanctitatis».[4]
8. Sanctitatis signis sinamus nos concitari quae Dominus nobis per humiliora membra illius populi
ostendit qui «de munere quoque prophetico Christi participat, vivum eius testimonium maxime per
vitam fidei ac caritatis diffundendo».[5] Putamus, ut suadet nobis sancta Teresia Benedicta a
Cruce, complures per illos veram effici historiam: «In obscurissima nocte summi propheti
sanctique oriuntur. Attamen vivificans torrens mysticae vitae invisibilis perstat. Procul dubio
decretorii historiae mundi eventus essentialiter ab animabus sunt affecti, quas historiae volumina
prorsus ignorant. Et quae sint animae quibus gratias agere de decretoriis eventibus nostrae
ipsorum vitae debeamus, sciemus solummodo die illa qua omnia abscondita revelabuntur».[6]
9. Sanctitas venustissimus est Ecclesiae vultus. Sed etiam extra Catholicam Ecclesiam ac in valde

1.5 Page 5

▲back to top
5
diversis provinciis, Spiritus «signa concitat suae praesentiae, quae ipsos Christi discipulos
movent».[7] Ceterum sanctus Ioannes Paulus II nobis hoc innuit: «Qui Christo testimonium
reddiderunt usque ad sanguinis effusionem, commune habentur patrimonium inter catholicos,
orthodoxos, anglicanos et lutheranos».[8] In pulchra commemoratione oecumenica, quam ille
apud amphitheatrum Flavium, interveniente Magno Iubilaeo anni MM, celebrare voluit, affirmavit
martyres esse «hereditatem altiore voce loquentem quam divisionis elementa».[9]
Dominus vocat
10. Haec omnia magni sunt ponderis. Attamen in memoriam revocare per hanc Adhortationem in
primis volumus ad sanctitatem vocationem, quam unicuique nostrum tendit Dominus, eam quidem
vocationem quam ad te quoque dirigit: «Sancti estote, quoniam et ego sanctus sum» (Lv 11,44: 1
Pe 1,16). Id Concilium Oecumenicum Vaticanum II vehementer extulit: «Tot ac tantis salutaribus
mediis muniti, christifideles omnes, cuiusvis conditionis ac status, ad perfectionem sanctitatis qua
Pater ipse perfectus est, sua quisque via, a Domino vocantur».[10]
11. «Sua quisque via», Concilium effatur. Ergo non est animo concidendum, cum sanctitatis
exempla contemplamur quae attingere videmur non posse. Exstant nempe testificationes quae
utiles sunt ad nos concitandos et permovendos, sed non quod eas imitari studeamus, quia id nos
etiam avertere potest ab una propriaque via quam nobis destinat Dominus. Tanti est
unumquemque credentem suam viam reperire et meliora ex se trahare, proprium quiddam quod
posuit in eo Dominus (cfr 1 Cor 12,7), atque non amittere vires imitando aliquid sibi non
designatum. Omnes ad testimonium reddendum vocamur, at multae sunt re testificationis
species.[11] Re quidem vera, cum eximius mysticus sanctus Ioannes a Cruce suum Canticum
spirituale scripsit, finitas pro omnibus regulas vitare maluit atque explicavit suos versus esse
scriptos ut unusquisque «sua ratione» iisdem uteretur.[12] Quoniam vita divina aliis aliter
communicatur.[13]
12. Diversas inter species, extollere volumus “femininum ingenium” in femininis sanctitatis
rationibus etiam manifestari, necessariis ut in hunc mundum referatur Dei sanctitas. In ipsis etiam
aetatibus in quibus mulieres magis secludebandur, Spiritus Sanctus sanctas suscitavit quarum
gratia novas spirituales vires ac magni momenti reformationes in Ecclesia concitavit. Memorare
possumus sanctam Hildegardem de Bingio, sanctam Birgittam, sanctam Catharinam Senensem,
sanctam Teresiam a Iesu vel sanctam Teresiam a Iesu Infante. At volumus prorsus memorare tot
incognitas vel oblivione obrutas mulieres quae, sua quaeque pro facultate, familias et
communitates suorum testimoniorum vi fulserunt et mutaverunt.
13. Hoc unumquemque concitare et animum addere debet ad omnem se ipsum tradendum ut
adolescat in unum et haud iterabile propositum assequendum quod pro eo a tota aeternitate voluit
Deus: «Priusquam te formarem in utero, novi te et, antequam exires de vulva, sanctificavi te» (Ier
1,5).

1.6 Page 6

▲back to top
6
Pro te quoque
14. Ut sancti sint non est necesse esse episcopos, sacerdotes, religiosos religiosasve. Saepe
cogitare inducimur sanctitatem iis tantum destinari qui ab ordinariis occupationibus se subducere
possint, ut perdiu precationi vacent. Ita non est. Omnes vocamur ut sancti simus amore viventes,
dum unusquisque cotidianis in occupationibus, in loco ubi versatur, suam perhibet testificationem.
Esne consecratus vel consecrata? Sanctus esto tuam laetans agens donationem. Esne
matrimonio iunctus? Sanctus esto amans et colens maritum vel uxorem, sicut Christus Ecclesiae
fecit. Esne operarius? Sanctus esto probe periteque opus tuum pro fratribus perficiens. Esne
parens, avus vel avia? Sanctus esto parvulos patienter docens ut Iesum sequantur. Tibine est
auctoritas? Sanctus esto operam dans bono communi persequendo ac tua negligens propria
lucra.[14]
15. Sine ut Baptismi tui gratia in sanctitatis itinere fructus afferat. Sine ut omnia Deo pateant atque
propter hoc Eum elige, Deum usque denuo elige. Ne animo concidas, quoniam Spiritus Sancti
virtus tibi est ut hoc fieri possit, atque sanctitas utique fructus Spiritus Sancti est tua in vita (cfr Gal
5,22-23). Cum tentaris et tua imbecillitas tibi blanditur, Crucifixum contuere ac dic ei: «Domine,
pauperculus sum ego, sed tu miraculum patrare poteris, ut paulo meliorem me reddas». In
Ecclesia, sancta et peccatoribus constituta, omnia invenire poteris quibus indiges ut ad
sanctitatem progrediaris. Eam donis replevit Dominus per Verbum, sacramenta, sanctuaria,
communitatum vitam, suorum sanctorum testimonia, necnon multiformem pulchritudinem quae ex
Domini amore procedit, «quasi sponsam ornatam monilibus suis» (Is 61,10).
16. Haec sanctitas ad quam te vocat Dominus parvis actibus paulatim adolescit. Exempli gratia:
domina quaedam it ad mercatum obsonatura, proximam quandam convenit et loqui incipit, et
vituperationes exstant. Sed mulier haec intra se dicit: «Non, minime quemquam vituperabo». Hic
est ad sanctitatem gressus. Exinde domi eius filius quaerit ut de eius cogitationibus loquatur
atque, quamvis lassa, prope eum sedet atque patienter amabiliterque auscultat. En alia
sanctificans oblatio. Experitur porro aliquid aegritudinis, sed recordatur Virginis Mariae amorem,
rosarium capit et fide precatur. Alia haec est sanctitatis via. Proinde exit in viam, pauperem invenit
et sistit amabiliter loquens cum eo. Hic est alius gressus.
17. Interdum maiores provocationes praebet vita atque per eas ad novas conversiones nos invitat
Dominus quae sinunt ut sua gratia melius nostra in exsistentia se ostendat quod «utile est ad
participandam sanctitatem eius» (Heb 12,10). Alias solummodo agitur de perfectiore invenienda
faciendi ratione vivendi id quod iam facimus: «Sunt mentis motus qui tantummodo tendunt ad
extraordinariam perfectionem exercitiorum ordinariorum vitae christianae».[15] Cum Cardinalis
Franciscus Xaverius Nguyên Van Thuân in vinculis esset haud sivit se proterere, liberationem
opperiens. Hoc elegit: «Praesens tempus vivo, id amore replens»; et id re conficiebatur hoc modo:
«Occasiones nanciscor quae cotidie obveniunt, ut res ordinarias extraordinaria ratione
compleam».[16]

1.7 Page 7

▲back to top
7
18. Sic gratiae divinae instinctu, pluribus actibus sanctitatis imaginem illam fingimus quam voluit
Deus, at non tamquam ii qui sibi sufficiunt, sed «sicut boni dispensatores multiformis gratiae Dei»
(1 Pe 4,10). Probe docuerunt Novae Zelandiae Episcopi amare posse sine condicione amore
Domini, quia Resuscitatus suam potentem vitam cum nostris debilibus vitis communicat: «Eius
amor fines non habet ac semel datus numquam est revocatus. Sine condicionibus fuit et fidelis
mansit. Sic amare non est facile, quia pluries perquam debiles sumus. Sed, utique ut quomodo
Christus nos amavit amare nos possimus, Christus suam ipsam vitam participat nobiscum
resuscitatam. Hoc modo nostra vita agens suam ostendit potentiam, etiam in humana
debilitate».[17]
Tua in Christo missio
19. Fieri non potest ut christianus de sua missione in terra cogitet quin ad sanctitatis iter eam
teneat, quoniam «haec est enim voluntas Dei, sanctificatio vestra» (1 Thess 4,3). Quisque sanctus
est missio; est consilium Patris ut, in historiae certo tempore, referatur et efficiatur quaedam
Evangelii facies.
20. Talis missio in Christo penitus adimpletur et ab Eo initio sumpto solummodo intellegi potest.
Demum sanctitas est in coniuctione cum Eo vitae eius mysteria vivere. Coniungi sibi vult cum
morte ac resurrectione Domini una et personali ratione, constanter mori et resuscitari cum Eo. Se
etiam complecti potest propria in exsistentia diversas terrestris Iesu vitae facies producendas: eius
vitam absconditam, vitam communitariam, ultimis proximitatem, paupertatem ac ceteras suae
donationis propter amorem manifestationes. Horum mysteriorum contemplatio, ut asseverabat
sanctus Ignatius de Loyola, nos dirigit ut ea mysteria in nostris electionibus ac moribus carnem
faciamus.[18] Quoniam «totum in vita Iesu signum est Eius mysterii»,[19] «tota Christi vita est
Revelatio Patris»,[20] «Tota Christi vita mysterium est Redemptionis»,[21] «Tota vita Christi
Recapitulationis est mysterium»[22], atque «Christus facit ut quidquid Ipse vita transegit, nos vita
nostra in Eo geramus et Ipse vita sua in nobis gerat».[23]
21. Patris consilium est Christus, et nos in Eo. Christus est denique qui in nobis amat, quia
«sanctitas nihil est aliud nisi caritas plane retenta».[24] Itaque «sanctitatis mensura ex statura
exstat quam attingit in nobis Christus, ex quo, Spiritus Sancti virtute, omnem nostram in eius vita
fingimus».[25] Sic quisque sanctus est nuntius quem ex Iesu Christi divitiis deducit Spiritus
Sanctus eiusque populo donat.
22. Ut noscamus quale sit verbum quod per sanctum vult enuntiare Dominus, in particulis sistere
non attinet, quandoquidem ibi errores et lapsus inveniri possunt. Non omnia quae dicit sanctus
plane cum Evangelio congruunt, non omnia quae agit sunt vera ac perfecta. Contemplari oportet
in universum eius vitam, totum eius sanctificationis iter, imaginem illam quae Iesu Christi aliquid
refert et exprimitur cum componitur sensus totius eius personae.[26]

1.8 Page 8

▲back to top
8
23. Gravis quidem est id cunctis nobis revocatio. Oportet etiam tu totam tuam vitam uti missionem
concipias. Id age Deum in oratione auscultans ac signa agnoscens quae Ipse tibi praebet. A
Spiritu indesinenter roga quid ex te quaerat quocumque vitae tempore Iesus et in quacumque re
tibi eligenda, ad intellegendum locum quem tua in missione id obtinet. Sine ut in te illud personale
mysterium fingat, quod in hodierno mundo Iesum Christum reddere possit.
24. Utinam illud verbum, illum Iesu nuntium agnoscere possis quem mundo tradere tuam per
vitam vult Deus. Sine ut Spiritus te mutet, te renovet, ut id fiat, et sic tua magni ponderis missio ne
pereat. Dominus tuos etiam inter errores et mala momenta eam complebit, dummodo amoris viam
ne deseras et eius supernaturali operae usque pateas quae purificat ac illuminat.
De sanctificanti opera
25. Quoniam Christus intellegi non potest sine Regno quod ille detulit, ab hoc Regno aedificando
ipsa tua missio seiungi non potest: «Quaerite autem primum regnum Dei et iustitiam eius» (Mt
6,33). Eo quod Christo aequaris eiusque desideriis, id requirit munus aedificandi, una cum Eo, hoc
amoris, iustitiae ac pro omnibus pacis Regnum. Ipse Christus tecum experiri vult, omnibus in
conatibus et detractionibus necessariis, atque etiam in laetitiis ac fecunditate, quas tibi offert.
Itaque sanctus haud fies quin corpus animamque dedas meliora tui traditurus in hoc munere
explendo.
26. Probum non est silentium diligere et convenire alterum vitare, quietem optare et actionem
recusare, precationem requirere et minus servitium aestimare. Omnia accipi possunt et inseri ut
pars propriae exsistentiae in hoc mundo, et itineri sanctificationis adduntur. Vocati sumus ad
contemplationem etiam in agendo tenendam et sancti efficimur in responsali liberalique officio
nostrae missionis.
27. Num Spiritus Sanctus ad missionem complendam nos mittere potest et eodem tempore ex
nobis quaerere ut ab ea declinemus, vel ut nos totos dedere vitemus ad interiorem pacem
servandam? Attamen interdum in tentationem incidimus ut pastoralem operam et in mundo munus
in secundum locum reiciamus, veluti si «animi evagationes» essent in sanctificationis interiorisque
pacis itinere. Obliviscimur «vitam non habere missionem, sed eam esse missionem».[27]
28. Officium anxietate, superbia, comparendi dominandique necessitate actum, procul dubio non
perducit ad sanctitatem. Provocamur ad nos tradendos ita ut conatus evangelico sensu notentur
ac magis magisque ad Christum nos coaequent. Dehinc, exempli gratia, de catechistae, cleri
dioecesani, operis spiritualitate disseri solet. Eadem ratione in Adhortatione apostolica Evangelii
gaudium missionis spiritualitate, in Litteris encyclicis Laudato si’ spiritualitate oecologica et in
Adhortatione apostolica Amoris laetitia vitae familiaris spiritualitate ad finem pervenire voluimus.
29. Id minime vult requietis, solitudinis ac coram Deo silentii tempora respuere. E contrario.

1.9 Page 9

▲back to top
9
Quandoquidem technologica instrumenta usque innovata, itinerum invitamenta, innumerae
consumptionis oblationes, interdum vacua spatia haud relinquunt in quibus Dei vox personet.
Omnia verbis, levibus voluptatibus ac rumoribus usque celerius complentur. Ibi non perstat laetitia,
sed displicentia illius qui nescit qua ratione vivit. Quidni non agnoscamus oportere ut hanc
fervidam festinationem sistamus, ut personale spatium recuperetur, nonnumquam dolens at
semper fecundum, in quo sincerus cum Deo dialogus instituitur? Aliquo temporis puncto nostram
veritatem palam conspicere debemus, sinentes ut eam invadat Dominus, et non semper id
acquiritur nisi quis «cernat se manere in margine abyssi, gravioris temptationis, in desertionis
scopulis, in cacumine solitario, ubi prorsus esse solus sibi videtur».[28] Hoc modo magna
argumenta reperimus ad nostra munera funditus experienda.
30. Eadem levamenti animi instrumenta quae hodiernam vitam pervadunt nos etiam inducunt ut
otium absolute consideremus, in quo infinite subsidia illa adhibeamus quae fluxa oblectamenta
voluptatesque ministrant.[29] Sequitur ut propria missio afficiatur, officium debilitetur, studiosus
propensusque famulatus angustetur. Hoc spiritualem experientiam vitiat. Num sanus esse potest
spiritualis fervor qui cum desidia coniungitur in evangelizandi aliisque inserviendi opera?
31. Nobis opus est sanctitatis spiritu qui tum solitudinem tum famulatum imbuat, tum interiorem
partem tum evangelizandi munus, ita ut singula momenta signa sint donati amoris sub Domini
oculis. Hac ratione omnia momenta gradus erunt nostrae sanctificationis viae.
Viviores, humaniores
32. Ne timeas sanctitatem. Vires, vitam laetitiamque non auferet. Omnino e contrario, quia is eris
quem cogitavit Pater, cum te creavit et tibi ipsi eris fidelis. Ab Eo pendentes a servitutibus
liberamur ac nostram dignitatem agnoscimus. Haec referuntur in sancta Iosephina Bakhita quae
«serva facta est et in hac condicione venundata puella septem annos nata, multa a diris dominis
passa est. Attamen altam veritatem percepit Deum esse, non hominem, verum cuiusque hominis,
cuiusque humanae vitae dominum. Haec experientia facta est fons magnae sapientiae huic
Africae humili filiae».[30]
33. Quisque christianus, quatenus sanctificatur, mundo fit fecundior. Episcopi Africae Occidentalis
hoc nos docuerunt: «In novae evangelizationis spiritu evangelizari et evangelizare vocamur per
omnium baptizatorum provectionem, ut vestra officia assumatis tamquam sal terrae et lux mundi,
ubicumque sitis».[31]
34. Ne timeas altiora petere, amari nempe et liberari a Deo. Ne timeas a Spiritu Sancto regi. Non
minus humanum te reddit sanctitas, quia tua debilitas gratiae robori obviam it. Demum, ut
asseverabat Leo Bloy, in vita «una datur aegritudo, […] sanctos non esse».[32]

1.10 Page 10

▲back to top
10
Caput secundum
DUO EXILES SANCTITATIS INIMICI
35. Hoc in rerum adspectu, mentem dirigere volumus in duas sanctitatis falsas species, quae
efficere possunt ut de itinere deerremus: gnosticismum et pelagianam doctrinam. Duae sunt
haereses, quae primis christianis saeculis exortae sunt, sed hodie minanter invalescere pergunt.
Hodie quoque complurium christianorum corda, fortasse inscienter, fallacibus his illecebris
alliciuntur. In iis immanentismus anthropocentricus exprimitur catholica veritate indutus.[33] Duas
has species securitatis doctrinae vel disciplinae inspiciamus quae inducunt «elitarismum
Narcissianum imperiosum, ubi pro evangelizatione perpenduntur et in ordinem rediguntur ceteri,
atque pro gratia facile adeunda vires in inquirendum insumuntur. In utroque casu, neque Iesus
Christus neque alii vere respiciuntur».[34]
Gnosticismus hodiernus
36. Gnosticismus sibi vult «fidem subiectivismo conclusam, ubi certa quaedam experientia
respicitur vel argumentationum series et cognitiones quae roborare illuminareque putantur, sed
tandem subiectum suae ipsius rationis vel affectionum immanentia saepitur».[35]
Mens sine Deo ac sine carne
37. Gratias Deo, historiae Ecclesiae decursu perliquido exstitit personarum perfectionem metiri
earum caritatis gradum, haud elementorum et cognitionum quantitatem quae coacervari possunt.
“Gnostici” hoc confundunt et alios iudicant secundum facultatem intellegendi certarum doctrinarum
altitudinem. Mentem cogitant sine incarnatione, quae patientem Christi in aliis carnem tangere non
valet, encyclopaedia abstractionum coartatam. Tandem mysterio carne destituto, malunt «Deum
sine Christo, Christum sine Ecclesia, Ecclesiam sine populo».[36]
38. In summa, agitur de vana levitate: multo motu in summa mentis parte, qui tamen non movet
neque cogitationis altitudinem commovet. Attamen quosdam fallaci fascinatione allicit, quia
gnostica aequabilitas est formalis et aseptica esse vult, atque speciem exhibere potest cuiusdam
congruentiae vel ordinis qui omnia complectitur.
39. Sed animum intendamus. Haud mentem ad rationalistas, Ecclesiae inimicos, convertimus. Id
intra Ecclesiam accidere potest, cum inter laicos paroeciarum, tum inter eos qui philosophiam vel
theologiam docent in educationis institutis. Quandoquidem proprium est quoque gnosticorum
credere suas per explanationes se facere posse ut tota fides totumque Evangelium plane
intellegatur. Proprias disciplinas putant absolutas et aliis imperant ut suis argumentationibus
concedant. Aliud est sanus humilisque rationis usus ad theologicam moralemque Evangelii
doctrinam ponderandam; aliud est Iesu doctrinam ad frigidam rigidamque logicam redigere velle

2 Pages 11-20

▲back to top

2.1 Page 11

▲back to top
11
quae omnia dominari studet.[37]
Doctrina sine mysterio
40. Gnosticismus pessima est ideologia, quoniam, dum immerito cognitionem vel certam
experientiam extollit, arbitratur propriam rerum considerationem esse perfectionem. Hac ratione,
fortasse inconsulto, haec ideologia se ipsam alit et magis caeca fit. Interdum praecipue fallax fit
cum speciem induit spiritualitatis corpore abstractam. Etenim gnosticismus «sua ipsius natura
mysterium mansuefacere vult»,[38] tum Dei eiusque gratiae mysterium, tum vitae aliorum
mysterium.
41. Cum quis cunctis interrogationibus respondet, demonstrat viam se calcare non bonam et fieri
potest ut falsus sit propheta, rationem proprio commodo adhibeat, propriis figmentis psychologicis
ac mentis inservientem. Deus nos infinite superat, usque praevenit et non decernimus nos in qua
historiae vice eum inveniamus, eo quod ex nobis non pendet statuere quando, ubi, quomodo eum
conveniamus. Qui vult ut omnia sint manifesta et secura Dei transcendentiae dominari praesumit.
42. Ne praesumi quidem potest definire ubi Deus non inveniatur, quia Ipse arcano in omnium
personarum vita adest, in vita cuiusque sicut Ipse vult, atque nostris putatis certitudinibus hoc
negare non possumus. Etiam si alicuius exsistentia sit calamitosa, etiam si vitiis ac ligaminibus sit
obnoxius, Deus eius in vita adest. Si nos sinimus Spiritu magis quam nostris argumentationibus
duci, in omni hominum vita Dominum quaerere possumum ac debemus. Id ad mysterium attinet
quod gnosticae mentes denique respuunt, quandoquidem illud moderari non possunt.
Rationis fines
43. Perexigue veritatem nos comprehendimus quam a Domino recipimus. At magis difficulter eam
exprimere valemus. Quapropter praesumere non possumus rationem qua eam intellegimus nobis
permittere ut aliorum vitam arte moderemur. Memorare volumus in Ecclesia legitime una adesse
diversas rationes interpretandi multas doctrinae et vitae christianae facies quae, earum in
varietate, «iuvant melius explicare locupletissimum Verbi thesaurum». Vero, «iis qui somniant
monolithicam doctrinam ab omnibus sine varietatibus defensam, id imperfecta dissipatio videri
potest».[39] Reapse nonnullae gnosticae disciplinae simplicitatem adeo concretam Evangelii
spreverunt et Deum trinitarium et incarnatum pro superiore Unitate substituere sunt conati, in qua
dives nostrae historiae multiplicitas excidebat.
44. Re quidem vera, doctrina, vel potius nostra ipsius comprehensio et expressio, «non est
seclusum quiddam, viribus carens quae interrogationes, dubia, percontationes gignere valent»,
atque «nostri populi interrogationes, eius angustiae, eius pugnae, eius somnia, eius contentiones,
eius curae, vim explanatoriam habent quam ignorare non possumus, si serio animo incarnationis
principium recipere volumus. Eius percontationes ad nos percontandos iuvant, eius

2.2 Page 12

▲back to top
12
interrogationes nos interrogant».[40]
45. Saepenumero periculosa fit confusio: credimus, quoniam aliquid scimus vel quadam certa
logica id explicare possumus, iam nos esse sanctos, perfectos, meliores “indocta multitudine”. Illos
omnes, qui in Ecclesia altius institui possunt, sanctus Ioannes Paulus II de temptatione monebat
ne admittant ut «quadamtenus se reliquis fidelibus superiores esse sentiant».[41] Reapse tamen
id quod scire credimus rationem usque constituere debet melius Dei amori respondendi, quia «ad
vivendum discitur: theologia et sanctitas binomium sunt inseparabile».[42]
46. Cum sanctus Franciscus Assiensis cernebat nonnulos suos discipulos doctrinam docere,
vitare voluit gnosticismi temptationem. Ideo sancto Antonio Patavino scripsit: «Placet mihi quod
sacram theologiam legas fratribus, dummodo inter huius studium orationis et devotionis spiritum
non exstinguas».[43] Noverat ipse temptationem experientiam christianam convertendi in mentis
figmentorum coacervationem quae tandem nos ab Evangelii viriditate abducerent. Sanctus
Bonaventura, altera ex parte, autumabat veram christianam sapientiam a misericordia in
proximum seiungi non posse: «Maior sapientia, quae possit esse, est, quod dispensator fructuose
expendat quae habet dispensare, et tradita sunt ei ad dispensandum. […] Ideo sicut misericordia
amica est sapientiae, sic avaritia est inimica».[44] «Quaedam est actio quae iuncta contemplationi
non eam impedit, sed faciliorem facit, ut sunt opera misericordiae et pietatis».[45]
Pelagii hodierna doctrina
47. Gnosticismus aliam veterem haeresim induxit, quae etiam hodie adest. Progrediente tempore,
multi agnoscere coeperunt haud cognitionem nos facere meliores vel sanctos, sed vitam quam
ducimus. Quaestio est hoc subtiliter ita degeneravisse ut idem error gnosticorum plane sit
conversus, sed non exstinctus.
48. Etenim facultatem quam gnostici intellectui tribuebant, nonnulli adscribere coeperunt voluntati
humanae, personali conatui. Sic pelagiani ac semipelagiani exstiterunt. Iam non intellectus
mysterii ac gratiae obtinebat locum, sed voluntas. In oblivionem veniebat cuncta esse «non
volentis neque currentis, sed miserentis Dei» (Rom 9,16) et quod «Ipse prior dilexit nos» (1 Io
4,19).
Voluntas sine humilitate
49. Qui huius mentis pelagianae vel semipelagianae sunt, quamvis de Dei gratia mollitis
sermonibus loquantur, «tandem propriis viribus solummodo nituntur atque superiores aliis se
putant, cum certas normas servent vel cuidam vivendi catholicae rationi firmiter sint fideles».[46]
Cum eorum nonnulli ad debiles convertuntur, dicentes eis Dei gratia omnia esse possibilia,
cogitationem demum inferre solent omnia per humanam voluntatem effici posse, perinde ac si
aliquid puri, perfecti, omnipotentis ipsa esset, cui gratia additur. Illud ignorare praetendunt: «Non

2.3 Page 13

▲back to top
13
omnes omnia possunt»[47] et in hac vita humanae fragilitates non funditus ac definite gratia
sanantur.[48] Quovis casu, ut docet sanctus Augustinus, Deus te «admonet et facere quod possis
et petere quod non possis»;[49] vel humiliter Domino dicere: «Da quod iubes et iube quod
vis».[50]
50. Postremo eo quod sincere, patienter precanterque nostros fines non agnoscimus, id impedit
quominus melius in nobis agat gratia, quoniam non dat locum bonum possibile gignendi quod in
sincero realique incrementi itinere perficitur.[51] Gratia quippe quae nostram naturam prae se
ferat, non extemplo nos superiores homines reddit. Si id quaerimus, nimis nobismet ipsis fidimus.
Hoc in casu, propter orthodoxiam, nostri mores ad id respondere non possunt quod de gratiae
necessitate autumamus, atque re demum parum ei confidimus. Etenim si nostram certam
finitamque condicionem non agnoscimus, ne videre quidem possumus reales possibilesque
gressus quos singulis momentis ex nobis quaerit Dominus, postquam suo dono idoneos nos
reddidit et allexit. Gratia historice agit et, plerumque, nos recipit atque gradatim
transformat.[52] Itaque si hanc historicam ac progredientem rationem reicimus, re eam negare et
intercludere possumus, etiamsi nostris verbis eam extollimus.
51. Cum Deus ad Abram se convertit ei dicit: «Ego Deus omnipotens, ambula coram me et esto
perfectus» (Gn 17,1). Ut perfecti simus, ut Ei placet, necesse habemus coram Eo humiliter nos
vivere, eius gloria involuti; oportet cum Eo coniuncti ambulemus, Eius amorem constantem nostra
in vita agnoscentes. Necesse est huius praesentiae metum deserere, quae bonum nobis tantum
afferre potest. Est Pater qui nobis dedit vitam nosque tantopere amat. Si tandem eum accipimus
atque sine Eo nostram exsistentiam cogitare desistimus, solitudinis aegritudo dissipatur (cfr Ps
139,7). Et si inter nos et Deum intervalla non ponimus Eiusque in praesentia vivimus, sinere Ei
possumus, ut cor nostrum introspiciat, inspecturus an rectam viam teneat (cfr Ps 139,23-24). Sic
amabilem perfectamque Domini voluntatem cognoscimus (cfr Rom 12,1-2) et sinimus ut Ipse
tamquam figulus nos fingat (cfr Is 29,16). Pluries diximus Deum in nobis habitare, sed melius est
effari nos in Eo habitare, Eum sinere nos sua in luce suoque in amore vivere. Ipse nostrum est
templum: «Unum petii a Domino, hoc requiram: ut inhabitem in domo Domini omnibus diebus vitae
meae» (Ps 27,4). «Melior est dies una in atriis tuis super milia» (Ps 84,11) in domo mea. In Eo
sanctificamur.
Ecclesiae doctrina saepe oblivioni data
52. Pluries Ecclesia docuit nostris operibus nostrisve conatibus non iustificari nos, sed gratia
Domini qui primus agit. Ecclesiae Patres, etiam ante sanctum Augustinum, plane hanc primariam
persuasionem manifestarunt. Sanctus Ioannes Chrysostomus affirmabat fontem ipsum omnium
donorum in nos derivare Deum «antequam in pugnam ingrediamur».[53] Sanctus Basilius Magnus
confirmabat fidelem Deo solummodo gloriari, quoniam «agnoscit se vera iustitia carere et per
fidem in Christum tantum iustificari».[54]

2.4 Page 14

▲back to top
14
53. Concilium Arausicanum II firma auctoritate docuit nullum hominem gratiae divinae donum
exigere, mereri vel emere posse atque quod cum ea cooperari potest in antecessum eiusdem
gratiae esse donum: «Ut etiam purgari velimus, per Sancti Spiritus infusionem et operationem in
nos fieri confitetur».[55] Posterius Concilium Tridentinum, etiam cum momentum extulit nostrae
cooperationis ad spirituale incrementum obtinendum, doctrinam illam dogmaticam confirmavit:
«Gratis autem iustificari ideo dicamur, quia nihil eorum, quae iustificationem praecedunt, sive
fides, sive opera, ipsam iustificationis gratiam promeretur; “si enim gratia est, iam non ex operibus;
alioquin (ut idem Apostolus inquit) gratia iam non est gratia” (Rom 11,6)».[56]
54. Etiam Catechismus Catholicae Ecclesiae nobis illud memorat: donum gratiae «facultates
superat intelligentiae et vires voluntatis humanae»[57] atque «coram Deo, in sensu scricti iuris,
meritum ex parte hominis non habetur. Inter Eum et nos inaequalitas mensura caret».[58] Eius
amicitia nos infinite supergreditur, comparari nostris operibus a nobis non potest et eius amoris
operantis donum solummodo esse potest. Hoc non invitat ut laeto gratoque animo hoc donum
teneamus, quod numquam meremur, eo quod cum «iam aliquis habet gratiam, non potest gratia
iam habita sub merito cadere».[59] Sancti suis actibus confidere vitant: «Huius vitae vesperi
coram te manibus vacuis ero, quia ex te, Domine, non quaero ut mea opera numeres. Omnis
nostra iustitia tuis oculis est imperfecta».[60]
55. Haec est una ex magnis persuasionibus, quas Ecclesia decretorie adepta est, et quae tam
lucide in Dei Verbo exprimitur ut omnes disputationes praetergrediatur. Sic ut supremum amoris
mandatum, haec veritas nostram vivendi rationem afficere debet, quia ex intimo Evangelio haurit
et non modo ad eam recipiendam mente nos vocat, sed ad eam in contagiosam laetitiam
commutandam. Sed grato animo gratuitum munus amicitiae cum Domino celebrare non
possumus, si nostram quoque terrestrem exsistentiam necnon nostras naturae facultates esse
donum non agnoscimus. Necesse habemus «laetanter agnoscere nostram realitatem doni esse
fructum, et nostram quoque libertatem ut gratiam suscipere. Hoc hodie difficile est, in mundo qui
putat per se ipsum aliquid possidere, propriae singularitatis libertatisve fructum».[61]
56. Solummodo a Dei dono, libere suscepto humiliterque accepto, initium sumentes, cooperari
nostris conatibus possumus, ut magis magisque nos transformari sinamus.[62] Primum est ad
Deum pertinere. De nobis Ei tradendis agitur, qui nos antecedit, de nostris facultatibus Ei dandis,
nostro studio, nostra adversum malum pugna et nostra ingenii vi, ut eius gratuitum donum
adolescat et in nobis augeatur: «Obsecro itaquevos, fratres, per misericordiam Dei, ut exhibeatis
corpora vestra hostiam viventem, sanctam, Deo placentem» (Rom 12,1). Ceterum semper
Ecclesia docuit per solam caritatem in gratiae vita fieri posse incrementum, quandoquidem si
«caritatem autem non habuero, nihil sum» (1 Cor 13,2).
Novi pelagiani
57. Sunt adhuc christiani qui aliam semitam calcare student: scilicet iustificationis per proprias

2.5 Page 15

▲back to top
15
vires, adorationis humanae voluntatis ac propriae facultatis quae in sui ipsius pervenit
oblectationem egocentricam et selectivam, vero amore carentem. In multis habitibus manifestatur
qui inter se specie dissident: ultra modum lex extollitur, res sociales ac politicae adeptae
exhibentur, liturgiae, doctrinae et Ecclesiae decoris cura ostenditur, negotia re tractata iactantur,
sui ipsius auxilium actum et in se recidens effectus attrahitur. In hoc nunnulli christiani suas vires
tempusque insumunt, potius quam a Spiritu in amoris via perduci sinant, potius quam studeant
pulchritudini et Evangelii laetitiae communicandae et perditis requirendis in immensis
multitudinibus Christum sitientibus.[63]
58. Saepenumero, contra Spiritus impulsum, Ecclesiae vita in musei monumentum vel paucorum
possessionem commutatur. Id accidit cum quidam christiani manipuli nimium ponunt pondus certis
in normis, moribus vel rationibus observandis. Hoc modo saepe extenuatur et coartatur
Evangelium, ab eo alliciente eius simplicitate ac sale detractis. Agitur fortasse de exili pelagianae
doctrinae specie, quoniam gratiae vitam in quasdam humanas structuras subigere videtur. Id
manipulos, motus et communitates respicit, idque explicat cur saepenumero ex Spiritus flagranter
incohata vita in rigorem … vel corruptelam recidant.
59. Inscientes, eo quod omnia ex humano conatu pendere putamus, qui per normas
ecclesialesque structuras dirigitur, Evangelium implicamus et forma quadam arte detinemur, quae
parum dat loci agenti gratiae. Sanctus Thomas Aquinas nos monebat addita Evangelio ab
Ecclesia praecepta modice esse exigenda «ne conversatio fidelium onerosa reddatur»,[64]
quoniam sic nostra religio in servitutem mutatur.
Legis compendium
60. Ad hoc vitandum, bonum est saepe memorare virtutes habere ordinem, qui ad praecipua
quaerenda nos invitat. Primum locum occupant virtutes theologales, quae obiectum ac rationem
habent Deum. Et mediam partem tenet caritas. Sanctus Paulus quod vere momentum habet dicit:
est «fides, quae per caritatem operatur» (Gal 5,6). Vocamur ad caritatem diligenter curandam:
«Qui enim diligit proximum, legem implevit […] plenitudo ergo legis est dilectio» (Rom 13,8-
10). «Omnis enim lex in uno sermone impletur, in hoc: Diliges proximum tuum sicut teipsum» (Gal
5,14).
61. Aliis verbis: in densa mandatorum ac praescriptionum silva, Iesus aditum aperit, qui duas
facies discernere sinit, scilicet Patris ac fratris. Non duas formulas vel duo praecepta ulterius nobis
tradit. Duos nobis tradit vultus, vel potius unum, scilicet Dei qui in multos refertur. Quoniam in
unoquoque fratre, potissimum in magis parvulo, debili, intuto et indigenti, ipsa Dei imago adest.
Etenim ex huius humanitatis, vulneri obnoxiae, reiectis, temporis sub fine, suum opus artis finget
Dominus. Quia «quid superest, quid in vita valet, quae divitiae non evanescunt? Procul dubio
duae: Dominus ac proximus. Hae duae divitiae non evanescunt».[65]

2.6 Page 16

▲back to top
16
62. Ecclesiam liberet Dominus a novis gnosticismi et pelagianae doctrinae formis quae eam
implicant eamque in itinere eius ad sanctitatem sistunt! Hae deviationes multifarie exprimuntur,
secundum cuiusque indolem et peculiaritates. Quapropter unumquemque cohortamur ut se
interroget et coram Deo dignoscat quomodo eius in vita patefiant.
Caput tertium
SUB LUCE MAGISTRI
63. De eo quod sit sanctitas plurimae doctrinae haberi possunt, abundantes explicationes et
distinctiones. Huiusmodi consideratio utilis esse posset, sed nihil magis collustrat quam ad Iesu
verba redire eiusque modum transmittendi veritatem recipere. Omni simplicitate Iesus explanavit
quid sibi vult sanctos fieri idque fecit cum nobis Beatitudines reliquit (cfr Mt 5,3-12; Lc 6,20-23).
Ipsae sunt veluti testimonium identitatis christiani. Itaque, si quis nostrum se interrogat: “Quomodo
fit ut quis bonus sit christianus?”, responsum simplex est: necesse est id facere, unusquisque suo
modo, quod Iesus dicit in Beatitudinum sermone.[66] In iis Magistri vultus fingitur, quem ad
manifestandum in vita nostra cotidie vocamur.
64. Verbum “felix” vel “beatus” idem significat quod “sanctus”, quoniam exprimit eum qui Deo
fidelis est eiusque vivit Verbum, in sui ipsius donatione veram attingit beatitudinem.
Contra consuetudinem
65. Etiamsi Iesu verba nobis poëtica videri possunt, multum tamen a consuetudine sunt remota
pro eo quod est usitatum, quod in societate agitur; et, quamquam hic Iesu nuntius nos attrahit,
revera mundus ad alium vitae agendae modum nos ducit. Beatitudines minime aliquid leve sunt
vel tenue; e contra, eas vivere valemus tantum si Spiritus Sanctus invadit nos omni sua virtute
nosque liberat ab infirmitate nimii studii nostri, ignaviae, elationis.
66. Redeamus ad audiendum Iesum, omni dilectione et aestimatione quas Magister meretur.
Sinamus ut nos suis verbis percutiat, nos provocet, nos revocet ad veram vitae mutationem.
Alioquin sanctitas erit tantum verbis declarata. Repetamus nunc singulas Beatitudines, sicut in
Evangelio secundum Matthaeum referuntur (cfr 5,3-12).[67]
«Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum caelorum»
67. Evangelium invitat nos ut veritatem nostri cordis agnoscamus, ad videndum ubi securitatem
nostrae vitae collocamus. Solito more dives securum se sentit ob suas divitias et putat, cum eae in
periculo versantur, omnem sensum eius vitae in terra corruere. Iesus ipse nobis hoc dixit in

2.7 Page 17

▲back to top
17
parabola divitis stulti, loquens de illo viro securo qui, tamquam insipiens, haud cogitabat se mori
posse eodem die (cfr Lc 12,16-21).
68. Divitiae nihil tibi praestant. Immo, cum cor se dives sentit, est tam contentum sui ipsius ut
spatium non habeat pro Verbo Dei, pro diligendis fratribus nec pro delectando vitae praecipuis. Sic
sibi aufert maxima bona. Quapropter Iesus beatos appellat pauperes spiritu, qui cor pauper
habent, quo Dominus ingredi valet sua cum constanti novitate.
69. Haec paupertas spiritus est valde coniuncta cum illa “sancta indifferentia”, quam sanctus
Ignatius de Loyola proposuit, in qua pulchram consequimur interiorem libertatem: «Quapropter
necesse est facere nos indifferentes erga res creatas omnes, quantum permissum est libertati
nostri liberi arbitrii, et non est ei prohibitum, adeo ut non velimus ex parte nostra magis sanitatem
quam infirmitatem, divitias quam paupertatem, honorem quam ignominiam, vitam longam quam
brevem, et consequenter in ceteris omnibus».[68]
70. Lucas haud loquitur de paupertate “spiritus”, sed tantum «pauperes» esse dicit (cfr Lc 6,20),
atque sic nos hortatur ad vitam austeram et rebus destitutam. Hoc modo vocat nos ad vitam
egentiorum communicandam, vitam quam agebant Apostoli, ac denique ad nos Iesu
conformandos, qui «egenus factus est, cum esset dives» (2 Cor 8,9).
Pauperes esse corde, haec est sanctitas.
«Beati mites, quoniam ipsi possidebunt terram»
71. Praestat haec locutio, in hoc mundo qui inde ab initio locus est inimicitiae, ubi contentiones
sunt ubique, ubi undique grassatur odium, ubi constanter alios in genera disponimus eorum ob
opiniones, mores et etiam ob eorum modum loquendi et vestiendi. Tandem, regnum est animorum
inflationis et vanitatis, ubi quisque arbitratur se ius habere super alios insurgendi. Attamen, etiamsi
hoc impossibile videtur, Iesus aliam vivendi rationem proponit: mansuetudinem. Hoc est quod Ipse
exercebat suis cum discipulis quodque contemplamur in eius ingressu Hierosolymam: «Ecce, Rex
tuus venit tibi, mansuetus et sedens super asinam» (Mt 21,5; cfr Zach 9,9).
72. Ipse dixit: «Discite a me, quia mitis sum et humilis corde, et invenietis requiem animabus
vestris» (Mt 11,29). Si turbati vivimus, arrogantes in alios, denique lassi et imbecilli fiemus. Sed
cum eorum limites vitiaque conspiciamus cum suavitate et mansuetudine, haud nos superiores eis
considerantes, eos iuvare valemus ac vitamus ne vires inutilibus in questionibus amittamus. Iuxta
sanctam Teresiam Lexoviensem «caritas perfecta est cum vitia aliorum sustinemus, nec de eorum
infirmitatibus scandalum patimur».[69]
73. Paulus mansuetudinem memorat uti fructum Spiritus Sancti (cfr Gal 5,23). Proponit ut, si
aliquando nos turbant fratris mala facinora, studeamus eas corrigere, sed «in spiritu lenitatis» (Gal

2.8 Page 18

▲back to top
18
6,1), et admonet: «considerans teipsum, ne et tu tenteris» (ibid.). Etiam cum quis defendat suam
fidem suasque persuasiones, id cum mansuetudine agere debet (cfr 1 Pe 3,16), et etiam eos, qui
resistunt, cum mansuetudine corripere (cfr 2 Tim 2,25). In Ecclesia pluries erravimus quia hanc
Verbi divini monitionem non accepimus.
74. Mansuetudo est alia manifestatio interioris paupertatis illius qui fiduciam tantum in Deo ponit.
Revera in Sacra Scriptura solet adhiberi idem verbum anawim ad pauperes atque mites
designandos. Aliquis potest obicere: “Si ego tam mitis sum, cogitabunt me fatuum esse, stultum
vel hebetem”. Forsitan ita fiet, sed sinamus ut id sane cogitent alii. Melius est usque mites esse, et
perficientur nostra maiora optata: mites “possidebunt terram”, id est videbunt completas sua in vita
Dei promissiones. Nam mansueti, plus quam dicunt rerum adiuncta, sperant in Domino, et illi qui
sperant in Domino «hereditabunt terram et delectabuntur in multitudine pacis» (Ps 37,9.11).
Eodem tempore Dominus in iis confidat: «Ad hunc autem respiciam, ad pauperculum et contritum
spiritu et trementem sermones meos» (Is 66,2).
Humili mansuetudine respondere, haec est sanctitas.
«Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur»
75. Mundus contraria nobis proponit: ludum, oblectamentum, delectationem, relaxationem, ac dicit
nobis haec esse illud quod vitam bonam efficit. Mundanus homo ignorat, in alteram partem respicit
cum incommoda morbi vel doloris adsint in familia vel circum eum. Mundus lugere non vult: mavult
dolorosas condiciones ignorare, operire, abscondere. Plures vires expenduntur ad aufugiendas
condiciones ubi adest passio, putando dissimulari posse facta, ubi numquam prorsus crux deesse
potest.
76. Qui res videt sicut revera sunt, sinit se dolore transfigi suoque in corde luget, vitae altitudines
attingere valet atque vere beatus esse.[70] Haec persona consolatur, sed consolatione Iesu et non
mundi. Itaque animum habere potest alterius dolorem communicandi ac desinit a dolorosis rerum
adiunctis aufugere. Hoc modo comperit vitam sensum habere cum alteri succurrat in eius dolore,
cum angustias aliorum intellegat, cum alios allevet. Haec persona sentit quod alter est caro de
carne eius, non timet accedere usque ad tangendum eius vulnus, compassionem habet donec
experiatur longinquitatem inter se deleri. Ita accipi potest hortatio illa sancti Pauli: «Flere cum
flentibus» (Rom 12,15).
Cum aliis lugere posse, haec est sanctitas.
«Beati qui esuriunt et sitiunt iustitiam, quoniam ipsi saturabuntur»
77. «Fames et sitis» sunt experientiae valde acres, quoniam primariis respondent necessitatibus
et cum innata vivendi custodia iunguntur. Quidam homines intentius iustitiam cupiunt eamque sic

2.9 Page 19

▲back to top
19
perstudiose requirunt. Iesus dicit eos saturatum iri, quoniam serius ocius iustitia venit, et nos
cooperari possumus ut hoc fieri possit, etiamsi haud semper huius operis effectus conspicimus.
78. Sed iustitia, quam offert Iesus, haud est sicut illa quam mundus quaerit, pluries miseris
utilitatibus maculata, ex alterutra parte propriis commodis aptata. Realitas ostendit nobis quam
facile sit in corruptionis conventicula ingredi, illam rem politicam cotidianam participare in qua “do
ut mihi dent”, ubi totum est negotiatio. Et quot homines patiuntur ob iniustitias, quot manent
impotentes cernendo quomodo alii aliis succedunt vitae tortam inter se dividentes. Nonnulli
desistunt luctari pro vera iustitia et optant in currum victoris ascendere. Hoc minime pertinet ad
famem et sitim iustitiae quam Iesus laudat.
79. Huiusmodi iustitia incipit exerceri in cuiusque vita, cum iusti simus nostra decernentes, ac
proinde exprimitur in iustitia pro pauperibus et infirmis quaerenda. Profecto vocabulum “iustitia”
idem significare potest ac Dei voluntati fidelitas per totam nostram vitam, at si sensum valde
generalem ei tribuamus, obliviscimur eam praecipue manifestari in iustitia agenda de indefensis:
«Quaerite iudicium, subvenite oppresso, iudicate pupillo, defendite viduam» (Is 1,17).
Fame et siti iustitiam quaerere, haec est sanctitas.
«Beati misericordes, quia ipsi misericordiam consequentur»
80. Misericordia duas habet species: est dare, adiuvare, aliis servire, et etiam ignoscere,
intellegere. Quae Matthaeus in regula aurea constringit: «Omnia ergo, quaecumque vultis ut
faciant vobis homines, ita et vos facite eis» (7,12). Catechismus nos recordatur hanc legem esse
applicandam «in omnibus casibus»,[71] peculiari autem modo cum «homo quandoque in
condicionibus invenitur quae iudicium morale minus certum et decisionem efficiunt difficilem».[72]
81. Dare et ignoscere est conari nostra in vita repercutere aliquid perfectionis Dei, qui
superabundanter dat et ignoscit. Quamobrem in Evangelio secundum Lucam iam non audimus
effatum «estote perfecti» (Mt 5,48), sed «estote misericordes, sicut et Pater vester misericors est.
Et nolite iudicare et non iudicabimini; et nolite condemnare et non condemnabimini. Dimittite et
dimittemini; date, et dabitur vobis» (6,36-38). Et postea Lucas addit aliquid nobis haud
neglegendum: «Eadem quippe mensura, qua mensi fueritis, remetietur vobis» (6,38). Mensura
quam adhibemus, cum intellegamus et ignoscamus, applicabitur ad nos in ignoscendo nobis.
Mensura, quam applicabimus in dando, applicabitur nobis in caelo in remunerando nos. Haud
expedit nobis hoc oblivisci.
82. Iesus non dicit: “Beati qui ultionem sibi proponunt”, sed beatos appellat eos qui dimittunt idque
faciunt «usque septuagies septies» (Mt 18,22). Oportet cogitare nos omnes exercitum esse
dimissorum. Nos omnes conspecti sumus cum miseratione divina. Si ad Dominum sincere
accedimus et aures exacuimus, probabiliter aliquando hanc reprehensionem audiemus: «Non

2.10 Page 20

▲back to top
20
oportuit et te misereri conservi tui, sicut et ego tui misertus sum?» (Mt 18,33).
Conspicere et agere cum misericordia, haec est sanctitas.
«Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt»
83. Haec beatitudo ad eos pertinet qui habent cor simplex, mundum, sine sordibus, quoniam cor
aptum amare non patitur suam in vitam quidquam ingredi quod hunc amorem attentet, quod illum
debilitet vel in discrimen ponat. Secundum Sacras Scripturas, cor sunt nostrae verae intentiones,
id quod re quaerimus et cupimus, praeter ea quae patefacimus: «Homo enim videt ea, quae
parent, Dominus autem intuetur cor» (1 Sam 16,7). Ipse conatur ad nos loqui in corde (cfr Os
2,16) ibique desiderat Legem suam scribere (cfr Ier 31,33). Denique vult nobis cor novum dare (cfr
Ez 36,26).
84. «Omni custodia serva cor tuum» (Prv 4,23). Nihil maculatum falsitate re valorem habet
Domino. Ipse «effugiet fictum et auferet se a cogitationibus insensatis» (Sap 1,5). Pater, «qui videt
in abscondito» (Mt 6,6), agnoscit quod non est mundum, id est quod non est sincerum, sed tantum
cortex et simulacrum, sicut et Filius novit «quid esset in homine» (Io 2,25).
85. Verum est non esse caritatem sine operibus caritatis, sed haec beatitudo nos recordatur
Dominum exspectare studium in fratrem quod manet de corde, quia «et si distribuero in cibos
omnes facultates meas et si tradidero corpus meum, ut glorier, caritatem autem non habuero, nihil
mihi prodest» (1 Cor 13,3). In Evangelio secundum Matthaeum cernimus quoque ea quae de
corde exeunt coinquinare hominem (cfr 15,18), quoniam inde exeunt homicidia, furta, falsa
testimonia et cetera (cfr 15,19). Ex intentionibus cordis oriuntur intima desideria et consilia quae re
nos permovent.
86. Cum cor Deum et proximum diligit (cfr Mt 22,36-40), cum hoc est vera eius intentio et non
vacua verba, tunc cor illud mundum est ac Deum videre potest. Sanctus Paulus in suo hymno de
caritate recordatur nos videre «nunc per speculum in aenigmate» (1 Cor 13,12), sed prout vere
regnat caritas, apti fiemus ut videamus «facie ad faciem» (ibid.). Qui sunt mundo corde, sicut
Iesus pollicetur, «Deum videbunt».
Cor mundum servare ab his omnibus quae caritatem foedant, haec est sanctitas.
«Beati pacifici, quoniam filii Dei vocabuntur»
87. Haec beatitudo in mentem nobis adducit innumeras bellicas condiciones quae iterantur. Nobis
autem admodum familiare est contentionum vel saltem dissensionum actores esse. Exempli
gratia, cum de quodam aliquid audio et vado ad alterum eique hoc dico; et forsitan aliam
versionem effingo parum ampliorem eamque diffundo. Et si plus damni facere valeo, videtur hoc

3 Pages 21-30

▲back to top

3.1 Page 21

▲back to top
21
mihi magis satisfacere. Orbis rumorum, factus a plebe quae studet carpere et diruere, haud
pacem construit. Haec gens potius est inimica pacis ac nullo modo beata.[73]
88. Pacifici sunt fons pacis, pacem socialemque amicitiam aedificant. Iis qui nituntur pro pace
ubique seminanda, Iesus pulchram facit promissionem: «Ipsi filii Dei vocabuntur» (Mt 5,9). Ipse
poscebat a discipulis ut, cum in quandam domum pervenirent, dicerent: «Pax huic domui!» (Lc
10,5). Verbum Dei quemque credentem hortatur ut una cum omnibus pacem sectetur (cfr 2 Tim
2,22), quoniam «fructus iustitiae in pace seminatur facientibus pacem» (Iac 3,18). Si autem
aliquando nostra in communitate dubia adsunt quid sit faciendum, «quae pacis sunt, sectemur»
(Rom 14,19), quoniam unitas maior est contentione.[74]
89. Haud facile est istam pacem evangelicam exstruere, quae neminem excludit, sed integrat
etiam eos qui paulisper insolentes sunt, homines difficiles et implicatos, qui attentionem evocant,
qui diversi sunt, qui a vita nimirum percutiuntur, quorum alia intersunt. Durum est magnamque
requirit ingenii sollertiam et cordis, quia non agitur de «consensu ad mensulam scriptoriam vel de
pace fluxa pro felici minoritate»,[75] nec de proposito «paucorum pro paucis».[76] Neque nititur
conflictus ignorare vel dissimulare, sed «accipere sufferre conflictum, dirimere eum et commutare
in anellum catenae novi processus».[77] Oportet opifices pacis esse, quia pacem exstruere ars est
quae requirit animum serenum, creativum, sensibilem et agilem.
Circum nos pacem serere, haec est sanctitas.
«Beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam, quoniam ipsorum est regnum caelorum»
90. Ipse Iesus asserit hanc viam contra consuetudinem ducere usque adeo ut nos permutet in
homines qui sua vita in dubium revocent societatem, homines incommodos. Iesus recordatur tot
homines persecutionem pati ac persecutionem passos esse solummodo quoniam pro iustitia
certaverunt, quoniam sua officia in Deum et in alios expleverunt. Si in obscuram mediocritatem
delabi nolumus, ne postulemus vitam commodam: «Qui enim voluerit animam suam salvam
facere, perdet eam» (Mt 16,25).
91. Non licet exspectare, ad vivendum Evangelium, ut circum nos omnia favorabilia sint, quia
saepe dominatus ambitiones mundanorumque negotiorum adversus nos contendunt. Sanctus
Ioannes Paulus II ita dicebat: «Alienata est societas quae suis in formis ordinationis socialis et
rerum confectionis atque consumptionis difficiliorem reddit traditionem huius doni et huius inter
homines conspirationis constitutionem».[78] In huiusmodi societate alienata, decepta
machinatione rei politicae, instrumentorum communicationis socialis, oeconomiae, culturae ac
etiam religionis, quae sincerae progressioni humanae et sociali obsistit, Beatitudines vivere difficile
fit, vel etiam invisum quoddam, suspectum et irrisum esse potest.
92. Crux, praesertim defatigationes et passiones quas sustinemus ut caritatis mandatum et

3.2 Page 22

▲back to top
22
iustitiae iter vivamus, fons est maturationis et sanctificationis. Recordari debemus Novum
Testamentum, cum de passionibus loquitur pro Evangelio sustinendis, plane ad persecutiones
referri (cfr Act 5,41; Phil 1,29; Col 1,24; 2 Tim 1,12; 1 Pe 2,20; 4,14-16; Apc 2,10).
93. Loquimur tamen de persecutionibus inevitabilibus, non de illis quas nos ipsi, alios perperam
tractantes, concitare possemus. Sanctus non est quispiam insolitus, disiunctus, qui haud perferri
potest ob eius vanitatem, indolem infensam eiusque simultates. Christi Apostoli tales non erant.
Liber Actuum Apostolorum instanter enarrat eos habere «gratiam ad omnem plebem» (2,47; cfr
4,21.33; 5,13), dum quidam magistratus eos insectabantur et persequebantur (cfr 4,1-3; 5,17-18).
94. Persecutiones re non pertinent ad praeteritum tempus, quoniam etiam hodie eas patimur, tum
modo cruento, sicut tot martyres nostrae aetatis, cum modo subtiliore, per calumnias et falsitates.
Iesus dicit beatitudinem adesse cum «dixerint omne malum adversum vos, mentientes, propter
me» (Mt 5,11). Alias de ludibriis agitur, quae fidem nostram conantur detorquere nosque uti
personas ridiculas ostentare.
Evangelii viam cotidie accipere, etiamsi nobis aerumnas afferat, haec est sanctitas.
Magna regula morum
95. In capite XXV Evangelii secundum Matthaeum (vv. 31-46) Iesus iterum considerat unam
harum beatitudinum, nempe eam quae declarat beatos misericordes. Si eam sanctitatem
quaerimus quae accepta est oculis Dei, in hoc textu invenimus ipsam regulam agendi, secundum
quam iudicabimur: «Esurivi enim, et dedistis mihi manducare; sitivi, et dedistis mihi bibere; hospes
eram, et collegistis me; nudus, et operuistis me; infirmus, et visitastis me; in carcere eram, et
venistis ad me» (25,35-36).
Propter fidelitatem Magistro
96. Itaque sanctos esse non significat oculos terere in quadam coniecta exstasi. Dixit sanctus
Ioannes Paulus II: «Si revera a Christi contemplatione denuo viam incepimus, nostrum erit id
advertere in vultu eorum cum quibus ille similis esse voluit».[79] Textus Mt 25,35-36 «non est
mera adhortatio ad caritatem; agitur de pagina christologica, quae luminis radios effundit in Christi
mysterium».[80] Hac in admonitione ad agnoscendum eum in pauperibus et patientibus cor ipsum
Christi revelatur, eius sensus altioresque optiones, quibus omnis sanctus se conformare nititur.
97. Prae horum Iesu postulatorum virtute Nos tenemur rogare christianos ut accipiant ea et
assumant sincera animi propensione, „sine glossa”, videlicet sine commentariis, sine
lucubrationibus et excusationibus quae iis vim auferant. Dominus nobis liquide demandavit
sanctitatem non posse intellegi nec vivi si quis illa eius postulata praetereat, quoniam misericordia
est «cor micans Evangelii».[81]

3.3 Page 23

▲back to top
23
98. Cum cuidam occurro dormienti sub divo, in nocte frigida, sentire possum sarcinam illam onus
esse inexspectatum quod me implicat, maleficum otiosum, obstaculum in meo itinere, aculeum
molestum meae conscientiae, incommodum a viris politicis resolvendum, et forsitan etiam sordem
quae publicum spatium foedat. Vel possum ex fide et caritate agere atque in eo ens humanum
cum eadem ac mea dignitate agnoscere, creaturam a Patre infinite dilectam, Dei imaginem,
fratrem a Iesu Christo redemptum. Hoc est esse christiani! Num sanctitas intellegi potest praeter
hanc vivam agnitionem dignitatis cuiusque hominis?[82]
99. Hoc christianis implicat sanam ac permanentem insatisfactionem. Etiamsi tantum uni levamen
afferre iam omnes conatus nostros iustificaret, hoc nobis haud sufficit. Episcopi Canadenses hoc
clare affirmarunt, monstrantes quod in biblicis doctrinis de Iubilaeo, exempli gratia, non agitur
tantum de quibusdam bonis operibus efficiendis, sed potius de commutatione sociali quaerenda:
«Ut generationes futurae etiam liberentur, clare finis esse debet iustos sociales et oeconomicos
ordines restituere, ita ut nulla exclusio amplius fieri possit».[83]
Doctrinae quae cor Evangelii mutilant
100. Pro dolor, nonnumquam doctrinae inducunt nos in duos noxios errores. Una ex parte, error
christianorum qui separant haec Evangelii postulata a personali sua relatione cum Domino, ab
interiori coniunctione cum Eo, a gratia. Ita christiana religio in aliquod genus ONG commutatur,
auferens ei illam luminosam mysticam, quam tam bene vita sua sanctus Franciscus Assisiensis,
sanctus Vincentius de Paul, sancta Teresia de Calcutta et plurimi alii manifestarunt. Apud hos
magnos sanctos nec oratio nec Dei dilectio, nec Evangelii lectio eorum studii proximi passionem et
efficaciam minuebant, sed e contra eam augebant.
101. Noxius et doctrinis subiectus quoque est error eorum qui vivunt diffidentes de aliorum sociali
studio, considerantes illud aliquid tenue, mundanum, profano usui destinatum, immanentismum
sectans, communismi proprium, ad populismum pertinens. Vel illud relativum faciunt, uti essent
aliae res maioris ponderis vel uti hoc pertineret tantum ad determinatam ethicam aut ad rationem
quam ipsi defendunt. Exempli gratia, defensio innocentis qui nondum natus est debet esse clara,
firma et ardens, quia ibi vitae humanae dignitas in discrimen adducitur, quae semper sacra est,
illudque postulat amor erga omnem personam, praetermissa eius evolutione. Sed pariter sacra est
vita pauperum, qui iam nati sunt, qui quatiuntur miseria, derelictu, exclusione, hominum
mercatura, aegrorum ac senium absque cura occulta euthanasia, novis formis servitutis atque
quaque forma sepositionis.[84] Non possumus nobis praeponere exemplar sanctitatis neglegens
iniustitiam huius mundi, ubi quidam festum agunt, hilariter impendunt suamque vitam redigunt ad
novitates consumptionis, eodem tempore quo alii tantum de foras inspiciunt, dum eorum vita
praeterit et misere concluditur.
102. Audiri saepe solet coram relativismo limitibusque mundi huius temporis minoris ponderis
quaestionem esse, exempli gratia, condicionem migrantium. Nonnulli catholici affirmant illud esse

3.4 Page 24

▲back to top
24
argumentum secundarium respectu quaestionum “seriarum” bioethicae. Si huiusmodi dicit quidam
vir politicus, sollicitus de suis exitibus, intellegi potest, sed minime christianus, quem decet tantum
habitus se in locum illius fratris ponendi qui vitam suam in discrimen adducit ut filiis suis futuras
opportunitates offerat. Possumusne quidem agnoscere hoc esse quod a nobis requirit Iesus
Christus cum nobis dicit nos Ipsum suscipere in omni advena (cfr Mt 25,35)? Sanctus Benedictus
accepit hoc sine condicionibus atque, etsi hoc “implicare” potuisset vitam monachorum, statuit
cunctos hospites qui venirent ad monasterium suscipiendos esse «sicut Christum»,[85] etiam cum
signis adorationis,[86] et pauperes ac peregrinos tractandos esse «maxima cura et
sollicitudine».[87]
103. Similia proponit Vetus Testamentum cum affirmat: «Advenam non opprimes neque affliges
eum; advenae enim et ipsi fuistis in terra Aegypti» (Ex 22,20). «Si habitaverit tecum advena in
terra vestra, non opprimetis eum; sed sit inter vos quasi indigena, et diliges eum sicut teipsum:
fuistis enim et vos advenae in terra Aegypti» (Lv 19,33-34). Non agitur ergo de inventione
cuiusdam Papae vel transitorio delirio. Nos quoque, hodiernis in adiunctis, vocamur ad vivendum
iter spiritualis illuminationis quod nobis propheta Isaias ostendebat, cum quaeritabat quid Deo
acceptum sit: «Nonne frangere esurienti panem tuum, et egenos, vagos inducere in domum? Cum
videris nudum, operi eum et carnem tuam ne despexeris. Tunc erumpet quasi aurora lumen tuum»
(58,7-8).
Cultus Ipsi magis acceptus
104. Cogitare potuerimus nos Deo gloriam reddere tantum cultu et oratione, vel unice quarundam
normarum ethicarum observatione – verum est in primis consuetudinem cum Deo esse colendam
– ac obliviscimur mensuram pro aestimanda vita nostra ante omnia esse quod aliis fecerimus.
Oratio est pretiosa si cotidianam amoris donationem alit. Noster cultus acceptus est Deo cum in
eum ferimus proposita cum magnanimitate vivendi atque cum sinimus ut Dei donum, quod in eo
accipimus, studio in fratres manifestetur.
105. Propter eandem rationem optimus modus diiudicandi an nostra via orationis sit germana erit
respicere quantopere nostra vita sub luce misericordiae commutetur. Etenim «misericordia non est
tantum Patris actio, sed discrimen fit quo intellegatur qui sint eius veri filii».[88] Ipsa est stipes «qui
vitam Ecclesiae sustinet».[89] Iterum affirmare cupimus quod, quamquam misericordia iustitiam et
veritatem haud excludat, «potissimum dicere debemus misericordiam esse iustitiae plenitudinem
ac clariorem Dei veritatis revelationem».[90] Ipsa «clavis est caeli».[91]
106. Praeterire non possumus quin illam quaestionem recordemur quam sanctus Thomas Aquinas
sibi posuit cum inquirebat quae sint nostrae actiones maiores, quae opera exteriora melius
nostram erga Deum caritatem ostendant. Ipse absque dubitatione respondit haec esse opera
misericordiae erga proximum,[92] plus quam actus cultus: «Nos non exercemus cultum in Deum
per sacrificia et oblationes exteriores ad eius utilitatem, sed ad nostram utilitatem et proximi: Ipse

3.5 Page 25

▲back to top
25
enim non indiget nostris sacrificiis, sed vult ut ea offerantur pro nostra devotione et ad utilitatem
proximi. Ideo misericordia qua subveniatur inopia alterius est sacrificium ei maxime acceptum,
quia illud propius proximi bonum procurat».[93]
107. Qui vere sua vita Deo gloriam reddere cupit, qui re anhaelat sanctificari ut sua exsistentia
glorificet Sanctum, vocatur ut seipsum affligat, impendat et fatiget studens opera misericordiae
exercere. Haec optime intellexit sancta Teresia de Calcutta: «Ita, multae sunt mihi humanae
infirmitates, multae humanae miseriae. [...] Sed Ipse se humiliat nosque adhibet, te quidem et me,
ut eius amor eiusque miseratio in mundo simus, non obstantibus nostris peccatis, non obstantibus
nostris miseriis et vitiis. Ipse de nobis pendet ut diligat mundum eique ostendat quantopere eum
diligat. Si nimis de nobis ipsis solliciti sumus, pro aliis tempus haud supererit».[94]
108. Quod in rebus consumendis immoderate hedonisticeque involvimur, id nos fallere potest,
quoniam propter nimium studium delectamenti in nos ipsos praeter modum intendimus, in nostra
iura inque immoderatum desiderium habendi otii ut vita fruamur. Difficile erit ut nos impendamus
viresque dicemus ad illos adiuvandos qui male se habent, nisi quandam austeritatem colamus,
nisi cum hac cupiditate certemus quam nobis imponit societas consumptionis, ut res nobis
venumdet, quaeque denique in pauperes non contentos nos commutat qui omnia habere et
experiri cupiunt. Etiam levium notitiarum consumptio atque celeris et virtualis communicationis
formae possunt nos utcumque obstupefacere, totum nostrum tempus occupare nosque longe
abducere a patienti carne fratrum. In hac praesenti voragine Evangelium denuo resonat ut vitam
diversam, saniorem felicioremque nobis praebeat.
***
109. Sanctorum testificationis vis est vivere Beatitudines et regulam morum novissimi iudicii.
Verba sunt pauca, simplicia, sed realia et pro cunctis valida, quoniam christiana fides ante omnia
est ut exerceatur, et etiamsi cogitationis est argumentum, id tantummodo valet cum nos adiuvat in
cotidiana vita secundum Evangelium vivere. Exhortamur enixe ut hi magni textus biblici saepius
legantur, memoria serventur, in orando adhibeantur et studiose in actum ponantur. Nobis sane
proficient, nos germane felices efficient.
Caput quartum
PROPRIETATES QUAEDAM SANCTITATIS
IN MUNDO HUIUS AETATIS
110. Intra amplum sanctitatis conspectum quem Beatitudines nobis praebent et Evangelium
Matthaei 25,31-46, proprietates quasdam vel expressiones spirituales colligere velimus quae,

3.6 Page 26

▲back to top
26
Nostra quidem sententia, necessariae sunt ad intellegendum modum vivendi, ad quem Dominus
nos vocat. In instrumentis sanctificationis explicandis haud sistemus iam notis, in diversis scilicet
precationis rationibus, in pretiosis sacramentis Eucharistiae et Reconciliationis, in sacrificiis
offerendis, in variis formis devotionis, in spirituali moderatione multisque aliis. Quasdam tantum
species vocationis ad sanctitatem significabimus, quas speramus praecipue personaturas.
111. Haec proprietates, quas extollere volumus, non sunt illae omnes quae exemplar sanctitatis
constituere possunt, sed quinque sunt magnae significationes dilectionis erga Deum et proximum,
quas magni facimus propter discrimina et limites humani huius temporis cultus. In quo exhibentur:
anxietas iracunda et violenta quae nos dissipat ac debilitat; indoles negativa ac maestitia; ignavia
commoda, ad consumendum intenta et suipsius utilitati deserviens; sui commodi studium totque
falsae spiritualitatis species Dei occursu carentes, quae in religioso hodierno mercatu praepollent.
Perferentia, patientia et mansuetudo
112. Harum magnarum proprietatum prima est in medium ponere firmiterque animo complecti
Deum qui amat et sustentat. Hac ex interiore constantia quisque potest perferre, tolerare
adversitates vitaeque vicissitudines, sicut et aliorum aggressiones eorumque infidelitates ac
menda: «Si Deus pro nobis, quis contra nos?» (Rom 8,31). Hoc fons est pacis quae sancti actibus
ex­primitur. Ex hac interiore stabilitate testimonium sanctitatis in nostro concitato, inconstanti
vehementique mundo de patientia et firmitudine in bono constat. Hoc fidelitas est amoris, quippe
qui Deo innititur (pistis), fidelis coram fratribus (pistós) etiam esse potest eosque numquam in
malis temporibus deserit, sua trepidatione haud corripitur et iuxta alios manet, etiamsi nihil
praesentaneo gaudio inde affi­ciatur.
113. Sanctus Paulus Romanos adhortabatur, ut «nulli malum pro malo» (Rom 12,17) redderent
neque semetipsos vindicarent (cfr v. 19), sed vincerent «in bono malum» (v. 21). Habitus hic
signum non est infirmitatis, sed verae fortitudinis, quia Deus ipse est «patiens et magnus
fortitudine» (Nah 1,3). Verbum Dei nos admonet: «Omnis amaritudo et ira et indignatio et clamor
et blasphemia tollatur a vobis cum omni malitia» (Eph 4,31).
114. Contendere ac cavere nos oportet animi nostri propensiones pugnaces et egocentricas
atque vetare ne hae coalescant: «Irascimini et nolite peccare; sol non occidat super iracundiam
vestram» (Eph 4,26). Cum rerum adiunctis obruimur, ad obsecrationis ancoram semper confugere
possumus, quae nos ducit ut manibus Dei rursus committamur prope fontem pacis sistentes:
«Nihil solliciti sitis, sed in omnibus oratione et obsecratione cum gratiarum actione petitiones
vestrae innotescant apud Deum. Et pax Dei, quae exsuperat omnem sensum, custodiet corda
vestra» (Phil 4,6-7).
115. Christiani quoque violentiae verborum structuram per interrete itemque per diversos ambitus
vel loca digitalis commercii participare possunt. In ipsis catholicis mediis communicationis modi

3.7 Page 27

▲back to top
27
excedi possunt, obtrectationes et calumniae assumi solent omnesque eximi videntur mores
alteriusque bonae famae reverentia. Itaque infesta efficitur dualitas, cum his in apparatibus
dicantur res quae in vita publica intolerabiles essent, ac quidem ea quae non satifaciunt eos
redimere conantur, desideria ulciscendi rabie profundendo. Adnotandum est quod, aliorum
praeceptorum postulata defensione, octavum mandatum quandoque omnino praetermittatur: «Non
loqueris falsum testimonium», alteriusque imago immisericorditer deleatur. Illic manifestatur quod
effrenata lingua est «universitas iniquitatis» et «inflammat rotam nativitatis et inflammatur a
gehenna» (Iac 3,6).
116. Constantia interior, quae opus est gratiae, nos servat, ne assentientes impellamur vi quae
vitam socialem invadit, quia gratia restinguit vanitatem et lenitatem consummat cordis. Sanctus
vires suas non insumit aliorum querens errores, silere valet coram mendis fratrum verborumque
vitat insectationes quae mordent et vexant, quia dignum se esse non arbitratur qui severus in alios
sit, eosque potius censet «superiores sibi» (Phil 2,3).
117. Minime nobis est bonum alios despicere, iudicum saevorum gerere partes, alios reputare
indignos et assidue contendere, ut illis praecipiamus. Subtilis haec est species violentiae.[95]
Sanctus Ioannes a Cruce aliud suadebat: «Ama semper edoceri potius ab omnibus, quam velle
docere etiam omnium minimum».[96] Et consilium adiciebat ad daemonium arcen­dum: «De
aliorum bonis ita congaudens, sicut de tuis cupiensque ut in omnibus re­bus illi praeferantur tibi
idque sincero corde. Qua ratione vinces in bono malum, daemonem procul pelles cordisque
possidebis laetitiam. Et hoc ipsum praestare stude erga illos potius, quibus minimus afficeris,
quam erga alios, certo tibi persuadens quod nisi hoc pacto te gesseris, nec ad veram perventurus
caritatem, nec in ea progressus facturus sis».[97]
118. Humilitas per humiliationes tantum in corde coalescere potest. Sine illis et humilitas abest et
sanctitas. Si quasdam nescis pati et offerre humiliationes, humilis non es neque in via incedis
sanctitatis. Sanctitas quam praebet Deus Ecclesiae suae, ex Filii eius humiliatione promanat: haec
est via. Humiliatio te adducit ut Iesu similis fias, pars est ne­cessaria imitationis Iesu Christi:
«Christus passus est pro vobis, vobis relinquens exemplum, ut sequamini vestigia eius» (1 Pe
2,21). Ipse rursus humilitatem Patris manifestat, qui humiliat semetipsum ut procedat cum populo
suo, atque infidelitates eius patitur et murmurationes (cfr Ex 34,6-9; Sap 11,23 - 12,2; Lc 6,36).
Ideo Apostoli post humiliationem «ibant gaudentes a conspectu concilii, quoniam digni habiti sunt
pro nomine [Iesu] contumeliam pati» (Act 5,41).
119. Non spectamus modo saevas condiciones martyrii, sed cotidianas humiliationes eorum qui
patiuntur ad servandam familiam suam, vel sibi ipsis bene dicere vitant et alios laudare malunt
quam gloriari, munera deligunt deteriora et interdum aliquid iniustum prorsus ferre praeoptant,
quod Domino offerant: «Si benefacientes et patientes sustinetis, haec est gratia apud Deum» (1
Pe 2,20). Hoc non est demisso capite ambulare, pa­rum loqui vel societatem effugere. Quondam,
cum suarum rerum tantum studio vacet, audere aliquis potest humaniter disserere, iustitiam

3.8 Page 28

▲back to top
28
vindicare vel infirmiores coram sum­ma­ti­bus defendere, licet hoc detrimenta eius imaginis
afferat.
120. Non dicimus humiliationem suave esse quiddam, quoniam hoc esset masochismus, sed de
via agitur ad imitandum Iesum et ad crescendum in coniunctione cum eo. Quod naturaliter intellegi
non potest et huiusmodi consilium irridit mundus. Gratia autem est nobis obsecranda: “Domine,
advenientibus humiliationibus, adiuva me, ut sentiam me post te incedere in via tua”.
121. Huiusmodi virtus cor postulat a Christo placatum, vehementia vacuum quae ex immani ‘ego’
manat. Ipsa pacificatio, quam gratia operatur, sinit nos interiorem securitatem servare atque
resistere et perseverare in bono «et si ambulavero in valle umbrae mortis» (Ps 23,4), vel etiam «si
consistant adversum me castra» (Ps 27,3). Firmi in Domino, qui Petra est, canere possumus: «In
pace in idipsum dormiam et requiescam, quoniam tu, Domine, singulariter in spe constituisti me»
(Ps 4,9). Christus denique «est pax nostra» (Eph 2,14) et venit «ad dirigendos pedes nostros in
viam pacis» (Lc 1,79). Ipse sanctae Faustinae Kowalska id nuntiavit, quod «humanum genus
quiescere non poterit, donec cum fiducia se ad Misericordiam divinam convertat».[98] Ne
incidamus igitur in temptationem securitatem interiorem in prosperis eventibus quaerendi, in
inanibus voluptatibus, in possessionibus, in dominatu aliorum vel in imagine sociali: «Pacem
meam do vobis», sed «non quomodo mundus dat» (Io 14,27).
Laetitia et sensus leporis
122. Quae hactenus diximus secum non ferunt spiritum interdictionis, aegritudinis, asperitatis,
maestitiae vel habitum demissum et exanimem. Sanctus vivere valet cum laetitia et sensu leporis.
Rem e conspectu nusquam amittens, spiritu propenso ac spe re­ferto alios collustrat. Christifidelis
est «gaudium in Spiritu Sancto» (Rom 14,17), quia «ad amorem caritatis ex necessitate sequitur
gaudium. Omnis enim amans gaudet ex coniunctione amati. […] Unde sequela caritatis est
gaudium».[99] Pulchritudinem Verbi eius excepimus, quod recipimus «in tribulatione multa cum
gaudio Spiritus Sancti» (1 Thess 1,6). Si concedimus ut Dominus de nostra testa nos educat et
vitam nostram immutet, tunc perficere possumus ea, quae sanctus Paulus exposcebat: «Gaudete
in Domino semper. Iterum dico: Gaudete!» (Phil 4,4).
123. Prophetae tempus Iesu, quod nos vivimus, praenuntiabant tamquam manifestationem
laetitiae: «Exsulta et lauda» (Is 12,6); «Super montem excelsum ascende, tu, quae evangelizas
Sion; exalta in fortitudine vocem tuam, quae evangelizas Ierusalem» (Is 40,9); «Iubilate, montes,
laudem, quia consolatur Dominus populum suum et pauperum suorum miseretur» (Is 49,13);
«Exsulta satis, filia Sion; iubila, filia Ierusalem. Ecce rex tuus venit tibi iustus et salvator ipse»
(Zach 9,9). Ne obliscamur quidem adhortationis Nehemiae: «Nolite contristari, gaudium etenim
Domini est fortitudo vestra» (Neh 8,10).
124. Maria, quae novitatem allatam a Iesu cernere novit, canebat: «Exsultavit spiritus meus in

3.9 Page 29

▲back to top
29
Deo salvatore meo» (Lc 1,47), et ipse Iesus «exsultavit Spiritu Sancto» (Lc 10,21). Eo transeunte,
«om­nis populus gaudebat» (Lc 13,17). Post eius resurrectionem, ubicumque discipuli
ad­ve­niebant erat «magnum gaudium» (Act 8,8). Iesus fidem dat nobis: «Vos contristabimini, sed
tristitia vestra vertetur in gaudium. […] Iterum autem videbo vos, et gaudebit cor vestrum, et
gaudium vestrum nemo tollit a vobis» (Io 16,20.22). «Haec locutus sum vobis, ut gaudium meum
in vobis sit, et gaudium vestrum impleatur» (Io 15,11).
125. Dura intercedunt tempora, tempora crucis, at nihil restinguere potest supernaturalem
laetitiam, quae «aptatur immutaturque, sed semper superest saltem veluti emissio lucis quae ex
personali certitudine manat quod, praeter omnia, infinite amemur».[100] Fiducia est haec interior,
tranquillitas spe referta, quae spirituali afficit gaudio, quod ad mundi iudicium comprehendi non
potest.
126. Christiana laetitia cum leporis sensu plerumque coniungitur, tam extraordinario, exempli
gratia, in sanctis Thoma More, Vincentio de Paul vel Philippo Neri. Animi aegritudo cum sanctitate
non congruit: «Aufer curam a corde tuo» (Eccli 11,10). Adeo Dominus praestat nobis omnia
abunde «ad fruendum» (1 Tim 6,17), ut maestitia animo beneficiorum immemori nonnumquam
adstringatur ac nos sic obseret in nobis ipsis, quo haud idonei efficimur ad dona Dei
agnoscenda.[101]
127. Eius amor Patris nos adhortatur: «Fili, si habes, benefac tecum […]. Non defrauderis a bono
diei» (Eccli 14,11.14). Ad bonam spem vult nos proclives, gratos et animo non nimis perplexos:
«In die bona fruere bonis […]. Inveni quod fecerit Deus hominem rectum, et ipsi quaesierint
infinitas quaestiones» (Eccle 7,14.29). Omnibus in adiunctis oportet indulgens servetur spiritus, et
sancti Pauli instar agatur: «Ego enim didici, in quibus sum, sufficiens esse» (Phil 4,11). Sanctus
Franciscus Assisiensis sic vivebat, qui grato animo ante frustum panis duri commoveri valebat vel
felix laudare Deum modo propter auram quae vultum ei mulcebat.
128. Non loquimur de gaudio illo, quod e rerum consumendarum immoderatione et sui ipsius
commodi augendi cura oritur, quod aliquibus in hodiernis humani cultus experientiis tam adest.
Nam rerum consumendarum immoderatio cor tantummodo gravat; caduca suppeditare potest
delectamenta, non autem laetitiam. Eam potius significamus laetitiam, quae simul cum aliis vivitur,
quae communicatur et participatur, quia «beatius est magis dare quam accipere» (Act 20,35) et
«hilarem datorem diligit Deus» (2 Cor 9,7). Fraterna dilectio facultatem nostram laetandi
multiplicat, quoniam habiles nos facit aliorum bono gaudendi: «Gaudere cum gaudentibus» (Rom
12,15). «Gaudemus enim, quando nos infirmi sumus, vos autem potentes estis» (2 Cor 13,9). Si
vero «potissimum nostras consideramus necessitates, nos ipsos condemnamus ad vivendum
modica cum laetitia».[102]
Audacia et fervor

3.10 Page 30

▲back to top
30
129. Uno eodem tempore sanctitas est parrhesia:est audacia, est impetus evangelizationis qui
vestigium imprimit in hoc mundo. Quod ut fieri possit, Iesus ipse nobis venit obviam ac placide
firmiterque iterat illud: «Nolite timere!» (Mc 6,50); «Ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad
consummationem saeculi» (Mt 28,20). Haec verba concedunt nobis ut gradiamur atque
inserviamus ea animi repleti fortitudine quam Spiritus Sanctus in Apostolis suscitabat, eos ad
Iesum Christum impellens nuntiandum. Audaciam, ardorem, libertatem loquendi, apostolicum
fervorem, haec omnia vocabulum parrhesia amplectitur, quo verbo Sacra Scriptura et libertatem
exprimit exsistentiae quae aperta est, quia Deo et fratribus praesto est (cfr Act 4,29; 9,28; 28,31; 2
Cor 3,12; Eph 3,12; Heb 3,6; 10,19).
130. Beatus Paulus VI inter impedimenta evangelizationis ipsam parrhessiae defectionem
indicabat, scilicet deficiens studium «quod gravissimum est, cum sit domesticum».[103] Quotiens
nosmet percipimus vehementer concussos, ut in dulci sistamus ripa! At Dominus vocat nos ad
navigandum in altum et ad laxanda retia in profundiora (cfr Lc 5,4). Nos invitat, ut vitam nostram ei
famulando impendamus. Eidem adhaerentes, concitemus nos ut cuncta nostra charismata
praebeamus aliis inserviendis. Utinam caritas eius urgeat nos (cfr 2 Cor 5,14) et cum sancto Paulo
profiteamur: «Vae enim mihi est, si non evangelizavero!» (1 Cor 9,16).
131. Contemplemur Iesum: sublimis eius miseratio non erat quiddam quod in eum penitus
converteretur, neque miseratio erat membra debilitans, timida vel verecundia plena, sicuti saepius
contingit nobis, sed omnino e contrario. Miseratio erat quae eum movit ut ex se erumperet ad
annuntiandum, ad missionem procurandam, ad sanandum et liberandum. Fragilitatem
agnoscamus nostram, sed sinamus Iesum in manus suas eam sumere et nos in missionem
inferre. Fragiles sumus, gestatores autem thesauri qui auget nos et excipientes eum meliores
felicioresque facit. Audacia et ardor apostolicus missionem consti­tuunt.
132. Parrhesia sigillum est Spiritus, fidei nuntii testimonium. Felix pignus est, quod nos adducit ut
de Evangelio, quod annuntiamus, gloriemur; firma est fiducia fidelitatis fidelis Testis, qui
certitudinem nobis praestat quod nihil «poterit nos separare a caritate Dei» (Rom 8,39).
133. Impellenti Spiritu indigemus ne formidine subductisque rationibus debilitemur, ne modo intra
certos fines procedere consuescamus. Meminerimus loca conclusa tandem madorem sapere et
nos morbo afficere. Cum Apostoli temptatione afficerentur formidini discriminibusque animo
succumbendi, consociata oratione parrhesian simul quaesierunt: «Et nunc, Domine, respice in
minas eorum et da servis tuis cum omni fiducia loqui verbum tuum» (Act 4,29). Et acceperunt
responsum: «Et cum orassent, motus est locus, in quo erant congregati, et repleti sunt omnes
Sancto Spiritu et loquebantur verbum Dei cum fiducia» (Act 4,31).
134. Ionae prophetae ad instar, semper in nobis temptationem fugiendi celamus tuta petentes,
quae plura habere possunt nomina: sui commodi studium, inanem spiritualitatem, inclusionem
intra parvos mundos, obnoxietatem, commoditatem, praestitutarum rationum iterationem,

4 Pages 31-40

▲back to top

4.1 Page 31

▲back to top
31
dogmatismum, ardens desiderium, pessimismum, refugium in normas. Aliquando resistimus ut e
territorio nobis noto atque expedito egrediamur. Difficultates tamen esse possunt tamquam
procella, balaena, vermis qui ricinum Ionae arefecit, vel ventus et sol qui ei caput adusserunt; et
quemadmodum illi, nobis quoque munere fungi possunt nos ad Deum reducendi, qui suavitas est
et vult ad constans atque innovans iter nos provehere.
135. Deus semper novitas est, nos impellens ut rursus proficiscamur et locum immutemus, iam
nota praetereuntes, suburbia et confinia extrema petentes. Illuc nos ducit ubi humanitas iacet
sauciatissima et ubi homines, infra simulationem levitatis et conformitatis studii, quaerere
perseverant responsum ad quaesitum de sensu vitae. Non timet Deus! Non timet! Schemata
nostra semper excedit neque reformidat suburbia. Ipse semet quasi suburbium effecit (cfr Phil 2,6-
8; Io 1,14). Proinde, si suburbia adire audebimus, ibi eum inveniemus: Ille illic iam consistet. Iesus
praecedit nos in corde illius fratris, in carne eius vulnerata, in vita eius oppressa, in anima eius
tenebris offusa. Ille illic iam est.
136. Oportet quidem aperire portam cordis Iesu Christo, quippe qui ostium pulsat et vocat (cfr Apc
3,20). Aliquando tamen nescimus an Iesus, spectato irrespirabili foetore nostrae commendationis
sui ipsius, iam non intra nos pulset, ut eum evadere si­namus. In Evangelio conspicimus quomodo
Iesus «iter faciebat per civitatem et castellum praedicans et evangelizans regnum Dei» (Lc 8,1).
Etiam post resurrectionem di­sci­puli profecti sunt et praedicaverunt ubique, «Domino cooperante
et sermonem confirmante, sequentibus signis» (Mc 16,20). Haec est vis quae e vero occursu
oritur.
137. Consuetudo nos decipit nobisque dicit immutationes conari sensu carere et nihil his in
adiunctis nos agere posse, resque quidem sic semper se habuisse et nos tamen exsuperavisse.
Consuetudinis causa malum amplius non adimus et concedimus ut “res se habeant sicut sunt”, vel
sicuti quidam statuerunt eas se esse habendas. Attamen sinamus ut Dominus adveniens e somno
nos expergefaciat, soporem nostrum quatiat, ab ignavia liberet nos. Pactam oppetamus
consuetudinem, oculos bene aperiamus auresque, ac potissimum cor, ut eventibus circa nos ac
voce Verbi vivi et efficacis Resurrecti commoveri sinamus.
138. Tot sacerdotum, religiosorum virorum mulierumque et laicorum movet nos exemplum qui
magna fidelitate ad annuntiandum ac ministrandum se offerunt, periclitantes saepius capite
commodumque suum profecto posthabentes. Testimonium eorum nos commonefacit Ecclesiam
tot burocratum administratorumque minime indigere, sed missionariorum qui zelo succensi sint
fervoreque flagrantes verae vitae nuntiandae. Sancti nos admiratione afficiunt, perturbant, quia
vita eorum nos concitat ut emergamus ex quieta sedanteque mediocritate.
139. A Domino gratiam exposcamus ne dubitemus cum Spiritus novum nos postulat gressum;
ardorem apostolicum exposcamus ad Evangelium aliis nuntiandum et ad desistendum ne vitam
nostram in museum recordationum vertamus. Omnibus in adiunctis sinamus nos, Spiritu Sancto

4.2 Page 32

▲back to top
32
ducente, historiam contemplari in luce resurrectionis Iesu. Hoc modo Ecclesia, potius quam
fatigari, procedere poterit inopinata Domini accipiens.
In communitate
140. Perdifficile est propriae concupiscentiae obluctari atque insidiis temptationibusque daemonii
ac mundi sui commodi studiosi, si segregati consistimus. Adeo illecebris per­cutimur ut, si nimis
soli sumus, facile sensum rerum amittimus, interiorem perspicuitatem, et succumbimus.
141. Sanctificatio iter consociatum est, quod bini oportet faciamus. Hoc ostendunt commu­nitates
quaedam sanctae. Variis in occasionibus Ecclesia integras communitates canonizavit, quae
heroico modo Evangelium vixerunt vel vitam omnium suorum sodalium Deo obtulerunt.
Cogitamus, exempli gratia, septem sanctos fundatores Ordinis Servorum Mariae, septem beatas
religiosas primi monasterii Matritensis Ordinis Visitationis Sanctae Mariae, sanctum Paulum Miki
et socios martyres in Iaponia, sanctos Andream Kim Tae-gǒn et socios martyres in Corea, sanctos
Rochum González, Alphonsum Rodríguez et alios martyres in America Meridionali. Recordamur
etiam recens testimonium beatorum monachorum ex Ordine Cisterciensium Strictioris
Observantiae de Tibhirine (Algeria), qui simul ad martyrium se praeparaverunt. Item multi sunt
sancti coniuges, quorum uterque instrumentum factus est alterius sanctificationis. Vitam vel
operam cum aliis impendere via profecto est spiritualis incrementi. Sanctus Ioannes a Cruce
discipulo dicebat: cum aliis versaris «ut poliaris et exagiteris ab omnibus» in virtute.[104]
142. Communitas vocatur ad creandum illud «theologale […] spatium, in quo experiri quis potest
Dominum resuscitatum mystice adesse».[105] Verbum cum aliis communicare et Eucharistiam
simul celebrare magis fratres nos facit ac tractim in communitatem sanctam et missionariam
convertit. Hoc sinceras quoque mysticas gignit experientias in communitate actas, sicut fuerunt
illae sancti Benedicti et sanctae Scholasticae, vel sublimis spiritualis conventus quem sanctus
Augustinus et mater eius sancta Monica simul habuerunt: «Impendente autem die, quo ex hac vita
erat exitura (quem diem tu noveras ignorantibus nobis) provenerat, ut credo, procurante te occultis
tuis modis, ut ego et ipsa soli staremus incumbentes ad quamdam fenestram, unde hortus intra
domum, quae nos habebat, prospectabatur. […] Sed inhiabamus ore cordis in superna fluenta
fontis tui, fontis vitae, qui est apud te […]. Et dum loquimur et inhiamus illi, attingimus eam [sc.:
sapientiam] modice toto ictu cordis, […] ut talis sit sempiterna vita, quale fuit hoc momentum
intellegentiae, cui suspiravimus».[106]
143. Hae autem experientiae nec frequentiores sunt nec praestantiores. Vita communis, in
familia, in paroecia, in religiosa vel qualibet alia communitate, ex multis parvis particulis conficitur
cotidianis. Hoc in sancta communitate a Iesu, Maria et Ioseph com­posita accidebat, ubi modo
paradigmatico pulchritudo communionis trinitariae reddebatur. Quod etiam eveniebat in vita
communi Iesu cum discipulis eius et cum simplici populo.

4.3 Page 33

▲back to top
33
144. Recordemur quomodo Iesus suos discipulos monuit, ut parvas particulas considerarent:
parva particula quod in festo vinum deficiebat;
parva particula quod ovis deerat;
parva particula de vidua quae suos duos nummulos obtulit;
parva particula quod opus erat oleum lampadum depositum habere, mo­ram faciente sponso;
parva particula quod a discipulis suis petiit ut inspicerent quot eis essent panes;
parva particula quod opus erat parvum ignem habere paratum ad piscem assandum, dum prima
luce discipulos ex­spectaret.
145. Communitas, quae parvas particulas amoris custodit,[107] in qua sodales mutuam de aliis
cu­ram habent et apertum evangelizationis instituunt spatium, locus est praesentiae Resuscitati
qui eandem sanctificat secundum Patris consilium. Interdum, tamquam donum Do­mi­nici amoris,
inter has parvas particulas consolantes nobis donantur experientiae Dei: «Vesperi hieme parvum
ministerium meum solito more agebam […]. Subito procul suavem audivi so­num instrumenti
musici: mente tunc mihi atrium effinxi splendide collustratum auro pror­sus refulgens, et puellas
venustis vestibus indutas, quae mutuis inter se honorificis ver­bis atque officiis mundanis
prosequebantur. Deinde oculos meos fixi in pauperem aegro­tam, quam sustinebam; et pro
musica suavitate eius miseros gemitus interdum audiebam […]. Exprimere non possum quod
accidit in anima mea: tantum scio Dominum eam veritatis radiis illuminavisse, qui obscurum
splendorem conviviorum mundi adeo superant, quod credere non potui felicitatem meam».[108]
146. Contra animi proclivitatem in sui commodi studium rerum consumendarum immoderatione
affectum, quae nos tandem secludit in felicitate quaerenda aliis posthabitis, nostrum
sanctificationis iter facere non potest quin idem desideremus ac Iesus: «Ut omnes unum sint, sicut
tu, Pater, in me et ego in te» (Io 17,21).
In oratione constanti
147. Postremo, quamvis manifestum videatur, recordamur sanctitatem ex consueta effici mentis
apertione ad transcendentiam, quae in oratione et adoratione exprimitur. Sanctus homo est orantis
spiritus, qui cum Deo communicare necesse habet. Est qui circumsaepta immanentia huius mundi
opprimi non patitur atque inter nisus suos oblationesque suspirat in Deum, e seipso per laudem
egreditur et fines suos per contemplationem Domini dilatat. Sanctitati non credimus orationis
experti, quamquam de productis temporibus vel de intentis animi motibus non necessario agitur.
148. Sanctus Ioannes a Cruce hortabatur, ut quisque «curet semper in praesentia Dei sit, sive est
illa realis sive commenticia sive unitiva, prout operatio postulat».[109] Ceterum voluntas Dei ipsa
facere non potest quin ex vita nostra cotidiana quodammodo appareat: «Assiduus es in oratione et
noli eam dimittere etiam in medio negotiorum externorum. Sive edis sive bibis sive loqueris sive
agis cum saecularibus sive quicquam aliud facis, exquire Deum perseveranter cordi Eius

4.4 Page 34

▲back to top
34
devinctus».[110]
149. Nihilominus, ut hoc fieri possit, temporibus quibusdam opus est modo Deo dicatis, in
solitudine cum Eo. Ad mentem sanctae Teresiae a Iesu oratio est «necessitudo amicitiae,
assiduum colloquium solius soli cum Eo, quem scimus amare nos».[111] In eo instare velimus
quod hoc non est tantum pro paucis privilegio auctis, sed pro omnibus, quia fatendum est «nos
omnes hoc silentio indigere, adorata praesentia imbuto».[112] Oratio fidens responsum est cordis
quod ipsum coram Deo aperitur, ubi omnes reprimuntur soni ut suavis vox Domini resonans in
silentio audiatur.
150. In hoc silentio, sub Spiritus lumine, sanctitatis discerni possunt viae quas Dominus nobis
proponit. Aliter omnia consilia nostra tantum esse poterunt “ornatus” qui, potius quam Evangelium
in vita nostra extollant, id tegent ac repriment. Cuique discipulo necesse est versari cum Magistro,
eundem audire et ab eo discere, iugiter discere. Nisi aures praebemus, omnia verba nostra tantum
rumores erunt qui nihil prosunt.
151. Memoramus quod «contemplatio vultus Iesu mortui et resuscitati humanitatem nostram
redintegrat, illam etiam vitae laboribus discerptam vel peccato signatam. Vultus Christi virtutem
mollire non debemus».[113] Proinde, indulgeatur Nobis a te quaerere: exstantne tempora, ubi in
silentio coram Eo consistis, cum Eo nulla festinatione commoraris et concedis te ab Eo inspici?
Concedisne ut flamma eius incendat cor tuum? Nisi Eidem concedis ut in eo caritatis et suavitatis
enutriat ardorem, igne carebis: quomodo ergo aliorum cor testimonio et verbis tuis inflammare
valebis? Quod si coram vultu Christi sanari et converti nondum concedere potes, tunc penetra in
viscera Domini, ingredere vulnera eius, quoniam ibi insidet divina misericordia.[114]
152. Silentium orans tamen minime intellegamus, quaesumus, tamquam fugam mundum circa
nos denegantem. “Peregrinus russicus” ille, qui continenter orans ambulabat, refert eam
orationem nullo modo eum ab externis rebus abstrahere: «Cum homines convenirem, omnes tam
amabiles mihi videbantur perinde ac si essent e mea familia. […] Et non modo felicitas interiora
animae meae illuminabat, sed etiam mundus exterior pulcherrimus et mirabilis mihi
apparebat».[115]
153. Ne historia quidem evanescit. Oratio, nempe cum Dei dono alitur quod in vitam nostram
redundat, oportet memoria semper sit referta. Memoria operum Dei experientiae subest foederis
inter Deum et populum eius. Si Deus ingredi voluit in historiam, oratio recordationibus intexitur:
recordatione non modo Verbi revelati, sed etiam vitae nostrae, vitae aliorum, de iis quae Dominus
in Ecclesia sua operatus est. Memoria grata haec est de qua etiam sanctus Ignatius de Loyola
loquitur in illa «Contemplatione ad obtinendum amorem»,[116] cum a nobis petit revocare in
memoriam omnia beneficia a Deo accepta. Orans inspice historiam tuam et in ea tantam invenies
misericordiam. Hoc simul augebit tuam conscientiam de eo, quod Dominus te memoria tenet et
numquam obliviscitur tui. Exinde, sensum habet ab Eo petere ut illuminet etiam parvas particulas

4.5 Page 35

▲back to top
35
vitae tuae, quae Eum non latent.
154. Supplicatio est significatio cordis Deo confidentis, perspicientis se unum valere non posse. In
vita Dei populi fidelis multas supplicationes invenimus credenti suavitate altaque fiducia refertas.
Pondus ab efflagitatione oranti non auferamus, quae totiens serenum facit cor nostrum ac nos
adiuvat ut spe repleti propugnantes procedamus. Supplicatio intercessionis peculiari virtute pollet,
cum actus sit fiduciae Dei ac significatio simul amoris erga proximum. Quidam, praeiudicatas
propter opiniones ad spiritualismum attinentes, precem puram Dei contemplationem necessario
esse putant, sine mentis evagationibus, quasi nomina et vultus fratrum turbamenta essent vitanda.
Ceterum quidem, re oratio eo magis grata Deo et sanctificans erit quo magis in ea per
intercessionem duplex a Iesu nobis traditum mandatum vivere conamur. Intercessio fraternum
exprimit officium in alios cum aliorum vitam eorumque trepidissimas anxietates ac dulcissima
somnia in ea includere valemus. De eo qui studiose operam dat intercedendo dici potest, Sacrae
Scripturae adhibitis verbis: «Hic est fratrum amator, qui multum orat pro populo» (2 Mac 15,14).
155. Si vere agnoscimus Deum esse, facere non possumus quin Eum adoremus, aliquando in
silentio admiratione pleno, vel hymnum laudis Ei canamus. Ostendimus ita quod beatus Carolus
de Foucauld vivebat, cum dixit: «Cum primum Deum esse credidi, tum intellexi me pro Eo tantum
vivere posse».[117] Etiam in vita peregrinantis populi gestus simplices multi sunt merae
adorationis, sicuti exempli gratia cum «oculi peregrini super imaginem sistunt suavitatem et
proximitatem Dei significantem. Sistit amor, mysterium contemplatur quod silentio gustat».[118]
156. Lectio orans Verbi Dei, dulcis super mel (cfr Ps 119,103) et aequa «gladio ancipiti» (Heb
4,12), sinit nos Magistrum continenter auscultare ut lucerna sit pedibus nostris et lumen semitae
nostrae (cfr Ps 119,105). Sicuti bene Episcopi Indiae nos admonuerunt, «devotio Verbo Dei non
modo una est ex multis devotionibus, pulchra quidem, sed in arbitrio posita. Pertinet vero ad cor et
ad ipsam praecipuam naturam vitae christianae. Verbum habet in se virtutem ad vitam
convertendam».[119]
157. Occursus Iesu in Scripturis ad Eucharistiam nos ducit, ubi Verbum ipsum summam obtinet
virtutem, cum praesentia realis sit Illius, qui Verbum est vivum. Illic unus Absolutus summa colitur
adoratione quae in hac terra Ei praeberi potest, quia ipse Christus in ea offertur. Et cum Eum
communicantes accipimus, foedus nostrum cum Eo renovamus et concedimus Eum magis
magisque operam conversionis perficere.
Caput quintum
CONTENTIO, VIGILANTIA ET DISCRETIO

4.6 Page 36

▲back to top
36
158. Vita christiana contentio continua est. Postulantur vis audaciaque ad arcendum tentationes
diaboli atque Evangelium annuntiandum. Ea est contentio decora, quia nobis concedit diem
festum agere quotiescumque Dominus in vita nostra vincit.
Contentio et vigilantia
159. Non tantummodo agitur de contentione contra mundum ac contra animum saecularem, qui
nos in errorem inducit, obstupefacit et mediocres reddit, sine studio et laetitia. Nec ad certamen
quidem reducitur contra nostram fragilitatem ac contra nostras inclinationes animi (quisque suas
habet: pigritiam, luxuriam, invidiam, livores, etc.). Est etiam certamen continuum contra diabolum,
qui princeps est mali. Ipse Iesus celebrat nostras victorias. Ipse gavisus est cum discipuli eius in
Evangelio nuntiando progredi potuerunt, superantes Maligni adversationem, et exsultabat:
«Videbam Satanam sicut fulgur de caelo cadentem» (Lc 10,18).
Aliquid plus quam mythus
160. Si perseveramus vitam considerare solum cum criteriis empiricis et sine prospectu
supernaturali, non admittemus exsistentiam diaboli. Nempe persuasio est hanc potestatem
malignam inter nos esse quae nobis permittit intellegere cur malum interdum tantam vim
destruendi habeat. Verum est auctores biblicos onus conceptuale circumscriptum habuisse ad
quaedam exprimenda quae temporibus Iesu confundi poterant, exempli gratia comitialis morbus
cum possessione demoniaca. Attamen id nos inducere non debet ad realitatem ita simplificandam
ut dicamus omnes casus narratos in Evangeliis morbos psychicos fuisse et postremo daemonium
non esse vel non agere. Eius praesentia in prima pagina Scripturarum invenitur, quae victoria Dei
super daemonium absolvitur.[120] Reapse, cum Iesus nobis orationem “Pater noster” tradidit,
voluit nos eam concludere petendo a Patre ut nos a Malo liberaret. Verba quae illic adhibentur non
ad malum abstracte referuntur, et eius conversio magis exacta est «Malignus». Ostendit enim ens
personale quod nos torquet. Iesus nos docuit cotidie hanc liberationem petere ne potentia eius in
nos dominaretur.
161. Ne igitur putemus mythum esse, imaginem, symbolum, figuram vel notionem.[121] Talis fraus
nos ad vigilantiam extenuandam adducit nosque neglegendos, subiectiores itaque manemus. Is
non eget nos possidere. Nos odio, maerore, invidia et vitiis venenat. Itaque, cum nos custodiam
extenuamus, ille occasionem arripit ut nostram vitam, nostras familias ac communitates destruat,
quia «tamquam leo rugiens circuit quaerens quem devoret» (1 Pe 5,8).
Vigiles et fidentes
162. Verbum Domini palam nos hortatur ut debemus «stare adversus insidias diaboli» (Eph 6,11)
et ut reprimamus «omnia tela ignea Maligni» (Eph 6,16). Non sunt verba poëtica, quia iter nostrum
ad sanctitatem etiam contentio constans est. Qui hoc non agnoscere velit, subiectus erit

4.7 Page 37

▲back to top
37
detrimento vel mediocritati. Ad contendendum habemus valida arma quae Dominus nobis dat:
fidem quae in prece exprimitur, meditationem Verbi Dei, celebrationem Missae, adorationem
eucharisticam, Reconciliationem sacramentalem, opera caritatis, vitam communem, munus
missionale. Si nos neglegimus, allicient facile nos falsa mali promissa, quia, sicut sanctus
presbyter Brochero dicebat: «Quid refert quod Lucifer promittat vos liberare, et etiam in medium
omnium bonorum suorum vos iniciat, si bona fallacia, si bona venenata sunt?».[122]
163. Progressio boni, provectus spiritualis et incrementum caritatis hoc in itinere compensatio
optima ante res mali sunt. Nemo resistit si eligit in exanima parte cunctari, si cum paucis
satisfactus est, si desistit somniare dicationem pulchriorem Domino offerre. Peius adhuc si in
sensum profligationis incidit, quia «ille qui incipit sine fiducia ante tempus, perdidit dimidium
certaminis et talenta sua in terra abscondit. […] Triumphus christianus semper crux est, sed crux
quae simulque vexillum victoriae est, quae fertur cum teneritate contentiosa contra impetus
mali».[123]
Spiritualis corruptela
164. Iter sanctitatis est fons pacis et gaudii quae Spiritus donat nobis, sed simul requirit ut stemus
cum “lucernis ardentibus” (cfr Lc 12,35) ac attenti maneamus: «Ab omni specie mala abstinete
vos» (1 Thess 5,22); «Vigilate» (Mt 24,42; cfr Mc 13,25); ne dormiamus (cfr 1 Thess 5,6). Quia illi
qui sentiunt graves culpas contra Legem divinam se non committere, se neglegere possunt in
quadam specie stuporis vel soporis. Et cum ad se reprehendum nihil grave inveniant, haud
animadvertunt illum teporem gradatim eorum vitam spiritualem occupare et tandem tabescunt et
corrumpuntur.
165. Corruptio spiritualis peius est quam peccatoris labes, quia agitur de caecitate mentis
commoda atque sui sufficienti ubi denique omnia licita videntur: fraus, calumnia, amor sui et tam
multae formae subtiles commendationis sui ipsius, quia «ipse Satanas transfigurat se in angelum
lucis» (2 Cor 11,14). Sic dies suos Salomon consummavit, dum grandis peccator David novit
miseriam suam superare. In quodam loco Iesus nos certiores fecit de hac tentatione dolosa quae
ad corruptelam nos inducit: loquitur enim de persona a daemonio liberata quae, putans vitam
suam iam mundam esse factam, demum in possessum aliorum septem spirituum malignorum
incidit (cfr Lc 11,24-26). Alter textus biblicus gravi imagine utitur: «Canis reversus ad suum
vomitum» (2 Pe 2,22; cfr Prv 26,11).
Discretio
166. Quomodo possumus scire utrum aliquid de Spiritu Sancto procedat an de spiritu mundi vel
diaboli oritur? Unus modus est discretio, quae requirit non tantum bonam ratiocinandi facultatem
vel sensum communem, verum etiam donum quod est poscendum. Si illud a Spiritu Sancto
fidenter flagitamus, eodemque tempore conamur illud colere oratione, meditatione, lectione

4.8 Page 38

▲back to top
38
bonoque consilio, haud dubie hac in spirituali facultate progredi possumus.
Impellens necessitas
167. Hodiernis temporibus habitus discernendi perquam necessarius factus est. Nam huius aetatis
vita magnam copiam praebet actionum et oblectationum, quas mundus exhibet veluti si omnes
validae bonaeque essent. Cuncti, praecipue autem iuvenes, continuatis variationibus obiciuntur.
Fieri potest ut quis in duobus tribusve albis electronicis simul moveatur eodemque tempore
differentes virtuales actionis scaenicae partes reciproce agitet. Absque discernendi prudentia
facile commutari possumus in neurospasta, illius temporis proclivitatibus mancipata.
168. Hoc potissimum est magni momenti cum novitas quaedam compareat in nostra vita, ideoque
discernendum est utrum hoc sit vinum novum quod venit a Deo an quaedam sit novitas fallax
spiritus mundi vel spiritus diaboli. Aliis vero in occasionibus oppositum evenit, quoniam vires mali
nos persuadent ne mutemus, ut res relinquamus sicut sunt, ut immobilem rigidumque habitum
deligamus, atque tunc impedimus quominus Spiritus flatus agat. Liberi sumus, libertate Iesu
Christi pollentes, sed Ipse nos vocat ut quod intra nos est examinemus – desideria, angustias,
timores, exspectationes – et illud quod extra nos evenit – “signa temporum” – ut agnoscamus
plenae libertatis vias: «Omnia autem probate, quod bonum est tenete» (1 Thess 5,21).
Semper sub Domini lumine
169. Discernere necesse est haud solummodo praecipuis temporibus, vel cum graves
quaestiones sunt solvendae, vel cum aliquid magni ponderis est decernendum. Hoc certaminis
instrumentum est ad melius Dominum sequendum. Quod iugiter nobis opem fert, ut Dei eiusque
gratiae tempora agnoscere valeamus, ne inspirationes Domini disperdamus, ne eius invitationem
ad adolescendum neglegamus. Saepius hoc in parvis rebus fit, in iis quae levia videntur, quoniam
magnanimitas in rebus simplicibus et cotidianis revelatur.[124] Agitur de non ponendis finibus
granditati, melioribus pulchrioribus rebus, sed eodem tempore de parvis rebus considerandis, de
hodierno munere. Itaque ex omnibus christianis quaerimus ne desinant quotidie conscientiam
sincere examinare, cum Domino qui nos diligit constituentes colloquium. Discretio insimul nos
inducit ad certa agnoscenda instrumenta quae Dominus suo in amoris arcano consilio praeparat,
ne in probis propositis tantum sistamus.
Supernaturale donum
170. Verum est spiritualem discretionem haud amovere subsidium sapientiarum humanarum,
exsistentialium, psychologicarum, sociologicarum vel moralium. Sed eas transcendit. Ne ei
quidem sufficiunt prudentes Ecclesiae normae. Recordari semper debemus discretionem gratiam
esse. Etiamsi rationem prudentiamque complectitur, easdem superat, quoniam de unius nec
iterabilis consilii mysterio perspiciendo agitur quod Deus in unumquemque habet quodque inter

4.9 Page 39

▲back to top
39
diversissimos ambitus ac limites efficitur. Non modo temporalem bonum statum respicit, neque
delectationem aliquid utile patrandi, neque desiderium quietam conscientiam habendi. In
discrimine est meae vitae sensus coram Patre qui me novit meque diligit, verus quidem pro quo
meam exsistentiam tradere possim, quam nemo melius quam Ille novit. Discretio denique ad
ipsum vitae fontem perducit quae non moritur, id est «ut cognoscant te solum verum Deum et,
quem misisti, Iesum Christum»(Io 17,3). Peculiares facultates haud postulantur ab ea neque
sapientibus et prudentibus reservatur, atque Pater libenter humilibus se manifestat (cfr Mt 11,25).
171. Etsi Dominus perquam diversimode nobis operantibus loquitur, per alios et singulis
momentis, fieri non potest ut continuatae precationis silentium praetermittatur quo melius loquelam
illam percipiamus, realem significationem interpretemur inspirationum quas receptas ducimus,
anxietates sedemus et totam nostram exsistentiam Dei sub lumine rursus componamus. Ita
sinimus nasci novam illam synthesin quae e vita a Spiritu illuminata oritur.
Loquere, Domine
172. Attamen usu venire potest quod in ipsa precatione nos disponendos et cum Spiritus libertate
comparandos vitemus, qui ut vult operatur. Memoria tenere oportet orantem discretionem
requirere ut incipiatur ab auscultandi habitu: Dominum, alios, ipsas res quae novis semper
rationibus nos interrogant. Solummodo ille qui ad auscultandum est paratus, libertatem habet
deponendi suam opinionem partialem vel haud sufficientem, suas consuetudines, sua schemata.
Sic re est paratus ad vocationem recipiendam quae eius certitudines frangit, sed eum ad meliorem
vitam ducit, quoniam non sufficit ut omnia bene procedant, omnia sint quieta. Fieri potest ut plus
praebeat Deus, et in nostra commoda mentis evagatione hoc non agnoscimus.
173. Hic auscultandi habitus secum fert profecto Evangelio oboedientiam ut postremo discernendi
principio, verum etiam Magisterio quod illud tuetur, cum reperire studeat in Ecclesiae thesauro
quod magis frugiferum esse potest hodiernae saluti. Non agitur de praeceptis adhibendis vel ad
praeterita redeundo, quoniam eaedem solutiones ad omnes circumstantias non conveniunt et
quod utile in quibusdam adiunctis fuit, in aliis inutile esse potest. Spirituum discretio a rigore nos
expedit, qui in conspectu perennis Resuscitati hodie locum non habet. Spiritus unus obscuriora rei
penetralia ingredi et omnes eius facies pependere valet, ut alio lumine Evangelii novitas exoriatur.
Doni crucisque logica
174. Ad discretionem augendam praecipua condicio est educari ad Dei patientiam eiusque
tempora, quae numquam sunt nostra. Ipse haud facit ut ignis descendat super infideles (cfr Lc
9,54), neque sinit ut zelantes colligant zizania quae cum tritico crescunt (cfr Mt 13,29). Etiam
liberalitas postulatur, quia «beatius est magis dare quam accipere!» (Act 20,35). Non fit discretio
ut detegatur quid plus hac ex vita eruere, sed ut agnoscamus quomodo hanc missionem melius
exsequi possimus quae nobis in Baptismo est demandata, et id secum fert ut parati simus ad

4.10 Page 40

▲back to top
40
renuntiationes usque ad offerendum omnia. Etenim felicitas est inopinabilis et nobis optimas
experientias dono dat cum arcanam illam logicam accipimus quae non est de hoc mundo, sicut
asseverabat sanctus Bonaventura disserens de cruce: «Haec est nostra logica»[125]. Si quis hac
alacritate progreditur, tum suam conscientiam sopiri non patitur ac liberaliter ad discretionem ipse
reseratur.
175. Cum coram Deo vitae semitas scrutamur, non dantur spatia quae manent excepta. Omnibus
in exsistentiae partibus continenter crescere possumus ac Deo offerre aliquid plus, in iis quoque
ubi acriores difficultates experimur. At a Spiritu Sancto oportet postulemus ut nos liberet et metum
illum depellat qui efficit ut eum aditu arceamus quibusdam nostrae vitae in partibus. Qui requirit
omnia etiam dat omnia, atque ingredi in nos non vult ut amputet vel debilitet, sed ut plenitudinem
praestet. Hoc nos ostendit discretionem non esse inflatam sui inquisitionem, sui commodi
studiosam introspectionem, sed verum de nobis ipsis exitum versus mysterium Dei, qui nos
adiuvat ut missionem compleamus, ad quam pro fratrum bono nos vocavit.
***
176. Optamus ut has considerationes compleat Maria, quandoquidem ipsa plus quam quispiam
alius Iesu Beatitudines servavit. Ipsa est quae gaudio coram Deo exsultabat, quae omnia in corde
suo servabat atque gladio transverberari est passa. Sancta est inter sanctos, magis benedicta,
quae sanctitatis viam nos docet nosque comitatur. Ipsa non patitur ut cadentes humi sistamus et
interdum nos absque iudicio in ulnas suas accipit. Cum ea sermocinari nos solatur, nos liberat et
nos sanctificat. Pluribus verbis non indiget Mater, non iuvat nos nimis laborare ad illud ei
explicandum quod nobis contingit. Sufficit ut etiam atque etiam insusurremus: «Ave Maria…».
177. Speramus haec verba profutura esse ut tota Ecclesia sanctitatis desiderium studiose
promoveat. Flagitemus ut Spiritus Sanctus in nos sanctitatis assequendae desiderium infundat ad
maiorem Dei gloriam et invicem in hoc proposito exsequendo animum addamus. Sic felicitatem
participabimus quam auferre nobis non poterit mundus.
Datum Romae, apud S. Petrum, die XIX mensis Martii, in sollemnitate Sancti Ioseph, anno
MMXVIII, Pontificatus Nostri sexto.
Franciscus
[1] Benedictus XVI, Homilia de sollemni Petrino ministerio incohando (24 Aprilis 2005): AAS 97
(2005), 708.

5 Pages 41-50

▲back to top

5.1 Page 41

▲back to top
41
[2] Quidquid est sanctitatis famam et christianas virtutes saltem ordinarium in modum exercitas
adesse prae se fert: cfr Litt. ap. motu proprio datae Maiorem hac dilectionem (11 Iulii 2017), art.
2c: L’Osservatore Romano, 12 Iulii 2017, p. 8.
[3] Conc. Oecum. Vat. II, Const. dogm. Lumen gentium, 9.
[4] Cfr Joseph Malègue, Pierres noires. Les classes moyennes du Salut, Paris 1958.
[5] Conc. Oecum. Vat. II, Const. dogm. Lumen gentium, 12.
[6] Verborgenes Leben und Epiphanie, GW XI, 145.
[7] Ioannes Paulus II, Litt. ap. Novo millennio ineunte (6 Ianuarii 2001), 56: AAS 93 (2001), 307.
[8] Litt. ap. Tertio millennio adveniente (10 Novembris 1994), 37: AAS 87 (1995), 29.
[9] Homilia in Commemoratione oecumenica testium fidei saeculi XX (7 Maii 2000), 5: AAS 92
(2000), 680-681.
[10] Const. dogm. Lumen gentium, 11.
[11] Cfr Hans U. Von Balthasar, “Teologia y santidad”, Communio VI/87, 489.
[12] Cántico Espiritual B, Prólogo, 2.
[13] Cfr ibid., XIV-XV, 2.
[14] Cfr Catechesis in Audientia generali die 19 Novembris 2014: Insegnamenti II, 2 (2014), 555.
[15] S. Franciscus de Sales, Trattato dell’amore di Dio, VIII, 11: Opere complete di Francesco di
Sales, IV, Roma 2011, 468.
[16] Cinque pani e due pesci: Dalla sofferenza del carcere una gioiosa testimonianza di fede,
Milano 2014, 20.
[17] Conferentia Episcoporum catholicorum Novae Zelandiae, Healing love, 1 Ianuarii 1988.
[18] Cfr Exercitia spiritualia, 102-312.
[19] Catechismus Catholicae Ecclesiae, 515.
[20] Ibid., 516.

5.2 Page 42

▲back to top
42
[21] Ibid., 517.
[22] Ibid., 518.
[23] Ibid., 521.
[24] Benedictus XVI, Catechesis in Audientia generali die 13 Aprilis 2011: Insegnamenti VII
(2011), 451.
[25] Ibid., 450.
[26] Cfr Hans U. von Balthasar, “Teología y santidad”, Communio VI/87, 486-493.
[27] Xavier Zubiri, Naturaleza, historia, Dios, Madrid 19993, 427.
[28] Carlo M. Martini, Le confessioni di Pietro, Cinisello Balsamo 2017, 69.
[29] Hoc inane animi levamentum a sano otii cultu seiungendum est, qui alii rebusque in spiritu
liberalitatis et contemplationis patet.
[30] S. Ioannes Paulus II, Homilia in canonizationis Missa (1 Octobris 2000), 5 AAS 92 (2000),
852.
[31] Conferentia Episcopalis Regionalis Africae Occidentalis, Nuntius pastoralis sub finem II
Congressionis plenariae, 29 Februarii 2016, 2.
[32] La donna povera, II, 27, Regii Lepidi 1978, 375.
[33] Cfr Congregatio pro Doctrina fidei, Litt. Placuit Deo Episcopis Catholicae Ecclesiae de
quibusdam adspectibus christianae salutis (22 Februarii 2018), 4: L’Osservatore Romano, 2 Martii
2018, pp. 4-5: «Cum individualismus neopelagianus tum contemptus neognosticus corporis fidei
confessionem deformant in Christum, Salvatorem unicum et universalem». Hoc in documento
doctrinae fundamenta reperiuntur ad christianam salutem intellegendam coram aberrationibus
neognosticis ac neopelagianis nostri temporis.
[34] Adhort. ap. Evangelii gaudium (24 Novembris 2013), 94: AAS 105 (2013), 1060.
[35] Ibid.: AAS 105 (2013), 1059.
[36] Homilia Missae apud Domum S. Marthae, 11 Novembris 2016: L’Osservatore Romano, 12
Novembris 2016, p. 8.

5.3 Page 43

▲back to top
43
[37] Ut sanctus Bonaventura docet, «oportet quod relinquantur omnes intellectuales operationes,
et apex affectus totus transferatur et transformetur in Deum. […] Quoniam igitur ad hoc nihil potest
natura, modicum potest industria, parum est dandum inquisitioni, et multum unctioni; parum
dandum est linguae, et plurimum internae laetitiae; parum dandum est verbo et scripto, et totum
Dei dono, scilicet Spiritui Sancto; parum aut nihil dandum est creaturae, et totum creatrici
essentiae, Patri et Filio et Spiritui Sancto» (Itinerarium mentis in Deum, VII, 4-5).
[38] Epistula Magno Cancellario Pontificiae Universitatis Catholicae Argentinae de Centenario
Facultatis Theologicae (3 Martii 2015): L’Osservatore Romano, 9-10 Martii 2015, p. 6.
[39] Adhort. ap. Evangelii gaudium (24 Novembris 2013), 40: AAS 105 (2013), 1037.
[40] Nuntius televisificus congressui internationali Theologiae Pontificiae Universitatis Catholicae
Argentinae (1-3 Septembris 2015): AAS 107 (2015), 980.
[41] Adhort. ap. postsyn. Vita consecrata (25 Martii 1996), 38: AAS 88 (1996), 412.
[42] Epistula Magno Cancellario Pontificiae Universitatis Catholicae Argentinae de Centenario
Facultatis Theologicae (3 Martii 2015): L’Osservatore Romano, 9-10 Martii 2015, p. 6.
[43] Epistula ad sanctum Antonium, 2: FF 215.
[44] Collationes de donis Spiritus Sancti, 9, 15.
[45] Id., In Librum IV sententiarum, 37, 1, 3, ad 6.
[46] Adhort. ap. Evangelii gaudium (24 Novembris 2013), 94: AAS 105 (2013),1059.
[47] Cfr S. Bonaventura, De sex alis Seraphim, 3, 8: «Non omnes omnia possunt». Intellegi debet
sub lumine Catechismi Catholicae Ecclesiae, 1735.
[48] Cfr S. Thomas Aquinas, Summa Theologiae, I-II,109,9, ad 1: «Hic autem aliqualiter gratia
imperfecta est, in quantum hominem non totaliter sanat, ut dictum est».
[49] De natura et gratia, XLIII, 50: PL 44, 271.
[50] Confessiones, X, 29, 40: PL 32, 796.
[51] Cfr Adhort. ap. Evangelii gaudium (24 Novembris 2013), 44: AAS 105 (2013), 1038.
[52] Fides christiana intellegit gratiam uti praevenientem, comitantem et subsequentem nostras
actiones (cfr Conc. Oecum. Tridentinum, sess. VI, Decr. De iustificatione, cap. 5: DH, 1525).

5.4 Page 44

▲back to top
44
[53] Homiliae in Epistulam ad Romanos, 9, 11: PG 60, 470.
[54] Homilia de humilitate: PG 31, 530.
[55] Canon 4: DH 374.
[56] Sess. VI, Decr. de iustificatione, cap. 8: DH 1532.
[57] N. 1998.
[58] Ibid., 2007.
[59] S. Thomas Aquinas, Summa Theologiae, I-II,114, 5.
[60] S. Teresia a Iesu Infante, “Mea ipsius oblatio ut Victima Holocausti Amori Misericordi Boni
Dei” (Orationes, 6), Opere complete, Roma 1997, 943.
[61] Lucio Gera, “Sobre el misterio del pobre”, in P. Grelot-L.Gera-A.Dumas, El Pobre, Buenos
Aires 1962, 103.
[62] Haec est tandem doctrina catholica de “merito” post iustificationem: agitur de iustificati
cooperatione ad gratiae vitam augendam (cfr Catechismus Catholicae Ecclesiae, 2010) at haec
coooperatio nullo pacto efficit ut ipsa iustificatio et cum Deo amicitia humani meriti fiant obiectum.
[63] Cfr Adhort. ap. Evangelii gaudium (24 Novembris 2013), 95: AAS 105 (2013), 1060.
[64] Thomas Aquinas, Summa Theologiae, I-II, q. 107, art. 4.
[65] Homilia in Missa occasione Iubilaei personarum a societate exclusarum (13 Novembris 2016):
L’Osservatore Romano, 14-15 Novembris 2016, p. 8.
[66] Cfr Homilia in S. Missa apud Domum S. Marthae (9 Iunii 2014): L’Osservatore Romano, 10
Iunii 2014, p. 8.
[67] Ordo inter secundam et tertiam Beatitudinem mutatur in variis textuum traditionibus.
[68] Exercitia spiritualia, 23d: Ratisbonae 1920, 46-48.
[69] Manuscriptum C, 12r.
[70] A Patrum temporibus Ecclesia magni aestimat lacrimarum donum, sicut conspicitur etiam in
pulchra oratione Ad petendam compunctionem cordis: «Omnipotens et mitissime Deus, qui sitienti

5.5 Page 45

▲back to top
45
populo tuo fontem viventis aquae de petra produxisti: educ de cordis nostri duritia lacrimas
compunctionis; ut peccata nostra plangere valeamus, remissionemque eorum, te miserante,
mereamur accipere» (Missale Romanum, ed. typ. 1962, p. [110]).
[71] Catechismus Catholicae Ecclesiae, 1789; cfr 1970.
[72] Ibid., 1787.
[73] Diffamatio et calumnia sunt veluti actus terroris: proicitur bombum, aliquid deletur et aggressor
abit felix et tranquillus. Hoc valde differt a nobilitate illius qui appropinquat facie ad faciem
locuturus, cum serena sinceritate, de bono alterius cogitans.
[74] In quibusdam occasionibus necessarium esse potest de alicuius fratris difficultatibus loqui. His
in casibus evenire potest quod transmittatur relatus potius quam verum factum. Passio veram rem
facti deformat, commutat illud in relatum ac denique idem tradit singuli opinionis plenum. Ita
deletur res, nec veritas alius servatur.
[75] Adh. ap. Evangelii gaudium (24 Novembris 2013), 218: AAS 105 (2013), 1110.
[76] Ibid., 239: 1116.
[77] Ibid., 227: 1112.
[78] Litt. enc. Centesimus annus (1 Maii 1991), 41c: AAS 83 (1991), 844-845.
[79] Litt. ap. Novo millennio ineunte (6 Ianuarii 2001), 49: AAS 93 (2001), 302.
[80] Ibid.
[81] Bulla Misericordiae vultus (11 Aprilis 2015), 12: AAS 107 (2015), 407.
[82] Memoremus reactionem boni Samaritani coram viro, quem latrones fere mortuum reliquerunt
iuxta viam (cfr Lc 10,30-37).
[83] Conferentia Catholicorum Episcoporum Canadae – Commissio pro Negotiis Socialibus,
Epistula patens scripta membris Parlamenti, The Common Good or Exclusion: A Choice for
Canadians (1 Februarii 2001), 9.
[84] V Conferentia Generalis Episcoporum Latinorum Americanorum et Caribicorum, secundum
constans Ecclesiae magisterium, docuit humanum ens «semper sacrum esse, ab eius
conceptione, cunctis in gradibus eius exsistentiae, usque ad eius naturalem obitum, ac post

5.6 Page 46

▲back to top
46
obitum», eiusque vitam esse tuendam «a conceptione, in cunctis eius gradibus, usque ad
naturalem obitum» (Documentum Apparitiopolitanum, 29 Iunii 2007, 388; 464).
[85] Regula, 53,1: PL 66,749.
[86] Cfr ibid. 53,7: PL 66,750.
[87] Ibid. 53,15: PL 66,751.
[88] Bulla Misericordiae vultus (11 Aprilis 2015), 9: AAS 107 (2015), 405.
[89] Ibid. 10: AAS 107 (2015), 406.
[90] Adh. ap. postsyn. Amoris laetitia (19 Martii 2016), 311: AAS 108 (2016), 439.
[91] Adh. ap. Evangelii gaudium (24 Novembris 2013), 197: AAS 105 (2013), 1103.
[92] Cfr Summa Theologiae, II-II, q. 30, a. 4.
[93] Ibid., ad 1.
[94] Cristo en los Pobres, Madrid 1981, 37-38.
[95] Complures species sunt vexationis debiliorum quae, licet urbanae et reverentes et valde
spirituales etiam videantur, aliis tamen causa sunt multae aegritudinis quoad sui ipsius
existimationem.
[96] Cautelae spirituales, II: Contra daemonem, Cautela 3 [= Cautelae, 13: Opera, Romae 19794,
1070].
[97] Ibid.
[98] La Misericordia Divina nella mia anima. Diario della beata Suor Faustina Faustina Kowalska,
Città del Vaticano 1996, 132.
[99] S. Thomas Aquinas, Summa theologiae, I-II, q. 70, a. 3.
[100] Adhort. ap. Evangelii gaudium (24 Novembris 2013), 6: AAS 105 (2013), 1221.
[101] Precationem sancto Thomae More tributam recitandam commendamus: «Praesta mihi,
Domine, bonam concoctionem, sicut et quid concoquendum. Praesta mihi corporis salutem una et
animi laetitiam, quae opus est ad illam tuendam. Praesta mihi, Domine, animam sanctam, quae

5.7 Page 47

▲back to top
47
plurimi faciat omne bonum et purum neque horrescat peccatum, sed omnia potius callide reducat
in sedem. Praesta mihi animam nesciam taedii, querimoniarum, gemituum ac lamentorum et ne
sinas, ut de illo nimis amplo excruciar, quod egomet sum. Da mihi, Domine, sensum leporis.
Praesta mihi gratiam facetias intellegere ut paulum in vita laetitia afficiar eamque cum aliis
communicem. Amen».
[102] Adhort. ap. postsyn. Amoris laetitia (19 Martii 2016), 110: AAS 108 (2016), 354.
[103] Adhort. ap. Evangelii nuntiandi (8 Decembris 1975), 80: AAS 68 (1976), 73. Multum
conspicere interest quod in hoc textu beatusPaulus VI laetitiam cum parrhesia arcte devincit.
Sicuti «gaudii ac spei defectionem» queritur, et «suave et solacii plenum gaudium evangelizandi»
extollit, quod cum animi impetu coniungitur «quem neque homines neque res exstinguere» valent,
ut «mundus […] Evangelium accipiat non ab evangelizatoribus afflictis vel spe destitutis». In Anno
Sancto MCMLXXV, idem Paulus VI gaudio dicavit Adhortationem Apostolicam Gaudete in Domino
(9 Maii 1975): AAS 67 (1975), 289-322.
[104] Cautelae spirituales, III: Contra carnem et sensualitatem, Cautela 1: Opera, Romae 19794,
1072.
[105] S. Ioannes Paulus II, Adhort. ap. postsyn. Vita consecrata (25 Martii 1996), 42: AAS 88
(1996), 416.
[106] Confessiones, IX, 10, 23-25: PL 32, 773-775.
[107] Tria potissimum recordamur verba magni momenti: “possumne, gratias ago, ignosce”, quia
«verba apta, tempestive pronuntiata, amorem in singulos dies tuentur et alunt»: Adhort. ap.
postsyn. Amoris laetitia (19 Martii 2016), 133: AAS 108 (2016), 363.
[108] S. Teresia a Iesu Infante, Manuscriptum C, cc. 29v-30r: Opera omnia, Romae 1997, 269.
[109] Gradus perfectionis, 2: Opera, Romae 19794, 1079.
[110] Id., Consilia ad perfectionem attingendam, 9: Opera, Romae 19794, 1078.
[111] S. Teresia a Iesu, Vita ab ipsa scripta, VIII, 5: Opera, Romae 1981, 95.
[112] S. Ioannes Paulus II, Litt. ap. Orientale lumen (2 Maii 1995), 16: AAS 87 (1995), 762.
[113] Allocutio ad participes V Conventus nationalis Ecclesiae italicae apud templum cathedrale
Florentiae, 10 Novembris 2015: AAS 107 (2015), 1284.

5.8 Page 48

▲back to top
48
[114] Cfr S. Bernardus Claravallensis, Sermones in Canticum Canticorum, 61, 3-5: PL 183, 1071-
1073.
[115] Peregrini Russici narrationes, Mediolani 19793, 41, 129.
[116] Cfr Exercitia spiritualia, 230-237.
[117] Epistola ad Henricum de Castries, 14 Augusti 1901: Carolus de Foucauld, Opera spiritualia.
Florilegium, Romae 19832, 623.
[118] V Conferentia Generalis Episcoporum latinorum americanorum et caribicorum, Documentum
Apparitiopolitanum (29 Iunii 2007), 259.
[119] Conferentia Episcoporum Catholicorum Indiae, Declaratio finalis XXI Coetus plenarii (18
Februarii 2009), 3. 2.
[120] Cfr Homilia ad Missam in Domo S. Marthae, 11 Octobris 2013: L’Osservatore Romano, 12
Octobris 2013, p. 12.
[121] Cfr B. Paulus VI, Catechesis in Audientia generali die 15 Novembris 1972: Insegnamenti X
[1972], 1168-1170: «Una ex maximis necessitatibus est a malo illo tutela quod est Diabolus. […]
Malum non est tantum deficiens quiddam, sed efficiens, aliquis vivus, spiritualis, corruptus et
corruptor. Terribilis realitas: Arcana et timenda. A docrinae biblicae et ecclesiasticae ambitu
devertit qui eius exsistentiam negat; qui eandem principium ex se fingit, non orientem, sicut omnes
creaturae, a Deo; vel ut pseudorealitas explicatur, personarum quidem fictio mentis
cogitationisque ignotarum causarum nostrorum malorum».
[122] S. Iosephus Gabriel de Rosario Brochero, Homilia vexillorum, in Conferentia Episcopalis
Argentina, Sacerdos Brochero. Litterae et sermones, Bonaëropolis 1999, 71.
[123] Adhort. ap. Evangelii gaudium (24 Novembris 2013), 85: AAS 105 (2013), 1056.
[124] Super sepulcrum sancti Ignatii de Loyola hoc sapiens epitaphium invenitur: «Non coërceri a
maximo, contineri tamen a minimo divinum est».
[125] Hexaemeron, 1, 30.
Copyright © Dicastero per la Comunicazione - Libreria Editrice Vaticana