MO Vie - HOI KY NGUYEN XA 1815-1855 :: Don Bosco

Expand document

Collapse document

MO Vie - HOI KY NGUYEN XA 1815-1855

1 Pages 1-10

1.1 Page 1

1.2 Page 2

1.3 Page 3

1.4 Page 4

1.5 Page 5

1.6 Page 6

1.7 Page 7

1.8 Page 8

1.9 Page 9

1.10 Page 10

2 Pages 11-20

2.1 Page 11

2.2 Page 12

2.3 Page 13

2.4 Page 14

2.5 Page 15

2.6 Page 16

2.7 Page 17

2.8 Page 18

2.9 Page 19

2.10 Page 20

3 Pages 21-30

3.1 Page 21

3.2 Page 22

3.3 Page 23

3.4 Page 24

3.5 Page 25

3.6 Page 26

3.7 Page 27

3.8 Page 28

3.9 Page 29

3.10 Page 30

4 Pages 31-40

4.1 Page 31

4.2 Page 32

4.3 Page 33

4.4 Page 34

4.5 Page 35

4.6 Page 36

4.7 Page 37

4.8 Page 38

4.9 Page 39

4.10 Page 40

5 Pages 41-50

5.1 Page 41

5.2 Page 42

5.3 Page 43

5.4 Page 44

5.5 Page 45

5.6 Page 46

5.7 Page 47

5.8 Page 48

5.9 Page 49

5.10 Page 50

6 Pages 51-60

6.1 Page 51

6.2 Page 52

6.3 Page 53

6.4 Page 54

6.5 Page 55

6.6 Page 56

6.7 Page 57

6.8 Page 58

6.9 Page 59

6.10 Page 60

7 Pages 61-70

7.1 Page 61

7.2 Page 62

7.3 Page 63

7.4 Page 64

7.5 Page 65

7.6 Page 66

7.7 Page 67

7.8 Page 68

7.9 Page 69

7.10 Page 70

8 Pages 71-80

8.1 Page 71

8.2 Page 72

8.3 Page 73

8.4 Page 74

8.5 Page 75

8.6 Page 76

8.7 Page 77

8.8 Page 78

8.9 Page 79

8.10 Page 80

9 Pages 81-90

9.1 Page 81

9.2 Page 82

9.3 Page 83

9.4 Page 84

9.5 Page 85

9.6 Page 86

9.7 Page 87

9.8 Page 88

9.9 Page 89

9.10 Page 90

10 Pages 91-100

10.1 Page 91

10.2 Page 92

10.3 Page 93

10.4 Page 94

10.5 Page 95

10.6 Page 96

10.7 Page 97

10.8 Page 98

10.9 Page 99

10.10 Page 100

11 Pages 101-110

11.1 Page 101

11.2 Page 102

11.3 Page 103

11.4 Page 104

11.5 Page 105

11.6 Page 106

11.7 Page 107

11.8 Page 108

11.9 Page 109

11.10 Page 110

12 Pages 111-120

12.1 Page 111

12.2 Page 112

12.3 Page 113

12.4 Page 114

12.5 Page 115

12.6 Page 116

12.7 Page 117

12.8 Page 118

12.9 Page 119

12.10 Page 120

13 Pages 121-130

13.1 Page 121

13.2 Page 122

13.3 Page 123

13.4 Page 124

13.5 Page 125

13.6 Page 126

13.7 Page 127

13.8 Page 128

13.9 Page 129

13.10 Page 130

14 Pages 131-140

14.1 Page 131

14.2 Page 132

14.3 Page 133

14.4 Page 134

14.5 Page 135

14.6 Page 136

14.7 Page 137

14.8 Page 138

14.9 Page 139

14.10 Page 140

15 Pages 141-150

15.1 Page 141

15.2 Page 142

15.3 Page 143

15.4 Page 144

15.5 Page 145

15.6 Page 146

15.7 Page 147

15.8 Page 148

15.9 Page 149

15.10 Page 150

16 Pages 151-160

16.1 Page 151

16.2 Page 152

16.3 Page 153

16.4 Page 154

16.5 Page 155

16.6 Page 156

16.7 Page 157

16.8 Page 158

16.9 Page 159

16.10 Page 160

17 Pages 161-170

17.1 Page 161

17.2 Page 162

17.3 Page 163

17.4 Page 164

17.5 Page 165

17.6 Page 166

17.7 Page 167

17.8 Page 168

17.9 Page 169

17.10 Page 170

18 Pages 171-180

18.1 Page 171

18.2 Page 172

18.3 Page 173

18.4 Page 174

18.5 Page 175

18.6 Page 176

18.7 Page 177

18.8 Page 178

18.9 Page 179

18.10 Page 180

19 Pages 181-190

19.1 Page 181

19.2 Page 182

19.3 Page 183

19.4 Page 184

19.5 Page 185

19.6 Page 186

19.7 Page 187

19.8 Page 188

19.9 Page 189

19.10 Page 190

20 Pages 191-200

20.1 Page 191

20.2 Page 192

20.3 Page 193

20.4 Page 194

20.5 Page 195

20.6 Page 196

20.7 Page 197

20.8 Page 198

20.9 Page 199

MO Vie - HOI KY NGUYEN XA 1815-1855

1 Pages 1-10

▲back to top

1.1 Page 1

▲back to top

Thaùnh Gioan Bosco

HOÀI KYÙ

NGUYEÄN XAÙ

THAÙNH

PHANXICOÂ SALEÂ

TÖØ NAÊM 1815 ÑEÁN 1855

Ngöôøi dòch: Xuaân Uyeån

Don Bosco Xuaân Hieäp 2005

1.2 Page 2

▲back to top

LÔØI PHI LOÄ

Baûn dòch vaø ghi noát naøy ñöôïc thöïc hieän do yeâu caàu cuûa

Ban Ñaøo Luyeän Tænh doøng Don Bosco Vieät Nam, vaø döïa

treân ba aán baûn:

1. Hoài Kyù Nguyeän XaÙ do Cha Eugenio Ceria cho

xuaát baûn, Toârinoâ, 1946.

2. Hoài Kyù Nguyeän Xaù do Antoânioâ da Silva Ferreira,

thuoäc vieän lòch söû Saleâdieâng cuûa UPS, LAS-

ROMA xuaát baûn naêm 1992.

3. Hoài Kyù Nguyeän Xaù do Don Bosco Publications,

New Rochelle, New York, xuaát baûn naêm 1989,

vôùi baûn dòch sang tieáng Anh cuûa Daniel Lyons,

SDB, vaø phaàn ghi noát cuûa Eugenio Ceria, SDB,

Lawrence Castelvecchi, SDB vaø Michael Mendl,

SDB.

Caùc soá thöù töï vaø ñeà muïc toång quaùt cuûa caùc chöông laø do

ngöôøi dòch vaø ghi noát theâm vaøo, coøn ñeà muïc chi tieát laø

cuûa Don Bosco.

Don Bosco nhö moät ngöôøi cha vieát cho caùc con caùi tinh

thaàn cuûa ngaøi veà cuoâc maïo hieåm vó ñaïi cuûa thôøi kyø ban

ñaàu cuûa Nguyeän Xaù, cuûa Ôn Chuùa ñaõ goïi ngaøi vaøo muõi

tieán coâng ñoäc ñaùo phuïc vuï cho giôùi treû noùi chung vaø ñaëc

bieät giôùi treû ngheøo vaø bò boû rôi, moät muïc tieâu lôùn cuûa

Giaùo Hoäi vaø Xaõ Hoäi moïi thôøi. Ñoù laø caùch Don Bosco ñaõ

ñoïc ñöôïc töø Tin Möøng Chuùa Gieâsu, döôùi söï höôùng daãn

cuûa moät Baø Giaùo aân caàn laø Ñöùc Trinh Nöõ Maria Phuø Hoä.

Hoaøn toaøn caên cöù vaøo caùc taøi lieäu lòch söû, nhöng ngoøi buùt

phoùng khoaùng cuûa Don Bosco taïo neân caû moät thieân anh

huøng ca saâu saéc vaø vui nhoän, caûm kích ñeán chaûy nöôùc

maét vaø boäc tröïc, thaân yeâu. Lôøi leõ raát ñôn sô, nhöng söù

ñieäp vaø yù nghóa noùng boûng, loái cuoán vaø traøn treà hy voïng.

Ngaøy nay, caùc con caùi cuûa ngaøi ñeàu chaân nhaän ôû ñaây coù

caû moät kho taøng vaø yù nghóa veà con ñöôøng soáng ñoäc ñaùo

cuûa vò thaùnh töøng laø cha, thaày, vaø baïn cuûa giôùi treû.

Xin ghi laïi moät soá nguoàn baèng chöõ vieát taét:

AAT = Archivio Arcivescovile di Torino [Vaên khoá Toøa

Toång Giaùm Muïc Toârinoâ.

ASC = Archivio Salesiano Centrale [Vaèn khoá trung

öông Saleâdieâng]

ASCT = Archivio Storico della Cittaø di Torino [Vaên khoá

lòch söû thaønh phoá Toârinoâ]

E = Epistolario di S. Giovanni Bosco [Caùc thö thaùnh

Gioan Bosco]

FDB = Fondo Don Bosco [Nguoài söû lieäu Don Bosco].

OE = Opere Edite [Caùc aán baûn cuûa Don Bosco].

1.3 Page 3

▲back to top

NHAÄP ÑEÀ

Vieäc xuaát baûn saùch naøy ñaùp öùng öôùc ao cuûa nhieàu ngöôøi.

Trong caùc saùch chuyeän veà thaùnh Gioan Bosco, coù nhaéc

ñeán caùc “Hoài Kyù” chaéc chaén naøo ñoù cuûa Ngaøi, nhöng

caùc ñoäc giaû laïi khoâng theå hieåu ñöôïc ñoù laø nhöõng taøi lieäu

gì, vaø taïi sao coù moät böùc maøn bí aån gì ñoù bao truøm leân

Caùc Hoài Kyù naøy. Noãi toø moù ñöôïc khôi daäy, nhöng ta

khoâng theå choái ñaây laø moät söï toø moø chính ñaùng. Vaø ñaây,

chuùng ta muoán ñaùp öùng söï toø moø aáy.

TAÏI SAO KHOÂNG SÔÙM XUAÁT BAÛN

Caùc Hoài Kyù naøy laø gì, Chuùng ta seõ sôùm noùi tôùi; coøn taïi

sao khoâng xuaát baûn, thì coù moät lyù do. Döôùi hình thöùc lôøi

phi loä, Don Bosco ñaõ noùi: “Tröôùc heát cha phaûi neâu leân

tröôùc laø cha vieát cho caùc Saleâdieâng raát yeâu quí cuûa cha

vôùi leänh caám khoâng cho xuaát baûn ra coâng chuùng nhöõng

chuyeän naøy tröôùc vaø sau khi cha cheát”. Chính cha ñaõ

nhaán maïnh ñeán thôøi kyø thöù hai [töùc laø sau khi cheát]. Cha

khoâng thoûa maõn veà leänh caám naøy, cha ñaõ nhaéc laïi söï

daønh rieâng tuyeät ñoái ôû ñaàu moãi moät trong ba phaàn maø

cuoán saùch ñöôïc phaân chia: “Chæ daønh cho caùc Hoäi vieân

Saleâdieâng maø thoâi”. Nhöõng leänh khaúng ñònh roõ raøng nhö

vaäy ñaõ khoâng cho pheùp nhöõng ngöôøi coù löông taâm kính

sôï aán haønh cuoán saùch, nhöng ñaõ khoâng ngaên caûn nhöõng

ai coù trong tay Caùc Hoài Kyù naøy söû duïng chuùng moät caùch

thoaûi maùi, hoaëc söû duïng raát nhieàu noäi dung cuûa noù maø

khoâng tuyeân boá ra, hoaëc thuaät laïi nhieàu ñoaïn cuûa chuùng

hoaëc taùch leû vaø xaùo troän chuùng töø ñaàu ñeán cuoái vaø taùi

vieát laïi phaàn ña Caùc Hoài Kyù ñaõ bò giaûm thieåu thaønh töøng

maûng. Chæ moät traïng huoáng söï vieäc nhö vaäy cuõng ñaõ ñuû

khoâng nhöõng ñeå bieän minh, maø coøn baét buoäc vieäc xuaát

baûn y nguyeân vaø toaøn boä cuoán saùch.

Nhöng vieäc bieän minh tröôùc caùc ñoäc giaû cuûa hoâm nay

ñaây khoâng mieãn chöôùc chuùng toâi cuõng phaûi bieän minh

cho mình tröôùc chính Taùc Giaû Cuoán Saùch. Hieän nay

chuùng ta phaûi gaùn yù nghóa vaø giaù trò gì cho leänh caám maø

cha ñaõ nhieàu laàn nhaéc laïi nhö theá? Cöù nghe cung gioïng

cuûa noù thì leänh naøy khoâng coù nghóa gì khaùc ngoaøi vieäc

xaùc ñònh ñaây laø moät cuoán saùch khoâng coù yù ñöôïc ñöa ra

khoûi laõnh vöïc cuûa Gia Ñình Saleâdieâng, ñeå khi vì söï tieän

duïng ñoøi hoûi phaûn in aán, thì khoâng ñöôïc ñöa cuoán saùch

ra khoûi ngöôõng cöûa cuûa moãi nhaø vaø khoâng ñöôïc tìm baát

cöù moät hình thöùc phoå bieán cho coâng chuùng naøo caû. Vieát

veà mình vaø veà caùc hoaït ñoäng vaø caùc bieán coá caù nhaân vaø

nhaèm ñeå daïy doã caùc con caùi cuûa mình, cha khoâng theå

cho pheùp ngöôøi ta giaû thieát raèng cha nhaém tôùi phoå bieán

cho coâng chuùng, thaäm chí cha coøn caûm thaáy caàn thieát

phaûi loaïi tröø moät caùch tích cöïc caùi yù höôùng naøy. Trong

boán böùc töôøng cuûa caên nhaø, ai cuõng bieát moät ngöôøi cha

coù theå raát thoaûi maùi noùi nhöõng chuyeän khoâng nhaèm löu

haønh ra beân ngoaøi. Nhöng coøn theâm lyù do nöõa. Nhöõng

trang nhö theá naøy, ñöôïc vieát nhanh, khoâng khuoân saùo,

theá roài tuy coù ñöôïc duyeät laïi, nhöng vaãn thieáu vaên phong

chöõng chaïc laø caùi maø baát cöù ai töï troïng vaãn chaúng bao

giôø xao nhaõng trong caùc tröôùc taùc cuûa mình tröôùc khi cho

pheùp in ra. Caùi ñoù laø moät lyù do ñaùng keå ñeå khoâng muoán

cho Caùc Hoài Kyù naøy ñöôïc phoå bieán. Chuùng ta chaúng theå

tin raèng Don Bosco deã daøng boû qua hình thöùc vaên chöông

1.4 Page 4

▲back to top

trong caùc tröôùc taùc maø cha chuaån bò cho xuaát baûn. Naêm

1877, khi cha laàn cuoái cuøng söûa laïi baûn thaûo veà tieåu luaän

cuûa cha veà Heä Thoáng Döï Phoøng, tröôùc khi cho ñem di

laøm aán baûn, cha ñaõ maáy laàn laøm laïi, vieát ñi roài vieát laïi,

thöû heát caùi naøy ñeán caùi khaùc, ñeán ñoä cha taâm söï vôùi moät

ngöôøi baïn thaân1: “Cha haàu nhö than phieàn vôùi chính toâi

raèng cha chaúng haøi loøng chuùt naøo caû veà caùc ñoaïn vieát

cuûa cha. Xöa cha ñaõ vieát bieát bao nhieâu laø trang saùch

moät maïch maø cha chaúng caàn ñoïc laïi; giôø thì cha vieát,

söûa, taùi vieát laïi, taùi cheùp laïi roài vieát laïi ñeán laàn thöù tö vaø

thöù naêm, maø cha vaãn chaúng haøi loøng vôùi caùc ñoaïn vieát

cuûa cha”. Hai naêm sau khi ñaõ keát thuùc cuoán “Caùc Hoài

Kyù”ù naøy, cha cuõng ñaõ thoát leân nhö vaäy. Noãi lo laéng ñeán

hình thöùc vaên chöông cuõng vaãn laø noãi day döùt cuûa Don

Bosco.

TAÏI SAO BAÂY GIÔØ LAÏI CHO XUAÁT BAÛN

Ngoaøi hai nhaän ñònh ñaõ ñöôïc trình baøy ôû treân, chuùng ta

khoâng theå nghó ra moät lyù do naøo khaùc ñaõ coù theå khieán

cha giôùi haïn con soá caùc ñoäc giaû ñeán möùc aáy. Nhöng

chuùng ta ngay laäp töùc phaûi noùi theâm raèng caùc vaán ñeà

treân khoâng coøn coù moät aùp ñaët naøo treân chuùng ta nöõa,

trong khi coøn coù bieát bao lyù do thuyeát phuïc chuùng ta phaûi

laøm ngöôïc laïi. Ngaøy hoâm nay Don Bosco ñaõ ñi vaøo lòch

söû, vaø vaøo trong moät lòch söû vó ñaïi, vaø thaäm chí coøn vaøo

trong danh muïc caùc vò Thaùnh. Giôø ñaây, veà caùc nhaân vaät

lòch söû, chaúng coù gì thoaùt ra khoûi taàm nghieân cöùu cuûa caùc

1 Cronacheta (Söû bieân nieân) chöa ñöôïc in ra cuûa Don Barberis, 22

thaùng tö 1877.

hoïc giaû. Coøn veà caùc thaùnh ñaõ ñöôïc ghi vaøo soå boä caùc

thaùnh, thì chaúng coù ai nghi ngôø raèng caùc ngaøi, khi noùi veà

chính mình, ñaõ chaúng laøm ñieàu ñoù vì khoe khoang hay vì

nhöõng muïc tieâu baát xöùng. Coøn veà hình thöùc vaên chöông

cuûa “Caùc Hoài Kyù”ù naøy, vieäc thieáu duïng coâng, thay vì

laøm giaûm ñi caùc giaù trò cuûa chuùng, caøng laøm cho chuùng ta

ñaùnh giaù, thöôûng thöùc chuùng vì neùt boäc tröïc loä ra töø

chuùng do vieäc ñaáy laø moät coâng trình ñöôïc toaùt ra moät

maïch. Thaäm chí trong tröôøng hôïp nhö vaäy, ta chaúng sôï gì

moät tinh thaàn linh maãn troåi vöôït seõ laïi coù theå queân ñi baûn

thaân mình ñeå chæ noùi leân nhöõng chuyeän taàm phaøo.

Hôn nöõa, söï haïn cheá Don Bosco ñaët cho chuùng ta cuõng

khoâng coøn 1yù do nöõa. Bôûi ngaøy 2-2-1876, noùi cho caùc

giaùm ñoác hoïp maët taïi Nguyeän XaùÙ, vaø baøn trôû laïi caùc

nguoàn goác xa xöa cuûa Tu Hoäi Saleâdieâng, ngaøi noùi ñeán söï

caàn thieát phaûi chuaån bò caùc söû lieäu ñeå vieát moät boä söû

hoaøn bò. Ngaøi theâm: “Vì vinh danh cuûa Thieân Chuùa, vì

phaàn roãi caùc linh hoàn, vì söï phaùt trieån cuûa Tu Hoäi, nhieàu

chuyeän caàn phaûi ñöôïc bieát ñeán.” Ngaøi noùi theâm khi tieáp

tuïc caét nghóa: “Coù theå noùi khoâng coù chuyeän gì maø khoâng

ñöôïc bieát tröôùc. Cha ñaõ khoâng tieán moät böôùc veà Tu Hoäi

maø khoâng coù moät söï kieän sieâu nhieân khuyeân cha neân

laøm. Khoâng coù moät söï thay ñoåi, hoaøn bò hoùa, hay moät söï

phaùt trieån naøo maø khoâng ñöôïc ñi lieàn tröôùc bôûi moät leänh

cuûa Chuùa. Chuùng ta coù theå vieát veà nhöõng chuyeän ñaõ thöïc

söï xaåy ra, vaø vieát vôùi chi tieát vaø vôùi söï chính xaùc.”

Nhöng laøm sao coù theå noùi veà nhöõng chuyeän naøy maø

khoâng ñöa Don Bosco vaøo giöõa? Chính Don Bosco ñaõ

tuyeân boá: “Tôùi ñieåm naøy, khoâng coøn phaûi neå maët Don

Bosco hay baát cöù ngöôøi naøo khaùc. Cha thaáy laø cuoäc ñôøi

1.5 Page 5

▲back to top

Don Bosoco hoaøn toaøn hoøa laãn vôùi ñôøi soáng cuûa Tu Hoäi,

do ñoù haõy noùi veà cuoäc ñôøi aáy.Coù quan troïng gì vieäc

ngöôøi ta xeùt ñoaùn cha caùch naøy hay caùch khaùc? Ngöôøi ta

coù noùi gì ñi nöõa, seõ chaúng taùc ñoäng ñeán cha; cha cuõng

chaúng hôn hay chaúng keùm gì caùi cha thaät söï laø tröôùc maët

Thieân Chuùa. Nhöng quan troïng laø caùc coâng vieäc cuûa

Thieân Chuùa ñöôïc toû loä.”

TAÏI SAO HOÀI KYÙ NGUYEÄN XAÙ LAÏI ÑÖÔÏC VIEÁT RA?

Khoâng ai nghó Don Bosco, khi quyeát ñònh vieát, ñaõ daán

thaân vaøo coâng vieäc naøy do yù muoán töï phaùt cuûa ngaøi.

Xem ra vaøo luùc ñaët tay vaøo buùt, ngaøi ñaõ coù moät caùi nhìn

roõ raøng nhö caùi nhìn ngaøi ñaõ boäc loä trong baøi noùi chuyeän

vôùi caùc giaùm ñoác; neáu khoâng phaûi laø theá, ngaøi ñaõ chaúng

ñôïi cho ñeán khi söï vaâng lôøi boù buoäc ngaøi phaûi vieát. Laàn

ñaàu tieân ñi Roâma vaøo naêm 1858, Ñöùc Pioâ IX ñaõ töøng

nghe noùi ñoâi chuùt veà ngaøi, sau khi ñaõ nghe chính ñoâi moâi

ngaøi keå Coâng Cuoäc Cuûa Caùc Nguyeän XaùÙ Caùc Ngaøy Leã

ñaõ ñöôïc phaùt sinh nhö theá naøo, tröïc giaùc thaáy laø coù

nhöõng yeáu toá sieâu nhieân ôû trong ñoù, vaø muoán ñöôïc thoâng

tin veà moïi chuyeän. Khi ñoù Don Bosco daâng leân ngaøi moät

töôøng trình coù neâu roõ caùc hoaøn caûnh. Theá laø sau ñoù Ñöùc

Giaùo Hoaøng nhaén nhuû ngaøi khi trôû veà Toârinoâ, haõy vieát

laïi caùc giaác mô vaø nhöõng chuyeän coøn laïi moät caùch ñaày

ñuû caùc chi tieát caù bieät vaø theo nghóa chöõ cuûa chuùng, vaø

caàn phaûi löu giöõ laïi tröôùc taùc ñoù nhö gia saûn cho Tu Hoäi

vaø ñöôïc söû duïng nhö laø lôøi khích leä vaø Qui Luaät cho caùc

con caùi cuûa ngaøi1. Nhöng Don Bosco ñaõ ñeå troâi qua 9

1 MB.,V, 882

naêm maø khoâng thi haønh lôøi nhaén nhuû. Naêm 1867, Don

Bosco gaëp laïi Ñöùc Thaùnh Cha. Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc nhôù

laïi ñieàu ngaøi ñaõ noùi cho Don Bosco ôû laàn gaëp tröôùc, ñaõ

muoán bieát lieäu Don Bosco ñaõ löu yù thöïc hieän chöa;

nhöng Don Bosco ñaõ phaûi xin loãi baèng caùch noùi raèng caùc

coâng vieäc baän bòu ñaõ khoâng cho pheùp ngaøi laøm ñieàu ñoù.

Nghe vaäy, Ñöùc Thaùnh Cha noùi: -Tuy vaäy, cha nhaéc laïi,

khi söï vieäc nhö vaäy, con haõy boû taát caû moïi coâng vieäc

khaùc,vaø haõy vieát. Laàn naøy khoâng chæ laø moät lôøi khuyeân,

maø laø moät meänh leänh. Lôïi ích maø chuyeän naøy taïo ra cho

caùc con caùi cuûa con, con khoâng coù theå hieåu ñaày ñuû ñaâu.1

Chæ coøn coù caùch laø vaâng lôøi thoâi, vaø Don Bosco ñaõ vaâng

lôøi;tuy khoâng phaûi laø ngay laäp töùc. Nhöõng lo laéng thuoäc

ñuû loaïi, caùc cuoäc haønh trình khoâng theå boû ñi ñöôïc vaø laïi

thöôøng xuyeân, vaø sau cuøng laø moät côn beänh naëng vaø daøi

ñaõ caát khoûi ngaøi caùi khaû naêng vieát; nhöng vöøa khi söùc

khoûe cuûa ngaøi ñöôïc taùi laäp, Don Bosco caét ñöùt taát caû moïi

trì treä.

NOÄI DUNG

Muïc ñích cuûa Don Bosco laø keå laïi nhöõng nguoàn goác cuûa

Nguyeän XaùÙ Saleâdieâng vaø nhöõng söï vieäc chính trong caùc

thôøi kyø ñaàu xa xaêm vaø may maén. Ngaøi thoáng nhaát laïi caùc

thoâng tin veà vieäc chuaån bò baûn thaân ngaøi taïi gia ñình, hoïc

ñöôøng vaø trong ñôøi soáng linh muïc. Coâng Cuoäc ñöôïc

Chuùa quan phoøng, vaø do ngaøi taïo laäp ra ñaõ ñaït tôùi möùc

choùi ngôøi cuûa söï vó ñaïi, ñeán noãi daãn ñeán moái quan taâm

1 MB., VIII,587.

1.6 Page 6

▲back to top

muoán bieát caùi con ngöôøi maø Trôøi Cao ñaõ choïn ñeå laøm

duïng cuï cho nhöõng keá hoaïch naøy quaû ñaõ ñöôïc thaønh hình

laøm sao. Keá ñeán laø phaàn trung taâm cuûa töôøng thuaät taïi

ñoù phaùc thaûo ra thôøi kyø trong ñoù Don Bosco, ñöôïc Trôøi

Cao naâng ñôõ, ñaõ chieán ñaáu giöõa caùc khoù khaên gian khoå

thuoäc ñuû loaïi, bò ngöôøi ñôøi choáng cöï, khoâng coù nôi ñaäu

laïi, khoâng coù caùc phöông tieän ñeå taïo neân moät caùi gì cuï

theå vaø vöõng beàn cho moät cô cheá, luoân luoân ôû trong taàm

nhaém cuûa boïn laøm tay sai cho chính keû thuø cuûa taát caû

moïi söï thieän haûo. Phaàn cuoái cuøng, Don Bosco cho chuùng

ta chöùng kieán vieäc toå chöùc Coâng Cuoäc ngay töø luùc ban

ñaàu döïa treân caùc neàn taûng coù söùc ñaûm baûo cho moät

töông lai. Veà taát caû caùc thôøi gian naøy, Don Bosco khoâng

leân tieáng noùi tôùi taát caû moïi chuyeän maø caùc ngöôøi vieát

cuoäc ñôøi cuûa ngaøi bieát noùi chuùng ra , ngöôïc laïi ngaøi chæ

taäp trung laïi treân caùc döõ kieän noåi baät, hay laø thieát yeáu vaø

coù yù nghóa hôn caû; Nhöng trong töôøng thuaät cuûa ngaøi,

ngaøi ñaët vaøo trong ñoù caùi maø khoâng moät ngöôøi vieát töï

thuaät coù theå cho vaøo ñöôïc, ñoù laø taát caû taâm hoàn cuûa

mình.

TAÀM QUAN TROÏNG CUÛA BAÛN VAÊN

Moät baûn vaên nhö laø Caùc Hoài Kyù coù giaù trò bôûi nhieàu lyù

do. Noù giôùi thieäu cho chuùng ta caùc taøi lieäu töï thuaät vaø

taâm linh veà moät dung maïo lôùn cuûa Hoäi Thaùnh Coâng

Giaùo, veà caùc moái töông quan Hoäi Thaùnh - Nhaø Nöôùc, veà

neàn giaùo duïc cuûa theá kyû XIX. Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan

Phaoloâ II ñaõ noùi:

- Don Bosco chính laø moät böôùc ngoaëc cuûa lòch söû

Hoäi Thaùnh. Quaû vaäy, Ngaøi ñaõ ñeå laïi sau ngaøi moät

quan nieäm, moät giaùo huaán, moät kinh nghieäm vaø

moät phöông phaùp taïo thaønh moät phaàn cuûa di saûn

chuùng ta. Baèng nhöõng lôøi cuûa vò tieàn nhieäm ñaùng

kính cuûa toâi, Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI, ngaøi laø

“moät thieân taøi noåi tieáng cuûa khoa sö phaïm vaø

khoa huaán giaùo hieän ñaiï, vaø treân heát, moät thieân

taøi cuûa söï thaùnh thieän…”1

Caùc Hoài Kyù cuûa ngaøi laø nguoàn vaên nguyeân thuûy thieát

yeáu veà ngaøi laøm gì, taïi sao laømù, vaø laøm nhö theá naøo.Don

Bosco laø ngöôøi laøm vaø thöïc hieän, ngöôøi saùng laäp Gia

Ñình Saleâdieâng roäng lôùn goàm Tu Hoäi Saleâdieâng, Con

Ñöùc Meï Phuø Hoä, Caùc Coäng Taùc Vieân Saleâdieâng, caùc

Tình Nguyeän Vieân, vaø( cho tôùi naêm 1998) taùm Tu Hoäi

Nöõ Tu gôïi höùng töø ñaëc suûng cuûa ngaøi. Ngaøi ñaõ sai caùc

nhaø truyeàn giaùo ñi khaép theá giôùi ñeå rao gæng Tin Möøng

vaø giaùo duïc caùc ngöôøi treû.

Giaùo Hoäi Coâng Giaùo lieät Don Bosco vaøo haïng “Anh

Huøng”, moät maãu göông ñeå baét chöôùc, moät vò thaùnh trong

danh saùch caùc thaùnh. Caùc Hoài Kyù cuûa ngaøi toû loä con

ngöôøi chaân thaät cuûa ngaøi, caùc cuoäc chieán ñaáu cuûa ngaøi

vôùi chính mình, vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, vôùi moâi tröôøng

xung quanh; söï phaùt trieån nhaân baûn vaø thieâng lieâng cuûa

ngaøi. Chuùng cho thaáy vai troø cuûa meï ngaøi trong tö caùch

baø giaùo ñaàu tieân vaø toát nhaát treân traàn gian cuûa ngaøi.

1 Act of the General Council, n. 329, p. 26.

1.7 Page 7

▲back to top

Vôùi moät söï ñôn sô, vò thaùnh xöng thuù moät soá caùc khuyeát

ñieåm cuûa tuoåi treû cuûa ngaøi. Ngaøi ñaõ leân aùn moät caùch

khaù nghieâm khaéc moät vaøi buøng phaùt cuûa caùi nghò löïc

khoâng ñöôïc kieàm cheá, nhöng quaûng ñaïi cuûa ngaøi. Ngaøi

noùi ñeán vieäc qui thuaän cuûa ngaøi cho söï hö vinh vaø vieäc

ñoâi khi thieáu beàn taâm cuûa ngaøi. Nhöõng loãi ñoù chæ laø

nhöõng tia saùng ñaây kia cho thaáy raèng ngaøi vaãn coøn treân

ñöôøng haønh trình cuûa söï vaâng phuïc ôn suûng cuûa Chuùa.

Ñaâu laø baøi hoïc toát nhaát phaûi hoïc töø Caùc Hoài Kyù naøy?

Don Bosco chính mình keå cho chuùng ta raèng chuoãi kyù söï

naøy “seõ laø moät ghi nhôù ñeå giuùp cho ngöôøi ta vöôït thaéng

caùc vaán ñeà seõ xaåy ñeán trong töông lai nhôø hoïc laáy töø

quaù khöù.” Ñuùng laø ngaøi noùi ñieàu ñoù cho caùc ngöôøi

Saleâdieâng, nhöng voøng thính giaû vaãn coù theå nôùi roäng

theâm. Caâu chuyeän ñôøi soáng cuûa ngaøi keå laïi nhöõng khoù

khaên caûn trôû cuoäc haønh trình cuûa moät vò thaùnh lôùn, nhöng

ñaõ khoâng theå döøng ngaøi laïi ñeå khoâng ñaït ñeán ñöôïc muïc

tieâu ñaõ ñöôïc ñaët ra cho ngaøi bôûi Chuùa Quan Phoøng. Caùc

göông cuûa ngaøi laø moät baøi hoïc cho taát caû nhöõng ai phaûi

vöôït thaéng nhöõng gian khoå ñeå ñaït tôùi moät muïc tieâu ñaõ

ñöôïc chæ ñònh hay ñaõ ñöôïc choïn löïa.

Caùc Hoài Kyù Nguyeän Xaù coøn laø nhaân chöùng khoâng chæ

cho linh ñaïo cuûa moät vò thaùnh vaø cho caùc böôùc khôûi ñaàu

cuûa moät coâng cuoäc toâng ñoà to lôùn, maø coøn laøm chöùng

cho moät thôøi kyø taïo thaønh ñaày haøo höùng cuûa lòch söû

Chaâu Aâu. Raûi raùc trong cuoán Hoài Kyù laø caùc suy nghó veà

caùc nhaân vaät vaø caùc vaán ñeà chính trò vaø toân giaùo ñaùnh

daáu moät thôøi kyø thaùch ñoá cuûa lòch söû Nöôùc YÙ. Trong caùc

trang saùch naøy chuùng ta chöùng kieán söï khôûi ñaàu cuûa

vieäc ñoâ thò hoùa vaø Kyõ ngheä hoùa cuûa Nöôùc YÙ vaø nhöõng

traøo löu quoác gia chuû nghóa vaø choáng ñoái haøng giaùo só laø

nhöõng caùi ñaõ taïo neân moät Nöôùc YÙ thoáng nhaát vaøo thôøi

cuûa Don Bosco. Don Bosco ñaõ khoâng taäp trung laêng kính

vaøo caùc bieán coá naøy vì chính chuùng. Nhöng caùc thay ñoåi

xaõ hoäi laø lyù do cuûa coâng trình cuûa ngaøi, vaø nhöõng thay

ñoåi chính trò ñaõ khoâng coù theå taùc ñoäng xaáu ñeán coâng

trình aáy.

Caùc Hoài Kyù laø töï truyeän cuûa moät nhaø giaùo duïc lôùn hieän

ñaïi. Ngaøi khoâng phaûi laø moät lyù thuyeát gia, maø laø moät

ngöôøi thöïc haønh. Moät soá ít tröôùc taùc tröïc tieáp veà sö phaïm

cuûa ngaøi laø thöïc tieãn hôn laø lyù thuyeát, döïa treân khoâng

phaûi laø tieàn ñeà trieát lyù hay taâm lyù, maø laø treân nhöõng naêm

kinh nghieäm.

Caùc Hoài Kyù Nguyeän XaùÙ keå laïi caùi kinh nghieäm naøy. Noù

khoâng thuaàn tuùy mang tính chaát caùc giai thoaïi, bôûi noù keå

cho chuùng ta caùi taïi sao Don Bosco ñaõ laøm caùi ngaøi ñaõ

laøm vaø ñaõ thöû laøm moät vaøi phaân tích veà söï thaønh coâng

hay laø thaát baïi laø keát quaû cuûa noù. Phaàn ñaàu ñaëc bieät

chöùa raát nhieàu söï höôùng daãn, aùp löïc cuûa tuoåi treû, vieäc

ñaøo luyeän luaân lyù vaø phöông phaùp luaän. Hoài Kyù mieâu taû

vaø laø hieän thaân cuûa caùi neàn taûng thieát yeáu cuûa moät keá

hoaïch giaùo duïc maø 100 naêm sau caùi cheát cuûa vò saùng laäp

ñaõ ñaït tôùi con soá 17650 caùc linh muïc vaø tu só nam laøm

vieäc taïi 1572 trung taâm, tröôøng hoïc, giaùo xöù, ñieåm

truyeàn giaùo vaø nhaø in taïi 99 quoác gia, vaø 17144 nöõ tu

saleâdieâng laøm vieäc taïi 1508 trung taâm, vaø khoâng keå heát

caùc Coäng Taùc Vieân vaø caùc Cöïu Hoïc Vieân Saleâdieâng. Noù

ñaõ saûn sinh ra bieát bao vò thaùnh, caùc hoïc sinh thaùnh vaø

1.8 Page 8

▲back to top

ñöôïc Giaùo Hoäi nhìn nhaän nhö thaùnh Ñaminh Savio, chaân

phöôùc Laura Vicunia, ngöôøi ñaùng kính Zeferino

Namuncura, taát caû laø nhöõng hoïc sinh khoâng vò naøo vöôït

quaù 19 tuoåi.

Ñaáng saùng laäp cuûa moät keá hoaïch thaønh coâng nhö theá

chaéc chaén coù moät caùi gì ñoù ñeå noùi vôùi caùc ngöôøi giaùo

duïc khaép moïi nôi: Kitoâ höõu hay khoâng Kitoâ höõu, trong

tröôøng coâng cuõng nhö tö, trong nhaø treû, vöôøn treû hay

trong ñaïi hoïc, trong taát caû caùc ñoaøn nhoùm treû höøng höïc

lyù töôûng vaø moäng mô. Phöông phaùp giaùo duïc cuûa lyù trí,

toân giaùo (hay ít nhaát laø nhöõng giaù trò luaân lyù), vaø cuûa

loøng yeâu thöông, phöông phaùp naøy vöôït ra beân ngoaøi

moïi ranh giôùi, vaên hoùa vaø thôøi ñaïi.

CAÙC SALEÂDIEÂNG VIEÄT NAM VÔÙI BOÄ HOÀI KYÙ NAØY

Trôû veà nguoàn maïch vaø tieáp nhaän nhöõng tinh hoa cuûa

nguoàn maïch laø ñieàu raát quan troïng. Neáu chuùng ta muoán

nhaän laõnh nhöõng tinh hoa cuûa Con Ñöôøng Chuùa Gieâsu,

chuùng ta phaûi tröïc tieáp tieáp xuùc vôùi boán Phuùc Aâm. Cuõng

vaäy, neáu chuùng ta tin ôû söï vó ñaïi cuûa Don Bosco vaø tin

raèng Don Bosco laø ngöôøi cha taïo neân baûn chaát tinh thaàn

cuûa con ngöôøi giaùo duïc cuûa chuùng ta, chuùng ta caàn phaûi

tröïc tieáp hoïc hoûi töø ngaøi. Ñaõ haún nhöõng gì ñöôïc truyeàn

laïi cho chuùng ta qua moät truyeàn thoáng soáng goàm caùc theá

heä soáng Saleâdieâng quaû thöïc ñaõ cho chuùng ta moät tinh

thaàn Saleâdieâng ñích thöïc. Trong maïch soáng Saleâdieâng

ñoù, chuùng ta seõ coøn laõnh nhaän hôn nöõa nhöõng chaát lieäu

söï soáng maø Don Bosco muoán tröïc tieáp ngoû cuøng chuùng ta

trong taäp Hoài Kyù Nguyeän XaùÙ naøy. Öôùc mong moãi ngöôøi

chuùng ta thaâu löôïm ñöôïc nhieàu ích lôïi thieát thöïc cho

cuoäc soáng toâng ñoà vaø giaùo duïc saleâdieâng, cuõng nhö cho

ñôøi soáng thieâng lieâng theo böôùc chaân cuûa cha Don

Bosco.

Thaân aùi

1.9 Page 9

▲back to top

PHAÀN I

HOÀI KYÙ

NGUYEÄN XAÙ

1815-1835

DAØNH RIEÂNG CHO

CAÙC SALEÂDIEÂNG

LÔØI NOÙI ÑAÀU

CAÙC HOÀI KYÙ VIEÁT CHO NGUYEÄN XAÙ

VAØ CHO TU HOÄI SALEÂDIEÂNG

Nhieàu laàn cha ñaõ ñöôïc khuyeán khích vieát laïi Caùc Hoài Kyù

veà Nguyeän Xaù1ù Thaùnh Phanxicoâ Saleâ, vaø duø raèng cha

khoâng theå töø choái quyeàn2 cuûa ñaáng ñaõ khuyeân cha,

nhöng cha khoâng theå quyeát ñònh thöïc hieän vieäc naøy caùch

rieâng vì cha phaûi noùi veà chính cha quaù thöôøng xuyeân.

Giôø ñaây laïi coù theâm moät leänh töø moät nhaân vaät coù thaåm

quyeàn cao nhaát, khieán cha khoâng coøn ñöôïc pheùp trì treä

theâm nöõa, do ñoù, baây giôø cha coù maët ñeå dieãn taû nhöõng

chi tieát bí maät chæ noùi rieâng vôùi nhau maø thoâi3 ñeå giuùp soi

1 Don Bosco goïi coâng cuoäc cuûa cha laø “Nguyeän Xaù”, moät teân goïi do

thaùnh Philíp Neri (1515-1595) söû duïng. Don Bosco muoán nôi naøy laø

moät choã vaø moät thöïc haønh toâng ñoà cho caùc baïn treû taäp hoïp laïi ñeå

caàu nguyeän, cöû haønh caùc leã Chuùa Nhaät vaø leã troïng, xöng toäi, röôùc leã

vaø giaûng cuøng daïy giaùo lyù, vôùi caùc phöông tieän thu huùt caùc baïn treû

goàm troø chôi, di daïo , hoïc haønh, vôùi vieäc giuùp giaûi quyeát vieäc laøm,

vaø moät nhaø noäi truù”

2 Thaåm quyeàn khuyeán khích vaø sau ñoù ra leänh chính laø Ñöùc Thaùnh

Cha Pioâ IX: Naêm 1858 Ngaøi khuyeân Don Bosco vieát Caùc Hoài Kyù,

naêm 1867, Ngaøi ra leänh. Don Bosco toân troïng lôøi khuyeân, nhöng chæ

ñaët buùt vieát vì coù leänh!

3 Ngaøy 1-1-1876, Don Bosco noùi vôùi caùc coäng söï vieân cuûa ngaøi:

“Baây giôø nhieàu chuyeän cha ñaõ vieát, vaø chuùng ta caàn phaûi coù khi naøo

ñoù hoïp nhau laïi ñeå xem xeùt kyõ xem ñieàu gì neân coâng boá ra cho coâng

chuùng, vaø ñieàu gì neân giöõ im laëng; bôûi vì coù nhieàu chuyeän seõ laø

nhöõng huaán thò lôùn lao cho chuùng ta; nhöng maø nhöõng chuyeän ñoù laïi

khoâng theå coâng boá ra ñöôïc, ít nhaát laø cho luùc naøy” (G. Barberis,öû−

Bieân Nieân Nhoû (Cronichetta), quad. 3, 75-76, p. 46).

1.10 Page 10

▲back to top

saùng hay laø coù ích cho coâng cuoäc maø Chuùa Quan Phoøng

ñaõ ñoaùi thöông trao phoù cho Tu Hoäi Thaùnh Phanxicoâ

Saleâ. Tieân vaøn cha phaûi noùi tröôùc laø cha chæ vieát cho caùc

con caùi Saleâdieâng yeâu quí cuûa cha vôùi leänh caám phoå

bieán cho coâng chuùng veà nhöõng chuyeän naøy caû tröôùc laãn

sau caùi cheát cuûa cha.

Vaäy coâng trình naøy coù theå giuùp ñöôïc nhöõng gì? Noù seõ laø

qui taéc giuùp vöôït thaéng nhöõng khoù khaên töông lai, nhôø

ruùt tæa ñöôïc nhöõng baøi hoïc töø quaù khöù; noù seõ giuùp nhaän

bieát ñöôïc chính Thieân Chuùa ñaõ höôùng daãn moïi söï trong

moïi thôøi; ít nhaát noù cuõng seõ giuùp giaûi trí cho caùc con caùi

cuûa cha, khi hoï coù theå ñoïc nhöõng chuyeän maø ngöôøi cha

cuûa hoï ñaõ daán thaân, vaø hoï seõ höùng thuù ñoïc caùc hoài kyù

naøy khi cha ñöôïc Thieân Chuùa goïi veà ñeå traû lôøi veà nhöõng

haønh ñoäng cuûa cha, cha seõ khoâng coøn ñöôïc ôû laïi giöõa caùc

Buoåi chieàu 2-2-1876, khi baøn veà taàm quan troïng phaûi chuaån bò

nhöõng söû lieäu coù theå höõu ích ñeå vieát Lòch Söû Tu Hoäi Saleâdieâng, Don

Bosco ñaõ noùi: “ÔÛ ñaây khoâng phaûi neå nang gì ñeán Don Bosco hay

ñeán ai khaùc; cha thaáy raèng chuyeän ñôøi Don Bosco hoaøn toaøn hoøa

quyeän vôùi cuoäc ñôøi cuûa Tu Hoäi, vaø vì theá chuùng ta haõy noùi ñeán ñieàu

naøy, vì vinh danh lôùn lao hôn cuûa Thieân Chuùa, vaø vì phaàn roãi caùc

linh hoàn, vaø söï taêng trieån cuûa Tu Hoäi, maø nhieàu chuyeän caàn phaûi

ñöôïc bieát tôùi. Vaø ôû ñaây cha thaáy toát ñeïp laø haõy boû con ngöôøi ra moät

beân; vôùi cha thì coù quan troïng gì vieäc noùi toát hay noùi xaáu veà cha; coù

quan troïng gì vieäc ngöôøi ta phaùn xeùt veà cha theá naøy hay theá khaùc;

hoï ñaõ noùi gì, seõ noùi gì, ñieàu aáy ít quan troïng ñoái vôùi cha; cha seõ

chaúng hôn hay chaúng keùm caùi cha hieän laø tröôùc maët Thieân Chuùa,

nhöng laø caàn thieát laø caùc coâng cuoäc cuûa Thieân Chuùa ñöôïc bieåu loä

ra”. Sau cuøng Don Bosco coù nhaéc ñeán nhöõng ñieàu maø cha ñaõ vieát

lieân quan tôùi chuyeän naøy (G. Barberis, Söï Bieân Nieân Nhoû, Quad. 4,

p. 41).

con caùi nöõa. Khi xaåy ra laø hoï gaëp nhöõng chuyeän ñöôïc

trình baøy coù leõ vôùi söï töï maõn quaù ñaùng, vaø coù leõ vôùi caû

daùng veû beân ngoaøi cuûa söï haøo nhoaùng hö vinh, thì caùc

con cuûa cha seõ saün saøng chòu ñöïng vaø thoâng caûm cho

cha. Ñaây laø moät ngöôøi cha sung söôùng keå laïi nhöõng

chuyeän cuûa mình cho caùc con caùi yeâu quí cuûa mình,

nhöõng ñöùa con cuõng thích bieát nhöõng cuoäc maïo hieåm beù

nhoû hoaëc lôùn lao cuûa con ngöôøi ñaõ yeâu meán hoï xieát bao,

vaø ngöôøi cha naøy trong caùc chuyeän lôùn nhoû ñaõ luoân luoân

tìm heát söùc ñeå laøm vieäc cho lôïi ích thieâng lieâng vaø traàn

theá cuûa hoï.

Cha trình baøy Caùc Hoài Kyù naøy khi chia chuùng ra thaønh

ba thôøi ky1ø, bôûi vì trong moãi moät khoaûng thôøi gian nhö

vaäy xaåy ra moät söï phaùt trieån ñaùng keå vaø deã nhaän ra cuûa

coâng cuoäc cuûa chuùng ta.

1 Thaäp nieân thöù nhaát noùi veà cuoäc soáng taïi gia ñình vaø thôøi hoïc sinh;

thaäp nieân thöù hai trình baøy ngöôøi chuûng sinh vaø vò linh muïc treû

Bosco taïi queâ höông vaø taïi Toârinoâ; thaäp nieân thöù ba keå caùc chuyeän

xaåy ra cho cha vaø cho Nguyeän XaùÙ Valñoáccoâ, töø khi mua caên nhaø

maùi heïp Pinarñi (1846) ñeán vieäc xaây döïng tröôøng Noäi Truù (1855).

2 Pages 11-20

▲back to top

2.1 Page 11

▲back to top

TUOÅI TREÛ CUÛA CHA

MÖÔØI NAÊM TUOÅI THÔ – CHA CHEÁT –

CAÛNH NGHEØO TUÙNG CUÛA GIA ÑÌNH – MEÏ GOÙA.

Ngaøy1 daâng hieán cho Ñöùc Meï Hoàn Xaùc Leân Trôøi laø sinh

nhaät cuûa cha vaøo naêm 1815, taïi Murialdo, thuoäc thò traán

1 Don Bosco luoân luoân tin laø mình sinh ngaøy 15-8; Khi Nguyeän XaùÙ

coù thoùi quen cöû haønh Sinh Nhaät cuûa cha, thì meï cha, ngöôøi duy nhaát

coù theå söûa laïi ngaøy kyû nieäm naøy, ñaõ cheát. Don Rua cuõng xaùc nhaän

treân taám giaáy ghi nhaän vaøo ngaøy tang leã cuûa cha laø cha sinh ngaøy

15-8. Chæ sau khi cha qua ñôøi, tìm trong soå röûa toäi cuûa cha môùi hay

cha thöïc söï sinh vaøo chieàu ngaøy 16-8-1815. Henri Gheùon trong taùc

phaåm Saint Jean Bosco cuûa oâng (Parigi, collezione Les Grands

coeurs), trang 22 giaûi quyeát toát ñeïp nhö sau: “Ngöôøi ñaøn baø thaùnh

thieän Margherita Occhiena chaéc chaén ñaõ traûi qua ngaøy 15-8 trong söï

hieäp thoâng vui söôùng vaø khaûi hoaøn vôùi Ñöùc Meï Chuùa Trôøi. Baø daâng

cho Meï noãi ñau ñôùn cuûa baø vaø caû chính ñöùa con cuûa baø…saép sinh ra

vaøo ngaøy hoâm sau nhö ñöôïc taém goäi trong lôøi caàu nguyeän cuûa baø vaø

ñöôïc ñöôïc phaûn aùnh treân traùn nuï cöôøi dòu daøng cuûa Ñaáng Voâ

Nhieãm. Em seõ sôùm ñöôïc röûa saïch veát nhô nguyeân toäi, vaø seû giöõ

mình maõi trong traéng ñeán ngaøy cuoái cuøng. Don Bosco coù lyù khi

vieát:”Cha sinh ra ngaøy 15-8”. Veà maët thieâng lieâng, em thaät coù hai

ngöôøi meï, moät treân trôøi, vaø moät döôùi ñaát”. Taïi Pieâmonteâ, coù thôøi

quen, heã coù gì xaåy ra tröôùc hoaëc sau 15-8 moät chuùt, thì ñeàu noùi

chuyeän ñoù xaåy ñeán cho Ñöùc Meï cuûa thaùng Taùm. Chuùng ta cöù coi

nhö laø ngay töø taám beù, Gioan luoân ñöôïc nghe nhaéc ñeán trong gia

ñình laø em ñöôïc sinh ra cho Ñöùc Meï cuûa thaùngTaùm.

Castelnuovoâ d’ Asti1. Teân meï cha laø Margherita

Occhiena di Capriglio2; coøn boá cuûa cha teân laø Phanxicoâ.

Hoï laø daân queâ, kieám soáng löông thieän baèng coâng vieäc vaø

baèng söï deø seûn. Ngöôøi boá toát laønh cuûa cha haàu nhö chæ

lo lao ñoäng, ñoå moà hoâi, soâi nöôùc maét, maø nuoâi soáng baø

noäi 70 tuoåi, chòu khoå bôûi nhöõng beänh taät thöôøng xuyeân;

ba em beù, maø con caû laø Antoânioâ, con ñôøi meï tröôùc; con

thöù laø Giuse; vaø caäu nhoû nhaát laø Gioan3, töùc laø chính cha;

coäng theâm hai ngöôøi giuùp vieäc ñoàng aùng.

Cha chöa ñöôïc hai naêm, thì Thieân Chuùa nhaân töø giaùng

xuoáng treân gia ñình cha moät tai naïn lôùn. Boá thaân aùi, traøn

ñaày söùc löïc, vôùi tuoåi trai treû, ñaày nhieät huyeát chaêm lo

1 Thò traán Castelnuovoâ d’ Asti, nay laø “Castelnuovoâ di Don Bosco”,

coù khoaûng 3500 daân vaøo thôøi ñoù, caùch Toârinoâ 27 km. Noù coù boán

laøng phuï thuoäc trong ñoù coù Murialñoâ, naèm caùch Castelnuovoâ 4km.

Thoân Becchi nôi Don Bosco sinh tröôûng naèm trong laøng Murialdo,

nay goïi laø il Colleâ (Ñoài) Don Bosco. Don Bosco ñaõ töøng mô trong

naêm 1886 laø ñaõ ñöôïc meï Margherita daãn mình trôû laïi moät khu ñaát

cao gaàn caên nhaø nhoû xöa cuûa mình, vaø hai meï con ñaõ nhìn cao

nguyeân bao quanh , vaø noùi ñeán bieát bao chuyeän toát laønh seõ laøm cho

daân chuùng ôû ñaây. Chính beà treân caû Ricaldoneâ ñaõ cho xaây döïng moät

tröôøng daïy ngheà lôùn ôû ñoù.

2 Me Margherita sinh taïi Capriglio, moät thi traán nhoû caùch Murialdo

7km. Gia ñình meï Margherita raát ngheøo, cuûa hoài moân daønh cho ñaùm

cöôùi cuûa meï naêm meï 24 tuoåi, vôùi boá Phanxicoâ cuûa Don Bosco khi

aáy 28 tuoåi chæ veûn veïn laø moät soá coâng vieäc caùc ngöôøi anh cuûa meï

hoaøn thaønh giuùp cho boá Phanxicoâ cuûa Don Bosco.

3 Caùc anh em cuûa Don Bosco goàm Antoânioâ, con ñôøi meï tröôùc, hôn

Gioan 7 tuoåi, roài chò beù Teâreâsa cuõng con ñôøi meï tröôùc, nhöng cheát

sau khi sinh hai ngaøy. Meï Don Bosco sinh ñöôïc hai con, anh Giuse

hôn Don Bosco hai tuoåi, vaø beù Gioan Bosco ñöôïc 22 thaùng khi boá

Don Bosco qua ñôøi vaøo tuoåi 32.

2.2 Page 12

▲back to top

giaùo duïc Kitoâ giaùo cho ñaøn con caùi, moät ngaøy kia, trôû veà

nhaø sau coâng vieäc, ñang taém moà hoâi, thì voâ yù ñi vaøo

trong haàm nhaø döôùi loøng ñaát laïnh leõo. Vì moà hoâi khoâng

thoaùt ra ñöôïc, neân chieàu ñeán, boá leân côn soát naëng. Ñieàm

baùo cuûa moät côn caûm laïnh khoâng nheï. Taát caû moïi noã löïc

chaêm soùc ñeàu voâ ích, vaø trong ít ngaøy, boá ôû möùc cuøng

cuûa cuoäc soáng. Ñöôïc cung caáp taát caû caùc an uûi vaø naâng

ñôõ cuûa caùc pheùp trong ñaïo, boá ñaõ caên daën meï haõy tin

töôûng vaøo Thieân Chuùa, vaø ngöng cuoäc soáng vaøo ngaøy 12

thaùng naêm 1817, ôû giöõa tuoåi 34 treû trung.

Cha khoâng bieát khi ñoù cha ñaõ ra nhö theá naøo trong hoaøn

caûnh ñau thöông ñoù; cha chæ coøn nhôù, vaø ñoù laø döõ kieän

ñaàu tieân cuûa cuoäc soáng maø cha ghi nhôù trong kyù öùc, raèng

taát caû moïi ngöôøi ñi ra khoûi phoøng ngöôøi quaù coá, coøn cha

thì cöù nhaát ñònh phaûi ôû laïi ñoù. - Gioan con, ñeán, ñeán vôùi

meï, - ngöôøi meï ñau ñôùn cuûa cha nhaéc ñi nhaéc laïi. – Neáu

boá khoâng ñeán, con khoâng muoán ñi, - cha traû lôøi. – Con

ñaùng thöông cuûa meï, meï cha laïi noùi, con ñeán vôùi meï,

con khoâng coøn coù boá nöõa1. – Noùi vaäy roài, meï cha gaøo

khoùc, roài caàm tay cha maø keùo ñi choã khaùc, trong khi cha

khoùc bôûi vì meï khoùc. Bôûi khi ñoù, vôùi tuoåi nhoû ñoù, cha

chaéc chaén chöa hieåu ñöôïc maát boá laø caû moät söï baát haïnh

lôùn lao nhö theá naøo.

1 Ngöôøi cha cuûa caùc treû moà coâi [orphanorum pater], nhö caâu ñöôïc

khaéc ghi treân moä cha, laàn ñaàu tieân caûm nghieäm nôi mình söï ñaéng

ñoùt cuûa moät noãi ñau ñôùn maø cha ñaõ phaûi caûm nhaän vaø cha seõ laøm

cho nheï vôi ñi noãi ñaéng ñoùt ñoù nôi bieát bao nhieäu treû em ñau khoå.

Söï vieäc naøy khieán caû gia ñình rôi vaøo noãi kinh hoaøng.

Phaûi nuoâi naáng caû naêm ngöôøi; muøa gaët naêm ñoù thaát baïi

vì khoâ haïn gheâ gôùm; thöïc phaåm voït giaù kinh khuûng. Boät

mì phaûi traû 25 ñoàng Fraêng moät thuøng1, luùa hay ngoâ baép

16 fraêng moät thuøng.2 Nhieàu daân queâ thôøi ñoù quaû quyeát

vôùi cha raèng nhöõng ngöôøi aên xin xin moät maåu baùnh hay

chuùt voû baùnh ñeå boû vaøo trong cheùn chaùo ñaäu ñeå maø

nuoâi soáng mình. Coù nhöõng ngöôøi naèm cheát ôû caùnh ñoàng

coû vôùi mieäng ngaäm ñaày coû, vôùi hy voïng raèng aên coû ñeå

laøm giaûm côn ñoùi ñang gaøo theùt.

Meï cha nhieàu laàn keå cho cha bao laâu coøn coù cuûa aên, thì

cho caû nhaø aên; roài ñöa moät moùn tieàn cho moät ngöôøi haøng

xoùm teân laø Bernañoâ Cavallo3â, ñeå oâng ñi tìm mua löông

thöïc. Ngöôøi baïn naøy ñaõ ñi caùc chôï xung quanh maø chaúng

mua ñöôïc gì, duø laø vôùi giaù cao ngaát. Ngöôøi naøy ñaõ trôû veà

sau hai ngaøy, trong söï noùng loøng chôø ñôïi cuûa caû nhaø, vaøo

luùc ban chieàu, nhöng khi nghe baùo laø chaúng mang veà vôùi

mình ñöôïc gì caû, ngoaïi tröø tieàn ñaõ mang theo, thì noãi

khieáp sôï ñaõ xaâm chieám taâm trí moïi ngöôøi; vì hoâm ñoù,

moãi ngöôøi chæ aên ñöôïc moät chuùt xíu cuûa aên, neân ai cuõng

sôï nhöõng haäu quaû kinh khuûng cuûa côn ñoùi trong ñeâm

hoâm ñoù. Meï cha thay vì phaøn naøn, lieàn ñi sang caùc nhaø

gaàn ñoù ñeå ñi vay chuùt löông thöïc, nhöng chaúng tìm ñöôïc

1 Moät thuøng töông ñöông vôùi 23 lít. Thôøi ñoù moät thuøng luùa giaù 7,43

lire.

2 Don Bosco goïi ñoàng Franc töùc laø ñoàng Lira, vì mieàn Pieâmonteâ gaàn

vôùi ñôøi soáng beân Phaùp. Noùi chung giaù thöïc phaåm voït leân gaáp 6 laàn

giaù bình thöôøng.

3 Nhaø Becchi cuûa Bosco ñöôïc xaây döïa vaøo töôøng nhaø oâng Cavallo

vaø nhaø oâng Graglia. Töùc caùc nhaø treân coù chung nhau moät böùc töôøng.

2.3 Page 13

▲back to top

ai coù theå giuùp ñôõ ñöôïc. Meï lieàn noùi: - Khi boá1 haáp hoái,

ñaõ noùi vôùi meï raèng phaûi coù loøng tin töôûng vaøo Thieân

Chuùa. Vaäy chuùng ta haõy cuøng quì goái xuoáng maø caàu

nguyeän. –Sau khi caàu nguyeän vaén taét, meï ñöùng daäy vaø

noùi: - Trong tröôøng hôïp khaån tröông thì phaûi duøng bieän

phaùp khaån tröông. – Do ñoù, vôùi söï trôï giuùp cuûa oâng

Cavallo, meï vaøo trong chuoàng boø, gieát moät con beâ vaø lo

naáu moät phaàn ngay laäp töùc, theá laø meï coù theå cho aên giaûi

ñoùi cho caû gia ñình ñaõ heát hôi. Roài nhöõng ngaøy hoâm sau

thì coù theå mua nguõ coác veà töø caùc laøng phöông xa, duø vôùi

giaù raát cao,2 ñeå maø lo cho gia ñình.

Ai cuõng coù theå hình dung ra meï cha ñaõ phaûi chòu cöïc vaø

lao nhoïc vaát vaû ñeán möùc naøo trong naêm tai öông ñoù.

Nhöng vôùi coâng vieäc khoâng bieát meät moûi, vôùi söï deø seûn

beàn bæ, vôùi möùc quan taâm ñeán nhöõng chuyeän nhoû nhaén

nhaát, vaø moät vaøi söï trôï giuùp thaät söï laø do Chuùa Quan

Phoøng göûi ñeán, gia ñình coù theå vöôït qua côn khuûng

hoaûng cuûa naêm ñoùi ñoù. Meï cha ñaõ nhieàu laàn keå laïi cho

cha nhöõng chuyeän naøy vaø baø con gaàn guõi cuõng nhö caùc

thaân höõu ñeàu xaùc nhaän nhö vaäy.

Khi côn khoán quaãn kinh khuûng ñoù ñaõ qua ñi, vaø nhöõng

chuyeän gia ñình chuyeån sang tình traïng khaû quan hôn, thì

meï cha ñöôïc ñeà nghò moät söï saép xeáp cöôùi hoûi raát thuaän

lôïi; nhöng meï cha chæ traû lôøi: - Thieân Chuùa ñaõ ban cho

1 Nguyeân vaên laø “choàng cuûa meï” (mio marito).

2 Chính cha sôû Vittorio Amedei ñaõ xaùc nhaän laø ñaõ nhaän töø oâng

Gioan Zucca ngöôøi giaùo hoä cuûa gia ñình Phanxicoâ Bosco soá tieàn

37,50 Lire ñeå giao boán thuøng luùa vaøo ngaøy 6-7-1817.

toâi moät ngöôøi choàng, vaø Chuùa ñaõ caát anh ñi khoûi toâi; khi

saép cheát, anh ñaõ trao phoù laïi cho toâi ba ñöùa con, vaø toâi seõ

laø moät ngöôøi meï aùc ñoäc neáu toâi boû rôi chuùng ñang khi

chuùng raát caàn ñeán toâi. – Ngöôøi ta traû lôøi cho meï cha laø

caùc con cuûa baø seõ ñöôïc trao phoù cho moät ngöôøi giaùo hoä

toát laønh ñeå heát loøng chaêm lo cho chuùng. Nhöng ngöôøi

phuï nöõ quaûng ñaïi naøy traû lôøi: - Ngöôøi giaùo hoä laø moät

ngöôøi baïn, coøn toâi laø moät baø meï cuûa caùc con toâi; toâi seõ

khoâng bao giôø boû rôi chuùng, duø cho oâng coù cho toâi taát caû

vaøng baïc treân traùi ñaát naøy.

Meï ñeå taâm nhaát laø lo daïy caùc con meï daïy doã cac con

cuûa meï bieát vaø soáng ñaïo, höôùng daãn caùc con bieát vaâng

phuïc vaø baän bòu vôùi caùc coâng vieäc xöùng vôùi tuoåi cuûa

mình. Ngay khi cha coøn nhoû, chính mình meï daïy cha caàu

nguyeän; khi cha vöøa môùi trôû thaønh coù khaû naêng lieân keát

vôùi caùc anh, meï baûo cha saùng chieàu quì goái caùc anh, vaø

moïi ngöôøi cuøng nhau ñoïc kinh chung, laàn moät phaàn ba

Traøng Kinh Maân Coâi. Cha nhôù laø chính meï chuaån bò cho

cha xöng toäi laàn ñaàu, cuøng cha ñi ñeán nhaø thôø; chính meï

xöng toäi tröôùc, göûi gaém cha cho cha giaûi toäi, roài sau ñoù

giuùp cha caûm ôn Chuùa. Me tieáp tuïc giuùp cha nhö theá cho

tôùi khi meï xeùt thaáy cha coù khaû naêng moät mình ñi xöng

toäi moät caùch xöùng ñaùng.1

1 Gioan Bosco xöng toäi keå töø naêm leân saùu hoaëc leân baûy. ÑTC Pio

XII ngaøy 31-1-1940 gôïi nhôù laïi hình aûnh gia ñình Becchi cuûa Don

Bosco: “Caùc con haõy xem ngöôøi phuï nöõ goaù choàng ñoù cuøng ba ñöùa

con quì goái caàu nguyeän saùng chieàu; caùc con haõy xem chuùng gioáng

nhö caùc thieân thaàn nhoû trong boä aùo ngaøy leã maø ngöôøi meï caån thaän

laáy ra töø trong tuû, ñeå ñi sang laøng Murialdo döï thaùnh leã. Buoåi chieàu,

2.4 Page 14

▲back to top

Theá roài cha ñaõ leân chín tuoåi; meï cha öôùc ao cho cha ñi

hoïc, nhöng ñi laïi thaät khoù khaên vì khoaûng caùch, vì xöù

Castelnuovoâ caùch xa nhaø cha ñeán 5 caây soá. Anh Antoânioâ

thì phaûn ñoái vieäc cha ñeán tröôøng. Anh ñaõ coù caù tính

rieâng. Sang muøa ñoâng, cha hoïc ôû tröôøng laøng Capriglioâ

nhoû beù, nôi cha hoïc taäp ñoïc vaø taäp vieát. Thaày daïy cuûa

cha laø moät linh muïc raát ñaïo ñöùc teân laø cha Giuse

Delacqua. Ngaøi raát quan taâm saên soùc cho cha, heát loøng

chaêm lo daïy doã cha, vaø ñaëc bieät lo coâng vieäc giaùo duïc

Kitoâ höõu cho cha. Sang muøa heø, cha thoûa maõn yù anh cha,

laøm vieäc taïi ñoàng queâ.1

sau böõa aên toái thanh ñaïm, vôøi mieáng baùnh ñöôïc chuùc laønh, hoï hoïp

nhau laïi xung quanh ngöôøi meï. Meï nhaéc laïi cho chuùng caùc giôùi raên

cuûa Chuùa vaø cuûa Hoäi Thaùnh, caùc baøi hoïc giaùo lyù vó ñaïi, caùc phöông

tieän cöùu roãi, roài keå laïi … caâu chuyeän bi thaûm cuûa Abel vaø Cain, cuûa

caùi cheát ñau ñôùn cuûa Chuùa Gieâsu toát laønh, bò ñoùng ñinh treân thaùnh

giaù vì chuùng ta. Ai coù theå ño löôøng ñöôïc nhöõng aûnh höôûng saâu xa

cuûa caùc lôøi daïy baûo hieàn maãu ñaàu tieân aáy! Chính Don Bosco khi trôû

thaønh linh muïc ñaõ noùi töø ñaáy maø cha coù ñöôïc loøng suøng kính dòu

daøng vaø tin töôûng vôùi Ñöùc Meï raát thaùnh vaø vôùi Thaùnh Theå”.

1 Khi hoïc ôû tröôøng Castelnuovoâ, Gioan phaûi ñi hoïc caû saùng laãn

chieàu, töùc cuoác boä 4 laàn, moãi laàn 5km. Cho neân Gioan sau ñoù theo

hoïc tröôøng ôû gaàn hôn thuoäc thoân Capriglio. Cha Delacqua khoâng

höùng thuù laém nhaän moät beù töø Becchi vaøo hoïc, vì Becchi thuoäc

Castelnuovoâ. Nhöng coù nhieàulyù do ñöa ñaåy vieäc naøy: Tröôùc heát

ngöôøi baù ruoät cuûa Gioan Bosco laøm noäi töôùng giuù vieäc cho cha

Delacqua, vaø sau naøy seõ cuøng meï cuûa cha leân ôû vôùi cha taïi Nguyeän

XaùÙ Valñoáccoâ. Keá ñeán meï Margherita khaån khoaûn cha Delacqua

nhaän beù Gioan vì anh cuûa beù phaûn ñoái beù ñi hoïc taïi Castelnuovoâ do

maát quaù nhieàu giôø ñi laïi. Gioan theo hoïc vôùi cha Delacqua khoaûng

hai naêm, töø naêm 9 ñeán 10 tuoåi, vaø coù phaån nhænh tuoåi hôn so vôùi caùc

baïn ñoàng trang.

MOÄT GIAÁC MÔ

Vaøo tuoåi ñoù, cha coù moät giaác mô1 ñaõ in saâu vaøo taâm

trí cha trong suoát cuoäc ñôøi. Trong giaác mô, cha thaáy mình

ôû gaàn nhaø, trong moät caùi saân roäng, nôi coù raát ñoâng caùc

treû em tuï laïi vui chôi. Ngöôøi thì vui cöôøi, ngöôøi khaùc thì

chôi, vaø coù vaøi keû noùi phaïm thöôïng. Nghe nhöõng lôøi

phaïm thöôïng ñoù, cha laäp töùc laên saû vaøo giöõa chuùng, vöøa

ñaám vöøa leân tieáng ñeå cho chuùng im ñi. Trong luùc ñoù, moät

con ngöôøi ñaùng kính hieän ra, ôû tuoåi traùng nieân, aên maëc

1 ASC A 0030112, FDB 892 124: Ngaøy 30 -10-1875, oâng Giuse

Turco, baïn hoïc xöa cuûa Don Bosco, coù ñeán Nguyeän Xaù, giôùi thieäu

giaác mô cuûa Gioan Bosco nhö sau: “Moät hoâm toâi thaáy Gioan Bosco

khaùc thöôøng, chaïy nhaåy raát vui veû qua vöôøn nho cuûa chuùng toâi, vaø

vôùi veû hoan hæ cuûa ngaøy leã caäu trình dieän vôùi boá cuûa toâi. “Sao theá,

beù Gioan, sao hoâm nay beù vui nhö vaäy trong khi môùi ñaây thoâi ta

thaáy beù buoàn laém cô maø?” Coù tin vui, tin vui. Ñeâm qua chaùu ñaõ mô

moät giaác mô trong ñoù chaùu thaáy laø chaùu seõ tieáp tuïc ñöôïc hoïc, chaùu

seõ laøm linh muïc, chaùu seõ ñöùng ñaàu raát nhieàu caùc baïn treû maø chaùu seõ

chaêm lo giaùo duïc cho chuùng trong suoát cuoäc ñôøi chaùu. - -Theá ñoù,

baây giôø moïi söï toát ñeïp caû roài, chaùu seõ coù theå laøm linhmuïc. – Nhöng

ñoù chæ laø moät giaác mô thoâi maø – Töø noùi coøn phaûi chôø ñeán söï vieäc

xem ñaõ… Oâi! Chuyeän coøn laïi chaúng ñaùng keå gì, chaùu seõ laø linh muïc

vaø chaùu seõ ñöùng ñaàu bieát bao caùc treû em, maø chaùu seõ laøm raát nhieàu

chuyeän toát cho chuùng. Vaø noùi nhö vaäy song, caäu ta raát vui veû vaø

baèng loøng ñi ra nhö thöôøng leä ñeå lo ñoïc vaø hoïc vaø chaêm soùc cho

vöôøn nho”.

2.5 Page 15

▲back to top

quí phaùi. Moät taám aùo choaøng traéng phuû leân caû thaân mình;

nhöng maët Ngaøi thì thaät saùng choùi, vaø cha khoâng coù theå

nhìn ngaém Ngaøi. Ñaáng aáy goïi cha baèng teân, vaø leänh cho

cha ñöùng ñaàu ñaùm treû naøy baèng nhöõng lôøi: - Khoâng baèng

nhöõng cuù ñaám maø baèng söï dòu daøng vaø baèng ñöùc baùc aùi,

con seõ phaûi chính phuïc caùc baïn treû cuûa con ñaây. Vaø con

haõy laäp töùc daïy cho chuùng bieát veà söï thoâ loã, xaáu xa cuûa

toäi vaø veà quí giaù cuûa nhaân ñöùc.

Boái roái vaø khieáp haõi cha noùi theâm raèng cha chæ laø moät

ñöùa treû nhoû ngu doát vaø ngheøo khoå, khoâng coù khaû naêng

noùi veà toân giaùo cho caùc baïn treû naøy. Trong luùc ñoù boïn

treû ngöøng cöôøi, la heùt vaø noùi phaïm thöông, maø taát caû tuï

hoïp laïi xung quanh Ñaáng ñang noùi.

Haàu nhö chaúng bieát mình noùi gì, cha leân tieáng: - OÂng laø

ai, maø laïi ra leänh cho con nhöõng chuyeän con khoâng theå

laøm ñöôïc? - Chính vì nhöõng chuyeän naøy coù veû khoâng theå

laøm ñöôïc ñoái vôùi con, thì con phaûi bieán noù thaønh coù theå

baèng söï vaâng phuïc vaø baèng vieäc chinh phuïc söï hieåu bieát.

- Con seõ chinh phuïc söï hieåu bieát ôû nôi ñaâu vaø baèng caùc

phöông tieän naøo? - Ta seõ cho con moät baø giaùo, döôùi

khuoân pheùp1 cuûa baø, con coù theå trôû thaønh khoân ngoan, vaø

khoâng coù baø, moïi söï khoân ngoan ñeàu trôû thaønh ñieân roà.

- Oâng laø ai, maø laïi noùi cho con nhö vaäy?

- Ta laø con cuûa Baø maø meï con daïy con chaøo moãi

ngaøy ba laàn.

1 Disciplina dòch laø kyû luaät, hay khuoân pheùp; baûn tieáng Anh dòch laø

söï höôùng daãn coù veû hôi xa yù.

- Meï con noùi con khoâng ñöôïc tieáp xuùc vôùi nhöõng

ngöôøi con khoâng bieát, neáu khoâng coù pheùp cuûa meï;

neân xin oâng noùi cho con teân cuûa oâng.

- Teân cuûa Ta, con haõy hoûi nôi Meï cuûa Ta.

Chính luùc ñoù cha thaáy beân caïnh oâng, coù moät baø daùng veû

uy nghi, maëc aùo choaøng choã naøo cuõng röïc saùng, nhö theå

moïi ñieåm cuûa taám aùo choaøng ñoù ñeàu coù ñính sao choùi

ngôøi. Thaáy cha hoaøn toaøn luùng tuùng trong caùc caâu hoûi vaø

traû lôøi cuûa cha, Baø ra daáu cho cha tieán laïi gaàn Baø, roài Baø

aâu yeám caàm laáy tay cha, Baø noùi: - Con haõy xem. Cha

nhìn vaø thaáy caùc treû em ñaõ chaïy troán heát, vaø theá choã

chuùng, cha thaáy caû moät ñoaøn luõ caùc deâ, choù, meøo, gaáu vaø

nhieàu loaïi con vaät khaùc nöõa. –Ñaây chính laø laõnh vöïc cuûa

con, ñaây chính laø nôi con phaûi laøm vieäc. Con haõy laøm

cho mình trôû neân khieâm cung, maïnh meõ, cöôøng traùng; vaø

ñieàu maø con thaáy giôø ñaây xaåy ra cho caùc con vaät naøy, thì

con phaûi laøm neân ñieàu aáy cho caùc con cuûa meï.1

Khi aáy cha quay laïi nhìn, vaø naøy, thay vì caùc con vaät

hung döõ, thì xuaát hieän cuõng baáy nhieâu nhöõng con vaät,

nhöng taát caû laø nhöõng con chieân dòu daøng, taát caû chuùng

ñeàu nhaåy tung taêng quanh ñoù vaø keâu be be, nhö laø chaøo

ñoùn töng böøng oâng aáy vaø baø aáy.

Tôùi ñieåm naøy trong giaác mô, cho oøa khoùc, vaø keâu xin caùc

vò noùi vôùi cha sao cho cha hieåu ñöôïc, bôûi vì cha chaúng

bieát caùc vò muoán noùi ñieàu gì. Khi aáy baø ñaët tay leân ñaàu

1 Per I figlie miei: caùc con cuûa Ta. Xin dòch laø me cho thaân maät.

2.6 Page 16

▲back to top

cha va noùi vôùi cha: - Vaøo thôøi gian cuûa noù, con seõ hieåu

taát caû.

Sau khi Baø noùi xong caâu ñoù, moät tieáng ñoäng laøm cha tænh

giaác; vaø moïi söï bieán maát.

Cha hoaøn toaøn söûng soát. Hai baøn tay cha hình nhö ñau vì

nhöõng cuù ñaám maø cha ñaõ ñaám; vaø maët cha ñau ñôùn vì

nhöõng cuù taùt mình ñaõ laõnh; theá roài nhaân vaät ñoù, baø ñoù,

nhöõng ñieàu ñaõ noùi vaø nhöõng chuyeän ñaõ nghe chieám heát

taâm trí cha, ñeán noãi suoát ñeâm coøn laïi, cha khoâng theå naøo

nguû laïi ñöôïc.

Saùng ra, cha laäp töùc lo keå laïi giaác mô ñoù, tröôùc heát cho

caùc anh cuûa cha, vaø hoï baét ñaàu cöôøi, roài cho meï vaø cho

baø noäi cuûa cha. Moãi ngöôøi ñeàu giaûi nghóa cuøng moät

giaác mô aáy theo caùch cuûa mình. Anh Giuse noùi: -Em seõ

trôû thaønh ngöôøi chaên deâ, chaên cöøu hay caùc con vaät khaùc.

Meï cha noùi: - Ai bieát ñöôïc laø con coù theå trôû thaønh linh

muïc. Anh Antoânioâ leân tieáng coäc loác: - Coù leõ maøy seõ trôû

thaønh thuû laõnh boïn cöôùp. Nhöng baø noäi bieát khaù veà thaàn

hoïc, duø baø hoaøn toaøn khoâng bieát ñoïc bieát vieát, cho lôøi

phaùn quyeát vónh vieãn: -Khoâng neân ñeå yù tôùi moäng mò.1

Cha thì ñoàng yù vôùi baø noäi; tuy nhieân cha chaúng theå naøo

caát giaác moäng ñoù khoûi taâm trí mình. Nhöõng ñieàu cha seõ

1 Naêm 1885, Don Bosco vieát cho Ñöùc Cha Cagliero: “ Cha khuyeân

con khoâng neân ñeå yù nhieàu tôùi caùc giaác mô. Neáu chuùng giuùp ñeå hieåu

toát caùc chuyeän luaân lyù hay ñeán caùc luaät cuûa chuùng ta, thì toát, neân löu

giöõ chuùng laïi. Neáu khoâng theà, con ñöøng laáy chuùng laøm quan troïng”

(E IV 314).

keå ra ñaây seõ mang laïi phaàn naøo yù nghóa cho giaác mô

naøy. Cha luoân giöõ im laëng veà moïi chuyeän naøy; nhöõng

ngöôøi thaân cuûa cha cuõng khoâng ñeå yù maáy ñeán. Nhöng

vaøo naêm 1858, cha ñi Roâma ñeå thöông löôïng vôùi Ñöùc

Thaùnh Cha veà Tu Hoäi Saleâdieâng, Ngaøi ñaõ baét cha keå laïi

chi tieát taát caû caùc chuyeän duø chæ laø coù veû beà ngoaøi laø

sieâu nhieân veà Tu Hoäi.1 Theá laø laàn ñaàu tieân cha môùi keå ra

giaác mô cha ñaõ mô naêm leân chín hay möôøi tuoåi naøy. Ñöùc

Thaùnh Cha môùi ra leänh cho cha vieát noù ra theo nghóa saùt

chöõ, vaø vieát moät caùch chi tieát, vaø ñeå noù laïi nhö laø moät lôøi

khích leä cho caùc con caùi cuûa Tu Hoäi, vì Tu Hoäi laø muïc

tieâu2 cuûa chuyeán vieáng thaêm Roâma ñoù.

1 Khi xin Don Bosco keå veà nhöõng chuyeän sieâu nhieân vaøo ngay laàn

thöù nhaát hoï gaëp nhau, Ñöùc Thaùnh Cha khoâng coù yù taùch bieät Don

Bosco ra nhö moät con ngöôøi noåi nang. Ñöùc Thaùnh Cha chæ nhaäy caûm

vôùi caùi sieâu nhieân vaø tìm ra noù khi Ngaøi ngôø raèng coù moät daáu hieäu

naøo gôïi tôùi caùi ñoù (xem Stella, LW, tr. 10,n. 15).

2 Muïc tieâu laø cung caáp töông lai cho caùc Nguyeän Xaù do Don Bosco

saùng laäp, baèng caùch khaån caàu Ñöùc Thaùnh Cha taïo neân moät neàn taûng

cho moät Tu Hoäi (Institution) thích öùng ñöôïc vôùi caùc thôøi gian, vaø vì

muïc ñích naøy, Don Bosco mang theo thö giôùi thieäu cuûa Ñöùc Toång

Giaùm Muïc Luy Fransoâni cuûa Toârinoâ (BM V,561).

2.7 Page 17

▲back to top

CHUÙ XIEÁC TREÛ

NHÖÕNG TROØ VUI CHÔI ÑAÀU TIEÂN CHO CAÙC TREÛ EM – CAÙC

BAØI GIAÛNG – NHÖÕNG NGÖÔØI LAØM XIEÁC –

NHÖÕNG TOÅ CHIM

Caùc con ñaõ hoûi cha nhieàu laàn hoûi cha laø vaøo tuoåi naøo

cha ñaõ baét ñaàu chaêm soùc cho nhöõng treû em. Vaøo luùc

möôøi tuoåi, cha ñaõ laøm caùi vöøa söùc vôùi tuoåi cuûa cha, vaø

ñoù ñaõ laø moät loaïi cuûa Khaùnh Leã Nguyeän Xaù. Caùc con

haõy laéng nghe. Khi cha coøn laø moät chuù beù con nhoû laém,

cha ñaõ nghieân cöùu tính tình cuûa caùc baïn cuûa cha. Vaø nhìn

thaúng vaøo maët em naøo, laø cha thöôøng nhaän ra ngay ñöôïc

caùc keá hoaïch maø em ñoù ñaõ coù trong ñaùy loøng mình . Moãi

em ñeàu muoán coù cha laøm ngöôøi phaân xöû vaø laøm ngöôøi

baïn cuûa em. Veà phaàn cha, cha laøm ích cho baát cöù ai cha

coù theå laøm ñöôïc, maø khoâng laøm haïi moät ai. Caùc baïn höõu

yeâu meán cha laém, ñeå moãi khi coù chuyeän caõi coï, laø cha

ñöùng veà phía caùc baïn. Bôûi theá, duø cha coù thaân hình beù

nhoû, cha coù söùc maïnh vaø loøng can ñaûm ñeå khieán caùc baïn

lôùn tuoåi hôn cha cuõng phaûi neå sôï; cho neân heã xaåy ra caõi

coï, tranh giaønh, aåu ñaû, cha ngay laäp töùc trôû thaønh ngöôøi

troïng taøi ñöùng ra phaân xöû caùc beân tranh giaønh vaø moïi

ngöôøi ñeàu vui loøng chaáp nhaän caùch phaân xöû maø cha coâng

boá ra.

Nhöng caùi khieán chuùng baâu laïi quanh cha, vaø laøm cho

chuùng say meâ ñeán ñieân roà, chính laø nhöõng caâu chuyeän

maø cha bieát keå cho chuùng. Nhöõng göông laønh ñöôïc nghe

trong caùc baøi giaûng vaø trong caùc baøi giaùo lyù; nhöõng gì

ñoïc ñöôïc trong caùc cuoán chuyeän Caùc Vua Nöôùc Phaùp,

Laõo Guerinoâ Aùc Ñoäc, hay Caùc Cuoäc Maïo Hieåm Cuûa

Bertolñoâ Boá Vaø Bertolñoâ Con1 cung caáp cho cha raát

nhieàu giai thoaïi. Caùc baïn cuûa cha vöøa thaáy cha, lieàn tuoân

ñeán ñeå nghe moät ñöùa beù phaûi coá gaéng laém môùi baét ñaàu

hieåu ñöôïc caùi mình ñaõ ñoïc, keå laïi cho chuùng nghe moät

ñieàu gì ñoù. Theâm vaøo soá ñoù, coøn coù caû vaøi ngöôøi lôùn, theá

roài coù khi treân con ñöôøng ñi tôùi hay trôû veà töø

Castelnuovoâ, khi thì treân caùnh ñoàng, hay treân ñoàng coû,

cha luoân ñöôïc bao vaây bôûi haèng traêm ngöôøi chaïy laïi ñeå

laéng nghe moät ñöùc beù ñaùng thöông, khoán khoå, chæ nhôø coù

chuùt trí nhôù, chöù thöïc raát thieáu thoán veà hieåu bieát, nhöng

laïi xuaát hieän ôû giöõa chuùng baïn nhö moät vò tieán só. Thaät laø

nöôùc ngöôøi muø, keû choät laøm vua [Monoculus rex in

regno caecorum].

Trong muøa ñoâng, taát caû ñeàu muoán ôû beân cha taïi chuoàng

boø2 ñeå keå moät vaøi caâu chuyeän nhoû. Taïi ñoù, ngöôøi ta

thuoäc ñuû löùa tuoåi vaø hoaøn caûnh tuï taäp laïi, vaø taát caû ñeàu

vui söôùng ñöôïc thöôûng thöùc nhöõng buoåi chieàu keùo daøi

naêm, saùu tieáng ñeå im phaêng phaéc 1aéng nghe ñoäc giaû cuûa

tieåu thuyeát anh huøng Caùc Vua Nöôùc Phaùp, moät nhaø huøng

1 Ñaây laø nhöõng tieåu thuyeát ñeà cao caùc nhaân vaät anh huøng, töø vua cho

ñeán caùc nhaân vaät noâng daân aùo vaûi nguoàn goác Phaùp, Veâneâtoâ hay Ba

lan.

2 Muøa ñoâng laïnh maø khoâng coù cuûa ñoát cho aám, neân daân queâ thích tuï

taäp ôû chuoàng boø, ñeå nhôø hôi aám cuûa suùc vaät, maø caûm thaáy aám aùp.

2.8 Page 18

▲back to top

bieän ñaùng thöông dieãn giaûi trong khi ñöùng thaúng treân

chieác gheá daøi ñeå cho taát caû moïi ngöôøi coù theå thaáy vaø

nghe ñöôïc. Tuy nhieân vì cuøng ñoàng yù raèng hoï ñeán ñaây

ñeå nghe giaûng, neân tröôùc vaø sau khi cha keå chuyeän, taát

caû ñeàu laøm daáu thaùnh giaù vaø ñoïc kinh Kính Möøng.

18261.

Sang muøa aám aùp, ñaëc bieät trong caùc ngaøy leã, nhöõng

ngöôøi trong xoùm laøng vaø khoâng ít ngöôøi ñeán töø xa tuï taäp

laïi. Taïi ñaây, söï vieäc mang daùng daáp nghieâm chænh hôn.

Cha coáng hieán cho hoï moät cuoäc giaûi trí vôùi caùc troø aûo

thuaät vaø xieác maø cha ñaõ hoïc ñöôïc töø nhöõng ngöôøi khaùc.

Taïi caùc khu chôï vaø caùc chôï phieân coù raát nhieàu caùc ngöôøi

laøm xieác vaø caùc ngöôøi laøm aûo thuaät, cha thöôøng hay tôùi

ñoù ñeå xem. Cha chaêm chuù quan saùt töøng xaûo thuaät nhoû

cuûa caùc troø kheùo leùo cuûa hoï, vaø cha veà nhaø taäp luyeän

cho tôùi khi cha ñaõ laøm ñöôïc heät nhö nhöõng gì cha ñaõ hoïc.

Caùc con cöù töôûng töôïng cha ñaõ phaûi chòu bieát bao nhöõng

cuù va chaïm, baàm daäp, nhaøo ngaõ, loän ñaàu loän coå maø cha

ñaõ phaûi chòu ñöïng trong moïi luùc.Vaäy maø caùc con coù daùm

tin chaêng? Möôøi moät tuoåi, cha ñaõ chôi nhöõng troø chôi

tung höùng, nhöõng cuù nhaåy loän nhaøo cheát ngöôøi, hay

nhöõng cuù quay voøng kieåu chim nhaïn2, ñi treân ñoâi tay; ñi,

nhaûy vaø vuõ treân daây, gioáng heät nhö moät ngöôøi laøm xieác

chuyeân nghieäp.

1 Con soá 1826 ñöôïc Don Bosco vieát maø khoâng caét nghóa. Don Bosco

ôû ñaàu chöông noùi laø luùc aáy caäu beù môùi leân möôøi. Vaäy muøa ñoâng keå

chuyeän naøy laø vaøo thôøi gian giöõa 1825-1826.

2 Loái xoay voøng naøy tröôùc heát laø tung tay oâm laáy caây coät döïng chaéc,

hai chaân dang ra baét chöôùc ñuoâi nhaïn xoeø, roài thaân mình xoay tít.

Töø chöông trình ñöôïc laøm trong ngaøy leã, caùc con coù theå

hieåu taát caû nhöõng caùi thöôøng ñöôïc laøm trong nhöõng ngaøy

khaùc.

Taïi Becchi coù moät caùnh ñoàng coû, treân ñoù coù nhöõng loaïi

caây khaùc nhau, maø baây giôø vaãn coøn moät caây leâ. Caây leâ

naøy xöa ñaõ giuùp cha nhieàu laém. Cha buoäc moät ñaàu sôïi

daây thöøng vaøo ñoù, sôïi daây ñöôïc noái sang moät caây khaùc

caùch ñoù moät chuùt; theá roài cha ñaët moät caùi baøn nhoû vôùi tuùi

deát treân ñoù; roài moät taám thaûm traûi treân ñaát ñeå thöïc hieän

nhöõng cuù nhaåy. Khi moïi söï ñaõ ñöôïc chuaån bò vaø ai cuõng

hoài hoäp chôø ñôïi thöôûng ngoaïn nhöõng troø chôi môùi, cha

lieàn môøi taát caû laàn moät chuoãi traøng haït Maân coâi, sau ñoù

haùt moät baøi ca thaùnh. Xong roài cha leo leân chieác gheá, caát

tieáng giaûng, hay ñuùng hôn nhaéc laïi caùi cha nhôù ñöôïc töø

baøi giaûng Phuùc AÂm nghe ñöôïc vaøo ban saùng taïi nhaø thôø;

hay cha keå laïi caùc chuyeän hay göông saùng nghe hay ñoïc

ñöôïc töø moät vaøi cuoán saùch. Keát thuùc baøi giaûng, taát caû

cuøng ñoïc moät kinh nguyeän ngaén, vaø laäp töùc khai maëc troø

giaûi trí. Vaøo luùc ñoù, caùc con xem ñaáy, nhaø giaûng thuyeát

trôû thaønh ngöôøi laøm xieác chuyeân nghieäp. Naøo laø troø xoay

voøng kieåu chim nhaïn, naøo laø nhöõng cuù nhaåy loän cheát

ngöôøi, ñi treân ñoâi tay vôùi thaân theå loän ngöôïc; roài quaán

khaên aên quanh che ngöïc1, cha aên nhöõng ñoàng tieàn ñeå roài

ñi laáy chuùng ra töø muõi cuûa ngöôøi naøy hay ngöôøi khaùc; roài

hoùa ra nhieàu naøo laø banh, naøo laø tröùng, hoùa nöôùc thaønh

röôïu, gieát vaø caét con gaø thaønh töøng maûng, roài laøm cho

noù soáng laïi vaø gaùy caøng hay hôn tröôùc, ñaáy laø nhöõng troø

chôi thoâng duïng. Theá roài cha ñi moät ñoaïn treân daây; cha

1 Khaên aên quaán quanh coå, che cho ñoà aên khôûi vöông vaõi vaøo aùo.

2.9 Page 19

▲back to top

nhaåy vaø khieâu vuõ, dính chaët vaøo daây khi thì vôùi moät

chaân, khi thì vôùi caû hai chaân, khi thì vôùi moät tay khi thì

vôùi caû hai tay. Sau moät vaøi giôø chôi nhö theá, khi cha ñaõ

khaù meät, lieàn ngöøng taát caû nhöõng troø chôi, roài ñoïc moät

kinh nguyeän ngaén, roài ai naáy veà nhaø mình. Taát caû nhöõng

ai ñaõ noùi phaïm thöôïng ñeán Chuùa, hay noùi nhöõng chuyeän

tuïc tóu, hay töø choái khoâng chòu tham döï vaøo caùc thöïc

haønh toân giaùo, ñeàu bò caám khoâng cho tham döï vaøo cuoäc

tuï hoïp naøy.

Chaéc caùc con seõ hoûi cha: - Ñeå ñi ñeán caùc khu chôï phieân

vaø caùc chôï, hoïc hoûi vôùi caùc ngöôøi laøm xieác, lo hoã trôï

nhöõng gì caàn thieát cho caùc troø giaûi trí naøy, thì caàn phaûi coù

tieàn, vaäy tieàn laáy ôû ñaâu? Veà chuyeän naøy cha coù theå lo

lieäu baèng nhieàu caùch. Taát caû nhöõng tieàn maø meï cha hay

nhöõng ngöôøi khaùc cho cha ñeå saém nhöõng thöù mình thích,

keïo baùnh, ñoà chôi, nhöõng moùn quaø nho nhoû, cha ñeàu ñeå

daønh vaøo vieäc naøy. Hôn nöõa cha raát thieän ngheä ñaùnh baãy

chim baèng baãy chaân, baãy loàng, baãy nhöïa dính, baãy daây,

cha cuõng raát thieän ngheä trong vieäc tìm caùc toå chim. Baét

ñöôïc ñuû chim, cha bieát ñem ñi baùn giaù hôøi. Naám, caùc thöù

coû duøng ñeå nhuoäm vaûi1, caây coû ngöïa (thaïch nam)2 coøn laø

moät nguoàn khaùc nöõa ñeå cha kieám ra tieàn.

1 Coû goàm nhieàu loaïi, cung caáp caùc maàu ñoû, vaøng, xanh.. Nay caùc

maàu hoùa chaát laøm chuùng ta queân ñi coâng duïng cuûa nhöõng loaïi coû

naøy.

2 Tieáng Anh “heather”, tieáng YÙ “erica”, coøn Don Bosco thì vieát laø

“treppio” maø ñoaùn ra coù leõ laø tieáng Pieâmoânteâ “trebi hay terbi”, laø

moät loaïi coû coù nhöõng loâng cöùng ñeå laøm baøn chaûi chaûi cho ngöïa.

Tôùi ñaây caùc con seõ hoûi cha: -Theá meï cha coù baèng loøng

ñeå cha soáng moät ñôøi soáng taûn maïn nhö vaäy, vaø phí maát

thôøi giôø nhö vaäy ñeå laøm ngöôøi laøm xieác hay sao? Cha seõ

traû lôøi caùc con laø meï cha thöông yeâu cha nhieàu laém; vaø

cha coù loøng tin töôûng ôû meï voâ giôùi haïn, vaø khoâng coù söï

ñoàng yù cuûa meï, cha seõ chaúng ñoäng moät böôùc. Meï bieát

heát, quan saùt heát moïi söï vaø meï ñeå cho cha laøm. Hôn theá,

neáu cha coøn caàn theâm gì, meï raát vui loøng cung caáp cho.

Chính caùc baïn cuûa cha vaø noùi chung taát caû caùc khaùn giaû

ñeàu vui loøng cho cha nhöõng gì cha caàn ñeå ñem laïi cho hoï

nhöõng troø vui haøo höùng naøy.

2.10 Page 20

▲back to top

NHÖÕNG AÁN TÖÔÏNG ÑAÀU

TIEÂN KHOÂNG PHAI NHOØA

CUÛA TÌNH PHUÏ TÖÛ

RÖÔÙC LEÃ LAÀN ÑAÀU – BAØI GIAÛNG CUÛA TUAÀN ÑAÏI PHUÙC –

DON CALOSSO – TRÖÔØNG HOÏC TAÏI MURIALDO

Naêm leân möôøi moät tuoåi, cha ñöôïc chaáp nhaän röôùc leã laàn

ñaàu. Cha ñaõ hoïc thuoäc toaøn boä saùch giaùo lyù nhoû; nhöng

theo leä thöôøng chaúng ai ñöôïc chaáp nhaän röôùc leã laàn ñaàu

neáu chöa ñaït möôøi hai tuoåi.1 Ñaøng khaùc, cha ôû xa nhaø

thôø2, neân cha xöù khoâng bieát ñeán cha, vaø cha haàu nhö chæ

bieát caäy döïa vaøo söï daïy doã veà toân giaùo nôi meï toát laønh

cuûa cha. Nhöng vì öôùc ao khoâng ñeå cho cha cöù lôùn hôn

maõi maø khoâng ñöôïc thöïc haønh haønh vi cao caû ñoù cuûa ñaïo

thaùnh chuùng ta, meï ñaõ chính mình daán thaân chuaån bò bao

coù theå toát nhaát cho cha, theo nhö meï coù theå vaø bieát laøm.

Trong suoát muøa chay, meï sai cha ñi hoïc giaùo lyù haèng

ngaøy; theá roài cha ñöôïc thi, vaø chaám ñaäu, vaø ngaøy trong

1 Neáu Gioan Bosco ñöôïc chaáp nhaän röôùc leã laàn ñaàu sôùm hôn moät

naêm, coù theå laø ñeå an uûi gia ñình sau caùi cheát cuûa baø noäi Margaret

Zucca Bosco.

2 Khoaûng caùch töø nhaø Gioan Bosco ñeán nhaø thôø Castelnuovoâ laø

5km.

ñoù taát caû caùc treû em phaûi thöïc hieän boån phaän [röôùc leã]1

Phuïc sinh ñöôïc aán ñònh.

ÔÛ giöõa ñaùm ñoâng daân chuùng tham döï, sao coù theå traùnh

khoûi söï chia trí. Meï cha ñaõ tính ñeán coù maët ñeå giuùp ñôõ

cha trong nhieàu ngaøy; meï ñaõ ba laàn daãn cha ñi xöng toäi

trong muøa chay. – Gioan beù nhoû con cuûa meï, meï nhaéc ñi

nhaéc laïi, Thieân Chuùa chuaån bò cho con moät moùn quaø lôùn;

nhöng con phaûi lo chuaån bò cho toát, ñi xöng toäi vaø ñöøng

giaáu baát cöù toäi gì trong khi xöng toäi. Con haõy xöng moïi

söï, aên naên moïi söï, vaø höùa vôùi Chuùa seõ coá gaéng soáng toát

hôn trong töông lai. – Cha ñaõ höùa taát caû; neáu sau ñoù cha

ñaõ trung thaønh, coù Chuùa bieát ñieàu ñoù. Taïi nhaø, me” giuùp

cha caàu nguyeän, ñoïc moät cuoán saùch toát, vaø meï ban cho

cha nhöõng lôøi khuyeân maø moät baø meï caàn maãn bieát laø

thích hôïp nhaát ñeå maø choïn trao cho con mình.

Saùng sôùm ñoù meï khoâng ñeå cho cha noùi chuyeän vôùi moät

ai, roài ñi theo cha tôùi baøn tieäc thaùnh, vaø cuøng cha lo vieäc

chuaån bò vaø vieäc caùm ôn, maø cha Quaûn haït Sismondi2 heát

söùc soát saùng caát cao gioïng höôùng daãn moïi ngöôøi cuøng

ñoïc qua nhöõng lôøi xöôùng-ñaùp. Trong ngaøy hoâm ñoù, meï

khoâng muoán cha lo baát cöù coâng vieäc vaät chaát naøo, maø

hoaøn toaøn phaûi chuù taâm ñoïc saùch vaø caàu nguyeän. Trong

soá caùc ñieàu daïy doã, meï nhaéc laïi nhieàu laàn cho cha nhöõng

lôøi naøy: - Con yeâu ôi, hoâm nay laø moät ngaøy vó ñaïi cho

1 Baûn vaên chæ noùi ñeân boån phaän Phuïc sinh, töùc laø röôùc leã moät naêm ít

laø moät laàn vaøo dòp Phuïc Sinh.

2 Teân ñuùng cuûa ngaøi laø Giuse Sismonñoâ. Ngaøi vöøa laø cha sôû

Castelnuovoâ, vöøa laø cha quaûn haït, ñöôïc Ñöùc Giaùm m uïc uûy thaùc

theâm moät soá quyeàn haïn.

3 Pages 21-30

▲back to top

3.1 Page 21

▲back to top

con. Meï chaéc chaén Thieân Chuùa toát laønh ñaõ thöïc söï

chieám höõu traùi tim con. Giôø ñaây con haõy höùa vôùi Chuùa

haõy heát söùc sao ñeå gìn giöõ con toát laønh cho ñeán phuùt cuoái

cuoäc ñôøi. Trong töông lai, con haõy naêng röôùc leã, nhöng

haõy coi chöøng ñöøng phaïm söï thaùnh. Con haõy xöng thuù

moïi söï trong toøa giaûi toäi; con haõy luoân luoân vaâng lôøi, haõy

saün loøng ñi hoïc giaùo lyù vaø nghe giaûng; nhöng vì yeâu

Chuùa, con haõy traùnh nhö traùnh dòch teã taát caû nhöõng ai noùi

nhöõng chuyeän xaáu xa.

Cha giöõ laïi vaø lo thöïc haønh caùc lôøi khuyeân cuûa ngöôøi meï

ñaïo ñöùc cuûa cha: vaø xem ra töø ngaøy hoâm ñoù ñaõ coù moät

söï tieán boä naøo ñoù trong ñôøi cha, caùch rieâng laø trong söï

vaâng lôøi vaø söï qui phuïc caùc ngöôøi khaùc, laø caùi maø tröôùc

ñaây cha raát gheùt, vì cha chæ muoán luoân laøm theo nhöõng

suy nghó treû con cuûa cha ñoái laïi vôùi nhöõng ai ra leänh vaø

ban cho cha nhöõng lôøi khuyeân toát laønh.

Ñieàu maø cha suy nghó lung chính laø vieäc thieáu moät nhaø

thôø hay moät nhaø nguyeän ñeå tôùi ñoù haùt vaø caàu nguyeän vôùi

caùc baïn höõu cuûa cha. Ñeå ñöôïc nghe moät baøi giaûng hay

moät baøi giaùo lyù, phaûi ñi tôùi khoaûng möôøi caây soá ñöôøng

tröôøng neáu tính caû ñi laãn veà, hoaëc tôùi Castelnuovoâ hay

tôùi laøng Buttigliera beân caïnh. Ñoù laø lyù do taïi sao caùc baïn

thích ñeán laéng nghe nhöõng baøi giaûng cuûa moät chuù beù laøm

xieác.

Trong naêm ñoù (18261), coù moät tuaàn ñaïi phuùc naêm thaùnh

taïi laøng Buttigliera, neân cha coù may maén ñöôïc ñi nghe

moät soá baøi giaûng. Danh tieáng cuûa caùc nhaø giaûng thuyeát

loái cuoán ngöôøi ta töø nhieàu nôi ñeán. Cha cuõng ñeán cuøng

vôùi nhieàu ngöôøi khaùc. Moãi buoåi chieàu coù moät baøi huaán

duï vaø moät baøi giaûng, sau ñoù caùc thính giaû ñöôïc töï do veà

nhaø.

Moät buoåi chieàu thaùng tö cha cuøng ñaùm ñoâng veà nhaø, coù

cha Calosso queâ ôû Chieri, moät con ngöôøi raát soát saùng,

cuõng cuøng ñi. Cho duø löng coù coøng xuoáng vì tuoåi taùc,

ngaøi ñaõ ñi quaõng ñöôøng daøi naøy ñeå ñeán nghe caùc nhaø

giaûng thuyeát. Cha chính laø vò cha sôû hoï leû Murialñoâ2.

1 Coù thaät laø tuaàn ñaïi phuùc long troïng cuûa Ñaïi naêm Thaùnh thoâng

thöôøng vaøo naêm 1825 ñöôïc traûi daøi sang ñeán naêm 1826 do Ñöùc Leâoâ

XII ban haønh chaêng? Khi aáy Don Bosco môùi coù 10 tuoåi. Trong Hoài

Kyù Nguyeän XaùÙ khoâng nhaéc ñeán thôøi gian Gioan laøm treû phuï vieäc taïi

ñoàng queâ ôû Moglia, vaø Don Bosco ñaõ noái keát laïi hai Ñaïi Naêm

Thaùnh 1826 vaø Ñaïi Naêm Thaùnh 1929. Ñeå cöû haønh vieäc ñöôïc tuyeån

laøm Giaùo Hoaøng ngaøy 31-3-1829, Ñöùc Pioâ VIII ñaõ coâng boá Ñaïi Naêm

Thaùnh ngoaïi thöôøng cho naêm 1829. Ñöùc Giaùm Muïc Chiaveroti coâng

boá thôøi gian töø 8-22 thaùng 11, 1829 laø dòp laõnh ôn toaøn xaù. Tuaàn

tam nhaät ñaïi phuùc toå chöùc taïi Buttigliera töø thöù naêm ñeán thöù baåy töø

5-7 thaùng 11 naêm 1829 laø nhaèm chuaån bò ñeå laõnh ôn toaøn xaù. Cho

neân hôïp lyù hôn naêm thaùnh noùi ñeán trong Hoài Kyù Nguyeän XaùÙ naøy laø

naêm 1829, vaø Don Bosco gaëp cha Calosso nhaèm ngaøy 5-11-1829,

khi Gioan Bosco leân 14 tuoåi, hôn laø vaøo thaùng Tö 1826.

2 Cha Melchior Calosso (1760-1830) , laøm cha xöù taïi Bruinoâ 1791-

1813, giuùp cho cha sôû xöù Bruino laø cha em Carlo Vincenzo töø naêm

1819 ñeán 1824, vaø laøm cha sôû Morialdo 1829-1830. Morialñoâ chæ laø

hoï leû cuûa Castelnuovoâ. Tröôùc khi cha Calosso tôùi, hoï leû naøy khoâng

coù cha trong moät thôøi gian. Caùc cha giaø, yeáu ñau thöôøng ñaûm nhaän

moät hoï leû nhö theá, ñeå cho ngöôøi daân ñôõ phaûi ñi leã xa. Moät ngöôøi daân

3.2 Page 22

▲back to top

Thaáy moät em beù daùng beù nhoû, ñaàu traàn, toùc soaên quaén

böôùc ñi raát thaàm laëng giöõa nhöõng ngöôøi khaùc, ngaøi lieàn

nhìn sang cha vaø baét ñaàu noùi vôùi cha theá naøy:

- Con ôi, con ñeán töø ñaâu? Con cuõng ñi nghe tuaàn ñaïi

phuùc ñaáy chöù?

- Vaâng, thöa cha, con ñi nghe caùc vò thuyeát giaûng

tuaàn ñaïi phuùc.

- Con hieåu ñöôïc gì naøo? Coù leõ meï con coù theå giaûng

nhöõng baøi giaûng thích hôïp hôn cho con, phaûi

khoâng?

- Vaâng ñuùng theá, meï con thöôøng giaûng cho con

nhöõng baøi giaûng raát hay, nhöng con cuõng thích ñi

nghe caùc nhaø giaûng thuyeát giaûng vaø con coù veû laø

hieåu ñöôïc caùc ngaøi.

- Neáu con noùi ñöôïc cho cha nghe boán lôøi cuûa baøi

giaûng hoâm nay, thì cha seõ cho con boán ñoàng.

- Xin cha cöù noùi cho con bieát cha muoán con noùi cho

cha baøi giaûng thöù nhaát hay baøi giaûng thöù hai?

- Con thích sao thì cöù laøm vaäy, mieãn laø con noùi cho

cha ñöôïc boán lôøi. Con coù nhôù baøi giaûng thöù nhaát

baøn ñeán ñieàu gì khoâng?

- Trong baøi giaûng thöù nhaát coù noùi ñeán caàn phaûi kòp

trao phoù mình cho Thieân Chuùa vaø ñöøng trì hoaõn

vieäc hoái caûi.1

ñòa phöông soáng taïi Toârinoâ daønh cho nhaø nguyeän Murialñoâ naøy moät

boång löông 800 lire moät naêm. Caùch saép xeáp nhö vaäy raát thoâng

thöôøng taïi Pieâmoânteâ, nôi töông ñoái coù nhieàu linh muïc.

1 Töø R2 vaø caùc nguoàn khaùc thì ñeà taøi baøi giaûng noùi ñeán vieäc gaëp gôõ

giöõa linh hoàn vaø thaân xaùc vaøo ngaøy phaùn xeùt chung thaåm. Ñaùp öùng

- Theá trong baøi giaûng ñoù noùi nhöõng gì? – Vò cha giaø

ñaùng kính ñoù coù ñoâi chuùt ngaïc nhieân, theâm vaøo.

- Con nhôù khaù toát vaø neáu cha muoán, con xin ñoïc taát

caû.

Vaø khoâng ñôïi gì nöõa, cha baét ñaàu trình baøy lôøi khai maøo,

roài ba ñieåm, töùc laø ai trì hoaõn vieäc hoái caûi cuûa mình seõ

gaëp nguy hieåm lôùn laø ngöôøi aáy seõ thieáu maát thôøi gian, aân

suûng vaø yù muoán. Cha [Calosso] cöù ñeå maëc cho cha tieáp

tuïc nhö theá caû nöûa giôø ôû giöõa ñaùm ñoâng; roài ngaøi hoûi cha

theá naøy:

- Con teân gì, cha meï con theá naøo, con ñaõ ñi hoïc

nhieàu tröôøng chöa?

- Con teân laø Gioan Bosco, cha con maát khi con coøn

thô. Meï con goùa vôùi naêm ngöôøi phaûi nuoâi naáng.1

Con ñaõ hoïc ñoïc vaø moät chuùt vieát laùch.

- Con ñaõ hoïc saùch Ñoânatoâ, hay laø saùch vaên phaïm

chöa2?

- Con khoâng bieát ñoù laø nhöõng gì.

- Con coù thích hoïc khoâng?

- Con thích laém, thích laém.

- Caùi gì caûn trôû con?

- Anh Antoânioâ cuûa con.

- Taïi sao Antoânioâ khoâng ñeå cho con ñi hoïc?

caùc muïc ñích cuûa HKNX, Don Bosco thay baøi giaûng ñoù baèng baûn

vaên naøy coù nguoàn goác töø cuoán Haønh Trang Baïn Treû.

1 Goàm me, ba ñöùa con vaø baø noäi.

2 Saùch vaên phaïm Latinh laáy teân nhaø vaên phaïm lôùn theá kyû IV

Ñonatoâ.

3.3 Page 23

▲back to top

- Bôûi vì anh ñaõ khoâng muoán ñi hoïc, neân anh noùi laø

khoâng muoán ngöôøi khaùc maát thôøi giôø hoïc haønh nhö

anh aáy ñaõ maát1; nhöng neáu con ñöôïc ñi , con seõ

hoïc vaø seõ khoâng maát thôøi giôø.

- Vì sao con öôùc ao ñi hoïc?

- Ñeå oâm aáp ñôøi soáng giaùo só.

- Vaø vì sao con laïi muoán oâm aáp ñôøi soáng naøy?

- Ñeå con gaàn guõi, noùi chuyeän, daïy doã bieát bao

nhieâu caùc baïn beø con veà ñaïo giaùo. Hoï khoâng xaáu,

nhöng ñaõ trôû neân nhö vaäy, vì chaúng coù ai chaêm lo

cho hoï.

Nhöõng lôøi noùi thaúng thaén vaø cha coù theåà cho laø taùo baïo

cuûa cha ñaõ taïo moät aán töôïng lôùn nôi vò linh muïc thaùnh

thieän naøy, vaø trong khi cha noùi, ngaøi chaúng bao giôø quay

aùnh nhìn ra khoûi cha. Trong khi ñoù ñaõ ñeán moät ñieåm maø

con ñöôøng reõ laøm hai, cha [Calosso] môùi chia tay cha

baèng nhöõng lôøi naøy: - Con coù taâm hoàn toát; cha seõ nghó

ñeán con vaø ñeán vieäc hoïc cuûa con. Chuû nhaät con haõy ñeán

vôùi meï cuûa con ñeå gaëp cha vaø chuùng ta seõ keát luaän veà

moïi chuyeän.-

Chuùa nhaät ñeán, cha quaû ñaõ tôùi vôùi meï cuûa cha, vaø cuøng

thoáng nhaát laø ngaøi daïy cha moät buoåi moãi ngaøy, buoåi coøn

laïi cha ñi laøm taïi ñoàng queâ ñeå thoûa maõnh yù nguyeän cuûa

anh Antoânioâ. Anh ñeã daøng baèng loøng, vì chuyeän hoïc cuûa

1 Ñaây laø daáu anh Antoânioâ cuûa Don Bosco coù ñi hoïc. Anh ta coù khaû

naêng kyù teân mình trong caùc taøi lieäu. Anh Giuse cuûa Don Bosco môùi

leân boán khi boá cheát, coù theå khoâng ñöôïc ñi hoïc, chæ bieát kyù teân mình

baèng daáu chöõ “+”.

cha chæ baét ñaàu sau muøa heø, khi coâng vieäc ñoàng aùng

khoâng coùn phaûi ñaùng quan taâm nhieàu nöõa.

Cha ngay laäp töùc phoù thaùc baûn thaân trong tay cha

Calosso, ngaøi chæ môùi ñeán nhaän hoï sôû naøy ñöôïc vaøi

thaùng. Cha cho ngaøi bieát taát caû baûn thaân cha. Moãi lôøi noùi,

moãi tö töôûng, moãi haønh ñoäng ñeàu ñöôïc sôùm bieåu loä ngay

cho ngaøi. Ñieàu naøy laøm ngaøi raát haøi loøng, bôûi vì cöù theo

caùch ñoù, ngaøi coù neàn taûng ñeå xeáp ñaët oån ñònh cho cha

trong ñôøi soáng thieâng lieâng cuõng nhö traàn theá.

Khi ñoù cha môùi bieát ñöôïc theá naøo laø coù moät vò linh

höôùng vuõng beàn, moät ngöôøi baïn trung thaønh cuûa linh

hoàn, maø cho tôùi luùc ñoù cha vaãn chöa coù ñöôïc. Trong soá

nhöõng chuyeän khaùc, ngaøi ñaõ caám cha moät vieäc ñeàn toäi

maø cha vaãn thöôøng laøm, nhöng khoâng thích hôïp vôùi tuoåi

vaø hoaøn caûnh cuûa cha. Ngaøi khích leä cha naêng xöng toäi,

röôùc leã, vaø daïy cha caùch theá moãi ngaøy thöïc hieän moät

vieäc nguyeän gaãm ngaén hay ñuùng hôn laø moät chuùt ñoïc

saùch thieâng lieâng. Toaøn boä thôøi gian coù theå, cuõng nhö

trong caùc ngaøy leã nghæ, cha qua ôû vôùi ngaøi. Trong caùc

ngaøy thöôøng trong tuaàn, bao coù theå, cha ñi giuùp leã cho

ngaøi. Keå töø thôøi ñoù, cha ñaõ baét ñaàu neám höôûng theá naøo

laø ñôøi soáng thieâng lieâng, bôûi tröôùc ñoù cha chæ haønh ñoäng

ñuùng ra moät caùch vaät chaát, vaø gioáng nhö moät caùi maùy,

mình laøm moät chuyeän maø khoâng bieát lyù do mình laøm.

Giöõa thaùng chín cha ñaõ baét ñaàu thöôøng xuyeân hoïc vaên

phaïm tieáng YÙ, maø trong moät thôøi gian vaén cha ñaõ coù theå

vieát vaø thöïc haønh caùc baøi vieát hay. Vaøo Giaùng Sinh cha

baét tay vaøo hoïc Ñonatoâ (vaên phaïm Latinh), vaøo Phuïc

3.4 Page 24

▲back to top

Sinh, cha baét ñaàu taäp dòch töø Latinh sang tieáng YÙ vaø töø

tieáng YÙ sang Latinh. Trong taát caû quaõng thôøi gian ñoù, cha

khoâng bao giôø ngöng caùc bieåu dieãn vui trong caùc dòp

ngaøyleã taïi caùnh ñoàng coû, hay taïi chuoàng boø vaøo muøa

ñoâng. Töøng vieäc laøm, töøng lôøi noùi, vaø cha coù theå noùi töøng

lôøi moät cuûa vò thaày cuûa cha, ñeàu ñöôïc duøng ñeå giuùp taùc

ñoäng nôi caùc khaùn giaû cuûa cha.

Cha ñaõ nghó laø mình ñaõ ñaït tôùi choã hoaøn thaønh caùc öôùc

nguyeän cuûa mình, thì moät caûnh ñau khoå môùi, moät noãi baát

haïnh nghieâm troïng ñaõ caét ñöùt heát sôïi chæ cuûa caùc nieàm

hy voïng cuûa cha.

NHÖÕNG HY VOÏNG TAN VÔÕ

VIEÄC HOÏC HAØNH VAØ ÑOÀNG AÙNG – TIN DÖÕ VAØ TIN TOÁT

LAØNH – CAÙI CHEÁT CUÛA CHA CALOSSO

Bao laâu muøa ñoâng coøn keùo daøi vaø coâng vieäc cuûa noâng

daân khoâng ñoøi hoûi phaûi lo laéng nhieàu, anh Antoânioâ coøn

cho cha chaêm lo vieäc hoïc. Nhöng muøa xuaân tôùi, anh baét

ñaàu than phieàn raèng anh phaûi chòu ñöïng cuoäc soáng trong

nhöõng coâng vieäc naëng nhoïc, trong khi cha thì maát thôøi

giôø ñeå laøm oâng tröôûng giaû nhoû. Sau nhöõng caõi vaõ vôùi cha

vaø vôùi meï cha, ñeå gìn giöõ hoøa khí trong gia ñình, thì ñi

tôùi keát luaän laø cha seõ ñi hoïc ban saùng taïi tröôøng vaø thôøi

giôø coøn laïi trong ngaøy thì cha phaûi daønh cho coâng vieäc

vaät chaát. Nhönglaøm sao ñeå maø hoïc caùc baøi hoïc ñaây?

Laøm sao ñeå laøm caùc baøi dòch?

Caùc con haõy nghe. Vieäc ñi ñeán vaø trôû veà töø tröôøng hoïc

cho cha moät chuùt thôøi gian ñeå hoïc. Roài khi veà ñeán nhaø,

cha lieàn tay caàm cuoác, tay caàm cuoán vaên phaïm; roài treân

ñöôøng, cha hoïc Qui quae quod, qualora eø messo1 v.v.,

1 Caùch hoïc Latinh döôùi hình thöùc caùc vaàn thô cho deã nhôù, ví nhö:

Qui, quqe, quod, khi naøo söû duïng,

Tuøy theo tieáng ñi tröôùc,

Maø choïn moät trong ba,

Sao cho hôïp caû gioáng laãn soá.

3.5 Page 25

▲back to top

ñeán khi ñi tôùi nôi laøm vieäc, cha tieác nuoái ngoù cuoán vaên

phaïm laàn choùt, ñaët noù vaøo moät goùc, roài cha tieán laïi cuoác

hay saïc coû, hoaëc nhaët coû cuøng vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, tuøy

theo vieäc caàn phaûi laøm.

Theá roài vaøo luùc nhöõng ngöôøi khaùc thöôøng nhaám nhaùp gì

ñoù luùc giaûi lao, cha ruùt lui veà moät nôi vaéng, vaø moät tay

caàm khuùc baùnh nhoû ñeå aên, tay khaùc caàm cuoán saùch ñeå

hoïc. Cha cuõng laøm y nhö vaäy khi trôû veà nhaø. Giôø aên tröa,

aên toái, giôø ñaùnh caép ñöôïc töø giaác nguû laøthôøi gian duy

nhaát coøn laïi cho cha ñeå laøm caùc baøi vieát.

Baát chaáp cha coù laøm vieäc nhieàu vaø raát thieän chí, anh

Antoânioâ vaãn khoâng baèng loøng. Moät ngaøy kia vôùi meï cha

vaø vôùi anh Giuse, anh leân gioïng ra leänh: - Ñuû roài. Con

muoán noù keát thuùc vôùi cuoán vaên phaïm naøy. Con ñaõ to lôùn

theá naøy maø coù caàn nhìn ñeán nhöõng cuoán saùch ñaâu. –

Trong loøng traøn ngaäp buoàn saàu vaø töùc giaän, cha ñaõ traû lôøi

baèng caùi maø ñaùng leõ cha khoâng neân noùi: -Anh noùi teä roài,

cha leân tieáng. Anh khoâng thaáy con löøa nhaø ta coøn lôùn

hôn anh vaø noù coù ñi tôùi tröôøng ñaâu? Anh coù muoán trôû

neân gioáng nhö noù khoâng? – Vôùi nhöõng lôøi leõ ñoù, anh noåi

côn giaän döõ, nhaøo tôùi, vaø chæ nhôø ñoâi chaân maø cha bieát

söû duïng raát toát,cha môùi coù theåä troán thoaùt caû moät traän

möa ñaám ñaù.

Meï cha voâ cuøng ñau khoå; cha thì khoùc; cha sôû thì thöông

caûm. Vò thöøa taùc vieân xöùng ñaùng cuûa Thieân Chuùa ñoù khi

ñöôïc bieát nhöõng chuyeän xaåy ra trong gia ñình cha, moät

ngaøy kia ñaõ goïi cha vaø noùi vôùi cha: -Gioan con yeâu cuûa

cha, con ñaõ ñaët tin töôûng vaøo cha, vaø cha khoâng muoán

chuyeän ñoù trôû neân voâ ích. Vaäy haõy boû laïi moät ngöôøi anh

döõ tôïn vaø haõy ñeáncuøng cha vaø con seõ nhaän ñöôïc moät

ngöôøi cha yeâu thöông. – Cha lieàn laäp töùc cho meï hay veà

moùn quaø baùc aùi lôùn lao ñoù. Sang thaùng tö, cha baét ñaàu

soáng vôùi cha sôû, vaø chæ veà nhaø vaøo buoåi toái ñeå ñi

nguû.1Khoâng ai coù theå töôûng töôïng ñöôïc cha baèng loøng

1 Don Bosco ñaõ khoâng ñaù ñoäng gì ñeán bieán coá xung ñoät trong gia

ñình khieán Meï Margheârita phaûi cho cha ñi laøm ngöôøi ôû taïi trang traïi

Moglia, maø chuyeån sang ngay ñeán tình thöông lôùn lao cuûa cha

Calosso. Treân thöïc teá dieãn tieán phöùc taïp hôn:

1. Anh Antoânioâ thöïc söï ngaên trôû vieäc giaùo duïc cuûa cha trong

caùc naêm 1825-1827, khi anh 17 - 19 tuoåi.

2. Meï Margheârita vôùi söï haäu thuaãn cuûa Chò Marianneâ vaø caäu

em Micaeâ, tính ñeán phaân chia gia saûn cuûa boá Phanxicoâ cuûa

Don Bosco cho caû ba ngöôøi con, ñeå Antoânioâ soáng töø laäp, vaø

nhö vaäy giaûi thoaùt cho Gioan Bosco. Nhöng phaûi ñôïi ñeán

naêm 1829, khi Antoânioâ ñaït tôùi tuoåi tröôûng thaønh.

3. Theá laø khoâng cho Gioan Bosco bieát gì veà keá hoaïch cuûa

mình, Me Margheârita ñeå cho beù ñeán trang traïi Moglia laø

ngöôøi quyeán thuoäc cuûa gia ñình meï Margheârita. Taïi ñaây

caäu beù ñaõ chinh phuïc loøng moïi ngöôøi. Nhöng beù coù theå chæ

ñöôïc lui tôùi hoïc haønh ñoâi chuùt vôùi cha xöù Castelnuovoâ vaø

vôùi cha hieäu tröôûng cuûa tröôøng ñòa phöông laø cha Nicholas

Moglia, laø anh trai cuûa chuû traïi Moglia, maø vaãn phaûi vaát vaû

lao ñoäng.

4. Ngaøy leã Caùc Thaùnh, Thaùng 11, 2829, caäu Micae ñem Gioan

Bosco trôû veà nhaø, khi ñaõ coù theå ñoái chaát laïi vôùi Antoânioâ ñeå

giaøn xeáp chính thöùc vieäc gia ñình nhö döï tính. Ñaây cuõng

vaøo dòp Cöû Haønh tuaàn ñaïi phuùc möøng Ñaïi Naêm Thaùnh taïi

Buttigliera. Trong dòp naøy Don Bosco ñöôïc gaëp cha

Calosso.

3.6 Page 26

▲back to top

ñeán möùc naøo. Cha Calosso trôû thaønh thaàn töôïng cuûa cha.

Cha yeâu meán ngaøi hôn laø moät ngöôøi boá, cha caàu nguyeän

cho ngaøi, vaø saün loøng phuïc vuï ngaøi trong moïi chuyeän,

Thaät laø vui söôùng ñöôïc vaát vaû vì ngaøi, vaø cha daùm noùi,

hieán caû maïng soáng cha trong nhöõng chuyeän ngaøi öa

thích. Cha ñaõ thöïc hieän ñöôïc söï tieán boä trong voøng moät

ngaøy ngang vôùi caùi cha phaûi laøm taïi nhaø trong caû moät

tuaàn. Con Ngöôøi cuûa Thieân Chuùa naøy mang laïi cho cha

bieát bao tình thöông nhö nhieàu laàn ngaøi ñaõ noùi vôùi cha: -

Con ñöøng lo laéng gì cho töông lai cuûa con caû; bao laâu cha

coøn soáng, cha seõ khoâng ñeå cho con phaûi thieáu thoán ñieàu

gì; neáu cha cheát, cha cuõng seõ lo lieäu y nhö vaäy cho con.-

Caùc coâng chuyeän cuûa cha tieán haønh vôùi moät söï thònh ñaït

khoâng theå taû ra ñöôïc. Cha keâu leân laø mình hoaøn toaøn

haïnh phuùc, chaúng coøn coù gì laø ñaùng tieác caû, khi maø moät

thaûm hoïa caét ñöùt ñöôøng tieán cuûa taát caû caùc nieàm hy voïng

cuûa cha.

Moät buoåi saùng thaùng tö 18281 cha Calosso sai cha ñi veà

nhaø lo moät vieäc; cha vöøa veà tôùi nhaø, thì moät ngöôøi chaïy

ngay tôùi beân goùt chaân cha, nhaán maïnh raèng cha phaûi

chay ngay veà vôùi cha Calosso ñang bò laâm beänh naëng, vaø

cho goïi cha. Cha khoâng chaïy, maø laø löôùt nhö bay veà beân

5. Keát quaû laø cha Calosso khoâng nhöõng lo daïy doã cho gioan

Bosco, maø vaøo naêm 1830, cha coøn cho caäu ñöôïc soáng vôùi

cha , vaø ñöôïc cha thöông nhö ñöùa con yeâu quí.

1 Theo taøi lieäu chính thöùc (giaáy khai töû) Cha Calosso cheát 21-11-

1830. Beù Gioan Bosco ñaõ traûi qua hoïc vaø soáng vôùi ngöôøi baïn vaø

ngöôøi thaày ñôøi soáng thieâng lieâng naøy trong moät naêm töø thaùng

11,1829 ñeán thaùng 11,1830, töùc töø 14 ñeán 15 tuoåi..

caïnh ngöôøi aân nhaân cuûa cha, maø cha thaáy ñang naèm treân

giöôøng saép cheát, khoâng noùi ñöôïc lôøi naøo. Cha [Calosso]

ñaõ bò taán coâng bôûi moät côn tai bieán. Ngaøi nhaän ra cha,

muoán noùi vôùi cha, maø khoâng theå baäp beï ñöôïc lôøi naøo.

Ngaøi ñöa cho cha chìa khoùa tieàn, ra daáu laø ñöøng ñöa noù

cho baát cöù moät ai khaùc. Nhöng sau hai ngaøy haáp hoái, cha

Calosso ñaùng thöông ñaõ göûi linh hoàn trong loøng Ñaáng

Taïo Döïng; theá laø vôùi ngaøi, taát caû nieàm hy voïng cuûa cha

cuõng cheát. Cha ñaõ luoân luoân caàu nguyeän vaø bao laâu cha

coøn soáng, cha khoâng bao giôø queân moãi saùng caàu nguyeän

cho vò aân nhaân troåi vöôït naøy cuûa cha.

Theá roài caùc ngöôøi thöøa keá cuûa cha Calosso ñeán, vaø cha

ñaõ trao laïi caùc chìa khoùa vaø moïi söï laïi cho hoï.1

1 Haïn töø “moïi söï” ñaây goàm caû chieác chìa khoùa môû hoøm tieàn. Soá tieàn

laø 6.000 lire (töông ñöôïng vôùiI 2.400.000 lire vaøo naêm 1985, töùc US.

16.000). Neáu taïi tröôøng Chieri maø Gioan Bosco theo hoïc caùc naêm

1831-1835, hoïc phí haèng naêm laø 12 lire, thì soá tieàn cha Calosso ñeå

laïi cho caäu beù con cuûa baø Margheârit ngheøo khoå naøy thaät laø voâ cuøng

to lôùn. Söï töø boû lôùn lao naøy Don Bosco keå laïi moät caùch nheï nhaøng

hoøa hôïp vôùi giaác môø caäu beù Gioan Bosco saép mô nhaéc nhoû caäu

“ñöøng ñaët tin töôûng ôû ngöôøi ñôøi maø haõy phoù thaùc cho Thieân Chuùa!”

3.7 Page 27

▲back to top

HOÏC TAÏI CASTELNUOVOÂ

CHA CAFFASSO – NHÖÕNG HOAØI NGHI – PHAÂN CHIA GIA

SAÛN CUÛA CHUÙNG TOÂI – AÂM NHAÏC; NGÖÔØI THÔÏ MAY

Vaøo naêm ñoù, Chuùa quan phoøng cho cha ñöôïc gaëp moät aân

nhaân môùi: Cha Giuse Caffasso queâ ôû Castelnuovoâ d’

Asti.

Ñoù laø chuû nhaät thöù hai cuûa thaùng möôøi (18271) vaø daân

laøng Murialdo cöû haønh leã Me Thieân Chuùa, Ñöùc Maria raát

thaùnh, laø ñaïi leã chính cuûa hoï.Ai cuõng lo vieäc taïi nhaø hay

taïi nhaø thôø, trong khi nhöõng ngöôøi khaùc thì ñöùng xem

hay tham döï vaøo nhöõng troø chôi hay caùc troø giaûi trí.

Chæ coù moät ngöôøi cha thaáy ñöùng taùch xa caùc caûnh vui

chôi, ñoù laø moät thaày chuûng sinh, ngöôøi beù nhoû, maét saùng,

veû deã yeâu, göông maët thieân thaàn. Thaày ñöùng töïa cöûa nhaø

thôø. Cha nhö bò chaán ñoäng bôûi veû cuûa thaày, vaø duø cha

chæ môùi ôû tuoåi möôøi hai2, tuy nhieân, bò thuùc ñaåy bôûi öôùc

ao muoán noùi chuyeän cuøng thaày, cha lieàn laïi gaàn thaày vaø

1 Don Bosco nhôù dòp gaëp cha Caffasso laàn ñaàu tieân laø vaøo naêm

1827. Nhöng Caffasso thuoäc nhoùm sinh vieân thaàn hoïc ñaàu tieân hoïc

taïi Chieri khi Ñöùc Toång giaùm muïc Chiareroti môûø tröôøng chuûng vieän

ôû ñaây naêm 1829. Vaäy naêm chính xaùc Don Bosco laàn ñaàu tieân gaëp

cha Caffasso coù theå laø 1830.

2 Coù leõluùc aáy Don Bosco 15 tuoåi thì ñuùng hôn, vaø thaày Caffasso

khoaûng 20 tuoåi., hoïc naêm I thaàn hoïc.

noùi nhöõng lôøi naøy: -Thöa thaày, thaày muoán xem moät vaøi

cuoäc chôi cuûa ngaøy leã cuûa chuùng ta chaêng? Con seõ vui

veû daãn thaày ñi baát cöù nôi naøo thaày thích tôùi

Thaày ra daùng dòu daøng vôøi cha tôùi, baét ñaàu hoûi veà tuoåi

taùc, veà vieäc hoïc haønh cuûa cha, vaø xem cha ñaõ ñöôïc röôùc

leã laàn ñaàu chöa, vaø coù naêng ñi xöng toäi khoâng, coù ñi hoïc

giaùo lyù vaø nhöõng chuyeän töông töï nhö theá. Cha raát thuù vò

vì caùch thöùc aên noùi raát göông maãu; cha vui veû traûlôøi caùc

caâu hoûi cuûa thaày; theá roài, haàu nhö laø ñeå caùm ôn thaày vì

söï aân caàn dòu daøng cuûa thaày, cha nhaéc laïi laø saün saøng

daãn thaày ñi thaêm vaøi caûnh töôïng hay vaøi cuoäc chôi môùi

meû.

- OÂi, anh baïn thaân meán cuûa toâi, thaày traû lôøi, caùc

caûnh töôïng vui veû cuûa nhöõng linh muïc laø caùc vieäc

cöû haønh phuïng vuï taïi nhaø thôø; caøng ñöôïc cöû haønh

caùch soát saùng, thì caùc caûnh töôïng cuûa chuùng ta

caøng troû neân chan hoøa haïnh phuùc cho moïi ngöôøi.

Nhöõng caùi môùi cuûa chuùng ta laø caùc vieäc thöïc haønh

toân giaùo, chuùngluoân môùi meû vaø do ñoù neân ñöôïc

sieâng naêng tham döï; thaày chæ ñôïi môû cöûa nhaø thôø

thoâi ñeå maø vaøo.

Cha laáy can ñaûm ñeå tieáp tuïc cuoäc caâu chuyeän, vaø cha

noùi theâm: -Nhöõng ñieàu thaày noùi thaät laø ñuùng; nhöng coù

3.8 Page 28

▲back to top

thôøi giôø cho moïi söï: thôøi giôø ñeå ñi nhaø thôø, vaø thôøi giôø

ñeå vui chôi1.

Thaày baät cöôøi, vaø keát luaän baèng nhöõng lôøi ñaùng ghi nhôù

naøy, vaø ñoù seõ laø chöông trình cuûa caùc haønh ñoäng cuûa

toaøn dieän ñôøi soáng cuûa thaày: -Ai oâm aáp ñôøi soáng tö giaùo,

thì ñaõbaùn mình cho Chuùa, coøn taát caû nhöõng gì mình coù

trong traàn gian, thì chaúng coøn coù gì naèm trong loøng mình

caû, neáu khoâng phaûi laø caùi coù theå chuyeån thaønh vinh

quang Thieân Chuùa vaø lôïi ích cho caùc linh hoàn.-

Luùc aáy cha raát kinh ngaïc, muoán bieát teân cuûa thaày ñoù,

ngöôøi coù nhöõng lôøi vaø khuoân maët bieåu loä tinh thaàn cuûa

Chuùa. Cha ñaõ bieát ñöôïc thaày laø thaày tö giaùo Giuse

Caffasso, sinh vieân thaàn hoïc naêm thöù nhaát, maø ngöôøi ta

ñaõ nhieàu laàn ñöôïc nghe noùi ñeán nhö moät taám göông

nhaân ñöùc.

Caùi cheát cuûa cha Calosso ñaõ laø moät thaûm caûnh khoâng theå

buø ñaép laïi. Cha ñaõ khoùc roøng vò aân nhaân qua coá ñoù. Khi

tænh, cha nhôù ñeán ngaøi, khi nguû, cha mô thaáy ngaøi; coâng

chuyeän ñi quaù xa, ñeán noãi meï cha lo sôï cho söùc khoûe cuûa

cha, ñaõ sai cha ñi nghæ ngôi moät thôøi gian taïi nhaø caäu cuûa

cha taïi Capriglio.

Trong thôøi gian ñoù cha ñaõ mô moät giaác mô khaùc, theo ñoù

cha ñaõ bò quôû traùch moät caùch naëng neà, vì cha ñaõ ñaët hy

1 Moät gôïi yù veà heä thoáng giaùo duïc toaøn dieän cuûa mình, cuõng nhö

nhöõng gì beù Gioan Bosco ñaõ töøng noùi cho cha Calosso veà nhöõng ñöùa

treû caàn coù taám loøng thöông yeâu chuùng ñeå giaùo duïc chuùng.

voïng cuûa cha nôi ngöôøi ñôøi, chöù khoâng phaûi nôi loøng toát

yeâu thöông cuûa Cha treân trôøi1

Trong khí ñoù cha vaãn ñeo ñuoåi yù töôûng tieáp tuïc trong

vieäc hoïc haønh. Cha ñaõ gaëp moät vaøi vò linh muïc laøm vieäc

trong thöøa taùc vuï thaùnh, maø cha khoâng theå naøo taïo neân

vôùi caùc ngaøi moät söï tieáp xuùc thaân maät ñöôïc. Treân ñöôøng

ñi cha thöôøng gaëp cha xöù hay cha phoù xöù. Cha chaøo caùc

ngaøi töø xa, vaø cuùi ñaàu chaøo khi caùc ngaøi ñi qua. Nhöng

caùc ngaøi daùng nghieâm nghò vaø leã pheùp chaøo ñaùp laïi, roài

cöù tieáp tuïc ñi ñöôøng cuûa caùc ngaøi. Nhieàu laàn cha khoùc vaø

noùi vôùi mình hay vôùi nhöõng ngöôøi khaùc: -Neáu toâi laø linh

muïc, toâi seõ laøm khaùc; toâi muoán laïi gaàn cuøng caùc con treû,

toâi muoán noùi vôùi chuùng nhöõng lôøi toát laønh, trao cho

chuùng nhöõng lôøi khuyeân baûo. Cha thaät seõ sung söôùng

bieát bao neáu coù theå ñöôïc trao ñoåi ñoâi chuùt vôùi cha xöù

cuûa toâi. Nieàm haïnh phuùc ñoù cha ñaõ coù ñöôïc vôùi cha

Calosso. Sao laïi khoâng theå coøn coù ñöôïc nöõa?

Meï cha, thaáy cha hoaøn toaøn ñau khoå vì nhöõng khoù khaên,

trôû ngaïi ñaët ra cho vieäc hoïc haønh cuûa cha, vaø khoâng hy

voïng gì ñöôïc söï ñoàng yù cuûa anh Antoânioâ khi ñoù ñaõ vöôït

quaù 20 tuoåi, quyeát ñònh ñi ñeán phaân chia taøi saûn boá ñeå

laïi. Coù nhöõng trôû ngaïi nghieâm troïng, vì cha vaø anh Giuse

coøn nhoû tuoåi, laïi coøn phaûi hoaøn thaønh nhieàu thuû tuïc vaø

chòu nhöõng phí toån naëng neà. Nhöng meï vaãn quyeát taâm

1 Giaác mô naøy coù theå theo sau caùi cheát cuûa cha Calosso cuõng nhö

vieäc ñaõ trao chìa khoùa hoøm tieàn cho ngöôøi baø con thöøa keá cuûa cha,

ñeå Gioan Bosco thaaät söï chaúng coøn gì ñeå nöông töïa nöõa xeùt veà maët

nhaân loaïi.

3.9 Page 29

▲back to top

tieán haønh quyeát ñònh naøy. Theá laø gia ñình cha giaûm nhaân

soá coøn laïi coù meï cha, anh Giuse cuûa cha muoán soáng

chung vôùi cha maø khoâng caàn phaân chia gì caû. Baø noäi cuûa

cha ñaõ qua ñôøi ñöôïc vaøi naêm roài.

Ñuùng laø vieäc phaân chia gia saûn ñoù laáy ñi cuïc ñaù cöùng

khoûi daï daày cha, vaø cha ñöôïc trao ban hoaøn toaøn söï töï do

ñeå theo ñuoåi vieäc hoïc; nhöng ñeå ñaùp öùng ñöôïc caùc thuû

tuïc cuûa luaät phaùp, coøn caàn phaûi chôø theâm moät vaøi thaùng,

vaø cha chæ coù theå ñi hoïc taïi tröôøng coâng tieåu hoïc taïi

Castelnuovoâ vaøo khoaûng Giaùng Sinh naêm 1828, khi cha

ñaû leân tôùi tuoåi möôøi ba1.

Vì cha ñaõ hoïc tröôøng tö, giôø ñaây vaøo tröôøng coâng vôùi

thaày daïy môùi, laø caû moät söï ngôõ ngaøng ñoái vôùi cha; cha

phaûi haàu nhö baét ñaàu hoïc laïi vaên phaïm tieáng YÙ ñeå chuaån

bò con ñöôøng hoïc Latinh. Trong moät thôøi gian cha ñi boä

töø nhaø ñeán tröôøng laøng; nhöng vaøo muøa ñoâng giaù buoát,

cha haàu nhö khoâng theå tieáp tuïc ñöôïc. Caû hai laàn ñi cuøng

hai laàn veà nhaø laø 20 km moãi ngaøy. Cuoái cuøng cha ñöôïc

nhaän noäi truù trong nhaø moät oâng thôï may toát laønh teân laø

Roberto Gioanni, moät ngöôøi raát thích nhaïc bình ca

[gregoriano] vaø thanh nhaïc. Vaø vì cha coù moät gioïng raát

toát, cha ñem heát loøng taäp luyeän ngheä thuaät aâm nhaïc vaø

chæ ít cha coù theå böôùc leân daøn nhaïc vaø theå hieän vai mình

phaûi ñoùng caùch raát thaønh coâng. Hôn nöõa, cha coøn thích

söû duïng toát giôø chôi trong moät coâng vieäc gì, neân cha daán

mình vaøo nghaønh may nhö moät ngöôøi thôï may. Trong

1 Chính ra laø vaøo thaùng möôøi hai naêm 1830, luùc Gioan Bosco leân 15

tuoåi.

thôøi gian raát ngaén cha ñaõ coù theå ñôm cuùc, laøm ñöôøng

vieàn, may ñöôøng may ñôn vaø keùp. Cha cuõng hoïc caét

quaàn ñuøi, aùo gi-leâ, quaàn soùc, aùo choaøng ngoaøi, vaø xem ra

cha ñaõ trôû thaønh moät tröôûng xöôûng may coù giaù.1

OÂng chuû cuûa cha thaáy cha tieán boä nhö theá trong ngheà

nghieäp, ñaõ ñeà nghò cha nhöõng ñeà xuaát coù lôïi, ñeå cha ôû laïi

vónh vieãn haønh ngheà cuøng oâng. Nhöng caùc quan ñieåm

cuûa cha laïi khaùc: cha muoán tieán leân trong hoïc haønh. Cho

neân trong khi traùnh söï nhaøn roãi, cha daán thaân vaøo nhieàu

vieäc, nhöng cha vaãn noã löïc ñaït tôùi muïc tieâu chính cuûa

mình.

Trong naêm ñoù cha gaëp phaûi moät vaøi dòp nguy hieåm do

maáy baïn beø môøi moïc. Chuùng muoán keùo cha ñi chôi vaøo

giôø lôùp; vaø bôûi vì cha vieän côù mình khoâng coù tieàn baïc,

chuùng ñaõ gôïi yù caùch giuùp cha töï giaûi quyeát, baèng caùch ñi

aên caép tieàn cuûa oâng chuû hay cuûa meï cuûa cha. Moät anh

baïn khuyeán khích cha laøm chuyeän naøy, anh ta noùi:

- Anh baïn ôi, ñaõ ñeán luùc caäu phaûi tænh ra roài. Caàn

phaûi hoïc soáng trong theá giôùi. Ai bòt chaët con maét

mình laïi, thì chaúng thaáy mình ñi ñaâu. Coá leân, cöù

kieám tieàn cho baïn ñi, thì caû baïn nöõa, baïn seõ vui

höôûng nhöõng laïc thuù cuûa caùc baïn cuûa baïn.-

Cha nhôù laø ñaõ traû lôøi cho chuùng nhö theá naøy: - Tôù khoâng

coù theå hieåu ñöôïc caùc caäu muoán noùi gì; nhöng töø lôøi caùc

1 Don Bosco khoâi haøi khi nghó ñeán tröôøng daïy ngheà cuûa ngaøi vaøo

nhöõng naêm 1870tt.

3.10 Page 30

▲back to top

baïn, xem ra caùc baïn muoán khuyeân tôù troán hoïc ñi chôi vaø

aên caép. Nhöng baïn khoâng thoát leân moãi ngaøy trong kinh

nguyeän laø: thöù baåy chôù laáy cuûa ngöôøi sao? Maø keû aên caép

chính laø keû troäm, vaø nhöõng teân aên troäm seõ coù moät keát

cuoäc buoàn thaûm. Hôn nöõa meï tôù thöông tôù vaø muoân vaøn

muoán toát cho tôù, vaø neáu tôù xin meï tieàn cho nhöõng vieäc

chính ñaùng, meï cho tôù ngay; khoâng coù pheùp cuûa meï, tôù

ñaõ khoâng laøm baát cöù caùi gì, cho neân baây giôø tôù cuõng

chaúng muoán baét ñaàu khoâng vaâng lôøi meï. Neáu caùc baïn

cuûa baïn laøm nhöõng troø naøy, chuùng ñeàu laø ñöùa xaáu. Coøn

neáu chuùng khoâng laøm, nhöng laïi khuyeân keû khaùc laøm

chuyeän naøy, thì chuùng laø nhöõng teân coân ñoà, du thöû du

thöïc.

Lôøi leõ cuûa cha ñoù chuùng chuyeàn tai nhau, vaø khoâng coù

moät ñöùa naøo coøn daùm ñöa ra cho cha nhöõng ñeà nghò baát

xöùng naøy. Hôn nöõa, caâu traû lôøi cuûa cha ñeán tai thaày giaùo,

khieán thaày töø ñoù raát thöông yeâu cha; nhieàu cha meï cuûa

caùc anh baïn treû cuõng nghe bieát chuyeän ñoù, neân caùc oâng

baø khích leä caùc con yeâu cuûa hoï ñeán vôùi cha. Nhôø vaäy,

cha deã daøng choïn cho mình caùc baïn höõu, hoï thöông cha

vaø vaâng lôøi cha y nhö nhöõng baïn ôû Murialñoâ.

Moïi chuyeän cuûa cha cöù xuoâi chieàu toát ñeïp nhö vaäy, thì

laïi moät bieán coá môùi xaåy ñeán laøm roái bung leân. Cha

Virano, thaày daïy cuûa cha, ñöôïc cöû laøm cha xöù

Mondonioâ, thuoäc dòa phaän Asti. Neân vaøo thaùng tö naêm

18301, vò thaày thaân yeâu cuûa chuùng toâi ñi nhaän giaùo xöù

cuûa ngaøi; ngaøi ñöôïc thay theá bôûi moät vò khoâng coù khaû

1 Treân thöïc teá laø naêm 1831.

naêng giöõ kyû luaät, vaø vò naøy haàu nhö tung vaøo gioù taát caû

nhöõng gì maø trong caùc thaùng tröôùc cha ñaõ ra coâng hoïc

taäp1.

1 Don Bosco khoâng muoán keå teân vò thaày môùi ñeán naøy. Ngaøi chính laø

cha Nicoâlaoâ Moglia, hoï haøng vôùi nhaø Moglia xöa caäu beù ngheøo

Gioan Bosco ñaõ ôû nhôø. Ngaøi ñaõ 75 tuoåi, vaø baát löïc trong vieäc giöõ kyû

luaät.Vì bieát Gioan Bosco trong hoaøn caûnh ôû nhaø Moglia xöa, neân

ngaøi cöù coi Gioan Bosco nhö moät ñöùa treû taàm thöôøng. Neáu em laøm

baøi toát, ngaøi laïi noùi ñoù chaúng phaûi laø baøi laøm cuûa em, maø laø coùp cuûa

baïn khaùc.

4 Pages 31-40

▲back to top

4.1 Page 31

▲back to top

HOÏC TAÏI CHIERI

HOÏC TAÏI CHIERI – LOØNG TOÁT CUÛA CAÙC THAÀY GIAÙO – CAÙC

LÔÙP CAÁP I1 ÑAÀU TIEÂN

Sau khi maát raát nhieàu thôøi gian taïi Castelnuoâvoâ, [Gia

ñình] quyeát ñònh cho cha leân Chieri, nôi cha daán thaân

hoïc haønh caùch nghieâm chænh. Ñoù laø vaøo naêm 18302. Ñoái

1 Nguyeân vaên laø”caùc lôùp vaên phaùp” [classi di grammatica]. Sau ñaây

laø baûn ñoái chieáu chöông trình hoïc trung hoïc cuûa thôøi nieân thieáu

thaùnh Gioan Bosco vôùi chöông trình hieän haønh cuûa chuùng ta:

Taïi Vieät Nam

Lôùp 5 tieåu hoïc

Lôùp 6

Lôùp 7

Lôùp 8

Lôùp 9

Lôùp 10

Lôùp 11

Lôùp 12

Ñaïi Hoïc

Taïi YÙ hieän nay

Ginnasio 1

Ginnasio 2

Ginnasio 3

Ginnasio 4

Ginnasio 5

Liceo

Universitaø

Taïi Pieâmonteâ

Lôùp Chuaån Bò

Lôùp Vaên phaùp I

Lôùp Vaên Phaùp 2

Lôùp vaên phaùp 3

Lôùp Coå ñieån

Lôùp Vaên chöông

Lôùp Trieát Hoïc 1

Lôùp Trieát Hoïc 2

Ñaïi Hoïc

2 Thaønh phoù Chieri caùch thuû ñoâ Toârinoâ 15km veà höôùng Ñoâng-Nam,

coù 9 ngaøn daân, soáng baèng kyõ ngheä ñeät. Khi aáy Chieri vaãn coøn coù

moät trong caùc ñaïi chuûng vieän cuûa giaùo phaän, vaø laø moät thaønh phoá

cho caùc hoïc sinh mieàn queâ leân hoïc. Moãi naêm coù khoaûng 600 em leân

ñoù hoïc. Gioan Bosco leân ñoù hoïc ngaøy 3-11-1832, vôùi tuoåi 15. Nhôø

vôùi moät ngöôøi ñöôïc nuoâi döôõng giöõa röøng caây xa xoâi heûo

laùnh1, thì vöøa môùi thaáy moät laøng nhoû cuûa moät tænh, cuõng

ñaõ bò aán töôïng maïnh bôûi töøng caùi môùi nhoû beù roài. Cha

soáng noäi truù taïi nhaø moät baø ñoàng höông, baø Lucia Matta,

goaù choàng, vôùi moät con trai duy nhaát. Baø ñeán Chieri ñeå

hoä tröïc vaøcoi soùc con trai baø2.

Ngöôøi thaày ñaàu tieân cha ñöôïc bieát laø cha Eustachio

Valimberti, ngöôøi ñaõ khuaát voâ vaøn kính aùi. Ngaøi cho cha

nhieàu lôøi khuyeân laø phaûi lo xa laùnh nhöõng dòp nguy

hieåm; ngaøi goïi cha giuùp leã cho ngaøi, vaø vieäc ñoù coáng

hieán nhöõng dòp ñeå ngaøi cho cha moät vaøi gôïi yù toát ñeïp.

lôùn leân gian khoå taïi mieàn queâ, neân baát chaáp quaàn aùo vaø löông thöïc

ñaïm baïc, caäu vaãn giöõ ñöôïc voùc daùng khoûe maïnh.

1 Don Bosco chôi chöõ ôû ñaây. Teân Bosco cuûa cha coù nghóa laø caây coái.

2 Baø Lucia Matta thueâ moät nhaø cuûa oâng Giacoâbeâ Marchisio taïi coâng

tröôøng Thaùnh Gugliemo, soá 9, ñöôøng Mercanti. Trong naêm hoïc, baø ôû

ñoù troâng nom con trai baø, teân laø Gioan Baotixita Matta (1809-1878),

sau naøy laø thò tröôûng Castelnuovoâ. Hai nhieäm vuï “hoä tröïc vaø coi

soùc” [assistere e vegliare] Don Bosco duøng ôû ñaây, vaø vieäc Gioan

Bosco seõ ñích thaân ñaûm nhaän vieäc naøy ñeå giuùp ñôõ cho con trai baø

Matta laø tieàn ñeà cho Heä Thoáng Giaùo Duïc Döï Phoøng Saleâdieâng.

Cho Gioan Bosco ôû beân baø Lucia Matta, gia ñình phaûi traû 21 lire

tieàn noäi truù haèng thaùng. Moät soá tieàn quaù lôùn ñoái vôùi Meï Margheârita.

Neân Gioan Bosco phaûi boà sung moät phaàn baèng vieäc laøm nhöõng vieäc

phuï cho gia ñình Lucia Matta, phaàn coøn laïi meï Margheârita vöøa traû

baèng tieàn vöøa traû baèng löông thöïc. Nhöng sau baø Lucia nhôø thaúng

Gioan Bosco chaêm soùc tröïc tieáp cho caäu con trai cuûa baø, duø caäu beù

naøy treân Gioan Bosco moät lôùp, vaø söï thaønh coâng leân tôùi möùc baø

Lucia chuaån mieãn haún cho Gioan Bosco tieàn traû noäi truù.

4.2 Page 32

▲back to top

Ñích thaân ngaøi daãn cha ñeán vò hieäu tröôûng1, vaø cho cha

laøm quen vôùi caùc thaày daïy khaùc cuûa cha. Bôûi leõ vieäc hoïc

cuûa cha cho ñeán luùc naøy laø moãi thöù hoïc moãi tí, vaø haàu

nhö chaúng giuùp ñöôïc gì maáy, neân cha ñöôïc khuyeân laø

neân theo hoïc lôùp chuaån bò vaøo lôùp Vaên Phaùp 1

(Ginnasio 1)2.

Thaày cuûa cha khi ñoù laø nhaø thaàn hoïc Pugnetti3, ngaøi cuõng

laø ngöôøi ñaõ khuaát raát thaân thöông. Ngaøi xöû vôùi cha ñaày

tình thöông yeâu. Ngaøi giuùp cha taïi lôùp hoïc, vaø môøi cha

veà nhaø ngaøi, vaø raát thöông caûm cho tuoåi taùc vaø yù muoán

toát cuûa cha, vaø vôùi taát caû nhöõng gì coù theå, ngaøi heát loøng

giuùp ñôõ cha.

Nhöng tuoåi cuûa cha vaø thaân theå cuûa cha hieän leân nhö caây

coät giöõa ñaùm baïn nhoû tí. Lo laéng keùo cha ra khoûi vò trí

naøy, sau hai thaùng taïi lôùp saùu, khi cha ñaõ ñaït tôùi vò trí

ñaàu lôùp, cha ñöôïc nhaän laøm baøi thi, vaø ñöôïc nhaän vaøo

lôùp naêm4. Cha heát söùc vui loøng böôùc vaøo lôùp hoïc môùi,

bôûi vì caùc baïn hoïc ñaõ khaù lôùn, hôn nöõa cha coøn coù ñöôïc

thaày daïy laø cha Valimberti. Sau hai thaùng , vôùi nhieàu laàn

cha ñöôïc ñöùng ñaàu lôùp, cha laïi ñöôïc nhaän vaøo thi theo

1 Vò hieäu tröôûng do nhaø Nöôùc ñaët, laø cha Eusebius Sibilla, giaùo sö

trieát lyù, doøng Ñaminh. Naêm 1832, ngaøi ñöôïc baàu laø Beà treân Tænh

Doøng coù truï sôû taïi Genova.

2 Lôùp chuaån bò naøy töông ñöông vôùi lôùp 5 caáp I hieän nay.

3 Nhaø thaàn hoïc töùc laø tieán só thaàn hoïc.

4 Töông ñöông lôùp 6 caáp II hieän nay.

loái ngoaïi thöôøng, roài sau ñoù ñöôïc nhaän vaøo lôùp 4, töông

ñöông vôùi Ginnasio 21.

Lôùp naøy coù thaày Giuse Cima daïy. Ngaøi laø con ngöôøi cuûa

kyû luaät. Vöøa xem thaáy moät hoïc troø cao vaø to nhö ngaøi

xuaát hieän taïi lôùp vaøo giöõa nieân hoïc, ngaøi lieàn noùi ñuøa

tröôùc caû lôùp: -Thaèng beù naøy hoaëc laø moät ñöùa ngoác to

xaùc, hoaëc laø moät taøi naêng. Caùc con nghó sao? – Hoaøn

toaøn ngôõ ngaøng tröôùc moät lôøi giôùi thieäu nhö vaäy, cha traû

lôøi: - Moät caùi gì ôû giöõa; [vaâng], con laø moät em beù ñaùng

thöông, coù yù muoán toát laø thi haønh boån phaän vaø tieán boä

trong hoïc haønh.

Ngaøi haøi loøng veà nhöõng lôøi leõ naøy, vaø vôùi moät söï thaân aùi

laï thöôøng, ngaøi theâm: -Neáu con coù yù muoán toát, con ñang

ôû trong ñoâi baøn tay toát; cha seõ khoâng ñeå cho con ôû nhaøn

roãi. Can ñaûm leân con, vaø neáu con coù gaëp caùc khoù khaên

gì, con haõy laäp töùc noùi cho cha, vaø cha seõ san baèng caùc

khoù khaên cho con. – Cha ñaõ heát loøng caùm ôn ngaøi.

Cha ôû trong lôùp naøy ñöôïc hai thaùng, khi moät bieán coá nho

nhoû laøm cho moïi ngöôøi noùi veà cha. Moät hoâm, thaày daïy

caét nghóa veà cuoäc ñôøi cuûa Agesilao, do Corneâlioâ Nipote

vieát. Ngaøy hoâm ñoù, cha khoâng mang saùch hoïc ñi vôùi

mình, vaø ñeå giaáu khoâng cho thaày giaùo bieát cha queân ñem

saùch ñi, cha môû cuoán [vaên phaïm cuûa] Ñoânatoâ ,vaø ñem

ñaët tröôùc maët cha. Caùc baïn nhìn thaáy. Moät baïn baét ñaàu

cöôøi, roài moät baïn khaùc tieáp tuïc cöôøi. Laäp töùc caû lôùp naùo

ñoäng caû leân.

1 Töông ñöông vôùi lôùp 7 caáp II hieän nay.

4.3 Page 33

▲back to top

- Coù gì theá, thaày giaùo leân tieáng, coù gì theá? Haõy noùi

cho thaày nghe laäp töùc naøo.

Vaø vì con maét cuûa taát caû ñeàu höôùng veà cha, thaày laäp töùc

leänh cho cha caáu truùc caâu vaên vaø nhaéc laïi y nguyeân lôøi

giaûng cuûa thaày. Theá laø cha ñöùng leân, luoân caàm cuoán

[vaên phaïm cuûa] Ñoânatoâ trong tay, vaø nhaéc laïi thuoäc loøng

baûn vaên, caáu truùc vaên, vaø lôøi giaûng. Caùc baïn haàu nhö töï

baûn naêng, thoát leân nhöõng lôøi khen ngôïi vaø voã tay. Khoâng

theå noùi ra ñöôïc thaày giaùo ñaõ noåi côn giaän ñeán möùc naøo;

bôûi vì theo thaày, ñaây laø laàn ñaàu tieân thaày khoâng theå giöõ

kyûø luaät ñöôïc. Thaày lieàn cho cha moät caùi taùt, nhöng cha

cuùi ñaàu neù; theá roài thaày ñöa tay caàm cuoán [vaên phaïm]

Ñoânatoâ cuûa cha, baét caùc baïn gaàn beân caét nghóa lyù do cuûa

söï roái traät töï naøy. Nhöõng baïn naøy noùi: -Bosco luoân chæ coù

cuoán [vaên phaïm] Ñoânatoâ tröôùc maët, nhöng laïi ñoïc vaø caét

nghóa nhö theå ñang caàm trong tay cuoán saùch cuûa

Corneâlioâ. Thaày caàm haún laáy cuoán Ñoânatoâ, baét cha tieáp

tuïc theâm nöõa hai ñoaïn, roài môùi noùi vôùi cha: -Vì trí nhôù

toát1 cuûa con, thaày tha cho con toäi queân ñem saùch cuûa

con. Con thaät coù phöôùc; con haõy lo sao söû duïng trí nhôù

ñoù cho toát.-

1 Don Bosco khoâng chæ coù trí nhôù toát, maø laø raát toát. Don Bosco noùi:

Cha ñoïc laø nhôù heát. Khi ñaõ cao tuoåi, Don Bosco coøn doïc caû traøng

thô Dante cho caùc thö kyù cuûa cha nghe. Khi gaàn qua ñôøi, luùc ñaøm

thoaïi vôùi cha Rua veà moät thôøi ñieåm cuûa lòch söû thaùnh ñaõ töøng gôïi

höùng cho thi só Metastasio, cha ñaõ ñoïc haàu nhö caû moät caûnh cuûa thi

só naøy maø chaéc haún cha ñaõ khoâng ñoïc ñeán nöõa keå töø khi rôøi tröôøng

trung hoïc caáp II.

- Keát thuùc nieân hoïc ñoù (1830-1831)1, cha ñöôïc leân

lôùp vaên phaùp 3, töùc Ginnasio 32 vôùi ñieåm cao.

1 Ñuùng ra laø 1831-1832.

2 Töùc lôùp 8 caáp II.

4.4 Page 34

▲back to top

HOÄI VUI

CAÙC BAÏN HOÏC - HOÄI VUI - CAÙC BOÅN PHAÄN KITOÂ HÖÕU

Trong boán lôùp hoïc ñaàu trung hoïc naøy, cha ñaõ töï hoïc caùch

ñoái xöû vôùi caùc baïn höõu. Cha ñaõ chia caùc baïn thaønh ba

loaïi: nhöõng baïn toát, nhöõng baïn bình thöôøng, nhöõng baïn

xaáu. Nhöõng baïn xaáu thì vöøa bieát ñöôïc laø tuyeät ñoái traùnh

xa maõi maõi; coøn vôùi nhöõng baïn bình thöôøng thì tieáp xuùc

caùch lòch söï vaø khi caàn; vôùi nhöõng baïn toát, thì keát tình

thaân thích, khi maø cha thöïc söï bieát hoï nhö vaäy1. Vì trong

thaønh phoá naøy, cha khoâng bieát moät ai, neân cha ñònh luaät

cho cha laø khoâng keát thaân vôùi moät ai. Tuy nhieân cha phaûi

chieán ñaáu khoâng ít vôùi nhöõng ngöôøi maø cha bieát laø chaúng

coù laøm toát gì ñaâu. Coù nhöõng keû muoán ñöa cha xem kòch

tuoàng, nhöõng ngöôøi khaùc muoán ñöa cha tham döï cuoäc

chôi, ngöôøi khaùc nöõa muoán ñöa cha ñi bôi2. Ngöôøi khaùc

1 Don Bosco laïi trôû laïi vôùi ñeà taøi giaùo duïc ngaøi raát öa thích:ñoù laøm

taàm quan troïng cuûa vieäc caån troïng choïn caùc baïn maø chôi.

2 Bôûi taïi Pieâmoânteâ ñöôïc coi laø moät vaán ñeà luaân lyù vì ba lyù do: (1)

Coù nguy hieåm cheát ñuoái vì nöôùc soáng coù choã xoaùy; (2) traàm mình

traàn döôùi nöôùc xuùc phaïm tôùi söï neát na töï nhieân duø khoâng coù treû nöõ

taém; (3) Vaéng ngöôøi lôùn coi soùc, coù theå xaåy ra haïnh kieåm xaáu.

Hôn nöõa luaät nhaø tröôøng nghieâm caám hoïc sinh ñi bôi loäi, vaøo nhaø

kòch, caùc troø boâng ñuøa, ñeo maët naï, ñò döï vuõ hoäi, caùc troø chôi ngoaøi

phoá xaù, tieäm haøng hay tieäm caø pheâ, döï tieäc tuøng, , ñi uoáng taïi quaùn,

dieãn kòch taïi nhaø v.v… maø khoâng coù pheùp cuûa Hieäu Tröôûng.

nöõa muoán ñöa cha ñi aên caép hoa quaû trong vöôøn caây hay

trong ñoàng queâ.

Coù moät keû trô treõn ñeán ñoä kkhuyeân cha aên caép chuû nhaø

cha ôû moät vaät coù giaù trò ñeå ñi mua keïo. Cha ñaõ thoaùt

ñöôïc ra khoûi ñaùm ngöôøi theâ thaûm naøy baèng caùch kieân

quyeát xa laùnh keát beø vôùi chuùng, khi maø daàn daàn cha coù

cô hoäi ñeå khaùm phaù ra chuùng. Noùi chung cha ñaõ coù caâu

traû lôøi toát ñeå noùi cho chuùng raèng meï cha ñaõ göûi gaém cha

cho baø chuû nhaø naøy, vaø vì yeâu quí meï, cha khoâng theå,

cuõng khoâng muoán ñi baát cöù nôùi naøo, cuõng nhö laøm baát cöù

chuyeän gì maø khoâng coù söï ñoàng yù cuûa chính baø Lucia toát

laønh.

Vieäc cha kieân quyeát vaâng lôøi baø Lucia toát laønh cuõng ñaõ

mang laïi cho cha ích lôïi khi aáy; do söï kieän naøy, baø raát

vui loøng trao phoù cho cha ngöôøi con moät cuûa baø (1) coù tö

caùch raát linh hoaït, raát thích caùc troø chôi, laïi raát ít chuoäng

hoïc haønh.

--------------------------------------------------------------------

(1) Matta Gioan Batt.a di Castelnuovoâ, nhieàu naêm laøm

thò tröôûng thò traán queâ höông, vaø baây giôø coù moät tieäm

baùn thuoác taïi cuøng moät thò traán.

--------------------------------------------------------------------

Baø trao traùch nhieäm cho cha lo cho baïn ñoù oân taäp, duø

baïn ñoù thuoäc lôùp treân cha. Cha chaêm soùc cho baïn nhö laø

cho moät ngöôøi anh em. Moät caùch thaân aùi, vôùi nhöõng moùn

4.5 Page 35

▲back to top

quaø nhoû, vôùi nhöõng troø chôi trong nhaø1ø, roài daãn baïn tham

döï caùc thöïc haønh toân giaùo, cha ñaõ bieán baïn thaønh khaù deã

baûo, vaâng lôøi vaø chaêm hoïc2, baèng côù laø sau saùu thaùng

baïn ñaõ trôû neân khaù toát vaø chaêm chæ ñeán ñoä laøm haøi loøng

caùc thaày daïy vaø ñaït ñöôïc nhöõng choã danh döï trong lôùp.

Meï baïn raát sung söôùng vaø ñeå thöôûng cho cha, baø ñaõ

mieãn cho cha toaøn theå tieàn phí noäi truù.

Bôûi vì nhöõng baïn höõu ñaõ töøng muoán loâi keùo cha vaøo

nhöõng troø phoùng tuùng quaû ñaõ sao nhaõng trong caùc boån

phaän, neân chuùng baét ñaàu caàu cöùu ñeán cha, ñeå cha laøm

cho chuùng moät vieäc baùc aùi ñôøi hoïc sinh laø cho chuùng

möôïn hay ñoïc cho chuùng baøi laøm cuûa cha. Ñieàu naøy laøm

phaät loøng caùc thaày giaùo, bôûi haønh ñoäng thöông ngöôøi giaû

taïo ñoù coå voõ söï löôøi bieáng cuûa chuùng, neân bò nghieâm

caám, neân cha naïi ñeán moät caùch thöùc keùm taùc haïi hôn, coù

nghóa laø caét nghóa cho chuùng caùc choã khoù, hay giuùp cho

cho caùc chuùng baïn ñang thöïc söï caàn ñöôïc giuùp ñôõ. Baèng

caùch thöùc naøy, cha laøm haøi loøng moïi ngöôøi. Theá laø baét

ñaàu coù nhöõng ngöôøi ñeán ñeå vui chôi, hoaëc ñeå nghe keå

chuyeän, hay ñeå laøm baøi vôû hoïc ñöôøng, vaø cuoái cuøng hoï

ñeán maø chaèng caàn tìm lyù do, nhö ñaõ töøng xaåy ra ôû

Murialdo vaø ôû Castelnuovoâ.

1 Caùc troø chôi trong nhaø ví nhö troø aûo thuaät, keå chuyeän, saùng taùc thi

ca. Khoâng khoù ñeå nhaän ra ôû ñaây ñaõ phaùc hoïa ra ñöôïc Heä Thoáng Döï

Phoøng cuûa Don Bosco vaø taùc ñoäng cuûa moät ngöôøi baïn toát treân moät

baïn treû khaùc.

2 Gioan TG Matta(+ 1878), hôn Gioan Bosco 6 tuoåi, hoïc treân moät

lôùp. Ñoïc Don Bosco, ta coù caûm töôûng nhö caäu coøn nhoû tuoåi hôn Don

Bosco.

Ñeå taïo moät teân cho caùc cuoäc hoïp maët naøy, chuùng toâi

thöôøng goïi laø ñoù laø Hoäi Vui1: moät teân goïi raát thích hôïp,

bôûi vì moãi ngöôøi coù boån phaän raát ngaët laø phaûi tìm kieám

caùc saùch, giôùi thieäu caùc caâu chuyeän hay caùc troø chôi coù

söùc goùp phaàn taïo neân nieàm vui chung soáng; ngöôïc laïi

cuõng nghieâm caám caùc chuyeän ngöôïc vôùi caùc luaät cuûa

Thieân Chuùa. Ai ñaõ noùi phaïm thöôïng hay hö töø keâu Danh

Chuùa, hay noùi nhöõng chuyeän xaáu, thì laäp töùc bò khai tröø

khoûi Hoäi.

Theá laø cha trôû thaønh ngöôøi ñöùng ñaàu moät nhoùm ñoâng

ñaûo caùc baïn höõu, vaø ñoàng loøng vôùi nhau caùc ñieàu leä neàn

taûng sau ñaây:

1. Moãi thaønh vieân trong Hoäi Vui phaûi traùnh töøng lôøi noùi,

töøng haønh ñoäng khoâng thích hôïp vôùi moät Kitoâ höõu;

2. Chính xaùc hoaøn thaønh caùc boån phaän hoïc ñöôøng vaø caùc

boån phaän toân giaùo.

Nhöõng chuyeän naøy goùp phaàn taïo cho cha söï quí meán, vaø

trong naêm 18322, cha ñaõ ñöôïc toân kính bôûi caùc ñoàng baïn

1 Cha Stella (LW,p. 31) mieâu taû Hoäi nhö laø moät Hoäi “Kín”, döïa theo

thôøi ñaïi caùch maïng khi ñoù phaùt sinh laém Hoäi Kín maø Don Bosco

cuõng bieát ñeán nhö Hoäi Carbonari hay Hoäi Tam ñieåm. Ba ñaëc ñieåm

cuûa Don Bosco ñöôïc bieåu loä xuyeân qua hình thaùi cuûa Hoäi Vui naøy

laø: (1) Nhieät tình toâng ñoà ñaày hoaït ñoäng tính; (2) Moät khaû naêng toå

chöùc ñích thöïc; (3) Vaø treân heát, tinh thaàn vui veû laø ñieåm son cuûa taát

caû coâng trình giaùo duïc cuûa ngaøi.

2 Chuùng ta khoâng bieát naêm naøo Don Bosco vaø caùc baïn toå chöùc Hoäi

Vui, nhöng coù leõ chæ sau moät thôøi gian ngaén khi Gioan Bosco ñeán

hoïc ôû Chieri.

4.6 Page 36

▲back to top

cuûa cha nhö laø moät thuû laõnh cuûa moät ñaïo binh nhoû. Töø

moïi phía ngöôøi ta kieám tìm cha ñeå taïo söï vui chôi, ñeå hoä

tröïc (assistere) caùc hoïc sinh taïi caùc nhaø rieâng vaø cuõng ñeå

phuï ñaïo hay oân taäp baøi vôû taïi tö gia. Baèng phöông tieän

naøy, Chuùa Quan Phoøng cho cha töï ñuû söùc cung caáp

nhöõng gì caàn thieát cho baûn thaân mình nhö aùo maëc, caùc

duïng cuï hoïc ñöôøng hay nhöõng ñieàu khaùc, maø khoâng caàn

quaáy raày ñeán gia ñình cha.

ÑÔØI HOÏC SINH

CAÙC BAÏN HÖÕU TOÁT LAØNH –

CAÙC VIEÄC THÖÏC HAØNH ÑAÏO ÑÖC

Trong soá caùc hoäi vieân cuûa Hoäi Vui cha coù theå khaùm phaù

ra ñöôïc moät vaøi ngöôøi thaät söï laø göông maãu. Trong soá ñoù

xöùng ñaùng ñöôïc keå tôùi laø Gugliemoâ Garigliano queâ ôû

Poirinoâ vaø Phaoloâ Braje1 queâ ôû Chieri. Caùc baïn raát vui

loøng tham döï cuoäc vui chôi laønh maïnh, nhöng phaûi lo sao

cho vieäc ñaàu tieân phaûi hoaøn thaønh laø caùc boån phaän hoïc

ñöôøng. Caû hai thích söï thanh vaéng vaø vieäc ñaïo ñöùc, vaø

beàn bæ trao ban cho cha caùc lôøi khuyeân toát. Trong caùc leã,

sau khi ñaõ tham döï thaùnh leã coäng ñoaøn nhaø tröôøng2, thì

hoï ñi tôùi nhaø thôø thaùnh Antoânioâ, nôi caùc cha doøng teân

thöïc hieän caùc lôùp giaùo lyù tuyeät vôøi trong ñoù nhieàu caâu

chuyeän ñöôïc keå maø tôùi nay cha vaãn coøn nhôù.

Trong tuaàn leã, Hoäi Vui taäp hoïp taïi nhaø moät baïn ñeå noùi

veà toân giaùo. Trong cuoäc hoïp maët nhö theá, ai muoán thì töï

1 Garigliano (+1902) nhoû hôn Don Bosco hai tuoåi, cuøng vaøo chuûng

vieän vaø laøm linh muïc ñoàng hoïc taïi tröôøng Convitto Ecclesiastico vôùi

Don Bosco. Braje ba tuoåi treû hôn Don Bosco, cheát naêm 1832. Do ñoù

Hoäi Vui ñöôïc thaønh laäp vaøo nieân khoùaq 1831-1832.

2 Don Bosco goïi laø nhaø tröôøng “collegio”, thôøi ñoù hieåu laø tröôøng

trung hoïc nhaø nöôùc gioáng nhö laø nhaø tröôøng hoaøng gia taïi Chieri nôi

Don Bosco ñaõ theo hoïc.

4.7 Page 37

▲back to top

do leân tieáng. Garigliano vaø Braje laø nhöõng ngöôøi mau

maén nhaát. Chuùng toâi vui cuøng nhau vôùi caùc troø chôi nheï,

vôùi caùc cuoäc thaûo luaän ñaïo ñöùc, ñoïc saùch ñaïo, caàu

nguyeän chung, trao cho nhau caùc lôøi khuyeân toát vaø nhaéc

nhôû nhau caùc taät xaáu caù nhaân maø coù ai ñoù ñaõ nhaän thaáy

hay nghe ngöôøi khaùc noùi ñeán. Voâ tình, chuùng toâi ñaõ ñem

ra thöïc haønh khaåu hieäu tuyeät vôøi: Phuùc cho ai coù moät

ngöôøi ñöùng ra khuyeân baûo, vaø lôøi khuyeân cuûa Pitagora:

“Neáu baïn ñaõ khoâng coù ñöôïc moät ngöôøi baïn söûa caùc

khieám khuyeát cho baïn, baïn haõy thueâ moät keû thuø bieát

ñem laïi cho baïn vieäc phuïc vuï naøy”. Ngoaøi caùc sinh hoaït

thaân aùi naøy, chuùng toâi ñi nghe giaûng, thöôøng xuyeân ñi

xöng toäi vaø röôùc leã.

ÔÛ ñaây raát ích lôïi nhaéc nhôû laïi raèng trong caùc thôøi buoåi aáy

toân giaùo ñaõ giöõ moät phaàn neàn taûng trong giaùo duïc nhö

theá naøo1. Moät thaày giaùo trong luùc pha troø lôõ tuyeân boá

moät lôøi boùng baåy hay voâ ñaïo, thì laäp töùc bò ñuoåi khoûi

nhieäm vuï, Neáu thaày maø coøn bò xöû lyù nhö vaäy, thì caùc con

coù theå töôûng töôïng seõ söû nghieâm theá naøo vôùi caùc hoïc

sinh voâ kyû luaät vaø gaây göông muø!

1 Caùc luaät veà toân giaùo thôøi ñoù ñöôïc coâng boá trong moät tuyeån taâp

(raccolta) coù khi raát chi tieát. Nhö khoaûn luaät 123 lieân quan ñeán ñaïi

hoïc: “Vaøo nhöõng leã troïng cuûa Hoäi Thaùnh. Caùc ngaøy leã cuûa Ñöùc

Trinh Nöõ, caùc thaùnh boån maïng cuûa neàn hoïc vaán, sau lôùp, caùc hoïc

sinh phaûi ñöôïc chuaån bò ñeå cöû haønh caùc maàu nhieäm.

Don Bosco cuõng cho nhöõng khuyeán duï töông töï cho caùc tröôøng cuûa

ngaøi, vaø theo saùt caùc thöïc haønh ñaëc bieät cuûa caùc tröôøng coâng nhöõng

naêm 1830t.

Vaøo saùng sôùm caùc ngaøy trong tuaàn chuùng toâi döï thaùnh

leã; vaø khi baét ñaàu hoïc, chuùng toâi soát saùng xöôùng kinh

“Cuùi Xin Chuùa Saùng Soi Caùc Coâng Vieäc Chuùng Con

Laøm” cuøng vôùi kinh Kính Möøng Maria. Sau giôø lôùp ñoïc

kinh “Chuùng Con Caùm Ôn” cuøng vôùi kinh Kính Möøng

Maria.

Trong caùc ngaøy leã taát caû caùc hoïc sinh tuï taäp laïi trong nhaø

thôø cuûa coäng ñoaøn. Khi caùc baïn treû ñaõ vaøo, thì ñoïc saùch

thieâng lieâng, roài haùt phuïng vuï giôø kinh kính Ñöùc Meï; roài

thaùnh leã, giaûng Phuùc aâm. Buoåi chieàu thì hoïc giaùo lyù, ñoïc

phuïng vuï giôø kinh ban chieàu, vaø huaán duï. Moãi ngöôøi ñeàu

phaûi lui tôùi caùc bí tích vaø ñeå traùnh sao nhaõng caùc boån

phaän quan troïng naøy, caùc hoïc sinh boù buoäc phaûi mang

theo veù xöng toäi moät laàn moãi thaùng. Ai khoâng hoaøn

thaønh boån phaän naøy, khoâng ñöôïc nhaän vaøo thi cuoái naêm1,

duø cho coù ôû trong soá nhöõng baïn hoïc khaù nhaát. Kyû luaät

nghieâm khaéc naøy saûn sinh caùc hieäu quaû laï luøng. Trong

nhieàu naêm khoâng heà nghe nhöõng lôøi noùi phaïm thöôïng

hay nhöõng lôøi noùi xaáu xa. Caùc hoïc sinh deã daïy vaø bieát

kính troïng caû trong khi taïi tröôøng cuõng nhö khi ôû gia

ñình. Thöôøng xaåy ra laø caû trong caùc lôùp raát ñoâng hoïc

1 Dó nhieân vieäc thöïc haønh sö phaïm hieän ñaïi khoâng chaáp nhaän söï aùp

ñaët löông taâm kieåu ñoù. Don Bosco tuy coù neâu leân caùc hieäu quaû toát

ñeïp cuûa söï aùp ñaët naøy, nhöng ngaøi khoâng bao giôø thieát ñònh vieäc

thöïc haønh nhö vaäy cho caùc tröôøng cuûa ngaøi. Khoâng nhöõng ñeå traùnh

söï phaïm thaùnh, maø coøn bôûi ngaøi muoán coù moät baàu khí töï do. Ngaøi

khoâng cho röôùc leå tuaàn töï theo haøng ñeå khoûi loä ra ai khoâng ñi leân

röôùc leã. Coøn veà xöng toäi, tuy Don Bosco taïo dòp, lo cho coù nhieàu cha

giaûi toäi, khích leä hoïc sinh xöng toäi, nhöng khoâng ai bò boù buoäc ñi

xöng toäi caû.

4.8 Page 38

▲back to top

sinh, vaøo cuoái naêm, taát caû ñeàu ñöôïc leân lôùp treân. Trong

naêm hoïc thöù ba, naêm hoïc coå ñieån vaø vaên chöông, taát caû

caùc ñoàng baïn cuûa cha ñeàu ñöôïc leân lôùp.

Cuoäc maïo hieåm may maén nhaát cuûa cha laø coù ñöôïc moät

vò cha giaûi toäi coá ñònh nôi nhaø thaàn hoïc Maloria, vò kinh

só cuûa tröôøng hoaøng gia Chieri1. Ngaøi luoân tieáp ñoùn cha

vôùi loøng nhaân aùi moãi khi cha laïi cuøng ngaøi. Hôn theá ,

ngaøi coøn khích leä cha xöng toäi vaø röôùc leã thöôøng xuyeân

hôn. Thaät hieám hoi tìm thaáy moät vò khích leä vieäc naêng lui

tôùi caùc bí tích. Cha khoâng nhôù ñöôïc laø ñaõ coù moät ai trong

caùc thaày daïy cuûa cha ñaõ khuyeân cha nhö vaäy. Ai ñi xöng

toäi vaø röôùc leã hôn moät laàn trong tuaàn leã thì ñöôïc coi laø

nhöõng ngöôøi nhaân ñöùc nhaát; vaø nhieàu cha giaûi toäi khoâng

cho pheùp ñieàu ñoù. Coøn cha thì tin raèng mình nhôø cha giaûi

toäi cuûa cha maø traùnh ñöôïc khoûi bò loâi cuoán bôûi caùc baïn

vaøo trong moät soá nhöõng söï phoùng ñaõng maø nhöõng caäu beù

thieáu kinh nghieäm ñaõ töøng phaûi than phieàn trong caùc

tröôøng trung hoïc lôùn.2

1 Linh muïc kinh só Giuse Maloria (1802-1857) ñaäu tieán só thaàn hoïc

taïi Ñaïi hoïc Toârinoâ naêm 1825 ñaõ töøng laø cha giaûi toäi cuûa Giuse

Cafasso nöõa khi caäu coøn laø hoïc sinh trung hoïc. Coù theå ngaøi ñaõ giuùp

ñaøo saâu tình baïn giöõa Gioan Bosco vaø Giuse Cafasso. Do Chieri

chöa coù nhaø thôø chính toøa, neân coøn coù caùc vò kinh só nhö cha

Maloria, vaø caû thaùnh Giuse Coáttoâlengoâ, saùng laäp vieân cuûa Caên Nhaø

Beù Nhoû cuûa Chuùa Quan Phoøng phuïc vuï caùc keû taøn taät.

2 Thôøi baáy giôø aûnh höôûng cuûa Giaêng-seâ-nít taïi Pieâmonteâ khoâng

khuyeán khích röôùc leã thöôøng xuyeân. Suy nghó cuûa Don Bosco khoâng

nhöõng noùi ñeán nguy cô cuûa baïn xaáu, maø con ñeán xöng toäi, röôùc leã

nhö hai coät truï cuûa khoa giaùo duïc. Moät cha giaûi toäi thöôøng xuyeân,

Trong hai naêm hoïc naøy1, cha ñaõ khoâng bao giôø queân caùc

baïn cuûa cha taïi Murialdo. Cha luoân giöõ lieân laïc vôùi hoï

vaø thænh thoaûng vaøo nhöõng ngaøy thöù naêm2 cha laïi veà

thaêm hoï. Trong caùc ngaøy nghæ muøathu, khi vöøa bieát cha

veà, hoï lieàn chaïy ra gaëp gôõ cha töø raát xa vaø luoân ñoùn cha

vôùi khoâng khí töng böøng ñaëc bieät cuûa ngaøy leã. Cha cuõng

giôùi thieäu Hoäi Vui ôû giöõa hoï, trong ñoù tham gia nhöõng

ngöôøi maø trong suoát naêm ñöôïc taùch rieâng ra qua haïnh

kieåm luaân lyù, vaø ngöôïc laïi nhöõng ngöôøi soáng khoâng toát

ñeàu bò gaïch khoûi soå, caùch rieâng neáu hoï ñaõ noùi phaïm

thöôïng hay noùi nhöõng chuyeän xaáu.

bieát traùi tim cuûa hoái nhaân, vôùi lôøi khuyeân toát, söï khích leä vaø söï canh

chöøng thöông yeâu seõ giuùp cho ngöôøi treû tieán boä.

1 Nhöõng naêm ñoù chaéc laø 1830-1832. Don Bosco theo hoïc trung hoïc

taïi Chieri trong nhöõng naêm 1831-1835.

2 Caùc chieàu thöù naêm khoâng coù hoïc, tuy nhieân caùc saùng thöù baåy coù

hoïc.

4.9 Page 39

▲back to top

LU-Y COMOLLO

CAÙC LÔÙP COÅ ÑIEÅN VAØ VAÊN CHÖÔNG . LU-Y COMOLLO.

Khi ñaõ hoïc xong ba lôùp ñaàu Ginnasio1, chuùng toâi ñöôïc

Vuï Caûi Caùch Hoïc Vuï sai linh muïc luaät sö Nhaø giaùo

Gazzani2, con ngöôøi coù huaân coâng lôùn lao, ñeán thanh tra

chaám thi. Ngaøi ñoái xöû raát töû teá vôùi cha, vaø cha vaãn löu

giöõ moät kyù öùc toát laønh vaø ñaày loøng tri aân vôùi oâng, baèng

chöùng laø chuùng toâi keå töø ñoù ñaõ luoân coù quan heä thaân aùi

vaø chaët cheõ vôùi nhau. Vò linh muïc toát laønh naøy cho tôùi

nay vaãn soáng taïi Montedo Superiore laø queâ höông cuûa

ngaøi, vaø giöõa nhieàu coâng cuoäc baùc aùi cuûa ngaøi, ngaøi ñaõ

thieát laäp moät choã mieãn phí3 trong tröôøng cuûa chuùng ta taïi

Alassio cho moät hoïc sinh coù yù muoán hoïc ñeå vöôn tôùi baäc

giaùo só.

Cuoäc thi naøy ñöôïc tieán haønh raát nghieâm chænh; tuy vaäy

taát caû caùc ñoàng lieâu cuûa cha laø 45 ngöôøi ñeàu ñöôïc cho

leân lôùp treân, lôùp töông ñöông vôùi lôùp Gennaio 44. Cha ñaõ

gaëp moät nguy hieåm thaät söï bò ñaùnh tröôït vì ñaõ trao baûn

cheùp baøi laøm cuûa cha cho nhöõng baïn khaùc. Neáu cho ñöôïc

chaám ñaäu, ñoù laø nhôø söï che chôû cuûa thaày giaùo ñaùng kính,

1 Töông döông vôùi lôùp 8 VN.

2 Teân ñuùng theo lôøi chöùng cuûa ngöôøi chaét cuûa ngaøi phaûi laø Gazzano.

3 Choã hoïc mieãn phí naøy ñöôïc cha Gazzano thieát laäp 1-3-1872.

4 Töùc lôùp 9 VN.

cha Giusiana, doøng Ñaminh, ngaøi ñaõ cho cha moät ñeà taøi

thi môùi, vaø baøi naøy cha ñaõ laøm toát, neân cha ñöôïc chaám

ñaäu vôùi ñieåm troøn1

Thôøi ñoù coù moät thoùi quen raát ñaùng ca ngôïi laø, trong moãi

lôùp, ít nhaát coù moät ngöôøi ñöôïc nhaän phaàn thöôûng laø ñöôïc

Hoäi Ñoàng Thaønh phoá mieãn cho khoûi traû tieàn hoïc phí toaøn

nieân laø 12 Fraêng. Ñeå ñöôïc nhaän aân hueä naøy, phaûi laø hoïc

sinh ñöôïc nhaän ñieåm troøn trong caùc kyø thi cuõng nhö trong

haïnh kieåm luaân lyù. Cha luoân ñöôïc soá may maén ñoù2, vaø

trong moãi lôùp, cha ñeàu ñöôïc mieãn traû hoïc phí.

Trong naêm hoïc ñoù3 cha ñaõ maát moät trong caùc ngöôøi baïn

thaân nhaát. Caäu beù Phaolo Braje, ngöôøi baïn toát laønh vaø

thaân thieát, sau moät côn beänh daøi, quaû thaät laø moät maãu

göông veà loøng ñaïo ñöùc, veà söùc chòu ñöïng, phoù thaùc, veà

ñöùc tin soáng ñoäng, ñaõ cheát ngaøy… naêm … ñeå ñi gaëp

thaùnh Lu-y, laø ngöôøi maø em ñaõ chöùng toû laø ngöôøi theo

goùt trung thaønh trong suoát cuoäc ñôøi. Caû tröôøng ñeàu caûm

thaáy nhôù thöông; caùc baïn hoïc töøng ñoaøn ñi döï leã tang.

Vaø khoâng ít baïn trong moät thôøi gian daøi trong caùc ngaøy

nghæ vaãn thöôøng röôùc leã, ñoïc giôø kinh phuïng vuï kính Ñöùc

Meï, hay naêm chuïc kinh Maân coâi cho linh hoàn ngöôøi baïn

quaù coá. Thieân Chuùa ñaõ thöông buø laïi cho söï maát maùt cuûa

baïn naøy baèng moät ngöôøi baïn khaùc cuõng nhaân ñöùc nhö

1 Chöùng töø laøm chöùng ñieàu naøy. Ñieåm troøn [pieni voti] laø ñieåm cao

nhaát.

2 Don Bosco khieâm nhöôïng noùi ñeán soá may, nhöng chaéc laø phaûi coù

caùi gì hôn theá nöõa! Do noã löïc vaø thieän chí!

3 Nieân hoïc 1832-1833. Paul Braje cheát ngaøy 10-7-1832.

4.10 Page 40

▲back to top

vaäy, nhöng coøn noåi tieáng hôn vì caùc vieäc cuûa caäu. Ñoù laø

em Lu-y Comollo, maø ít nöõa cha seõ phaûi noùi ñeán.

Keát thuùc naêm hoïc lôùp coå ñieån1, cha ñaõ khaù thaønh coâng;

baèng chöùng laø caùc thaày daïy cuûa cha, caùch rieâng laø Tieán

só Pheâroâ Banaudi, ñaõ khuyeân cha thænh caàu ñöôïc thi vaøo

lôùp trieát hoïc2, vaø cha ñaõ ñöôïc chaám cho ñaäu vaø leân lôùp

naøy; tuy nhieân vì yeâu thích hoïc vaên chöông, cha xeùt laø

toát hôn cöù tieáp tuïc nhö bình thöôøng caùc lôùp hoïc vaø theo

hoïc lôùp vaên chöông töùc laø lôùp Ginnasio 53 vaøo nieân hoïc

1833-4. Chính trong naêm ñoù caùc moái lieân heä cuûa cha vôùi

Lu-y Comollo baét ñaàu. Cuoäc soáng cuûa ngöôøi baïn quí hoùa

naøy ñaõ ñöôïc vieát rieâng ra, vaø moãi ngöôøi ñeàu coù theå ñoïc

tuøy thích4; taïi ñaây, cha ghi nhaän laïi moät söï kieän ñaõ khieán

cha bieát tôùi caäu giöõa caùc baïn hoïc lôùp coå ñieån5.

Trong naêm ñoù, giöõa caùc hoïc sinh vaên chöông, coù ñoàn

raèng seõ coù moät hoïc sinh thaùnh thieän tôùi vôùi chuùng ta, vaø

noùi sô sô raèng ñoù laø chaùu cuûa cha xöù laøng Cinzano, moät

linh muïc cao tuoåi, nhöng khaù noåi tieáng thaùnh thieän. Cha

1 Töông ñöông lôùp 9 VN.

2 Hai naêm trieát hoïc, boû qua naêm hoïc lôùp vaên chöông (töông ñöông

lôùp 10 VN)

3 Töông ñöông lôùp 10 VN.

4 Cuoäc ñôøi Lu-y Coâmoâloâ ñöôïc Don Bosco vieát naêm 1844 nhöng

khoâng ghi taùc giaû. Möôøi naêm sau,baûn taùi duyeät ñöôïc ñaêng trong

Letture Catoliche [Taïp chí Caùc Ñoäc Giaû Coâng Giaùo)] (10-25,1854),

vôùi chính teân cuûa taùc giaû.

5 Töông ñöông lôùp 9 VN. Caùc hoïc sinh hai lôùp cuoái cuøng laø lôùp coå

ñieån vaø lôùp vaên chöông [töông ñöôïng lôùp 9 vaø lôùp 10] gaëp nhau

trong cuøng moät phoøng hoïc, döôùi cuøng moät thaày giaùo. Coâmoâloâ hoïc

döôùi Gioan Bosco moät naêm.

öôùc ao bieát caäu beù naøy, nhöng khoâng ñöôïc bieát teân. Moät

söï kieän laøm cho cha nhaän ra caäu ta. Thôøi ñoù hoïc troø baét

ñaàu chôi troø chôi nguy hieåm goïi laø troø côõi ngöïa non1, vaøo

luùc saép hoïc. Caùc baïn sao nhaõng hoïc nhaát vaø gheùt hoïc

nhaát laïi laø caùc baïn thích vaø gioûi chôi troø chôi naøy nhaát.

Töø maáy ngaøy, caùc baïn ñeàu thaáy moät caäu beù khieâm

nhöôïng tuoåi 152, ñeán tröôøng, ngoài xuoáng maø khoâng ñeå yù

ñeán caùc troø chôi cuûa caùc baïn khaùc, chuyeân chaêm ñoïc vaø

hoïc. Moät baïn hoïc trô treõn laïi gaàn caäu, caàm laáy caùnh tay

caäu, muoán eùp caäu cuõng phaûi chôi troø “côõi ngöïa non”.

- Mình khoâng bieát chôi, caäu ta traû lôøi khieâm toán vaø

caàm mình. Mình khoâng bieát, chöa bao giôø bieát troø

chôi naøy.

- Tôù muoán caäu buoäc phaûi tham gia; neáu khoâng tôù seõ

eùp caäu baèng ñaám vaø taùt.

- Caäu coù theå ñaám mình tuøy söùc caäu, nhöng mình

khoâng bieát, khoâng theå, vaø khoâng thích.

Teân baïn hoïc xaáu vaø maát daïy caàm laáy caùnh tay caäu naøy,

ñaåy ra vaø roài cho hai cuù taùt, nghe vang khaép caû lôùp. Thaáy

vaäy cha caûm thaáy maùu cha soâi xuïc trong huyeát quaûn vaø

cha ñôïi xem ngöôøi baïn bò xuùc phaïm seõ traû thuø phaûi leõ;

nhaát laø ngöôøi bò xuùc phaïm vöôït haún teân ñoù caû veà tuoåi laãn

1 Gioáng troø chôi coùc nhaåy, caùc baïn nhaåy leân löng moät baïn chòu laøm

naïn nhaân ñang xuoâi caû hai chaân vaø hai tay choáng ñaát, xem baïn coù

theå coõng ñöôïc bao nhieâu ban.

2 Lu-y Coâmoâloâ sinh 7-4-1817, taïi thoân Prat, thuoäc xaõ Cinzano. Töø

taám beù ñaõ öôùc ao laøm linh muïc, vaø ñöôïc chuù yù vì loøng ñaïo ñöùc. Muøa

thu 1834, Gioan Bosco gaëp caäu laàn ñaàu tieân, luùc caäu 17 tuoåi.

5 Pages 41-50

▲back to top

5.1 Page 41

▲back to top

söùc maïnh. Nhöng ngaïc nhieân thay, caäu thieáu nieân treû ñoù

maët ñoû vaø haàu nhö tím laïi, ñöa maét thöông haïi nhìn teân

baïn ranh maõnh ñoù, vaø noùi goïn loûn: - Neáu nhö vaäy ñaõ ñuû

laøm caäu haøi loøng roài, thì haõy bình thaûn maø ñi ñi, mình ñaõ

tha thöù cho caäu roài.

Haønh ñoäng anh huøng ñoù ñaõ khôi daäy nôi loøng cha öôùc ao

bieát teân caäu, vaø ñoù chính laø Lu-y comollo, chaùu cuûa Cha

Xöù Cinzano, ngöôøi maø tieáng ca ngôïi ñoàn xa. Keå töø thôøi

gian ñoù, cha luoân coù caäu laøm baïn thieát, vaø cha coù theå noùi

laø töø nôi caäu cha ñaõ hoïc soáng laø Kitoâ höõu thöïc söï 1. Cha

ñaõ ñaët nieàm tin töôûng hoaøn toaøn vaøo caäu, vaø caäu nôi cha;

ngöôøi naøy caàn ñeán ngöôøi kia. Cha thì caàn söï trôï giuùp

thieâng lieâng, coøn caäu thì söï trôï giuùp theå xaùc. Bôûi vì

Comollo, do tính nhuùt nhaùt, ñaõ khoâng daùm tìm caùch töï veä

choáng laïi caùc lôøi xuùc phaïm cuûa keû xaáu, trong khi cha thì

ñöôïc neå sôï bôûi taát caû caùc baïn, keå caû nhöõng ai lôùn tuoåi vaø

to con hôn, vì söï baïo daïn vaø söùc maïnh cöôøng traùng cuûa

cha. Ñieàu ñoù ñaõ ñöôïc chöùng toû ñoái vôùi moät soá keû muoán

khinh bæ vaø daäp ñaùnh chính Comollo vaø moät baïn khaùc

teân laø Antoân Candelo, maãu cuûa moät baûn tính toát. Cha ñaõ

muoán can thieäp ñeå beânh hai baïn naøy, nhöõng chuùng

khoâng maøng. Moät ngaøy kia thaáy hai ngöôøi baïn voâ toäi naøy

bò xöû teä, cha noùi lôùn: - Chuùng maøy coi chöøng, thaèng naøo

ñoù coøn xuùc phaïm ñeán hai ngöôøi naøy haõy coi chöøng.

1 Gioan Bosco ñaõ töøng khaùt voïng soáng ñôøi noäi taâm, vaø ñaõ töï mình noã

löïc tieán böôùc. Lu-y Coâmoâloâ nhö laø hieän thaân cuûa caùi lyù töôûng aáy,

Gioan muoán cuøng caäu vöôn tôùi vieäc thöïc haønh caùc nhaân ñöùc troïn

haûo.

Moät soá ñaùng keå nhöõng teân cao lôùn vaø trô treõn baét ñaàu heø

vôùi nhau ñeå chung söùc töï veä vaø ñe doïa chính cha, trong

khi hai cuù taùt ñoáp chaùt giaùng vaøo maët Comollo. Trong

luùc ñoù, cha nhö khoâng coøn bieát gì veà mình nöõa, vaø khuaáy

ñoäng maïnh trong cha khoâng phaûi laø lyù leõ, maø laø söùc

maïnh cuïc suùc1, vaø khoâng coù trong tay duø laø moät chieác

gheá hay laø moät caây gaäy, cha lieàn naém laáy vai moät ñöùa,

vaø vung troøn haén nhö vung moät caây gaäy ñeå quaät ngaõ caùc

ñoái thuû. Boán teân teù ngay xuoáng ñaát, coøn nhöõng teân khaùc

chaïy taùn loaïn, la heùt xin thöông. Roài sao? Chính luùc ñoù

thaày vaøo lôùp, xem thaáy tay vaø chaân vung tung toùe treân

cao giöõa tieáng la heùt cuûa moät theá giôùi ngoaøi haønh tinh,

lieàn baét ñaàu la heùt, vung tay ñaäp beân phaûi vaø beân traùi.

Côn baõo ñang saép rôùt xuoáng treân cha; nhöng sau khi cho

keå laïi lyù do taïi sao laïi coù cuoäc roái loaïn naøy, thaày muoán

xem dieãn laïi caûnh naøy, hay ñuùng hôn dieãn laïi cuoäc thöø

nghieäm veà söùc maïnh naøy. Thaày baät cöôøi, taát caû caùc hoïc

troø ñeàu cöôøi, vaø ai cuõng ngaïc nhieân, chaúng coøn ñeà yù ñeán

hình phaït maø cha xöùng ñaùng chòu nöõa.

Nhöng Comollo thì cho cha moät baøi hoïc khaùc. Khi chuùng

toâi vöøa bình tónh laïi ñeå noùi vôùi nhau, Comollo leân tieáng:

- Baïn ôi, söùc maïnh cuûa baïn laøm mình sôï; nhöng baïn tin

mình ñi, Thieân Chuùa khoâng cho baïn söùc maïnh ñeå tieâu

dieät caùc baïn höõu. Ngaøi muoán chuùng ta yeâu thöông nhau

1 Moät thuøng thuoác noå cöïc thaùnh [Botte sacrosante]! Moät khi ñaït ñeán

toät ñænh cuûa loøng hieàn dòu, Don Bosco nghieâm nghò pheâ phaùn moät

haønh vi boäc phaùt nghò löïc thôøi tuoåi treû töøng toû loä cho chuùng ta baûn

chaát töï nhieân nhieät noàng vaø quaûng ñaïi cuûa ngaøi.

5.2 Page 42

▲back to top

vaø tha thöù cho nhau, vaø ñeå chuùng ta laøm ích cho nhöõng ai

laøm haïi chuùng ta.

Cha caûm phuïc loøng baùc aùi cuûa ngöôøi baïn hoïc cuûa mình,

vaø ñaët mình trong tay baïn, cha ñeå cho baïn höôùng daãn cha

ñi tôùi ñaâu baïn muoán. Chuùng toâi nhaát trí vôùi baïn

Garigliano, cuøng xöng toäi vôùi nhau, röôùc leã vôùi nhau,

nguyeän ngaém, ñoïc saùch thieâng lieâng, vieáng Thaùnh Theå,

giuùp leã vôùi nhau. Comollo bieát môøi goïi chuùng toâi caùch

thaân aùi, dòu daøng vaø nhaõn nhaën, khieán khoâng theå naøo töø

choái caùc lôøi môøi goïi cuûa baïn.

Cha nhôù laïi moät hoâm ñi qua moät nhaø thôø, vì maõi noùi

chuyeän vui vôùi moät baïn höõu, cha queân khoâng caát muõ

chaøo, baïn Comollo lieàn laäp töùc noùi cuøng cha vôùi moät veû

raát deã thöông: - Gioan thaân yeâu cuûa mình, baïn quaù chuù

taâm noùi chuyeän vôùi con ngöôøi, maø thaäm chí queân nhaø

cuûa Chuùa.

VUI BUOÀN LAÃN LOÄN

CA-PHEÂ VAØ RÖÔÏU MAÏNH -. MÖØNG LEÃ THAÀY -

MOÄT TAI HOÏA

Noùi qua ñeán chuyeän ñôøi hoïc sinh, cha keå ra ñaây moät vaøi

söï kieän coù theå ñöôïc duøng ñeå giaûi trí caùch nheï nhaøng.

Trong naêm hoïc chöông trình coå ñieån, cha ñaõ thay ñoåi choã

ôû vöøa ñeå ôû gaàn thaày giaùo cuûa cha laø cha Banaudi, vöøa ñeå

giuùp cho moät ngöôøi baïn cuûa gia ñình teân laø Gioan Pianta

saép môû moät tieäm caø pheâ naêm ñoù taïi thaønh phoá Chieri1

Cuoäc soáng noäi truù môùi naøy chaéc chaén laø coù nhöõng hieåm

nguy2; nhöng vì ôû beân nhöõng ngöôøi Kitoâ höõu toát, vaø lieân

1 Hai lyù do Don Bosco keå ra chæ laø lyù do phuï. Lyù do chính laø baø chuû

nhaø troï cuõ, baø Lucia Matta, khoâng trôû laïi Chieri nöõa, vì con baø hoïc

heát caùc lôùp Ginnasio [caùc lôùp 6,7,8]. Oâng Gioan Pianta, baïn cuûa gia

ñình, cuõng laø moät ngöôøi hoï haøng veà phía meï Magheârita cuûa Don

Bosco.

2 Moät thôøi gian vaén tröôùc khi Pianta môû quaùn caø pheâ ôû caên nhaø

Vergnano, soá 3 ñöôøng Palazzo cuûa Chieri, Gioan Bosco ôû taïi chuoàng

ngöïa cuûa oâng chuû loø baùnh mì Micae Cavallo, vôùi ñieàu kieän chaêm

soùc con ngöïa cho oâng ta vaø maáy goác nho cuûa oâng ôû ngoaïi thaønh, vaø

ñöôïc töï do caùc chieàu thöù baåy ñeå ñi xöng toäi. Nhöng sau vì coù ngöôøi

thaáy Gion Bosco chòu cöïc quaù, neân hoái thuùc Pianta sôùm môû quaùn caø

pheâ. Taïi ñaây cuõng coù nhöõng nguy hieåm luaân lyù nhö ñaùnh cöôïc tieàn

trong khi ñaáu Bi-da, khaùch haøng la caø maát thôøi giôø, vaø ngoân ngöõ tuïc

tóu.

5.3 Page 43

▲back to top

tuïc tieáp xuùc vôùi caùc baïn hoïc toát, cha ñaõ coù theå tieán leân

maø khoâng chòu nhöõng söï thieät haïi treân phöông dieän luaân

lyù. Ngoaøi caùc boån phaän hoïc haønh, coøn laïi nhieàu thôøi giôø

roãi, cha thöôøng duøng moät phaàn vaøo vieäc ñoïc caùc taùc giaû

coå ñieån tieáng YÙ vaø tieáng La tinh, vaø moät phaàn vaøo vieäc

cheá röôïu li-cô vaø möùt.1 Giöõa naêm ñoù, cha ñaõ coù theå cheá

caø pheâ, Soâcoâla; bieát caùc coâng thöùc vaø möùc ñoä pha cheá

ñeå chuaån bò möùt, li-cô, kem vaø caùc thöùc uoáng. Ngöôøi chuû

quaùn cuûa cha baét ñaàu cho cha ôû noäi truù khoâng laáy tieàn,

vaø xeùt thaáy cha coù theà sinh lôïi cho quaùn, oâng ñaõ ñeà nghò

vôùi cha nhöõng khoaûn thöông löôïng coù lôïi neáu cha tham

gia vaøo ngheà naøy. Nhöng cha chæ laøm nhöõng vieäc naøy ñeå

giaûi trí vaø vui chôi, yù ñònh thaät cuûa cha laø tieáp tuïc vieäc

hoïc.

1 Ngaøy 10-5-1888, oâng Pianta tôùi Chieri, tröôùc maët caùc cha

Saleâdieâng Bonetti, Francesia vaø Bertoâ laøm chöùng raèng: “Khoâng theå

tìm ñöôïc moät caäu beù toát hôn Gioan Bosco. Saùng naøo caäu cuõng ñi

giuùp leã taïi nhaø thôø thaùnh Antoân. Taïi nhaø, toâi coù baø meï giaø oám ñau,

caäu ñaõ xöû vôùi baø baèng moät ñöùc baùc aùi ñaùng caûm phuïc. Caäu thöôøng

thöùc suoát ñeâm ñeå hoïc, ñeán saùng, toâi coøn gaëp caäu döôùi aùnh ñeøn ñoïc

vaø vieát” . OÂâng khoâng noùi chi ñeán caên phoøng nguû cuûa Gioan Bosco

maø cha Lemoyene (M.B.,I,289) mieâu taû nhö sau: “Moät caên phoøng

heïp ôû treân loø nöôùng baùnh nhoû ñöôïc xaây döïng ñeå nöôùng boät laøm

baùnh mì, leân ñoù phaûi duøng thang. Ñoù laø nôi caäu duøng ñeå nguû. Vöøa

môùi duoãi chaân treân chieác giöôøng nhoû, chaân caäu ñaõ ñu ñöa ra beân

ngoaøi chieác giöôøng ñaày rôm raï,maø coøn ra caû loái môû troáng cuûa caên

phoøng.” Khi Don Bosco ñöôïc phong thaùnh, moät taám bia ñöôïc dính

vaøo quaùn caø pheâ xöa cuûa oâng Pianta, gôïi laïi nhöõng hy sinh cuûa

Gioan Bosco thôøi treû, vaø nhaéc ñeán caû ngöôøi baïn treû Giuse Blanchard

(1818-1893) cuûa ngaøi daõ töøng cho ngaøi traùi caây vaø rau, thuoäc gia

ñình baùn thöïc phaåm taïp, cuõng coù moät caên hoä taïi caên nhaø Vergnano

naøy.

Thaày giaùo Banaudi thaät söï laø moâ phaïm cho caùc baäc thaày.

Khoâng aùp ñaït caùc thöù hình phaït naøo bao giôø, nhöng thaày

ñaõ thaønh coâng laøm cho taát caû caùc hoïc troø ñeàu meán sôï.

Thaày yeâu heát moïi hoïc troø nhö con caùi, vaø chuùng cuõng

yeâu meán thaày nhö ngöôøi cha daáu yeâu.

Ñeå bieåu loä loøng meán yeâu thaày, chuùng toâi ñaõ quyeát ñònh

daâng moät moùn quaø cho thaày nhaân ngaøy leã möøng thaày. Ñeå

thöïc hieän ñieàu naøy, chuùng toâi ñoàng yù vôùi nhau chuaån bò

caùc saùng taùc thi ca, [vaø] caû caùc dieãn vaên, vaø lo lieäu moät

soá quaø daâng taëng, maø chuùng toâi xeùt seõ laøm cho thaáy ñaëc

bieät haøi loøng1.

Buoåi leã ñoù thaønh coâng röïc rôõ, thaày daïy haøi loøng khoâng

sao taû sieát, vaø ñeå toû daáu maõn nguyeän, thaày daãn chuùng toâi

ñi aên taïi ñoàng queâ. Ngaøy hoâm ñoù thaät laø eâm aùi. Giöõa

thaày vaø troø, chæ coù moät taám loøng, vaø moãi ngöôøi ñeàu tìm

caùc caùch dieãn taû nieàm vui cuûa taâm hoàn. Tröôùc khi trôû laïi

thaønh phoá Chieri, thaày giaùo gaëp moät ngöôøi khaùch, vaø

phaûi leân ñöôøng vôùi oâng ta, ñeå laïi chuùng toâi moät mình ñi

moät quaûng ñöôøng vaén coøn laïi. Trong luùc ñoù moät vaøi baïn

ôû caùc lôùp treân laïi gaàn chuùng toâi, vaø môøi chuùng toâi ñi taém

taïi nôi goïi laø Fontana Rosso [Con Soâng Hoàng] caùch

Chieri hai caây soá röôõi. Cha vaø moät vaøi baïn cuûa cha

khoâng ñoàng yù, nhöng voâ ích. Moät vaøi baïn cuøng cha ñi veà

nhaø, caùc baïn khaùc thì muoán ñi bôi loäi. Moät quyeát ñònh

ñaùng buoàn. Ít giôø sau khi boïn cha veà ñeán nhaø, thì moät

baïn, roài moät baïn nöõa khieáp sôï vaø lo laéng chaïy laïi noùi vôùi

boïn cha: - OÂ, neáu caùc baïn bieát ñöôïc, neáu caùc baïn bieát

1 Noùi tuy ñôn sô vaäy, nhöng Gioan Bosco ñaõ phaûi heát söùc vaát vaû!

5.4 Page 44

▲back to top

ñöôïc! Baïn Philíp N.[Teân goïi.], ngöôøi cöù nhaán maïnh laø

chuùng ta phaûi ñi bôi, ñaõ cheát roài.

-Sao theá, ai cuõng hoûi, baïn bôi gioûi laém maø!

-Bieát sao ñöôïc? Baïn kia tieáp tuïc. Ñeå khích leä chuùng

mình laën xuoáng nöôùc, do töï tin vaøo taøi ngheä cuûa mình,

nhöng khoâng bieát ñeán choã xoaùy nguy hieåm cuûa con soâng

Fontana Rossa, baïn nhaåy xuoáng ñaàu tieân. Chuùng tôù ñôïi

baïn troài leân khoûi maët nöôùc, nhöõng thaát voïng.Chuùng tôù

baét ñaàu la leân, ngöôøi ta keùo ñeán. Hoï duøng ñuû moïi caùch,

duø coù nguy hieåm cho hoï. Vaø sau moät tieáng röôõi, hoï keùo

ñöôïc xaùc baïn leân.Taïi hoïa naøy khieán moïi ngöôøi voâ cuøng

buoàn baõ; naêm ñoù vaø caû naêm sau nöõa (1834)1, khoâng bao

giôø coøn coù nghe moät baïn naøo nöõa noùi ñeán yù töôûng ñi

bôi. Moät thôøi gian môùi ñaây thoâi cha coù dòp gaëp laïi moät

vaøi ngöôøi trong caùc baïn xöa, boïn cha cuøng nhau nhaéc

nhôù laïi vôùi taát caû noãi ñau loøng, noãi baát haïnh xaåy ra cho

ngöôøi baïn khoâng may maén ñoù taïi khuùc xoaùy cuûa con

soâng Fontana Rossa.2

1 Naêm xaåy ra tai naïn nhaèm nieân khoùa 1833-1834), coù thaày daïy laø

Pietro. Coøn naêm sau ñoù Don Bosco hoïc vaên chöông, vôùi thaày daïy laø

linh muïc tieán só Gioan Bosco. Don Bosco ñaõ mieâu taû veà ngöôøi thaày

naøy trong tieåu söû Coâmoâloâ (tr. 34, aán baûn. 1884): “Ñöùc aùi, söï kieân

nhaãn, caùch xöû xöï nhaõ nhaën qua ñoù ngaøi xöû vôùi caùc hoïc troø, söï quan

taâm laøm cho hoï tieán boä trong hoïc haønh, ñaõ bieán ngaøi thaønh thaàn

töôïng cho taát caû caùc hoïc troø cuûa ngaøi”.

2 Caùc bieán coù khaùc khoâng ñöôïc noùi ñeán laø: (1) Anh Giuse Bosco

ngaøy 1-5-1833 cöôùi Domenica Febbraro, sinh haï ñöôïc 10 ngöôøi con,

thueâ ñaát taïi Mattas ôû Sussambrino keå töø naêm 1831. (2) Ngaøy 4-8-

NGÖÔØI BAÏN DO THAÙI

NGÖÔØI BAÏN DO THAÙI GIONA1

Trong naêm hoïc chöông trình coå ñieån, khi soáng taïi quaùn

caø pheâ cuûa oâng baïn Gioan Pianta, cha tieáp xuùc vôùi moät

caäu thanh nieân treû Do thaùi teân laø Giona. Caäu ta 18 tuoåi,

göông maët ñeïp, coù gioïng haùt hieám coù trong soá nhöõng

nhöõng gioïng hay nhaát. Caäu ta chôi bi-da raát gioûi, vaø bôûi

vì chuùng toâi ñaõ bieát nhau taïi hieäu saùch cuûa oâng Elia, neân

vöøa tôùi quaùn, laø caäu ta hoûi thaêm cha ngay. Cha thöông

caäu ta raát nhieàu; coøn caäu ta thì say meâ keát tình baïn vôùi

cha. Moãi luùc roãi, caäu ta laïi ñeán qua thôøi gian trong phoøng

cuûa cha; chuùng toâi ôû beân nhau ñeå cuøng haùt, cuøng chôi

pianoâ, cuøng ñoïc, trong khi laéng nghe caû ngaøn caâu chuyeän

cha keå cho caäu. Moät hoâm xaåy ra moät chuyeän loän xoän

vôùi caõi vaõ vaø ñaùnh nhau, maø coù theå ñeå laïi caùc haäu quaû

ñau buoàn; cho neân caäu chaïy ñeán cha ñeà xin lôøi khuyeân.

Cha noùi vôùi caäu:

1833, Gioan Bosco chòu pheùp theâm söùc taïi Buttigliera d’ Asti. (3)

Giuse Cafasso thuï phong linh muïc ngaøy 21-9-1833.

1 Coù leõ laø Giacobeâ Levi (1816-?), thôï nhuoäm vaø deät. Sau khi ñöôïc

röûa toäi, oâng soáng taïi nhaø vôï choàng Bertinetti. Cöôùi vôï naêm 1840, taùi

giaù 1860, chuyeån tôùi Toârinoâ sau naêm 1865. Cuõng coù theå laø Lu-y

Bolmiña, thôï nhuoäm vaø deät taïi Chieri, qua ñôøi taïi Toârinoâ 13-7-1860.

5.5 Page 45

▲back to top

- Giona thaân meán, neáu caäu laø ngöôøi Kitoâ höõu, chuùng

ta seõ ñi xöng toäi.

- Nhöng neáu chuùng tôù muoán, chuùng tôø cuõng coù theå

ñi xöng toäi.

- Caùc caäu ñi xöng toäi, nhöng ngöôøi giaûi toäi cho caäu

khoâng buoäc phaûi giöõ bí maät, khoâng coù quyeàn tha

toäi, cuõng khoâng coù theå cöû haønh caùc bí tích naøo caû.

- Neáu caäu muoán daãn mình ñi, mình seõ ñi xöng toäi

vôùi moät vò linh muïc.

- Mình coù theå daãn caäu tôùi, nhöng chuùng ta caàn phaûi

laøm moät cuoäc chuaån bò laâu daøi.

- Chuaån bò ra sao?

- Caäu bieát laø vieäc xöng toäi tha thöù caùc toäi phaïm sau

khi röûa toäi; cho neân neáu caäu muoán tieáp nhaän moät

bí tích naøo ñoù, thì tieân vaøn caäu phaûi chòu pheùp röûa

toäi.

- Tôù phaûi laøm gì ñeå ñöôïc tieáp nhaän pheùp röûa toäi?

- Trau doài baûn thaân mình trong ñaïo Kitoâ giaùo vaø tin

vaøo Ñöùc Gieâsu Kitoâ laø Thieân Chuùa thaät vaø laø

ngöôøi thaät. Laøm ñieàu ñoù, caäu coù theå laõnh nhaän

pheùp röûa toäi.

- Pheùp röûa toäi mang laïi cho mình lôïi ích naøo?

- Pheùp röûa toäi xoùa saïch toäi nguyeân toå vaø caû caùc toäi

hieän taïi, môû ra cho baïn con ñöôøng laõnh nhaän taát caû

caùc bí tích khaùc, toùm laïi laøm cho caäu trôû thaønh con

yeâu cuûa Thieân Chuùa vaø ngöôøi thöøa höôûng thieân

ñaøng.

- Chuùng ta nhöõng ngöôøi Do thaùi khoâng coù theå ñöôïc

cöùu roãi chaêng?

- Khoâng, Giona thaân yeâu ôi; sau khi Ñöùc gieâsu Kitoâ

ñaõ ñeán, ngöôøi Do thaùi khoâng coù theå ñöôïc cöùu roãi

neáu hoï khoâng tin vaøo Ngaøi.1

- Neáu meï mình maø bieát ñöôïc mình muoán laø Kitoâ

höõu, thì cheát mình ñaáy!

- Ñöøng sôï; Thieân Chuùa laø chuû caùc coõi loøng, vaø neáu

Ngaøi goïi baïn laøm Kitoâ höõu, Ngaøi seõ laøm caùch naøo

ñoù ñeå meï baïn seõ vui loøng, hoaëc Ngaøi seõ lo lieäu

caùch naøo ñoù cho linh hoàn baïn.

- Theá baïn muoán bieát bao ñieàu toát cho mình, neáu baïn

ôû vò trí cuûa mình, baïn seõ laøm gì?

- Mình seõ baét ñaàu hoïc hoûi veà Kitoâ giaùo; trong khi ñoù

Thieân Chuùa seõ môû ra con ñöôøng cho caùi seõ phaûi

1 Don Bosco mieâu taû cuoäc noùi chuyeän cuûa ngaøi vôùi anh baïn treû Do

thaùi maø khoâng coù baát cöù nhöõng söï phaân bieät naøo. Bôûi leû theo lôøi

daïy cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo: (1) Khoâng coù ôn cöùu ñoä ôû beân ngoaøi

Ñöùc Gieâsu Kitoâ, vaø con ñöôøng tôùi Ñöùc Gieâsu laø xuyeân qua Hoäi

Thaùnh. (2) Nhöõng ai bieát yù Thieân Chuùa muoán hoï phaûi vaøo Hoäi

Thaùnh coâng giaùo, thì buoäc theo löông taâm hoï phaûi vaøo Hoäi Thaùnh,

neáu khoâng hoï seõ bò hö maát. (3) Nhöõng ai vôùi loøng löông thieän coá

gaéng laøm haøi loøng Thieân Chuùa theo aùnh saùng cuûa lyù trí töï nhieân maø

öôùc ao caùch haøm aån vaø khoâng yù thöùc (implicitly and unconsciously)

ñöôïc thuoäc veà Hoäi Thaùnh vaø ñöôïc cöùu roãi qua Ñöùc Gieâsu Kitoâ.

Nhöõng ngöôøi nhö theá seõ ñöôïc cöùu roãi. (Xem chaúng haïn Thaùnh Toâma

Aquinoâ, Summa theologiae, III,8,3 ad 1; vaø III, 68, 2).

Ñöùc Pioâ XII ra vaï tuyeät thoâng cho Leonard Feeney, doøng teân, ngöôøi

Myõ vì ñaõ daïy laø moät ngöôøi phaûi minh nhieân thuoäc veà Hoäi Thaùnh

Roâma Coâng Giaùo môùi ñöôïc cöùu roãi (Thô cuûa Holy Office cho

ÑTGM Boston, 8-8,1949 [DS 3866-3872]. Don Bosco ñaõ ñeán gaàn

hôn vôùi lôøi daïy cuûa Hoäi Thaùnh khi Ngaøi noùi vôùi baïn mình: “Thieân

Chuùa seõ lo lieäu caùch naøo ñoù cho linh hoàn cuûa baïn”. Coâng ñoàng

Vaticanoâ II coøn dieãn taû tinh teá hôn vai troø cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo

trong vieäc cöùu roåi nhaân loaïi, cuõng nhö vò trí cuûa daân Do thaùi.

5.6 Page 46

▲back to top

laøm trong töông lai. Ñeå tieán tôùi muïc tieâu naøy, baïn

haõy caàm laáy cuoán giaùo lyù nhoû, vaø baét ñaàu hoïc ñi.

Baïn haõy caàu xin Thieân Chuùa soi saùng cho baïn, vaø

laøm cho baïn nhaän bieát chaân lyù.-

Töø ngaøy ñoù caäu ta baét ñaàu gaén boù yeâu thöông vôùi ñöùc tin

Kitoâ höõu. Caäu ta ñeán quaùn caø pheâ, vaø vöøa môùi chôi xong

moät traän bi-da, lieàn laäp töùc tìm cha ñeå baøn thaûo veà toân

giaùo vaø veà giaùo lyù. Trong khoaûng ít thaùng, caäu ta ñaõ hoïc

laøm daáu thaùnh giaù, kinh Laïy Cha, Kinh Kính Möøng, Kinh

Tin Kính, vaø nhöõng chaân lyù chính cuûa ñöùc tin. Caäu ta raát

haøi loøng, vaø moãi ngaøy trôû neân toát hôn trong lôøi noùi vaø

trong haønh ñoäng.

Caäu ta ñaõ maát cha ngay töø taám beù. Meï caäu teân laø Rakel

ñaõ nghe thaáy moät vaøi tieáng noùi xa xa, nhöng chöa bieát

ñöôïc caùi gì chính xaùc caû. Chuyeän bò loä nhö sau: Moät

ngaøy kia khi doïn giöôøng, baø thaáy cuoán giaùo lyù maø con baø

ñaõ voâ yù ñeå queân giöõa chaên vaø neäm. Baø ta baét ñaàu theùt

leân taïi nhaø, ñem cuoán saùch giaùo lyù cho thaày raùp-bin, vaø

nghi ngôø caùi ñaõ thöïc söï xaåy ra, baø ta voäi chaïy tôùi hoïc troø

Bosco, maø baø ta ñaõ nhieàu laàn nghe caäu con trai cuûa baø

noùi ñeán. Caùc con haõy thaû trí töôûng töôïng ñeå nghó ra moät

loaïi thoâ loã naøo gheâ gôùm naøo ñoù, vaø caùc con coù ñaáy moät

yù töôûng veà ngöôøi meï cuûa Giona1. Baø ta choät moät maét, vaø

ñieác2 caû hai loã tai; muõi to, raêng haàu nhö ruïng heát, moâi

1 Nhìn chung, loái mieâu taû cuûa Don Bosco veà meï cuûa Giona laøm

giaûm nieàm tin vaøo söï nhaïy caûm deã thöông cuûa ngaøi ñoái vôùi nhöõng

con ngöôøi maø ngaøi thöôøng bieåu loä. Coù leõ aán töôïng cuûa meï Giona nôi

ngaøi quaù saâu saéc vaø ñau thöông!

2 Ñieác theo nghóa khoâng muoán nghe lyù leõ.

doà, mieäng meùo, caèm daøi vaø nhoïn, gioïng noùi gioáng tieáng

caøu nhaøu reân ræ cuûa ngöïa con1. Nhöõng ngöôøi Do thaùi

quen goïi baø ta vôùi caùi teân muï phuø thuûy Lilít2, laø moät teân

goïi maø ngöôøi Do thaùi thöôøng duøng ñeå dieãn taû caùi thoâ loã

nhaát cuûa daân toäc hoï. Söï xuaát hieän cuûa baø laøm cha haõi sôï,

vaø khoâng ñeå cho cha coù thôøi giôø ñeå bình tónh laïi, baø ta

leân tieáng ngay:

- Naøy toâi theà ñoù,caäu coù loãi roài; caäu, caäu ñaõ laøm hö

thaèng Giona cuûa toâi; caäu ñaõ laøm nhuïc noù tröôùc maët

coâng chuùng; toâi chaúng coøn bieát noù seõ ra sao nöõa.

Toâi sôï roát cuoäc noù seõ laøm Kitoâ höõu; vaø chính caäu

laø duyeân côù.

Khi aáy cha hieåu baø ta laø ai, vaø baø ta noùi veà ai, vaø vôùi taát

caû söï bình tónh cha trình baøy laø baø ta phaûi baèng loøng vaø

caùm ôn ngöôøi ñaõ laøm ñieàu toát cho con cuûa baø môùi phaûi.

- Chuyeän ñoù maø laïi laø toát aø? Choái boû ñaïo cuûa mình

maø laïi laø toát hay sao?

- Baø toát laønh ôi, baø haõy bình tónh ñi naøo, vaø haõy laéng

nghe. Chaùu ñaõ khoâng ñi tìm caäu Giona cuûa baø, maø

laø chuùng chaùu ñaõ gaëp nhau taïi tieäm saùch Elia.

Khoâng bieát taïi sao maø chuùng chaùu ñaõ trôû thaønh

baïn höõu. Baïn Giona thöông chaùu raát nhieàu, vaø

chaùu cuõng raát thöông baïn, vaø vì laø baïn chaân thaät,

neân chaùu öôùc ao baïn ñöôïc cöõu roãi linh hoàn, vaø öôùc

1 Don Bosco traùnh moät thaønh ngöõ thoâ hôn laø “gioáng con lôïn uûn æn”.

2 Theo ngöôøi Do thaùi, Lilít laø ma ñeâm, ngoaïn con nít, moät quæ caùi

theo thaàn thoaïi, thöôøng lui tôùi nhöõng nôi hoang taøn {Is 34: 14)

5.7 Page 47

▲back to top

ao cho baïn bieát ñöôïc ñaïo maø ngoaøi ñaïo ñoù ra

khoâng ai ñöôïc cöùu roãi. Thöa baø laø meï cuûa Giona,

baø haõy bieát cho chaùu, chaùu ñaõ cho con cuûa baø moät

cuoán saùch, vaø chæ noùi vôùi baïn laø haõy töï hoïc hoûi

trong ñaïo, vaø neáu baïn trôû thaønh Kitoâ höõu, baïn

khoâng boû toân giaùo Do thaùi cuûa baïn, maø chæ hoaøn

thieän toân giaùo aáy maø thoâi.

- Neáu baát haïnh maø noù nhaän trôû thaønh Kitoâ höõu, noù

seõ phaûi boû caùc ngoân söù, bôûi vì caùc Kitoâ höõu khoâng

tin vaøo Abraham, Isaùac, Gia-coùp, vaøo Moâ-seâ hay

vaøo caùc ngoân söù.

- Ngöôïc laïi chuùng chaùu tin vaøo caùc vò toå phuï, vaø taát

caû caùc vò ngoân söù trong Kinh Thaùnh. Caùc saùch hoï

vieát, caùc lôøi saám ngoân söù cuûa hoï taïo thaønh neàn

taûng cho ñöùc tin Kitoâ giaùo.

- Neáu coù ñöôïc ôû ñaây baây giôø thaày Raùp-bin, thaày seõ

bieát traû lôøi cho caäu; toâi chaèng bieát gì veà Saùch

Misma vaø saùch Gemaza (laø hai phaàn trong saùch

Talmud1); nhöng vaäy ñöùa con khoán khoå Giona cuûa

toâi seõ ra sao?

Noùi xong, baø ta ñi ngay. Tôùi ñaây, haún neân noùi daøi doøng

hôn veà caùc cuoäc taán coâng cha ñaõ xaåy ra nhieàu laàn do baø

Meï, do oâng thaày Rapbin cuûa baø ta, vaø do hoï haøng cuûa

1 Talmud coù nghóa laø “caùc chæ thò”. Ñoù laø boä luaät cuoái cuøng cuûa luaät

Do thaùi, döïa treân Kinh Thaùnh vaø truyeàn thoáng truyeàn khaåu, coù nieân

bieåu theá kyû thöù ba vaø theá kyû thöù tö sCN. Noù coù hai phaàn:Mishnah vaø

Gemara. Phaàn thöù nhaát, saùch Misma vieát töø theá kyû II sCN, chöùa

ñöïng luaät truyeàn khaåu truyeàn thoáng; Phaàn thöù hai goïi laø Gemera, saùt

chöõ coù nghóa laø “ vieäc laøm hoaøn bò” dieãn giaûi Mishnah xuyeân qua

caùc bình luaän cuûa caùc hoïc giaû Do thaùi.

Giona. Khoâng coù moät söï ñe doïa naøo hay cöôõng böùc naøo

maø khoâng ñöôïc duøng choáng laïi chaøng treû tuoåi can ñaûm

naøy. Caäu chòu ñöïng moïi söï, vaø tieáp tuïc trau doài baûn thaân

trong ñöùc tin. Vaø bôûi vì trong gia ñình, caäu khoâng coøn

ñaûm baûo cho maïng soáng mình nöõa, neân caäu ñaõ phaûi dôøi

xa nhaø vaø soáng haàu nhö laø moät ngöôøi ñi aên xin. Tuy

nhieân nhieàu ngöôøi ñaõ ñeán giuùp ñôõ caäu, vaø ñeå cho moãi

chuyeän ñöôïc tieán haønh vôùi söï caån troïng phaûi coù, cha ñaõ

göûi gaém ngöôøi hoïc troø cuûa cha cho moät vò linh muïc uyeân

baùc, vaø ngaøi ñaõ chaêm soùc cho caäu baèng moät taám loøng

ngöôøi cha. Khi caäu ñaõ ñöôïc daïy doã ñaày ñuû trong toân

giaùo, vaø toû cho thaáy caäu noân noùng muoán ñöôïc laøm ngöôøi

Kitoâ höõu, thì moät nghi thöùc troïng theå ñöôïc toå chöùc, taïo

neân moät taám göông saùng cho taát caû daân thaønh phoá

Chieri, vaø nhöõng ngöôøi Do thaùi khaùc cuõng ñöôïc kích

ñoäng, trong soá hoï coù vaøi ngöôøi ñaõ oâm aáp Kitoâ giaùo sau

naøy.

Cha meï ñôõ ñaàu cuûa Giona laø hai vôï choàng Bertinetti, coù

teân goïi laø Carlo vaø Ottavia1

1 Carlo vaø Aottavia Bertinetti laø nhöõng ngöôøi ñeå laïi toaøn gia saûn cho

Don Bosco, do ñoù maø coù Coâng Cuoäc Saleâdieâng taïi Chieri. Bieân baûn

1834 ghi nhö sau: “Bolmida. Vaøo ngaøy 1 thaùng 8 [1834], Cha xöù

Sebastieân Schioppo, nhaø thaàn hoïc vaø kinh só, vôùi pheùp cuûa Ñöùc

Toång Giaùm Muïc Toârinoâ, ñaõ long troïng röûa toäi cho moät ngöôøi treû queâ

ôû Chieri teân laø Giacoâbeâ Levi, tuoåi 18. Toâi ñaët teân cho em laø Lu-

y,Hyacinth Laurence, Octavian, Maria Bolmida. Caùc cha meï ñôõ

daàu laø Hyacinth Bolmida vaø Octavia Maria Bertinetti (Stella, L.W,

p. 32, n. 68). Oâng Carlo Bertinetti khoâng phaûi laø cha ñôõ daàu, coù leõ

oâng chæ ñöùng beân caïnh vôï mình laø baø Octavia Maria Bertinetti khi

baø naøy ñaûm nhaän vai troø ñôõ ñaàu. Teân chaøng trai ñöôïc röûa toäi laø

5.8 Page 48

▲back to top

TROØ MA THUAÄT

TROØ CHÔI KHEÙO TAY - AÛO THUAÄT - MA THUAÄT -

TÖÏ BIEÄN HOÄ

Giöõa caùc vieäc hoïc haønh, caùc thuù chôi khaùc nhau cuûa cha,

nhö ca haùt, aâm nhaïc, dieãn thuyeát, kòch baûn, trong ñoù cha

tham döï heát loøng, cha coøn hoïc nhöõng troø khaùc: troø chôi

laät con baøi, troø chôi bi, ñi kheo, chaïy nhaûy, taát caû nhöõng

troø chôi naøy cha ham thích toät ñoä, trong ñoù neáu cha ñaõ

khoâng noåi tieáng, thì cuõng khoâng ñeán noãi toài. Cha ñaõ hoïc

ñöôïc nhieàu troø chôi taïi Murialdo, moät soá khaùc cha hoïc

ñöôïc taïi Chieri, vaø neáu taïi caùc caùnh ñoàng Murialdo, cha

chæ laø moät chuù hoïc troø nhoû, thì vaøo naêm ñoù cha ñaõ trôû

thaønh moät baäc thaày laõo luyeän. Ñieàu naøy gaây kinh ngaëc.

Bôûi vì vaøo thôøi gian ñoù nhöõng troø chôi naøy ít ñöôïc bieát

ñeán, neân chuùng hieän ra nhö nhöõng thöù thuoäc moät theá giôùi

khaùc. Nhöng chuùng ta seõ noùi gì veà caùc troø aûo thuaät ñaây?

Giacoâbeâ Levi. Teân Giona trong Hoài Kyù cuûa Don Bosco coù theå chæ laø

moät teân giaû ñònh, Don Bosco traùnh vieát teân thaät cuûa caäu ra. Cuoái

naêm 1880, oâng Giona coøn tôùi thaêm Don Bosco taïi Nguyeän XaùÙ.

Chính göông ñöùc haïnh cuûa caäu trai treû Gioan Bosco taïi Chieri ñaõ

chính phuïc Giona trôû laïi Kitoâ giaùo.

Cha vaãn thöôøng coáng hieán caùc cuoäc bieåu dieãn coâng coäng

vaø rieâng tö. Bôûi vì cha coù moät trí nhôù khaù toát, neân cha

thuoäc loøng phaàn lôùn nhöõng taùc phaåm coå ñieån, nhaát laø

caùc thi só. Dante, Petrarca, Tasso, Parini, Monti vaø nhöõng

thi só khaùc ñoái vôùi cha quaù thaân quen ñeán ñoä cha coù theå

söû duïng caùc aùng vaên cuûa hoï tuøy thích, nhö laø nhöõng vaät

sôû höõu cuûa rieâng cha. Nhöõng thi ca naøy cha coù theå baát

ngôø söû duïng ñeán moät caùch thaät deã daøng. Trong caùc troø

giaûi trí naøy, cuõng nhö trong caùc cuoäc dieãn xuaát naøy, cha

luùc thì haùt, luùc thì chôi nhaïc, hay saùng taùc nhöõng vaàn thô,

khieán ngöôøi ta coi nhö laø nhöõng kieät taùc, nhöng treân thöïc

teá chuùng chæ laø nhöõng ñoaïn vaên cuûa caùc taùc giaû xöa,

ñöôïc thích nghi vôùi nhöõng ñeà taøi ñöôïc ñeà xuaát. Vì lyù do

ñoù, cha ñaõ khoâng bao giôø trao caùc saùng taùc cuûa cha cho

nhöõng ai khaùc; vaø coù khi naøo cha vieát chuùng ra, cha cuõng

ñaõ lo lieäu ñeå trao chuùng cho thaàn löûa.1

Theá roài noãi kinh ngaïc ngaøy caøng taêng tröôùc caùc troø aûo

thuaät cuûa cha. Ngöôøi ta cöù haù hoác mieäng ra maø xem töø

moät caùi hoäp nhoû, thoaùt ra caû moät chuoãi haèng ngaøn traùi

banh, moãi traùi naøo traùi ñoù ñeàu to hôn haún caùi hoäp ñoù, hay

1 Don Bosco cuõng coù queân ñoát moät phaàn saùng taùc naøo ñoù cuûa ngaøi.

Ví nhö boä “Tuyeån Taäp Caùc Baøi Thô Tröõ Tình Vaø Caùc Aùng Thô

Khaùc” ñöôïc ngaøi baét ñaàu thöïc hieän töø 27-5- 1835. Beân caïnh nhöõng

thô vaên trích töø caùc taùc giaû khaùc, cuõng coù caû caùc saùng taùc cuûa ngaøi.

Trong soá ñoù coù moät baøi thô tröõ tình vôùi ñeà laø “Söï Kieân Trì Cuûa Ñöùc

Pioâ VII Döôùi Söï Aùp Cheá Cuûa Napoâleâoân”. ÔÛ trang ñaàu Don Bosco

vieát: Quidquid agunt homines, intentio iudicat omnes (Baát cöù caùi gì

con ngöôøi vieát, thì yù höôùng cuûa hoï seõ phaùn xeùt chính hoï). Treân doøng

chöõ ñoù coù moät doøng ghi noát vieát baèng chöõ vieát cuûa Don Lemoyene.

Tuyeån taäp naøy chính Don Bosco ñaõ trao cho cha Lemoyene baïn cuûa

ngaøi.

5.9 Page 49

▲back to top

töø moät caùi tuùi nhoû cha loâi ra caû ngaøn caùi tröùng. Theá roài

khi maø ngöôøi ta thaáy cha nhaët nhöõng traùi banh nhoû töø

ñænh muõi cuûa caùc ngöôøi ñöùng ngoù, hay ñoaùn coù bao

nhieâu tieàn trong nhöõng tuùi ñöïng tieàn cuûa keû khaùc: khi

cha chæ ñôn giaûn laáy ngoùn tay chaïm vaøo, thì caùc ñoàng

tieàn baèng baát cöù loaïi kim loaïi naøo cuõng ñeàu tan ra thaønh

buïi, hay laøm cho xuaát hieän caû moät ñaùm thính giaû dieäm

maïo kinh khuûng hoaëc khoâng coù ñaàu, thì khi aáy coù nhöõng

ngöôøi baét ñaàu nghi ngôø raèng cha chính laø ngöôøi phuø thuûy,

vaø cha khoâng theå laøm nhöõng coâng vieäc naøy maø khoâng coù

söï can thieäp cuûa ma quæ.

OÂng chuû nhaø cha ôû, teân laø oâng Toâma Cumino, caøng ngaøy

caøng tin nhö vaäy. OÂng laø moät Kitoâ höõu soát saùng, raát thích

thuù caùc troø dieãu, vaø cha bieát caùch lôïi duïng tính tình cuûa

oâng, vaø cha daùm noùi caùi tính caû tin cuûa oâng, ñeå bieán caùc

troø naøy thaønh muoân maàu muoân saéc. Moät hoâm nhaân ngaøy

leã möøng boån maïng cuûa oâng, oâng heát söùc chuaån bò moùn

thaïch vaø moät con gaø ñeå ñaõi caùc em noäi truù taïi nhaø oâng.

OÂng ñem tôùi baøn aên moät ñóa, nhöng khi môû taám khaên che

ra, thì moät con gaø troáng nhaåy ra, bay tung leân vaø gaùy ruøm

beng döôùi caû ngaøn hình thöùc. Laàn khaùc oâng ñaõ chuaån bò

moât noài mì oáng, vaø sau khi ñaõ cho naáu nhieàu giôø khi cho

ñoå ra ñóa, thì chæ thaáy coù caùm rang khoâ. Nhieàu laàn oâng

cho röôïu ñaày chai, roài khi muoán ñoå vaøo ly, laïi chæ thaáy

nöôùc laõ; khi khaùc muoán uoáng nöôùc laõ, thì laïi thaáy ly ñaày

röôïu. Möùt thì hoùa thaønh caùc mieáng baùnh mì, tieàn trong

tuùi thì bieán thaønh caùc mieáng thieác han ræ voâ boå, coøn muõ

thì trôû thaønh muõ meàm ñeå ñoäi vaøo ban ñeâm khi nguû, caùc

haït deû thì bieán thaønh caùc tuùi ñaù soûi: Taát caû nhöõng caùi ñoù

ñeàu laø nhöõng chuyeän khaù thoâng thöôøng.

OÂng Toâma toát laønh khoâng coùn bieát noùi gì hôn nöõa. Oâng

töï nhuû loaøi ngöôøi ñaâu coù theå laøm ñöôïc nhöõng chuyeän

naøy; Thieân Chuùa thì khoâng maát thôøi giôø laøm nhöõng

chuyeän voâ ích; cho neân chæ coù ma quæ laøm taát caû nhöõng

chuyeän naøy. Khoâng daùm noùi nhöõng chuyeän naøy vôùi

nhöõngngöôøi trong nhaø, oâng ñi hoûi lôøi khuyeân cuûa moät

linh muïc ôû gaàn beân laø cha Bertinetti. Khi nhaän ra trong

nhöõng haønh ñoäng naøy, trong nhöõng troø chôi naøy, quaû laø

moät troø ma thuaät, ngaøi ñaõ noùi chuyeän ñoù cho vò vò thanh

tra cuûa tröôøng, khi ñoù laø moät vò linh muïc kinh só ñaùng

kinh Burzio1, cha quaûn haït vaø cha sôû cuûa nhaø thôø chính

toøa.

Vò kinh só laø moät nhaân vaät hoïc thöùc cao, ñaïo ñöùc vaø khoân

ngoan; vaø khoâng noùi vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, ngaøi goïi cha

laïi ad audiendum verbum [noùi cho ngaøi hay ñieàu ñaùng

ñöôïc bieát, töùc laø chuyeän gì thöïc söï ñaõ xaåy ra]. Cha tôùi

nhaø ngaøi vaøo giôø ñoïc kinh phuïng vuï ban chieàu, vaø nhìn

cha vôùi moät nuï cöôøi, ngaøi ra daáu hieäu cho cha haõy ñôïi

ngaøi moät chuùt. Sau cuøng ngaøi noùi vôùi cha haõy theo ngaøi

vaøo trong vaên phoøng, vaø ôû ñoù vôùi nhöõng lôøi leõ lòch söï,

nhöng veû maët nghieâm nghò, ngaøi baét ñaàu hoûi cha nhö

sau: - Naøy con, cha raát baèng loøng veà vieäc hoïc cuûa con vaø

veà haïnh kieåm maø con vaãn giöõ toát cho ñeán baây giôø; nhöng

nay ngöôøi ta baét ñaàu noùi nhieàu chuyeän veà con… Hoï noùi

vôùi cha laø con bieát ñöôïc nhöõng tö töôûng cuûa ngöôøi khaùc,

1 Kinh só Maximus Burzio thueâ caùc phoøng cuûa caên nhaø Bertinetis,

caên nhaø maø oâng baø Bertinetis sau naøy seõ ñeå laïi cho Don Bosco.

Nhöõng naêm 1840-1863, ngaøi laøm cha xöù Monucco, nôi caäu beù Gioan

Bosco xöa laøm möôùn taïi caên traïi Moglia.

5.10 Page 50

▲back to top

ñoaùn ñöôïc tieàn baïc maø nhöõng ngöôøi khaùc coù trong tuùi

deát cuûa hoï, con cho ngöôøi khaùc thaáy caùi ñen ra caùi traéng,

bieát nhöõng chuyeän töø xa, vaø nhöõng chuyeän töông töï.

Ñieàu naøy laøm cho ngöôøi ta noùi nhieàu veà con, vaø coù ngöôøi

coøn ñi tôùi nghi ngôø raèng con söû duïng ma thuaät, vaø do ñoù

trong chuyeän naøy coù thaàn khí cuûa Sa- tan. Vaäy con haõy

noùi cho cha: ai ñaõ daïy con trong khoa naøy? Con ñaõ hoïc

töø ñaâu? Con haõy noùi cho cha moïi chuyeän moät caùch hoaøn

toaøn tin töôûng; cha baûo ñaûm vôùi con laø cha khoâng söû

duïng söï hieåu bieát naøy, neáu khoâng phaûi laø ñeå laøm söï toát

laønh cho con.

Khoâng toû ra veû maët boái roái, cha xin ngaøi cho moät thôøi

gian 5 phuùt ñeå traû lôøi, vaø cha cuõng xin ngaøi cho cha bieát

baây giôø laø maáy giôø. Ngaøi lieàn ñöa tay vaøo tuùi, nhöng

khoâng tìm ra ñoàng hoà nöõa.

- Vaäy neáu khoâng tìm ra ñoàng hoà, cha gôïi yù, thì xin

cha cho con moät ñoàng 5 xu.

Ngaøi tìm khaép caùc tuùi aùo cuûa ngaøi,nhöng khoâng tìm ra

caùi tuùi ñuïng tieàn.

- Thaèng ranh con, ngaøi noùi vôùi cha gioïng giaän döõ,

hoaëc con laø toâi tôù cuûa ma quæ, hoaëc laø ma quæ ñang

söû duïng con. Con ñaõ aên caép caùi tuùi tieàn vaø caùi

ñoàng hoà cuûa cha. Cha khoâng coù theå im laëng ñöôïc

nöõa, cha buoäc phaûi toá caùo con, vaø cha cuõng chaúng

bieát giöõ mình laøm sao ñeå khoûi giaùng xuoáng treân

con caû moät loâ nhöõng cuù ñaäp.

Nhöng khi thaáy cha tình tónh vaø mæm cöôøi, ngaøi xem ra

khaù dòu laïi,vaø tieáp tuïc caâu chuyeän:

- Chuùng ta haõy giaûi quyeát söï vieäc moät caùch hoøa

bình: Con haõy caét nghóa cho cha nhöõng caùi maàu

nhieäm naøy. Laøm sao maø caùi ví tieàn vaø caùi ñoàng hoà

cuûa cha laïi coù theå thoaùt ra khoûi caùc tuùi aùo cuûa cha

maø cha khoâng nhaän ra? Nhöõng ñoà vaät aáy, chuùng ñaõ

ñi ñaâu caû?

- Thöa cha quaûn haït, cha leân tieáng thöa vôùi ngaøi vôùi

veû ñaày kính troïng, con xin caét nghóa cho cha baèng

ít lôøi. Ñaây thuaàn tuùy chæ laø söï kheùo leùo cuûa ñoâi baøn

tay, vieäc naém baét ñöôïc chuyeän gì ñaõ xaåy ra, hay

chuyeän gì mình ñaõ kòp chuaån bò.

- Con ñaõ naém baét ñöôïc c aùi gì veà caùi ñoàng hoà vaø caùi

tuùi ñöïng tieàn cuûa cha?

- Con xin caét nghóa cho cha caùch vaén goïn. Khi con

ñeán nhaø cha, cha phaân phaùt cuûa boá thí cho moät

ngöôøi ngheøo khoå, roài cha ñaët caùi tuùi ñöïng tieàn treân

chieác gheá quì. Roài khi cha ñi töø caùi phoøng ñoù sang

moät phoøng khaùc, cha ñaõ boû caùi ñoàng hoà cuûa cha

treân moät caùi baøn nhoû. Con ñaõ daáu caû hai vaät ñoù,

coøn cha cöù töôûng laø cha ñang giöõ chuùng, trong khi

thöïc ra chuùng ñang ôû döôùi caùi taám che aùnh saùng

ñeøn naøy.

Noùi ñeán ñaây, cha nhaác caùi chaén aùnh saùng ñeøn leân vaøcaû

hai vaät treân ñöôïc tìm thaáy ngay, maø tröôùc ñaây cha cöù

töôûng chuùng ñaõ bò quæ ñem ñi nôi khaùc.

100

6 Pages 51-60

▲back to top

6.1 Page 51

▲back to top

Vò kinh só toát laønh cöôøi roä leân vui veû; ngaøi baûo cha laøm

moät vaøi haønh ñoäng kheùo tay laøm maãu, vaø khi ngaøi bieát

ñöôïc caùch thöùc qua ñoù caùc ñoà vaät ñöôïc laøm cho xuaát

hieän hay bieán ñi, ngaøi raát vui veû, ban cho cha moät moùn

quaø nhoû, vaø cuoái cuøng keát luaän:

- Con haõy ñi noùi vôùi caùc baïn con laø ignorantia est

magistera admirationis [söï ngu doát laø baø giaùo taïo

ra söï kinh ngaïc]

101

NGÖÔØIØ VOÂ ÑÒCH

MOÂN NHAØO LOÄN

CHAÏY ÑUA -. NHAÅY XA - CHEØO THUYEÀN - AÛO THUAÄT -TREÂN

NGOÏN CAÂY

Moät khi ñaõ ñöôïc minh oan laø trong caùc troø chôi cuûa cha,

khoâng heà coù ma thuaät gì caû, cha laïi coù theå taäp hoïp caùc

baïn cuûa cha ñeå vui chôi , giaûi trí nhö xöa. Vaøo luùc ñoù,

xaåy ra coù moät soá ngöôøi ñaõ ñeà cao tôùi taän maây xanh moät

ngöôøi nhaøo loän töøng bieåu dieãn cho coâng chuùng moät cuoäc

chaïy ñua toác ñoä töø ñaàu muùt naøy sang ñaàu muùt khaùc cuûa

thaønh phoá Chieri trong coù hai phuùt röôõi, gaàn nhö baèng

thôøi gian cuûa xe löûa toác haønh1. Khoâng chuù yù ñeán caùc haäu

quaû cuûa lôøi noùi cuûa mình, cha ñaõ leân tieáng laø cha saün

saøng ñua2 vôùi ngöôøi nhaøo loän naøy. Moät ngöôøi baïn baát

caån ñaõ noùi chuyeän naøy cho ngöôøi nhaøo loän, vaø theá laø cha

phaûi daán thaân vaøo moät chuyeän thaùch ñoá: moät hoïc sinh

thaùch ñoá moät ngöôøi chaïy ñua chuyeân nghieäp!

1 Vaøo naêm 1835 coøn chöa coù ñöôøng xe löûa taïi Vöông quoác Sardinia.

2 Don Bosco khoâng noùi lyù do cuoäc thaùch ñoá naøy. Ngöôøi nhaøo loän naøy

thöôøng bieåu dieãn taïi coâng tröôøng Armi, keùo nhieàu baïn treû khoûi ñi

nhaø thôø thaùnh Antoân. Gioan Bosco ñaõ coá gaéng thuyeát phuïc anh ta

ngöøng bieåu dieãn vaøo caùc giôø phuïng vuï, nhöng anh ta töø choái.

102

6.2 Page 52

▲back to top

Nôi choïn ñua laø con ñöôøng daãn tôùi Toârinoâ1. Tieàn ñaët

cöôïc laøu fraêng. Cha khoâng coù tieàn, neân moät soá baïn trong

Hoäi Vui vui loøng giuùp cha. Cuoäc chaïy ñua baét ñaàu, vaø

ñoái thuû cuûa cha chaïy hôn cha vaøi böôùc; nhöng cha ñaõ

sôùm taùi chieám laïi theá thöôïng phong vaø boû xa teân ñoù,

khieán giöõa cuoäc chaïy, anh ta phaûi ngöøng, ñeå cho cha

thaéng cuoäc. Anh ta noùi vôùi cha:

- Toâi thaùch anh nhaûy; nhöng toâi muoán ñaët cöôïc 40

fraêng, hoaëc hôn theá, neáu anh muoán.

Chuùng toâi nhaän lôøi thaùch ñoá, vaø ñeán löôït anh ta choïn ñòa

ñieåm, anh ta aán ñònh laø cuù nhaåy phaûi ñaït tôùi saùt böùc

töôøng nhoû cuûa moät caây caàu nhoû. Anh ta nhaûy tröôùc, chaân

anh ta ñaït thaät saùt böùc töôøng nhoû ñoù, ñeán ñoä nhaåy xa hôn

laø chuyeän khoâng theå laøm ñöôïc. Trong tröôøng hôïp naøy,

cha coù theå thua, chöù khoâng theå naøo thaéng. Nhöng möu trí

laø caùi giuùp cho cha. Cha cuõng laøm moät cuù nhaåy töông töï;

nhöng töïa baøn tay treân böùc töôøng nhoû ñoù, vaø loän ngöôïc,

vaø theá laø keùo daøi ñöôïc cuù nhaåy vöôït caû hoá vaø caû töôøng.

Toaøn khaùn giaû voã tay vang doäi.

- Toâi muoán thaùch ñoá vôùi caäu moät laàn nöõa. Caäu haõy

choïn moät troø chôi veà kyõ saûo.

Cha chaáp nhaän vaø choïn troø chôi caây ñuõa thaàn, vôùi tieàn

ñaët cöôïc laø 80 fraêng. Cha lieàn laáy moät caâu ñuõa, treân moät

ñaàu caây ñuõa, cha ñaët moät caùi muõ, coøn ñaàu kia cha ñaët

1 Con ñöôøng xöa ñeïp ñeõ naøy vaãn naèm phía traùi con ñöôøng chính

Toârinoâ-Chieri ngaøy nay, vôùi haøng caây tieâu huyeàn hai beân.

103

vaøo loøng baøn tay. Theá roài khoâng duøng tay kia chaïm vaøo

caây ñuõa, cha cho caây ñuõa nhaåy treân ñaàu ngoùn tay uùt,

ngoùn ñeo nhaãn, ngoùn giöõa, ngoùn troû, ngoùn caùi; roài treân

ñoát ngoùn tay, treân cuøi choû, treân vai, treân caèm, treân moâi,

treân muõi, treân traùn; theá roài ñi trôû laïi cuøng moät haønh trình,

cha chuyeån caây ñuõa thaàn veà laïi trong loøng baøn tay. Ñoái

thuû cuûa cha lieàn leân tieáng:

- Toâi khoâng sôï thua; ñaây chính laø troø chôi toâi öa

thích nhaát.

Anh ta cuõng laáy cuøng moät caây ñuõa aáy vaø vôùi kyõ xaøo kyø

dieäu, anh ta laøm cho caây ñuõa ñi cho tôùi ñoâi moâi, töø ñoù ñi

tieáp, nhöng vì muõi cuûa anh ta daøi quaù, noù bò vaáp vaø, maát

thaêng baèng. Anh ta phaûi laáy tay caàm laáy ñuõa ñeå noù khoûi

rôi xuoáng ñaát.

Con ngöôøi khoán khoå naøy, thaáy caû taøi saûn cuûa mình chìm

xuoáng, lieàn thoát leân haàu nhö trong côn giaän döõ:

- Thaø chaáp nhaän baát cöù caùi nhuïc naøo khaùc, chöù nhaát

quyeát khoâng chòu thua bôûi moät hoïc sinh. Toâi coøn

100 ñoàng Fraêng nöõa, vaø soá tieàn naøy toâi ñaët cöôïc vaø

ai trong chuùng ta ñaët ñöôïc chaân gaàn ngoïn caây kia

nhaát seõ coù noù.

Chuùng toâi cuõng chaáp nhaän laàn ñaët cöôïc naøy; hôn theá,

moät caùch naøo ñoù chuùng toâi cuõng baèng loøng neáu anh ta

thaéng, bôûi vì chuùng toâi caûm thaáy thöông haïi anh ta, vaø

khoâng muoán anh ta baïi saûn.

104

6.3 Page 53

▲back to top

Anh ta lieàn leo leân caây ñu tröôùc, vaø chaân anh ta ñaït tôùi

choã cao tôùi möùc neáu mình ñöùng cao hôn, caây seõ gaãy, vaø

ngöôøi treøo caây seõ ngaõ xuoáng ñaát. Moïi ngöôøi ñeàu noùi laø

khoâng theå leo leân cao hôn. Cha thöïc hieän phieân cuûa cha.

Cha leo tôùi ñoä cao ôû möùc coù theå, maø khoâng laøm cho thaân

caây coøng xuoáng; theá roài laáy hai tay oâm laáy caây, cha röôùn

ngöôïc mình leân, vaø ñöa chaân cha khoaûng moät meùt cao

hôn ngöôøi ñua cuoäc cuûa cha.

Ai coù theå taû noåi tieáng voã tay reo hoø cuûa ñaùng ñoâng, noãi

vui cuûa caùc baïn cuûa cha, noãi töùc giaän cuûa ngöôøi nhaøo

loän, nieàm kieâu haõnh cuûa cha, ngöôøi roát cuoäc ñaõ thaéng,

khoâng phaûi laø thaéng caùc baïn hoïc cuûa cha, maø thaéng moät

thuû laõnh cuûa caùc ngöôøi nhaøo loän? Nhöng giöõa nhöõng noãi

ñau khoå to lôùn cuûa anh ta, chuùng toâi ñaõ muoán ñem laïi

cho anh ta moät söï an uûi. Bò xuùc ñoäng bôûi noãi buoàn baõ cuûa

con ngöôøi theâ thaûm ñoù, chuùng toâi ñaõ leân tieáng laø chuùng

toâi seõ traû laïi tieàn baïc cuûa anh ta, neáu anh ta chaáp nhaän

moät ñieàu kieän laø ñeán bao chuùng toâi böõa aên tröa taïi quaùn

Murettoâ1. Anh nhaøo loän ñaõ chaáp nhaän vôùi loøng bieát ôn.

Chuùng toâi taát caû 22 ngöôøi ñi, taát caû ñeàu laø caùc coå ñoäng

vieân cuûa cha. Böõa aên toán 25 fraêng, nhö theá anh ta nhaän

laïi ñöôïc soá tieàn hoaøn traû laø 215 fraêng.2

1 Teân ñuùng laø Muletto. Caùc cuï giaø coøn xaùc ñònh cho tôùi naêm 1915,

vaãn coøn moät quaùn nhoû treân ñöôøng Castelnuovoâ coù teân laø Muletto.

2 Bôûi cha Bertoâ thö kyù cuûa Don Bosco khi cheùp baûn vieát tay cuûa

Don Bosco laïi, ñaõ ñoïc loän con soá 2 thaønh con soá 4 trong soá tieàn traû

böõa aên “25 fraêng” cuûa ngöôøi nhaøo loän, neân soá tieàn Gioan Bosco

hoaøn traû chæ coøn ñöôïc tính laø 195 fraêng nhö cha Lemoyene ghi trong

105

Hoâm ñoù thöïc laø moät ngaøy thöù naêm voâ cuøng vui veû. Cha

thì ñöôïc phuû ngaäp vinh quang1 vì ñaõ vöôït xa kyõ xaûo cuûa

ngöôøi chuyeân nghieäp nhaøo loän. Caùc baïn cha cuõng heát

söùc haøi loøng, vò hoï ñöôïc giaûi trí tôùi möùc heát choã noùi baèng

nhöõng tieáng cöôøi vaø baèng böõa aên. Coøn ngöôøi nhaøo loän

cuõng baèng loøng, vì anh ta haàu nhö ñaõ thaâu hoài veà ñöôïc

haàu nhö taát caû tieàn nong cuûa anh ta, neân anh ta cuõng aên

uoáng raát thuù vò. Khi chia tay, anh ta leân tieáng caùm ôn

moïi ngöôøi:

- Nhôø caùc baïn traû laïi cho toâi soá tieàn naøy, caùc baïn ñaõ

cöùu toâi khoûi saït nghieäp. Toâi heát loøng caûm ôn caùc

baïn. Toâi seõ giöõ maõi kyû nieäm ñaùng yeâu naøy, nhöng

toâi seõ khoâng bao giôø ñaùnh cöôïc vôùi caùc hoïc troø

nöõa.

MB I, 236. Nhöng chính Don Bosco ñaõ duyeät ñính laïi vaø ghi roõ hai

con soá 25 vaø 215 fraêng.

1 Don Bosco raát khieâm nhöôøng khi noùi veà chính mình, chaúng haïn

ngaøi noùi töø Coâmoâloâ, “cha hoïc soáng thöïc söï laø ngöôøi Kitoâ höõu”, theá

nhöng ôû ñaây,trong caûnh vui naøy, vôùi gioïng haøi höôùc, ngaøi laïi phoùng

mình vaøo kieåu noùi ngoa ngöõ ngaøi voán öa thích: “cha ñöôïc phuû ngaäp

vinh quang”.

106

6.4 Page 54

▲back to top

ÑOÙI SAÙCH

HOÏC CAÙC TAÙC GIAÛ COÅ ÑIEÅN

Thaáy cha traûi qua thôøi giôø trong bieát bao nhieâu troø giaûi

trí phí phaïm nhö vaäy, caùc con seõ noùi laø cha taát nhieân sao

laõng vieäc hoïc. Cha khoâng daáu dieám caùc con laø cha ñaõ coù

theå hoïc nhieàu hôn nöõa: nhöng nghó raèng söï chuù taâm taïi

lôùp laø ñuû cho cha ñeå hoïc nhöõng gì caàn thieát. Hôn nöõa, laø

trong thôøi gian ñoù1 cha khoâng phaân bieät giöõa ñoïc vaø hoïc,

vaø moät caùch thaät deõ daøng, cha coù theå nhaéc laïi noäi dung

cuûa moät cuoán saùch ñaõ ñoïc hay ñaõ nghe keå laïi. Hôn nöõa,

ñaõ ñöôïc meï daïy cho laøm quen vôùi vieäc nguû ít, cha coù theå

duøng hai phaàn ba ban ñeâm ñeå ñoïc caùc saùch cha thích, vaø

qua haàu nhö caû ngaøy laøm nhöõng chuyeän cha töï yù choïn,

nhö laø giuùp oân taäp, phuï ñaïo, maø thöôøng cha laøm vì baùc aùi

vaø vì tình baïn, nhöng cuõng coù vaøi ngöôøi traû tieàn cho cha.

Khi ñoù taïi Chieri coù oâng chuû hieäu saùch Do thaùi, coù teân laø

Elia, maø cha ñöôïc tieáp xuùc, khi cha daán thaân ñoïc caùc

saùch coå ñieån YÙ, Moät ñoàng cho moãi cuoán, khi ñoïc xong

môùi phaûi traû laïi. Moãi ngaøy cha ñoïc moät cuoán trong boä

1 Vôùi tuoåi cao vaø caùc beänh taät, trí nhôù cuûa Don Bosco cuõng giaûm ñi.

Caâu thoát leân “trong thôøi gian ñoù” ñaày luyeán tieác cho thaáy Don

Bosco cuõng phaûi nghieâng mình chaøo ñoùn soá phaän chung.

107

Thö Vieän Bình Daân1. Naêm thöù tö Ginnaisio2 cha ñoïc caùc

taùc giaû YÙ. Naêm vaên chöông3 cha baét ñaàu hoïc caùc taùc giaû

La-tinh coå ñieån, vaø cha baét ñaàu ñoïc Corneâlioâ Nipote,

Cicerone, Sallustio, Quinto Cursio, Tito Livio, Corneâlioâ

Tacito, Ovidio, Virgilio, Orazio Flacco vaø caùc taùc giaû

khaùc. Cha ñoïc caùc taùc giaû naøy ñeå giaûi trí vaø thöôûng thöùc

nhö theå cha ñaõ hieåu toaøn theå baûn vaên. Chæ ñeán sau naøy

cha môùi nhaän ra laø khoâng phaûi nhö vaäy, bôûi leõ khi ñaõ

laøm linh muïc, khi coù phaän söï caét nghóa cho nhöõng ngöôøi

khaùc caùc saùch coå ñieån noåi tieáng naøy, cha môùi bieát ñöôïc

raèng phaûi hoïc hoûi roäng ra, vaø chuaån bò raát nhieàu, mình

môùi coù theå thaâm nhaäp saâu xa vaøo yù nghóa ñuùng vaø vaøo

veû ñeïp cuûa caùc baûn vaén ñoù.

Bôûi leõ caùc boån phaän hoïc haønh, nhöõng coâng vieäc giuùp oân

taäp, vieäc ñoïc saùch nhieàu, laáy ñi cuûa cha caû ngaøy vaø moät

phaàn lôùn ban ñeâm. Nhieàu laàn xaåy ra laø cho ñeán giôø daäy,

cha vaãn coøn caàm trong tay toaøn boä cuoán saùch cuûa Tito

Livio, maø cha ñaõ baét ñaàu ñoïc vaøo buoåi chieàu hoâm tröôùc.

Chuyeän naøy laøm haïi raát nhieàu söùc khoûe cuûa cha, maø

trong nhieàu naêm, cuoäc soáng cha xem ra ñaõ gaàn vôùi moä

1 Thö Vieän Bình Daân naøy xuaát baûn giöõa caùc naêm 1829-1840 do

Giuse Tomba taïi Toârinoâ. Ñoù laø moät tuyeån taäp 100 cuoán saùch caùc taùc

phaåm coå ñieån YÙ vaø caùc taùc phaåm coå ñieån Latinh vaø Hy laïp ñöôïc

phieân dòch sang tieáng YÙ. Moãi cuoán saùch 160 trang, bìa ñoû, in chöõ

nhoû, daøy, roõ raøng vaø ñeïp. Moãi cuoán ñöôïc in 10.000 baûn.

2 Töông lôùp 9 phoå thoâng VN

3 Töông ñöông lôùp 11

108

6.5 Page 55

▲back to top

phaàn1. Bôûi theá, cha luoân khuyeân ngöôøi khaùc laø chæ neân

laøm caùi mình coù theå, chöù ñöøng laøm quaù. Ñeâm ñöôïc daønh

cho giaác nguû, vaø tröø tröôøng hôïp caàn thieát, neáu khoâng thì

sau böõa aên toái, khoâng moät ai neân taäp trung vaøo caùc coâng

vieäc nghieân cöùu, hoïc haønh. Moät ngöôøi cöôøng traùng, coøn

coù theå chòu ñöïng ñöôïc moät thôøi gian, nhöng seõ luoân luoân

taïo cho söùc khoûe cuûa mình moät söï thieät haïi naøo ñoù.ö"

1 Thieáu nguû chæ laø moät trong nhöõng lyù do phaù hoaïi söùc khoûe cuûa Don

Bosco. Nhöõng dieãn bieán tieáp tuïc coøn cho ta thaáy coù nhieàu lyù do khaùc

nöõa.

109

CHOÏN BAÄC SOÁNG

VIEÄC CHUAÅN BÒ – VIEÄC CHOÏN BAÄC SOÁNG

Cuoái nieân hoïc vaên chöông1 ñaõ ñeán gaàn, laø thôøi gian caùc

hoïc sinh thöôøng quyeát ñònh veà ôn goïi cuûa mình. Giaác mô

taïi Murialdo luoân luoân ñöôïc ghi saâu trong taâm trí cha;

hôn nöõa noù coøn nhieàu laàn ñöôïc taùi dieãn2 moät caùch roõ neùt

hôn, bôûi ñoù, moät khi muoán tin vaøo giaác mô naøy, cha phaûi

choïn baäc giaùo só, maø cha caûm thaáy mình nghieâng chieàu

veà; nhöng vieäc cha khoâng muoán tin ôû caùc giaác mô, cuõng

nhö caùch cha soáng, nhöõng thoùiù quen cuûa coõi loøng cha, vaø

vieäc tuyeät ñoái thieáu caùc nhaân ñöùc caàn thieát cho baäc soáng

1 Lôùp hoïc vaên chöông naèm trong nieân khoùa 1834-1835

2 Xaåy ra theâm moät laàn vaøo naêm Don Bosco 16 tuoåi (xem chöông 6),

vaø moät laàn nöõa vaøo naêm Don Bosco 19 tuoåi (1834), Naêm 1870, Don

Bosco taâm söï laïi vôùi cha Barberis veà giaác mô naêm 19 tuoåi naøy:

“Gioan thaáy moät nhaân vaät choùi saùng, höôùng daãn moät ñaùm ñoâng

meânh moâng caùc treû trai, roái goïi ngaøi laïi vaø noùi: - Con haõy laïi ñaây;

haõy daãn ñaàu ñaùm treû con naøy vaø daãn daét chuùng. – Ngaøi traû lôøi laø

mình khoâng caûm thaáy coù khaû naêng höôùng daãn vaø daïy doã caû haøng

ngaøn caùc baïn treû. Nhaân vaät nhaán maïnh vôùi gioïng ñaày quyeàn uy laø

Gioan buoäc phaûi vaâng lôøi.”

110

6.6 Page 56

▲back to top

naøy1, ñaõ khieán cho döï ñònh treân caøng ñaùng hoaøi nghi vaø

caøng trôû neân khaù khoù khaên.

OÂi, neáu khi ñoù cha ñaõ coù moät ngöôøi höôùng daãn chaêm soùc

cho ôn goïi cuûa cha! Ngaøi seõ laø moät kho taøng cho cha;

nhöng kho taøng naøy cha ñaõ khoâng coù ñöôïc! Cha coù moät

cha giaûi toäi toát, coù nghó sao ñeå giuùp cha neân moät Kitoâ

höõu toát, nhöng veà ôn goïi, thì ngaøi khoâng muoán gieo mình

vaøo.

Sau khi töï mình suy nghó vôùi baûn thaân mình, sau khi ñaõ

ñoïc vaøi cuoán saùch baøn veà vieäc choïn löïa baäc soáng, cha ñaõ

quyeát ñònh vaøo doøng Phanxicoâ.2 Cha ñaõ töï nhuû: - Neáu toâi

laøm giaùo só soáng giöõa traàn theá, ôn goïi toâi seõ gaëp nguy

hieåm chìm ñaém. Toâi seõ oâm aáp ñôøi linh muïc, töø boû theá

gian, ñi vaøo tu vieän kín, daán mình vaøo hoïc haønh, nguyeän

gaãm, vaø soáng trong söï coâ tòch nhö theá, toái seõ coù theå chieán

ñaáu vôùi caùc ñam meâ cuûa toâi, caùch rieâng laø söï kieâu ngaïo

ñaõ coù caên reã raát saâu xa trong loøng toâi3. – Cho neân cha

1 Caùc thoùi quen Gioan Bosco nhaéc ñeán chaéc laø vieäc öa thích caùc troø

chôi, duø laø vì muïc ñích toát, ñam meâ vaên chöông. Nhaân ñöùc caäu thieáu

laø loøng khieâm nhöôøng. Baäc soáng linh muïc khi aáy ñöôïc ñeà ra quaù cao

vôøi, do neàn thaàn hoïc nghieâm khaùc cuûa theá kyû 19, ñaõ khieán ngöôøi

baïn treû khieáp sôï khi choïn ôn goïi.

2 Trong soå ghi cheùp chính thöùc: Gioan Bosco laøm ñôn xin thaùng 3,

1834, thi nhaäp doøng taïi tu vieän Ñöùc Meï Thieân Thaàn 18-4-1834, vaø

ñöôïc chaáp nhaän ngaøy 28 cuøng thaùng, töùc laø vaøo nieân khoùa hoïc lôùp

coå ñieån 1833-1834.

3 Moái baän taâm day döùt naøy, noãi lo laéng vaà söï khoâng xöùng hôïp, vaø

traùch nhieäm cöùu roãi linh hoàn mình ñaõ coù maët ngay trong nhöõng naêm

cuoái cuøng cuûa baäc trung hoïc, laøm toån haïi söùc khoeû cuûa gioan vaø

111

laøm ñôn xin vaøo Caùc tu vieän Doøng Phanxicoâ Caûi Toå,

tham döï cuoäc thi nhaäp doøng, ñöôïc ñoùn nhaän, vaø ñaõ chuaån

bò moïi söï ñeå vaøo tu vieän Ñöùc Meï Hoøa Bình taïi Chieri. Ít

ngaøy tröôùc thôøi gian aán ñònh ñeå cha nhaäp doøng, cha ñaõ

mô moät trong nhöõng giaác mô laï kyø nhaát. Cha nhö thaáy

moät ñaùm ñoâng caùc tu só naøy maëc aùo moøn sô caû chæ chaïy

taùn loaïn. Moät trong soá hoï ñeán vôùi cha vaø noùi: -Anh ñi tìm

bình an, nhöng ôû ñaây anh khoâng tìm ñöôïc bình an. Anh

haõy xem thaùi ñoä cuûa caùc anh em cuûa anh. Thieân Chuùa

ñang chuaån bò cho anh moät nôi khaùc, moät muøa gaët khaùc.

Cha ñaõ muoán hoûi tu só ñoù moät caâu; nhöng moät tieáng oàn

laøm cha tình giaác, vaø cha khoâng coøn thaáy theâm moät caùi

gì nöõa. Cha ñaõ trình baøy toaøn theå caâu chuyeän naøy cho

cha giaûi toäi cuûa cha, nhöng ngaøi khoâng muoán nghe gì caû

veà giaác mô cuõng nhö veà caùc thaày doøng. –Trong chuyeän

naøy, ngaøi traû lôøi cho cha, moãi ngöôøi caàn phaûi ñi theo

nhöõng khuynh höôùng cuûa mình, chöù khoâng phaûi nhöõng

lôøi khuyeân cuûa ngöôøi khaùc.

Trong thôøi gian ñoù xaåy ra moät tröôøng hôïp khieán cha

khoâng theå naøo thöïc hieän keá hoaoch cuûa cha. Bôûi vì caùc

chöôùng ngaïi vaät thaät raát nhieàu vaø keùo daøi maõi, neân cha

ñaõ quyeát ñònh trình baøy taát caû cho Lu-y Comollo baïn cuûa

cha. Baïn ñaõ khuyeân cha neân laøm moät tuaàn chín ngaøy,

trong thôøi gian ñoù baïn seõ vieát thö cho baùc cuûa baïn laø moät

cha xöù. Ngaøy cuoái cuøng cuûa tuaàn chín ngaøy, cuøng vôùi

ngöôøi baïn khoân vôøi aáy, cha ñaõ ñi xöng toäi vaø röôùc leã, roài

khieán caäu coù quyeát ñònh ñi tu doøng Phanxicoâ ngay trong naêm hoïc coå

ñieån (1834).

112

6.7 Page 57

▲back to top

döï thaùnhleã, roài giuùp moät leã nöõa taïi baøn thôø Ñöùc Meï Caùc

Ôn Suûng cuûa nhaø thôø chính toøa. Sau ñoù veà nhaø, chuùng toâi

quaû ñaõ nhaän ñöôïc moät laù thö cuûa cha Comollo ñöôïc vieát

baèng nhöõng lôøi leõ nhö sau: -Sau khi ñaõ suy xeùt kyõ löôïng

veà nhöõng chuyeän chaùu ñaõ trình baøy, Baùc khuyeân baïn cuûa

chaùu haõy ngöøng vaøo tu vieän luùc naøy. Baïn haõy maëc aùo

giaùo só, vaø trong khi baïn aáy seõ theo ñuoåi vieäc hoïc, baïn

aáy seõ bieát roõ hôn ñieàu maø Thieân chuùa muoán nôi caäu aáy.

Caäu aáy khoâng neân coù baát cöù noãi sôï haõi maát ôn goïi gì caû,

bôûi vì vôùi vieäc caàm loøng caàm trí vaø vôùi caùc thöïc haønh

ñaïo ñöùc, caäu aáy seõ vöôït qua ñöôïc taát caû caùc caûn trôû.

Cha ñaõ theo lôøi gôïi yù khoân ngoan ñoù, vaø nghieâm chænh

chuyeân taâm vaøo nhöõng chuyeän coù theå giuùp cha chuaån bò

cho vieäc maëc aùo giaùo só. Sau khi thi keát nieân hoïc vaên

chöông, cha thi vaøo chuûng vieän ñeå ñöôïc maëc aùo giaùo só,

ngay taïi caùc phoøng hieän taïi cuûa caên nhaø cuûa oâng Carlo

Bertinetti, maø linh muïc kinh só Burzio ñaõ thueâ. Caên nhaø

naøy oâng [Carlo Bertinetti] khi haáp hoái, ñaõ ñeå thöøa keá laïi

cho chuùng ta (caùc Saleâdieâng Don Bosco]. Trong naêm ñoù

cuoäc thi vaøo chuûng vieän khoâng xaåy ra nhö theo thöôøng leä

taïi Toârinoâ, do côn beänh dòch haïch ñe doïa caùc vuøng ñaát

cuûa chuùng ta.

Cha muoán ghi nhaän ôû ñaây moät ñieàu chaéc chaén ñaõ cho

chuùng ta bieát tinh thaàn ñaïo ñöùc ñaõ ñöôïc vun troàng taïi

tröôøng Chieri cho tôùi möùc naøo. Trong khoaûng boán naêm

hoïc cha theo ñuoåi taïi tröôøng naøy, cha khoâng nhôù ñaõ nghe

moät caâu chuyeän hay duø chæ moät lôøi noùi naøo choáng laïi

thuaàn phong myõ tuïc hay choáng laïi toân giaùo. Khoùa hoïc

vaên chöông keát thuùc, trong soá 25 hoïc troø cuûa caû lôùp hoïc,

113

coù 21 ngöôøi oâm aáp baäc soáng giaùo só; ba ngöôøi laøm baùc só,

moät ngöôøi laøm thöông gia.1

1 Cha Lemoyene (Mb, 1:273) vieát: “Gioan ñi chaøo töø bieät caùc beà

treân cuûa tröôøng. Nhaø tieán só thaàn hoïc Bosco vaø caùc nhaân vaät noåi

tieáng khaùc keå cho chuùng toâi raèng thaät laø moät chuyeän kyø dieäu nhaän

thaáy Gioan khoâng chæ ñoïc taám loøng cuûa caùc ñoàng baïn, maø coøn caû

loøng cuûa vò hieäu tröôûng, vò linh höôùng vaø taát caû caùc thaày giaùo; caùc

thaày ñeàu giöõ moät loøng thöông meán ñoái vôùi caäu, ñeán noãi luoân coi caäu

laø ngöôøi baïn vaø laø ngöôøi mình coù theå taâm söï. Thaày daïy vaên chöông

cuûa caäu [Cha Gioan Bosco], tieán só vaên chöông vaø giaùo sö phuï taù ñaïi

hoïc Toârinoâ, vöøa khi hoaøn taát nieân khoùa daïy hoïc, ñaõ muoán coi Gioan

laø baïn vaø goïi baèng caäu baèng tieáng thaân maät “naøy caäu baïn” [Tu].

Ñieàu ñoù ñuû chöùng toû caäu beù daân queâ Becchi ñaõ ñöôïc quí chuoäng

bieát maáy. Nguyeân do khoâng chæ vì caùc nhaân ñöùc cuûa Gioan, maø coøn

laø moät loaïi töông phaûn noåi raát roõ trong taát caû caùc haønh ñoäng cuûa

caäu, laøm cho caäu thöïc söï deã meán. Caäu hoaït ñoäng khoâng ngöøng vaø

ñaày saùng kieán, nhöng laïi chaäm raõi vaø chöõng chaïc trong haønh ñoäng:

raát phong phuù caùc yù töôûng vaø raát deã thoâng tri chuùng vaøo luùc thuaän

lôïi, nhöng laïi ít lôøi, caùch rieâng ñoái vôùinhöõng ai ôû treân caäu. Chuùng toâi

ñaõ bieát veà caäu nhö theá trong nhieàu naêm vaø ngay töø thôøi coøn treû.”

114

6.8 Page 58

▲back to top

Veà nhaø1ø ñeà nghæ, cha ngöøng khoâng coøn laøm ngöôøi nhaøo

loän nöõa, vaø cha daán mình ñoïc caùc saùch toát maø cha phaûi

xaáu hoå maø thuù nhaän laø cho ñeán khi ñoù cha ñaõ sao nhaõng.

Tuy nhieân, cha vaãn tieáp tuïc chaêm lo cho caùc baïn nhoû

tuoåi, tieâu khieån vôùi chuùng baèng caùc caâu chuyeän, caùc

cuoäc chôi haøo höùng, caùc baøi haùt tuïng ca thaùnh; hôn theá

nöõa, thaáy nhieàu baïn ñaõ lôùn tuoåi, nhöng coøn raát doát naùt

trong caùc chaân lyù ñöùc tin, cha heát loøng chaêm lo daïy doã

chuùng veà caùc kinh nguyeän haèng ngaøy vaø nhöõng ñieàu

quan troïng khaùc nöõa tronglöùa tuoåi ñoù. Caùi ñoù chính laø

moät loaïi Nguyeän Xaù coù söï tham döï cuûa khoaûng 50 treû

em, nhöõng ngöôøi yeâu meán cha vaø vaâng lôøi cha, nhö theå

cha chính laø ngöôøi cha cuûa chuùng.

1 “Nhaø” ñaây laø laøng Sussambrino, nôi anh Giuse cuøng vôï laø

Margaret ñaõ chuyeån ñeán töø naêm 1831. Ngoaøi ra ñoâikhi trong thôøi

gian naøy –roõ raøng laø vaøo kyø nghæ heø naêm 1835 – Gioan khoâng chaéc

chaén mình seõ laøm gì trong töông lai do söï ngheøo cuûa gia ñình mình,

ñaõ ñeán Castelnuovoâ ñeå gaëp cha xöù, tröôùc laø cha Dassano, sau laø cha

Cinzano, vaø gaëp caû ngöôøi baïn cuûa ngaøi laø anh thôï reøn Evasio Savio.

Anh naøy khuyeân Gioan Bosco leân Toârinoâ gaëp cha Cafasso, khi ñoù

tuy môùi 24 tuoåi, nhöng ñaõ noåi tieáng thaùnh thieän vaø khoân ngoan.

Savio cuõng khích leä cha Cinzano, oâng chuû tòch cuûa laøng quan taâm tôùi

vieäc hoïc haønh cuûa Gioan, ví nhö giuùp Gioan tieàn baïc, vaø hoï ñaõ laøm,

keå caû cha Cafasso nöõa.Trong Hoài Kyù Nguyeän XaùÙ, Don Bosco khoâng

heà noùi gì ñeán nhöõng cuoäc hoûi yù kieán naøy. Dó nhieân Don Bosco ñaõ coù

nhaéc ñeán cuoäc gaëp thaày Cafasso trong naêm 1830: Ñaây coù theå laø thôøi

ñieåm keå töø ñoù Cafasso daõ trôû thaønh ngöôøi thaày coá vaán vaø naâng ñôõ

Gioan Bosco.

115

PHAÀN II

HOÀI KYÙ

Nguyeän Xaù

1835-1845

DAØNH RIEÂNG CHO

CAÙC SALEÂDIEÂNG

116

6.9 Page 59

▲back to top

MAËC AÙO GIAÙO SÓ

MAËC AÙO GIAÙO SÓ . LUAÄT ÑÔØI SOÁNG

Sau khi ñaõ quyeát ñònh oâm aáp baäc soáng giaùo só vaø thöïc

hieän cuoäc thi tuyeån ñaõ ñöôïc qui ñònh, Cha tieán haønh

chuaån bò cho ngaøy heát söùc quan troïng ñoù, bôûi vì cha tin

chaéc raèng ôn cöùu ñoä ñôøi ñôøi hay söï hö maát ñôøi ñôøi thoâng

thöôøng leä thuoäc vaøo vieäc choïn baäc soáng. Cha ñaõ xin moät

soá caùc baïn höõu caàu nguyeän cho cha; cha laøm tuaàn chín

ngaøy, vaø vaøo ngaøy leã Thaùnh Micae (thaùng möôøi 1834)1,

cha chòu caùc bí tích, theá roài, nhaø thaàn hoïc Cinzano2 laø

cha xöù vaø laø cha quaûn haït ôû queâ höông cha, laøm pheùp aùo

cho cha vaømaëc aùo giaùo só cho cha tröôùc khi thaùnh leã long

troïng ñöôïc cöû haønh.

Khi ngaøi ra leänh cho cha caát boû aùo hoïc sinh ñi baèng

nhöõng lôøi: Haõy côûi boû con ngöôøi cuõ cuøng nhöõng haønh

ñoäng cuûa noù, cha töï nhuû trong loøng mình: - Oâi, bieát bao

1 Ngaøy leã hoâm ñoù laø ngaøy leã cuûa thaùnh thieân thaàn Raphael (chöù

khoâng phaûi Micael) maø leã ñuùng ngaøy nhaèm ngaøy 24 thaùng möôøi,

nhöng ñöôïc cöû haønh troïng theå vaøo Chuùa nhaät 25 thaùng 10 naêm 1835.

Sau buoåi leã, Gioan Bosco ñi döï leã hoäi möøng thaùnh thieân thaàn

Raphael taïi Badella.

2 Cha Antoân Cinzanoâ laø thaønh vieân ban tham vaán cuûa ñòa phaän,töôùc

“nhaø thaàn hoïc” coù theå chæ ñaúng caáp tieán só thaàn hoïc, hay ñôn giaûn laø

moät töôùc hieäu toû loøng kính troïng, nhö Don Bosco töøng ñöôïc goïi laø

nhaø thaàn hoïc.

117

nhieâu aùo cuõ mình phaûi côûi boû ñi! Laïy Thieân Chuùa cuûa

con, xin Chuùa tieâu dieät trong con taát caû nhöõng thoùi hö taät

xaáu. Khi ban cho cha coå traéng, ngaøi theâm: Xin Chuùa

maëc cho con con ngöôøi môùi, ñaõ ñöôïc taïo döïng theo

Thieân Chuùa trong söï coâng chính vaø söï thaùnh thieän cuûa

chaân lyù! Cha caûm thaáy hoaøn toaøn caûm kích vaø noùi tieáp

trong loøng cha: -Vaâng, laïy Thieân Chuùa cuûa con, xin laøm

cho con trong giôø phuùt naøy con ñöôïc maëc laáy con ngöôøi

môùi, töùc laø keå töø giaây phuùt naøy con baét ñaàu moät ñôøi soáng

môùi, hoaøn toaøn theo thaùnh yù cuûa Chuùa, vaø xin cho söï

coâng chính vaø thaùnh thieän seõ laø ñoái töôïng lieân læ cuûa caùc

tö töôûng cuûa con, cuûa caùc lôøi noùi cuûa con vaø cuûa caùc

haønh ñoäng cuûa con. Xin cho ñöôïc nhö vaäy. OÂi Maria, xin

meï laø ôn cöùu ñoä cho con.

Sau khi xong caùc nghi thöùc taïi nhaø thôø, cha xöù cuûa cha

muoán ban cho cha moät nghi thöùc khaùc hoaøn toaøn theá tuïc:

laø daãn cha ñi döï leã thaùnh Micae1 ñöôïc cöû haønh taïi

Bardella, thò traán cuûa Castelnuovoâ. Cho cha tham döï leã

hoäi naøy, ngaøi muoán laøm moät cöû chæ aân caàn chieâu ñaõi cha,

nhöng leã hoäi naøy laø chuyeän khoâng thích hôïp cho cha.

Cha thaät gioáng nhö moät con buùp beâ môùi ñöôïc maëc aùo,

baây giôø ñöôïc giôùi thieäu vôùi coâng chuùng ñeå moïi ngöôøi

ngoù nhìn. Hôn theá nöõa, sau hôn moät tuaàn chuaån bò cho

caùi ngaøy ñaùng mô öôùc naøy, cha laïi thaáy mình ôû baøn aên

giöõa daân chuùng thuoäc ñuû hoaøn caûnh, caû nam laãn nöõ, tuï

hoïp taïi ñoù, ñeå maø cöôøi côït, chuyeän vaõ, aên uoáng vaø vui

chôi; nhöõng ngöôøi maø ña soá laø ñi tìm caùc troø chôi, khieâu

1 Don Bosco coù laãn loän ñoâi chuùt. Ta phaûi hieåu daân Bardella cöû haønh

leã hoäi thaùnh Raphaen vaøo dòp ñoù.

118

6.10 Page 60

▲back to top

vuõ vaø ñuû moïi loaïi giaûi trí: Lieäu nhöõng ngöôøi nhö theá naøy,

nhöõng ñoaøn nhoùm nhö vaäy coù theå cuøng ñi vôùi moät ngöôøi

maø vöøa môùi saùng nay ñaõ maëc laáy aùo cuûa sö ïthaùnh thieän

ñeå hieán thaân cho Chuùa chaêng?

Cha xöù cuûa cha ñaõ nhaän ra ñieàu ñoù, vaø treân ñöôøng ñi veà

nhaø, ngaøi hoûi cha taïi sao trong ngaøy vui leã hoäi hoâm ñoù

cha laïi ñaõ toû ra e deø vaø tö löï nhö vaäy. Vôùi taát caû söï

thaønh thaät, cha traû lôøi raèng nghi thöùc ñöôïc cöû haønh ban

saùng trong nhaø thôø quaû khoâng hôïp moät tí naøo, caû veà

gioáng, veà soá cuõng nhö veà chöùc naêng [in gender, number

and case]1 vôùi leã hoäi ban chieàu ñoù. Cha coøn theâm: Hôn

theá, thaáy coù nhöõng linh muïc pha troø, dôõn côït giöõa nhöõng

khaùch ñoàng baøn, roài cuïm ly, ñaõ khieán con caûm thaáy coù

gì gheâ sôï cho ôn goïi cuûa con. Neáu con bieát laø mình moät

ngaøy kia seõ trôû thaønh moät linh muïc nhö hoï, con seõ thaø

côûi boû aùo giaùo só cuûa con vaø soáng nhö moät hoïc troø ngheøo

khoå, maø laø moät Kitoâ höõu toát coøn hôn!

- Theá gian laø nhö vaäy con aï, cha xöù traû lôøi cho cha,

vaø caàn phaûi tieáp nhaän theá gian nhö noù thaät söï laø.

Caàn phaûi nhìn vaøo caùi xaáu ñeå bieát roõ noù vaø ñeà

traùnh xa noù. Khoâng ai trôû thaønh moät chieán só can

tröôøng maø khoâng hoïc caùch söû duïng khí giôùi. Vaäy

chuùng ta cuõng phaûi laøm nhö vaäy, chuùng ta phaûi coù

1 Trong tieáng La tinh, moät chöõ tính töø chaúng haïn phaûi hôïp theo

“gioáng ñöïc hay gioáng caùi”, “theo soá ít hay soá nhieàu”, theo “ chöùc

naêng” laø tuùc töø hay laø chuû töø v,v, vôùi chöõ noù ñi theo. YÙ Don Bosco

muoán noùi “laø hoaøn toaøn khaùc bieät”.

119

moät cuoäc chieán ñaáu khoâng ngöøng choáng laïi keû thuø

cuûa caùc linh hoàn.-

Khi ñoù cha im laëng, nhöng töï nhuû trong loøng raèng: - Toâi

seõ khoâng ñi ñeán caùc leã hoäi coâng coäng nöõa, ngoaïi tröø khi

bò baét buoäc do caùc nhieäm vuï toân giaùo.

Sau ngaøy hoâm ñoù, cha phaûi chaêm lo cho baûn thaân cha.

Cuoäc soáng cha ñaõ soáng cho ñeán ngaøy hoâm ñoù phaûi ñöôïc

caûi caùch laïi taän caên reã. Trong nhöõng naêm trôû veà tröôùc,

cha ñaõ khoâng phaûi laø moät hoïc sinh xaáu, nhöng ñaõ soáng

taûn maïn, tìm hö vinh, baän bòu vaøo nhöõng cuoäc chôi, hoäi

heø, nhaåy loän, vaø nhöõng chuyeän töông töï, ñaõ taïo neân noãi

vui thuù trong thoaùng choác, nhöng ñaõ khoâng thoûa maõn coõi

loøng1

Ñeå taïo cho cha moät luaät vöõng chaéc cuûa cuoäc soáng ñeå

khoâng queân laõng, cha ñaõ vieát nhöõng quyeát ñònh sau ñaây:2

1. Trong töông lai toâi seõ khoâng bao giôø tham gia vaøo

trong caùc caûnh chôi1 coâng coäng taïi caùc chôï phieân,

1 Nguyeân baûn Don Bosco vieát “nhöng chuùng khoâng thoûa maõn coõi

loøng” ôû thôøi hieän taïi: nghóa laø töø moät nhaän xeùt veà quaù khöù “ñaõ chæ

taïo neân noãi vui thuù trong thoaùng choác”, chuyeån sang moät nhaän ñinh

toång quaùt coù giaù tri luoân maõi: “nhöng chuùng khoâng thoøa maõn coõi

loøng” ôû thôøi hieän taïi.

2 Keá hoaïch ñôøi soáng naøy ñoùng daáu cho söï chuaån bò cuûa Gioan Bosco

cho naêm chuûng vieän thöù nhaát. Noù toång keát caùc tröïc giaùc veà söï thinh

laëng vaø caàu nguyeän ñi theo leã maëc aùo giaùo só. Ñaây laø moät chöông

trình ñôøi soáng ñaày traøn Thieân Chuùa, ñöôïc soáng trong cuoäc thöa

chuyeän thaân maät cuøng Ngöôøi, coù tính nghieâm chænh vaø kyû luaät trong

lôøi noùi vaø tö töôûng, thieân thaàn trong ñöùc thanh khieát.

120

7 Pages 61-70

▲back to top

7.1 Page 61

▲back to top

hoäi chôï: khoâng ñi xem khieâu vuõ hay xem kòch:

vaø bao coù theå, khoâng tham döï caùc böõa tieäc thöôøng

ñöôïc ñaõi ñaèng trong caùc dòp ñoù.

2. Toâi seõ khoâng chôi bun, nhöõng maùnh lôùi aûo thuaät,

nhöõng bieåu dieãn nhaøo loän, nhöõng kyõ xaûo, bieåu

dieãn treân daây bao giôø nöõa: Toâi seõ khoâng chôi

vioâloâng2, khoâng ñi saên. Taát caû nhöõng chuyeän naøy

toâi coi laø hoaøn toaøn ngöôïc vôùi söï nghieâm trang vaø

vôùi tinh thaàn giaùo só.

3. Toâi seõ ao öôùc vaø seõ thöïc haønh neáp soáng kín aån,

söï tieát ñoä trong aên uoáng: vaø veà nghæ ngôi, toâi seõ

chæ söû duïng moät thôøi gian thöïc söï caàn thieát cho

söùc khoûe cuûa toâi.

4. Neáu trong thôøi quaù khöù`, toâi ñaõ phuïc vuï theá gian

baèng vieäc ñoïc caùc saùch ñôøi, thì trong töông lai toâi

seõ lo phuïc vuï Thieân Chuùa daán thaân vaøo ñoïc caùc

chuyeän toân giaùo.

5. Vôùi taát caû söùc löïc cuûa toâi, toâi seõ choáng laïi moäi

chuyeän, moïi saùch vôû, moïi töôûng, lôøi noùi, caâu

chuyeän vaø coâng vieäc ngöôïc vôùi ñöùc khieát tònh.

Ngöôïc laïi, toâi seõ thöïc haønh nhöõng ñieàu duø laø raát

nhoû, coù theå goùp phaàn cho vieäc duy trì nhaân ñöùc

naøy.

6. Ngoaøi nhöõng vieäc thöïc haønh ñaïo ñöùc thoâng

thöôøng, toâi seõ khoâng bao giôø boû moät chuùt nguyeän

ngaém vaø ñoïc saùch thieâng lieâng moãi ngaøy.

1 Caùc quyeát ñònh cuûa Gioan phaûn aùnh kyû luaät giaùo só thôøi ñoù vôùi

nhöõng caám ñoaùn nghieâm ngaët.

2 Gioan Bosco ñaõ hoïc chôi vioâloâng vôùi Gioan Robertoâ taïi

Castelnuovoâ (xem chöông 6).

121

7. Moãi ngaøy toâi seõ keå moät vaøi taám göông hay moät

vaøi chaâm ngoân höõu ích cho caùc linh hoàn ngöôøi

khaùc. Ñieàu naøy toâi thöïc hieän cho caùc baïn hoïc, caùc

baïn beø, caùc ngöôøi thaân, vaø khi khoâng coù theå laøm

vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, toâi laøm ñieàu naøy cho meï

cuûa toâi.

Ñaây laø nhöõng ñieàu cha quyeát ñònh khi nhaän aùo giaùo só;

vaø ñeå cho nhöõng quyeát ñònh naøy ghi saâu trong loøng cha,

cha ñaõ tieán ñeán moät böùc aûnh Ñöùc Trinh Nöõ, vaø noùi chuùng

ra cho Ñöùc Meï, vaø sau moät kinh caàu nguyeän, cha ñaõ

chính thöùc höùa vôùi Vò AÂn Nhaân Treân Trôøi Cuûa Cha Ñoù laø

seõ tuaân giöõa caùc quyeát ñònh naøy duø coù phaûi chòu baát cöù

caùc hy sinh naøo.

122

7.2 Page 62

▲back to top

TÖØ GIAÕ MEÏ

LEÂN ÑÖÔØNG VAØO ÑAÏI CHUÛNG VIEÄN

Ngaøy 30-10-18351 cha phaûi coù maët ôû chuûng vieän. .Moät

soá quaàn aùo ñaõ ñöôïc chuaån bò.2 Moïi ngöôøi trong thaân

quyeán cha ñeàu haøi loøng cha laø ngöôøi haøi loøng nhaát trong

soá hoï. Nhöng meï cha raát tö löï vaø cho tôùi khi aáy chæ nhìn

cha, nhö theå muoán noùi vôùi cha moät ñieàu gì. Buoåi chieàu

hoâm tröôùc ngaøy giaõ töø, meï ñaõ goïi cha laïi vaø noùi vôùi cha

nhöõng lôøi ñaùng ghi nhôù naøy3: - Gioan con yeâu, con ñaõ

maëc aùo linh muïc; meï ñaõ caûm thaáy taát caû nieàm an uûi maø

moät ngöôøi meï caûm nhaän vì caùi may maén cuûa con mình.

Nhöng con haõy nhôù khoâng phaûi boä aùo laøm vinh haïnh baäc

soáng cuûa con, maø laø vieäc thöïc haønh nhaân ñöùc. Neáu coù

khi naøo ñoù con ñi ñeán nghi ngôø ôn keâu goïi cuûa con, thì vì

1 Don Bosco vieát naêm 1834, cha Ceria trong aán baûn cuûa ngaøi söûa laïi

cho chính xaùc laø 1835. Vaøo ngaøy 5-10-1835, coù cuoäc ruùt thaêm tuyeån

lính, vaø Gioan ñaõ nhaän ñöôïc soá ruùt laø 41. Tuy nhieân vì lyù do saép vaøo

chuûng vieän, neân caäu ñöôïc mieãn tuyeån quaân dòch.

2 Cha Cinzano vaø daân laøng Murialdo ñaõ lo lieäu nhöõng quaàn aùo

Gioan caàn. Cha Cinzano vaø cha Cafasso xin cha Lu0y Guala duøng

aûnh höôûng cuûa mình xin vôùi Ñöùc Toång Giaùm Muïc Fransoâni mieãn phí

chuûng sinh cho Gioan ít laø trong naêm thöù nhaát.

3 Vaøo nhöõng dòp quan troïng cuûa con mình, nhö dòp röôùc leã laàn ñaàu

hay giôø ñaây, khi con trôû thaønh chuûng sinh, meï Margheârita ñem taát caû

tình meï vaø nieàm tin vaøo trong lôøi khuyeân baûo raát laønhmaïnh vaø voâ vò

lôïi naøy.

123

ñöùc aùi! Con ñöøng laøm nhuïc chieác aùo naøy. Con haõy côûi boû

noù ra ngay. Meï thaø coù moät ñöùa con noâng daân ngheøo khoå

hôn laø moät ñöùa con linh muïc sao nhaõng boån phaän cuûa

mình. Khi con sinh ra trong traàn gian, meï ñaõ daâng hieán

con cho Ñöùc Trinh Nöõ Raát Thaùnh; khi con ñaõ baét ñaàu ñi

hoïc, meï ñaõ caên daën con coù loøng suøng kính vôùi ngöôøi Meï

cuûa chuùng ta. Baây giôø meï nhaén nhuû con haõy hoaøn toaøn

thuoäc veà Ngöôi Con haõy yeâu meán nhöõng baïn höõu suøng

kính Meï Maria; vaø neáu con seõ trôû thaønh linh muïc, con

haõy khích leä vaø coå voõ luoân maõi loøng suøng kính Ñöùc Meï

Maria.

Khi noùi xong nhöõng lôøi naøy, meï cha xuùc ñoäng. Cha ñaõ

traû lôøi: -Meï ôi, con caûm ôn meï veà taát caû nhöõng gì meï ñaõ

noùi vôùi con vaø laøm cho con; nhöõng lôøi meï noùi seõ khoâng

ra voâ ích vaø con seõ giöõ laøm kho taøng cuûa con cho ñeán heát

ñôøi con.-

Ban saùng, cha ñaõ tôùi Chieri kòp giôø, vaø buoåi chieàu cuøng

ngaøy hoâm ñoù cha vaøo chuûng vieän1. Sau khi chaøo caùc beà

treân, vaø saép xeát xong giuôøng cuûa cha, cha cuøng vôùi baïn

Garigliano baét ñaàu ñi daïo trong caùc phoøng nguû, roài doïc

caùc haønh lang, vaø cuoái cuøng laø böôùc vaøo trong saân. Nhìn

1 Chuûng vieä naøy xöa, vaøo naêm 1658, laø tu vieän cuûa caùc tu só

“Nguyeän XaùÙ”, sau bò tòch bieân. Ñöùc Toång Giaùm Muïc Chiaveroti ñaõ

mua laïi toøa nhaø vaøo naêm 1828, sau ñoù toøa thaùnh ban saéc leänhlaäp

thaønh ñaïi chuûng vieän ngaøy 14-5-1828. Nhaø nguyeän cuûa noù cho ñeán

nay vaãn coøn ñang sinh hoaït. Naêm 1840, toång soá chuûng sinh noäi-vaø-

ngoaïi-truù laø 565, trong ñoù noäi truù laø 207. Cha Stella, nhaø söû hoïc

Saleâdieâng, cho raèng Gioan Bosco choïn ñôøi noäi truù ñeå xa laùnh haún

aûnh höôûng traàn tuïc.

124

7.3 Page 63

▲back to top

leân chieác ñoàng hoà maët trôøi (doïi boùng chæ giôø), cha ñoïc

doøng chöõ sau ñaây: Thôøi gian troâi chaäm vôùi nhöõng keû

löôøi, nhöng laïi qua nhanh cho nhöõng ngöôøi vui1. – Cha

lieàn noùi vôùi baïn cha: -Ñuùng roài, ñaây chính laø chöông

trình cuûa chuùng ta: Chuùng ta haõy luoân soáng vui, vaø thôøi

gian seõ qua raát nhanh.

Ngaøy hoâm sau baét ñaàu ba ngaøy tónh taâm, vaø cha ñaõ lo

thöïc hieän toát bao coù theå. Keát thuùc ba ngaøy naøy, cha ñeán

vôùi giaùo sö trieát hoïc, khi aáy laø nhaø thaàn hoïc Ternavasio

cuûa tænh Bra, vaø xin ngaøi ban cho moät vaøi qui luaät soáng

qua ñoù cha coù theå ñaùp öùng toát caùc boån phaän cuûa cha vaø

chieám ñöôïc cho mình loøng öu aùi cuûa caùc beà treân cuûa cha.

Vò linh muïc xöùng ñaùng treân ñaõ traû lôøi cho cha: - Chæ coù

moät chuyeän caàn: Ñoù laø chu toaøn chính xaùc caùc boån phaän

cuûa mình2.-

Cha ñaõ laáy lôøi khuyeân naøy laøm neàn taûng, vaø vôùi heát caû

taâm hoàn, cha daán mình tuaân giöõ caùc luaät cuûa chuûng vieän.

Cha khoâng phaân bieät giöõa khi naøo chuoâng nhoû vang leân

ñeå goïi ñi hoïc, vaøo nhaø thôø, hay vaøo phoøng aên, vaøo cuoäc

chôi, vaøo giôø nghæ. Söï chính xaùc naøy ñaõ chinh phuïc cho

cha tình yeâu thöông cuûa caùc baïn höõu, vaø söï quí meán cuûa

1 Chuûng vieän xöa nay ñaõ trôû thaønh moät ngoâi tröôøng coâng, nhöng

chieác ñoàng hoà maët trôøi vaø doøng chöõ vieát naøy nay vaãn coù theå nhaän ra

ñöôïc.

2 Vaán ñeà neån taûng chínhlaø söï chu toaøn boån phaän. Don Bosco tröôûng

thaønh seõ nhaän ra con ñöôøng boån phaän laø con ñöôøng neân thaùnh, nhö

Ngaøi ñaõ rtöøng khuyeân Ñaminh Savioâ. ÔÛ ñaây, coù leõ caäu chuûng sinh

treû Gioan Bosco chæ nghó raèng chu toaøn boån phaän laø con ñöôøng

chuaån bò cho mình trôû thaønh moät linh muïc toát.

125

caùc beà treân, baèng chöùng laø saùu naêm1 ôû chuûng vieän ñoái

vôùi cha quaû laø moät nôi heát söùc saûng khoaùi.

1 Töø 30-10-1835 cho ñeán 5-6-1841.

126

7.4 Page 64

▲back to top

ÑÔØI SOÁNG CHUÛNG VIEÄN

Caùc ngaøy soáng taïi chuûng vieän haàu nhö luoân gioáng nhau1;

bôûi theá cha nhaán sô qua ñeán söï vieäc noùi chung, ñeå roài ñi

vaøo chi tieát mieâu taû moät soá döõ kieän ñaëc bieät. Cha baét ñaàu

noùi veà caùc beà treân.

Cha raát yeâu meán caùc beà treân cuûa cha, vaø caùc ngaøi cuõng

luoân ñoái xöû vôùi cha moät caùch raát toát laønh; nhöng con tim

cha khoâng thoûa maõn. Cha giaùm ñoác2 vaø caùc beà treân khaùc

chæ thöôøng gaëp gôõ caùc chuûng sinh khi chuùng toâi töø kyø

1 Ñôøi soáng taïi chuûng vieän laø thôøi kyø Gioan Bosco ñöôïc thaûnh thôi

hôn, khoâng phaûi vöøa lo laøm, vöøa lo hoïc, vôùi moät cuoäc soáng ñaày naùo

nhieät xöa kia. Thôøi kyø naøy cuõng chaát chöùa nhöõng lo laéng noäi taâm,

ñaêm chieâu veà phaàn roãi, veà ñònh meänh, veà söï phaùn xeùt cuûa Chuùa. Coù

theå moät phaàn naøo ñoái choïi vôùi baûn chaát yeâu ñôøi, öa naùo nhieät cuûa

Gioan Bosco. Don Bosco cuûa tuoåi tröôûng thaønh, thaám nhuaàn tö

töôûng nhaân baûn cuûa thaùnh Phanxicoâ Saleâ, seõ maïnh meõ, bình thaûn

hôn. Coù leõ ñaây laø thôøi gian Gioan Bosco xem ra ôû döôùi möùc trung

bình, keå caû veà söùc khoûe, nhö lôøi nhaän ñònh cuûa cha Giaconelli

(thaùng 11, naêm 1837: “Toâi thaáy moät chuûng sinh ngoài tröôùc toâi [taïi

lôùp], veû xanh xao, gaày yeáu, khoâng khoûe khoaén. Theo nhaän ñònh cuûa

toâi, anh ta khoù coù theå ñi cho ñeán heát naêm hoïc.” (BM I, 300).

2 Gioan Bosco ñöôïc caùc beà treân toân troïng, nhöng thaày khoâng thöïc söï

gaàn guõi vôùi caùc beà treân.

127

nghæ trôû veà chuûng vieän hoaëc töø chuûng veà leân ñ veà nghæ

taïi nhaø. Khoâng coù ai ñeán noùi chuyeän vôùi caùc ngaøi ngoaïi

tröø trong caùc tröôøng hôïp phaûi tieáp nhaän söï la raøy naøo ñoù.

Moät trong caùc beà treân tôùi phieân mình ñeán hoä tröïc moãi

tuaàn taïi nhaø aên vaø trong caùc cuoäc ñi daïo, roài thì taát caû

keát thuùc. Bieát bao nhieâu laàn cha ñaõ muoán ñeán noùi

chuyeän, xin caùc ngaøi lôøi khuyeân hay giaûi toûa caùc hoaøi

nghi, nhöng cha khoâng theå laøm ñöôïc chuyeän naøy; thaäm

chi khi naøy xaåy ra moät beà treân ñi qua giöõa caùc chuûng

sinh, thì khoâng hieåu taïi sao, moãi ngöôøi ñeàu voäi vaõ troán

laùnh sang beân phaûi hay beân traùi, nhö ñeå traùnh moät con

vaät ñen1. Ñieàu ñoù caøng ñoát noùng loøng cha mong sao

mình sôùm ñöôïc laøm linh muïc ñeå coù theå vui chôi giöõa caùc

baïn treû, hoä tröïc hoï, ñeå thoûa maõn taát caû caùc nhu caàu cuûa

hoï.

Coøn ñoái vôùi caùc baïn höõu, cha ñaõ giöõ mình theo ñuùng gôïi

yù cuûa meï cha, nghóa laø keát baïn höõu vôùi nhöõng ai suøng

kính Meï Maria, yeâu thích vieäc hoïc haønh vaø loøng ñaïo

ñöùc. Cha buoäc phaûi noùi nhö qui luaät cho nhöõng ngöôøi lui

tôùi chuûng vieän, laø taïi ñoù tuy coù raát nhieàu thaày chuûng

sinh noåi baät veà nhaân ñöùc, nhöõng cuõng coù caû nhöõng ngöôøi

nguy hieåm2. Coù nhieàu ngöôøi treû khoâng chuù taâm ñeán ôn

1 Theo quan nieäm thôøi ñoù, neáu thaày vaø troø quaù thaân thieän, seõ laøm

suy giaûm söï kính troïng, vaø do ñoù laøm giaûm thieåu taùc ñoäng giaùo duïc.

2 Caùc chuûng sinh nguy hieåm, phoùng tuùng naøy chaéc laø naèm trong soá

caùc chuûng sinh ngoaïi truù, vaø aûnh höôûng cuûa hoï cuõng lan sang moät soá

nhoû caùc chuûng sinh noäi truù. Do lyù töôûng cao vôøi vöôn tôùi söï thaùnh

thieän linh muïc, Gioan Bosco caõnh tænh vaø soáng taùch bieät vôùi hoï. Ñoù

cuõng caét nghóa taïi sao Don Bosco nhaø giaùo duïc sau naøy ngaïi cho caùc

hoïc sinh cuûa mình naùn laïi laâu trong gia ñình vaøo caùc dòp nghæ.

128

7.5 Page 65

▲back to top

keâu goïi cuûa mình, ñaõ vaøo chuûng vieän maø khoâng coù tinh

thaàn hay yù muoán laøm chuûng sinh toát. Teä hôn nöõa, cha

nhôù laïi chính mình cuõng töøng nghe nhöõng lôøi leõ voâ cuøng

xaáu xa ñeán töø caùc baïn höõu. Vaø coù laàn, sau khi ñaõ khaùm

xeùt moât vaøi chuûng sinh, thì ñaõ tìm thaáy caùc saùch voâ ñaïo

hay dô baån ñuû loaïi. Ñuùng laø caùc baïn kieåu ñoù thì hoaëc laø

ñaõ töï yù côûi boû aùo giaùo só hoaëc ñaõ bò ñuoåi ra khoûi chuûng

vieän, vöøa khi hoï bò phaùt giaùc ra nhö vaäy. Nhöng trong khi

hoï coøn ôû laïi chuûng vieän, hoï laø beänh dòch haïch cho nhöõng

ngöôøi toát cuõng nhö cho nhöõng ngöôøi xaáu.

Ñeå traùnh moái nguy hieåm ñeán töø caùc baïn höõu naøy, cha ñaõ

choïn moät vaøi baïn ñaõ ñöôïc moïi ngöôøi bieát ñeán vì caùc

maãu möïc veà caùc nhaân ñöùc. Hoï teân laø Garigliano

Guglielmo, Gioan Giacomelli xöù Avigliana, vaø sau ñoù

deán Lu-y Comollo. Ba baïn naøy ñoái vôùi cha quaû laø moät

kho taøng1.

Caùc chuûng sinh hoaøn thaønh caùc vieäc ñaïo ñöùc khaù toát.

Moãi buoåi saùng coù thaùnh leã, nguyeän ngaém, ñoïc moät muøa

trong pheùp laàn haït maân coâi; taïi baøn aên, coù ñoïc saùch toát.

Vaøo thôøi ñoù saùch Lòch Söû Hoäi Thaùnh cuûa Bercastel2

ñöôïc ñoïc. Vieäc xöng toäi thì boù buoäc cöù 15 ngaøy moät laàn;

nhöng ai muoán coù theå xöng toäi moãi thöù baûy. Tuy nhieân

1 Caùc baïn thaân cuûa Gioan Bosco laø Garigliano, Gioan Taåy giaû

Giaconnelli vaø Lu-y Coâmoâloâ. Cha Giaconelli (1820-1901) luoân laø

moät ngöôøi baïn thaân thieát cuûa Don Bosco. Sau khi cha Golzio qua ñôøi

naêm 1873, cha Giaconelli trôû thaønh cha giaûi toäi cuûa Don Bosco.

2 Ñaây laø moät boä saùch lòch söû Hoäi Thaùnh raát quaân bình vaø höõu ích.

129

chæ coù theå röôùc leã1 vaøo Chuùa Nhaät vaø trong ngaøy ñaïi leã

ñaëc bieät. Ñoâi khi cuõng coù theå ñöôïc röôùc leã trong nhöõng

ngaøy trong tuaàn, nhöng ñeå laøm ñöôïc vieäc naøy, phaûi phaïm

moät söï baát tuaân phuïc. Nghóa laø phaûi choïn giôø aên saùng,

roài kín ñaùo ñi sang nhaø thôø thaùnh Philipheâ2 ôû caïnh ñoù ñeå

röôc leã, roài trôû laïi cuøng hoäi nhaäp vôùi caùc baïn vaøo luùc

caùc baïn ñi hoïc rieâng hay tôùi lôùp. Vi phaïm thôøi khoùa

bieåu laø moät ñieàu bò caám, nhöng caùc beà treân vaãn ngaàm

ban cho moät söï öng thuaän, bôûi vì caùc ngaøi ñaõ bieát, coù khi

ñaõ thaáy, nhöng ñaõ khoâng noùi gì choáng laïi. Baèng phöông

thöùc naøy, cha ñaõ coù theå thöôøng xuyeân hôn ñi röôùc leã, maø

cha coù theå goïi moät caùch coù lyù laø löông thöïc höõu hieäu

nhaát cuûa ôn keâu goïi cuûa cha. Söï thieáu huït trong vieäc ñaïo

ñöùc treân naøy, giôø ñaây ñaõ ñöôïc boå sung khi Ñöùc Toång

Giaùm Muïc Gastaldi3 ñaõ saép xeáp moïi chuyeän sao cho

1 Theo quan ñieåm nhieäm nhaët do aûnh höôûng cuûa phaùi Giaêngseânít

thôøi ñoù, thì khoâng neân röôùc leã thöôøng xuyeân, bôûi cho raèng con ngöôøi

ta phaàn ña ñeàu baát xöùng.

2 Caùc chuûng sinh coù theå töø phoøng aùo nhaø nguyeän cuûa chuûng vieän maø

ñi vaøo nhaø thôø thaùnh Philipheâ, maø khoâng caàn ñi qua cöûa chính cuûa

nhaø thôø naøy.

3 Ñöùc Cha Lorenzo Gastaldi (1815-1883), sinh taïi Toârinoâ, laøm linh

muïc naêm 1837, Kinh só nhaø thôø Thieân Chuùa Ba Ngoâi naêm 1841.

tieán só thaànhoïc 1836, vaøo doøng Rosminiano naêm 1851, qua Nöôùc

Anh cho tôùi naêm 1862, Giaùm Muïc Saluzzo naêm 1867, Toång Giaùm

Muïc Toârinoâ tö ø1871 cho ñeán khi qua ñôøi. Khi coøn laø moät linh muïc

treû, cha Gastaldi giuùp Nguyeän XaùÙ cuûa Don Bosco raát nhieàu. Meï cuûa

cha Gastaldi laø coäng söï vieân thaân caän cuûa meï Margheârita trong vieäc

naáu aên, giaët duõ, vaù quaàn aùo cho hoïc sinh. Don Bosco khen ngaøi veà

hoaït ñoäng coå voõ vieäc röôùc leå. Khi trôû thaønh Toång Giaùm Muïc Toârinoâ,

ngaøi coù nhöõng baát ñoàng vôùi Don Bosco veà muïc tieâu cuûa Tu Hoäi

Saledieâng, caùch thöùc ñaøo luyeän, kyû luaät noäi boä cuûa Tu Hoäi… Giöõa

caùc thaùnh hay nhöõng ngöôøi ñaïo ñöùc, vaãn coù theå coù söï baát ñoàng!

130

7.6 Page 66

▲back to top

ngöôøi ta coù theå ñöôïc röôùc leãn moãi saùng, mieãn laø coù söï

chuaån bò.

131

CAÙC THÖÙ GIAÛI TRÍ VAØ GIÔØ CHÔI

Troø chôi thoâng thöôøng nhaát trong nhöõng luùc giaûi trí laø troø

“Tieán Veà Tuï Ñieåm”1ù. Luùc ñaàu cha raát thích tham gia troø

chôi naøy, nhöng bôûi vì troø chôi naøy raát gioáng vôùi caùc thao

dieãn cuûa ngöôøi nhaøo loän, maø cha ñaõ tuyeät ñoái töø boû, neân

cha cuõng ñaõ muoán ngöng khoâng tieáp tuïc chôi nöõa. Cuõng

coù moät soá ngaøy, ñöôïc pheùp chôi baøi “taroâ”, vaø cha cuõng

tham döï caùc vaùn baøi naøy trong moät thôøi gian. Nhöng ôû

ñaây cha cuõng caûm nhaän moät vò ngoït pha vôùi vò ñaéng.

Maëc duø cha khoâng phaûi laø moät tay chôi gioûi, nhöng cha

cuõng thaät may maén, neân haàu nhö luoân luoân thaéng. Vaøo

cuoái caùc cuoäc chôi, tay cha ñaày aép tieàn; nhöng khi thaáy

caùc baïn cha buoàn baõ bôûi vì cha ñaõ ñaùnh hoï thua, cha trôû

neân con ngöôøi buoàn vì noãi buoàn cuûa hoï. Hôn nöõa trong

cuoäc chôi, cha ñaõ ñem heát taâm trí vaøo ñoù, neân sau ñoù cha

ñaõ khoâng theå caàu nguyeän cuõng khoâng theå hoïc haønh, bôûi

trí töôûng töôïng cuûa cha luoân bò aùm aûnh bôûi quaân baøi

“Vua” vaø con baøi “Teân lính haàu Jack mang göôm”, bôûi

con baøi 132 hay con baøi 153 cuûa boä baøi “Taroâ”. Do ñoù

cha ñaõ laáy quyeát ñònh laø seõ khoâng tham gia troø chôi naøy

nöõa4, gioáng nhö cha ñaõ töø boû caùc troø chôi khaùc. Ñoù laø

1 Hai beân ñeàu coù keû troán vaø ngöôøi ñuoåi baét. Nhöõng ai bò baét truôùc

khi tìm tôùi ñöôïc tu ñieåm laø thua.

2 Con baøi naøy bieåu töôïng söï cheát.

3 Con baøi naøy bieåu töôïng ma quæ.

4 Gioan Bosco cho raèng chôi baøi laø phí thôøi giôø, thaäm chí coøn laø ñieàu

khoâng thích hôïp cho caùc chuûng sinh. Cho tôùi naém 1965, Qui Cheá

Saleâdieâng vaãn coøn giöõ laïi leänh “caám chôi baøi”. Tuy Gioan Bosco töø

boû vieäc chôi baøi, nhöng khi phaûi duøng moät vaùn baøi ñeå chinh phuïc

moät vaøi baïn treû, Don Bosco vaãn chöùng toû mình laø moät tay chôi baøi

gioûi.

132

7.7 Page 67

▲back to top

ñieàu cha ñaõ laøm vaøo giöõa nieân khoùa thöù hai trieát hoïc

1836.

Thôøi gian vui chôi neáu daøi hôn thoâng thöôøng, thì caùc

chuûng sinh ñöôïc ñi du ngoaïn, thöôøng laø taïi nhöõng nôùi

caûnh trí thanh nhaõ ôû xung quanh thaønh phoá Chieri. Caùc

cuoäc ñi daïo naøy cuõng giuùp cho vieäc hoïc haønh raát nhieàu,

bôûi moãi ngöôøi ñeàu tìm caùch thöïc taäp trong caùc chuyeän

hoïc vaán, vöøa hoûi baïn mình, vöøa traû lôøi cho caùc caâu maø

baïn hoûi mình. Ngoaøi thôøi gian ñi daïo chính thöùc, moãi

ngöôøi cuõng coù theå vui chôi khi di daïo cuøng caùc baïn

chuûng sinh taïi chính chuûng vieän, thaûo luaän cuøng nhau veà

nhöõng chuyeän giaûi trí, xaây döïng, vaø lieân quan tôùi khoa

hoïc.

Trong caùc cuoäc giaûi trí lôùn, caùc chuûng sinh thöôøng tuï hoïp

laïi trong nhaø aên ñeå taïo thaønh voøng trao ñoåi veà hoïc vaán.

Moãi ngöôøi ôû ñoù ñeàu neâu caùc caâu hoûi quanh nhöõng

chuyeän mình bieát, hay nhöõng chuyeän mình khoâng hieåu roõ

trong caùc taùc phaåm hay taïi lôùp hoïc. Ñieàu naøy cha thích

laém, vaø noù thöïc söï trôû neân höõu ích cho vieäc hoïc, vieäc

ñaïo ñöùc vaø söï thaùnh thieän. Ngöôøi noåi tieáng veà vieäc ñaët

caùc caâu hoûi laø anh Lu-y Comollo, anh ñeán chuûng vieän

sau cha moät naêm. Anh Ñaminh Peretti, baây giôø laø cha xöù

Buttigliera1, cuõng aên noùi khaù löu loaùt, vaø luoân luoân laø

ngöôøi traû lôøi caùc caâu hoûi. Garigliano laø moät ngöôøi laéng

nghe2 tuyeät vôøi; ñeå roài chæ neâu leân moät vaøi suy tö. Coøn

1 Ñaây laø Buttigliera Alta thuoäc tænh Toârinoâ. Baïn cuûa Don Bosco laøm

cha xöù ôû ñaây töø 1850 ñeán 1893.

2 Garigliano noùi laép.

133

cha thì laø vò chuû trì vaø laø ngöôøi phaùn quyeát baát khaû khieáu

naïi. Bôûi vì trong caùc cuoäc trao ñoåi thaân tình cuûa caùc anh

em, coù khi coù nhöõng caâu hoûi, caùc vaán ñeà khoa hoïc ñöôïc

ñöa ra hieän tröôøng maø khoâng moät ai trong nhoùm cha coù

theå traû lôøi ñöôïc moät caùch chính xaùc, neân anh em chia seû

caùc khoù khaên cho nhau. Moãi ngöôøi, trong moät thôøi gian

nhaát ñònh, phaûi chuaån bò gæai quyeát nhöõng gì mình ñaõ

ñöôïc phaân coâng.

Cuoäc vui chôi cuûa cha khoâng hieám khi bò giaùn ñoaïn bôûi

Comollo. Anh keùo aùo cha, roài baûo cha ñi theo anh. Theá

laø anh daãn cha tôùi nhaø nguyeän vieáng Thaùnh Theå ñeå caàu

nguyeän cho caùc ngöôøi ñang haáp hoái, laàn haït hay ñoïc

phuïng vuï giôø kinh kính Ñöùc Meï ñeå caàu cho caùc linh hoàn

nôi luyeän toäi.

Ngöôøi baïn kyø dieäu naøy quaû laø moät söï may maén cho cha.

Vaøo ñuùng luùc, anh bieát nhaéc nhôû, khuyeân baûo cha, söûa

loãi cha, an uûi cha, nhöng baèng moät caùch thöùc raát deã

thöông vaø ñöôïm tình baùc aùi1, khieán cha raát vui tìm hieåu

lyù do taïi sao Comollo laïi khuyeân nhö vaäy, ñeå roài thöôûng

thöùc caùi thuù ñöôïc söûa chöõa. Cha ñoái xöû thaân tình vôùi

anh,vaø töï nhieân caûm thaáy söï thuùc ñaåy phaûi baét chöôùc

anh, duø cho cha coù caû haèng ngaøn daëm ôû ñaèng sau anh veà

nhaân ñöùc, neáu khoâng noùi laø mình ñaõ bò laøm cho ra hö

hoûng bôûi nhöõng baïn phoùng tuùng, vaø neáu cha ñaõ coù theå

1 Don Bosco trong Khaûo Luaän Heä Thoáng Döï Phoøng ñaõ vieát: “Ñöøng

bao giôø töùc giaän khi söûa loãi hay khi ñe doïa hoaëc thöïc thi hình phaït,

traùi laïi trong chuyeän naøy haõy bieåu loä moät lôøi caûnh giaùc thaân tình vaø

ñeà phoøng thoâng qua lyù luaän, hôn nöõa haõy lo chieám coõi loøng, ñeå hoïc

sinh bieát söï caàn thieát phaûi söûa phaït hoaëc laø haàu nhö ao öôùc bò phaït”

134

7.8 Page 68

▲back to top

tieán boä trong ôn goïi cuûa cha, cha thöïc maéc nôï Comollo

raát nhieàu.

Nhöng chæ coù moät chuyeän cha khoâng caûm thaáy muoán baét

chöôùc Comollo: ñoù laø trong söï haõm mình. Cöù nhìn thaáy

moät chaøng trai coøn nhoû naøy1 aên chay caùch nhieäm nhaët

trong muøa chay vaø trong thôøi gian khaùc maø Hoäi Thaùnh ra

leänh; Comollo aên chay moãi thöù baåy ñeå toân kính Ñöùc

Trinh Nöõ, thöôøng laø qua vieäc töø boû böõa aên loùt daï saùng;

ñoâi khi aên tröa chæ vôùi baùnh vaø nöôùc laõ; anh chòu baát cöù

moät söï khinh bæ, xuùc phaïm naøo maø khoâng heà bao giôø toû

daáu giaän hôøn; cöù nhìn baïn thaät chính xaùc trong caùc boån

phaän hoïc haønh vaø ñaïo ñöùc nhoû beù: Taát caû nhöõng chuyeän

naøy laøm cha kinh ngaïc quaù möùc, vaø laøm cho cha nhìn

vaøo ngöôøi baïn ñoù nhö moät thaàn töôïng ñaõ trôû thaønh baïn

cuûa cha, nhö moät söï kích thích mình laøm caùc vieäc thieän,

nhö moät maãu göông nhaân ñöùc cho taát caû nhöõng ai soáng

trong chuûng vieän2.

1 Coâmoâloâ keùm Gioan Bosco hai tuoåi, neùt maët gioáng moät caäu beù hôn

laø moät thanh nieân.

2 Theo nhö nhöõng suy nghó cuûa thôøi chuûng sinh cuûa mình, Don Bosco

lyù töôûng hoùa loøng ñaïo ñöùc cuûa Coâmoâloâ vaø quyeát taâm cuûa caäu muoán

haønh ñoäng ñuùng nhö ñieàu mình tin. Theá nhöng vieäc haõm mình nhieäm

nhaët ñaõ ñöa Coâmoâloâ tôùi moät caùi cheát sôùm, vaø laø ñieàu Don Bosco ôû

tuoåi tröôûng thaønh vaø trong tö caùch moät vò linh höôùng khoân ngoan ñaõ

khuyeân Ñaminh Savio neân traùnh.

135

CAÙC SINH HOAÏT HEØ

KYØ NGHÆ HEØ

Kyø heø thöôøng laø moät moái nguy hieåm lôùn lao cho caùc

chuûng sinh, nhaát laø vaøo thôøi ñoù kyø heø keùo daøi boán thaùng

röôõi1. Cha söû duïng thôøi giôø ñeå ñoïc vaø vieát; nhöng vì

khoâng bieát söû duïng moät caùch ích lôïi caùc ngaøy heø cuûa

cha, neân cha maát maùt chuùng raát nhieàu maø chaúng coù keát

quaû gì. Cha tìm caùch gieát thôøi gian baèng caùc vieäc thuû

coâng. Cha luaân phieân laøm luùc thì caùc con thoi, luùc thì caùc

con ngöïa goã, caùc con cuø, caùc quaû bun hay caùc traùi banh;

cha may aùo; caét vaø may giaày; laøm thôï saét, thôï moäc. Hieän

nay, taïi nhaø cuûa cha ôû Murialdo, vaãn coøn moät caùi baøn

vieát, moät baøn aên vôùi vaøi chieác gheá nhaéc nhôû tôùi caùc tuyeät

kyõ2 cuûa caùc kyø heø cuûa cha. Cha cuõng lo caét coû ngoaøi

ñoàng coû, gaët luùa mì taïi caùnh ñoàng; cha caét tæa cho caùc

caây nho, thu hoaïch caùc chuøm nho, vaø laøm röôïu, vaø nhöõng

chuyeän gioáng theá. Cha cuõng chaêm soùc cho caùc baïn treû

nhoû beù cuûa cha nhö thöôøng leä, nhöng chæ laøm ñöôïc vieäc

1 Kyø nghæ heø keùo daøi töø leã thaùnh Gioan Taåy Giaû (24/6) ñeán leã Caùc

Thaùnh(1/11).

2 Loái noùi naøy chæ laø moät lôøi boâng ñuøa. Nhöõng ñoà vaät naøy nay ñaët taïi

nhaø cuûa oâng Giuse Bosco, ñöôïc xaây döng xuyeân qua chieác saân nhoû,

töø caên nhaø cuõ xöa khi hoï coøn soáng nhö nhöõng anh em beù nhoû.

136

7.9 Page 69

▲back to top

naøy trong caùc ngaøy leã. Tuy nhieân cha coù ñöôïc moái an uûi

lôùn laø daïy giaùolyù cho raát nhieàu baïn cuûa cha; hoï ñang ôû

löùa tuoåi 16 vaø caû 19, maø quaû thöïc hoï ñoùi khaùt caùc chaân

lyù ñöùc tin. Cha cuõng daïy moät soá taäp ñoïc vaø taäp vieát vôùi

moät keát quaû toát ñeïp; bôûi noãi khaùt khao, noãi noân noùng

muoán hoïc hoûi ñaõ loài cuoán caùc baïn treû thuoäc moïi löùa tuoåi

ñeán vôùi cha. Lôùp hoïc hoaøn toaøn mieãm phí, nhöng vôùi

ñieàu kieän laø hoï phaûi beàn taâm, chaêm chuù vaø xöng toäi

haèng thaùng. Ngay töø luùa ñaàu coù moät vaøi ngöôøi khoâng

muoán qui phuïc caùc ñieàu kieän naøy, ñaõ nghæ. Chuyeän ñoù

trôû thaønh taám göông toát vaø söï khích leä cho nhöõng baïn

khaùc.

Vôùi pheùp vaø söï trôï giuùp cuûa cha xöù cuûa cha, cha cuõng

baét ñaàu thuyeát giaûng. Cha thuyeát giaûng veà Pheùp Laàn Haït

Raát Thaùnh Maân Coâi1 taïi laøng Alfiano, trong kyø nghæ heø

naêm trieát hoïc thöù hai2; veà thaùnh Toâng Ñoà Bartoâloâmeoâ

trong naêm thaàn hoïc thöù nhaát taïi Castelnuovoâ; veà Sinh

Nhaät Ñöùc Maria, taïi Capriglio. Cha cuõng khoâng bieát keát

quaû cuûa caùc baøi giaûng ñoù nhö theá naøo. Cha ñöôïc ca ngôïi

töø moïi phía, theá laø cha ñöôïc keùo ñi bôûi hö vinh, cho tôùi

khi cha ñöôïc vôõ leõ nhö sau. Moät hoâm, sau baøi giaûng cuûa

cha veà Sinh Nhaät Ñöùc Maria3, cha ñaõ hoûi moät vò, maø cha

1 Leã naøy nhaèm 7/thaùng 10, nhöng thöôøng ñöôïc cöû haønh troïng theå

vaøo Chuùa nhaät gaàn nhaát sau ñoù, neân coù leã Gioan Bosco giaûng leã vaøo

Chuùa Nhaät.

2 Don Bosco vieát nguyeân vaên laø “nelle vacanze di fisica”, töùc laø naêm

trieát hai, vôùi caùc moân sieâu hình hoïc (metafisica) laø chính. Coøn chöõ

“di fisica” [vaät lyù hoïc] thì khoâng hieåu taïi sao Don Bosco laïi vieát nhö

vaäy.

3 Leã naøy nhaèm ngaøy 8/thaùng 9.

137

thaáy laø thoâng minh nhaát, veà baøi giaûng cuûa cha, maø ngaøi

ñaõ taâng boác cha leân taän maây xanh, vaø ngaøi ñaõ traû lôøi cho

cha: Baøi giaûng cuûa thaày veà caùc linh hoàn khoán khoå trong

Luyeän Nguïc, coøn cha thì ñaõ giaûng veà caùc vinh quang

cuûa Ñöùc Meï Maria.

Taïi laøng Alfiano1, cha cuõng muoán xin yù kieán cuûa cha xöù,

moät nhaân vaät raát ñaïo ñöùc vaø giaøu giaùo thuyeát, teân laø cha

Giuse Pelato. Cha ñaõ xin ngaøi noùi cho cha hay yù kieán

cuûa ngaøi veà baøi giaûng cuûa cha.

Ngaøi traû lôøi cho cha:

- Baøi giaûng cuûa thaày raát ñeïp, coù thöù töï, ñöôïc trình

baøy baèng lôøi leõ vaên veû, vôùi caùc tö töôûng Kinh

Thaùnh, vaø neáu cöù tieáp tuïc nhö vaäy, thaày seõ coù theå

thaønh coâng trong vieäc giaûng thuyeát.

- Nhöng daân chuùng hoï coù hieåu khoâng cha?

- Ít laém. Nhöõng ngöôøi hieåu thaày chæ coù cha anh cuûa

toâi, toâi vaø moät soá raát ít nhöõng ngöôøi khaùc.

- Sao nhöõng chuyeän deã nhö theá maø ngöôøi ta khoâng

hieåu?

- Ñoái vôùi thaày xem ra laø deã, nhöng ñoái vôùi daân

chuùng thì khaù cao ñaáy. Nhöõng tröng daãn löôùt qua

1 Cha Alfiano Natta, con ngöôøi bieát coá vaán vaø caàu nguyeän, cha sôû

Alfiano caùch Castelnuovoâ 20km töø naêm 1823 cho tôùi khi qua ñôøi.

Ngaøi ñeå laïi di saûn cho Giaùo Hoäi, ñeå cung caáp tieàn löông vöõng beàn

cho moät cha phoù xöù, moät söï trôï giuùp ñaùng keå cho nhöõng ngöôøi

ngheøo vaø cho phöôïng töï thaùnh.

138

7.10 Page 70

▲back to top

Lòch söû thaùnh1, nhöõng söï bay boång xuyeân qua caùc

lyù luaän treân caû moät chuoãi caùc söï kieän cuûa lòch söû

Hoäi Thaùnh, taát caû nhöõng chuyeän aáy daân chuùng

khoâng hieåu ñöôïc.

- Vaäy cha khuyeân con phaûi laøm theá naøo?

- Thaày haõy töø boû caùi ngoân ngöõ vaø hoa hoøe cuûa caùc

loái vaên chöông coå ñieån, haõy noùi baèng tieáng bình dò

cuûa ñòa phöông2 khi coù theå, hoaëc baèng tieáng YÙ

cuõng ñöôïc, nhöng caùch thaät bình daân, thaät bình

daân, thaät bình daân. Theá roài thay vì lyù luaän. Haõy

neâu ra caùc taám göông, caùc ví duï, caùc lôøi bieän baùc

ñôn sô vaø thöïc tieãn. Nhöng thaày phaûi luoân naém

chaéc laø daân chuùng hieåu ít, vaø caùc chaân lyù cuûa ñöùc

tin khoâng theå naøo maø caét nghóa ñaày ñuû cho hoï

ñöôïc.

Lôøi khuyeân ñaày tình cha con naøy ñaõ giuùp cha nhö moät

qui luaät trong suoát cuoäc ñôøi cha. Cha gìn giöõ caùc baøi

giaûng ño3ù vôùi bieát bao laø nieàm hoå theïn, vaø hieän nay cha

chæ thaáy trong ñoù khoâng coù gì khaùc ngoaøi söï khoe

khoang, vaø söï tìm kieám hö vinh. Thieân Chuùa nhaân töø ñaõ

1 Ngaøi khoâng khuyeân ñöøng giaûng theo Kinh Thaùnh, maø laø traùnh trích

daãn nhöõng nhaân vaät hay nhöõng bieán coá moät caùch tình côø maø nhöõng

ngöôøi khoâng coù hoïc khoâng hieåu ñöôïc. Caùc baøi giaûng thôøi aáyphaàn ña

mang tính luaân lyù vaø tín lyù.

2 Nguyeân vaên laø “in volgare”, töùc laø thoå aâm Pieâmoânteâse

3 Vaên khoá saleâdieâng löu giöõ hai baøi giaûng cuûa Don Bosco baèng thoå

aâm Pieâmoânteâse veà Ñöùc Meï leân trôøi vaø Sinh nhaät Ñöùc Meï, khaù vaên

veû, caâu daøi, caáu truùc ñieâu luyeän, cao quí, nhöng khoâng coù veû huøng

bieän. Khi vieát veà giaûng thuyeát, Don Bosco muoán khích leä caùc con

caùi ngaøi veà söï höõu hieäu,ï cuï theå, ñôn sô, bình dò, thaân tình, deã hieåu.

139

saép daët ñeå cha coù ñöôïc nhöõng baøi hoïc naøy, caùc baøi hoïc

quí giaù veà giaûng thuyeát, veà vieäc daïy giaùo lyù, veà caùc baøi

huaán duï, vaø veà vieát laùch, maø keå töø thôøi ñoù cha ñaõ baét

ñaàu aùp duïng1.

1 Trong nhoùm 12 hay 14 chuûng sinh hoïp nhau laïi, do saùng kieán cuûa

ngöôøi baïn ñoàng lôùp Giacobeâ Bosco, ñeå baøn luaän veà vaên chöông

trong caùc kyø nghæ hay giôø chôi, trong ñoù Gioan Bosco ñöôïc coi nhö

linh hoàn cuûa nhoùm, “baäc thaày veà vaên phaùp”, raát kyõ löôõng trong vieäc

söûa vaên. Theo Don Caviglia: “Don Bosco vieát ñôn sô, roõ raøng, ngaên

naép, chaäm raõi” (Don Bosco profilo storico [Toârinoâ: SEI,1920] pp.

97,99).

140

8 Pages 71-80

▲back to top

8.1 Page 71

▲back to top

NHÖÕNG NGAØY TAÏI MIEÀN QUEÂ

LEÃ HOÄI TAÏI MIEÀN QUEÂ - TIEÁNG ÑAØN VIOÂLOÂNG –

BUOÅI ÑI SAÊN.

Khi cha vöøa môùi noùi tröôùc ñaây raèng caùc kyø nghæ laø nguy

hieåm, cha coù yù noùi laø cho cha. Chuyeän vaãn thöôøng xaåy ra

cho cha ñaây, moät thaày giaùo só ñaùng thöông, laø mình phaûi

ñöùng tröôùc nhöõng nguy hieåm nghieâm troïng, maø mình

chaúng nhaän ra ñöôïc. Cha ñaõ töøng ôû trong söï thöû thaùch

ñoù. Coù moät naêm, cha ñöôïc môøi tham döï moät leã hoäi taïi

nhaø cuûa moät trong soá caùc baø con cuûa cha. Cha ñaõ khoâng

muoán ñi, nhöng vieän côù raèng khoâng coù moät thaày giaùo só

naøo ñeå giuùp leã trong nhaø thôø, vaø tröôùc caùc lôøi môøi doàn

daäp cuûa caäu cha, cha ñaõ tin raèng mình neân chieáu coá, vaø

theá laø cha ñaõ tôùi ñoù. Khi caùc nhieäm vuï thaùnh, trong ñoù

cha ñaõ giuùp leã vaø ñaõ haùt xöôùng, ñaõ xong, cha vaø moïi

ngöôøi ñi aên. Phaàn ñaàu cuûa böõa tieäc, moïi söï tieán haønh toát

ñeïp; nhöng khi men say baét ñaàu thaám thaùp, thì nhöõng lôøi

aên tieáng noùi maø moät giaùo só khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc,

baét ñaàu dieãn ra. Cha coá gaéng ñöa ra moät vaøi nhaän xeùt,

nhöng tieáng noùi cuûa cha bò daäp taét. Khoâng coøn bieát phaûi

thích öùng vôùi böõa tieäc ñoù nhö theá naøo, cha ñaõ muoán chaïy

troán. Cha ñöùng daäy khoûi baøn, caàm laáy muõ ñeå böôùc ñi

khoûi; nhöng caäu cuûa cha phaûn ñoái. Moät ngöôøi khaùc baét

ñaàu nhöõng lôøi noùi thaäm teä hôn, vaø chöûi ruûa taát caû nhöõng

ngöôøi ñoàng baøn. Töø lôøi noùi, hoï baét ñaàu chuyeån sang

141

haønh ñoäng: nhöõng tieáng la heùt, nhöõng lôøi ñe doïa, nhöõng

ly, chai, ñóa, thìa muoãng, nóa aên, nhöõng con dao taïo neân

moät söï naùo ñoäng khuûng khieáp, vaø cha khoâng coøn caùch

troán thoaùt naøo khaùc hôn laø phoù maëc cha cho ñoâi chaân

thaùo chaïy. Veà tôùi nhaø, cha ñem heát loøng canh taân laïi

quyeát ñònh maø cha ñaõ nhieàu laàn laáy, ñoù laø soáng xa theá

tuïc, ñeå mình khoûi sa vaøo toäi loãi.

Moät söï vieäc thuoäc loaïi khaùc, nhöng cuõng chaúng keùm khoù

chòu, ñaõ xaåy ñeán vôùi cha taïi Croveglia, moät thoân cuûa

Buttigliera. Trong khi daân chuùng muoán cöû haønh leã thaùnh

Bartoâloâmeâoâ, thì moät ngöôøi caäu cuûa cha môøi cha can döï

ñeå phuï giuùp caùc phuïng töï thaùnh, haùt vaø chôi ñaøn vioâloâng,

maø moät nhaïc cuï cha öa thích nhaát, maø cha ñaõ töøng giaõ

töø. Moïi chuyeän tieán haønh tuyeät haûo taïi nhaø thôø. Vì ngöôøi

caäu cuûa cha laø ñöùng ñaàu toå chöùc ngaøy leã, neân böõa aên

tröa ñöôïc toå chöùc taïi nhaø caäu, vaø cho tôùi ñoù chaúng coù gì

ñaùng traùch caû. AÊn xong, caùc ngöôøi ñoàng döï tieäc môøi cha

chôi moät baûn ñaøn vioâloâng naøo ñoù ñeå taïo cuoäc vui chôi.

Cha ñaõ töø choái1. Nhöng moät nhaïc coâng noùi: - Ít nhaát,

thaày haõy chôi phuï hoïa vôùi toâi. Toâi chôi tröôùc, roài thaày

chôi phaàn thöù hai. – Thaät khoán naïn! Cha ñaõ khoâng bieát

töø choái vaø cha baét ñaàu daïo ñaøn, roài chôi baûn ñaøn trong

moät luùc, theá roài cha nghe nhöõng gioïng thì thaàm vaø roài

nhöõng böôùc chaân doàn daäp cuûa caû moät ñaùm ñoâng ngöôøi.

Cha lieàn tieán ra cöûa soå, vaø nhìn thaáy caû moät ñaùm raát

ñoâng ngöôøi ñang vui veû khieâu vuõ theo tieáng ñaøn vioâloâng

1 Cha Lemoyene keå raèng Gioan Bosco töø choái vôùi caùi côùø raèng thaày

khoâng ñem theo ñaøn vioâloâng vôùi mình, neân coù ngöôøi ñeà nghò cho

thaày möôïn ñaøn (BM I,312)

142

8.2 Page 72

▲back to top

cuûa cha taïi moät caùi saân gaàn ñoù. Khoâng theå dieãn taû baèng

lôøi leõ côn giaän döõ buøng leân trong con ngöôøi cha luùc ñoù.

Cha noùi vôùi caùc ngöôøi cuøng döï tieäc vôùi cha: -Taïi sao, toâi

ñaõ töøng la heùt choáng laïi nhöõng caûnh khieâu vuõ coâng coäng,

maø giôø ñaây toâi laïi laø ngöôøi khôûi xöôùng chuùng? Chuyeän

naøy seõ khoâng bao giôø coøn xaåy ra nöõa.1 – Cha ñaõ ñaäp naùt

chieác ñaøn vioâloâng cuûa cha thaønh haèng nghìn maûnh, vaø

cha khoâng coøn muoán söû duïng ñeán noù bao giôø nöõa, duø cho

coøn coù nhöõng cô hoäi vaø nhöõng dòp xöùng ñaùng ñeå chôi

trong caùc phuïng vuï thaùnh.2.

Coøn moät giai thoaïi nöõa xaåy ra cho cha trong moät cuoäc ñi

saên. Trong muøa haï, cha ñi tìm caùc toå chim, coøn trong

muøa thu, cha ñi baét chim baèng baãy nhöïa hay baãy daây3,

hay baãy baèng con chim seû caùi, vaø coøn baèng caû suùng baén.

Vaøo moät buoåi saùng, cha ñuoåi theo moät con thoû, vaø böôùc

ñi töø caùnh ñoàng naøy sang caùnh doàng khaùc, töø vöôøn nho

naøy sang vöôøn nho khaùc, chaïy qua caùc thung luõng vaø

caùc nuùi ñoài trong nhieàu giôø. Sau cuøng cha nhaém baén con

1 Taïi Pieâmonteâ, cuõng nhö vuøng Nam Aâu, toøa giaûng thöôøng leân aùn

nam nöõ khieâu vuõ trong caùc cuoäc khieâu vuõ coâng coäng nhö laø moái

nguy hieåm cho ñöùc khieát tònh. Vaøo thôøi Don Bosco, moät thaày tu chôi

vioâloâng cho ngöôøi ta khieâu vuõ quaû laø moät göông muø!

2 Gioan Bosco ñaäp naùt chieác ñaøn vioâloâng cuûa mình, chöù khoâng phaûi

chieác ñaøn ngöôøi ta cho thaày möôïn ñeå chôi vaøo dòp leã hoäi ñoù. Cha

Lemoyene (BM I, 312) coù leõ ñaõ töøng nghe Don Bosco keå laïi baèng

mieäng caâu chuyeän naøy cho ngaøi, ñaõ boåâ sung vaøo ñoaïn chuyeän Don

Bosco vieát baèng nhöõng lôøi naøy: “Ñöùng daäy, rôøi ñoù maø veà nhaø, cha

laáy chieác ñaøn vioâloâng cuûa cha, vaø ñaäp noù ra thaønh caû nghìn maûnh,

cha khoâng muoán bao giôø coøn duøng ñeán noù nöõa, cho duø coù bieát bao laø

dòp xöùng hôïp ñeå söû duïng ñeán noù trong caùc phuïng vuï thaùnh”.

3 Baãy daây ñeå baét soáng chim.

143

thoû ño,ù vaø baèng moät nhaùt baén, cha baén gaãy söôøn con thoû,

khieán con vaät beù nhoû ñaùng thöông ngaõ xuoáng, khieán cho

tim cha ñaäp loaïn leân khi nhìn thaáy noù taét thôû. Nghe tieáng

suùng baén, caùc baïn cuûa cha chaïy laïi, vaø khi caùc baïn vui

söôùng vì con moài, cha nhìn vaøo mình cha moät hoài, vaø

nhaän thaáy mình maëc moät caùi aùo sô mi, khoâng mang aùo

doøng, vôùi moät chieác muõ laù, khieán cha troâng gioáng nhö

moät teân laùi buoân laäu, vaø ôû moät nôi caùch xa nhaø cha

chöøng 5 caây soá1. Thaät laø xaáu hoå heát côõ noùi, cha xin loãi

caùc baïn vì göông xaáu qua loái aên maëc nhö theá naøy. Cha ñi

veà nhaø ngay, vaø moät laãn nöõa, cha laïi taùi töø boû vaø töø boû

caùch vónh vieãn moïi hình thöùc ñi saên. Vôùi söï trôï giuùp cuûa

Chuùa. Laàn naøy cha ñaõ giöõ lôøi mình höùa. Xin Thieân Chuùa

tha thöù cho cha göông muø naøy.2

Ba söï vieäc naøy ñaõ cho cha moät baøi hoïc gheâ ghôùm, vaø keå

töø ñoù veà sau, cha quyeát taâm caùch maïnh meõ hôn laø soáng

xa laùnh theá tuïc, vaø cha thöïc söï tin chaéc raèng ai muoán daán

thaân mình caùch roõ raøng phuïc vuï Chuùa, caàn phaûi treân thöïc

teá töø boû caùc thöù giaûi trí traàn theá. Ñuùng laø thöôøng nhöõng

chuyeän naøy khoâng phaûi laø toäi loãi3; nhöng chaéc chaén laø

caùc lôøi noùi treân, loái aên maëc, loái noùi, loái haønh ñoäng aáy

luoân luoân chöùa ñöïng moät nguy hieån naøo ñoù phaù hoaïi

1 Nguyeân vaên laø “due miglia” [hai daëm pieâmonteâseâ, töông döông 5

caây soá.

2 Ñaây laø moät taám göông cuûa moät lyù töôûng linh muïc cao quí. Chuùng

ta ñaõ bieát Gioan Bosco ñaõ quyeát ñònh töø boû saên baén khi cha maëc aùo

giaùo sæ.

3 Thaùnh Ambrosioâ cuõng vieát: “Duø nhöõng caâu boâng ñuøa vaø hoùm hænh

coù khi raát löông thieän vaø deã chòu, nhöng chuùng vaãn laø ñieàu gheâ tôûm

vôùi caùc qui luaät ñôøi giaùo só” (De off., XXIII,102).

144

8.3 Page 73

▲back to top

nhaân ñöùc, ñaëc bieät laø nhaân ñöùc raát teá nhò laø ñöùc khieát

tònh.

MOÁI TÌNH BAÏN VÔÙI LU -Y COMOLLO

Bao laâu Thieân Chuùa coøn gìn giöõ ngöôøi baïn khoân vôøi naøy

taïi theá, thì chuùng toâi luoân soáng trong tình baïn maät thieát

cuøng nhau. Trong caùc kyø nghæ, cha nhieàu laàn ñeán cuøng

baïn, vaø baïn cuõng nhieàu laàn ñeán vôùi cha. Hai ngöôøi

chuùng toâi thöôøng xuyeân qua laïi thö töø vôùi nhau. Cha nhìn

thaáy nôi baïn moät vò thaùnh treû tuoåi; cha yeâu baïn vì nhöõng

nhaân ñöùc hoïa hieám cuûa baïn; baïn yeâu meán cha vì cha ñaõ

giuùp baïn trong vieäc hoïc haønh, theá roài khi cha ôû beân baïn,

cha luoân coá gaéng baét chöôùc baïn trong moät ñieàu gì ñoù.

Trong moät dòp nghæ, baïn ñeán soáng qua moät ngaøy vôùi

cha,1 vaøo luùc ñang ôû ngoaøi caùnh ñoàng gaët luùa. Baïn ñöa

cho cha ñoïc baøi giaûng baïn vieát, maø baïn seõ phaûi giaûng

thuyeát vaøo leã Ñöùc Meï Hoàn Xaùc Leân Trôøi saép tôùi2; theá

roài cha dieãn giaûng vôùi cöû ñieäu hoïa vôùi caùc lôøi leõ. Sau vaøi

giôø trao ñoåi vui veû cuøng nhau, chuùng toâi nhaän thaáy ñaõ

ñeán giôø aên tröa. Chuùng toâi chæ coù moät mình taïi nhaø. Bieát

laøm gì baây giôø? Comollo leân tieáng: - Phía treân ñoù, mình

seõ nhoùm löûa, coøn baïn thì söûa soaïn chaûo, vaø chuùng ta seõ

naáu nöôùng caùi gì ñoù .

1 Sau naêm thaàn hoïc thöù nhaát cuûa Gioan Bosco (1838).

2 Trong chuyeän Lu-y Coâmoâloâ, Don Bosco vieát: “Toâi coù baøi giaûng ñoù

vôùi toâi. Duø baïn coù söû duïng ñeán caùc taùc giaû noåi tieáng, nhöng hình

thöùc vaø caùch dieãn taû laø cuûa chính baïn, cuõng nhö loøng yeâu meánmaïnh

meõ ñoái vôùi Meï Thieân Chuùa toaùt ra raát roõ raøng töø ñoù.”

145

- Toát laém, cha traû lôøi, nhöng tröôùc heát phaûi ñeå mình

ñi baét moät con gaø nhoû ôû ngoaøi saân,ñeå vöøa laøm ñóa

thöùc aên, vöøa ñeå naáu chaùo; chính meï mình ñaõ coù yù

nhö vaäy.

Laäp töùc chuùng toâi ñaõ ñöa tay choäp ngay ñöôïc moät con gaø

con; nhöng ai seõ caûm thaáy coù can ñaûm gieát noù ñaây? Caû

cha laãn baïn chaúng ai daùm. Ñeå ñi tôùi moät keát luaän thuaän

lôïi, chuùng toâi quyeát ñònh laø Comollo caàm con gaø con, keà

coå noù treân caùi thôùt, coøn cha thì caàm lieàm caét ñöùt ngay coå

noù. Cuù caét ñöôïc thöïc hieän; caùi ñaàu ñöôïc caét lìa ngay

khoûi thaân. Theá laø caû hai ñeàu khieáp sôï, chuùng toâi voäi vaõ

chaïy troán, thuùt thít khoùc.

- Chuùng ta treû con thaät, Comollo boãng leân tieáng;

Chuùa ñaõ noùi cho chuùng ta xöû duïng caùc con vaät treân

traùi ñaát ñeå möu ích cho chuùng ta; vaäy thì taïi sao

chuùng ta laïi ghôùm gheâ caùi chuyeän naøy?

Theá laø chuùng toâi chaúng coù khoù khaên gì löôïm laïi con gaø,

vaët loâng noù, vaø naáu nöôùng noù laøm böõa aên giöõa chuùng toâi.

Ñaùng lyù cha phaûi tôùi Cinzano ñeå laéng nghe baøi giaûng cuûa

Comollo veà Ñöùc Meï Hoàn Xaùc Leân Trôøi; nhöng vì cha

cuõng chòu traùch nhieäm giaûng ôû nôi khaùc cuøng moät baøi

giaûng aáy, neân cha tôùi ñoù vaøo ngaøy hoâm sau. Thaät laø kyø

dieäu ñöôïc nghe nhöõng lôøi khen ngôïi maø moïi phía ñeàu

xöôùng leân ca tuïng baûi giaûng cuûa Comollo. Ngaøy hoâm ñoù

146

8.4 Page 74

▲back to top

(16 thaùng 8) cuõng laø leã cuûa thaùnh Rocco,1 thöôøng ñöôïc

goïi laø moät leã cuûa xong chaûo hay cuûa nhaø beáp, vaø caùc anh

em hoï haøng hay baïn höõu thöôøng nhaân cô hoäi naøy môøi

caùc ngöôøi thaân yeâu cuûa hoï tôùi duøng böõa hay höôûng moät

cuoäc vui chôi coâng coäng naøo. Trong dòp naøy, xaåy ra moät

giai thoaïi cho thaáy söï taùo baïo cuûa cha ñi ñeán ñaâu.

Ngöôøi ta ñaõ ñôïi chôø vò giaûng thuyeát cho dòp ñaïi leã naøy

gaàn nhö cho tôùi giôû böôùc leân toøa giaûng, nhöng vò ñoù

khoâng ñeán. Ñeå caát noãi boái roái khoûi cha xöù Cinzano, cha

ñaõ ñi luùc thì vò naøy, luùc thì vò kia trong soá raát nhieàu cha

xöù coù maët ôû ñoù, caàu khaån vaø naøi næ caùc vò sao cho coù moät

vò naøo ñoù giaûng moät baøi ngaén cho soá ñoâng ngöôøi tuï taäp

taïi nhaø thôø khi ñoù. Khoâng ai muoán nhaän lôøi caû. Khoù chòu

vì nhöõng lôøi môøi goïi lieân tuïc cuûa cha, hoï traû lôøi gay gaét

vôùi cha: - Naøy thaày ñieân hay sao! Ñoät xuaát leân toøa giaûng

veà thaùnh Rocco ñaâu coù phaûi laø uoáng moät ly röôïu; vaäy

thay vì quaáy raày nhöõng ngöôøi khaùc, thaày cöù laøm xem

sao. Nghe vaäy, taát caû ñeàu voã tay. Bò thöông toån vaø xuùc

phaïm trong söï kieâu ngaïo cuûa cha, cha traû lôøi: - Chaéc

chaén con khoâng daùm tình nguyeän trong chuyeän naøy,

nhöng bôûi vì taát caû caùc vò ñeàu töø choái, con xin nhaän. –

Theá roài moät baøi thaùnh ca chuùc tuïng ñöôïc haùt leân trong

nhaø thôø ñeå cho cha coù ñoâi chuùt suy nghó; vaø nhaéc laïi

trong trí nhôù cuoäc ñôøi cuûa vò Thaùnh maø cha ñaõ ñoïc, cha

böôùc leân toøa giaûng, giaûng thuyeát moät baøi maø cha ñaõ luoân

1 Thaùnh Rocco (1350-1378) ñeán töø Montpellier, Nöôùc Phaùp, ñöôïc

bieát tôùi nhö laø vò thaùnh chaêm lo cho nhöõng ngöôø oám ñau. Thaùnh

Rocco ñöôïc toân kính roäng raõi taïi YÙ vì nhôø caàu khaán vôùi Ngaøi maø

beänh dòch khoâng xaâm phaïm caùc thaønh phoá beân YÙ.

147

ñöôïc nghe noùi laøñaây laø baøi giaûng hay nhaát maø cha ñaõ

giaûng so vôùi caû tröôùc laãn sau naøy.

Cuõng vaøo kyø nghæ heø naøy vaø cuõng vaøo dòp naøy (1838)1.

Coù moät hoâm, cha cuøng baïn ñi daïo treân moät ngoïn ñoài2, töø

ñoù chuùng toâi coù theå nhìn thaáy caùc ñoàng coû, ñoàng ruoäng

vaø vöôøn nho traûi roäng meânh moâng. Cha lieàn noùi vôùi

Comollo:

- Naøy Lu-y xem naøy, naêm nay muøa maøng chuùng ta

thu hoaïch ñöôïc thaät laø ít oûi! Thaät khoå sôû cho nhöõng

ngöôøi noâng daân! Bieát bao nhieâu coâng vieäc vaát vaû,

vaø haàu nhö laø voâ ích!

Baïn cha lieàn traû lôøi:

- Ñoù chính laø baøn tay Thieân Chuùa ñeø naëng treân

chuùng ta. Baïn cöù tin mình ñi, chính toäi loãi chuùng ta

laø nguyeân nhaân cuûa chuyeän naøy.

- Naêm tôùi mình tin raèng Chuùa seõ ban cho chuùng ta

muøa maøng thu hoaïch doài daøo hôn.

- Mình cuõng hy voïng nhö vaäy, vaø thaät may maén cho

nhöõng ngöôøi seõ coøn ñöôïc höôûng muøa thu hoaïch ñoù.

1 Trong chuyeän Lu-y Coâmoâloâ, caâu chuyeän saép keå ñaây xaåy ra vaøo

ñaàu naêm hoïc, töùc laø cuoái thaùng 10,1838, chöù khoâng nhaèm vaøo leã

thaùnh Rocco (16 thaùng 8). Coù veû nhö Don Bosco voäi vaõ vieát vaø

khoâng raø soaùt laïi baèng caùch ñoái chieáu vôùi thôøi ñieåm ngaøi ñaõ vieát

chính xaùc trong chuyeän Lu-y Coâmoâloâ.

2 Keå töø choã naøy cho ñeán heát chöông, Cha Berto ñaõ cheùp laïi caùc

trang 61-63 cuûa Chuyeän Cuoäc Ñôøi Lu-y Coâmoâloâ do Don Bosco vieát,

ñuùng theo chæ thi Don Bosco ñaõ ghi trong baûn baûn thaûo Hoài Kyù

Nguyeän XaùÙ ñaàu tieân cuûa ngaøi.

148

8.5 Page 75

▲back to top

- Treân ñöôøng ñi, chuùng ta haõy ñeå ra moät beân nhöõng

yù nghó buoàn baõ; naêm nay thì ñaønh kieân nhaãn chòu

ñöïng, nhöng naêm tôùi, muøa maøng seõ thu hoaïch doài

daøo hôn vaø chuùng ta seõ laøm nhöõng röôïu toát hôn.

- Baïn seõ uoáng röôïu aáy chöù.

- Vaäy caäu cöù nghó laø mình seõ chæ uoáng thöù nöôùc laõ

thöôøng ngaøy cuûa caäu sao?

- Mình thì hy voïng uoáng thöù röôïu toát hôn.

- Baïn muoán noùi gì vôùi lôøi naøy?

- Thoâi, ñöøng noùi nöõa…Chuùa bieát ñieàu gì Ngaøi seõ

thöïc hieän.

- Mình khoâng hoûi caäu chuyeän naøy. Mình hoûi caäu

muoán noùi gì vôùi lôøi: Mình thì hy voïng uoáng thöù

röôïu toát hôn. Hay laø caäu muoán leân thieân ñaøng?

- Cho duø mình khoâng thöïc söï chaéc chaén seõ leân thieân

ñaøng sau khi mình cheát, tuy nhieân mình coù moät hy

voïng coù neàn taûng, vaø ñaõ töø moät thôøi gian qua, mình

tha thieát mong moûi thöôûng thöùc nieàm khao khaùt

cuûa caùc thaùnh, khieán cho mình caûm thaáy khoâng theå

naøo nhöõng ngaøy soáng cuûa mình coøn keùo daøi ñöôïc

nöõa.

Comollo noùi ñieàu naøy vôùi moät söï vui söôùng cöïc lôùn lao

hieän leân treân khuoân maët vaøo ñuùng thôøi gian baïn ñang

höôûng söï thaùnh thieän tuyeät haûo, vaø baïn ñang chuaån bò trôû

laïi chuûng vieän.

149

VIEÄC COMOLLO HIEÄN VEÀ

SÖÏ KIEÄN VEÀ COMOLLO

Nhöõng chuyeän ñaùng nhôù nhaát tröôùc vaø sau caùi cheát quí

baùu cuûa ngöôøi baïn thaân thieát naøy ñaõ ñöôïc mieâu taû rieâng

ôû nôi khaùc vaø ai öôùc muoán coù theå tìm ñoïc moät caùch maõn

nguyeän.1 Nhöng ôû ñaây cha khoâng muoán boû qua moät söï

vieäc khieán ngöôøi ta phaûi noùi ñeán raát nhieàu, vaø caùc baûn

Hoài Kyù ñaõ xuaát baûn chæ nhaéc ñeán caùch sô khôûi. Chuyeän

ñoù nhö sau. Vì hoaøi mong tình baïn, söï tín nhieäm voâ giôùi

haïn ñoåi trao giöõa cha vaø Comollo, maø chuùng toâi thöôøng

noùi caùi coù theå xaåy ra vaøo baát cöù luùc naøo, veà chuyeän

chuùng toâi lìa xa nhau do caùi cheát. Moät hoâm, sau khi ñaõ

ñoïc moät ñoaïn daøi cuoäc Haïnh Caùc Thaùnh, chuùng toâi noùi

nöûa ñuøa nöûa thaät raèng seõ laø moät nieàm an uûi lôùn neáu moät

trong hai chuùng toâi, ai laø ngöôøi seõ cheát tröôùc, seõ thoâng tin

laïi veà tình traïng cuûa mình. Nhaéc ñi nhaéc laïi chuyeän naøy

nhieàu laàn, chuùng toâi ñaõ ñi ñeán moät kheá öôùc: - Ai trong soá

hai chuùng toâi cheát tröôùc, neáu ñöôïc Thieân Chuùa cho pheùp,

seõ baùo tin veà söï cöùu ñoä cuûa mình cho ngöôøi baïn coøn

soáng cuûa mình. – Cha khoâng bieát ñeán taàm quan troïng cuûa

1 Hai aán baûn ñaàu cuûa Cuoäc Ñôøi Coâmoâloâ (1844 vaø 1854) chæ nhaéc

ñeán maø khoâng mieâu taû hai laàn hieän veà cuûa Coâmoâloâ. Coøn BMI,350-

351 thì mieâu taû laàn hieàn veà thöù nhaát. Aán baûn Cuoäc Ñôøi Coâmoâloâ naêm

1884, mieâu taû laàn hieän veà thöù hai coøn chi tieát hôn caû baûn vaên trong

Hoài Kyù Nguyeän XaùÙ naøy.

150

8.6 Page 76

▲back to top

moät lôøi höùa nhö theá, vaø cha phaûi thuù nhaän laø chuùng toâi

coù nhieàu söï nheï daï trong tröôøng hôïp naøy, vaø cha seõ

chaúng bao giôø khuyeân ngöôøi khaùc laøm nhö vaäy. Tuy

nhieân chuùng toâi ñaõ heïn vôùi nhau, vaø ñaõ nhieàu laàn nhaéc

laïi, ñaëc bieät trong côn beänh cuoái cuøng cuûa Comollo.

Thaäm chí nhöõng lôøi noùi cuoái cuøng cuûa baïn vaø caùi nhìn

cuoái cuøng ñeàu taùi khaúng ñònh nhöõng gì chuùng toâi ñaõ noùi

vôùi nhau veà chuyeän naøy. Nhieàu baïn cuõng ñaõ hay bieát veà

ñieàu treân.

Comollo cheát ngaøy 2 thaùng 4 naêm 1839. vaø buoåi chieàu

ngaøy hoâm sau baïn ñöôïc long troïng an taùng taïi nhaø thôø

thaùnh Philíp1. Nhöõng baïn bieát coù chuyeän höùa heïn naøy thì

noùng loøng xem noù ñöôïc öùng nghieäm nhö theá naøo. Cha thì

voâ cuøng lo laéng. Chieàu hoâm ñoù, cha ñaõ leân giöôøng trong

moät nhaø nguû daønh cho 20 chuûng sinh, vaø cha raát boàn

choøán, tin chaéc raèng ñeâm ñoù lôøi höùa seõ ñöôïc thöïc hieän.

Vaøo luùc 11 giôø 30, moät tieáng oàn saâu laéng nghe vang leân

ôû caùc haønh lang. Noù gioáng nhö moät toa xe lôùn ñöôïc keùo

bôûi nhieàu con ngöïa ñang tieán daàn ñeán cuûa nhaø nguû. Noù

caøng luùc caøng vang leân gheâ sôï töïa tieáng saám, khieán caû

nhaø nguû rung leân. Caùc thaày chuûng sinh khieáp haõi chaïy

troán khoûi giöôøng ñeå qui tuï laïi vôùi nhau, taïo cho nhau

ñöôïc theâm can ñaûm. Chính luùc ñoù, vaø giöõa caùi thöù saám

gaàm saâu laéng vaø haõi huøng ñoù, cha nghe roõ raøng tieáng cuûa

1 Coâmoâloâ coù thaân theå maûnh doøn, maø coøn bò taøn phaù bôûi caùc vieäc ñeàn

toäi vaø neàn thaàn hoïc bi quan veà ôn cöùu ñoä ñang hieän haønh taïi chuûng

vieäc cuûa thôøi kyø ñoù. Sau caùi cheát cuûa Coâmoâloâ, vò linh muïc giaùm ñoác

ñaõ voäi vaõ leân Toârinoâ xin chính quyeàn vaø giaùo quyeàn cho Coâmoâloâ

ñöôïc an taùng taïi nhaø thôø thaùnh Philíp, caïnh chuûng vieän. Moä cuûa caäu

naèm treân neàn loái ñi phía beân phaûi nhaø thôø.

151

Comollo ba laàn vang leân: Bosco, mình ñaõ ñöôïc cöùu roãi!

Taát caû nghe thaáy tieáng oàn, coù moät soá nghe thaáy tieáng laø

khoâng hieåu yù nghóa; tuy nhieân moät soá baïn khaùc ñaõ hieåu

y nhö cha . baèng chöùng laø trong caû moät thôøi gian laâu daøi

veà sau lôøi aáy vaãn ñöôïc nhaéc laïi trong chuûng vieän.1 Ñoù laø

1 Chuùng ta ñoïc trong aán baûn Cuoäc Ñôøi Coâmoâloâ naêm 1884 nhöõng chi

tieát boå sung nhö sau: Tieáng oàn saâu laéng nghe ôû phía cuoái haønh lang,

caøng ngay caøng vang aâm saâu hôn, to hôn khi tieáng ñoù ñeán gaàn.

Gioáng nhö moät toa xe, moät toa xe löûa, moät phaùt ñaïi baùc… gioáng nhö

caû moät chuoãi nhöõng aâm vang oàn aøo, maõnh lieät, taïo neân noãi sôï haõi

caøng luùc caøng to lôùn, khieán ai nghe ñeàu caâm hoïng. Khi tieáng oàn ñoù

tôùi gaàn, thì töôøng, traàn, neàn haønh lang rung leân nhö nhöõng taám kim

loaïi bò ñuïng tôùi bôûi caùnh tay ngöôøi khoång loà. Tieáng ñoù laïi gaàn maø

khoâng caûm nhaän ñöôïc, ñeå maø coù theå bieát noù ôû xa hay gaàn, nhöõng ñeå

laïi cho ngöôøi ta moät söï thieáu chaéc chaén nhö laø con taàu chaïy baèng

hôi nöôùc, maø mình chaèng bieát ñöôïc taøu ôû ñieåm naøo treân haønh trình

cuûa noù neáu chæ ñoaùn töø laøn khoùi noù nhaû ra. Caùc chuûng sinh trong nhaø

nguû ñoù thöùc daäy, nhöng khoâng ai leân tieáng caû. Cha thì trôû thaønh trô

trô nhö ñaù vì khieáp sôï. Tieáng oàn aøo tieán tôùi, vaø caøng luùc caøng gaây

theâm khieáp sôï; noù ôû gaàn nhaø nguû roài; cöûa nhaø nguû töï môû tung ra;

tieáng oàn aøo caøng theâm maõnh lieät, nhöngchaúng thaáy gì, chæ thaáy moät

aùnh saùng môø, khoâng maøu saéc, aùnh saùng aáy ñieàu chænh aâm thanh cuûa

tieáng oàn. Vaøo moät luùc naøo ñoù, boãng im laëng haún, moät aùnh saùng choùi

chan böøng saùng, vaø tieáng cuûa Coâmoâloâ vang leân, ba laàn goïi ngöôøi

baïn cuûa anh [laø Bosco], noùi raèng: -Mình ñaõ ñöôïc cöùu roãi!- Vaøo luùc

ñoù, nhaø nguû caøng saùng röïc leân, tieáng oàn aøo ñaõ ngöøng laïi nghe vang

leân caøng luùc caøng maõnh lieät, nhö saám laøm saäp caû caên nhaø, nhöng roài

boãng döng ngöøng laïi vaø moïi aùnh saùng bieán maát. Caùc baïn daäy khoûi

giöôøng chaïy troán maø khoâng bieát ñi ñaâu; moät soá tuï taäp trong moät goùc

töôøng naøo ñoù cuûa nhaø nguû, nhöõng baïn khaùc thì quaây chaët laïi quanh

vò giaùm thò laø cha Giuse Fiorito töø Rivoli; taát caû coá gaéng qua ñeâm,

ñôïi chôø aùnh saùng ban ngaøy ñeán traán tónh. Cha chòu khoå raát nhieàu vaø

noãi hoaûng sôï cuûa cha thaät lôùn lao, ñeán noãi vaøo luùc ñoù cha nhöõng öôùc

mong ñöôïc cheát ñi”. Trong noát, Don Bosco ghi nhaän laø vò linh muïc

Fiorito ñöôïc nhaéc ñeán, ñaõ nhieàu laàn noùi veà caâu chuyeän hieän veà cho

152

8.7 Page 77

▲back to top

laàn ñaàu tieân nhö cha nhôù laø cha ñaõ thöïc söï sôï haõi: Cha sôï

haõi khuûng khieáp ñeán noãi rôi vaøo moät côn beänh naëng,

gaàn nhö ñaõ ôû beân bôø moä roài. 1 Cha seõ khoâng bao giôø cho

nhöõng ngöôøi khaùc moät lôøi khuyeân thuoäc loaïi naøy caû.

Thieân Chuùa laø Ñaáng toaøn naêng, Thieân Chuùa laø ñaáng

nhaân töø. Do vaäy Ngaøi seõ khoâng laéng nghe nhöõng loaïi

giao keøo kieåu naøy; tuy raèng trong loøng nhaân töø voâ cuøng

caùc beà treân cuûa Nguyeän XaùÙ (BM I,351-352) Em gaùi cuûa cha laø

Genevieve vaø cha Micae Chiantore, moät trong caùc chuûng sinh chöùng

taù söï kieän naøy ñeàu ñaõ laøm chöùng cho bieán coá naøy baèng taøi lieäu vieát

(Vaên Khoá Chính Saleâdieâng, S123 Coâmoâloâ; xem Desramaut.

Lesm,tr. 74, soá 21).

1 Cha Stella vieát: “YÙ thöùc veà söï thaùnh thieän ñoøi hoûi nôi ngöôøi saép

tieán leân baøn thôø, Gioan Bosco noã löïc töø boû caùc thoùi quen vaø caùc thaùi

ñoä maø thaày cho laø khoâng ñi ñoâi vôùi baäc soáng linh muïc. Toaøn theå

nhöõng söï vieäc ñoù dieãn ra trong baàu khí chung cuûa möùc caéng thaúng

veà tu ñöùc, cuûa söï kieàm cheá vaø söï doàn neùn (control and inhibition).

Khoa tu ñöùc haõm mình ñang taêng tieán cuûa thaày thuùc ñaåy thaày aên

chay, kieâng khem, vaø coù nhöõng côn giaän giöõ vì baûn thaân mình khi

thaày thaáy mình coøn truø tröø trong caùc khaû naêng theá tuïc cuûa mình nhö

taøi kheùo thao dieãn, hay khaû naêng chôi vioâloâng. Söï caêng thaúng tu ñöùc

naøy ñaõ ñöa ngöôøi baïn Coâmoâloâ cuûa thaày tôùi caùi cheát, vaø ñöa chính

Gioan Bosco tôùi choã cuøng kieät cuûa söùc luïc” (LW, tr. 66). Côn beänh

cuûa thaày keùo daøi töø thaùng 4/naêm 1939 ñeán ñaàu naêm 1840, coù veû laø

moät söï keát noái giöõa söï suy nhöôïc vaø vieäc suy suïp cuûa thaàn kinh. Noù

laø keát quaû cuûa caùc döõ kieän sau ñaây: (1) Lyù töôûng linh muïc quaù cao

khieát khieán mình caûm thaáy hoaøn toaøn khoâng xöùng ñaùng; (2) söï daán

thaân quyeát lieät vaø laâu daøi khi chòu chöùc naêm (xem chöông 25); (3)

Khoa tu ñöùc, khoå cheá nhieäm nhaët; (4) Cuù soác cuûa caùi cheát cuûa moät

ngöôøi baïn thaân, Lu-y Coâmoâloâ. Gioan ngaøy caøng theâm oám, aên laø

möûa, nguû khoâng ñöôïc. Sau cuøng baùc só phaûi ra leänh nghæ hoaøn toaøn.

Meï Margheârita ñaõ ñem ñeán cho Gioan Bosco röôïu toát vaø baùnh haït

keâ. Hai toa thuoác cuûa baùc só vaø cuûa meï Margheârita ñoù ñaõ mang laïi

keát quaû toát. (BM I, 357).

153

cuûa Ngaøi, Ngaøi cuõng cho pheùp laø caùc lôøi heïn öôùc vôùi

nhau nhö theá ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh, nhö laø trong tröôøng

hoïp cha vöøa trình baøy.1

1 Don Bosco trong chuyeän Coâmoâloâ coøn vieát theâm: “Khi chaïm ñeán söï

noái keát giöõa töï nhieân vaø sieâu nhieân, con ngöôøi traàn seõ chòu caùc haäu

quaû nghieâm trong. Nhaát laø khi ñoù laø moät chuyeän khoâng caàn thieát cho

vieäc cöùu roãi ñôøi ñôøi”. Theá nhöng coøn coù theå coù moät lyù do khaùc cho

cuoäc hieän veà gaây haõi huøng cuûa Coâmoâloâ. Ñoù laø moät vaøi löông taâm

caàn moät cuù soác maïnh ñeå maø caûnh tænh. Hai ngaøy tröôùc khi cheát,

Coâmoâloâ ñaõ noùi veà caùc baïn mình laø “coù vaøi ngöôøi trong hoï xaáu”

(Chuyeän Coâmoâloâ tr. 86). Don Bosco cuõng coù nhaän xeùt nhö vaäy trong

chöông 129. Trong Ñôøi Soáng cuûa Coâmoâloâ, thuoäc hai aán baûn ñaàu,

Don Bosco coù vieát: “Cha giaùm ñoác chuûng vieän quaû quyeát vôùi cha laø

moät hieäu quaû toát do caùi cheát cuûa Coâmoâloâ taïo neân vaãn coøn toàn taïi

ñeán ngaøy nay.”

154

8.8 Page 78

▲back to top

CHA GIOAN BOREL

PHAÀN THÖÔÛNG - NHAØ AÙO - CHA TIEÁN SÓ THAÀN HOÏC GIOAN

BORRELLI

Trong chuûng vieän cha ñöôïc nhieàu may maén vaø luoân ñöôïc

caùc baïn höõu cuûa cha cuøng caùc beà treân cuûa cha yeâu meán.

Trong kyø thi luïc caù nguyeät, coù leä ban moät phaàn thöôûng laø

60 fraêng cho moät ngöôøi trong moãi lôùp ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng

ñieåm toát nhaát trong hoïc haønh cuõng nhö trong haïnh kieåm

luaân lyù. Thieân Chuùa ñaõ thöïc söï chuùc laønh cho cha vaø

trong saùu naêm cha ôû chuûng vieän, cha luoân nhaän ñöôïc

phaàn thöôûng naøy. Trong naêm thöù hai thaàn hoïc, cha ñöôïc

laøm ngöôøi coi phoøng aùo, moät nhieäm vuï khoâng maáy cao

quí, nhöng laø moät daáu chæ quí baùu cuûa loøng öu aùi cuûa caùc

beà treân, nhôø ñoù cha nhaän ñöôïc theâm 60 fraêng khaùc nöõa.

Nhö theá cha ñaõ ñöôïc höôûng moät nöûa tieàn ñeå ñoùng phí

noäi truù, phaàn coøn laïi thì cha Caffasso ñaày loøng baùc aùi ñaõ

lo lieäu cho cha. Ngöôøi coi phoøng aùo phaûi chaêm lo giöõ gìn

nhaø thôø, phoøng aùo, baøn thôø cho saïch seõ vaø xeáp ñaët ngaên

naép caùc caây ñeøn, caây neán, vaø caùc ñoà ñaïc khaùc caàn thieát

cho vieäc thôø phöôïng thaùnh.

Chính trong naêm ñoù cha coù caùi may maén laø ñöôïc quen

bieát moät trong c aùc vò thöøa taùc vieân nhieät thaønh nhaát cuûa

thaùnh ñöôøng. Ngaøi xuaát hieän taïi phoøng aùo vôùi daùng veû

vui töôi, vôùi nhöõng lôøi leõ ñaày veû khoâi haøi, nhöng luoân

ñöôïc laøm cho maën maø bôûi nhöõng tö töôûng luaân lyù. Khi

155

cha ñaõ quan saùt vieäc ngaøi chuaån bò Thaùnh leã vaø caùm ôn

sau Thaùnh leã, phong thaùi ngaøi, loøng soát saùng trong vieäc

cöû haønh thaùnh, cha nhaän ra ngay ngaøi laø moät vò linh muïc

xöùng ñaùng, vaø teân cuûa ngaøi chính laø linh muïc tieán só thaàn

hoïc Gioan Borrelli cuûa thaønh phoá Toârinoâ.1 Theá roài khi

ngaøi baét ñaàu baøi giaûng cuûa ngaøi, vaø khi caùc baïn ñöôïc

chieâm ngöôõng söï bình daân, söï soáng ñoäng, söï roõ raøng vaø

ngoïn löûa ñöùc aùi xuaát hieän leân trong taát caû caùc lôøi noùi cuûa

ngaøi, thì moãi ngöôøi, ai cuõng nhaéc laïi raèng ngaøi laø moät vò

thaùnh.

1 Cha Borel (1801-1873) luoân ñöôïc Don Bosco vieát baèng aâm tieáng YÙ

troøn ñaày laø Don Borrelli. Ngaøi laø Saleâdieâng tröôùc khi coù caùc tu só

Saleâdieâng. Ngaøi ñoùng moät vai troø toái caàn thieát trong vieäc saùng laäp

Nguyeän XaùÙ. Chæ coù cha Cafasso vaø cha Borel gaén boù vôùi Don Bosco

trong giai ñoaïnkhuûng hoaûng cuûa nhöõng naêm 1845-1846. Chính cha

Borel duy trì coâng vieäc cuûa Nguyeän XaùÙ trong thôøi gian Don Bosco

laâm troïng beänh caän keà vôùi caùi cheát vaøo muøa haï vaø muøa thu naêm

1846. Cha Toång Quaûn Lyù Fedele Giraudi (L’ Oratorio di Don Bosco,

Toârinoâ, S.E. I, 2a ed., pag. 65) vieát veà ngaøi nhö sau: “Con ngöôøi

daùng nhoû beù, nhöng coù taâm hoàn to lôùn vaø quaûng ñaïi naøy, ñaõ laøm

vieäc taïi Nhaø moà coâi Refuge [Choán Aån Naùu], nôi caùc nhaø tuø quoác

gia, vaø raát nhieàu choã khaùc trong thaønh phoá, vaãn coøn tìm ra thôøi giôø

ñeå ñeán laøm vieäc taïi Nguyeän Xaù. Thöôøng laø ñaùnh caép thôøi giôø cuûa

giaác nguû ñeå ñeán ñoù maø giaûi toäi; ngaøi töø choái khoâng cho cô theå ñaõ

meät nhoaøi bôûi bieát bao coâng vieäc ñöôïc nghæ ngôi theo nhu caàu caàn

thieát, ñeå ñeán giaûng cho caùc baïn treû vaøo caùc buoåi chieàu caùc ngaøy leã,

vaø ñeå laøm nheï bôùt cho Don Bosco khoûi gaùnh naëng naøy. Khi ghi nhôù

laïi Cha Borel trong Hoài Kyù, cha Lemoyene ñaõ thoát leân: ‘Muoân ngaøn

ñôøi ca ngôïi vò linh muïc khoân vôøi naøy!’” Moät taám baûng baèng ñoàng

ghim vaøo phieán ñaù caåm thaïch coøn ñöôïc ñaët döôùi coång vaøo gaàn nôi

maø ngaøy xöa coù nhaø nguyeän baèng maùi daïi che Pinardi coøn laø baèng

chöùng cho loøng nhieät thaønh cuûa Ngaøi.

156

8.9 Page 79

▲back to top

Treân thöïc teá, taát caû ñeàu chaïy ñua ñeà ñi xöng toäi vôùi ngaøi,

baøn luaän vôùi ngaøi veà ôn goïi cuûa mình vaø nhaän laáy moät

vaøi lôøi khuyeân laøm kyû nieäm. Caû cha nöõa, cha cuõng muoán

baøn vôùi ngaøi veà nhöõng chuyeän cuûa linh hoàn. Sau cuøng,

cha ñaõ xin ngaøi moät phöông thöùc chaéc chaén ñeå duy trì

tinh thaàn1 ôn goïi trong suoát naêm, vaø caùch rieâng trong dòp

nghæ heø, ngaøi ñaõ ñeå laïi cho cha nhöõng lôøi ñaùng ghi nhôù

naøy: -Vôùi söï lui vaøo trong saâu laéng (ritiratezza) vaø vôùi

vieäc naêng röôùc leã, thaày seõ hoaøn bò vaø gìn giöõ ñöôïc ôn goïi

cuûa mình vaø ñaøo taïo mình thaønh moät ngöôøi giaùo só ñích

thöïc.

Caùc cuoäc linh thao cuûa nhaø thaàn hoïc Borelli taïo thaønh

nhöõng moác ñieåm trong chuûng vieän, vaø cho duø nhieàu naêm

ñaõ troâi qua, nhöng nhöõng lôøi chaâm ngoân thaùnh maø ngaøi

ñaõ khuyeân baûo ôû nôi coâng coäng hoaëc noùi nôi rieâng tö,

vaãn coøn ñöôïc nhaéc laïi.

1 Don Bosco nhaán maïnh ñeán vieäc duy trì tinh thaàn cuûa ñôøi soáng ôn

goïi, nghóa laø nhaém ñeán chaát lieäu cuûa ôn goïi, chöù khoâng chæ nhaém

ñeán vieäc tieáp tuïc soáng baäc giaùo só moät caùch taàm thöôøng, vuï lôøi, nhö

moät ngheà soáng.

157

VIEÄC HOÏC

Veà chuyeän caùc moân hoïc cha bò loâi cuoán bôûi moät söï sai

laàm ñaùng lyù ñaõ ñeå laïi nôi cha nhöõng haäu quaû teä haïi, neáu

nhö moät söï vieäc do Chuùa Quan Phoøng ñaõ khoâng ñeán caát

ñieàu ñoù ñi. Cha ñaõ coù thoùi quen ñoïc caùc taùc phaåm coå

ñieån trong taát caû khoùa hoïc caáp ba1, quaù quen thuoäc vôùi

nhöõng dung maïo vöôït troåi cuûa thaàn thoaïi vaø cuûa caùc caâu

chuyeän truyeàn kyø ngoaïi ñaïo, neân cha khoâng coøn tìm thaáy

thích thuù trong caùc chuyeän tu ñöùc nöõa2. Cha ñaõ ñi tôùi tin

chaéc raèng moät ngoân ngöõ hay vaø söï huøng bieän khoâng theå

dung hoøa vôùi toân giaùo. Chính caùc taùc phaåm cuûa caùc Giaùo

Phuï ñoái vôùi cha xem ra chæ laø moät saûn phaåm cuûa nhöõng

thieân taøi coù giôùi haïn, ngoaïi tröø caùc nguyeân taéc toân giaùo

maø chuùng trình baøy vôùi söùc maïnh vaø söï minh baïch.

Moät hoâm vaøo ñaàu naêm trieát hoïc thöù hai, cha ñi vieáng

Thaùnh Theå, vaø vì khoâng ñem theo vôùi mình cuoán saùch

kinh nguyeän, cha lieàn ñoïc cuoáng Göông Chuùa Gieâsu3.

1 Nguyeân vaên “il corso secondario” töông ñöông vôùi caáp III hieän taïi

ôû Vieät Nam.

2 Hoài ñoù, ngay caû trong giaùo giôùi, caùc moân hoïc coå ñieån vaãn thöôøng

ñöôïc coi laø caùi coát loõi cuûa toaøn boä neàn giaùo duïc.

3 Gioan Bosco baét ñaàu hoïc naêm thöù hai trieát hoïc vaøo thaùng 11/ naêm

1836. Saùch Göông Chuùa Gieâsu seõ maõi maõi laø saùch Don Bosco öa

158

8.10 Page 80

▲back to top

Suy nghó moät caùch chaêm chuù söï cao caû cuûa caùc tö töôûng

vaø caùch thöùc saùng suûa vaø ñoàng thôøi coù thöù töï vaø ñaày chaát

huøng bieän qua ñoù nhöõng chaân lyù lôùn ñöôïc trình baøy, cha

baét ñaàu töï nhuû: -Taùc Giaû Cuoán Saùch naøy laø moät ngöôøi

uyeân thaâm.- Theá roài tieáp tuïc nhöõng laàn khaùc ñoïc taùc

phaåm vaøng naøy, cha ñaõ sôùm nhaän ra laø chæ moät caâu cuûa

noù thoâi coøn chöùa ñöïng bieát bao nhieâu laø giaùo lyù vaø luaân

lyù maø caû nhieàu cuoán saùch coå ñieån ñaõ khoâng chöùa ñöïng

ñöôïc. Chính cuoán saùch naøy ñaõ giuùp cho cha thoâi ñoïc caùc

saùch theá tuïc. Cha daán thaân ñoïc boä saùch cuûa Lòch söû Cöïu

Öôùc vaø Taân Öôùc cuûa Calmet1, vaø caùc saùch Thôøi Coå Do

Thaùi; Veà Cuoäc Chieán Do Thaùi cuûa Flavius Josephus2;

roài saùch cuûa Ñöùc Cha Marchetti veà Thaûo Luaän Veà Toân

Giaùo;3 roài caùc saùch cuûa Frayssinous, Balmes, Zucconi,

vaø nhieàu vaên só toân giaùo khaùc; cha cuõng thöôûng thöùc taùc

phaåm cuûa Fleury, saùch Lòch söû Hoäi Thaùnh cuûa oâng, maø

thích. Khi khoâng theå ñoïc saùch thieâng trong ngaøy, tröôùc khi ñi nguû,

cha ñaõ quì goái treân neàn nhaø, ñoïc vaø suy gaãm moät vaøi caâu trong

saùch(BM IV,318). Hoaëc coù khi cha ruùt cuoán saùch vaø tình côø môûø ra,

môøi goïi ngöôøi khaùc ñoïc nhöõng doøng chöõ ñaàu tieân trong trang ñoù(BM

III,432).

1 Calmet, moät tu só Beâneâñitoâ, nhaø chuù giaûi coâng giaùo toát nhaát cuûa

theá kyû 18.

2 Oâng naøy laø moät ngöôøi thaân Roâma, vaø muoán bieän hoä cho tính chaát

trung thaønh vôùi Do thaùi giaùo cuûa oâng. OÂng laø moät nhaø söû Do thaùi

duy nhaát cuûa thôøi kyø cuoái cuûa cuoäc hình thaønh Saùch Kinh Thaùnh, duø

khoâng phaûi laø moät taùc giaû luoân ñaùng tin töôûng.

3 Cuoán “Thaûo Luaän Veà Toân Giaùo” ñuùng ra laø cuûa Cha Anphonsoâ

Nicolai (Venezia e Genova,1770). Coøn saùch cuûa Ñöùc Cha Marchetti

maø Don Bosco nhaéc tôùi coù leõ laø Boä Nhöõng Söï Baøn Thaûo Coù Tính

Caùch Gia Ñình Veà Lòch Söû Toân Giaùo (Toârinoâ, Bianco, 1823).

159

cha khoâng bieát ñoù laø saùch phaûi traùnh1. Cha cuõng thu

löôm ñöôïc nhieàu ích lôïi khi ñoïc caùc saùch cuûa Cavalca,

Passavanti, Segneri vaø toaøn boä Lòch söû Hoäi Thaùnh cuûa

Henrion2.

Coù leõ caùc con seõ noùi: - Lo ñoïc bieát bao nhieâu saùch nhö

theá, cha khoâng theå hoïc hoûi caùc khaûo luaän cuûa lôùp hoïc

mình. – Chuyeän khoâng phaûi theá. Trí nhôù cuûa cha luoân

tieáp tuïc uûng hoä cha, vaø chæ caàn ñoïc vaø nghe lôøi dieãn

giaûng caùc khaûo luaän taïi lôùp ñaõ ñuû cho cha ñaùp öùng ñaày

ñuû caùc boån phaän cuûa cha. Do ñoù taát caû caùc thôøi giôø thieát

ñònh cho vieäc hoïc hoûi cha coù theå duøng ñeå ñoïc caùc saùch

khaùc nhau. Caùc beà treân ñeàu bieát heát vaø ñaõ ñeå cho cha

ñöôïc töï do laøm ñieàu naøy.

Moät moân hoïc maø cha raát taâm ñaéc laø moân tieáng Hy laïp.

Cha ñaõ hoïc nhöõng yeáu toá chính trong lôùp hoïc moân coå

ñieån, cha ñaõ hoïc vaên phaïm vaø thöïc hieän caùc baøi dòch ñaàu

tieân nhôø vaøo caùc cuoán töï ñieån. Moät cô hoäi toát ñaõ ñeán vôùi

cha moät caùch raát thuaän lôïi ñeå thöïc hieän coâng vieäc naøy.

Naêm 1836, taïi Toârinoâ coù moái ñe doïa cuûa beänh dòch, neân

caùc cha doøng Teân ñaõ sôùm göûi caùc hoïc sinh noäi truù cuûa

1 Coù theå Don Bosco thích phaåm chaát vaên chöông vaø tính caùch neâu

göông laønh cuûa taùc giaû naøy, nhöng oâng chuû tröông chuû thuyeát “Giaùo

Hoäi Kieåu Phaùp” (Gallicalism), choáng laïi”Lòch Caùc Saùch Caám”

(Index) cuûa Toøa Thaùnh. Don Bosco ngaàm cho raèng caùc beà treân chöa

thaän troïng ñuû trong vieäc ñeå caùc chuûng sinh tieáp xöùc vôùi nhöõng saùch

coù quan ñieåm leäch laïc ôû vaøo luùc hoï chöa coù yù thöùc cao ñoä.

2 Auguste Henrion (1805-1862), söû gia veà Hoäi Thaùnh coù khuynh

höôùng thieân veà “Giaùo Hoäi Kieåu Phaùp” (Gallicalism)

160

9 Pages 81-90

▲back to top

9.1 Page 81

▲back to top

tröôøng Ñöùc Meï Nuùi Caùc-men1 töø tröôøng Carmine veà

nhaø nghæ taïi Montaldo. Vieäc göûi hoïc sinh veà nhaø nghæ

sôùm naøy ñoøi hoûi nhaân vieân daïy hoïc phaûi ñöôïc taêng gaáp

ñoâi, bôûi vì vaãn phaûi giaûi quyeát caùc lôùp hoïc cho caùc hoïc

sinh ngoïai truù vaãn coøn tieáp tuïc tôùi tröôøng [taïi Toârinoâ],

Ngöôøi ta ñaõ thænh caàu cha Caffasso, vaø ngaøi ñeà nghò cha

daïy moân Hy laïp cho moät lôùp. Ñieàu aáy thuùc ñaåy cha

nghieâm chænh hoïc tieáng Hy laïp nhieàu hôn ñeå coù theå ñöùng

lôùp. Hôn theá nöõa, cha coøn tìm ñöôïc moät linh muïc cuûa

Doøng Teân teân laø Bini, moät hoïc giaû Hy laïp uyeân thaâm.

Cha ñaõ thuï höôûng ñöôïc töø nôi ngaøi raát nhieàu lôïi ích. Chæ

trong boán thaùng, ngaøi ñaõ giuùp cho cha dòch haàu nhö toaøn

boä Taân öôùc, hai cuoán saùch ñaàu cuûa Homero, nhieàu thi ca

cuûa Pindaro vaø cuûa Anacreonte.2 Vò linh muïc xöùng ñaùng

naøy ngöôõng moä thieän chí cuûa cha, ñaõ tieáp tuïc phuï ñaïo

cha trong boán naêm; moãi tuaàn ngaøi ñoïc moät baøi vieát Hy

laïp hay moät baøi chuyeån ngöõ töø tieáng Hy laïp maø cha göûi

tôùi cho ngaøi, vaø mau maén söûa chöõa vaø roài göûi laïi cho cha

1 Tröôøng naøy laø moät tröôøng noäi truù cho caùc hoïc sinh quí toäc taïi

Toârinoâ, laáy teân cuûa noù töø Tu vieän Caùc-men vaø nhaø thôø Ñöùc Meï Nuùi

Caùc men ôû ñöôøng Carmine. Tuy raát coù theá giaù, nhöng ñaõ bò deïp vaø

tòch thu naêm 1848 vì côn soát choáng Doøng Teân. Tröôøng coù moät nhaø

nghæ mieàn queâ tuyeät vôøi taïi Montaldo, moät laøng caùch Chieri khoaûng

6km4. Thaày giaùo só Bosco daïy Hy laïp vaø giaùm thò nhaø nguû töø 1/7 tôùi

17/10. Vò Giaùm ñoác cuûa tröôøng ñaõ nhaän ñònh veà Gioan Bosco trong

moät tôø xaùc nhaän ñöôïc löu giöõ taïi chuûng vieän Chieri vôùi caùc phaåm

chaát honestate morum, pietate in Deum et Sacramentorum

frequentia [luaân lyù laønh maïnh, thaûo hieáu cuøng Thieân Chuùa, naêng

chòu caùc bí tích]

2 Pindar (522?-443 tCN) vaø Anacreonte (572?-488 tCN) laø nhöõng thi

só tröõ tình.

161

vôùi nhöõng nhaän xeùt thích hôïp. Nhôø theá cha coù theå dòch

tieáng Hy laïp deã daøng nhö dòch tieáng La tinh.

Cuõng trong thôøi gian naøy cha ñaõ hoïc tieáng Phaùp vaø caùc

nguyeân taéc cuûa tieáng Do thaùi. Cha raát quí chuoäng ba thöù

tieáng Do thaùi, Hy laïp vaø Phaùp naøy, chæ sau tieáng La tinh

vaø tieáng YÙ maø thoâi.

162

9.2 Page 82

▲back to top

THUÏ PHONG LINH MUÏC

CAÙC CHÖÙC THAÙNH . ÑÔØI SOÁNG LINH MUÏC

Naêm Comollo qua ñôøi (1839), cha ñaõ tieáp nhaän leã nghi

caét toùc cuøng vôùi boán chöùc nhoû vaøo naêm thaàn hoïc thöù ba.

Sau naêm ñoù, cha nghó ra moät yù töôûng laø thöû moät chuyeän

maø vaøo thôøi ñoù ít ai ñöôïc pheùp: laø thöïc hieän moät khoùa

hoïc trong kyø nghæ heø. Ñeå ñaït ñöôïc vieäc naøy, cho khoâng

xuùc tieán vôùi moät ai, maø chæ trình dieän vôùi Ñöùc Toång

Giaùm Muïc Fransoâni1, xin ngaøi cho ñöôïc hoïc caùc khaûo

luaän thuoäc naêm thöù tö2 trong kyø heø ñoù vaø nhôø theá maø coù

theå hoaøn thaønh naêm hoïc thöù naêm vaøo nieân khoùa 1840-

1841. Cha vieän daãn lyù do laø cha ñaõ lôùn tuoåi, ñaït troïn 24

tuoåi roài.

1 Ñöùc Toång Giaùm Muïc Lu-y Fransoâni (1789-1862) laø ngöôøi baûo trôï

vó ñaïi cuûa Don Bosco. Ngaøi laø Toång Giaùm Muïc Toârinoâ töø naêm 1832,

ngaøi choáng laïi vieäc thu naïp ñaát Toøa Thaùnh vaøo Nöôùc YÙ. Naêm 1850,

chính quyeàn YÙù ñaøy ngaøi, vaø ngaøi phaûi cai trò giaùo phaän töø Lyons.

Ngaøi ñöôïc coi laø vò töû ñaïo cho quyeàn cuûa Toøa Thaùnh. Ngaøi khích leä

Don Bosco trong coâng cuoäc Nguyeän XaùÙ, san baèng caùc choáng ñoái

baát lôïi cho Don Bosco, vaø ñaët Don Bosco ñöùng ñaàu taát caû caùc

Nguyeän XaùÙ trong thaønh phoá. Ngaøi chaáp thuaän caùc giai ñoaïn sô khôûi

cuûa Tu Hoäi Saleâdieâng (Xem BM II-VI).

2 Goàm khaûo luaän cuûa Alasia veà Bí tích Thoáng Hoái vaø khaûo luaän cuûa

Gazzaniga veàThaùnh Theå (Stella,LW, pp. 49-50)

163

Ñöùc Cha ñaõ tieáp ñoùn cha vôùi bieát bao taám loøng yeâu

thöông, vaø nhaän ra thaønh quaû cuûa caùc cuoäc thi cöû cuûa cha

ñaõ traûi qua cho tôùi giôø naøy taïi chuûng vieän, ngaøi ñaõ ban

ñaëc aân cha ñaê thænh nguyeän vôùi ñieàu kieän cha mang theo

vôùi mình taát caû caùc khaûo luaän cuûa khoùa hoïc maø cha

muoán döï thi. Linh muïc tieán só thaàn hoïc Cinzano, cha

quaûn haït cuûa cha, chòu traùch nhieäm thi haønh yù muoán cuûa

beà treân. Trong hai thaùng, cha ñaõ coù theå hoïc xong caùc

khaûo luaän ñaõ ñöôïc qui ñònh vaø trong muøa thu, nhaèm vaøo

moät trong boán dòp phong chöùc,1cha ñaõ ñöôïc nhaän vaøo

chöùc phuï phoù teá.2 Giôø ñaây cha ñaõ bieát caùc nhaân ñöùc ñöôïc

yeâu caàu cho böôùc tieán chöùc raát quan troïng naøy, cha ñaõ

xaùc tín raèng cha ñaõ chöa ñöôïc chuaån bò ñaày ñuû; nhöng

khoâng coù moät ai tröïc tieáp chaêm lo cho ôn goïi cuûa cha,

neân cha ñeán thænh vaán lôøi khuyeân cuûa cha Caffasso, vaø

ngaøi noùi vôùi cha laø cöù tieán leân phía tröôùc vaø luoân luoân

döïa vaøo lôøi cuûa ngaøi. Trong möôøi ngaøy linh thao ñöôïc

1 Boán dòp phong chöùc naøy thöôøng ñöôïc thöïc hieän trong caùc dòp aên

chay ba ngaøy, ñöôïc tuaân giöõ vaøo caùc thöù tö, thöù saùu vaø thöù baåy

tröôùc Chuùa nhaät thöù nhaát muøa chay, sau leã Chuùa Thaùnh Thaàn hieän

xuoáng, vaø vaøo tröôùc leã Suy Toân Thaùnh Giaù (14/9), vaø tröôùc leã thaùnh

Lucy (13/thaùng 12). Taïi Toârinoâ, caùc dòp phong chöùc thöôøng ñöôïc cöû

haønh tröôùc Chuùa nhaät thöù tö muøa chay (Caselle, Gioavanni Bosco

Studente, pp. 203,207).

2 Chöùc phuï phoù teá ñöa thaày chuûng sinh gia nhaäp vónh vieãn ñôøi giaùo

só, chaáp nhaän vónh vieãn baäc ñoäc thaân vaø traùch nhieäm ñoïc caùc phuïng

vuï giôø kinh. Ñeán naêm 1973, Giaùo Hoäi boû chöùc naøy, vaø caùc cam keát

thuoäc chöùc thaùnh naøy chuyeån sang cho chöùc phoù teá. Ñeå ñöôïc nhaän

vaøo chöùc phuï phoù teá, caàn phaûi coù moät taøi saûn cho cuoäc soáng giaùo só

laø 5000 lire. Vì phaàn gia saûn Gioan Bosco ñöôïc höôûng khoâng leân tôùi

con soá ñoù, cho neân anh Giuse Bosco phaûi cho ngaøi moät maûnh caùnh

ñoàng nöõa nay goïi laø “Caùnh Ñoàng cuûa Gia saûn cuûa Don Bosco”

164

9.3 Page 83

▲back to top

thöïc hieän taïi nhaø Truyeàn Giaùo1 Toârinoâ, cha ñaõ xöng toäi

chung, ñeå cha giaûi toäi coù theå coù moät yù töôûng roõ raøng veà

löông taâm cuûa cha vaø cho cha lôøi khuyeân thích hôïp. Cha

öôùc ao hoaøn thaønh caùc boån phaän hoïc haønh cuûa cha,

nhöng run sôï tröôùc tö töôûng phaûi raøng buoäc mình cho

suoát caû ñôøi; do ñoù cha khoâng muoán laáy moät quyeát ñònh

vónh vieãn, neáu khoâng phaûi laø sau khi ñaõ coù söï ñoàng yù

hoaøn toaøn cuûa cha giaûi toäi.

Keå töø ñoù cha ñaõ daán thaân toät ñoä thöïc haønh lôøi khuyeân

cuûa linh muïc tieán só thaàn hoïc Borrelli: Vôùi söï lui vaøo

trong saâu laéng (ritiratezza) vaø vieäc röôùc leã thöôøng xuyeân,

mình seõ gìn giöõ vaø hoaøn bò ñöôïc ôn goïi cuûa mình. Sau

ñoù, trôû laïi chuûng vieän, cha ñöôïc ghi danh vaøo soá caùc anh

em naêm thöù naêm thaàn hoïc, vaø cha ñöôïc ñaët laøm Tröôûng

Nhieäm2, laø traùch nhieäm cao nhaát maø moät chuûng sinh coù

theå ñöôïc naâng leân.Vaøo thöù baåy tuaàn thöù tö muøa chay

naêm 1841, cha nhaän chöùc Phoù Teá, vaø vaøo muøa chòu chöùc

kyø heø cha ñöôïc thuï phong linh muïc. Nhöng caùi ngaøy ñau

ñôùn nhaát chính laø ngaøy cha phaûi vónh vieãn töø giaõ chuûng

vieän. Caùc beà treân yeâu meán cha, vaø lieân tuïc bieåu loä caùc

daáu thöông yeâu. Caùc baïn höõu thaát voâ cuøng thaân thieát vôùi

cha. Coù theå noùi cha soáng cho hoï, vaø hoï soáng cho cha. Ai

caàn caïo raâu hay caét voøng toùc treân ñaàu theo nghi leã caét

toùc, ñeàu ñeán vôùi cha. Ai caàn muõ Beâ-reâ giaùo só, caàn may

1 Ñöùc Toång Giaùm Muïc Chiaveroti ñaõ trao phoù cho Tu Hoäi Truyeàn

Giaùo Thaùnh Vinh Sôn traùch nhieäm ñaøo luyeän haøng giaùo só Toârinoâ.

Vì theá, caùc cha Vinh Sôn ñaëc traùch nhaø linh thao taïi nôi naøy laø soá

23, ñöôøng XX Settembre, xöa thaùnh Jane Frances de Chantal ñaõ laäp

tu vieän Ñöùc Meï Thaêm Vieáng taïi ñoù. Caùc cha Vinh Sôn ñaõ du nhaäp

vaøo Toârinoâ linh ñaïo cuûa cha Berulle vaø cuûa thaùnh Phanxicoâ Saleâ.

2 Tröôûng Traøng = Hoä Tröïc Vieân cuûa caùc chuûng sinh.

165

hay vaù moät chieác aùo naøo, thì cöù nhôø Bosco. Bôûi ñoù cuoäc

chia tay naøy laø voâ cuøng ñau ñôùn cho cha1, moät söï chia

tay vôùi caùi nôi maø mình ñaõ soáng saùu naêm, nôi mình ñaõ

ñöôïc giaùo duïc, ñaõ nhaän laõnh khoa hoïc, tinh thaàn giaùo só

vaø taát caû caùc daáu cuûa loøng toát yeâu thöông maø mình coù

theå öôùc ao ñöôïc.

Ngaøy thuï phong linhmuïc cuûa cha nhaèm vaøo Leã Voïng

Kính Ñöùc Chuùa Trôøi Ba ngoâi, vaø cha ñaõ cöû haønh thaùnh leã

ñaàu tieân cuûa cha taïi nhaø thôø thaùnh Phanxicoâ Assisi, nôi

Cha Caffasso laø giaùm ñoác Tröôøng Thaàn Hoïc Luaân Lyù vaø

Thuaät Huøng Bieän Thaùnh.2 Duø queâ höông cha ñang noùng

loøng mong moûi cha, vì nhieàu naêm nay ñaõ khoâng coù leã môû

tay naøo taïi ñoù, nhöng cha thích cöû haønh thaùnh leã moät

caùch eâm ñeàm taïi Toârinoâ hôn, vaø hoâm ñoù cha coù theå coi

laø ngaøy ñeïp nhaát ñôøi cha. Trong Kinh Caàu Nhôù Ñeán

Nhöõng Ngöôøi Ñaõ Qua Ñôøi cuûa thaùnh leã ñaùng ghi nhôù

ñoù, cha coá gaéng heát söùc soát saùng nhaéc nhôû ñeán taát caû caùc

thaày daïy, caùc aân nhaân thieâng lieâng vaø vaät chaát cuûa cha,

vaø caùch rieâng laø cha Calosso xieát bao nhôù thöông, maø

cha luoân luoân ghi nhôù nhö laø vò aân nhaân vó ñaïi vaø cao caû.

Thöù hai cha ñi cöû haønh thaùnh leã taïi nhaø thôø Ñöùc Meï An

1 Caùc baïn cuûa Gioan Bosco cuõng buoàn nhö theá vì ngaøy chia tay. Toøa

Giaùm Muïc Toârinoâ coøn löu giöõ lôøi nhaän ñònh toång quaùt veà chuûng sinh

Gioan Bosco: “Nhieät thaønh vaø ñaày höùa heïn”. Ñieåm thi cuoái cuøng

cuûa thaày vaøo 15/thaùng 5 laø Toát Nhaát theâm daáu + (A+).

2 Nhaø thôø naøy tröôùc thuoäc caùc Tu só Phanxicoâ, vaø sau ñoù quaân ñoäi

Napoleâoân bieán thaønh traïi binh. Naêm 1818, Linh muïc thaàn hoïc tieán só

Guala, chuû trì nhaø thôø, ñaõ thieát laäp taïi ñaây Tröôøng Noäi Truù Giaùo só

ñeå ñaøo taïo haøng giaùo só treû. Coù hai ñôït giaûng daïy moãi ngaøy Caùc lôùp

daïy cuûa cha Cafasso trôû thaønh noåi tieáng thôøi ñoù.

166

9.4 Page 84

▲back to top

Uûi1, ñeå taï ôn raát thaùnh Trinh Nöõ vì muoân vaøn ôn hueä maø

cha ñaõ nhaän ñöôïc töø Ñöùc Gieâsu, Ngöôøi Con Yeâu Chí

Thaùnh cuûa Meï.

Sang thöù ba cha ñeán Chieri cöû haønh thaùnh leã trong nhaø

thôø thaùnh Ñaminh2, taïi ñoù coù giaùo sö cuõ cuûa cha, cha

Giusiana soáng, ñoùn chôø cha vôùi taám loøng hieàn phuï.

Trong thaùnh leã ñoù, ngaøi luoân khoùc vì suùc ñoäng. Cha qua

caû ngaøy hoâm ñoù vôùi ngaøi, vaø cha coù theå goïi ngaøy hoâm ñoù

laø ngaøy soáng ôû treân thieân ñaøng.

Thöù naêm, leã troïng kình Mình Thaùnh Chuùa Kitoâ, cha thoûa

maõn nguyeän voïng cuûa caùc ngöôøi ôû queâ höông cuûa cha,

haùt thaùnh leã vaø cöû haønh long troïng kieäu Thaùnh Theå

3åtrong buoåi leã troïng theå naøy. Cha xöù ñaõ muoán môøi gia

ñình cha, caùc giaùo só vaø caùc chính quyeàn döï böõa tieäc.

Taát caû ñeàu tham döï trong böõa tieäc vui aáy vì cha thöïc söï

1 Ñöùc Meï An Uûi laø boån maïng chính cuûa thaønh Toârinoâ. Nhaø thôø

kínhMeï raát ñöôïc giaùo daân suøng kính, naèm taïi ñöôøng Ñöùc Meï An Uûi,

vaø naèm ôû phía nam ñöôøng Regina Margherita Xaùc Cha Thaùnh

Cafasso ñöôïc ñaët naèm taïi ñaây.

2 Nhaø thôø thaùnh Ñaminh naøy ñöôïc xaây töø theá kyû XIV, ñöôïc uûy thaùc

cho caùc cha Ñaminh, doøng cuûa cha giaùo sö Giusiana. Chieác thaét löng

laøm pheùp laï cuûa thaùnh Toâma Aquinoâ ñöôïc löu giöõ ôû ñaây. Baøn thôø

caïnh kính Ñöùc Meï Maân coâi nôi Don Bosco laøm leã naèm ôû hoâng phía

giöõa.

3 Töø caùc vaên lieäu khaùc, chuùng ta bieát ñöôïc vaøo thöù tö, Don Bosco cöû

haønh thaùnh leã trong Nhaø thôø chính toøa Chieri, taïi baøn thôø Ñöùc Meï

caùc ôn suûng, nôi ngaøi thöôøng caàu nguyeän khi coøn tuoåi treû.

Thaùnh leå taïi “nhaø queâ” cuûa ngaøi ñöôïc cöû haønh taïi thaùnh ñöôøng

thaùnh Anreâ ôû Castelnuovoâ, nôi cha Cinzano vaãn coøn laø cha xöù. Leã

Mình Thaùnh Chuùa Kitoâ vaãn coøn laø ngaøy leã buoäc vaø laø ngaøy nghæ

coâng coäng khi ñoù.

167

ñöôïc yeâu meán raát nhieàu bôûi caùc daân queâ cuûa cha vaø moïi

ngöôøi ñeàu vui möøng vì taát caû nhöõng gì ñaõ coù theå chuyeån

thaønh ñieàu toát laønh cho cha. Chieàu hoâm ñoù cha trôû veà

nhaø cha1 Nhöng khi cha veà gaàn nhaø cha vaø nhìn laïi choã

cuûa giaác mô cha ñaõ mô naêm leân 9 tuoåi, cha khoâng khoûi

nöùc nôû vaø traøo nöôùc maét, vaø thoát leân: -Thaät laø kyø dieäu

bieát bao caùc döï ñònh cuûa Chuùa Quan Phoøng! Thieân Chuùa

ñaõ thaät söï caát nhaéc leân töø ñaát moät ñöùa beù ngheøo khoå ñeå

ñaët noù giöõa caùc khanh töôùng cuûa daân ngaøi.

1 Naêm 1839, anh Giuse Bosco ñaõ töï mình xaây laáy moät caên nhaø caùch

caên nhaø xöa ít thöôùc, vaø anh cuøng vôï con vaø meï Margheârita trôû laïi

Becchi. Don Bosco thöôøng caûm kích nhaéc laïi giaây phuùt trôû veà nhaø

caûm ñoäng cuûa ñaàu ñôøi linh muïc naøy. Cha Lemoyene ghi laïi lôøi noùi

maø meï Margheârita noùi vôùi Don Bosco, taân linh muïc: “Con baây giôø

laø linh muïc vaø con cöû haønh thaùnh leã. Cho neân con gaàn Chuùa Gieâsu

Kitoâ. Nhöng con haõy nhôù baét ñaàu cöû haønh thaùnh leã laø baét ñaàu chòu

ñau khoå. Con khoâng nhaän ra ñieàu naøy ngay baây giôø, nhöng daân daàn

con seõ hieåu laø meï con noùi ñuùng. Meï chaéc chaén raèng con seõ luoân caàu

nguyeän cho meï moãi ngaøy, duø laø khi meï soáng hay cheát, vaø ñieàu ñoù laø

ñuû cho meï. Töø nay trôû ñi, con phaûi nghó duy veà moät ñieàu laø cöùu roãi

caùc linh hoàn; ñöøng bao giôø con phaûi lo laéng cho meï. (BM I,388)

Trong caû boán dòp, Meï Margheârita ñeàu khuyeân nhuû Gioan Bosco:

Dòp röôùc leã laàn ñaàu, dòp choïn ôn goïi, dòp maëc aùo giaùo só vaø dòp chòu

chöùc linh muïc.

168

9.5 Page 85

▲back to top

NHÖÕNG QUYEÁT ÑÒNH KHI CHÒU CHÖÙC LINH MUÏC

Xin ghi laïi ôû ñaây nhöõng quyeát ñònh cuûa Don Bosco khi

chòu chöùc linh muïc, ñöôïc chính ngaøi vieát

trong moät cuoán vôû

Kyû nieäm tuaàn phoøng tröôùc khi cöû haønh thaùnh leã ñaàu tieân

cuûa toâi. Moät linh muïc khoâng leân thieân ñaøng hay xuoáng

hoûa nguïc moät mình. Neáu linhmuïc thöïc haønh coâng vieäc

cuûa Thieân Chuùa, thì seõ leân thieân ñaøng vôùi nhieàu linh hoàn

mình ñaõ cöùu baèng göông saùng cuûa mình. Neáu linhmuïc

gaây neân göông muø, thì seõ ñi vaøo nôi hö maát vôùi caùc linh

hoàn bò keát aùn xuyeân qua göông muø cuûa linh muïc. Cho

neân toâi nguyeàn giöõ caùc quyeát ñònh sau ñaây:

1. Khoâng bao giôø ñi daïo tröø phi vì caùc lyù do quan

troïng nhö ñi thaêm keû lieät,v.v.

2. Seõ raát nghieâm nhaët trong vieäc söû duïng thôøi giôø

cuûa mình.

3. Chòu ñau ñôùn, laøm vieäc, haï mình trong moïi söï,

khi ñoù laø vaán ñeà cöùu caùc linh hoàn1

4. Ñöùc aùi vaø söï dòu daøng cuûa thaùnh Phanxicoâ Saleâ

phaûi höôùng daãn toâi2

1 Xem Hieán Luaát SDB 1984 khoaûn 18.

2 Laàn ñaàu tieân Don Bosco noùi ñeán thaùnh Phanxicoâ Saleâ. Nhöng cha

Giaconnelli baïn cuûa cha laøm chöùng raèng cuõng coù moät ngöôøi baïn

chuûng sinh coù cuøng moät teân goïi laø Gioan Bosco. Ñeå phaân bieät, thì

baïn cuûa ngaøi choïn bieät danh laø Gioan Bosco Nespolo [goã caây sôn

traø, cöùng vaø coù nhieàu maét], coøn ngaøi choïn bieät danh laø Gioan Bosco

Saleâ [thaân goã saäy, meàn vaø deûo dai]. Phaûi chaêng ñoù laø daáu Don

Bosco ñaõ bieát ñeán thaùnh Phanxicoâ Saleâ vaø quyeát hoïc nôi ngaøi nhaân

ñöùc baùc aùi, diu daøng ñeå kieàm cheá tính nhaïy caûm vaø raát deã noåi noùng

cuûa baûn thaân mình?

169

5. Toâi seõ baèng loøng vôùi baát cöù cuûa aên naøo ñöôïc doïn,

mieãn laø khoâng nguy haïi cho söùc khoûe.

6. Toâi seõ chæ uoáng röôïu pha nöôùc laõ, vaø chæ trong

möùc noù coù lôïi cho söùc khoûe.

7. Laøm vieäc laø moät vuõ khí maïnh meõ choáng laïi caùc

keû thuø cuûa linh hoàn. Do ñoù toâi seõ chæ nguû khoâng

hôn 5 tôùi 6 giôø. Ban ngaøy toâi seõ khoâng nguû, nhaát

laø sau böõa aên tröa. Chæ khi naøo beänh taät, toâi môùi

aùp duïng luaät tröø cho ñieàu luaät naøy.

8. Toâi seõ daønh thôøi giôø moãi ngaøy ñeå suy gaãm vaø doïc

saùch thieâng lieâng. Trong ngaøy toâi seõ ñi vieáng

Thaùnh Theå trong moät luùc ngaén, hay ít nhaát naâng

loøng toâi leân trong kinh nguyeän. Toâi seõ qua ít nhaát

moät khaéc chuaån bò cho Thaùnh Leã, vaø moät khaéc

nöõa ñeå caùm ôn sau Thaùnh Leã.

9. Toâi seõ khoâng bao giôø thoûa maõn mình trong

chuyeän vaõn vôùi phuï nöõ, tröø khi ñeå nghe xöng toäi,

hay khi vì caàn thieát cho lôïi ích thieâng lieâng cuûa

hoï (BM I, 385).

170

9.6 Page 86

▲back to top

ÑAÀU ÑÔØI LINH MUÏC

NHÖÕNG KHÔÛI ÑAÀU CUÛA THÖØA TAÙC VUÏ THAÙNH . BAØI

GIAÛNG TAÏI LAVRIANO VAØ GIOAN BRINA

Trong naêm ñoù (1841), cha xöù cuûa cha thieáu cha phoù, neân

cha hoaøn thaønh nhieäm vuï naøy trong naêm thaùng. Cha caûm

thaáy raát höùng thuù vôùi coâng vieäc naøy. Cha giaûng trong taát

caû caùc Chuùa Nhaät, thaêm vieáng nhöõng ngöôøi oám ñau, cho

hoï chòu caùc bí tích, ngoaïi tröø pheùp giaûi toäi, vì cha chöa

thi ñeå ñöôïc ban pheùp thöïc haønh quyeàn giaûi toäi1. Cha chuû

trì leã tang, giöõ caùc soå saùch giaùo xöù trong traät töï, laøm

nhöõng xaùc nhaän veà tình traïng khoù ngheøo2 vaø caùc chuyeän

khaùc nöõa. Nhöng nieàm vui söôùng cuûa cha laø ñöôïc daïy

giaùo lyù cho treû con, vui chôi va ønoùi chuyeän vôùi chuùng.

Chuùng thöôøng töø Murialdo ñeán thaêm cha; khi cha trôû veà

nhaø, chuùng luoân baâu laáy cha. Theá roài trong caû xöù queâ

naøy, boïn treû baét ñaàu trôû thaønh nhoùm baïn thaân thieát. Khi

cha ra khoûi nhaø xöù, cha luoân ñöôïc caû moät ñaùm ñoâng caùc

treû em ñi theo, vaø baát cöù nôi naøo cha ñeán, cha luoân ñöôïc

bao quanh bôûi nhöõng ngöôøi baïn beù nhoû cuûa cha, chuùng

vui chôi ñaàm aám vôi cha.

1 Taân linh muïc phaûi thi ñeå chöùng toû khaû naêng cuûa mình. Don Bosco

ñöôïc taïm ban quyeàn giaûi toäi ngaøy 30-11-1842, vaø quyeàn giaûi toäi

vónh vieãn ngaøy 10-6-1843.

2 Ñeå cho moät ngöôøi ñöôïc höôûng trôï caáp xaõ hoäi.

171

Vì cha coù ñöôïc moät söï deã daõi lôùn lao trong vieäc trình baøy

lôøi Chuùa, neân cha thöôøng ñöôïc kieám tìm ñeå ñi giaûng,

nhaát laø trong caùc dòp ñaïi leã taïi nhöõng laøng beân caïnh. Cha

ñaõ ñöôïc môøi giaûng leã thaùnh Benignus taïi Lavriano vaøo

cuoái thaùng 10 naêm ñoù. Cha vui söôùng nhaän lôøi, vì ñoù laø

queâ höông cuûa ngöôøi baïn vaø ñoàng moân vôùi cha laø cha

Gioan Grassiano1, giôø ñaây laø cha xöù Scalenghe. Cha ñaõ

öôùc ao toân vinh dòp leã troïng ñoù, vaø do ñoù cha ñaõ chuaån bò

vaø vieát baøi giaûng baèng ngoân töø bình daân nhöng trong

saùng; cha ñaõ ghi baøi giaûng vaøo trí nhôù, tin chaéc raèng

mình seõ ñöôïc vinh döï nhôø ñoù. Nhöng Thieân Chuùa ñaõ

muoán cho moät baøi hoïc kinh khuûng ñeå söûa daïy thôùi hö

vinh cuûa cha. Vì ñoù laø ngaøy leã, neân tröôùc khi ñi, cha ñaõ

phaûi cöû haønh thaùnh leã cho daân trong xöù. Do ñoù cha phaûi

ñi baèng ngöïa ñeå tôùi ñoù kòp giaûng. Ñi ñöôïc nöûa ñöôøng vöøa

chaïy nöôùc kieäu vöøa phi taåu maõ, cha ñaõ tôùi thung luõng

Casaborgone naèm ôû giöõa xöù Cinzano vaø Bersano khi töø

moät caùnh ñoàng keâ moät ñaøn chim seû thình lình caát caùnh,

tieáng bay oàn aøo khieán con ngöïa khieáp haõi vuoät chay töù

tung treân con ñöôøng2, treân caùnh ñoàng vaø treân ñoàng coû.

1 Cha Grassino (1820-1902) vaøo chuûng vieän naêm 1840, giuùp Don

Bosco laøm giaùm ñoác Nguyeän XaùÙ Borgo Vanchiglia (Toârinoâ) vaø phoù

giaùm ñoác Nguyeän XaùÙ Valñoáccoâ, sau laøm giaùm ñoác tieåu chuûng vieän

Giaveno khi chuûng vieän coøn ôû döôùi quyeàn Don Bosco. Ngaøi khoâng

trôû thaønh saleâdieâng.

2 Gioan Bosco hoïc cöôõi ngöïa naêm 1832, sau naêm maø caäu phaûi hoïc

thoâng qua ba lôùp. Do ñoù caàn oân taäp laïi cho chaéc chaén, caäu ñaõ theo

hoïc heø taïi Castelnuovoâ vôùi cha phoù cuûa giaùo xöù, vaø vì theá caäu ñöôïc

ôû laïi taïi nhaø xöù. Ñeå buø laïi, cha xöù Castelnuovoâ khi aáy laø cha

Dassano cho caäu chaém soùc con ngöïa cuûa ngaøi vaøo caùc giôø roãi, nhôø

theá Gioan Bosco coù giuùp hoïc cöôõi ngöõa, thaäm chí ñaõ coù theå ñöùng

treân löng ngöõa khi ngöïa phi nöôùc ñaïi. Theá nhöõng ñieàu aáy khoâng

172

9.7 Page 87

▲back to top

Cha giöõ chaët laáy chieác yeân ngöïa, nhöng nhaän thaáy chieác

yeân ngöïa ñang ngaû xuoáng döôùi phía buïng ngöïa, cha coá

gaéng nghieâng ngöôøi laïi ñeå giöõ theá quaân bình; nhöng

chieác yeân bò xoay treäch choã ñaõ tung cha leân cao, vaø cha

ngaõ chuùi ñaàu xuoáng, nhaøo vaøo moät ñaùm ñaù ñaõ bò cheû vôõ.

Moät ngöôøi töø ngoïn ñoài gaàn ñoù ñaõ nhìn ñöôïc caùi tai naïn

ñaùng thöông naøy, vaø cuøng vôùi moät teân ñaày tôù, oâng ta

chaïy laïi cöùu naïn cho cha, vaø thaáy cha ñaõ baát tænh, oâng ta

ñöa cha veà nhaø oâng ta vaø ñaët cha naèm vaøo moät chieác

giöôøng toát nhaát oâng ta coù. OÂng chaêm soùc cho cha baèng

voâ vaøn söï chaêm noùm aân caàn nhaát; moät giôø sau cha hoài

tænh vaø bieát mình ñang ôû nhaø moät ngöôøi khaùc.

- Xin cha ñöøng ngaïi, oâng chuû nhaø noùi vôùi cha, cha

ñöøng lo nghó vì ñang ôû taïi moät nhaø ngöôøi khaùc. ÔÛ

ñaây cha seõ khoâng thieáu ñieàu gì. Con ñaõ sai ngöôøi

ñi tìm thaày thuoác; vaø moät ngöôøi khaùc ñi baét con

ngöïa. Con laø moät ngöôøi daân queâ, nhöng con coù ñuû

nhöõng thöù con caàn. Cha coù thaáy ñau khoâng?

- Xin Thieân Chuùa traû coâng cho bieát bao nhieâu laø tình

baùc aùi cuûa baùc, hôõi oâng baïn toát laønh cuûa toâi. Toâi

nghó laø khoâng coù gì heä troïng laém; coù leõ toâi bò beå

vai, bôûi toâi khoâng theå cöû ñoäng noù ñöôïc nöõa. Toâi

ñang ôû ñaâu ñaây nhæ?

- Cha ñang ôû treân ñoài Bersano, taïi nhaø cuûa Gioanni

Calosso, bieät danh laø Brian [Söông giaù]1, moät

haúng ñaûm baûo laø Gioan ñaõ hoaøn toaøn laøm chuû vieäc cöôõi ngöïa, bao

goàm caùc yeáu toá neàn taûng, keå caû vieäc buoäc yeân ngöïa, nhö trong

tröôøng hôïp saép xaåy ra sau ñaây.

1 Teân ñeäm Brina [Söông giaù] coù theå phaùt xuaát töø mieàn queâ cuûa chính

oâng ta!

173

ngöôøi toâi tôù khieâm haï phuïc vuï cho cha. Con cuõng

ñaõ töøng ñi laïi quanh vuøng vaø cuõng ñaõ töøng phaûi

caàn ñeán nhöõng ngöôøi khaùc. OÂ, bieát bao nhieâu

chuyeän ñaõ xaåy ra cho con khi ñi döï caùc hoäi chôï vaø

caùc chôï phieân!

- Trong khi chuùng ta ñôïi thaày thuoác ñeán, baùc cöù keå

cho toâi nghe theâm veà caâu chuyeän.

- OÂi, bieát bao nhieâu chuyeän con coù theå keå ra; Cha

haõy laéng nghe caâu chuyeän naøy. Vaøi naêm tröôùc

ñaây, vaøo thu, con ñaõ ñi tôùi Asti vôùi con löøa cuûa con

ñeå mua saém löông thöïc cho muøa ñoâng. Khi trôû veà,

con ñi tôùi caùc thung luõng laøng Murialdo, thì con löøa

khoán khoå cuûa con, do quaù taûi, ñaõ ngaõ vaøo moät hoá

buøn vaø naèm baát ñoäng ôû ñoù, giöõa ñöôøng. Taát caû noã

löïc vöïc daäy noù ñeàu voâ ích. Luùc ñoù vaøo giöõa ñeâm,

trôøi toái laém vaø möa nöõa. Con khoâng bieát phaûi laøm

gì, lieàn goïi to leân, keâu cöùu. Sau vaøi phuùt, coù tieáng

ngöôøi ñaùp laïi con töø moät caùi nhaø nhoû gaàn ñoù. Moät

thaày chuûng sinh tôùi, cuøng vôùi ngöôøi anh cuûa mình,

vaø hai ngöôøi khaùc nöõa, ñem theo ñeøn ñoát saùng. Hoï

ñaõ giuùp con keùo con löøa leân, ñöa noù ra khoûi hoá

buøn, vaø ñöa con cuøng taát caû caùc ñoà ñaïc cuûa con

vaøo nhaø cuûa hoï. Con thì nöûa cheát nöûa soáng; moïi

thöù ñeàu bò phuû bôûi buøn. Hoï cho con taém giaët saïch

seõ, vaø boài döôõng cho con baèng moät böõa toái tuyeät

vôøi, roài cho con moät caùi giöôøng voâ vaøn eâm aám.

Ñeán saùng, tröôùc khi ñi, con ñaõ muoán traû tieàn cho

hoï vì taát caû nhöõng chuyeän hoï ñaõ laøm cho con;

nhöng thaày chuûng sinh töø choái heát, noùi raèng: -

Cuõng coù theå ngaøy mai chuùng toâi laïi caàn tôùi oâng

baïn?!

174

9.8 Page 88

▲back to top

Nghe nhöõng lôøi naøy cha suùc ñoäng vaø oâng baïn cha nhìn

thaáy nhöõng gioït nöôùc maét cuûa cha. OÂng ta môùi noùi vôùi

cha:

- Cha caûm thaáy ñau hay sao?

- Khoâng, cha traû lôøi, toâi vui quaù khi nghe chuyeän

naøy, khieán toâi suùc ñoäng.

- Neáu con ñaõ tìm ra ñöôïc chuyeän gì ñeå laøm cho gia

ñình naøy thì hay quaù!.. Hoï laø nhöõng ngöôøi toát laønh

quaù!

- Hoï teân laø gì?

- Laø gia ñình Bosco, thöôøng goïi noâm na laø nhöõng

“anh em Bosco nhoû nhaén ”.1 Nhöng sao cha laïi toû

ra caûm ñoäng ñeán theá? Coù leõ cha bieát gia ñình ñoù

chöù?.. Theá thaày chuûng sinh ñoù vaån coøn soáng vaø

khoeû maïnh chöù?

- OÂng baïn toát cuûa toâi ôi, thaày chuûng sinh ñoù baây giôø

laø oâng linh muïc naøy ñaây, ngöôøi maø oâng baïn ñaõ ñaùp

traû ngaøn laàn hôn caùi maø ngöôøi aáy ñaõ laøm cho oâng

baïn. Ñoù chính laø caùi con ngöôøi ñang naèm taïi nhaø

oâng baïn ñaây, ngay treân caùi giöôøng naøy. Chuùa Quan

Phoøng ñaõ muoán cho chuùng ta bieát ñöôïc qua söï vieäc

naøy raèng ai laøm gì, thì seõ ñoùn chôø ñöôïc chuyeän

ñoù.

Ai cuõng coù theå töôûng töôïng ra ñöôïc noãi ngaïc nhieân, vui

söôùng cuûa ngöôøi Kitoâ höõu naøy vaø cuûa cha, maø trong tai

naïn, Thieân Chuùa ñaõ trao cha vaøo trong tay moät ngöôøi

baïn nhö theá naøy. Baø vôï cuûa oâng, em gaùi cuûa oâng, caùc

thaân nhaân cuûa oâng cuøng caùc baïn höõu thaät vui söôùng heát

1 Gioáng nhö Don Bosco, doøng toäc cuûa ngaøi daùng ngöôøi nhoû nhaén,

khoâng cao.

175

söùc khi bieát raèng ngöôøi maø hoï ñaõ bao laàn nghe nhaéc ñeán,

thì ñaõ ñang ôû trong nhaø cuûa hoï. Theá roài chaúng bao laâu

thaày thuoác tôùi, oâng thaáy laø cha khoâng bò gaãy xöông gì caû,

vaø do ñoù, trong ít ngaøy, cha laïi cöôõi ngöïa ñöôïc, ñeå coù theå

laïi leân ñöôøng trôû veà xöù cuûa mình. Oâng Gioan Brina ñi

theo cha cho ñeán taän nhaø, vaø cho tôùi khi oâng ta coøn soáng,

chuùng toâi ñaõ luoân luoân duy trì nhöõng ghi nhôù tình baïn

höõu thaân thieát nhaát.

Sau laàn caûnh caùo naøy, cha ñaõ laáy quyeát ñònh kieân vöõng

laø trong töông lai, cha seõ chuaån bò caùc baøi giaûng cuûa cha

vì vinh danh cao caû cuûa Thieân Chuùa, chöù khoâng phaûi ñeå

toû mình ra laø ngöôøi hoïc thöùc vaø coù chöõ nghóa.

176

9.9 Page 89

▲back to top

TRÖÔØNG ÑAØO TAÏO GIAÙO SÓ

THAÙNH PHANXICOÂ ASSISI

Keát thuùc caùc ngaøy nghæ ñoù, cha nhaän ñöôïc ba ñeà nghò

vieäc laøm, maø cha buoäc phaûi choïn moät: Laøm gia sö cho

moât gia ñình moät ngaøi ôû Genova vôùi löông 1000 fraêng

moät naêm1; laøm cha sôû Murialdo, taïi ñoù daân laøng toát laønh

raát khaùt khao ñöôïc cha veà ñoù ñaõ taêng gaáp ñoâi tieàn löông

cuûa caùc cha sôû tröôùc ñoù;2 laøm phoù xöù taïi giaùo xöù cuûa cha

[Castelnuovoâ]. Tröôùc khi laáy baát cöù quyeát ñònh vónh vieãn

naøo, cho ñaõ muoán ñi voøng quanh Toârinoâ moät voøng ñeå xin

yù kieán cha Caffasso, ngöôøi maø töø vaøi naêm nay ñaõ trôû

thaønh ngöôøi höôùng daãn cha trong caùc chuyeän thieâng

lieâng vaø chuyeän ñôøi. Vò linh muïc thaùnh thieän ñoù ñaõ laéng

nghe moïi söï, nhöõng ñeà nghò vôùi löông boång haäu, nhöõng

naên næ cuûa hoï haøng vaø caùc baïn höõu, öôùc ao cuûa cha laø

ñöôïc laøm vieäc. Khoâng do döï phuùt naøo, ngaøi ñaõ noùi cuøng

cha nhöõng lôøi naøy: - Cha caàn hoïc luaân lyù vaø vieäc giaûng

thuyeát. Cha haõy töø boû moïi ñeà nghò vieäc laøm vaø haõy ñeán

1 Möùc löông khaù cao so vôùi phí noäi truù vaø phí hoïc chuûng vieän laø 240

lire moät naêm, vaø löông giaùo vieân tieåu hoïc laø 300 lire moät naêm.

Fraêng ñaây ñoàng nghóa vôùi ñoàng lire.

2 Caû hai ñeà xuaát coâng vieäc naøy ñeàu nhaán ñeán tieàn löông. Nhöng meï

Margherita thì noùi: “Con cuûa toâi ôû trong nhaø moät vò nhaø giaøu ö?

1000 lire ñoù coù ích lôïi gì cho con toâi, hay cho toâi, hay cho anh Giuse

cuûa noù, neáu Gioan Bosco seõ maát linh hoàn?” (BM II,30).

177

soáng taïi Tröôøng Ñaøo Taïo Caùc Giaùo Só.1 – Cha ñaõ vui veû

laøm theo lôøi khuyeân baûo khoân ngoan ñoù, vaø ngaøy 3-11-

1841, cha gia nhaäp ngoâi tröôøng mình aáp uû naøy.2

Tröôøng Ñaøo Taïo Giaùo Só coù theå ñöôïc goïi laø coâng cuoäc

boå tuùc cho vieäc hoïc thaàn hoïc, vì trong caùc chuûng vieän

cuûa chuùng ta, caùc chuûng sinh chæ hoïc rieâng coù caùc moân

tín lyù, caùc moân suy lyù; veà luaân lyù hoï chæ ñöôïc hoïc caùc

luaän ñeà tranh caõi. Coøn ôû ñaây, ngöôøi ta ñöôïc hoïc ñeå laø

linhmuïc. Caùc buoåi nguyeän ngaém, ñoïc saùch, hai buoåi leân

lôùp moãi ngaøy, caùc baøi hoïc veà giaûng thuyeát, ñôøi soáng xa

laùnh theá tuïc vaø traàm laéng, moïi tieän nghi ñeå maø hoïc hoûi,

vieäc ñoïc caùc taùc giaû toát, taát caû laø nhöõng chuyeän xoay

quanh ñoù moãi ngöôøi phaûi ñem heát taâm löïc maø chuyeân

chuù vaøo.

Hai nhaân vaät noåi tieáng vaøo thôøi ñoù ñöùng ñaàu Hoïc Vieän

Ñaøo Taïo naøy laø Linh muïc tieán só thaàn hoïc Lu-y Guala vaø

Don Giuse Caffasso. Nhaø thaàn hoïc Guala chính laø ngöôøi

1 Huaán luyeän cuûa Gioan Bosco taïi chuûng vieän Chieri thieân veà trí tueä,

nhaán maïnh ñeán tín lyù. Nhöng cha Caffasso thì hieåu roõ söï nhieät thaønh

cuûa ngöôøi baïn linh muïc treû cuûa ngaøi, vaø caàn phaûi toâi luyeän noù baèng

moät vieäc thöïc haønh muïc vuï coù höôùng daãn (“huaán luyeän trong chính

coâng vieäc” [field training]) cuøng vôùi moät linh ñaïo quaân bình, chöøng

muïc (moderate) vaø moät vieäc ñaøo luyeän theâm veà thaàn hoïc luaân lyù.

Hôn nöõa, sao chuùng ta laïi coù theå nghó raèng Cha Cafasso, ngöôøi ñaõ

quaù bieát quyeát chí daán thaân cuûa Don Bosco cho caùc baïn treû vaø caùi

nhu caàu ñang gaøo theùt ñeå coù ñöôïc moät ai ñoù chaêm lo cho caû moát

ñoaøn luõ caùc ngöôøi treû trong moät thaønh phoá lôùn, laïi khoâng tìm kieám

moät cô hoäi ñeå caû hai ñoái töôïng naøy gaëp gôõ nhau: Don Bosco vaø giôùi

treû ngheøo vaø bò boû rôi!

2 Phí ñeå soáng vaø hoïc taïi Tröôøng Ñaøo Taïo Giaùo Só naøy laø 341 lire

moät naêm. Don Bosco traû baèng tieàn boång leã, vaø phaàn coøn thieáu thì

chaéc chaén laø coù söï lo lieäu cuûa cha Guala vaø cha Cafasso.

178

9.10 Page 90

▲back to top

saùng laäp coâng cuoäc naøy1. Laø con ngöôøi voâ vò lôïi, giaøu

khoa hoïc, khoân ngoan vaø can ñaûm, ñaõ trôû neân taát caû cho

heát moïi ngöôøi trong suoát thôøi gian cai trò cuûa Napoâleâoân I.

Ñeå cho caùc linh muïc treû vöøa môùi keát thuùc caùc khoùa hoïc

taïi chuûng vieän, coù theå hoïc ñôøi soáng thöïc haønh thöøa taùc

vuï thaùnh, ngaøi ñaõ thieát laäp loø ñaøo taïo kyø dieäu naøy, moät

nôi ñaõ taïo neân bieát bao lôïi ích cho Giaùo Hoäi, ñaëc bieät laø

nhoå taän reã caùc goác reã cuûa chuû nghóa Giaêngseâníc nhieäm

nhaët cho tôùi khi ñoù vaãn coøn ñöôïc duy trì giöõa chuùng toâi.2

Trong soá caùc vaán ñeà khaùc, vaán ñeà khuaáy ñoäng nhieàu

nhaát laø vaán ñeà “ñöôïc pheùp laøm neáu coù ñuû lyù leõ caùi

nhieân” (probabilismo), vaø vaán ñeà “buoäc phaûi theo moät

quan ñieåm caùi nhieân hôn giöõa hai hay ba quan ñieåm

ñöôïc ñöa ra” (Probabiliorismo). Ngöôøi ñöùng ñaàu trong

soá nhöõng ngöôøi chuû tröông quan ñieåm tröôùc laø Alasia,

coøn Antoânioâ ñöùng veà phía nhöõng taùc giaû chuû tröông

nghieâm khaéc hôn 3[töùc laø theo laäp tröôøng caùi nhieân hôn],

1 Ngöôøi saùng laäp thöïc söï Tröôøng Ñaøo Taïo Giaùo Só naøy laø cha Pio

Brunone Lanteri, Ñaáng saùng laäp Tu Hoäi Caùc Ngöôøi Taän Hieán cho

Ñöùc Nöõ Trinh Maria vaø nhaø tónh taâm thaùnh Inhaxioâ taïi Lanzo. Cha

Guala laø moân ñeä noåi tieáng nhaát cuûa cha Lanteri, coù coâng trong vieäc

tìm taøi trôï vaø ñieàu haønh Tröôøng. Ngaøi coå xuyù moät tö duy thaàn hoïc

nheï nhaøng vaø thoaùng ñaït hôn trong giôùi giaùo só Toârinoâ. Ñöùc Toång

Giaùm Muïc Toârinoâ, sinh quaùn taïi Genova, cuõng coù taàm nhìn luaân lyù

nheï nhaøng vaø coù loái tieáp caän thaàn hoïc mang tính muïc vuï hôn. Nhöõng

vò naøy aûnh höôûng tôùi ñöôøng loái höôùng daãn cuûa Tröôøng Ñaøo Taïo

Giaùo só.

2 Phaùi naøy coù laäp tröôøng raát nhieäm nhaët lieân quan ñeán vaán ñeà yù

muoán töï do vaø aân suûng, caùc ñieàu kieän ñeå nhaän laõnh caùc bí tích.

3 Taùc giaû Antoânioâ Alasia nghieâm ngaët trong caùc vaán ñeà thöïc haønh,

nhöng vieäc oâng coù caùc khuynh höôùng thieân veà chuû thuyeát

Giaêngseânít hay khoâng coøn laø moät chuyeän chöa roõ. Chính cha Guala

179

loái thöïc haønh cuûa oâng ta coù theå daãn ñeán thuyeát

Giaêngseânít. Nhöõng ngöôøi chuû tröông thuyeát “theo caùi caùi

nhieân laø ñöôïc roài”(probabilismo) thì ñi theo giaùo thuyeát

cuûa thaùnh Anphonsoâ, Ñaáng maø baây giôø ñaõ ñöôïc phong

laøm tieán só cuûa Hoäi Thaùnh, vaø thaåm quyeàn cuûa ngaøi coù

theå coi laø thaàn hoïc cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, bôûi vì Giaùo Hoäi

ñaõ coâng boá caùc taùc phaåm cuûa ngaøi coù theå ñöôïc daïy, rao

giaûng vaø thöïc haønh, neân khoâng coù trong ñoù nhöõng

chuyeän phaûi bò khieån traùch. Nhaø thaàn hoïc Guala giöõ laäp

tröôøng kieân ñònh giöõa hai phaùi, vaø ôû taâm ñieåm cuûa moãi

quan ñieåm, ngaøi luoân laáy Ñöùc Aùi cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ

Chuùa chuùng ta, nhôø theá maø ngaøi thaønh coâng trong vieäc

ñöa caùc laäp tröôøng cöïc ñoan laïi gaàn nhau. Caùc coâng vieäc

ñi ñeán moät daáu hieäu laø, nhôø nhaø thaàn hoïc Guala, maø

thaùnh Anphonsoâ trôû thaønh thaày cuûa caùc tröôøng chuùng ta

vôùi lôïi ích töøng laø ñieàu ñöôïc mong öôùc töø laâu, vaø ngaøy

nay vaãn coøn chöùng toû laø coù caùc hieäu quaû cöùu ñoä. Caùnh

tay phaûi cuûa cha Guala laø cha Caffasso. Vôùi nhaân ñöùc

töøng ñöôïc thöû luyeän vaø kieân vöõng giöõa caùc thöû thaùch, vôùi

söï bình tónh phi thöôøng, vôùi söï nhaän thöùc saùng suoát, söï

khoân ngoan, ngaøi ñaõ coù theå caát ñi söï gay gaét, chua cay

maø nhöõng ngöôøi theo “chuû tröông tieáp nhaän nhaän caùi gì

laø caùi nhieân hôn” coøn giöõ laïi ñoái vôùi nhöõng ngöôøi theo

khuynh höôùng cuûa thaùnh Anphoânsoâ.1

vaø cha Cafasso duøng khaûo luaän Thoáng Hoái cuûa oâng nhö laø saùch giaùo

khoa cho Tröôøng Ñaøo Taïo Giaùo Só.

1 Caùc baøi daïy taïi Tröôøng Ñaøo Taïo Giaùo Só naøy khoâng ñi theo moät heä

thoáng thaàn hoïc hay moät lyù thuyeát muïc vuï rieâng naøo. Traùi laïi chuùng

ñöa ra caùc tröôøng hôïp thöïc tieãn vaø ngheä thuaät chaêm soùc cho caùc linh

hoàn. “Caùc hoaøn caûnh cuûa cuoäc soáng haèng ngaøy ñaõ ñöôïc laáy laïi, vaø

roài laïi ñöôïc ñem ra thöû löûa trong caùc hoaït ñoäng linh muïc nhö giaûng

180

10 Pages 91-100

▲back to top

10.1 Page 91

▲back to top

Coù caû moät haàm vaøng ñöôïc daáu aån nôi vò linh muïc

Toârinoâ, nhaø thaàn hoïc Pheâlixeâ Golzio1, xuaát thaân töø

Tröôøng Ñaøo Taïo Giaùo só. Trong cuoäc soáng khieâm haï cuûa

ngaøi, ngaøi ít gaây tieáng oàn aøo; nhöng vôùi coâng vieäc khoâng

bieát moûi meät cuûa mình, vôùi ñöùc khieâm nhöôøng vaø vôùi

kieán thöùc cuûa ngaøi, ngaøi thöïc söï laø choã döïa hay ñuùng hôn

laø caùnh tay maïnh meõ cuûa cha Guala vaø cha Caffasso.

Caùc nhaø tuø, caùc nhaø thöông, caùc toøa giaûng, caùc nhaø baùc

aùi,2 caùc ngöôøi ñau oám taïi nhaø, caùc thaønh phoá, caùc xöù queâ

vaø chuùng ta coù theå noùi caùc dinh thöï cuûa caùc vó nhaân vaø

caùc nôi ôû toài taøn vaø dô daùy cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo ñeàu

caûm nhaän ñöôïc nhöõng hieäu quaû boå ích cuûa loøng nhieät

thaønh cuûa Ba Caây Ñeøn Saùng Cuûa Giôùi Giaùo Só Toârinoâ

Naøy.

Caùc vò naøy laø ba maãu göông Chuùa Quan Phoøng ñaõ ñaët ôû

tröôùc maët cha, vaø cha chæ vieäc ñi theo veát chaân, giaùo

thuyeát, caùc nhaân ñöùc cuûa caùc ngaøi. Cha Caffasso3, ngöôøi

thuyeát, daïy giaùolyù,v.v.” (L W, p. 98). Giöõa caùc nguoàn nghieân cöùu

cuûa cha Stella veà Tröôøng Ñaøo Taïo naøy, coù moät cuoán vôû ghi nhaän

cuûa moät sinh vieân ghi laïi caùc baøi daïy cuûa cha Cafasso (Buoåi noùi

chuyeän 6-6-1986).

1 Sau khi cha Cafasso cheát, Don Bosco choïn cha Golzio (1808-1873)

laøm cha giaûi toäi vaø linh höôùng. Gioáng nhö cha Cafasso, Cha Golzio

xaùc tín raèng Thieân Chuùa höôùng daãn ngöôøi mình höôùng daãn naøy

(Don Bosco) baèng nhöõng phöông thöùc ngoaïi thöôøng. Cha Golzio laø

giaùm ñoác Tröôøng Ñaøo Taïo Giaùo Só töø naêm 1867 cho ñeán cheát.

2 Caùc cô cheá baùc aùi ñoâng ñaûo, loái soáng lieân keát thaân thieän giöõa caùc

nhaø ôû, caùc hoaït ñoäng baùc aùi nhieät noàng naøy ñaõ cöùu Toârinoâ khoûi côn

khuynh ñaûo xaåy ra ôû caùc Thaønh Phoá YÙ khaùc vaøo naêm 1848.

3 Cha Caffasso laø cha giaûi toäi vaø laø ngöôøi höôùng daãn linh hoàn cho

Don Bosco. Ngaøi höôùng daãn söï phaùt trieån thieâng lieâng vaø caùc quyeát

ñònh lôùn lao cuûa cuoäc ñôøi Don Bosco. Thaùi ñoä deã daïy cuûa Don

181

ñaõ höôùng daãn cha suoát trong saùu naêm qua, cuõng laø cha

linh höôùng cuûa cha, vaø neáu cha coù laøm ñöôïc gì toát laønh,

cha ñeàu mang ôn cuûa vò giaùo só xöùng ñaùng naøy; trong tay

ngaøi, cha ñaõ ñaët moãi quyeát ñònh cuûa cha, moãi nghieân

cöùu, moãi haønh ñoäng cuûa ñôøi soáng cha.

Vieäc thöù nhaát ngaøi laøm laø ñöa cha ñeán thaêm caùc nhaø tuø,

nôi cha ñaõ sôùm nhaän bieát noãi gian aùc vaø söï khoán naïn cuûa

caùc con ngöôøi thaät laø to lôùn nhö theá naøo. Cha ñaõ thaáy

nhieàu ñaùm ñoâng caùc baïn treû, ôû tuoåi töø 12 ñeán 18, hoaøn

toaøn laønh maïnh, khoeû khoaùn, lanh lôïi xeùt veà taøi trí,

nhöng cha laïi thaáy hoï ôû ñoù nhaøn roãi, bò ruoài bu dô daùy,

thieàu haún baùnh aên cho theå xaùc vaø taâm hoàn , ñoù laø nhöõng

ñieàu laøm cho cha kinh tôûm. Noãi nhô cuûa toå quoác, caùi

nhuïc cho gia ñình, caùi gheâ tôûm cuûa chính baûn thaân ñaõ

ñöôïc hieän thaân nôùi nhöõng con ngöôøi baát haïnh naøy.

Nhöng caùi ñaùng laøm cha kinh ngaïc nhaát vaø laáy laøm laï

luøng nhaát chính laø khi cha nhaän thaáy nhieàu ngöôøi trong

soá hoï ñaõ ra khoûi ñaáy vôùi moät quyeát taâm vöõng chaéc muoán

soáng ñôøi soáng toát hôn, theá nhöng laïi sôùm ñöôïc ñöa daãn

trôû laïi caùi nôi maø chính hoï ít ngaøy tröôùc ñaõ ñöôïc ra khoûi.

Chính trong caùc dòp naøy maø cha nhaän ra raèng taïi sao moät

soá laïi ñöôïc daãn trôû laïi nôi naøy, chính laø vì hoï ñaõ bò boû

maëc cho baûn thaân hoï. Neân cha töï nhuû trong loøng: -Ai maø

bieát ñöôïc neáu caùc ngöôøi treû tuoåi beù nhoû naøy maø coù ñöôïc

ôû beân ngoaøi moät ngöôøi baïn bieát chaêm soùc cho chuùng, hoä

tröïc cho chuùng, naâng ñôõ chuùng vaø daïy doã chuùng trong

ñaïo giaùo trong caùc ngaøy leã, thì chaúng leõ hoï laïi khoâng coù

theå giöõ mình xa khoûi söï hö hoaïi hay ít nhaát laø laøm giaûm

Bosco baét nguoàn töø loøng tín nhieäm ñaày tình con thaûo cuûa ngaøi xöa

kia vôùi cha Calosso.

182

10.2 Page 92

▲back to top

ñi ñöôïc con soá cuûa nhöõng ngöôøi phaûi trôû laïi nhaø tuø? –

Cha ñaõ trao ñoåi tö töôûng naøy vôùi cha Caffasso, vaø vôùi lôøi

khuyeân cuûa ngaøi vaø cuøng vôùi söï soi saùng cuûa ngaøi, cha

ñaõ baét ñaàu hoïc caùch thöùc thöïc hieän ñieàu treân, phoù thaùc

hieäu quaû nôi aân suûng cuûa Chuùa, vì khoâng coù aân suûng

naøy, taát caû caùc noã löïc cuûa con ngöôøi ñeàu ra hö huoáng.1

1 Thaät laø tuyeät vôøi moät chöông baét ñaàu vôùi vieäc chæ trích chuû tröông

Giaêngseânít nhieäm nhaët ñöôïc keát laïi baèng hoaït ñoäng toaøn naêng cuûa

aân suûng. Chính Thieân Chuùa laø Ñaáng laøm taát caû moïi söï trong chuùng

ta.

183

BARTOÂLOÂMEÂOÂ GARELLI

LEÃ ÑÖÙC MEÏ VOÂ NHIEÂM NGUYEÂN TOÄI . KHÔÛI ÑAÀU KHAÙNH

LEÃ NGUYEÄN XAÙ

Vöøa môùi nhaäp Tröôøng Ñaøo Taïo Giaùo Só Thaùnh PhanxicoÂ

Saleâ, cha laäp töùc gaëp gôõ moät ñoaøn ñoâng ñaûo caùc baïn treû

ñaõ theo cha treân caùc ñöôøng phoá, trong caùc coäng tröôøng

vaø vaøo trong chính phoøng aùo cuûa nhaø thôø cuûa Tröôøng.

Nhöng cha khoâng theå tröïc tieáp chaêm soùc cho chuùng ñöôïc

vì cha khoâng coù ñöôïc nôi choán. Moät chuyeän xaåy ra ñaùng

töùc cöôøi ñaët ra moät cô hoäi ñeå maø thöû nghieäm moät hoaït

ñoäng cuûa keá hoaïch phuïc vuï caùc baïn treû ñang lang thang

treân caùc ñöôøng phoá, caùch rieâng caùc baïn ra khoûi caùc nhaø

tuø.

Trong ngaøy ñaïi leã kính Ñöùc Meï Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi

(8-12-1841), vaøo giôø aán ñònh, cha ñang maëc aùo leã ñeå cöû

haønh thaùnh leã. OÂng töø Giuse Comotti thaáy moät caäu beù ôû

moät goùc nhaø, lieàn môøi caäu beù laïi gaàn cha ñeå giuùp leã cho

cha. Heát söùc boái roái khoâng bieát laøm sao, caäu beù traû lôøi:

- Khoâng bieát.

- Ñeán ñi, oâng töø traû lôøi, tao muoán maøy giuùp leã.

- Khoâng bieát, caäu beù laïi traû lôøi, chaùu khoâng bao giôø

giuùp leã caû.

- Thaèng hoãn xöôïc, oâng töø noåi ñoaù la to; Neáu maøy

khoâng bieát giuùp leã, thì taïi sao laïi ñeán phoøng maëc

aùo.

184

10.3 Page 93

▲back to top

Noùi xong, oâng töø caàm laáy caây choåi loâng queùt buïi maø

ñaäp tuùi buïi xuoáng vai, xuoáng ñaàu caäu beù khoán khoå.

Trong khi caäu beù vaét caúng chaïy. Cha môùi theùt leân:

- OÂng laøm gì theá? Taïi sao oâng ñaùnh daäp thaèng beù

nhö vaäy? Noù ñaõ laøm gì?

- Taïi sao noù daùm ñeán phoøng aùo, neáu khoâng bieát

giuùp leã?

- Nhöng noù coù laøm phieàn haø gì oâng khoâng?

- Chuyeän naøy coù lieân quan gì ñeán cha?

- Coù lieân quan nhieàu chöù, vì ñaây laø moät ngöôøi baïn

cuûa toâi; oâng haõy goïi ngay ñöùa beù laïi ñaây, toâi caàn

noùi chuyeän vôùi noù.

- Naøy oâng töôùng, naøy oâng töôùng!1 OÂng ta baét ñaàu

goïi; roài oâng ta chaïy theo ñöùa beù, höùa heïn vôùi noù laø

seõ xöû vôùi noù toát hôn, oâng ta ñaõ ñöa ñöùa beù laïi vôùi

cha. Caäu beù vöøa tieán laïi vöøa run run vaø thuùt thít

khoùc vì nhöõng cuù ñaùnh ñaäïp vöøa nhaän ñöôïc.

- Con ñaõ döï thaùnh leã laàn naøo chöa? –cha noùi vôùi em

beù vôùi caû loøng yeâu thöông maø cha coù theåû coù.

- Chöa, ñöùa beù traû lôøi.

- Vaäy con haõy ñeán döï leã ñi; sau ñoù cha seõ vui söôùng

noùi vôùi con veà moät chuyeän maø con seõ thích.

Noù lieàn höùa vôùi cha. Öôùc ao cuûa cha laø laøm nheï bôùt noãi

ñau khoå cuûa ñöùa beù ñaùng thöông vaø khoâng ñeå cho noù coù

aán töôïng theâ thaûm veà caùc oâng töø cuûa phoøng aùo ñoù. Sau

khi ñaõ cöû haønh thaùnh leã xong, vaø caùm ôn sau thaùnh leã,

cha daãn ngöôøi öùng sinh cuûa cha tôùi moät nhaø nguyeän ôû

caïnh nhaø thôø. Vôùi veû maët vui veû vaø lôøi ñaûm baûo cho em

1 Nguyeân vaên “tuder, tuder” moät tieáng Pieâmoânteâ nay khoâng coøn

duøng nöõa, duøng ñeå goïi ñuøa hay ñeå nhaïo moät ngöôøi Ñöùc!

185

beù laø seõ khoâng nhöõng cuù gaäy ñaäp theâm nöõa, cha baét ñaàu

hoûi em:

- Naøy anh baïn nhoû cuûa cha, con teân laø gì?

- Con teân laø Bartoâloâmeâoâ Garelli.

- Con ñeán töø xöù naøo?

- Töø D’ Asti.

- Ba con coøn soáng khoâng?

- Khoâng, ba con ñaõ cheát roài.

- Coøn meï con?

- Meï con cuõng ñaõ cheát roài.

- Con bao nhieâu tuoåi?

- Con 16 tuoåi.

- Con bieát ñoïc bieát vieát chöù?

- Con khoâng bieát tí gì caû.

- [Con bieát haùt khoâng?

Môû toang ñoâi maét, caäu beù nhìn Don Bosco vaø traû lôøi:

- Khoâng.

- Con bieát thoåi saùo khoâng?

Maët caäu beù töôi nôû moät nuï cöôùi, ñoù laø ñieàu Don Bosco

muoán, bôûi vì ñieàu ñoù cho thaáy caäu beù caûm thaáy thoaûi

maùi.”]1

- Con ñaõ ñöôïc röôùc leã chöa?

- Chöa.

- Con ñaõ xöng toäi chöa?

- Roài, nhöng khi con coøn nhoû cô.

- Baây giôø con coù ñi hoïc giaùo lyù khoâng?

1 Ñoaïn naøy do cha Lemoyene ñaõ töøng nghe Don Bosco keå, neân ñaõ

theâm vaøo. Noù cho thaáy taâm lyù vaø caùch thöùc tieáp caän sö phaïm cuûa

Don Bosco, ngaøi muoán ngöôøi treû phaûi tín töôûng ôû mình vaø ôû ngöôøi

giaùo duïc mình! (BM II,p. 58).

186

10.4 Page 94

▲back to top

- Con khoâng daùm.

- Taïi sao theá?

- Vì caùc baïn raát nhoû cuûa con ñaõ thuoäc giaùo lyù; con

thì lôùn hôn chuùng maø chaúng bieát gì. Bôûi theá con

xaáu hoå phaûi tôùi caùc lôùp ñoù.

- Neáu cha daïy rieâng con hoïc giaùo lyù, con coù thích

ñeán nghe daïy chaêng?

- Con seõ vui loøng ñeán mieãn laø hoï ñöøng laáy gaäy ñaùnh

con.

- Con cöù yeân taâm ñi, seõ khoâng coù ai xöû teä vôùi con.

Hôn theá, con seõ laø baïn cuûa cha, vaø con seõ chæ hoïc

vôùi cha, chöù khoâng hoïc vôùi baát cöù moät ai khaùc. Khi

naøo con muoán ñeå chuùng ta baét ñaàu baøi giaùo lyù cuûa

chuùng ta?

- Khi naøo cha thích.

- Vaäy thì chieàu nay nheù?

- Vaâng.

- Hay con muoán ngay baây giôø?

- Vaâng, ngay baây giôø, con raát thích.-

Cha ñöùng daäy, vaø ñeå baét ñaàu cha laøm daáu Thaùnh Giaù;

nhöng oâng baïn cuûa cha khoâng laøm, vì khoâng bieát caùch

laøm. Trong baøi giaùo lyù ñaàu tieân naøy, cha lo daïy em caùch

laøm daáu Thaùnh Giaù vaø daïy cho em bieát Thieân Chuùa

Ñaáng Taïo Döïng, vaø muïc ñích vì ñoù maø Ngaøi ñaõ taïo döïng

neân chuùng ta. Cho duø em coù trí nhôù chaäm, nhöng vôùi söï

chaêm chæ, trong ít ngaøy leã, em ñaõ coù theå hoïc ñöôïc nhöõng

ñieàu caàn thieát ñeå xöng toäi moät caùch ñaøng hoaøng vaø, ít

laâu sau, em ñöôïc chòu leã

187

Nhöõng hoïc sinh khaùc ñaõ ñeán theâm vaøo con soá cho ngöôøi

hoïc sinh ñaàu tieân ñoù, 1ù vaø trong muøa ñoâng ñoù, cha chæ

giôùi haïn trong soá nhöõng em lôùn tuoåi caàn hoïc giaùo lyù caùch

ñaëc bieät, vaø nhaát laø caùc em ra khoûi nhaø tuø. Vaø khi aáy,

cha baét ñaàu hoïc töø chính kinh nghieäm, nhö chaïm thaáy

ñöôïc baèng tay raèng caùc thanh thieáu nieân khi ra khoûi nôi

chuùng bò phaït, neáu chuùng tìm ñöôïc moät baøn tay nhaân aùi

chaêm soùc cho chuùng, hoä tröïc chuùng trong nhöõng ngaøy leã,

tìm caùch saép xeáp chuùng vaøo laøm vieäc2 nôi moät oâng chuû

löông thieän naøo ñoù, vaø ñoâi laàn trong tuaàn tôùi thaêm vieáng

chuùng, thì caùc thanh thieáu nieân naøy seõ daán mình vaøo

trong moät cuoäc soáng löông thieän. Ñaây chính laø khôûi

ñieåm3 cuûa Nguyeän XaùÙ chuùng ta, töøng ñöôïc Chuùa chuùc

laønh, ñaõ ñi vaøo böôùc taêng tröôûng tôùi möùc maø cha chaéc

chaén ñaõ khoâng coù theå töôûng töôïng ra vaøo luùc ñoù.

1 Garelli coøn ñi hoïc giaùolyù moät thôøi gian, vaø sau naêm 1855, caäu coøn

trôû laïi thaêm Nguyeän Xaù (BM II,p. 59).ù

2 Soá di daân khieán daân soá thaønh phoá Toârinoâ taêng raát nhanh. Neáu naêm

1838 daân soá laø 117.072 thì naêm 1858, daân soá leân ñeán 179.835, vaø 3

naêm sau laø 204.715.

3 Trong naêm 1868, khi tìm kieám töø caùc giaùm muïc caùc thö tieán cöû Tu

Hoäi Saleâdieâng ñeå ñöôïc Toøa Thaùnh pheâ chuaån, Don Bosco ñaõ daãn

nhaäp cho lòch söû cuûa Tu Hoäi nhö sau: “Tu Hoäi naøy khôûi ñaàu ñôn

giaûn baèng moät baøi giaùo lyù do linh muïc Gioan Bosco ôû moät phoøng keá

beân nhaø thôø Thaùnh Phanxicoâ Assisi…” (BM IX,35). ÔÛ nôi khaùc,

Don Bosco coøn neâu leân moät chi tieát nöõa trong baøi giaùolyù naøy: Sau

daáu Thaùnh giaù, Don Bosco ñaõ ñoïc kinh Kính Möøng xin Ñöùc Meï cho

ngaøi ôn ñeå cöùu linh hoàn ñöùa beù naøy” (BM II,59). Taát caû caùc chuùc

laønh tuoân ñoå xuoáng töø trôøi laø keát quaû cuûa Kinh Kính Möøng ñoïc caùch

soát saùng vôùi Bartoâloâmeâoâ Garelli ôû nôi ñoù, trong nhaø thôø thaùnh

Phanxicoâ Assisi (BM XVII,510).

188

10.5 Page 95

▲back to top

NHÖÕNG NGAØY ÑAÀU

CUÛA NGUYEÄN XAÙ

NGUYEÄN XAÙ TRONG NAÊM 1842

Vaäy trong muøa ñoâng ñoù1, cha ñaõ noã löïc cuûng coá Nguyeän

XaùÙ beù nhoû cuûa cha. Maëc duø muïc ñích cuûa cha laø chæ tuï

taäp caùc thanh thieáu nieân gaëp nhieàu nguy hieåm nhaát, vaø

öu tieân cho caùc em ra khoûi nhaø tuø, tuy nhieân ñeå coù moät

neàn taûng naøo ñoù ñeå döïa treân ñoù xaây döïng kyû luaät vaø neàn

luaân lyù, cha cuõng môøi goïi moät soá nhöõng em khaùc coù

haïnh kieåm toát vaø coù hoïc2. Hoï giuùp cho cha duy trì traät töï

vaø ñoïc hay haùt caùc thaùnh ca; bôûi vì cho tôùi khi ñoù, cha

nhaän thaáy raèng neáu khoâng phoå bieán caùc saùch haùt vaø caùc

baøi ñoïc höùng thuù, caùc cuoäc tuï taäp möøng leã seõ trôû thaønh

nhö moät caùi xaùc khoâng hoàn. Vaøo leã Ñöùc Meï Daâng Chuùa

Vaøo Ñeàn Thaùnh (2 -2-1842), khi aáy coøn laø leã buoäc, cha

ñaõ coù ñöôïc 20 em, qua chuùng, laàn ñaàu tieân chuùng toâi ñaõ

1 Muøa ñoâng 184101842.

2 Trong soá nhöõng em khoaûng töø 80 tôùi 100, Don Bosco xöû duïng moät

soá em coù hoïc ñeå giuùp daïy giaùo lyù hay ít laø ñoïc leân baøi giaùo lyù cho

caùc baïn khaùc. Khoâng theå naøo Don Bosco töï mình daïy heát soá em

ñoâng ñaûo vaø oâ hôïp nhö theá, goàm tuoåi töø 7 cho tôùi 20 tuoåi. Ñoù laø giaù

trò ñaàu tieân cuûa vieäc “caùc baïn treû laø nhöõng toâng ñoà cuûa caùc baïn treû

khaùc”.

189

coù theå haùt thaùnh ca “ Haõy ngôïi khen Ñöùc Maria, hôõi caùc

mieäng löôõi cuûa caùc tín höõu”.1

Vaøo leã Truyeàn Tin Cho Ñöùc Trinh Nöõ, con soá caùc em ñaõ

leân tôùi 30. Trong ngaøy ñoù, cha cho möøng leã lôùn hôn moät

chuùt. Ban saùng caùc hoïc troø2 nhaän laõnh caùc bí tích; ban

chieàu thì haùt moät baøi thaùnh ca ngôïi khen vaø sau giôø giaùo

lyù, thì moät chuyeän ñöôïc keå ñeå laøm baøi giaûng. Nhaø

nguyeän phía caïnh nhaø thôø maø cho tôùi nay caùc em ñaõ tuï

taäp ñaõ trôû neân quaù heïp, vaø chuùng toâi buoäc phaûi dôøi sang

nhaø nguyeän gaàn ñoù taïi phoøng aùo.

Taïi ñaây, Nguyeän XaùÙ ñöôïc thöïc hieän nhö sau. Vaøo moãi

ngaøy leã, caùc em ñeàu ñöôïc taïo thuaän lôïi ñeå tham döï caùc

bí tích thaùnh laø xöng toäi vaø röôùc leã3; nhöng moät ngaøy thöù

baåy vaø moät ngaøy Chuùa nhaät trong thaùng thì ñöôïc thieát

ñònh rieâng ñeå hoaøn thaønh nhieäm vuï toân giaùo naøy. Ban

chieàu, vaøo moät giôø nhaát ñònh, thì haùt moät baøi thaùnh ca

ngôïi khen, daïy giaùo lyù, roài moät chuyeän keå laøm göông,

sau ñoù phaán phaùt moät moùn quaø, coù khi ai cuõng ñöôïc, coù

khi thì thoâng qua ruùt soá.

Trong soá caùc baïn treû thöôøng xuyeân lui tôùi trong nhöõng

ngaøy ñaàu tieân cuûa Nguyeän Xaù cha muoán ghi nhaän anh

Giuse Buzzetti luoân beàn taâm tham döï vaø neâu göông

saùng. Baïn naøy yeâu meán Don Bosco vaø caùc cuoäc leã hoäi

1 Laø moät baøi haùt noåi tieáng trong truyeàn thoáng Saleâdieâng

2 Caùc hoïc troø ôû ñaây laø caùc em Nguyeän xaù. Vôùi caùch goïi ñoù, Don

Bosco löu yù caùc Saleâdieâng phaûi coi caùc em tham döï sinh hoaït giaùo

xöù vaø Nguyeän XaùÙ gioáng nhö caùc hoïc ôøo ñöôïc hoïc ôû caùc tröôøng

Saleâdieâng.ø

3 Don Bosco khi aáy chöa nhaän ñöôïc naêng quyeàn ñeå giaûi toäi, neân

phaûi nhôø tôùi caùc cha Guala vaø Cafasso.

190

10.6 Page 96

▲back to top

Nguyeän Xaù ñeán möùc töø boû caùc vieäc trôû veà maùi aám trong

gia ñình cuûa mình (taïi Caronno Ghiringhello)1, nhö caùc

anh em vaø caùc baïn höõu khaùc cuûa baïn vaãn thöôøng laøm.2

Caùc anh cuûa caäu cuõng troåi vöôït: ñoù laø caùc baïn Carlo3,

Angelo, Giosueâ. Coøn Gioan Gariboldi vaø em caäu khi aáy

chæ laø nhöõng caäu beù, nhöng baây giôø ñaõ laø nhöõng chuû thaàu

xaây döïng. Noùi chung Nguyeän Xaù goàm caùc baïn treû laøm

ngheà thôï xeû ñaù, thôï xaây, thôï queùt voâi, thôï laùt ñöôøng, thôï

traùt vöõa, vaø nhöõng baïn khaùc ñeán töø caùc laøng ôû xa. Hoï

khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi ñi nhaø thôø thöôøng xuyeân hay

coù caùc baïn höõu, neân trong tình traïng deã rôi vaøo caùc dòp

nguy hieåm laø trôû neân traéc neát, caùch rieâng trong caùc ngaøy

leã hoäi.

Hai linh muïc giaùo sö Guala vaø Don Caffasso raát thích

caùc cuoäc qui tuï caùc thanh thieáu nieân naøy, vaø saün loøng

cho caùc caùc aûnh thaùnh, caùc tôø böôùm, caùc saùch nhoû, caùc

aûnh ñeo, caùc thaùnh giaù nhoû ñeå laøm quaø taëng. Coù khi cha

cho caùc quaàn aùo cho moät soá baïn raát caàn ñeán ñeå maëc, vaø

cho baùnh cho caùc baïn khaùc trong nhieàu tuaàn leã, cho tôùi

khi maø vôùi coâng vieäc, caùc baïn coù theå töï kieám soáng ñöôïc.

Hôn nöõa, vì soá caùc baïn ñaõ taêng raát nhieàu, neân cha ñaõ töï

cho pheùp mình ñöôïc taäp hoïp ñaïo quaân nhoû cuûa cha taïi

1 Laøng naøy thuoäc tænh Varese. Caùc baïn treû tôùi Toârinoâ laøm vieäc, vaø

vaøo ñoâng, hoï laïi trôû veà nhaø.

2 Giuse Buzzetti sau ñoù trôû thaønh sö huynh Saleâdieâng, giuùp Don

Bosco raát nhieàu trong vieäc quaûn trò. Coù luùc cuõng maëc aùo giaùo só vaø

muoán trôû thaønh linh muïc, nhöng vì maát moät ngoùn tay do tai naïn, neân

ñaønh boû lôõ giaác moäng naøy.

3 Carlo Buzzetti (1829-1891) trôû thaønh nhaø thaàu xaây döïng, thi coâng

nhieàu coâng trình cho Don Bosco, keå caû Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng

Ñöùc Meï Phuø Hoä.

191

saân caïnh ñoù ñeå toå chöùc caùc cuoäc chôi. Neáu nôi choán cho

pheùp, chaúng bao laâu chuùng toâi ñaõ coù theå ñaït tôùi con soá

treân caû traêm; nhöng chuùng toâi phaûi töï giôùi haïn mình

trong con soá 80 em.

Khi chuaån bò cho caùc em laõnh nhaän caùc bí tích, chính cha

giaùo sö Guala vaø Don Caffasso thöôøng ñeán thaêm chuùng

toâi vaø keå cho chuùng tooâi moät caâu chuyeän neâu göông naøo

ñoù.

Cha giaùo sö tieán só Guala öôùc ao möøng leã kính thaùnh

Anna, laø leã cuûa caùc thôï xaây, trong moät khoâng khí töøng

böøng, neân sau caùc nghi thöùc phuïng vuï ban saùng, ngaøi ñaõ

môøi taát caû aên saùng vôùi ngaøi. Gaàn nhö caû traêm baïn treû

qui tuï laïi trong phoøng goïi laø phoøng huaán ñöùc. Taïi ñoù moïi

ngöôøi ñeàu ñöôïc tieáp ca-pheâ, söõa, soâ-coâ-la, baùnh nöôùng,

baùnh ngoït, chaùo ngoâ [baép],vaø caùc loaïi baùnh ngoït khaùc

maø caùc baïn treû voâ cuøng öa thích. Moãi ngöôøi ñeàu coù theå

töôûng töôïng ñöôïc buoåi leã hoâm ñoù kích ñoäng vaø oàn aøo

bieát maáy, vaø bieát bao nhieâu ngöôøi seõ ñeán neáu choã cho

pheùp!

Ngaøy leã thì hoaøn toaøn ñöôïc daønh ñeå cha coi soùc, chaêm lo

cho caùc baïn treû cuûa cha; coøn trong tuaàn thì cha ñi thaêm

vieáng chuùng taïi chính caùc coâng vieäc cuûa chuùng trong caùc

xí nghieäp hay caùc coâng xöôûng. Coâng vieäc naøy ñem ñeán

nieàm an uûi lôùn cho caùc baïn treû khi chuùng thaáy moät ngöôøi

baïn chaêm lo cho chuùng; noù cuõng laøm vui loøng caùc oâng

chuû, vaø hoï vui veû duy trì döôùi kyû luaät cuûa hoï caùc ngöôøi

thôï treû töøng ñöôïc cha hoä tröïc trong suoát tuaàn leã, vaø nhaát

laø trong caùc ngaøy leã, laø nhöõng ngaøy coù moái nguy hieåm to

lôùn.

Moãi ngaøy thöù baåy cha ñi tôùi caùc nhaø tuø vôùi nhöõng tay naûi

khi thì ñaày thuoác laù, khi thì ñaày hoa quaû, khi thì ñaày baùnh

192

10.7 Page 97

▲back to top

mì. Muïc ñích cuûa cha luoân laø vun troàng cho caùc baïn treû

ñaõ coù noãi baát haïnh bi ñöa daãn vaøo ñaáy, hoä tröïc chuùng,

bieán chuùng thaønh nhöõng ngöôøi baïn, vaø nhôø vaäy chuùng

ñöôïc khích leä ñeán vôùi Nguyeän Xaù, khi chuùng coù cô may

ñöôïc ra khoûi nôi thuï hình phaït naøy.1

1 Trong 10 naêm ñaàu hoaït ñoäng Nguyeän XaùÙ, Don Bosco giuùp ñôõ cho

ba loaïi caùc baïn treû:

1. Nhöõng baïn ñeán töø caùc laøng queâ hay töø caùc tænh beân caïnh

(Val d’ Aosta, Lombardia, Liguria, Venezia, Savoy) ñeå tìm

kieám caùc coâng vieäc caàn ñeán chuùng trong caùc muøa, vaø cô

may soáng taïi thaønh phoá Toârinoâ. Naêm 1850, con soá thôï naøy

giaûm, vì caùc nôi ôû vónh vieãn ñaõ ñöôïc xaây caát, neân coù ít nhu

caàu caàn ñeán caùc thôï.

2. Nhöõng treû em soáng trong khu cö daân cuûa vuøng kyõù ngheä. Taïi

ñoù khoâng coù tröôøng vaø ít xöù ñaïo. Caùc em naøy baån thæu, hoâi

haùm, oám o, vaø khoâng ñöôïc coi soùc. Cha meï chuùng vaøo

nhöõng thôøi cao ñieåm phaûi laøm ñeán 90 giôø haèng tuaàn.

3. Caùc treû em hoïc ôû caùc tröôøng tieåu hoïc coâng giaùo daønh cho

caùc treû em ngheøo, do caùc sö huynh La Salle ñaûm nhaän.

Tham döï Nguyeän Xaù, caùc em laø nhöõng thaønh phaàn beàn bæ

nhaát cuûa Nguyeän Xaù, coù hoïc thöùc vaø deã höôùng daãn.

Caùc baïn treû thuoäc hai loaïi ñaàu tieân “laø nhöõng baïn treû ngheøo, bò

boû rrôi” laø moái quan taâm haøng ñaàu cuûa Don Bosco. Khi chuùng

khoâng tìm ñöôïc vieäc laøm, vaø soáng nhaøn roãi vaøo Chuùa nhaät, caùc

ngaøy leã, chuùng taïo thaønh baêng nhoùm (caùc baïn xaáu) vaø gaëp raéc

roái veà luaân lyù vaø veà phaïm phaùp. Vieäc tham döï Nguyeän XaùÙ cuûa

chuùng leân leân xuoáng xuoáng, tuøy theo muøa, coâng vieäc vaø caùc

yeáu toá khaùc. Caùc baïn treû thuoäc nhoùm thöù ba laø men trong ñaáu

boät; vaø vì chuùng cuõng soáng keá caän vôùi caùc nhoùm baïn treû kia,

neân Don Bosco cuõng söû duïng caùc bieän phaùp phoøng ngöøa.

Döïa theo cuoäc kieåm tra vaøo naêm 1862, coù 885 ñaøn oâng (thuoäc

moïi löùa tuoåi) khoâng coù moät vieäc laøm, vaø 13.603 ñaøn oâng khaùc

khoâng coù vieäc laøm, 1222 thôïø laøm coâng nhaät khoâng coù moät

ngheà chuyeân bieät, vaø 10.098 laø hoïc sinh nam Nhöng con soá naøy

193

CHUYEÅN TÔÙI VALÑOÁCCOÂ1

THÖÏC THI CHÖÙC LINH MUÏC . ÑAÛM NHAÄN MOÄT CHOÃ TRONG

NHAØ NÖÔNG NAÙU (Thaùng 9 naêm 1844)

Trong thôøi gian ñoù cha ñaõ baét ñaàu giaûng thuyeát taïi moät

soá nhaø thôø ôû Toârinoâ, trong Nhaø Thöông Baùc Aùi, taïi Vieän

Duïc Anh2 Nhaân Ñöùc, trong caùc nhaø tuø3ø, taïi Tröôøng Trung

Hoïc thaùnh Phanxicoâ Paola, giaûng caùc tuaàn tam nhaät, cöûu

nhaät hay caùc cuoäc linh thao. Sau khi hoaøn taát hai naêm

hoïc luaân lyù, cha chòu saùt haïch veà pheùp giaûi toäi4; nhôø vaäy

cha coù theå vôùi nhöõng thaønh quaû lôùn lao hôn vun troàng kyû

luaät vaø luaân lyù, vaø lôïi ích cuûa phaàn hoàn cho caùc baïn treû

nam cuûa cha trong caùc nhaø tuø, trong Nguyeän Xaù, vaø taïi

baát cöù nôi naøo cha hoaït ñoäng.

Thaät laø moät ñieàu an uûi cho cha laø trong suoát tuaàn leã,

caùch rieâng laø trong caùc ngaøyleã ñöôïc thaáy toøa giaûi toäi cuûa

theâm vaøo cho con soá 25% daân soá ñaøn oâng taïi Toârinoâ coù cuoäc

soáng oån ñònh.

1 Valñoáccoâ naèm giöõa töôøng thaønh coå cuûa Toârinoâ vaø con soâng Ñoâra.

Teân cuûa noù coù nghóa laø thung luõng (Valle) cuûa ba vò thaùnh töû ñaïo

(occisorum) laø Octavius, Solutor vaø Adventor vaøo naêm 300 sCN. Taïi

ñaây, cho tôùi thôøi Don Bosco, chöa coù xöù ñaïo.

2 Coù chöøng 100 em.

3 Coù boán nhaø tuø taïi Toârinoâ.

4 Don Bosco ñöôïc taïm thôøi ban naêng quyeàn giaûi toäi roài ngaøy 10-6-

1843 ñöôïc vónh vieän nhaän naêng quyeàn naøy.

194

10.8 Page 98

▲back to top

cha ñöôïc 40, 50 caùc baïn treû quaây quaàn töøng giôø, töøng giôø

ñeå ñeán phieân mình ñi xöng toäi. Chuyeän naøy laø moät söï

tieán haønh bình thöôøng cuûa Nguyeän Xaù trong haàu nhö laø

ba naêm, töùc laø cho tôùi cuoái thaùng 10 naêm 18441. Trong

khi ñoù Chuùa Quan Phoøng saép chuaån bò nhöõng chuyeän,

nhöõng ñoåi thay vaø caû nhöõng gian chuaân môùi.

Vaøo cuoái thôøi kyø ba naêm hoïc luaân lyù,2ù cha saép phaûi ñaûm

nhaän moät phaän vuï nhaát ñònh naøo ñoù cuûa thöøa taùc vuï

thaùnh. Ngöôøi caäu giaø vaø suy yeáu cuûa Comollo laø cha

Giuse Comollo, cha xöù Cinzano, vôùi yù kieán cuûa Ñöùc

Toång Giaùm Muïc, ñaõ xin cha ñeán giuùp ngaøi quaûn trò giaùo

xöù. Nhaø thaàn hoïc Guala ñaõ ñoïc cho cha vieát laù thö caùm

ôn Ñöùc Toång Giaùm Muïc Fransoâni; chính ngaøi thì chuaån

bò cha cho moät chuyeän khaùc.3 Moät hoâm cha Caffasso goïi

cha ñeán vôùi ngaøi vaø noùi:

- Baây giôø cha ñaõ hoaøn taát caùc khoùa hoïc cuûa cha; theá

laø cha phaûi ñi laøm vieäc. Trong thôøi buoåi naøy, muøa

maøng thì khaù sung maõn. Cha caûm thaáy ñaëc bieät

thieân veà chuyeän gì?

1 Töùc laø cho tôùi luùc saép baét ñaàu nieân hoïc môùi cho Tröôøng Ñaøo Taïo

Caùc Giaùo só, vaø Don Bosco phaûi dôøi Nguyeän Xaù sang Nhaø Nöông

Naùu nhö chuùng ta saép ñoïc ñeán.

2 Don Bosco hoïc hai naêm luaân lyù taïi tröôøng, nhöng cha Guala vaø cha

Cafasso löu ngaøi laïi theâm moät naêm nöõa, ñeå laøm vieäc taïi ñaây vôùi tö

caùch ngöôøi phuï ñaïo giuùp ñôõ cho caùc hoïc vieân linh muïc gaëp khoù

khaên trong vieäc hoïc haønh.

3 Ñöùc Toång Giaùm Muïc Fransoâni coù yù ñònh ñöa Don Bosco veà phuï

giuùp cho cha Coâmoâloâ, nhöng hai cha Guala vaø Cafasso laïi coù moät döï

ñònh khaùc.

195

- Veà chuyeän maø cha vui loøng chæ baûo cho con.

- Coù ba coâng vieäc: laøm cha phoù ôû Buttigliera d’ Asti,

phuï ñaïo luaânlyù taïi Tröôøng Ñaøo Taïo Giaùo só, giaùm

ñoác moät nhaø thöông nhoû gaàn Nhaø Nöông Naùu1.

Cha muoán choïn coâng vieäc naøo?

- Coâng vieäc maø cha xeùt neân laøm nhaát.

- Cha khoâng thaáy coù khuynh höôùng nghieâng veà

chuyeän naøy hôn laø chuyeän khaùc sao?

1 Nöõ baù töôùc Baroâloâ, ñaõ saùng laäp treân ñöôøng Coáttoâlengoâ ba coâng

cuoäc: (1) Nhaø Nöông Naùu [nay goïi laø Tröôøng Baroâloâ], laáy teân goïi

töø Ñaáng Boån Maïng “Ñöùc Meï laø Nôi Nöông Naùu cuûa keû coù toäi”, laø

moät traïm döøng chaân cho caùc coâ gaùi ñieám muoán caûi taïo, (2) moät

tröôøng noäi truù daønh cho caùc treû nöõ bò boû rôi vaø troán khoûi nhaø döôùi 14

tuoåi, (3) moät nhaø thöôøng nhoû cho con gaùi, kính daâng cho thaùnh

Philoâmeâna. Cha Borel laø tuyeân uùy cuûa ba coâng cuoäc naøy, vaø ngaøi

xin theâm moät vò trôï taù. Nguyeän XaùÙ tuï hoïp taïi khu daønh rieâng cho

caùc linh muïc cuûa nhaø thöông chöa hoaøn taát trong naêm 1844-1845.

Baø teân thaät laø Giulietta Colbert de Mauleùvrier (1785-1864), ngöôøi

vôï goaù khoâng coù con caùi cuûa baù töôùc Carlo Tancred Falletti di

Baroâloâ (1782-1838), coù vaên hoùa cao vaø raát giaøu coù, ñöôïc trieàu ñình

quí troïng. Baø laø nöõ vaên só gioûi, saønh ngheä thuaät, salon cuûa baø môû ra

ñoùn caùc quí khaùch nhö Balbo, Balzac, Cavour, Lamartine, Maistre,

Pellico, Sclopis…

Baø raát ñaïo ñöùc, chòu söï höôùng daãn thieâng lieâng cuûa cha Lanteri vaø

cha Cafasso. Caùc cha Borel vaø Cafasso ñeàu caûnh giaùc Don Bosco laø

baø coù höôùng muoán thoáng trò, tuy nhieân baø ñaõ thöïc söï chieán ñaáu ñeå

thaéng vöôït tính xaáu naøy. Ngoaøi loøng suøng kính thöôøng xuyeân cuûa baø,

baø laøm vieäc ñeàn toäi, thaêm nhaø tuø nöõ, nuoâi keû ñau oám, ñôõ ñaàu nhieàu

tröôøng vaø nhieàu coâng cuoäc baùc aùi, saùng laäp hai doøng nöõ vaø laäp keá

hoaïch xaây döïng moät doøng caùc linh muïc döôùi söï baûo trôï cuûa thaùnh

Phanxicoâ Saleâ. Söù vuï toân giaùo vaø giaùo duïc cuûa baø taïi nhaø tuø nöõ ñöa

baø ñeán thieát laäp caùc coâng cuoäc duy trì treû nöõ khoûi rôi vaøo nguy hieåm

vaø giuùp caûi taïo caùc phuï nöõ treû sa ngaõ, vaø theá laø caùc coâng cuoäc cuûa

baø phaùt sinh taïi Valñoáccoâ (BM II, 182-185).

196

10.9 Page 99

▲back to top

- YÙ höôùng cuûa con nghieâng veà vieäc chaêm soùc cho

giôùi treû1û. Cha cöù Cha cöù höôùng con laøm gì tuøy theo

yù cuûa cha: con nhaän ra yù muoán cuûa Chuùa nôi lôøi

khuyeân cuûa cha.

- Vaøo luùc naøy caùi gì chieám cöù laáy loøng cuûa cha? Caùi

gì ñang quay cuoàng trong taâm trí cha?

- Trong luùc naøy con nhö thaáy mình ôû giöõa ñaùm raát

ñoâng caùc treû em ñang keâu xin con giuùp ñôõ.

- Vaäy cha haõy ñi nghæ heø vaøi tuaàn leã. Khi cha trôû laïi,

toâi seõ noùi cho cha nôi cha seõ ñeán laøm vieäc.

Sau nhöõng ngaøy nghæ2, Cha Caffasso ñeå troâi qua ñi vaøi

tuaàn leã khoâng noùi naêng gì vôùi cha caû; cha cuõng khoâng

hoûi ngaøi tí gì caû. Theá roài moät ngaøy kia, cha Caffasso noùi

vôùi cha:

- Taïi sao cha khoâng hoûi toâi ñaâu laø nôi seõ daønh cho

cha?

- Bôûi vì con muoán nhaän ra yù Thieân Chuùa trong quyeát

ñònh cuûa cha vaø con muoán khoâng ñöa ra moät ñieàu

gì caû thuoäc veà yù muoán cuûa con.3

1 Don Bosco noùi ñeán giôùi treû laø nhìn nhaän caùi nhu caàu phaûi chaêm soùc

cho caû treû nam laãn treû nöõ nöõa. Vaø quaû thöïc ngaøi ñaõ tröïc tieáp phuïc

vuï cho giôùi treû nöõ trong hai naêm taïi caùc coâng cuoäc cuûa Nöõ Baù Töôùc

Baroâloâ (töø thaùng 11/1844 ñeán thaùng 7/ 1846). Nhöng Don Bosco keát

luaän laø tieáng Chuùa goïi ngaøi tröïc tieáp laø ñeå phuïc vuï cho caùc treû nam

trong caùi thôøi ñieåm vaên hoùa maø vieäc giaùo duïc nam nöõ laø hoaøn toaøn

taùch bieät.

2 Don Bosco noùi ñi nghæ maø thöïc chaát laø ñi giaûng tuaàn phoøng taïi

Canelli, vaø giaûng tuaàn 9 ngaøy leã Maân Coâi taïi Castelnuovoâ.

3 Ñoái thoaïi kieåu meøo vôn chuoät göõa hai vò thaùnh. Ñeå höôùng daãn

thieâng lieâng, ngöôøi höôùng daãn caàn bieát ñeán caùc khuynh höôùng, caûm

197

- Cha haõy doïn va li cuûa cha vaø haõy ñi vôùi cha

Borrelli; caû hai cha seõ laø giaùm ñoác cuûa Nhaø

Thöông Nhoû thaùnh Philoâmeâna; hai cha cuõng haõy

laøm vieäc cho Coâng Cuoäc Nhaø Nöông Naùu.1 Trong

khi ñoù Thieân Chuùa seõ ñaët trong tay caùc cha taát caû

nhöõng gì caùc cha phaûi laøm cho giôùi treû.

Thoaït nhìn, thì moät lôøi khuyeân nhö theá xem ra coù veû ñi

ngöôïc laïi caùc khuynh höôùng cuûa cha, bôûi vì vieäc ñieàu

haønh moät nhaø thöông, vieäc giaûng daïy vaø giaûi toäi trong

moät tröôøng goàm hôn boán traêm thieáu nöõ seõ laáy heát thôøi

giôø cuûa cha ñeå coù theå laøm ñöôïc nhöõng vieäc khaùc. Tuy

vaäy ñaây quaû chính laø nhöõng yù muoán cuûa trôøi cao, nhö laø

cha seõ laäp töùc ñöôïc ñaûm baûo veà ñieàu ñoù.

Ngay töø giôø phuùt ñaàu tieân khi cha ñöôïc bieát cha Borrelli,

cha ñaõ luoân luoân nhìn thaáy nôi ngaøi moät vò linh muïc

thaùnh thieän, moät göông maãu ñaùng ngöôõng moä vaø phaûi

ñöôïc baét chöôùc. Moãi khi cha coù dòp noùi chuyeän vôùi ngaøi,

nghó, tö töôûng cuûa ngöôøi mình höôùng daãn. Don Bosco xem ra khoâng

nhaän ra ñieàu naøy caùch ñaày ñuû vaøo luùc naøy. Nhöng sau naøy khi vieát

daãn nhaäp vaøo Hieán Luaät Saleâdieâng, Ngaøi seõ nhaän ra ñieàu aáy roõ hôn.

1 Cha Borel daãn Don Bosco ñeán giôùi thieäu vôùi Nöõ Baù Töôùc Baroâloâ.

Baø laäp töùc bò aán töôïng bôûi thaùi ñoä traàm laéng vaø ñôn sô cuûa Don

Bosco. Baø thaáy ngay ñoù laø daáu chæ cuûa söï thaùnh thieän (BM II,360).

Baø haêm hôû coù chaéc ñöôïc vieäc phuïc vuï cuûa ngaøi cho coâng cuoäc cuûa

baø, vì theá baø baèng loøng ngaymöïc löông haèng naêm laø 600 lire cho

ngaøi vaø coøn cho ngaøi ñöôïc pheùp tieáp tuïc sinh hoaït Nguyeän Xaù cho

caùc treû nam cuûa ngaøi. Veà phía DonBosco, ngaøi cuõng “nhaän ra söï

khieâm nhöôøng lôùn lao döôøi daùng veû uy nghi cuûa baø, vaø caûm thaáy veû

e deø (reserve)vaø veû quí phaùi cuûa baø ñöôïc hoøa nhaäp vôùi söï ñaùng meán

vaø, toát laønh cuûa moät baø meï…” (BM II, 185).

198

10.10 Page 100

▲back to top

cha luoân luoân nhaän ñöôïc nhöõng baøi hoïc töø vò linh muïc

nhieät thaønh ñoù, luoân nhaän ñöôïc nhöõng lôøi khuyeân toát

khích leä cha soáng vaø haønh ñoäng toát ñeïp. Trong ba naêm

traûi qua taïi Tröôøng Ñaøo Taïo Giaùo Só, ñaõ nhieàu laàn cha

ñöôïc chính ngaøi môøi goïi phuïc vuï caùc nghi thöùc thaùnh,

giaûi toäi, cuøng vôùi ngaøi ñi giaûng thuyeát, ñeán möùc ñoä laø

cha ñaõ bieát ñöôïc, vaø moät caùch naøo ñoù, ñaõ thaân quen vôùi

laõnh vöïc cuûa coâng vieäc cuûa cha. Raát nhieàu laàn chuùng

toâi ñaõ noùi chuyeän vôùi nhau laâu giôø xoay quanh caùc luaät

leä mình phaûi theo ñeå giuùp ñôõ laãn nhau trong vieäc lui tôùi

caùc nhaø tuø, vaø hoaøn thaønh caùc boàn phaän ñöôïc trao phoù,

vaø ñoàng thôøi hoä tröïc cho caùc baïn treû, maø ñôøi soáng luaân

lyù cuûa chuùng vaø hoaøn caûnh bò boû rôi cuûa chuùng luoân luoân

yeâu caàu moät söï chuù taâm hôn nöõa cuûa caùc linh muïc.

Nhöng phaûi laøm sao ñaây? Phaûi tìm ra nôi ñaâu ñeå qui tuï

caùc baïn treû naøy? Cha Borelli môùi noùi vôùi cha:

- Caên phoøng ñöôïc daønh cho cha1 coù theå ñöôïc duøng

trong moät thôøi gian ñeå tuï hoïp caùc baïn treû lui tôùi

nhaø thôø thaùnh Phanxicoâ Assisi naøy. Khi chuùng ta

coù theå ñi tôùi caên nhaø ñöôïc chuaån bò cho caùc linh

muïc gaàn Nhaø Thöông Nhoû, thì khi aáy chuùng ta seõ

nghieân cöùu moät nôi toát ñeïp hôn.

1 Ñoù laø caên phoøng taïm cho daønh cho Don Bosco, chôø cho khu daønh

cho caùc linh muïc beân caïnh nhaø thöông hoaøn taát. Treân thöïc teá, Don

Bosco ñaõ khoâng bao giôø chuyeån choã ôû cuûa ngaøi sang phía nhaø

thöông, nhöng ngaøi coù hoïp maët caùc em Nguyeän XaùÙ cuûa ngaøi taïi khu

nhaø thöông nhö ñaõ ghi nhaän ôû treân.

199

MOÄT GIAÁC MÔ MÔÙI

Vaøo Chuùa nhaät thöù hai thaùng möôøi naêm ñoù (1844), cha

phaûi cho caùc baïn treû nhoû cuûa cha hay laø Nguyeän XaÙ phaûi

ñöôïc dôøi veà Valñoáccoâ. Nhöng söï thieáu chaéc chaén veà nôi

choán, veà caùc phöông tieän, veà caùc nhaân söï laøm cho cha

suy nghó lung laém. Buoåi toái hoâm tröôùc, cha leân giöôøng

vôùi taâm hoàn ñaày lo laéng. Trong ñeâm hoâm ñoù, cha laïi mô

moät giaác mô môùi, gioáng nhö moät phuï luïc cuûa giaác mô

xaåy ra taïi Becchi, khi cha leân chín tuoåi. Cha xeùt thaáy laø

neân trình baøy noù theo saùt nghóa chöõ.

Cha mô thaáy mình ñang ôû giöõa voâ soá nhöõng choù soùi, deâ

vaø deâ nhoû, chieân nhoû, cöøu caùi, cöøu ñöïc, choù vaø chim

muoâng. Taát caû taïo thaønh moät tieáng oàn aøo, aàm yõ hoãn ñoän

keùo daøi hay ñuùng hôn moät caûnh hoãn loaïn khieán cho

nhöõng ngöôøi can ñaûm nhaát cuõng phaûi khieáp haõi. Cha

muoán chaïy thoaùt, thì moät baø trong boä aùo nöõ muïc töû goïn

gheõ, ra daáu cho cha haõy ñi theo vaø ñoàng haønh vôùi ñaøn

suùc vaät laï luøng naøy, trong khi baø ñi tröôùc chuùng. Chuùng

toâi ñi lang thang qua caùc caûnh trí khaùc nhau: chuùng toâi ñaõ

döøng laïi taïi ba chaëng. ÔÛ moãi chaëng döøng laïi, nhieàu con

vaät trong soá nhöõng con vaät naøy ñaõ bieán thaønh nhöõng con

200

11 Pages 101-110

▲back to top

11.1 Page 101

▲back to top

chieân, theá laø soá chieân daàn taêng leân. Sau khi ñaõ ñi raát

nhieàu, cha thaáy mình ñang ôû moät caùnh ñoàng coû, taïi ñoù

caùc con vaät nhaåy dôõn vaø aên cuøng nhau, maø khoâng con

naøo laïi tìm caùch laøm haïi con kia.

Bò côn meät haønh haï, cha muoán ngoài xuoáng caïnh moät con

ñöôøng gaàn beân, nhöng ngöôøi nöõ muïc töû môøi cha tieáp tuïc

haønh trình. Ñi ñöôïc moät quaõng ñöôøng ngaén, cha thaáy

mình ôû trong moät chieác saân roäng vôùi coång xung quanh,

vaø ôû cuoái saân coù moät nhaø thô1ø. Khi aáy cha nhaän ra raèng

boán phaàn naêm soá caùc con vaät ñaõ bieán thaønh chieân. Vaø

con soá chieân trôû thaønh raát ñoâng ñaûo. Trong luùc ñoù coù

theâm moät soá nhöõng muïc töû ñeán ñeå troâng coi chuùng.

Nhöng hoï chæ ôû laïi khoâng laâu, vaø ñaõ sôùm leân ñöôøng.2

Khi aáy xaåy ra moät chuyeän laï luøng. Nhieàu con chieân bieán

ñoåi thaønh caùc muïc töû, vaø lôùn leân, hoï ñöùng ra chaêm soùc

cho nhöõng keû khaùc. Khi caùc muïc töû taêng soá ñoâng ñaûo, hoï

töï chia ra, vaø ñi tôùi caùc nôi khaùc ñeå tuï taäp caùc con vaät laï

khaùc vaø daãn daét chuùng taïi caùc ñaøn khaùc.3

Cha muoán ñi khoûi, vì cha thaáy hình nhö ñaõ tôùi giôø cha

phaûi ñi cöû haønh thaùnh leã, nhöng vò nöõ muïc töû môøi cha

nhìn veà höôùng nam. Ñöa maét nhìn, cha thaáy moät caùnh

ñoàng taïi ñoù ñaõ gieo baép, khoai taây, baép caûi, cuû caûi

1 Saân, coång, Nguyeän XaùÙ vaø nhaø thôø thaùnh Phanxicoâ Saleâ ñöôïc xaây

döïng vaøo naêm 1952 (Xem chöông 55)

2 Moät soá linhmuïc vaø chuûng sinh tôùi giuùp Don Bosco, nhöng roài hoï laïi

boû ñi. Chæ coù Don Borell kieân trì ôû laïi vôùi Don Bosco.

3 Ngoaïi tröø cha Alasonatti (1812-1865), taát caû 17 tu só Saleâdieâng ñaàu

tieân hoïp thaønh Tu Hoäi Saleâdieâng vaøo thaùng 12/1859, ñeàu laø caùc hoïc

sinh Nguyeän XaùÙ.

201

ñöôøng, rau rieáp, vaø nhieàu thöù rau coû khaùc. Baø noùi vôùi

cha: -Haõy nhìn moät laàn nöõa.- ; cha nhìn moät laàn nöõa. Khi

aáy cha thaáy moät nhaø thôø cao vaø tuyeät vôùi1. Moät ban

nhaïc, vaø tieáng ñaøn nhaïc chen tieáng haùt môøi goïi cha haùt

leã. Beân trong nhaø thôø ñoù coù moät bieåu ngöõ traéng, trong ñoù

vieát haøng chöõ lôn: Hic domus mea, inde gloria mea [Ñaây

laø nhaø cuûa Ta, töø ñaáy vinh quang cuûa ta lan toûa].

Trong giaác mô tieáp tuïc aáy, cha ñaõ muoán hoûi baø nöõ muïc

töû xem cha ñang ôû nôi ñaâu; baø muoán chæ cho cha ñieàu gì

vôùi cuoäc haønh trình ñoù, vaø vôùi nhöõng chaëng döøng, vôùi caùi

nhaø ñoù2, nhaø thôø, vaø moät nhaø thôø khaùc nöõa. - Con seõ hieåu

töøng ñieàu moät, khi baèng con maét theå chaát cuûa con, con seõ

thaáy treân thöïc teá caùi maø baây giôø con ñaõ thaáy baèng con

maét cuûa taâm trí. – Nhöng cha thaáy mình hình nhö ñaõ tænh

giaác, neân noùi: - Con thaáy roõ roài, vaø con thaáy baèng con

maét theå chaát: con bieát con ñi ñaâu vaø con bieát ñieàu con

laøm. – Trong luùc ñoù tieáng chuoâng Ave Maria3 trong nhaø

thôø thaùnh Phanxicoâ vang leân, vaø cha thöùc daäy.

Giaác mô naøy chieám laáy haàu nhö heát caû ñeâm; nhieàu chi

tieát ñi keøm theo vôùi noù. Khi aáy cha hieåu raát ít yù nghóa

cuûa noù, bôûi vì cha ñaët ít tin töôûng vaøo noù; nhöng cha hieåu

caùc söï vieäc daàn daàn ñaõ coù caùc hieäu quaû cuûa chuùng. Hôn

1 Ñoù laø Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Kính Ñöùc Meï Phuø Hoäi ñöôïc xaây

döïng trong khoaûng 1863-1868.

2 Nhaø Pinarñi, roài nhaø thôø thaùnh Phanxicoâ Saleâ, roài Vöông Cung

Thaùnh Ñöôøng Kính Ñöùc Meï Phuø Hoä.

3 Chuoâng kinh Truyeàn tin, vôùi ba Kinh Kính Möøng [Ave maria] ñöôïc

ñoïc leân. Don Bosco ñang coøn ôû Tröôøng Ñaøo Taïo Giaùo Só, nôi coù nhaø

thôø thaùnh Phanxicoâ Assisi, khi mô giaác mô naøy.

202

11.2 Page 102

▲back to top

theá nöõa, sau naøy, khi lieân keát noù vôùi moät giaác mô khaùc1,

cha duøng noù laøm chöông trình trong caùc quyeát ñònh cuûa

cha.

GHI CHUÙ CUÛA BAÛN DÒCH TIEÁNG VIEÄT:

MOÄT GIAÁC MÔ VAØO THÔØI NGUYEÄN XAÙ LÖU ÑOÄNG

Xin trích töø BM II: caùc trang,232-233 MOÄT GIAÁC MÔ VAØO

THÔØI NGUYEÄN XAÙ LÖU ÑOÄNG2 (töùc thôøi kyù töø thaùng

8/1845 ñeán thaùng 4/1846) ñeå boå sung cho giaác mô quan

troïng treân:

Cha thaáy mình nhö ñang ôû treân moät ñoàng coû roäng3 vôùi

moät soá löôïng voâ taän caùc treû trai. Coù nhöõng keû ñaùnh nhau,

coù nhöõng keû nguyeàn ruûa. ÔÛ choã naøy thì chuùng aên caép,

choã kia chuùng laøm nhöõng chuyeän xuùc phaïm ñeán thuaàn

phong myõ tuïc. Khoâng khí daøy ñaëc caùc cuïc ñaù bay veøo,

do luõ treû ñaùnh nhau neùm. Taát caû chuùng ñeàu laø nhöõng treû

bò boû rôi vaø hö hoaïi. Cha ñang ñònh rôøi xa ñoù, thì troâng

thaáy moät Baø ôû beân caïnh cha. Baø noùi vôùi cha: “Con haõy

daán böôùc vaøo giöõa nhöõng ñöùa con trai naøy vaø haõy laøm

vieäc.”

1 Giaác mô ñöôïc trích daãn ngay ôû döôùi, vôùi ñeà laø “Giaác mô vaøo thôøi

Nguyeän XaùÙ löu ñoäng”.

2 Giaác mô naøy chæ ñöôïc Don Bosco noùi ra vaøo ngaøy 2-2-1875 cho

cha Barberis vaø cha Lemoyene. Cha Lemoyene ñaõ laäp töùc vieát laïi

trong BM II,232-233).

3 Caùnh ñoàng coû cuûa anh em Philíp ôû chöông 36 &39.

203

Cha laïi gaàn chuùng, nhöng cha bieát laøm gì ñaây? Cha

khoâng coù choã ñeå maø thu nhaän moät ngöôøi naøo trong soá

chuùng: cha muoán giuùp ñôõ chuùng: Cha keâu caàu nhöõng

ngöôøi ñang ñöùng nhìn töø xa, vaø hoï ñaõ coù theå naâng ñôõ cha

moät caùch ñaéc löïc. Nhöng khoâng moät ai chuù yù ñeán hay

ñeán hoã trôï cho cha. Theá roài cha quay laïi Baø ñoù. Baø noùi :

“Ñaây laø moät choã”, Vaø Baø chæ cho cha moät caùnh ñoàng coû.

Cha môùi noùi: “Nhöng ñaây chæ laø moät caùnh ñoàng coû.” Baø

traû lôøi: “Con cuûa Ta vaø caùc Toâng ñoà cuûa Ta khoâng coù

choã goái ñaàu” (xem Mt 8:20). Cha baét ñaàu laøm vieäc trong

caùnh ñoàng coû ñoù, khuyeân baûo, giaûng thuyeát, giaûi toäi,

nhöng cha thaáy haàu nhö taát caû caùc noã löïc cuûa cha ñeàu voâ

ích. Cha phaûi coù ñöôïc moät toøa nhaø naøo ñoù ñeå maø tuï taäp

vaø cho aên cho ôû nhöõng ñöùa bò boû rôi bôûi caùc cha meï

chuùng, nhöõng ñöùa bò khinh bæ vaø bò vöùt boû bôøi xaõ hoäi

naøy. Roài Baø ñoù daãn cha ñi xa hôn moät chuùt, tôùi phía baéc

vaø noùi: “Haõy nhìn naøy!”

Cha nhìn vaø thaáy moät nhaø thôø nhoû vôùi maùi thaáp, moät

chieác saân nhoû, vaø moät soá lôùn caùc treû. Cha baét ñaàu coâng

vieäc cuûa cha laïi, nhöng vì nhaø thôø trôû thaønh quaù nhoû, cha

laïi baét ñaàu keâu ñeán vôùi Baø, vaø Baø chæ cho cha moät nhaø

thôø khaùc, roäng hôn, vaø coù moät caên nhaø naèm ôû caïnh noù.

Roài baø daãn cha ñi tôùi nôi gaàn ngay ñoù, treân moät maûnh

ñaát troàng tæa, gaàn nhö traûi ra ngay ôû tröôùc maët nhaø thôø

thöù hai, vaø noùi tieáp: - Taïi nôi naøy, choã caùc Vò Töû Ñaïo

quang vinh cuûa Toârinoâ laø Avventore vaø Ottavio1 ñaõ chòu

1 Kinh só Laurenzo Gastaldi theo yeâu caàu cuûa Don Bosco, ñaõ nghieân

cöùu vaø xaùc ñònh hai vò thaùnh töû ñaïo naøy ñaõ töû ñaïo ngoaøi töôøng

thaønh, gaàn coång Ñoâra ôû khu Nguyeän XaùÙ Valñoáccoâ ngaøy nay. Trong

204

11.3 Page 103

▲back to top

cöïc hình töû ñaïo, treân nhöõng cuïc ñaát ñöôïc taém vaø ñöôïc

thaùnh hoùa baèng maùu cuûa hoï, Ta muoán Thieân Chuùa ñöôïc

toân vinh moät caùch raát ñaëc bieät. – Noùi xong, baø nhaác chaân

tieán veà phía tröôùc, vaø ñöùng laïi treân nôi ñaõ töøng xaåy ra

cuoäc töû ñaïo, vaø chæ nôi aáy cho cha moät caùch chính xaùc.

Cha ñaõ muoán ñaët ôû ñaáy moät daáu naøo ñoù ñeå maø tìm ra laïi

noù, khi cha seõ coù ñöôïc moät dòp khaùc ñeå quay trôû laïi caùnh

ñoàng naøy, nhöng cha chaúng tìm ñöôïc caùi gì caû ôû xung

quanh cha, duø laø moät caây que hay laø moät hoøn ñaù; tuy

nhieân cha ghi kyõ vaøo trí nhôù nôi aáy vôùi söï chính xaùc. Noù

töông öùng chính xaùc vôùi goùc phía trong cuûa nhaø nguyeän

caùc thaùnh Töû Ñaïo, sau naøy goïi laø nhaø nguyeän thaùnh

Anna, ôû caïnh nôi ñaët Phuùc Aâm [cuûa baøn thôø], taïi nhaø thôø

Ñöùc Meï Maria Phuø Hoä.

Vaøo luùc ñoù, cha thaáy mình ñöôïc bao boïc bôûi con soá

meânh mang vaø ngaøy caøng taêng leân nöõa caùc baïn treû; vaø

trong khi cha nhìn leân Baø ñoù, thì caùc phöông tieän vaø nôi

choán cuõng taêng leân; vaø roài cha nhìn thaáy moät nhaø thôø raát

to lôùn ngay taïi nôi xaåy ra cuoäc töû ñaïo cuûa caùc Thaùnh

thuoäc ñaïo quaân Teâbeâan maø cha ñaõ ñöôïc chæ cho thaáy,

vôùi nhieàu toøa nhaø xoay quanh vaø coù moät ñaøi ñeïp ñeõ toaï

laïc ôû giöõa. Trong khi xaåy ra nhöõng chuyeän naøy, thì cha

coù ñöôïc , vaãn hoaøn toaøn trong giaác mô, caùc linh muïc ñeán

hoã trôï, hoï giuùp ñôõ moät chuùt nhöng roài boû troán caû. Cha ñaõ

heát söùc vaát vaû tìm caùch loâi keùo hoï laïi vôùi cha, nhöïng hoï

chæ ôû ñöôïc ít laâu roài sau ñoù ñaõ boû ñi heát, ñeå cha ôû laïi moät

nhoùm töû ñaïo, coøn coù caû thaùnh Solutor nöõa, nhöng trong giaác mô,

Ñöùc Meï khoâng nhaéc ñeán, vì vò thaùnh naøy ñaõ troán khoûi Toârinoâ, vaø bò

baét vaø xöû töû ñaïo taïi Ivrea,caùch Toârinoâ 40km, veà höôùng baéc Toârinoâ.

205

mình. Khi aáy cha laïi keâu leân vôùi Baø ñoù, Baø noùi: -Con

muoán bieát laøm theá naøo ñeå hoï khoâng troán chaïy khoûi con

nöõa chöù gì? Con haõy laáy daûi baêng naøy, vaø buoäc treân traùn

hoï. –Cha caàm laáy daûi baêng moät caùch kính caån töø tay baø

vaø cha thaáy treân ñoù coù vieát lôøi naøy:VAÂNG LÔØI.1 Cha laäp

töùc thöû laøm nhöõng ñieàu Baø noùi vôùi cha, vaø cha baét ñaàu

coät ñaàu cuûa moát vaøi ngöôøi trong soá nhöõng ngöôøi tình

nguyeän phuï giuùp cha baèng daûi baêng ñoù, vaø cha laäp töùc

thaáy moät hieäu quaû to lôùn vaø kyø dieäu, vaø hieäu quaû naøy

caøng ngaøy caøng taêng leân trong khi cha tieáp tuïc trong söù

maïng ñaõ ñöôïc trao phoù cho cha, bôûi vì yù töôûng boû ñi nôi

khaùc treân thöïc teá ñaõ rôøi khoûi caùc ngöôøi aáy, vaø hoï ñaõ ôû laïi

ñeå giuùp ñôõ cha. Theá laø Tu Hoäi Saleâdieâng Toát Laønh ñaõ

baét ñaàu”.

1 Daûi baêng bieåu tröng vieäc khaán doøng, maø trong truyeàn thoáng

Saleâdieâng, Ñöùc Vaâng Lôøi laø chieác chìa khoùa!

206

11.4 Page 104

▲back to top

NGUYEÄN XAÙ ÑÖÔÏC CHUYEÅN

ÑEÁN NHAØ NÖÔNG NAÙU

NGUYEÄN XAÙ ÑÖÔÏC CHUYEÅN ÑEÁN NHAØ NÖÔNG NAÙU

Chuùa Nhaät thöù hai thaùng möôøi1, kình Ñöùc Maria Meï

Thieân Chuùa, cha thoâng baùo cho caùc baïn treû cuûa cha vieäc

chuyeån Nguyeän XaùÙ tôùi Nhaø Nöông Naùu. Thoaït nghe tin

naøy, caùc em toû ra boái roái; nhöng khi cha noùi vôùi caùc em

laø taïi ñoù coù caû moät nôi roäng raõi ñang ñôïi chôø chuùng ta,

hoaøn toaøn cho chuùng ta, ñeå haùt, ñeå chaïy, ñeåà nhaûy, vaø ñeå

vui chôi, caùc em ñeàu thích thuù, vaø ai cuõng noùng loøng chôø

ñôïi Chuùa Nhaät tôùi ñeå thaáy ñöôïc caùi môùi laø maø chuùng

ñang möôøng töôïng ra. Chuùa nhaät thöù ba thaùng möôøi ñoù,

nhaèm ngaøy kính Ñöùc Meï Daâng Con Vaøo Ñeàn Thaùnh,

vaøo sau tröa moät tí, thì caû moät ñaùm ñoâng caùc baïn treû

thuoäc caùc löùa tuoåi khaùc nhau vaø caùc hoaøn caûnh khaùc

nhau chaïy veà Valñoáccoâ ñeå tìm Nguyeän XaÙ môùi.

Chuùng chaïy ñi khaép nôi hoûi han: - Nguyeän Xaù ôû ñaâu?

Don Bosco ôû ñaâu? – Chaúng ai bieát traû lôøi ra sao, vì chaúng

ai trong vuøng aáy ñaõ nghe noùi veà Don Bosco hay veà

1 3-10-1844

207

Nguyeän Xaù. Nhöõng ngöôøi hoûi thaêm töôûng mình bò dieãu

côït, ñaõ noùi oang leân caùc yeâu caàu cuûa mình. Coøn nhöõng

ngöôøi khaùc thì nghó laø mình bò xæ nhuïc, lieàn ñöa chaân

muùa tay ñe doïa vaø ñaùnh ñaäp. Caâu chuyeän baét ñaàu trôû

neân nghieâm troïng khi cha vaø Cha Giaùo sö Borrelli nghe

thaáy nhöõng tieáng la où, lieàn ñi ra khoûi nhaø. Thaáy chuùng

toâi xuaát hieän, caùc tieáng oàn aøo, caõi vaõ ñeàu ngöng ngay.

Chuùng chaïy aøo laïi phía chuùng toâi vaø hoûi Nguyeän Xaù ôû

ñaâu.

Chuùng toâi buoäc phaûi noùi cho caùc em laø Nguyeän XaÙ coøn

chöa saün saøng, neân taïm thôøi chuùng ñeán phoøng cuûa cha,

moät caên phoøng khaù roäng, vaø ñaõ cung öùng khaù toát. Nhöng

Chuùa Nhaät hoâm sau, cuøng vôùi nhöõng hoïc troø cuõ laïi coù

theâm moät soá nhöõng baïn thaân gaàn, neân cha khoâng bieát

saép xeáp chuùng ôû ñaâu. Caên phoøng, haønh lang, caàu thang ,

taát caû ñeàu ñaày nhoùc caùc baïn treû nhoû. Vaøo ngaøy Leã Caùc

Thaùnh, cha ngoài toøa giaûi toäi cuøng vôùi cha Borrelli, taát caû

ñeàu muoán xöng toäi; nhöng laøm sao ñaây? Coù hai cha giaûi

toäi, nhöng coù tôùi hôn hai traêm em. Keû thì muoán ñoát neán,

ngöôøi khaùc laïi muoán taét ñi. Ngöôøi naøy mang cuûi ñeán,

ngöôøi khaùc laïi mang nöôùc; naøo thuøng, naøo caùc caùi keïp,

xeûng, bình, chaäu, gheá, daøy, saùch vaø moïi thöù ñoà ñaïc ñaët

ngoån ngang, trong khi chuùng muoán saép xeáp caùc ñoà vaät

cho coù qui cuû. Cha giaùo sö Borrelli thaân yeâu ñaõ phaûi thoát

leân: - Chuùng ta chaúng coøn coù theå tieáp tuïc nhö theá naøy

ñöôïc nöõa; caàn phaûi lo lieäu sao cho coù moät nôi thích hôïp

hôn.- Tuy nhieân chuùng phaûi traûi qua saùu ngaøy Chuùa nhaät

lieân tieáp trong caùi nôi ôû chaät heïp naøy, laø caùi phoøng naèm

ôû treân voøm nhaø che coång chính daãn vaøo Nhaø Nöông Naùu

208

11.5 Page 105

▲back to top

Trong thôøi gian ñoù, cha ñaõ leân tieáp xuùc vôùi Ñöùc Toång

Giaùm Muïc Fransoâni; ngaøi hieåu ngay taàm quan troïng cuûa

keá hoaïch cuûa chuùng toâi, vaø leân tieáng:

- Cha haõy ñi, vaø laøm taát caû nhöõng gì caùc cha nghó laø

coù ích lôïi cho caùc linh hoàn; toâi ban cho cha taát caû

nhöõng naêng quyeàn caùc cha caàn ñeán. Cha haõy noùi

chuyeän vôùi Ba Töôùc Baroâloâ; coù leõ baø seõ coù theå

cung caáp cho cha moät nôi naøo ñoù thích hôïp. Nhöng

naøy, haõy noùi cho cha hay: ñaùm treû naøy khoâng coù

theå lui tôùi vôùi giaùo xöù rieâng cuûa chuùng sao?

- Chuùng laø caùc treû em phaàn ña laø nhöõng treû xa laï1,

vaø chuùng chæ ôû laïi taïi Toârinoâ trong khoaûng moät

thôøi gian trong moät naêm. Chuùng coøn chaúng bieát

chuùng thuoäc veà giaùo xöù naøo. Trong soá chuùng coù

nhieàu em thöïc söï laïc loõng, noùi caùc thoå ngöõ ngöôøi

ta chaúng hieåu maáy, do ñoù chuùng hieåu raát ít vaø

ngöôøi khaùc cuõng chaúng hieåu ñöôïc chuùng maáy, Moät

soá trong chuùng ñaõ lôùn vaø khoâng daùm tham döï vaøo

cuøng moät lôùp giaùo lyù vôùi caùc baïn tuoåi.

- Cho neân caàn phaûi coù moät nôi rieâng thích hôïp vôùi

chuùng, Ñöùc Toång Giaùm Muïc noùi theâm. Vaäy cha

haõy leân ñöôøng. Toâi chuùc laønh cho cha vaø keá hoaïch

cuûa cha. Trong nhöõng gì toâi coù theå giuùp ñôõ cho

cha, xin cha cöù ñeán, vaø toâi seõ luoân luoân laøm taát caû

nhöõng gì toâi coù theå ñeå giuùp cha.

1 Toârinoâ coù 14 giaùo xöù trong noäi thaønh, vaø laø moät trong hai ñieåm kyõ

ngheä ñoâng daân nhaát. Daân nhaäp cö quaù ñoâng, caùch rieâng laø giôùi treû,

khieán caùc cha xöù khoâng theå naøo ñaùp öùng noåi caùc nhu caàu muïc vuï.

209

Cha quaû coù ñi noùi chuyeän vôùi Baù Töôùc Baroâloâ, vaø bôûi vì

Nhaø Thöông Nhoû seõ khoâng môû cho ñeán cuoái thaùng 10

naêm sau, neân Baø coù loøng baùc aùi naøy baèng loøng ñeå cho

cha taùi boá trí thaønh nhaø nguyeän hai caùi hai phoøng roäng

ñöôïc daønh laøm nôi giaûi trí cho caùc linh muïc cuûa Nhaø

Nöông Naùu khi caùc ngaøi seõ chuyeån nôi ôû cuûa caùc ngaøi veà

nôi naøy. Vaäy ñeå ñi ñeán Nguyeän XaÙ môùi, thì phaûi ñi qua

coång vaøo nhaø thöông, xuyeân qua moät con ñöôøng ngaén

naèm ôû giöõa Coâng Cuoäc Coáttoâlengoâ vaø Nhaø Thöông Nhoû,

ñeå ñi ñeán nôùi ôû hieän nay cuûa caùc linh muïc, vaø qua moät

caàu thang ôû beân trong nhaø, ñi leân ñeán taàng laàu ba. Ñoù

chính laø nôi Chuùa Quan Phoøng ñaõ choïn ñeå laøm nhaø

nguyeän1 ñaàu tieân cho Nguyeän XaùÙ. Noù baét ñaàu ñöôïc goïi

laø Nhaø Nguyeän Thaùnh Phanxicoâ Saleâ vì hai lyù do: Thöù

nhaát bôûi vì Baù Töôùc Baroâloâ coù yù laäp moät Tu Hoäi caùc linh

muïc döôùi töôùc hieäu naøy, vaø vôiù yù höôùng naøy, baø ñaõ cho

veõ vò Thaùnh naøy maø cho tôùi nay ngöôøi ta vaãn coøn ñöôïc

chieâm ngöôõng2 nay taïi loái vaøo cuûa nôi naøy; thöù hai bôûi vì

phaàn vuï cuûa thöøa taùc vuï cuûa chuùng ta ñoøi hoûi moät söï

bình thaûn vaø söï dòu daøng lôùn lao, neân chuùng ta ñaõ ñaët

mình döôùi söï che chôû cuûa vò thaùnh naøy, ñeå töø trôøi Ngaøi

keâu xin nôi Thieân Chuùa cho chuùng ta ñöôïc ôn coù theå baét

chöôùc ngaøi trong söï dòu daøng phi thöôøng cuûa ngaøi, vaø

1 Nguyeân vaên laø “ nhaø thôø”, nhöng thöïc chaát laø “nhaø nguyeän”. Nhaø

thôø cuûa Nguyeän XaùÙ khôûi ñaàu laø nhaø thôø thaùnh Phanxico Assisi.

Nhöng Nguyeän XaÙ chöa coù boån maïng. Trong moät giai ñoaïn naøo ñoù,

Don Bosco nhaän ra söï thieáu xoùt naøy. Ngaøi vaø cha Caffasso quyeát

ñònh choïn thaùnh Phanxicoâ Saleâ laøm boån maïng (BM II,196), nhöng vò

Boån maïng naøy chæ ñöôïc ñaët cho Nguyeän Xaù keå töø khi noù ñöôïc

chuyeån veà Nhaø Thöông Nhoû kính thaùnh Philoâmeâna naøy.

2 Nay thì thôøi gian vaø thôøi tieát ñaõ huûy hoaïi böùc veõ roài.

210

11.6 Page 106

▲back to top

trong vieäc chính phuïc caùc linh hoàn.1giuùp chuùng ta chieán

ñaáu choáng caùc sai laïc nghòch vôùi toân giaùo, caùch rieâng laø

choáng laïi neàn theä phaûn ñaõ len loûi moät caùch quæ quyeät

vaøo trong ñaát nöôùc chuùng ta, ñaëc bieät laø vaøo thaønh phoá

Toârinoâ.2

Vì theá, vaøo ngaøy 8-12- 1844, ngaøy kình Ñöùc Maria Thuï

Thai Voâ Nhieãm Nguyeän Toäi, vôùi pheùp cuûa Ñöùc Toång

Giaùm Muïc, trong thôøi gian laïnh nhaát, giöõa tuyeát phuû cao

vaø vaãn coøn rôi xuoáng raát daøy töø trôøi, nhaø nguyeän3 haèng

mong ñôïi ñoù ñöôïc laøm pheùp, vaø thaùnh leã ñöôïc cöû haønh,

moät soá caùc baïn treû xöng toäi vaø röôùc leã. Cha ñaõ hoaøn

thaønh nghi thöùc thaùnh hoâm ñoù vôùi cuûa leã daâng laø nhöõng

nöôùc maét cuûa nieàm an uûi, bôûi vì cha ñaõ ñöôïc thaáy moät

caùch naøo ñoù laø coâng cuoäc Nguyeän Xaù vôùi muïc ñích ñaõi

ngoä thanh thieáu nieân bò boû rôi vaø gaëp hieåm nguy nhaát ñaõ

1 Don Bosco ñaõ vieát: “Nguyeän Xaù naøy ñöôïc ñaët döôùi söï baûo trôï cuûa

thaùnh Phanxicoâ Saleâ, ñeå nhöõng ai coù yù daán thaân cho loaïi coâng vieäc

naøy ñöôïc tieáp nhaän vò thaùnh naøy nhö maãu göông cuûa ñöùc aùi vaø söï deã

thöông. Hai nguoàn nhaân ñöùc naøy seõ saûn sinh caùc hoa quaû maø chuùng

ta chôø troâng töø “caùc Nguyeän Xaù”. (BM III,68)

2 Thôøi ñoù khoâng phaûi laø thôøi ñaïi keát nhö ngaøy nay. Treân thöïc teá Don

Bosco giao haûo toát ñoái vôùi caùc ngöôøi tin laønh. Treân phaùp lyù, Theä

phaûn giaùo bò caám trong Vöông Quoác Sardinia. Haèng theá kyû caùc coäng

ñoàng Valñeâ bò coâ laäp taïi Val d’ Aosta. Trong cuoäc di daân vaøo Thaønh

Phoá, Theä Phaûn cuøng phe Valñeâ cuõng thaâm nhaäp vaøo thaønh phoá. Coù

nhöõng aùp löïc ñoøi söï bao dung, vaø hoï ñaõ ñaït ñöôïc söï bao dung vaøo

naêm 1848, Anh Quoác cuõng hoã trôû vieäc thu caùc tín ñoà môùi cho caùc

giaùo phaùi theä phaûn.

3 Nhaø nguyeän naøy laø chaëng thöù nhaát trong ba chaëng döøng chaân cuûa

Nguyeän Xaù maø caùc giaác mô cuûa Don Bosco ñaõ neâu leân.

211

coù daùng daáp vöõng beàn sau khi chuùng ñaõ hoaøn thaønh caùc

nghóa vuï taïi nhaø thôø.

212

11.7 Page 107

▲back to top

PHAÀN III-A

HOÀI KYÙ

NGUYEÄN XAÙ

1845-1855

DAØNH RIEÂNG CHO

CAÙC SALEÂDIEÂNG

213

NGUYEÄN XAÙ RA KHOÛI

NHAØ NÖÔNG NAÙU

NGUYEÄN XAÙ TAÏI KHU NHAØ MAÙY XAY1 -. CAÙC KHOÙ KHAÊN -

BAØN TAY CUÛA CHUÙA.

Trong nhaø nguyeän keá caän ngoâi Nhaø Thöông Nhoû thaùnh

Philoâmeâna, Nguyeän XaÙ coù moät böôùc tieán raát toát ñeïp.

Trong caùc ngaøy leã, caùc baïn treû töøng ñoaøn ñi xöng toäi,

röôc leã. Sau thaùnh leã, coù caét nghóa Phuùc AÂm caùch vaén

goïn. Sau giôø lôùp giaùolyù ngaøy thöù tö, coù haùt Thaùnh Ca

Ngôïi Khen, huaán ñöùc, Kinh Caàu Ñöùc Meï vaø chaàu Thaùnh

Theå. Trong caùc khoaûng nghæ khaùc nhau, caùc baïn treû tham

gia caùc cuoäc chôi vui veû, vôùi caùc troø chôi khaùc nhau. Caùc

troø chôi ñöôïc chôi treân nhöõng con ñöôøng nhoû cho tôùi nay

vaãn coøn giöõa tu vieän thaùnh Mañaleâna vaø con ñöôøng coâng

coäng. Chuùng toâi traûi qua baûy thaùng taïi ñaây vaø chuùng toâi

cöù nghó mình ñaõ tìm thaáy vöôøn ñòa ñaøng taïi theá roài, vaøo

luùc maø chuùng toâi saép phaûi rôøi nôi cö truù thaân yeâu ñeå ñi

tìm moät nôi khaùc.

1 Nguyeän xaù sinh hoaït taïi Nhaø Thôø Thaùnh Pheâroâ Bò Xieàng Xích xaåy

ra tröôùc thôøi gian sinh hoaït Taïi Khu Nhaø Maùy Xay. Don Bosco vieát

trong A p. 33, FDB 1206 D 2: “Hai söï kieän naøy chöùng minh söï che

chôû hieån nhieân cuûa Chuùa”.

214

11.8 Page 108

▲back to top

Baø Baù Töôùc Baroâloâ duø cho coù nhìn moïi coâng cuoäc baùc aùi

vôùi con maét thieän caûm, nhöng tôùi ngaøy saép khai tröông

Coâng Cuoäc Nhaø Thöông Nhoû ( ñöôïc khai tröông ngaøy

10-8-1845), ñaõ muoán Nguyeän XaÙ chuùng toâi phaûi dôøi xa

khoûi nôi ñoù. Thaät ra nôi ñöôïc duøng ñeå laøm nhaø nguyeän,

lôùp hoïc hay nôi vui chôi cuûa caùc baïn treû nam khoâng heà

coù lieân laïc vôùi phía beân trong cuûa nhaø tröôøng nöõ; ngay

caû nhöõng caùnh cöûa chôùp cuõng ñöôïc ñoùng laïi vaø höôùng

leân phía treân; daãu sao chuùng toâi cuõng phaûi vaâng lôøi.

Chuùng toâi ñaõ thöïc hieän nhöõng böôùc thænh nguyeän maïnh

meõ1 vôùi Toøa Thò Chính Toârinoâ, vaø nhôø söï giôùi thieäu cuûa

Ñöùc Toång Giaùm Muïc Fransoâni, chuùng toâi ñöôïc pheùp

chuyeån Nguyeän XaùÙ veà nhaø thôø thaùnh Martinoâ Khu Nhaø

Maùy Xay,2 goïi laø khu Moâlini [Caùc Nhaø Maùy Xay] cuûa

thaønh phoá.

Vaø hoâm ñoù laø Chuùa nhaät [ngaøy 13] thaùng 7 naêm 1845,

chuùng toâi mang naøo laø gheá daøi, baøn quì, neán, moät vaøi

chieác gheá, caùc thaùnh giaù, caùc böùc aûnh vaø nhöõng böùc aûnh

nhoû; vaø moãi ngöôøi ñeàu mang moät ñoà vaät maø mình coù theå

mang, gioáng nhö cuoäc di cö, giöõa nhöõng tieáng oàn aøo, la

1 Cha Cafasso ñaõ thænh nguyeän Nöõ coâng töôùc Bosco, vôï cuûa moät

thaønh vieân Hoäi Ñoàng thaønh phoá, giuùp khi Don Bosco noäp ñôn, nhöng

ñôn bò baùc. Sau nhôø lôøi giôùi thieäu cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc

Fransoâni, Don Bosco ñem ñôn xin ñöùng teân cha Borel leân toøa thò

chính vaø nhaän ñöôïc lôøi chaáp thuaän.

2 Khu Nhaø Maùy Xay coâng coäng naèm phía Coång Dinh (coâng tröôøng

Emanuele Filiberto), nôi coù con laïch cung caáp löïc nöôùc ñeå chaïy

maùy nghieàn haït luùa, eùp quaû oâ liu, ñaùnh naùt daây gai daàu. Nhaø thôø

kính thaùnh Martinoâ phuïc vuï caùc leã cho caùc thôï xay vaø gia ñình cuûa

hoï. Con soâng gaàn ñoù laø soâng Ñoâra. Neân vuøng naøy ñöôïc goïi laø

Moâlini Ñoâra [Khu Nhaø Maùy Xay Ñoâra].

215

où, tieáng cöôøi vaø nieàm hoái tieác, chuùng toâi ñi thieát laäp moät

“toång haønh dinh” taïi nôi vöøa môùi neâu teân.

Linh muïc Giaùo sö Borrelli cho moät baøi giaûng thuyeát

nhaân cô hoäi tröôùc khi khôûi haønh cuõng nhö sau khi ñeán

khu nhaø thôø môùi.

Vò thöøa taùc vieân xöùng ñaùng cuûa ñeàn thôø maø ai cuõng meán

moä moät caùch coù theå noùi ñöôïc laø ñoäc nhaát hôn laø khaùc

thöôøng, ñaõ noùi leân nhöõng tö töôûng naøy:

- Hôõi caùc baïn treû thaân meán, caùc caây caûi baép neáu

khoâng ñöôïc troàng laïi, thì khoâng lôùn ñeïp vaø coù baép

troøn vaø to. Chuùng ta coù theå noùi cuøng moät söï vieäc

ñoù veà Nguyeän XaùÙ cuûa chuùng ta. Cho tôùi baây giôø,

Nguyeän XaÙ ñaõ ñöôïc troàng laïi nhieàu laàn töø nôi naøy

sang nôi khaùc1, nhöng taïi nhöõng nôi khaùc nhau khi

Nguyeän XaÙ döøng chaân laïi, thì noù luoân coù moät söï

taêng tröôûng ñaùng keå ñem laïi lôïi ích to lôùn cho

nhöõng ngöôøi tham döï. Nhaø Thôø Thaùnh Phanxicoâ

ñaõ chöùng kieán Nguyeän XaÙ baét ñaàu nhö moät baøi

giaùolyù vaø moät chuùt ca haùt. Taïi ñoù, ta khoâng theå

laøm gì hôn ñöôïc nöõa. Nhaø Nöông Naùu ñaõ muoán

Nguyeän XaÙ döøng laïi trong moät thôøi gian taïi ñoù,

nhö laø moät taïm döøng cuûa ñöôøng xe taàu hoûa, vaø

vieäc ñoù laø ñeå cho caùc baïn treû cuûa chuùng ta khoâng

thieáu thoán trongmoät vaøi thaùng söï trôï giuùp thieâng

1 Töø Nhaø thôø thaùnh Phanxicoâ Assisi sang Nhaø Nöông Naùu, roài töø ñoù

sang Nhaø Thôø Thaùnh Pheâroâ bò xieàng xích, nhö chuùng ta seõ ñoïc thaáy

trong chöông keá tieáp (chöông 34), vaø giôø ñaây thì tôùi Khu Nhaø Maùy

Xay Ñoâra.

216

11.9 Page 109

▲back to top

lieâng laø caùc dòp xöng toäi, hoïc giaùo lyù, nghe giaûng

thuyeát vaø caùc cuoäc vui chôi deã chòu.

- Taïi nôi Nhaø Thöông Nhoû moät Nguyeän XaÙ thaät ñaõ

baét ñaàu, vaø xem ra noù ñaõ tìm ñöôïc moät söï an bình

thaät söï, moät nôi thuaän lôïi cho chuùng ta; nhöng

Chuùa Quan Phoøng an baøi ñeå chuùng ta phaûi di dôøi

vaø chuyeån ñeán nhaø thôø thaùnh Martinoâ. Chuùng ta seõ

ôû ñaây laâu chaêng? Chuùng ta khoâng bieát; chuùng ta hy

voïng seõ tuï laïi laâu; nhöng daãu sao, chuùng ta tin

raèng nhö nhöõng caây baép caûi ñöôïc troàng laïi,

Nguyeän Xaù cuûa chuùng ta seõ lôùn leân veà con soá caùc

baïn treû yeâu thích caùc nhaân ñöùc, vaø seõ lôùn leân maõi

noãi khaùt khao haùt, chôi nhaïc, hoïc haønh ban toái vaø

keå caû vaøo ban ngaøy.

- Vaäy thì chuùng ta seõ traûi qua ôû ñaây moät thôøi gian

laâu chaêng? Chuùng ta ñöøng baän taâm vôùi caùi suy

nghó naøy; chuùng ta haõy neùm taát caû noãi lo laéng cuûa

chuùng ta vaøo trong tay Chuùa, Ngaøi seõ chaêm soùc

cho chuùng ta. Chaéc chaén laø Ngaøi seõ chuùc laønh cho

chuùng ta, giuùp ñôõ chuùng ta vaø lo lieäu cho chuùng ta.

Ngaøi seõ nghó ñeán nôi thuaän tieän ñeå coå xuùy vinh

quang cuûa Ngaøi vaø giuùp cho lôïi ích cuûa linh hoàn

chuùng ta. Chính bôûi vì caùc ôn cuûa Chuùa taïo thaønh

moät daây xích maø maét xích naøy gaén vôùi maét xích

khaùc; cuõng theá, trong khi höôûng laáy lôïi ích cuûa caùc

ôn hueä ñaàu tieân, chuùng ta seõ chaéc chaén laø Thieân

Chuùa seõ coøn ban cho chuùng ta caùc ôn hueä lôùn hôn;

vaø chuùng ta, trong khi ñaùp öùng cho muïc tieâu cuûa

Nguyeän XaÙ chuùng ta, chuùng ta seõ tieán böôùc töø caùc

nhaân ñöùc naøy sang caùc nhaân ñöùc khaùc, cho tôùi khi

chuùng ta ñaït tôùi queâ höông haïnh phuùc, nôi maø loøng

217

thöông xoùt voâ cuøng cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa

chuùng ta, seõ ban phaàn thöôûng maø moãi ngöôøi chuùng

ta seõ ñaùng laõnh nhaän nhôø caùc caùc vieäc thieän cuûa

mình.

Coù caû moät ñaùm ñoâng ñaûo caùc baïn treû tham döï vaøo vieäc

phuïng vuï thaùnh naøy; vaø baøi ca Taï Ôn [Te Deum] ñöôïc

haùt leân vôùi moät nieàm caûm xuùc voâ cuøng to lôùn.

Caùc vieäc thöïc haønh ñaïo ñöùc ñöôïc thöïc hieän taïi ñaây y nhö

taïi Nhaø Nöông Naùu. Nhöng khoâng theå cöû haønh thaùnh leã1,

cuõng khoâng theå cöû haønh chaàu pheùp laønh Mình Thaùnh vaøo

ban chieàu; do ñoù caùc vieäc hieäp leã, moät yeáu toá neàn taûng

cuûa cô cheá cuûa chuùng ta2. Ngay caû vieäc vui chôi cuõng bò

khuaáy ñoäng, bò caûn trôû khoâng ít bôûi leõ caùc treû em buoäc

phaûi ngoaøi ñöôøng vaø taïi saân phía tröôùc nhaø thôø nôi

1 Cha sôû cuûa nhaø nguyeän Thaùnh Martinoâ cöû haønh thaùnh leã Chuùa

nhaät cho caùc tín höõu cuûa khu nhaø maùy xay, vaø soá tham döï ñaõ chieám

heát nhaø nguyeän roài, neân Don Bosco phaûi ñem ñaùm treû cuûa ngaøi sang

moät nhaø thôø khaùc ñeå cöû haønh thaùnh leã vaø ban caùc bí tích cho caùc em.

2 Don Bosco noùi cô cheá ñaây töùc laø Nguyeän XaÙ, hay laø ñeán toaøn theå

Gia Ñình Saleâdieâng maø vôùi caùc muïc tieâu vaø caùc hoaït ñoäng cuûa noù.

Cho tôùi luùc ñoù, khoâng ai taïi Pieâmoânteâ coå xuùy vieäc naêng röôùc leã nhö

Don Bosco laøm. Ngaøi coi ñoù nhö laø yeáu toá neàn taûng cuûa vieäc giaùo

duïc, khoâng coù noù, khoâng theå giuùp cho ngöôøi treû tieán boä.Coù moät linh

muïc noåi tieáng ôû Toârinoâ traùch Don Bosco laø coå vuõ vieäc röôùc leã

thöôøng xuyeân, Don Bosco ñaõ coá gaéng thuyeát phuïc ngaøi veà lôïi ích

cuûa vieäc röôùc leã thöông xuyeân, nhöng ñaõ khoâng theå thuyeát phuïc

ñöôïc ngaøi, neân ñaõ ñeà nghò ngaøi ñeán noùi chuyeän vôùi cha Cafasso,

nhöng vò ñoù coù leõ ñaõ khoâng laøm. Ñaây laø moät lôøi chöùng cuûa moät

chuûng sinh, thaày Gioan Taåy Giaû Anfossi, sau naøy trôû thaønh linh muïc

kinh só nhaø thôø chính toøa, ñaõ nhaéc laïi cho cha Lemoyene trong moät

laù thöù (9-7-1903; BM,184-186).

218

11.10 Page 110

▲back to top

nhöõng ngöôøi ñi boä, nhöõng xe, nhöõng con ngöïa, vaø nhöõng

coã xe ngöïa qua laïi. Khoâng coù theå coù ñöôïc nhöõng ñieàu

kieän toát hôn, chuùng toâi taï ôn trôøi veà taát caû nhöõng ñieàu

trôøi ñaõ ban cho chuùng toâi, trong khi ñôïi chôø moät nôi toát

hôn; nhöõng nhöõng khuaáy ñoäng môùi rôi xuoáng treân löng

chuùng toâi.

Caùc ngöôøi thôï xay, eùp, caùc ngöôøi hoïc ngheà cuûa hoï, caùc

ngöôøi laøm coâng ñaõ khoâng chòu ñöïng noåi nhöõng tieáng haùt,

vaø ñoâi khi nhöõng tieáng la heùt cuûa ñaùm hoïc troø, ñaâm ra lo

laéng, vaø ñoàng loøng, hoï ñöa leân chính quyeàn thaønh phoá

nhöõng lôøi phaøn naøn. Theá laø töø ñoù baét ñaàu coù tieáng noùi ra

raèng nhöõng cuoäc tuï hoïp caùc baïn treû naøy thaät laø nguy

hieåm, baát cöù luùc naøo nhöõng cuoäc tuï taäp aáy cuõng coù theå

taïo neân nhöõng cuoäc daáy loaïn vaø caùch maïng1. Hoï noùi

ñieàu ñoù döïa vaøo söï vaâng phuïc mau maén maø hoï thi haønh

tröôùc duø chæ laø moät daáu bieåu loä nhoû cuûa beà treân. Hoï coøn

theâm moät caùch voâ ccaên côù raèng caùc treû em ñaõ laøm haèng

ngaøn söï phaù hoaïi ôû trong nhaø thôø, ôû ngoaøi nhaø thôø, treân

caùc væa heø, vaø xem ra laø caû Toârinoâ seõ bò nhaän chìm, neáu

chuùng toâi cöù tieäp tuïc tuï taäp taïi nôi ñoù.

1 Chuyeän caùch maïng laø moät vaán ñeà nhaïy caûm, chöù khoâng phaûi laø

moät söï phoùng ñaïi. Ña phaàn cuûa Chaâu Aâu ñeåu töøng coù kinh nghieäm

veà caùch maïng trong 1820-1821 vaø roài trong 1830-1831. Naøo laø söï roái

loaïn, roài nhöõng tö töôûng veà neàn coäng hoøa cuûa nhöõng con ngöôøi nhö

Mazzini, cuoäc noåi loaïn cuûa ñaùm ñoâng, caùc yù töôûng veà chính quyeàn

daân quaûn.

Caùc lôøi phaøn naøn cuõng xuaát phaùt töø caùc loaïi treû qui tuï quanh Don

Bosco: moät soá laø hoïc sinh, nhöng coù raát nhieàu ngöôøi laø caùc toäi phaïm,

nhöõng keû troán tuø, thaát nghieäp, nhöõng keû trong tieàm naêng coù theå trôû

thaønh caùc phaàn töû gaây roái.

219

Theá roài moät laø thö vieát do tay ngöôøi thö kyù cuûa Nhaø Maùy

Xay Ñoâra vieát cho oâng thò tröôûng thaønh phoá Toârinoâ ñaõ

ñaåy caùc noãi khoán khoå cuûa chuùng toâi leân ñeán toät ñænh. Laù

thö ñoù trong khi thu thaäp laïi taát caû caùc tieáng ñoàn ñaïi mô

hoà vaø phoùng ñaïi taát caû caùc söï phaù hoaïi maø ngöôøi ta coù

theå töôûng töôïng ra ñöôïc, ñaõ noùi raèng taát caû caùc gia ñình

laøm vieäc trong Khu Nhaø Maùy Xay naøy khoâng coøn coù theå

tieáp tuïc caùc nhieäm vuï cuûa mình vaø coøn coù ñöôïc söï yeân

tónh nöõa [(1) Oâng thò tröôûng ñaõ sai ngöôøi ñi tìm hieåu vaø

thaáy ñöôïc raèng caùc böùc töôøng, væa heø, neàn nhaø, toaøn theå

ñoà vaät trong nhaø thôø ñeàu ñaøng hoaøng caû. Chæ coù moät söï

hö hoaïi ñoäc nhaát do moät ñöùa treû duøng ñaàu caây ñinh veõ

moät voøng troøn nhoû treân böùc töôøng]. Vieân thö kyù coøn ñi

tôùi choã noùi raèng caùi Nguyeän XaùÙ naøy laø moät öôm maàm

söï voâ luaân. Cuoái cuøng, duø thaáy laø baûn baùo caùo laø voâ caên

cöù, oâng thò tröôûng cuõng ñaõ vieát moát laù thö lôøi leõ noùng

naåy caên cöù vaøo ñoù Nguyeän XaùÙ cuûa chuùng toâi buoäc phaûi

chuyeån sang moät nôi khaùc1. Thaät laø moät söï tieác nuoái

chung, cuøng nhöõng tieáng thôû daøi voâ ích! Chuùng toâi phaûi

boû nôi ñoù.2

1 Laù thö noùng naåy, coù nghóa laø döùt khoaùt naøy, ñöôïc vieát ngaøy 18-11-

1845, trong ñoù oâng thò tröôûng ra leänh laø vaøo ngaøy 1-1-1845, seõ

ngöng vieäc thoûa thuaän cho söû duïng Nhaø Maùy Xay ñaõ ñöôïc ban

haønh.

2 Trong nhöõng lôøi daãn nhaäp cho baûn thaûo “Luaät leä Nguyeän XaùÙ”

(khoâng ñöôïc in ra), vôùi töïa ñeà “Vieäc nhaéc nhôû sô khôûi Lòch Söû

Nguyeän XaùÙ Thaùnh Phanxicoâ Saleâ töø 1841 ñeán 1854”, Don Bosco

vieát: “Taïi ñoù chuùng toâi ñaõ qua hai thaùng trong an bình, duø cho moïi

chuyeän ñöôïc tieán haønh khoâng phaûi laø hoaøn haûo, bôûi vì ôû ñoù khoâng

theå cöû haønh thaùnh leã, hoaëc chaàu MìnhThaùnh, cuõng theå chôi moät

caùch thoaûi maùi. Söï yeân tónh naøy laø ñieàm cuûa moät côn baõo khieán cho

220

12 Pages 111-120

▲back to top

12.1 Page 111

▲back to top

Cuõng ñaùng ghi nhaän laø vieân thöù kyù ñoù, coù teân laø1 …

(khoâng bao giô ñöôïc coâng boá ra), taùc giaû cuûa laù thö noåi

tieáng vöøa keå, ñaõ vieát noù ra laàn cuoái cuøng, vì [sau ñoù] oâng

ñaõ bò moät chöùng run tay cöïc maïnh nôi tay phaûi, vaø sau

ba naêm, oâng ta ñaõ ñi vaøo phaàn moä. Thieân Chuùa ñaõ an baøi

ñeå ñöùa con cuûa oâng ta bò boû rôi ôû giöõa moät ñöôøng phoá

vaø buoäc phaûi ñi aên xin löông thöïc vaø ñöôïc tieáp nhaän vaøo

Vieän Teá Baàn ñöôïc môû taïi Valñoáccoâ.2

Nguyeän XaùÙ phaûi chòu nhöõng thöû thaùch gaây caán nhaát. Coù tieáng ñoàn

thoåi raèng caùc cuoäc tuï hoïp thanh thieáu nieân nhö theá laø nguy hieåm, vaø

trong moät luùc naøo ñoù coù theå chuyeån töø moät cuoäc chôi sang moát cuoäc

noåi daäy. Thaät laø moät cuoäc noåi daäy ñeïp ñeõ ñöôïc taïo ra bôûi luõ treû doát

naùt, khoâng khí giôùi vaø khoâng tieàn baïc , chæ bieát tuï taäp laïi nhaèm moät

ñích duy nhaát laø ñeå hoïc giaùo lyù, vaø coù leõ seõ run leân vì sôï haõi do chæ

moät con quaï voã caùnh bay leân[(---]. Toâi ñaõ leân tieáng heát söùc noùi leân

raèng nhöõng quaû quyeát nhö treân hoaøn toaøn laø voâ caén côù: nhöng taát caû

ñeàu voâ ích. Vaãn noåileân moät leänh roõ raøng buoäc buoäc chuùng toâi phaûi

laäp töùc rôøi khoûi caùi nôi ñaõ uûng hoä chuùng toâi raát nhieàu.”

Cuõng coøn phaûi keå trong dòp naøy, vaøo thaùng 9 naêm 1845, Don Bosco

gaëp Micae Rua (1837-1910), nay ñaõ laø Chaân Phöôùc Micae Rua!.

Caäu beù soáng gaàn Khu Nhaø Maùy Xay Ñoâra. Boá cuûa caäu môùi cheát vaøo

thaùng 8, vaø Micae cuøng caùc em cuûa caäu raát caàn moät ngöôøi cha môùi.

Chuùa Quan Phoøng ñaõ yeâu thöông cho Don Bosco gaëp caäu beù sau

naøy seõ trôû thaønh caùnh tay phaûi cuûa ngaøi, vaøo luùc ngaøi phaûi chòu heát

khoán khoå naøy ñeán khoán khoå khaùc.

1 Don Bosco coù vieát teân cuûa ngöôøi naøy ra [teân hoï] trong baûn cheùp

tay cuûa ngaøi, nhöng vì toân trong leänh “khoâng bao giôø ñöôïc coâng boá”

cuûa ngaøi, neân chuùng toâi khoâng ñöa vaøo aán baûn. Thaát laø moät caùch ñoái

xöû teá nhò vaø baùc aùi cuûa moät vò thaùnh!

2 Vieän Teá Baàn naøy dó nhieân laø ñöôïc môû taïi Nguyeän XaùÙ Thaùnh

Phanxicoâ Saleâ.

221

NGUYEÄN XAÙ TAÏI NHAØ THÔØ

THAÙNH PHEÂROÂ BÒ XIEÀNG

XÍCH1

NGÖÔØI NÖÕ GIUÙP VIEÄC CHO CHA SÔÛ - MOÄT BÖÙC THÖ - MOÄT

BIEÁN COÁ THEÂ THAÛM.

Do vieäc oâng thò tröôûng vaø noùi chung Hoäi Ñoàng Thaønh

Phoá tin chaéc raèng nhöõng gì ngöôøi ta ñaõ vieát choáng laïi

chuùng toâi ñeàu laø voâ caên côù, neân chæ caàn moät ñôn xin

keøm theo lôøi haäu thuaãn cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc laø

chuùng toâi coù theå ñöôïc tuï taäp taïi saân vaø trong nhaø thôø Moä

Chuùa Chòu Ñoùng Ñanh, ñöôïc goïi caùch bình daân laø Nhaø

1 Nhaø thôø naøy teân thaät laø Ñeàn Thôø Moät Chuùa Chòu Ñoùng Ñanh, ñöôïc

nhöõng ngöôøi baùn rau xaây döïng naêm 1746. Nhaø thôø coù tieàn ñöôøng,

haønh lang xung quanh vaø moät saân roäng. Beân caïnh coù moät nghóa

trang, nhöng töø 10 naêm tröôùc ñoù ñaõ khoâng coøn choân caát ngöôøi cheát

nöõa. Nhaø thôø thaùnh Pheâroâ bò xieàng xích naøy ñöôïc goïi baèng tieáng

Pieâmoânteâ laø San Pe’ d’ij Col = “Nhaø Thôø Thaùnh Pheâroâ Caûi Baép”, coù

leõ laø do chuyeän caùc ngöôøi baùn rau ñaõ xaây döïng leân. Caâu chuyeän

trong chöông naøy thöïc söï xaåy ra tröôùc chaëng döøng chaân cuûa

Nguyeän XaùÙ taïi khu Nhaø Maùy Xay. Cho neân coù theå do ñoù, khi phaûi

dôøi Nguyeän XaùÙ khoûi Khu Nhaø Maùy Xay, Cha Borel ñaõ gôïi höùng töø

teân goïi naøy ñeå giaûng cho caùc hoïc sinh Nguyeän Xaù phaûi di dôøi veà

caâu chuyeän caây caûi baép nhôø bò böùng ñi ñeå troàng laïi môùi taêng tröôûng

toát. Nhaø thôø naøy bò phaù naêm 1934, nhöng ngoâi moä lôùn coøn toàn taïi.

222

12.2 Page 112

▲back to top

Thôø Thaùnh Pheâroâ Bò Xieàng Xích1. Theá laø sau hai thaùng

sinh hoaït ôû Nhaø Thôø Thaùnh Martinoâ,2 chuùng toâi trong noãi

hoái tieác cay ñaéng, laïi phaûi chuyeån sang moät nôi môùi,

nhöng döôùi moät khía caïnh, noù laïi thuaän lôïi hôn cho

chuùng toâi. Haønh lang daøi, saân roäng, nhaø thôø thích hôïp vôùi

caùc cöû haønh phuïng vuï thaùnh, taát caû moïi söï ñeàu kích thích

noãi haøo höùng cuûa caùc baïn treû, khieán cho chuùng say söa

vui söôùng.

Nhöng taïi nôi ñoù laïi coù moät ñoái thuû caïnh tranh gheâ

ghôùm, maø chuùng toâi khoâng ñöôïc bieát tröôùc. Khoâng phaûi

laø moät ngöôøi cheát, hoï ñaõ an nghæ raát ñoâng taïi khu nghóa

trang naøy, nhöng laø moät ngöôøi baèng xöông baèng thòt, baø

1 Trong thôøi gian coøn sinh hoaït taïi Nhaø Thöông Nhoû cuûa Nhaø Nöông

Naùu, nhaèm traùnh phaù roái caùc nhaø cuûa Baù Töôùc Baroâloâ, Don Bosco

ñaõ xin vaø ñöôïc pheùp chuyeån moät soá lôùp giaùo lyù cuûa caùc hoïc sinh

Nguyeän XaùÙ sang hoïc giaùo lyù thöôøng nhaät taïi Nhaø Thôø Thaùnh Pheâroâ

Bò Xieàng Xích ôû gaàn ñoù, nhöng sau ñoù moät saéc leänh cuûa Hoäi Ñoàng

Thaønh Phoá ra leänh laø keå töø ngaøy 23-3-1845 caám caùc buoåi tuï taäp

hoïc giaùo lyù, coù theå vì xeùt thaáy caùc cuoäc hoïc taäp giaùo lyù naøy laøm maát

söï yeân tónh cuûa khu nghóa trang. Cuõng may laø ngaøy 23 thaùng 3 laø

ngaøy Phuïc Sinh, vaø caùclôùp giaùo lyù thöôøng nhaät keát thuùc.

Don Bosco do phaûi rôøi khoûi Khu Nhaø Nöông Naùu, neân ñaõ ñeà nghò

vôùi cha Giuse Tesio, laø cha sôû ôû nhaø thôø Thaùnh Pheâroâ bò xieàng xích,

ñeå taïm thôøi tuï taäp caùc treû taïi ñaây. Cha sôû coù leõ khoâng hay bieát veà

leänh caám cuûa chính quyeàn, hôn nöõa vì taïm thôøi vaéng maët, neân nghó

Don Bosco ñeán vôùi thaùnh leã vaø giuùp giaûi toäi laø moät ñieàu toát, neân

ñoàng yù. Theá laø ngaøy 25 thaùng 5-1845 luõ treû keùo nhau ñeán, khoâng

phaûi moät vaøilôùp nhö xöa, maø laø caû moät ñaùm ñoâng keành caøng, naùo

ñoäng khieán cho Baø Giuùp Vieäc vaø chính cha sôû cuõng thaáy laø khuûng

khieáp, neân coù bieän phaùp.

2 Thöù töï veà thôøi gian Don Bosco ñöa ra ôû ñaây coù theå phaûi ñöôïc ñieàu

chænh laïi nhö ñaõ gôïi yù ôû treân.

223

giuùp vieäc cuûa cha sôû. Baø ta baét ñaàu ñöôïc nghe nhöõng

tieáng haùt vaø nhöõng tieáng noùi, vaø chuùng toâi cuõng phaûi keå

tôùi, nhöõng tieáng la heùt cuûa caùc hoïc troø, lieàn ra khoûi nhaø

trong côn noåi ñoaù, vôùi chieác khaên truøm ñaàu thaét cheùo,

vôùi hay tay choáng naïng, lôùn tieáng thoùa maï ñaùm ñoâng

ñang thích thuù vui chôi. Cuøng leân tieáng chöûi bôùi vôùi baø

ta, coù caû moät beù gaùi nhoû, moät con choù, moät con meøo, caû

ñaøn gaø maùi,cung caùch thaät gioáng nhö laø chieán tranh AÂu

Chaâu saép tôùi ñeán nôi. Cha coá gaéng laïi gaàn ñeå traán an baø

ta, cho baø ta thaáy raèng luõ treû naøy khoâng coù yù xaáu, vaø

chuùng chæ vui chôi, khoâng heà phaïm toäi naøo. Theá laø baø ta

quay sang cha, vaø keå chuyeän cha.

Vaøo luùc ñoù, cha ñaõ nhaän thaáy laø neân ngöng cuoäc chôi,

daïy giaùo lyù moät chuùt, vaø sau khi laàn haït xong ôû nhaø thôø,

chuùng toâi ñi ngay vôùi hy voïng laàn sau gaëp laïi nhau trong

söï yeân oån hôn vaøo Chuùa nhaät tôùi. Nhöng ngöôïc haún laïi.

Bôûi vaøo buoåi chieàu hoâm aáy, khi cha sôû veà nhaø, baø giuùp

vieäc toát laønh naøy ñaõ quanh quaån beân ngaøi, goïi Don

Bosco vaø caùc con caùi cuûa Don Bosco laø nhöõng keû laøm

caùch maïng, tuïc hoùa caùc nôi thaùnh, vaø laø caû moät ñaùm

ñaùng nguyeàn ruûa, roài thuùc ñaåy oâng chuû toát laønh naøy vieát

moät laù thö cho chính quyeàn thaønh phoá. Ngaøi vieát theo

leänh ñoïc cuûa baø ñaày tôù, nhöng vôùi moät söï chua chaùt ñeán

noãi ngay laäp töùc ngöôøi ta phaûi ban haønh ngay leänh baét

baát cöù ai trong chuùng toâi seõ coøn trôû laïi ñoù nöõa.

Thaät buoàn ñeå maø noùi, nhöng ñaây chính laø laù thö cuoái

cuøng cuûa cha sôû Tesio, ngaøi vieát thö vaøo thöù hai, vaø chæ

vaøi giôø sau ñoù, ngaøi bò cuù xuaát huyeát naõo khieán ngaøi haàu

224

12.3 Page 113

▲back to top

nhö ngay laäp töùc trôû thaønh xaùc cheát.1 Hai ngaøy hoâm sau,

cuøng moät soá phaän xaåy ra cho Baø Giuùp Vieäc2. Nhöõng

chuyeän naøy ñoàn ra vaø taïo neân moät aán töôïng saâu xa nôi

taâm hoàn caùc baïn treû vaø taát caû nhöng ai nghe ñöôïc tin

naøy. Moïi ngöôøi ñeàu noùng loøng muoán ñeán, muoán nghe

nhöõng chuyeän buoàn naøy; nhöng vì chuùng toâi bò caám qui

tuï laïi taïi Nhaø Thôø Thaùnh Pheâroâ Bò Xieàng Xích, cuõng nhö

chaúng coù theå coù nhöõng daøn xeáp hay trao ñoåi thích hôïp,

neân chaúng moät ai, keå caû cha nöõa, coù theå töôûng töôïng ra

ñöôïc mình seõ coù theå coù ñöôïc ôû ñaâu moät nôi ñeå maø qui tuï

laïi.3

1 Theo tôø xaùc nhaän ñaõ cheát, cha Tesio cheát nhaèm ngaøy thöù tö, vaøo

12giôø 30 ngaøy 28-5-1845. thoï 68 tuoåi, hai thaùng tröôùc thôøi gian

Nguyeän XaùÙ sinh hoaït taïi Khu Nhaø Maùy Xay ñöôïc baét ñaàu keå töø 13-

7-1845. Chuùng ta ñöôïc bieát keå töø 1-6-1845 cho ñeán 6-7-1845, Don

Bosco qui tuï caùc treû trai taïi Khu Nhaø Nöông Naùu vaøo Chuùa nhaät vaø

leã troïng, roài ñem chuùng ñi caùc nhaø thôø xung quanh.

2 Caùi cheát cuûa baø giuùp vieäc coù teân laø Margareùt Sussolino, khoâng

ñöôïc xaùc minh. Baø ta ôû laïi ñoù ít ngaøy sau khi cha sôû cheát, roài bieán

maát, coù leõ laø baø ta trôû veà queâ.

3 Nhaø thôø thaùnh Pheâroâ bò xieàng xích chæ chöùng kieán moät ñôït sinh

hoaït ngaén nguûi, neân chæ ñöôïc coi laø moät nôi chuyeån tieáp. Chaëng

döøng chaân ñích thöïc chính laø taïicaên hoä cuûa Cha Moretta.

225

NGUYEÄN XAÙ TAÏI NHAØ CHA

MORETTA1

NGUYEÄN XAÙ TAÏI NHAØ CHA MORETTA

Chuùa Nhaät sau leänh caám treân, ñaùm ñoâng luõ treû tôùi nhaø

Thôø Thaùnh Pheâroâ Bò Xieáng Xích, bôûi vì cha ñaõ khoâng

theå baùo cho chuùng tröôùc ñöôïc leänh naøy. Chuùng thaáy khu

naøy hoaøn toaøn ñoùng cuûa, lieàn keùo caû ñaùm tôùi nôi cha ôû

taïi Khu Nhaø Thöông Nhoû. Bieát laøm gì? Cha coù caû moät

ñoáng caùc ñoà duøng cho nhaø thôø vaø cho caùc cuoäc chôi; caû

moät ñaùm ñoâng caùc treû em saün saøng theo cha ñi tôùi moïi

nôi, trong khi cha khoâng coù laáy moät maûnh ñaát nhoû ñeå

chuùng toâi coù theå qui tuï laïi ñöôïc.

Tuy nhieân cha daáu kyû nhöõng noãi phieàn muoän naøy, vaø vôùi

taát caû ñaùm treû cha toû ra raát töôi tænh, vaø mua vui cho

chuùng baèng caû ngaøn nhöõng caâu chuyeän kyø dieäu xoay

quanh Nguyeän Xaù töông lai, maø vaøo giôø phuùt naøy chæ coù

nôi taâm trí cha vaø nôi caùc saéc leänh cuûa Chuùa. Theá roài ñeå

coù theå baèng moät caùch naøo ñoù laáp ñaày nhöõng ngaøy leã nghæ

1 Don Bosco vieát trong moät laù thöù: “Giaùo lyù vaøo muøa ñoâng naêm ñoù

chuùng toâi ñaõ laøm taïi nhaø chuùng toâi [khu ôû cuûa Don Bosco taïi nhaø

Nöông Naùu] vaø taïi caùc phoøng ñöôïc thueâ”.

226

12.4 Page 114

▲back to top

baèng caùc hoaït ñoäng, cha daãn chuùng1 khi thì tôùi laøng

Sassi2, khi thì tôùi Ñöùc Meï ôû Truï Pilone3, Ñöùc Meï Mieàn

Queâ4â, treân nuùi caùc cha Cappuxin (caùc Thaày Doøng Ñoäi

Luùp)5 vaø cho tôùi caûø Ñoài Superga.6 Trong caùc nhaø thôø

naøy, cha lo cöû haønh thaùnh leã cho caùc em vaøo ban saùng coù

dieãn giaûng Phuùc Aâm; vaøo ban chieàu cha cho daïy moät

chuùt giaùo lyù, haùt caùc thaùnh ca, keå moät vaøi caâu chuyeän,

roài ñi daïo cho tôùi giôø trôû veà gia ñình cuûa caùc em. Xem ra

caùi hoaøn caûnh khoù khaên naøy ñaùng lyù phaûi ñöa moïi yù

1 Thôøi gian sinh hoaït nguyeän xaù ñi daïo naøy trong Hoài Kyù Nguyeän

Xaù thì noùi laø töø thaùng 9 ñeán thaùng 11, nhöng xeùt theo lòch söû phaûi

naèm vaøo töø cuoái thaùng 5 ñeán ñaàu thaùng 7 naêm 1845.

2 Laøng Sassi caùch Toârinoâ khoaûng 5 km, beân kia con soâng Po.

3 Ñeàn kinh Ñöùc Meï Ñöôïc Truyeàn Tin, beân kia soâng Po, moät nhaø thôø

ñöôïc xaây döïng vaøo theá kyû XVII. Taïi ñoù moät Böùc Aûnh Ñöùc Meï ñöôïc

ghim vaøo moät Coät Truï. Caùc treû phaûi ñeán ñoù baèng ñoø.

4 Ñöùc Meï Mieàn Queâ laø nhaø thôø cuûa xöù Ñöùc Meï Truyeàn Tin, treân

moät thò traán nhoû caùch Toârinoâ 3km, beân kia caàu phía traùi con soâng

Ñoâra, ñöôïc xaây döïng naêm 1657, taùi xaây döïng laïi naêm 1883, roài theá

chieán II bò boû bom, vaø taùi xaây döïng laïi naêm 1929.

5 Laø moät tu vieän Capuxin (caùc thaày doøng ñoäi luùp), caùch Valñoáccoâ

2km5..Ngoïn ñoài caây naøy cao 60 meùt,naèm beân bôø phaûi con soâng Po.

Töø ñaáy coù theå nhìn toaøn caûnh thaønh phoá Toârinoâ moät caùch tuyeät vôøi.

6 Nuùi Superga cao 700 meùt, phía baéc Toârinoâ, coù vöông cung thaùnh

ñöôøng kieåu kieán truùc Ba-roác uy nghi xaây giöõa caùc naêm 1717-1731

do kieán truùc sö noåi tieáng Philip Juvara phaùc hoïa, ñeå hoaøn thaønh lôøi

khaán öôùc cuûa vua Victo Amadeus vaøo naêm 1706, xin cho Toârinoâ

ñöùng vöõng tröôùc cuoäc bao vaây cuûa quaân Phaùp. Caùc thaùp chuoâng cao

80 meùt. Taàng haàm nhaø thôø laø moä caùc vua nhaø Savoy. Moät phoøng cuûa

tu vieän naèm keá beân nhaø thôø coù caùc chaân dung cuûa taát caû caùc vò giaùo

hoaøng cho ñeán Beneditoâ XVI. Ñænh nuùi naøy cho thaáy toaøn caûnh cuûa

Toârinoâ moät caùch tuyeät dieäu.

227

töôûng veà Nguyeän XaÙ thaønh maây khoùi, nhöng ngöôïc laïi

soá caùc em ñeán sinh hoaït taêng nhaân moät caùch phi thöôøng.

Trong khi ñoù chuùng toâi ñang ôû thaùng 11 (naêm1845), muøa

naøy khoâng coøn thích hôïp cho caùc cuoäc ñi daïo vaø du

ngoaïn ra khoûi thaønh phoá nöõa. Ñoàng yù vôùi cha Borrelli,

chuùng toâi ñaõ thueâ ba caên phoøng cuûa caên hoä cuûa cha

Moretta1. Ñoù laø caên hoä gaàn vôùi nhaø thôø Ñöùc Meï Phuø Hoä

hieän nay. Baây giôø caên hoä ñoù do baét buoäc phaûi tu söûa, neân

ñaõ ñöôïc laøm laïi haàu nhö laø hoaøn toaøn. Taïi ñoù, chuùng toâi

traûi qua boán thaùng trôøi, lo laéng veà nôi choán, maø baèng

loøng vì ít nhaát coù theå taïi nhöõng caên phoøng naøy tuï taäp caùc

hoïc troø2ø cuûa chuùng toâi, daïy doã chuùng vaø cho chuùng caùc

cô hoäi thuaän tieän ñaëc bieät laø ñeå xöng toäi. Hôn nöõa cuõng

chính trong muøa ñoâng naøy, chuùng toâi ñaõ baét ñaàu caùc lôùp

hoïc chieàu. Ñaâylaø laàn ñaàu tieân trong ñaát nöôùc chuùng ta,

1 Taïi moät phaàn cuûa caên hoä Moretta naøy sau naøy (1889) ñöôïc xaây

döïng nhaø thôø cuûa Nguyeän XaùÙ cuûa caùc sô Con Ñöùc meï Phuø Hoä, vaø

nay laø Nhaø Xöù cuûa Ñeàn Thôø Ñöùc meï Phuø Hoä, coøn moät phaàn nay laø

nhaø cuûa Hoäi Xuaát Baûn Quoác Teá Saleâdieâng.

2 Don Bosco ñaõ baét ñaàu caùc lôùp daïy loaïi naøy: daïy ñoïc, daïy vieát, daïy

laøm toaùn ngay khi coøn ôû Khu Nhaø Thöông nhoû, moãi ngöôøi taïi poøng

cuûa mình, vôùi moät soá ít hoïc sinh. Nay taïi nhaø cha Moretta, vôùi nhieàu

phoøng oác, só soá taêng leân tôùi 200 em. Dó nhieân caùc sö huynh La San

cuõng ñaõ môû nhöõng lôùp toái, theo ñuùng luaät, nhöng daïy cho caùc em

coâng nhaân, thuoäc ñuû trình ñoä vaø boái caûnh kieåu Don Bosco laøm, thì laø

ñieàu thöïc söï do Don Bosco khôûi xöôùng. Taïi nhaø Moretta, ít laø coù

theâm ba coäng sö vieân linh muïc giuùp ñôõ cho Don Bosco.

228

12.5 Page 115

▲back to top

môùi ñöôïc noùi ñeán moät loaïi tröôøng lôùp nhö theá;1 bôûi theá

maø coù tieáng oàn aøo lôùn, ngöôøi thì uûng hoä, keå thì phaûn ñoái.

Cuõng trong thôøi gian naøy, moät soá nhöõng lôøi ñoàn thoåi laï

luøng ñöôïc phoå bieán. Coù moät vaøi ngöôøi goïi Don Bosco laø

ngöôøi laøm caùch maïng, nhöõng ngöôøi khaùc thì cho laø Don

Bosco ñieân hay laø theo taø giaùo. Hoï lyù luaän nhö sau: -

Nguyeän XaùÙ naøy ñöa caùc treû em ra khoûi caùc giaùo xöù, cho

neân caùc cha xöù thaáy nhaø thôø cuûa mình troáng vaéng, khoâng

coøn coù theå bieát caùc treû em cuûa mình nöõa, nhöõng em maø

caùc ngaøi phaûi traû lôøi cho tröôùc toøa aùn cuûa Chuùa. Do ñoù

Don Bosco haõy sai caùc treû em cuûa mình veà vôùi caùc giaùo

xöù vaø thoâi ñöøng tieáp nhaän chuùng taïi ñòa baøn naøy nöõa. –

Chính hai vò cha xöù ñaùng kính cuûa thaønh phoá naøy khi ñeán

thaêm cha nhaân danh caùc baïn ñoàng nghieäp cuûa caùc ngaøi

ñaõ noùi vôi cha nhö theá. Cha ñaõ traû lôøi cho hoï:

- Caùc treû maø con tieáp nhaän khoâng phaù roái vieäc caùc

treû em lui tôùi vôùi caùc giaùo xöù, bôûi vì phaàn ña

chuùng khoâng bieát keå caû cha xöù vaø giaùo xöù.

- Taïi sao theá?

- Bôûi vì chuùng haàu nhö laø nhöõng treû xa laï, chuùng bò

cha meï chuùng boû rôi taïi thaønh phoá naøy; hay chuùng

tôùi ñaây ñeå tìm vieäc laøm, nhöng laïi khoâng tìm ñöôïc.

Nhöõng em queâ ôû Savoy, Thuïy só, Val d’ Aosta,

1 Ngaøy 7-1-1846, Coâng Cuoäc Daïy doã Nhöõng ngöôøi aên xin ñaõ khai

tröông moät tröôøng daïy toái taïi Santa Pelagia, nhöng chæ giôùi haïn cho

nhöõng ngöôøi ñaõ bieát ñoïc bieát vieát, vaø tröôøng ñöôïc trao phoù cho caùc

sö huynh La-san. Cho neân coâng cuoäc lôùp ñeâm cuûa Don Bosco mang

tính ñoäc ñaùo hôn!

229

Biela, Novara, Lombardi laø nhöõng treû em thoâng

thöôøng lui tôùi caùc cuoäc tuï taäp cuûa con.

- Vaäy cha khoâng theå göûi traû laïi caùc baïn treû naøy trôû

veà vôùi caùc giaùo xöù cuûa chuùng sao?

- Chuùng khoâng bieát caùc giaùo xöù cuûa chuùng?

- Sao cha khoâng cho chuùng bieát caùc giaùo xöù aáy?

- Khoâng theå ñöôïc. Vieäc rôøi xa queâ höông cuûa chuùng,

söï khaùc bieät veà ngoân ngöõ, vieäc thieáu chaéc chaén veà

nôi ôû, vieäc khoâng bieát gì veà caùc ñòa phöông laøm

cho chuyeän ñi ñeán caùc giaùo xöù khoù maøù thöïc hieän,

neáu khoâng noùi laø khoâng theå laøm ñöôïc. Hôn nöõa

nhieàu em trong chuùng ñaõ laø nhöõng ngöôøi tröôûng

thaønh; chuùng ñaõ leân tôùi 18 tuoåi, 20 tuoåi, vaø thaäm

chí 25 tuoåi, vaø thöïc söï khoâng bieát gì veà caùc chuyeän

toân giaùo. Lieäu ai coù theå ñöa nhöõng em naøy hoäi

nhaäp vôùi caùc treû em 8 hay 10 tuoåi, nhöng laïi coù

hoïc thöùc cao hôn chuùng nhieàu?

- Cha khoâng coù theå chính mình ñöa daãn chuùng

chaêng, roài cha ñeán daïy giaùolyù taïi chính caùc nhaø

thôø cuûa caùc giaùo xöù?

- Con coù theå ñi tôùi moät giaùo xöù, chöù khoâng theå ñi tôùi

taát caû moïi giaùo xöù. Chuùng ta coù theå lo lieäu vieäc

naøy, neáu moãi cha xöù chòu boû coâng ñeán hay môøi

nhöõng ai ñeán tieáp nhaän caùc treû naøy vaø daãn chuùng

veà laïi nôi caùc giaùo xöù cuûa chuùng. Nhöng roài nhöõng

chuyeän nhö theá vaãn laø khoù khaên, vì khoâng ít em

trong soá chuùng laø nhöõng treû buoâng thaû, thaäm chí laø

hö hoûng. Nhöõng em naøy ñeå cho mình bò cuoán huùt

230

12.6 Page 116

▲back to top

bôûi troø chôi, bôûi cuoäc ñi daïo,1 ñöôïc toå chöùc taïi choâ

chuùng con, môùi quyeát taâm thöôøng xuyeân theo hoïc

giaùo lyù vaø thöïc haønh caùc vieäc ñaïo ñöùc khaùc. Bôûi

theá seõ caàn thieát laø moãi giaùo xöù cuõng coù moät nôi

nhaát ñònh, ñeå coù theå tuï taäp vaø cho caùc treû em naøy

ñöôïc vui chôi trong caùc troø chôi haøo höùng.

- Nhöõng chuyeän naøy laø khoâng theå ñöôïc. Chuùng con

khoâng coù caùc nôi choán, vaø cuõng khoâng coù caùc linh

muïc raûnh trong caùc ngaøyleã ñeå lo coâng chuyeän naøy.

- Vaäy thì laøm theá naøo?

- Vaäy thì chahaõy laøm nhö cha xeùt thaáy laø toát ñeïp;

trong khi chuùng ta qui ñònh giöõa chuùng ta ñieàu xem

ra laø toát hôn ñeå maø laøm.-

Theá laø vaán ñeà ñöôïc ñem ra baøn caõi giöõa caùc cha xöù cuûa

thaønh Toârinoâ, xem coù neân coå voõ hay phaûi khieån traùch

caùc Nguyeän XaùÙ. Coù ngöôøi noùi thuaän coù ngöôøi noùi choáng.

Caùc cha xöù Borgo Ñoâra, cha Augustino Gattino,2cuøng vôùi

Nhaø thaàn hoïc Ponzati,3 cha xöù cuûa giaùo xöù thaùnh

Augustinoâ, ñaõ mang ñeán cho cha caâu traû lôøi nhö sau: -

Caùc linh muïc quaûn xöù cuûa thaønh phoá Toârinoâ, hoïp nhau

laïi trong moät cuoäc hoäi hoïp thöôøng leä cuûa mình, ñaõ baøn

veà söï tieân lôïi cuûa Nguyeän XaùÙ. Sau khi caân nhaéc nhöõng

noãi e sôï vaø nhöõng nieàm hy voïng töø phía naøy hay phía

1 Söùc thu huùt coøn do vieäc Don Bosco quan taâm, taän tình thöông yeâu

vaø töû teá vôùi caùc em nöõa!

2 Ngaøi laø cha xöù cuûa Giaùo xöù caùc thaùnh Simon vaø Giuña, coù laõnh thoå

bao goàm caû Valñoáccoâ. Xem MB XX.

3 Cha Vincenteâ Ponzati laø moät trong hai vò ñaõ thöû ñem Don Bosco

tôùi nhaø thöông ñieân. Ngaøitieáp tuïc coù moái lieân heä caùu kænh vôùi

Nguyeän XaùÙ (Xem BM III, 132-133).

231

khaùc, do lyù do moãi linh muïc quaûn xöù khoâng theå lo lieäu

moät Nguyeän XaÙ trong chính giaùo xöù cuûa mình, caùc linh

muïc quaûn xöù khích leä linh muïc Bosco cöù tieáp tuïc

[Nguyeän Xaù cuûa ngaøi], cho tôùi khi moät nghò quyeát khaùc

ñöôïc laáy.-1

Trong khi caùc chuyeän naøy xaåy ra, thì muøa xuaân naêm

1846 ñeán. Caên hoä cuûa cha Moretta coù nhieàu ngöôøi thueâ

nhaø khaùc ñeán ôû. Nhöõng ngöôøi naøy khieáp sôï caùc tieáng la

heùt vaø ctieáng oàn aøo lieân tuïc cuûa caùc treû em ñi vaø ñeán, ñaõ

leân tieáng than phieàn vôùi chuû nhaø, tuyeân boá laø taát caû hoï

seõ khoâng thueâ nhaø nöõa, neáu caùc cuoäc tuï taäp khoâng laäp

töùc ngöng. Theá laø vò linh muïc toát laønh Moretta phaûi baùo

cho chuùng toâi ñi tìm ngay laäp töùc moät nôi khaùc, ñeå coù theå

tuï taäp caùc thanh thieáu nieân, neáu chuùng toâi muoán duy trì

söï soáng cho Nguyeän XaùÙ cuûa chuùng toâi2

1 Dó nhieân boån phaän cuûa cha xöù laø daïy doã toân giaùo cho ñaøn chieân

cuûa mình. Caùc cha xöù taïi Toârinoâthaáy vieäc daïy doã toân giaùo naøy ñöôïc

thöïc hieän taïi Nguyeän XaùÙ, neân ñaõ giaûi quyeát vaán ñeà caùch khoân kheùo

vaø ñaùng khen!

2 Don Bosco nhaän thoâng baùo phaûi rôøi vaøo ngaøy 2-3-1846.

232

12.7 Page 117

▲back to top

NGUYEÄN XAÙ NGOAØI TRÔØI

NGUYEÄN XAÙ TAÏI CAÙNH ÑOÀNG COÛ . MOÄT CUOÄC DAÕ NGOAÏI

TÔÙI SUPERGA

Vôùi nieàm hoái tieác saâu ñaäm vaø vôùi khoâng ít phaù quaáy nheï

cho caùc cuoäc qui tuï cuûa chuùng toâi trong thaùng ba naêm

1846, chuùng toâi phaûi rôøi boû caên hoä cuûa cha Moretta vaø ñi

thueâ moät caùnh ñoàng coû cuûa caùc anh em Filippi, nôi maø

hieän nay coù moät xöôûng ñuùc caùc thanh saét. Cha ôû ñoù,

ngay ngoaøi trôøi, giöõa moät caùnh ñoàng coû, coù haøng daäu ñoå

naùt bao quanh, maø ai muoán böôùc vaøo cuõng ñöôïc. Caùc

baïn treû naèm trong soá ba tôùi boán traêm em. Chuùng ñaõ tìm

thaáy thieân vöôøn ñòa ñöôøng cuûa chuùng trong caùi Nguyeän

XaÙ naøy, maø voøm vaø maùi laø chính baàu trôøi.

Nhöng maø taïi nôi naøy laøm sao coù theå thöïc haønh caùc vieäc

toân giaùo? Laøm toát bao nhieâu coù theå, taïi nôi ñaây caùc em

ñaõ hoïc giaùo lyù, ñaõ haùt caùc thaùnh ca, ñaõ haùt kinh chieàu

phuïng vuï; theá roài cha giaùo sö Borrelli vaø cha, chuùng toâi

böôùc leân moät moâ ñaát hay moät chieác gheá vaø ngoû moät baøi

giaûng ngaén cuûa chuùng toâi vôùi caùc baïn treû ñang noùng loøng

muoán ñeá laéng nghe chuùng toâi.

Coøn vieäc xöng toäi thì thöïc hieän nhö sau: Trong caùc ngaøy

leã, vaøo saùng sôùm, cha coù maët taïi caùnh ñoàng coû, taïi ñoù vaøi

em ñaõ ñôïi ôû ñoù. Cha lieàn ngoài ôû moät moâ ñaát laéng nghe

nhöõng em naøy xöng toäi trong khi nhöõng em kia lo vieäc

233

chuaån bò mình hay caùm ôn sau khi xöng toäi, sau ñoù

khoâng ít em taùi laáy laïi cuoäc chôi cuûa caùc em.

Tôùi moät luùc naøo ñoù vaøo ban saùng, moät tieáng keøn troâmpeùt

boân gioùng leân, taäp hoïp caùc baïn treû laïi; moät tieáng keøn

troâm peùt khaùc ra daáu im laëng, taïo cho cha caû moät khoâng

gian ñeå noùi vaø chæ cho chuùng bieát chuùng seõ ñi tôùi ñaâu ñeå

döï thaùnh leã vaø röôùc leã.

Coù khi thì noùi chuùng ta ñi tôùi Ñöùc Meï Mieàn Queâ, tôùi Nhaø

thôø Ñöùc Meï yeân Uûi, tôùi Stupigini1 hay taïi nhöõng nôi ñaõ

ñöôïc noùi ñeán ôû treân. Bôûi vì chuùng toâi thöôøng thöïc hieän

caùc cuoäc haønh trình tôùi nhöõng nôi xa xaêm nöõa, neân cha

seõ mieâu taû laïi moät söï kieän taïi Superga, bieát ñöôïc chuyeän

taïi ñoù thì cuõng coù theå möôøng töôïng ra ñöôïc nhöõng

chuyeän xaåy ra taïi nôi khaùc.

Cha ñaõ taäp hoïp caùc thanh thieáu nieân taïi caùnh ñoàng coû vaø

cho chuùng thôøi gian ñeå chôi bun, chôi neùm ñóa, v.v., ñaùnh

troáng, theá roài tieáng keøn troâmpeùt vang leân ra hieäu taäp hoïp

roài leân ñöôøng. Chuùng toâi thöôøng lo lieäu sao cho caùc em

ñöôïc tham döï thaùnh leã tröôùc heát; roài sau 9 giôø moät chuùt,

chuùng toâi leân ñöôøng höôùng tôùi Superga. Ngöôøi thì mang

caùc thuùng baùnh, ngöôøi thì mang phoù maùt hay doài salameâ

hay traùi caây hay nhöõng gì caàn thieát cho ngay hoâm ñoù. Taát

caû giöõ im laëng cho ñeán khi ra khoûi Thaønh Phoá; roài chuùng

toâi baét ñaàu la heùt, haùt vang vaø keâu to, nhöng luoân trong

haøng nguõ coù traät töï.

1 Stuponigi laø nôi saên baén cuûa nhaø vua, naèm caùch Toârinoâ 10 km, veà

höôùng nam. Coù moät coâng vieân roäng bao quanh noù.

234

12.8 Page 118

▲back to top

Ñi tôùi chaân söôøn doác daãn tôùi Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng

ñoù, cha thaáy moät con ngöïa nhoû ñaõ ñöôïc thaéng yeân cho

nhieäm vuï, maø cha Anselmetti, cha xöù cuûa nhaø thôø ñoù, ñaõ

göûi ñeán cho cha. Cuõng taïi ñoù cha ñaõ nhaän ñöôïc moät laù

thö nhoû cuûa cha Borrelli, ngöôøi ñaõ leân ñöôøng tröôùc chuùng

toâi, trong thö noùi: “Cha haõy yeân taâm ñeán cuøng vôùi caùc

thanh thieáu nieân thaân yeâu cuûa cha; chaùo, böõa aên tröa,

röôïu ñaõ ñöôïc chuaån bò roài”. Cha lieàn nhaåy leân con ngöïa

ñoù, roài ñoïc to leân laù thöù naøy. Taát caû ñeàu taäp hoïp laïi

quanh con ngöïa, vaø nghe ñoïc laù thöù ñoù xong, thì taát caû

ñoàng loaït voã tay vaø hoan hoâ baèng nhöõng tieáng heùt, tieáng

la to vaø tieáng haùt. Nhöõng ngöôøi naøy naém laáy tai con

ngöïa, nhöõng ngöôøi khaéc naém laáy muõi con ngöïa hay laáy

ñuoâi con ngöïa, luùc thì xoâ ñaåy con ngöïa, luùc thì cöôõi leân

noù. Con vaät hieàn töø chòu ñöïng taát caû trong an bình, toû

nhöõng daáu kieân nhaãn hôn caû söï kieân nhaãn maø ngöôøi

ñöôïc cöôõi treân löng noù ñaõ toû loä. Giöõa nhöõng tieáng la heùt

ñoù, chuùng toâi coøn coù tieáng aâm nhaïc cuûa chuùng toâi, goàm

moät caùi troáng, moät keøn troâmpeùt, vaø moät chieác ghi ta. Thöù

aâm nhaïc aáy moãi thöù moät phaùch, nhöng ñeàu goùp phaàn taïo

neân tieáng oàn aøo, hoøa vôùi caùc gioïng cuûa caùc baïn treû ñuû ñeå

taïo thaønh moät baûn hôïp ca tuyeät dieäu.

Meät vì cöôøi, vì noùi chuyeän tieáu laâm, vì haùt vaø cha daùm

noùi, vì la heùt, chuùng toâi ñi ñeán nôi ñaõ qui ñònh. Caùc baïn

treû, moà hoâi nheã nhaõi, qui luï laïi trong saân ñeàn thaùnh, vaø

ngay laäp töùc ñöôïc cung caáp nhöõng gì caàn thieát cho caùi daï

daøy tham aên cuûa chuùng. Sau khi ñaõ nghæ ngôi, cha lieàn

taäp hoïp taát caû chuùng laïi, vaø keå cho chuùng moät caùch chi

tieát caâu chuyeän kyø dieäu cuûa ngoâi vöông cung thaùnh

ñöôøng naøy, veà caùc ngoâi moä cuûa caùc vò vua naèm ôû döôùi

235

haàm nhaø thôø, vaø veà Hoïc Vieän Giaùo Só1 do ÑöùcVua Carloâ

Albertoâ saùng laäp vaø ñöôïc khôûi xöôùng bôûi caùc Ñöùc Giaùm

Muïc cuûa Caùc Nöôùc vuøng Sarñi.

Cha giaùo sö Guglielmo Audisio2 laø Giaùm Ñoác cuûa Hoïc

Vieän ñaõ quaûng ñaïi chòu moïi chi phí cho chaùo khai vò

cuøng toaøn boä böõa aên cho taát caû caùc thöïc khaùch. Cha xöù

thì ban röôïu vaø traùi caây. Caùc em ñöôïc pheùp thaêm caùc ñòa

ñieåm trong voøng hai tieáng ñoàng hoà; roài chuùng toâi qui tuï

laïi trong nhaø thôø, taïi ñoù cuõng coù soá ñoâng daân chuùng tham

döï. Vaøo luùc ba giôø chieàu, cha giaûng moät baøi giaûng ngaén

taïi toøa giaûng, sau ñoù moät soá coù gioïng ñaäm ñaø haùt baøi

Kính Mình Thaùnh Tamtum ergo. Tieáng haùt môùi meû,

trong treûo naøy ñaõ loâi cuoán moïi ngöôøi trong söï ngöôõng

moä. Vaøo saùu giôø chieàu, moät soá bong boùng ñöôïc cho bay

leân baàu trôøi; theá roài giöõa tieáng caùm ôn noàng haäu daâng

leân caùc vò ñaõ ban aân cho chuùng toâi, chuùng toâi leân ñöôøng

trôû veà Toârinoâ. Cuøng nhöõng tieáng haùt, tieáng cöôøi, nhöõng

cuoäc chaïy, vaø coù khi caû nhöõng kinh nguyeän laïi chieám heát

cuoäc haønh trình cuûa chuùng toâi.

1 Hoïc vieän naøy vôùi chöông trình boán naêm ñaøo luyeän caùc giaùo só

trong Giaùo Luaät, Giaûng Thuyeát vaø thaàn hoïc luaân lyù, ñaõ ñaøo taïo ñöôïc

nhöõng hoïc vieân naém caùc chöùc vuï quan troïng trong caùc giaùo phaän.

Ñöôïc thieát laäp naêm 1833, noù ngöng hoaït ñoäng vaøo naêm 1855, nhöng

ngay töø naêm 1848, coi nhö ñaõ khoâng coøn hoïc sinh khi cha Audisio bò

xa thaûi vì lyù do chính trò.

2 Cha William Audisio (18-2-1882) sinh taïi Bra, vieát veà Giaùo Luaät,

Lòch söû Hoäi Thaùnh, vaø giaûng thuyeát. Ngaøi qua nhöõng naêm cuoái ñôøi

taïi Roma, trong tö caùch chuyeân vieân veà giaùo luaät.

236

12.9 Page 119

▲back to top

Khi ñaõ tôùi thaønh phoá, töø töø moät soá tôùi nôi gaàn vôùi nhaø

rieâng cuûa mình, khoâng coøn ñi trong haøng nguõ nöõa, vaø ruùt

lui veà gia ñình cuûa mình. Khi tôùi Nhaø Nöông Naùu, cha

coøn coù 7 hay 8 baïn treû khoeû maïnh nhaát ñi vôùi cha, mang

theo nhöõng ñoà duøng ñöôïc duøng cho ngaøy hoâm ñoù.

237

BAÙ TÖÔÙC CAVOUR

CHOÁNG LAÏI NGUYEÄN XAÙ

BAÙ TÖÔÙC CAVOUR VAØ CAÙC LÔØI ÑE DOÏA CUÛA OÂNG . NHÖÕNG

KHUAÁY ÑOÄNG MÔÙI CHOÁNG LAÏI NGUYEÄN XAÙ.

Khoâng theå dieãn taû heát nieàm phaán khích maø caùc cuoäc ñi

daïo naøy taïo neân nôi caùc thanh thieáu nieân. Caùc em thaät söï

thích thuù vôùi söï pha troän cuûa loøng suøng kính, vôùi caùc troø

vui chôi, caùc cuoäc ñi daïo, khieán cho moãi em ñaõ trôû thaønh

voâ cuøng thaân thieát vôùi cha, baèng chöùng laø caùc em khoâng

nhöõng voâ cuøng tuaân haønh caùc hieäu leänh cuûa cha, maø coøn

noùng loøng muoán ñöôïc cha trao phoù moät nhieäm vuï gì ñeå

hoaøn thaønh. Moät hoâm moät ngöôøi hieán binh thaáy cha chæ

baèng moät daáu hieäu baèng tay maø khieán cho caû boán traêm

caùc thanh thieáu nieân ñang chaïy nhaûy, ñang la heùt treân

caùnh ñoàng coû boãng im phaêng phaéc, ñaõ thoát leân: -Neáu oâng

linh muïc naøy laø moät töôùng lónh quaân ñoaøn, oâng ta coù theå

chieán ñaáu choáng laïi baát cöù moät ñaïo quaân maïnh meõ nhaát

trong theá giôùi. – Quaû thöïc söï vaâng lôøi vaø loøng thöông

meán cuûa caùc hoïc sinh cuûa cha ñaõ ñi ñeán möùc ñieân roà.

Ñaøng khaùc ñieàu naøy ñaõ taïo côù ñeå laøm soáng laïi lôøi noùi

cho raèng Don Bosco vôùi caùc con caùi cuûa oâng ñaõ coù theå

baát cöù luùc naøo xuùi duïc moät cuoäc noåi loaïn. Moät lôøi khaúng

ñònh nhö theá döïa vaøo caùi ñaùng nöïc cöôùi, laïi tìm ñöôïc moát

238

12.10 Page 120

▲back to top

söï caû tin môùi nôi caùc chính quyeàn ñòa phöông, caùch

rieâng nôi oâng Baù Töôùc xöù Cavour1, cha cuûa hai oâng

Camilloâ vaø Gustavoâ Cavour noåi tieáng. Oâng ta khi ñoù laøm

Ñaïi dieän cho nhaø Vua, ñöùng ñaàu thaønh phoá2. Do vaäy oâng

ñaõ trieäu cha ñeán Dinh Thò Saûnh ñeå lyù giaûi vôùi cha raát laâu

veà nhöõng chuyeän ñieân roà ñöôïc tung ra xoay quanh baûn

thaân cha, roài oâng keát luaän baèng caùch noùi vôùi cha:

- Naøy vò linh muïc toát laønh cuûa toâi, cha haõy nghe lôøi

khuyeân cuûa toâi, haõy ñaùm treû khoán naïn ñoù ñi ñi.

Chuùng chæ mang ñeán nhöõng noãi phieàn toaùi cho cha

vaø cho chính quyeàn, Toâi baûo ñaûm vôùi cha raèng caùc

cuoäc tuï taäp naøy laø nguy hieåm, vaø do ñoù toâi khoâng

coù theå chaáp nhaän ñöôïc.

- Toâi khoâng coù yù nhaém ñieàu gì khaùc, thöa Ngaøi Baù

Töôùc, cha traû lôøi, ngoaøi vieäc laøm cho ñöôïc toát ñeïp

hôn soá phaän cuûa caùc ñöùc con ngheøo khoå naøy cuûa

daân chuùng.3 Toâi khoâng xin caùc phöông tieän tieàn

baïc, maø chæ laø moät nôi ñeå coù theå tieáp nhaän chuùng.

1 Michele Bensoâ, Baù töôùc mieàn Cavour (1781-1850), thôøi nieân thieáu

choáng ñoái maïnh meõ caùc khuynh höôùng cöïc ñoan. Laäp gia ñình naêm

1805, laøm thaønh vieân Hoäi Ñoàng thaønh phoá naêm 1819, laø moät trong

caùc vò thò tröôûng Thaønh Phoá töø naêm 1833, vaø naêm 1835 ñöôïc boå

nhieäm laøm Ñaïi Dieän Thaønh Phoá. Oâng thi haønh chöùc vuï caùch nhieät

noàng, trong söï trung thaønh vôùi nhaø Vua.

2 Ñaïi dieän nhaø vua, ñöùng ñaàu Caûnh Saùt Thaønh Phoá, döôùi cheá ñoä

quaân chuû tuyeät ñoái cho tôùi naêm 1848, Cavour thöïc thi quyeàn bính

nhaân danh Ñöùc Vua treân taát caû caùc vaán ñeà toäi phaïm vaø daân söï taïi

Toârinoâ.

3 Don Bosco leã pheùp vaø ñaày loøng thöông caûm daønh cho luõ treû ngheøo

khoå, maø söûa sai thaùi ñoä cuûa Cavour, nhö ngaøi seõ laøm ñoái vôùi baù töôùc

Baroâloâ (chöông keá tieáp).

239

Baèng caùch theá ñoù, toâi hy voïng coù theå laøm giaûm ñi

con soá caùc em hö hoûng, vaø nhöõng em seõ phaûi ñöa

vaøo trong nhaø tuø.

- Cha töï löøa doái mình ñoù, cha yeâu quí aï; cha vaát vaû

voâ ích. Toâi khoâng coù theå trao cho cha baát cöù moät

choã naøo, trong khi caûnh caùo cho cha raèng nhöõng

cuoäc tuï taäp naøy laø nguy hieåm; vaø cha laáy ñaâu ra

tieàn baïc ñeå maø traû tieàn thueâ nhaø vaø giaûi quyeát bieát

bao nhieâu laø caùc chi phí maø ñaùm treû lang thang buïi

ñôøi naøy taïo ra cho cha? Toâi nhaéc laïi cho cha ôû ñaây

laø toâi khoâng coù theå cho pheùp cha thöïc hieän caùc

cuoäc tuï taäp naøy.

- Thöa Ngaøi Baù Töôùc, caùc keát quaû thaâu löôïm ñöôïc

baûo ñaûm vôùi toâi raèng toâi khoâng lao nhoïc voâ ích.

Nhieàu thaùnh thieáu nieân hoaøn toaøn bò boû rôùi ñaõ

ñöôïc qui tuï laïi, ñöôïc giaûi thoaùt khoûi nhöõng söï nguy

hieåm, ñöôïc höôùng ñeán moät ngheà nghieäp naøo ñoù vaø

nhaø tuø khoâng coøn laø choã chöùa chuùng nöõa. Cho tôùi

nay toâi vaãn khoâng heà thieáu caùc phöông tieän vaät

chaát; caùc phöông tieän aáy ôû trong tay Thieân Chuùa,

Ñaáng ñoâi khi duøng nhöõng duïng cuï khoâng ñaùng keå

ñeå hoaøn thaønh caùc keá hoaïch cao caû cuûa ngöôøi.

- Xin cha haõy kieân nhaãn maø vaâng lôøi toâi khoâng do

döï; toâi khoâng theå cho pheùp cha thöïc hieän nhöõng

cuoäc tuï taäp naøy nöõa.

- Ngaøi khoâng ban ñieàu naøy cho toâi, thöa ngaøi Baù

Töùôc, maø laø ban ñieàu ñoù vì lôïi ích cuûa bieát bao

thanh thieáu nieân bò boû rôi; chuùng laø nhöõng ngöôøi

coù leõ seõ phaûi tieán tôùi moät keát cuoäc buoàn thaûm.

- Cha im ñi, toâi khoâng ôû ñaây ñeå tranh luaän. Ñaây laø

moät chuyeän roái traät töï, vaø toâi muoán vaø buoäc phaûi

240

13 Pages 121-130

▲back to top

13.1 Page 121

▲back to top

ngaên trôû ñieàu ñoù. Cha khoâng bieát laø moãi cuoäc qui

tuï ñeàu bò caám ñoaùn, khi khoâng coù moát pheùp ñuùng

theo phaùp luaät?

- Caùc cuoäc qui tuï cuûa toâi khoâng coù muïc tieâu chính

trò. 1 Toâi daïy giaùo 1yù cho nhöõng ñöùa treûo ngheøo

khoå, vaø vieäc naøy toâi laøm vôùi pheùp cuûa Ñöùc Toång

Giaùm Muïc.

- Ñöùc Toång Giaùm Muïc coù hay bieát veà nhöõng chuyeän

naøy sao?

- Ngaøy hoaøn toaøn hay bieát, vaø toâi khoâng ñi moät böôùc

maø khoâng coù söï ñoàng yù cuûa Ngaøi.

- Nhöng toâi khoâng coù theå cho pheùp nhöõng vieäc qui

tuï naøy.

- Thöa Ngaøi Baù Töôùc, toâi tin raèng ngaøi khoâng muoán

caám toâi daïy giaùo lyù vôùi pheùp cuûa Ñöùc Toång Giaùm

Muïc chöù?

- Vaø neáu Ñöùc Toång Giaùm Muïc noùi vôùi cha laø haõy töø

boû coâng vieäc töùc cöôøi naøy cuûa cha, cha seõ khoâng

neâu ra lyù do khoù khaên chöù?

- Khoâng moät chuùt naøo. Toâi ñaõ khôûi söï vaø cho tôùi nay

toâi ñaõ tieáp tuïc vôùi yù thuaän cuûa cuûa Beà Treân cuûa toâi

trong hoäi Thaùnh. Chæ caàn moät lôøi noùi nhoû cuûa ngaøi,

laø toâi seû hoaøn toaøn laøm theo daáu hieäu cuûa ngaøi.

1 Nguyeân taéc hoaït ñoäng neàn taûng cuûa Don Bosco laø khoâng dính

daùng gì ñeán moïi thöù chính trò ñeå khoâng ai coù theå boùp meùo caùi toát

ñöôïc thöïc hieän cho xaõ hoäi. Don Bosco thích noùi raèng: “Chính trò cuûa

toâi laø chính trò cuûa Kinh Laïy Cha”.Nhö caùc bieán coá ñaõ lieân tuïc cho

thaáy, ñaëc bieät trong nhöõng naêm 1848-1849, vaø sau naøy trong nhöõng

naêm khôûi ñaàu cuûa thaäp nieân 1860t, soáng hoaøn toaøn phi chính trò,

ñöôïc nhaän thöùc y nhö vaäy, vaø ñöôïc cho pheùp ñeå laø nhö vaäy laø ñieàu

noùi thì deã hôn laø laøm. Baïn coù theå xem Chöông 51.

241

- Cha haõy ñi ñi, toâi seõ noùi chuyeän vôùi Ñöùc Toång

Giaùm Muïc; nhöng maø cha ñöøng coù maø böôùng bænh

tröôùc caùc leänh cuûa ngaøi ño1ù, neáu khoâng cha seõ

buoäc toâi phaûi coù caùc bieän phaùp nghieâm minh,2 ñieàu

maø toâi khoâng muoán söû duïng ñeán. –

Moät khi caùc caâu chuyeän ñöôïc giaûm thieåu laïi tôùi möùc

naøy, thì cha tin töôûng ít laø trong moät thôøi gian cha ñöôïc

ñeå laïi trong sö an bình. Nhöng caùc con haõy töôûng töôïng

cha bò giao ñoäng ñeán möùc naøo khi cha veà tôùi nhaø, vaø

nhaän ñöôïc laù thöù qua ñoù caùc anh em Filippi thaûi hoài cha

khoûi nôi maø hoï ñaõ cho cha thueâ! Hoï noùi vôùi cha:

- Caùc luõ treû cuûa cha lieân tuïc daãm naùt caùch ñoàng coû

cuûa chuùng con, laøm cheát ñeán taän caùc reã cuûa caây

coû. Chuùng con baèng loøng tha cho cha phaûi traû tieàn

thueâ ñaõ ñeán haïn, mieãn laø trong voøng 15 ngaøy cha

giaûi phoùng caùnh ñoàng coû cho chuùng con. Chuùng

con khoâng theå trieån haïn cho cha hôn theá ñöôïc

nöõa.3

1 Don Bosco luoân vaâng leänh giaùo quyeàn vaø chính quyeàn caùch toaøn

taâm, ngay caû trong nhöõng chuyeän khoâng ñaùng keå. Hôn moät laàn, ngaøi

ñaõ phaûi nuoát söï kieâu haõnh cuûa mình ñi ñeå laøm theá. Nhöng khi ñuïng

ñeán chuyeän baûo veà luõ treû cuûa ngaøi, vaø sau naøy, ñeán chuyeän baûo veä

Tu Hoäi Saleâdieâng cuûa ngaøi, thì ngaøi khoâng heà thoûa nhöôïng. Coù

ngöôøi daùm goïi ngaøi laø cöùng ñaàu cöùng coå!

2 Cavour khoâng chæ noùi xuoâng. Oâng ñaõ cho caûnh saùt theo dooõi caùc

dieãn tieán cuûa Nguyeän XaùÙ (xem chöông 41)

3 Khoù maø xaùc ñònh thôøi ñieåm chính xaùc. Don Bosco hình nhö ñaõ thueâ

Caùnh Ñoàng Coû cuûa anh em Filippi ngaøy 1-3-1846 (Chuùa nhaät thöù

nhaát muøa chay), vaø anh em Filippi ñaõ huûy hôïp ñoàng cho thueâ vaøo

242

13.2 Page 122

▲back to top

Khi tin ñoàn veà bieát bao khoù khaên nhö theá lan ra, moät soá

caùc baïn höõu cuûa cha ñeán vôùi cha noùi raèng haõy töø boû moät

coâng vieäc voâ ích ñoù ñi, ñoù laø nhaän ñònh hoï ñaõ noùi giöõa

nhau. Theá roài nhöõng ngöôøi khaùc, thaáy cha 1uùa ñaêm chieâu

vaø luoân ñöôïc bao quanh bôûi caùc treû em, thì baét ñaàu noùi

raèng cha ñaõ trôû thaønh ñieân maát roài.

- Moät hoâm cha giaùo sö Borrelli tröôùc maët cha

Pacchiotti Sebastiano1 vaø nhöõng ngöôøi khaùc, ñaõ

noùi vôùi cha nhö vaày:

- Ñeå khoûi khieán chuùng ta phaûi maát taát caû, toát hôn laø

mình lo cöùu vôùt moät caùi gì ñoù. Chuùng ta haõy ñeå taát

caû caùc ñöùa treû hieän taïi töï do ra ñi; chuùng ta chæ giöõ

laïi khoaûng 20 ñöùa nhoû nhaát. Trong khi chuùng ta

tieáp tuïc daïy cho chuùng veà giaùo lyù, Thieân Chuùa seõ

môû ra cho chuùng ta moät con ñöôøng vaø cô hoäi

thuaän lôïi ñeå coù theå laøm nhieàu hôn nöõa.2- Cha ñaõ

traû lôøi cho hoï:

- Khoâng caàn phaûi ñôïi moät cô hoäi thuaän lôïi khaùc.

Nôi choán ñaõ saün saøng: ÔÛ ñoù coù moät caùi saân roäng

raõi, moät caên nhaø vôùi raát ñoâng treû, roài daõy haønh

lang, nhaø thôø, caùc linh muïc, caùc thaày tö giaùo, taát caû

theo daáu hieäu leänh cuûa chuùng ta.

giöõa thaùng 1 ñoù. Don Bosco lo thuyeát phuïc hoï ñoåi yù ñònh ñoù, sau naïi

tôùi meï cuûa hoï, nhöng hoaøn toaøn voâ ích. Don Bosco toan ñi thueâ moät

caùnh ñoàng coû khaùc, nhöng khoâng thaønh coâng.

1 Cha Pacchiotti (1806-1884) laø moät trong caùc cha tuyeân uùy cho Nhaø

Nöông Naùu vaø laø ngöôøi thöôøng xuyeân giuùp ñôõ coâng vieäc daïy giaùo lyù

taïi Nguyeän XaùÙ. Sau naøy ngaøi laø kkinh só cuûa Nhaø thôø Giavenno.

2 Chính cha Borel cuõng thaát voïng ñeán ñoä hoaøi nghi veà ñaëc suûng cuûa

Don Bosco.

243

- Nhöng taát caû nhöõng caùi ñoù ôû ñaâu hôû? – Cha

Borrelli ñoät xuaát caét ngang lôøi cha.

- Con khoâng bieát noùi nhöõng caùi ñoù ñang ôû ñaâu,

nhöng chuùng chaéc chaén coù ñaáy, vaø laø ñeå cho chuùng

ta.-

Khi aáy cha giaùo söù Borrelli thôû daøi nuoàn nuoät, roài thoát

leân

- Thaát khoå cho Don Bosco!ñaàu oùc cuûa ngaøi quay

cuoàng roài.-

Roài ngaøi caàm laáy tay cha, hoân cha vaø ñi xa khoûi cha

cuøng vôùi cha Pacchiotti, ñeå laïi cha moät mình trong caên

phoøng cuûa cha.

TOÁI HAÄU THÖ ÑEÁN TÖØ

BAØ BAÙ TÖÔÙC

CHAØO TÖØ BIEÄT NHAØ NÖÔNG NAÙU - NHÖÕNG TOÁ CAÙO MÔÙI

NHAÁT VEÀ VIEÄC BOSCO ÑIEÂN

Nhieàu chuyeän ñöôïc ñoàn thoåi veà Don Bosco ñaõ laøm Baø

Baù Töôùc Baroâloâ lo ngaïi, nhaát laø vì Hoäi Ñoàng Thaønh Phoù

Toârinoâ toû ra choáng laïi caùc keá hoaïch cuûa cha.

244

13.3 Page 123

▲back to top

Moät hoâm tôùi phoøng cha, baø baét ñaàu noùi vôùi cha nhö sau:

- Toâi raát haøi loøng veà nhöõng söï chaêm lo cha ñaõ daønh

cho caùc coâng cuoäc cuûa toâi. Caùm ôn cha ñaõ heát söùc

laøm vieäc ñeå ñöa vaøo trong ñoù vieäc haùt caùc thaùnh

ca ngôïi khen, bình ca, aâm nhaùc, soá hoïc vaø caû heä

thoáng meùt, kiloâ gram vaø lít laøm caùc ñôn vò cô sôû.1

- Baø khoâng phaûi caùm ôn. Caùc linh muïc phaûi laøm

vieäc vì boån phaän cuûa hoï. Thieân Chuùa seõ traû laïi taát

caû, vaø khoâng caàn phaûi noùi veà nhöõng chuyeän naøy

nöõa.

- Toâi muoán noùi laø toâi raát laáy laøm tieác, nhöõng coâng

vieäc quaù nhieàu cuûa cha ñaõ laøm suy giaûm söùc khoûe

cuûa cha. Cha khoâng theå naøo coù theå vöøa ñieàu haønh

caùc coâng cuoäc cuûa toâi vöøa lo cho caùc treû trai bò boû

rôi, nhaát laø vì hieän naøy, soá caùc em taêng nhaân vöôït

moïi giôùi haïn. Toâi ñeán ñaây laø ñeå ñeà nghò cho cha

chæ neân laøm ñieàu thuoäc veà phaän söï cuûa cha, töùc laø

vieäc ñieàu haønh Nhaø Thöông Nhoû, chöù khoâng ñi

ñeán caùc nhaø tuø, ñeán Coáttoâlengoâ2 vaø ngöng laïi taát

1 Heä thoáng ño löôøng duy nhaát vaø thoáng nhaát taïo söï deã daøng cho vieäc

thöông maïi.

2 Caên Nhaø Nhoû Cuûa Chuùa Quan Phoøng ñöôïc bieát nhieàu hôn döôùi

caùi teân Coâng Cuoäc Coáttoâlengoâ, laø moät toång hôïp caùc nhaø thöông, nhaø

ôû, vaø ñuû thöù ñôn vò chaêm soùc cho nhöõng thaønh phaàn bò boû rôi nhaát

cuûa xaù hoäi: nhöõng keû caâm, muø, queø, ñieân, giaø caû v.v…. Noù goàm

naêm, saùu khoái nhaø naèm ôû höôùng taây Vöông Cung Thaùnh Ñöøông kính

Ñöùc Meï Phuø Hoä vaø Coâng cuoäc Baroâloâ. Thaùnh Giuse Beneditoâ

Coáttoâlengoâ (1786-1842), sinh taïi Bra, vaø cöïu kinh só nhaø thôø chính

toøa Chieri, moät linh muïc giaøu coù, caûm kích bôûi nhöõng nghòch caûnh

cuûa nhöõng ngöôøi oám ñau ngheøo heøn, ñaõ laäp neân coâng cuoäc naøy,

tröôùc ñöôïc ñaët taïi noäi thaønh, sau ñöôïc dôøi ra ngoaïi thaønh, taïi khu

245

caû moïi noãi quan taâm cuûa cha cho caùc treû trai. Cha

coù gì muoán noùi khoâng?

- Thöa baø baù töôùc, Thieân Chuùa ñaõ giuùp toâi cho ñeán

baây giôø vaø Ngaøi seõ khoâng boû queân giuùp ñôõ toâi maõi

maõi. Baø ñöøng lo laéng ñeán nhöõng vieäc gì phaûi laøm.

Giöõa toâi, cha Pacchiotti, Giaùo sö Borrelli, chuùng

toâi seõ cuøng chia seû ñeå laøm heát moïi söï.

- Nhöng toâi khoâng theå chòu ñöïng ñöôïc vieäc cha töï

gieát cha. Bieát bao nhieâu coâng vieäc, laïi raát khaùc

bieät nhau nhö theá,duø muoán duø khoâng, cuõng laøm

phöông haïi ñeán söùc khoûe cuûa cha vaø ñeán caùc coâng

cuoäc cuûa toâi. Vaø roài chuyeän nhöõng lôøi ñoàn thoåi veà

söùc khoûe tinh thaàn cuûa cha, söï choáng ñoái cuûa chính

quyeàn ñòa phöông buoäc toâi phaûi ñeán khuyeân can

cha…

- Veà chuyeän gì, thöa baø baù töôùc?

- Hoaëc laø cha töø boû caùc treû nam cuûa cha, hay laø töø

boû Nhaø Nöông Naùu. Xin cha haõy suy nghó vaø traû

lôøi cho toâi.

- Caâu traû lôøi cuûa toâi ñaõ ñöôïc suy nghó roài. Baø coù tieàn

baïc, vaø deã daøng tìm ra bieát bao linh muïc maø baø

muoán coù cho caùc coâng cuoäc cuûa baø. Coøn nhöõng

ñöùa treû trai khoân khoå thì khoâng theá. Vaøo luùc naøy,

neáu toâi ruùt lui, moïi söï seõ tan thaønh maây khoùi; do

ñoù toâi seõ vaãn tieáp tuïc laøm ñieàu toâi coù theå laøm

Valñoáccoâ. Ngaøi saùng laäp naêm, saùu Tu Hoäi phuïc vuï trong caùc laõnh

vöïc khaùc nhau: nuoâi treû thô, huaán luyeän caùc ngöôøi di taät baåm sinh,

caàu nguyeän chieâm nieäm. Ngaøi khoâng nhaän taøi saûn, chæ nhaän nhöõng

cuûa daâng cuùng töï nguyeän. Coâng cuoäc cuûa ngaøi luoân coù tôùi 5000 cö

truù. Ngaøi ñöôïc phong thaùnh cuøng naêm vôùi Don Bosco (1934).

246

13.4 Page 124

▲back to top

ñöôïc cho Nhaø Nöông Naùu, thì toâi xin ngöng nhieäm

vuï ñeàu ñaën taïi ñoù vaø toâi seõ hieán mình cho muïc

ñích chaêm soùc caùc treû trai bò boû rôi.

- Nhöng laøm sao cha coù theå soáng ñöôïc?

- Thieân Chuùa ñaõ luoân giuùp ñôõ toâi vaø Ngaøi seõ giuùp

ñôõ toâi trong töông lai.

- Nhöng cha ñaõ laøm hö hoaïi söùc khoûe cuûa cha, vaø

caùi ñaàu cuûa cha ñaõ khoâng giuùp ñöôïc cho cha nöõa;

cha seõ nhaän chìm mình trong caùc nôï naàn; cha seõ

ñeán vôùi toâi, va toâi tuyeân boá roõ raøng ngay töø baây

giôø laø toâi seõ khoâng cho cha moät ñoàng1 cho caùc ñöùa

con trai cuûa cha. Baây giôø cha haõy nhaän laáy lôøi

khuyeân cuûa moät baø meï khuyeân cha ñaây. Toâi seõ

tieáp tuïc traû löông cho cha, vaø seõ coøn taêng leân nöõa

neáu cha yeâu caàu. Cha haõy ñeán moät nôi naøo ñoù moät

naêm, ba naêm, naêm naêm; cha haõy nghæ ngôi; vaø khi

cha khoûe haún laïi roài, cha seõ trôû laïi Nhaø Nöông

Naùu vaø cha seõ luoân luoân ñöôïc tieáp ñoùn aân caàn

nhaát. Neáu khoâng theá, thì toâi buoäc phaûi ñaët mình

trong moät söï caàn thieát raát ñau loøng laø phaûi cho cha

nghæ khoûi caùc coâng cuoäc cuûa toâi. Xin cha suy nghó

nghieâm chænh.

- Toâi ñaõ suy nghó veà ñieàu ñoù roài, thöa baø baù töôùc.

Cuoäc ñôøi toâi ñaõ taän hieán cho lôïi ích cuûa giôùi treû.

Toâi caùm ôn baø vì ñeà nghò baø ban cho toâi, nhöng toâi

khoâng coù theå xa rôøi khoûi con ñöôøng maø Chuùa

Quan Phoøng ñaõ vaïch ra cho toâi.

- Vaäy laø cha thích thuù caùc treû lang thang cuûa cha

hôn caùc coâng cuoäc cuûa toâi chöù gì? Neáu thaät laø nhö

1 Baø ñaõ khoâng giöõ lôøi naøy (M.B. II, 546 vaø 553).

247

vaäy, cha ñöôïc nghæ ngay töø giôø phuùt naøy. Ngay

hoâm nay toâi seõ ñích thaân lo ngöôøi theá choã troáng

cuûa cha.-

Cha ñaõ cho baø thaáy raèng moät vieäc giaûi nhieäm haáp taáp

nhö theá seõ laøm cho ngöôøi ta dò nghò laø coù nhöõng lyù do

khoâng danh döï maáy cho caû cha vaø cho caû baø; toát hôn laø

caàn phaûi haønh ñoäng moät caùch bình thaûn, vaø giöõ gìn giöõa

chuùng ta cuøng moät ñöùc baùc aùi y nhö laø ñöùc baùc aùi maø

mình phaûi coù khi caû hai phaûi leân tieáng tröôùc toøa aùn cuûa

Chuùa. Baø lieàn keát luaän:

- Vaäy toâi cho cha ba thaùng, sau ñoù toâi seõ ñeå cho

nhöõng ngöôøi khaùc coâng vieäc ñieàu haønh Nhaø

Thöông Nhoû cuûa toâi.-

- Toâi chaáp nhaän vieäc giaûi nhieäm, phoù maëc mình cho

ñieàu Thieân Chuùa seõ saép ñaët cho toâi.

Trong khi ñoù, moãi ngaøy laïi troåi vöôït lôøi ñoàn raèng Don

Bosco ñaõ ñieân roài. Caùc baïn höõu toâi thaáy ñau loøng cho

toâi; nhöõng ngöôøi khaùc thì cöôøi nhaïo; nhöng taát caû ñeàu

giöõ mình xa toâi. Ñöùc Toång Giaùm Muïc khoâng can thieäp;

Cha Caffasso thì khuyeân toâi haõy taïm ngöøng hoaït ñoäng1 ,

nhaø Thaàn hoïc Borrelli thì im laëng2. Nhö vaäy taát caû nhöõng

1 Trong moät luùc yeáu loøng, Cha Cafasso ñaõ muoán Don Bosco taïm

ngöøng hoaït ñoäng, moät chieán thuaät coù theå gaây phöông haïi raát lôùn!

2 Cha Borel ñaõ töøng khuyeân Don Bosco giaûm con soá caùc em Nguyeän

XaùÙ, nhöng Don Bosco khoâng theå nghe lôøi. Baây giôø cha quaù ñau khoå

vì ngôø raèng Don Bosco ñieân thaät, neân cha hoaøn toaøn yeân laëng!

248

13.5 Page 125

▲back to top

ngöôøi coäng taùc vôùi cha ñeàu ñeå cha ôû laïi moät mình1 giöõa

soá 400 treû trai.

Trong dòp naøy coù moät vaøi nhaân vaät ñaùng kính muoán

chaêm soùc cho söï laønh maïnh tinh thaàn cuûa cha. Moät trong

soá hoï noùi:

- Caùi oâng Don Bosco naøy ñaõ coù nhöõng yù kieán coá

chaáp, nhöõng Ñieàu aáy taát nhieân daãn oâng ta tôùi choã

ñieân taøng. Coù leõ moät cuoäc chöõa beänh seõ ñem laïi

cho oâng ta ñieàu toát hôn. Chuùng ta haõy ñem oâng ta

ñeán nhaø thöông ñieân, vaø taïi ñoù, vôùi söï chaêm soùc

caàn thieát, ngöôøi ta seõ laøm cho oâng taát caû nhöõng

ñieàu maø söï khoân ngoan khuyeân neân laøm.

Hoï ñaõ trao cho hai vò ñeán ñöa cha ñi vôùi moät chieác xe

ngöïa ñeå daãn cha ñeán nhaø thöông ñieân.2 Hai vò söù giaû

1 Thaät laø moät hoaøn caûnh bi thaûm! Crispoli ñaõ bình luaän caùch chí lyù

trong moät dieãn vaên töôûng nhôù Don Bosco nhö sau: “Söï yeáu ñuoái vaø

giôùi haïn cuûa taàm nhìn nhaân loaïi tröôùc tröôøng hôïp cuûa Don Bosco

khoâng phaûi chæ coù ôû nôi caùc ñoái thuû vaø nhöõng ngöôøi thieån caän, maø

coøn ôû caû nôi nhöõng con ngöôøi chuyeân vieân vaø ktöøng traûi[…]. Nhöõng

ñoâi maét ñaõ töøng coù theå ñoïc saâu beân trong taâm hoàn Don Bosco vaø

nhìn thaáy vieäc sieâu thaêng lieân tuïc cuûa ngaøi leân tôùi Thieân Chuùa vaø

vieäc Thieân Chuùa lieân tuïc ñi vaøo coõi loøng cuûa ngaøi, nhöõng con maét

aáy nôi nhöõng con ngöôøi ñôn sô cuõng vaãn luoân luoân coù – ñaùng lyù

nhöõng ñoâi maét aáy ñaõ coù theå vui söôùng ngay vaøo luùc khoûi nguoàn cuûa

nhöõng chuyeän lôùn lao maø Thieân Chuùa ñaõ cho phaùt xuaát töø nôi ngaøi,

bôûi vì taát caû moïi chuyeän cao caû ñaõ baét maàm ngay ôû trong ngaøi roài”

(Questioni vitali [Rome: Pustet,1908],p. 343).

2 Nhaø thöông ñieân naèm ôû ñöôøng San Massimo, moät khoái nhaø naèm

phía nam Nhaø Nöông Naùu, giöõa Rondoø vaø Nhaø Thôø Ñöùc Meï An uûi.

249

chaøo cha caùch lòch söï; theá roài hoûi thaêm cha veà söùc khoûe,

veà Nguyeän XaÙ, veà vieäc xaây caát töông lai, vaø veà nhaø thôø.

Sau cuøng hai vò ñöa ra moät tieáng thôû daøi raát saâu, roài

buoâng ra lôøi: “Thaät laø nhö vaäy.”

Sau chuyeän ñoù, hoï môøi cha ñi vôùi hoï ñeå cuøng ñi daïo.

- Moät chuùt khoâng khí seõ raát toát cho cha; cha ñi chöù?

Chuùng toâi ñang coù moät chieác xe ngöïa ñaây, chuùng

ta haõy cuøng ñi vôùi nhau vaø chuùng ta seõ coù thôøi giôø

ñeå baøn thaûo vôùi nhau.1

Khi aáy cha nhaän ra ngay troø chôi maø caùc vò muoán chôi

cha, vaø khoâng toû ra mình nhaän thaáy gì heát, cho ñi theo hoï

cho tôùi choã chieác xe, vaø nhaán maïnh raèng caùc vò leân xe

choïn choã ngoài tröôùc, vaø theá roài, thay vì chính mình cuõng

böôùc leân xe, cha voäi vaõ ñoùng ngay chieác cöûa nhoû, vaø noùi

vôùi ngöôøi ñaùnh xe ngöïa: -OÂng baïn haõy chaïy thaät nhanh

ñeán nhaø thöông ñieân, nôi ngöôøi ta ñang chôø ñôïi hai vò

giaùo só naøy.-

1 Hai vò giaùo só naøy laø caùc nhaø thaàn hoïc Vincenzo Ponzati, cha xöù

cuûa nhaø thôø thaùnh Augustino, vaø cha Lu-y Nasi. Khoâng ai nghi ngôø

hai vò ñaõ haønh ñoäng hoaøn toaøn ngay thaúng vaø vì loøng baùc aùi. Cha

nasi ñaëc bieät vaãn duy trì moät tình baïn thaân thieát vôùi Don Bosco, tieáp

tuïc giuùp Don Bosco daïy giaùolyù, giaûng thuyeát vaø daïy aân nhaïc cho

caùc baïn treû.

250

13.6 Page 126

▲back to top

CHUÛ NHAÄT LEÃ LAÙ 1846

DI CHUYEÅN SANG KHU NGUYEÄN XAÙ THAÙNH PHANXICOÂ

SALEÂ HIEÄN NAY TOÏA LAÏC TAÏI VALÑOÁCCOÂ.

Trong khi nhöõng chuyeän keå treân tieáp tuïc xaåy ra,1 thì ñaõ

ñeán Chuùa Nhaät cuoái cuøng maø cha coøn ñöôïc pheùp giöõ

1 Chieàu 10-5-1864 Don Bosco coù keå laïi dieãn tieán söï vieäc treân, ñöôïc

phoù teá Bonetti ghi laïi vaø löu giöõ trong Vaên Khoá cuûa chuùng ta:

“Trong giaác mô Don Bosco ñöôïc chæ cho thaáy khoâng xa Khu Nhaø

Nöông Naùu nôi ngaøi ñang ôû, moät caên nhaø seõ ñöôïc daønh cho ngaøi vaø

cho caùc thanh thieáu nieân cuûa ngaøi. Saùng hoâm sau, Don Bosco noùi

ngay vôùi cha Borel: -Baây giôø, coù nhaø roài! – Cha giaùo sö toát laønh hoûi

nhaø ôû daâu. Don Bosco traû lôøi: - Con ñi xem ñaây. Nhöng hôõi oâi! Ngaøi

thaáy ñoù laø moät caên nhaø mang tieáng. Bò thöông toån, ngaøi thoát leân: -

Nhöõng chuyeän naøy ñuùng laø nhöõng aûo töôûng do ma quæ! – vaø ngaøi ñoû

maët saáu hoå vì mình ñaõ voäi caû tin, vaø roài khoâng noùi ñeán noù nöõa, tieáp

tuïc vôùi Nguyeän XaùÙ di ñoäng. Nhöng naøy cuøng moät caên nhaø ñoù laïi

ñöôïc chæ cho ngaøi moät laàn nöõa. Hoâm sau ngaøi trôû laïi quanh vuøng ñoù

vaø khoùc, khoâng theå naøo thuyeát phuïc ñöôïc chính mình laø seõ phaûi ñi

tôùi moät nôi tai tieáng. Ngaøi noùi: - Ñaõ ñeán luùc phaûi xin Chuùa ñoaùi

thöông soi saùng toâi vaø keùo toâi ra khoûi nhöõng chuyeän raéc roái naøy. –

Vaø naøy laàn thöù ba ngaøi laïi ñöôïc cho thaáy cuøng moät ngoâi nhaø ñoù. Khi

aáy ngaøi nghe thaáy coù tieáng noùi vôùi ngaøi: - Con ñöøng sôï ñi tôùi nôi ñoù.

Con khoâng bieát laø Thieân Chuùa coù theå duøng caùc chieán lôïi phaåm laáy

ñöôïc töø caùc ngöôøi Ai Caäp ñeå maø laøm giaøu cho daân ngaøi sao? – Cha

baèng loøng vôùi lôøi caét nghóa, tìm caùch ñeå coù ñöôïc caên nhaø ñaõ ñöôïc

chæ ra ñoù, khi maø giaáy thaûi hoài khoûi Caùnh Ñoàng Coû cuûa anh em

Filippi göûi tôùi, vaø cô may thueâ khu Pinardi môû ra.” Caên nhaø Don

Bosco noùi ñeán ñoù laø cuûa baø Teresa Bellezza: Xem Caùc chöông 40

vaø 54; BM II, 421-423.

251

Nguyeän XaùÙ sinh hoaït taïi Caùnh Ñoàng Coû (5-4-1846)1.

Cha im laëng khoâng heù raêng, nhöng taát caû ñeàu bieát nhöõng

boái roái cuûa cha vaø nhöõng caùi gai cuûa cha vaøo buoåi chieàu

ngaøy hoâm ñoù. Cha nhìn ñaùm ñoâng caùc treû em ñang vui

chôi, vaø nhìn muøa gaët doài daøo ñang tieáp tuïc ñöôïc chuaån

bò cho thöøa taùc vuï thaùnh, maø ñeå laøm vieäc trong ñoù, chæ coù

moät mình cha laø ngöôøi thôï, söùc löïc thì heát, söùc khoûe thì

ngaøy caøng toài teä, khoâng bieát ñöôïc nôi ñaâu cha seõ coøn coù

theå qui tuï caùc treû con cuûa cha, cha bò xuùc ñoäng nhieàu

laém.

Cha ruùt lui rieâng ra moät nôi, baét ñaàu ñi daïo moät mình vaø

coù leõ laø laàn ñaàu tieân cha caûm thaáy xuùc ñoäng ñeán traøo

nöôùc maét. Ñi ñi laïi laïi, cha ngöôùc maét leân Trôøi, thoát leân:

-Laïy Thieân Chuùa cuûa con, taïi sao Ngaøi khoâng cho con

bieát roõ nôi maø Chuùa muoán con qui tuï caùc treû em naøy?

1 Don Bosco vieát “15-3-1846”, coù daáu hieäu söûa baèng neùt vieát cuûa

cha Bonetti thaønh “5-4-1846”, ñoù laø bôûi vì Don Bosco quaû quyeát

Chuùa nhaät hoâm sau khi caùc treû em baét ñaàu sinh hoaït taïi Caên Nhaø

Pinardi laø nhaèm Phuïc Sinh, tính ra ñuùng ngaøy 12- 4 - 1846.

ÔÛ ñaây, Don Bosco coù leõ toång keát caùc bieán coá xaåy ra trong 5 hay 6

tuaàn. Dieãn tieán cuï theå coù leõ nhö sau:

8-3-1846 hoaëc 15-3-1846: Anh em Filippi baùo khoâng cho thueâ khu

Caùnh Ñoàng Coû nöõa.

15-3-1846: Don Bosco gaëp Soave vaø Pinardi vaø ñaït ñöôïc thuûa thuaän

mieäng.

5-4-1846: Kyù giao keøo, tuy nhieân ngaøy thaùng cuûa giao keøo naøy ñaõ

ñöôïc ghi vaøo ñaàu thaùng töùc laø 1-4-1846

12-4-1846: Nhaø nguyeän vaãn chöa ñöôïc doïn xong. Neân hoïc sinh

Nguyeän XaùÙ söû duïng saân ñeå chôi, coøn thaùnh leã thì chuùng

döï ôû nôi khaùc y nhö keå töø thaùng 8/1845. Coøn caùc Chuùa

nhaät 5&12-4-1846 coù leõ chuùng ñi daïo ñöôøng daøi.

252

13.7 Page 127

▲back to top

Hoaëc Chuùa laøm cho con bieát ñöôïc nôi ñoù hoaëc Chuùa noùi

cho con bieát phaûi laøm gì.-

Noùi xong nhöõng lôøi leõ aáy, thì ñuùng vaøo luùc moät ngöôøi

xuaát hieän, teân laø Pancrasio Soave, noùi laép baép cuøng cha:

- Coù ñuùng laø cha ñang tìm moät choã ñeå laøm moät

xöôûng thôï [laboratorio]?

- Khoâng phaûi laø xöôûng thôï [laboratorio], maø laø

Nguyeän XaùÙ [oratorio].

- Con khoâng bieát xöôûng thôï vaø Nguyeän XaùÙ coù phaûi

laø cuøng moät chuyeän hay khoâng; nhöng moät nôi thì

coù ñaáy, cha haõy ñeán xem ñi. Ñoù laø laø taøi saûn cuûa

oâng Giuse Pinardi1, moät ngöôøi löông thieän. Cha

haõy ñeán vaø laøm moät hôïp ñoàng toát.-

May maén laø ngay vaøo luùc ñoù moät ngöôøi baïn ñoàng söï cuûa

cha ñaõ ñeán. Ñoù laø Cha Pheâroâ Merla2, vò saùng laäp cuûa

Coâng cuoäc ñaïo ñöùc laáy teân laø Gia Ñình Thaùnh Pheâroâ.

Ngaøi daán thaân raát nhieät tình trong thöøa taùc vuï thaùnh, vaø

ñaõ khôûi xöôùng coâng cuoäc cuûa ngaøi nhaèm muïc ñích chaêm

1 OÂng chuû ñaát ñuùng ra phaûi goïi laø Phanxicoâ Pinardi, sinh taïi

Arcisate, tænh Como, ngöôøi ñaõ mua laïi caên nhaø vaø khu ñaát bao quanh

cuûa anh em nhaø Filipheâ , coøn Soave thueâ nhaø cuûa oâng Pinardi, thì

ñeán töø Verdengo, oâng ta ñang coá gaéng laøm moät nhaø xöôûng nghieàn

tinh boät ( T. Bosco, SP,p. 126).

2 Cha Mela (1815-1855) laø giaùo sö ñeán töø Rivara-Toârinoâ. Muøa heø

1850, Don Bosco xeáp ñaët cho ngaøi daïy ba hoïc sinh höùa heïn nhaát cuûa

Nguyeän XaùÙ, trong ñoù coù Rua. Coâng cuoäc baùc aùi cuûa cha Mela cho

caùc ngöôøi nam, nöõ soáng trong nguy hieåm nay vaãn coøn do caùc nöõ tu

thaùnh Sinh-sôn cuûa Coáttoâlengoâ ñaûm nhaän, vaø caùc cha Saleâdieâng do

bieát ôn cha Mela vaãn tieáp tuïc giuùp ñôõ veà thieâng lieâng.

253

lo cho caûnh soáng bò boû rôi trong ñoù bieát bao nhieâu phuï nöõ

khoâng choàng con hay baát haïnh rôi vaøo. Nhöõng ngöôøi naøy

sau khi ñaõ chòu aùn phaït tuø toäi, laïi coøn bò xaõ hoäi cuûa

nhöõng ngöôøi löông thieän gheâ tôûm khieán cho hoï haàu nhö

khoâng theå naøo tìm ñöôïc moät ai muoán ñem laïi cho hoï

côm baùnh hay coâng vieäc. Khi naøo vò linh muïc xöùng ñaùng

ñoù coøn laïi moät chuùt thôøi giôø, thì ngaøi lieàn vui veû chaïy

ñeán giuùp cho ngöôøi baïn cuûa mình, maø ngöôøi baïn aáy hôn

nöõa laïi ñang trong caûnh ñôn ñoäc giöõa caû moät ñaùm raát

ñoâng treû em. Vöøa thaáy cha, ngaøi leân tieáng ngay:

- Coù gì theá? Mình khoâng thaáy caäu coù khi naøo laïi

buoàn baõ ñeán nhö vaäy. Caäu ñaõ gaëp moät tai öông gì?

- Tai öông thì khoâng, nhöng laø moät chuyeän boái roái

lôùn. Hoâm nay laø ngaøy cuoái cuøng mình coøn ñöôïc

pheùp ôû laïi treân caùnh ñoàng coû naøy. Chuùng mình

ñang ôû vaøo ban chieàu; ngaøy chæ coøn hai [giôø] nöõa;

mình phaûi noùi vôùi caùc con cuûa mình laø chuû nhaät tôùi

seõ taäp hoïp ôû ñaâu, maø mình thì khoâng bieát. Mình coù

ôû ñaây moät ngöôøi baïn, oång noùi vôùi mình laø coù moät

nôi coù leõ laø thuaän lôïi. Naøy caäu ñeán ñaây ñi, lo hoä

tröïc cuoäc chôi cuûa treû moät luùc nheù; mình ñi ñeå xem

ñaây, vaø mình seõ trôû laïi ñaây ngay.-

Cha ñeán nôùi oâng baïn vöøa noùi, thaáy moät caên nhaø nhoû toài

taøn moät laàu, vôùi caàu thang vaø ban coâng baèng goã ñaõ moït

naùt, coù vöôøn, doàng coû, ñoàng ruoäng bao quanh.1 Cha

1 Caên nhaø vôùi ñaát coù töôøng bao quanh roäng khoaûng 1 maãu taây, do

Pinardi mua laïi cuûa caùc anh em Filippi vaøo thaùng 7 naêm 1845 vôùi

14.000 lire, vaø cho Pancrazio Soave thueâ laïi.

254

13.8 Page 128

▲back to top

muoán böôùc leân caàu thang, nhöng oâng Pinardi vaø

Pancrazio noùi vôùi cha:

- Khoâng. Nôi daønh cho cha ôû ñaây, phía sau cô.-

Ñoù laø moät maùi che keùo daøi, moät beân döïa vaøo töôøng, beân

kia thì keát thuùc ôû ñoä cao khoaûng moät meùt tính töø maët

ñaát.1 Noù coù theå ñöôïc duøng khi caàn ñeå laøm nhaø kho hay

ñeå chaát cuûi chöù khoâng laøm ñöôïc vieäc gì khaùc. Ñeå vaøo

trong ñoù, cha phaûi cuùi ñaàu xuoáng ñeå khoûi ñuïng vaøo caùi

gaùc xeùp saùt maùi. Cha môùi noùi:

- Toâi khoâng duøng ñöôïc. Noù thaáp quaù!

Oâng Pinardi lieàn voàn vaõ:

- Con seõ cho söûa laïi cho cha theo nhö yù cuûa cha.

Con seõ ñaøo ñaát xuoáng, seõ laøm nhöõng baäc ñi xuoáng,

seõ laøm moät caùi neàn môùi; nhöng coù phaûi cha raát

mong muoán ñaët xöôûng thôï cuûa cha ô ñaây chöù ?

- Khoâng phaûi moät xöôûng thôï, maø laø moät Nguyeän

Xaù,, moät nhaø thôø nhoû ñeå qui tuï nhöõng ñöùa treû.

- Vaäy thì caøng toát. Con seõ heát loøng giuùp cha. Chuùng

ta haõy laøm giao keøo. Con cuõng laø moät ngöôøi bieát

haùt, con seõ ñeán giuùp cha; con seõ mang tôùi hai chieác

1 Böùc töôøng phía cuoái maùi coù theå laø cao hôn moät chuùt, nhöng ñaát ñaùp

leân chaân töôøng khieán noù coù veû thaáp nhö Don Bosco taû. Khi söûa sang

xong, ch8aùc haúnböùc töôøng phía ngoaøi ñaõ ñöôïc naâng leân, vì trong

giao keøo coù noùi laø noù coù 6 cöûa soå vaø ba cuûa ra vaøo. Tuy vaäy traànnhaø

xem ra vaãn coøn thaáp (xem chöông 45). Noù daøi 22 meùt, vaø roäng 7

meùt.

255

gheá, moät cho con vaø moät cho vôï con. Hôn nöõa

trong nhaø con coù moät caây ñeøn, con seõ mang noù ñeán

ñaây.

Con ngöôøi toát laønh ñoù hình nhö baét ñaàu noùi huyeân

thuyeân vì noãi vui coù moät nhaø thôø taïi caên nhaø cuûa oâng.

- Toâi caùm ôn oâng, oâi ngöôøi baïn toát cuûa toâi, veà tình

thöông vaø yù muoán toát laønh cuûa oâng. Toâi chaáp nhaän

nhöõng moùn quaø ñeïp ñeõ naøy. Neáu oâng coù theå haï

thaáp neàn nhaø xuoáng ít laø moät böôùc (50 cm), toâi

chaáp nhaän Nhöng oâng yeâu caàu bao nhieâu?

- Ba traêm ñoàng fraêng; ngöôøi ta muoán thueâ con cao

hôn nöõa, nhöng con thích daønh cho cha hôn, vì cha

muoán daønh choã naøy cho lôïi ích coâng coäng vaø cho

toân giaùo.

- Toâi cho oâng ba traêm hai möôi, mieãn laø oâng cho toâi

maûnh ñaát bao quanh1 [khu nhaø che naøy] ñeå cho caùc

treû em cuûa toâi vui chôi; mieãn laø oâng höùa vôùi toâi laø

Chuùa nhaät tôùi toâi ñaõ coù theå ñeán ñaây cuøng vôùi caùc

treû em cuûa toâi.

1 Maûnh ñaát naøy goàm saân phía sau giöõa caên nhaø vaø ñöôøng möông

roäng 80m x 9m, laø khu saân trong ñaàu tieân cuûa Nguyeän XaùÙ, vaø moät

saân naèm phía caïnh höôùng ñoâng cuûa ngoâi nhaø, vaø ñöôøng ranh beân

kia laø böùc töôøng phaân caùch caên nhaø Pinardi vôùi khu ñaát cuûa baø

Bellezza, coù dieän tích 34m x 22 m, duøng laøm saân chôi chính, ñoái

dieän vôùi cöûa chính vaøo nhaø nguyeän Pinardi.

256

13.9 Page 129

▲back to top

- Ñoàng yù, giao keøo ñaõ xong.1 Cha cöù vieäc ñeán: moïi

söï seõ xong ngay.-

Cha khoâng coøn tìm gì hôn theá nöõa. Laäp töùc cha chaïy laïi

vôùi caùc thanh thieáu nieân cuûa cha; cha taäp hoïp chuùng

quanh cha vaø cha baét ñaàu hoâ lôùn tieáng:

- Can ñaûm leân, caùc con cuûa cha, chuùng ta coù moät

Nguyeän XaùÙ beàn vöõng hôn thôøi ñaõ qua; chuùng ta seõ

coù nhaø thôø, phoøng aùo, caùc phoøng lôùp, nôi chôi.

Chuùa nhaät, Chuùa nhaät, chuùng ta seõ tôùi Nguyeän XaÙ

Môùi cuûa chuùng ta, noù naèm ôû ñoù, trong caên hoä

Pinardi. – Vaø cha chæ cho chuùng nôi ñoù.

Nhöõng lôøi ñoù ñöôïc ñoùn nhaän moät caùch noàng haäu nhaát.

Coù em chaïy hay nhaåy vì vui söôùng; coù em ñöùng im

phaêng phaéc; coù em lôùn tieâng la leân, vaø cha coøn noùi theâm,

vôùi nhöõng tieáng la vaø nhöõng tieáng heùt. Nhöng chuùng toâi

thaät caûm kích nhö moät ngöôøi caûm thaáy moät nieàm vui

söôùng lôùn lao maø khoâng bieát dieãn taû ra theá naøo, chuùng

toâi ngaây ngaát bôûi moät nieàm tri aân saâu xa, vaø ñeå caùm ôn

Ñöùc Trinh Nöõ Raát Thaùnh ñaõ nghe vaø nhaän caùc lôøi caàu

nguyeän cuûa chuùng toâi maø saùng hoâm ñoù chuùng toâi ñaõ keâu

xin cuøng Ñöùc Meï Cuûa Ñoàng Queâ,2 chuùng toâi ñaõ quì goái

1 Giao keøo ñöùng teân Cha Borel, tieàn thueâ naêm ghi laø ba traêm möôøi

lire, nhöng chöõ “möôøi” ñöôïc xoùa ñi, coù leõ laø daáu öu aùi cuûa oâng

Pinardi.

2 Cuoäc haønh höông ñeå ñi döï Thaùnh Leã vaø caàu xin söï trôï guùp cuûa

Ñöùc Meï ñeå tìm moät choã cho Nguyeän XaÙ ñoù ñaõ chöùng kieán moät

chuyeän laï: Khi caùc hoïc sinh ñaõ tieán vaøo con ñöôøng daãn ñeán tu vieän,

thì choâng nhaø thôø vang leân chaøo ñoùn chuùng. Chuùng ghi nhaän ngay,

257

moät laàn choùt trong caùnh ñoàng coû naøy, vaø chuùng toâi ñaõ laàn

chuoãi Maân Coâi raát thaùnh, sau ñoù ai naáy lui veà nhaø cuûa

mình. Nhö vaäy cha ñaõ chaøo bieät laàn cuoái cuøng caùi nôi maø

moãi ngöôøi chuùng toâi ñaõ yeâu meán vì nhu caàu, nhöng laø

nôi maø trong nieàm hy voïng seõ coù ñöôïc moät nôi khaùc toát

hôn, chuùng toâi ñaõ giaõ töø noù khoâng moät nieàm hoái tieác.

Chuùa nhaät tôùi, nhaèm Ñaïi Leã Phuïc Sinh, vaøo ngaøy 2-1-

1846, chuùng toâi chuyeån veà nôi naøy taát caû nhöõng duïng cuï

cuûa nhaø thôø vaø nhöõng duïng cuï duøng cho caùc cuoäc chôi,

vaø chuùng toâi tôùi chieám sôû höõu moät nôi sinh hoaït môùi.

vì chöa bao giôø xaåy ra nhö theá, duø chuùng ñaõ ñeán ñaây caû maáy laàn roài.

Coù tieáng ñoàn laø chuoâng ñaõ töï ñoäng vang leân. Daãu sao caû beà treân tu

vieän hay baát cöù ai cuõng khoâng bao giôø nghe laø ñaõ coù ai rung chuoâng

khi aáy.

Caùc thaày doøng ñaõ cho caùc hoïc sinh aên saùng, roài chuùng trôû veà sinh

hoaït laàn choùt taïi Caùnh Ñoàng Coû cuûa hai anh em Filippi, trong taâm

traïng khoâng chaéc chaén gì caû veà töông lai. (BM II, 327-328).

258

13.10 Page 130

▲back to top

PHAÀN III-B

HOÀI KYÙ

NGUYEÄN XAÙ

1846-1855

259

MOÄT NGAØY CHUÙA NHAÄT

TIEÂU BIEÅU

NHAØ THÔØ MÔÙI

Duø cho nhaø thôø môùi naøy thaät söï laø moät caùi gì nhoû beù,1

tuy nhieân vì ñöôïc thueâ baèng moät hôïp ñoàng chính thöùc,

neân ñaõ giaûi thoaùt cho chuùng toâi khoûi noãi lo laéng cöù phaûi

töøng luùc di truù töø moät nôi naøy sang nôùi khaùc vôùi nhöõng

khuaáy ñoäng nghieâm troïng. Coøn ñoái vôùi cha, ñaây xem

nhö thaät söï laø nôi cha ñaõ mô thaáy ñöôïc vieát haøng chöõ:

Ñaáy laø nhaø cuûa Ta, töø ñaáy giaõi toûa vinh quang cuûa Ta

[Haec est domus mea, inde gloria mea], cho duø nhöõng döï

ñònh cuûa trôøi coù khaùc!2

1 Nhöõng coâng vieäc ñöôïc oâng Pinardi cho thi haønh ñaõ thöïc söï chuyeån

bieán maùi che naøy thaønh moät caên phoøng daøi 15m vaø roäng 6m, coù theå

duønglaøm nhaø nguyeän, vaø hai phoøng nhoû khaùc, moät laøm phoøng aùo, vaø

moät laøm phoøng chöùa ñoà ñaïc.

2 Coù veû nhö Don Bosco ñaõ mô thaáy caâu ñöôïc vieát treân taïi ba nôi,

trong ba thôøi gian khaùc nhau, vôùi caùc hình thöùc hôi khaùc nhau moät

chuùt.

(1) Dòp thöù nhaát xin xem giaác mô ñöôïc keå trong chöông 31; (2) coøn

dòp thöù hai thì coù lieân quan tôùi “nhaø nguyeän” thuoäc caên nhaø Pinardi

nhö neâu leân ôû ñaây;(3), nhöng ba möôi naêm sau, töùc laàn thöù ba, khi

xaây xong Thaùnh Ñöôøng Ñöùc Meï Phuø Hoä, Don Bosco coù vieát theâm

moät nhaän ñònh ôû phía maùc cuoán baûn thaûo Hoài Kyù Nguyeän XaùÙ: “cho

duø nhöõng döï ñònh cuûa trôøi coù khaùc!” Vaäy laø khi aáy, Don Bosco coù

260

14 Pages 131-140

▲back to top

14.1 Page 131

▲back to top

Caên nhaø maø chuùng toâi ñang ôû ñaây ñaët ra moät khoù khaên

khoâng nhoû; noù laø moät caên nhaø voâ luaân; khoù khaên cuõng

ñeán töø phía nhaø haøng Giardiniera, caên nhaø cuûa baø

Bellezza hieän taïi, nôi ñaëc bieät vaøo caùc ngaøy leã qui tuï

nhöõng haïng aên chôi cuûa thaønh phoá. Nhöng daãu sao chuùng

toâi cuõng coù theå thaéng vöôït taát caû vaø baét ñaàu thöïc hieän

ñeàu ñaën caùc cuoäc qui tuï cuûa chuùng toâi.

Coâng vieäc ñaõ hoaøn taát1, Ñöùc Toång Giaùm Muïc vaøo ngaøy

[10] thaùng tö [1846]2 ban naêng quyeàn laøm pheùp vaø thaùnh

hieán ngoâi nhaø khieâm cung ñoù cho vieäc thôø phöôïng Thieân

Chuùa. Vieäc ñoù xaåy ra vaøo Chuùa Nhaät ngaøy[10]3thaùng tö

naêm 1846.4 Cuõng chính Ñöùc Toång Giaùm Muïc nhaèm noùi

ñoïc treân phía tröôùc caên nhaø coù khaû naêng chöùa 200 em trai caâu töông

tôï: Caâu ñoù laø: “Hic nomen mecum, hin inde gloria mea” [ ÔÛ ñaây

teân cuûa Ta, töø phía naøy vaø phía kia seõ phaùt ñi vinh quang cuûa Ta”].

“Töø phía naøy vaø phía kia”, töùc laø töø hai beân cuûa con ñöôøng

Giardiniera, moät beân laø Nguyeän XaùÙ môùi phaùt sinh, beân kia laø “Caùnh

Doàng Cuûa Giaác Mô” taïo thaønh nôi maø thaùnh ñöôøng Ñöùc Meï Phuø Hoä

moïc leân. Vaäy giaác mô thöù ba naøy öùng vaøo thaùnh ñöôøng naøy!

1 Xem ra vieäc bieán maùi daïi ra treân thaønh nhaø nguyeän khoù coù theå laøm

xong trong voøng moät tuaàn leã. Phaûi coi nhö coù moät thoûa thuaän mieäng

vaøo giöõa thaùng ba, vaø nhö vaäy vieäc tieán haønh coâng vieäc söûa sang laïi

nôi ñoù theo hôïp ñoàng môùi kòp ñöôïc. Coù theå coù söï goùp söùc cuûa treû

Nguyeän Xaù!

2 Phaàn trong ngoaëc [ … ] Don Bosco ñeå troáng,. Tôø Ban Naêng Quyeàn

Laøm Pheùp Vaø Thaùnh Hieán Nhaø Nguyeän do Ñöùc Toång Giaùm Muïc

Fransoâni kyù ngaøy 10-401846 , töùc nhaèm ngaøy thöù saùu tuaàn

thaùnh.(Xem ASC F 593).

3 Chuùa nhaät ngaøy 12, coù theå Don Bosco ñaõ cöû haønh thaùnh leã Phuïc

sinh taïi ñaây. Xin xem ghi chuù keá tieáp.

4 Trong Tôø Ban Naêng Quyeàn treân, coù trao cho cha Borel nhieäm vuï

thaùnh hieán nhaø nguyeän. ÔÛ phía sau cha Borel coù ghi ngaøy ngaøi laøm

261

leân söï haøi loøng cuûa ngaøi, ñaõ taùi xaùc nhaän laïi vieäc ban caùc

naêng quyeàn nhö ngaøi ñaõ ban khi chuùng toâi coøn ôû Nhaø

Nöông Naùu, töùc laø haùt leã, laøm caùc tuaàn tam nhaät, cöûu

nhaát, caùc cuoäc linh thao, cho caùc em ñöôïc ñoùn nhaän

theâm söùc, röôùc leã laàn ñaàu, vaø cuõng coù theå hoaøn thaønh

“ñieàu raên Hoäi Thaùnh” veà giöõ leã cuøng röôùc leã Phuïc sinh

cho taát caû caùc em tham döï Vieän cuûa chuùng toâi.

Moät nôi ôû vöõng beàn, caùc chöõ kyù öng thuaän cuûa Ñöùc Toång

Giaùm Muïc, caùc nghi thöùc long troïng, aâm nhaïc, tieáng ñoàn

khaép nôi veà moät vöôøn thanh thieáu nieân vui chôi, ñaõ thu

huùt caùc baïn treû töø khaép choán. Moät soá caùc giaùo só baét ñaàu

trôû laïi. Trong soá caùc vò tham gia vaøo coâng cuoäc, ñaùng ghi

nhaän Cha Giuse Trivero, Tieán só thaàn hoïc Giacintoâ

Carpano, Tieán só thaàn hoïc Gioan Vola, Tieán só thaàn hoïc

Roberto Murialdo, vaø Tieán só thaàn hoïc kieân cöôøng

Borrelli.1

pheùp thaùnh hieán nhaø nguyeän laø Thöù Hai 13-4-1846 (Xem ASC F

593). Coù theå tröôùc ngaøy thaùnh hieán chính thöùc nhaø nguyeän naøy

nhaèm ngaøy thöù hai sau Phuïc sinh, vaøo Chuùa nhaät Phuïc Sinh, Don

Bosco ñaõ cöû haønh thaùnh leã Phuïc sinh vôùi caùc hoïc sinh Nguyeän XaÙ

taïi ñaây.

1 Vaøo luùc Don Bosco meät vaø bò caêng thaúng, coù nhöõng vò ñaõ rôøi Don

Bosco. Baây giôø caùc vò trôû laïi tieáp tuïc coâng vieäc vôùi Don Bosco.

Trong soá ñoù phaûi keå: Cha Trivero (1816-1894): gia ñình ngaøi phuïc

vuï hoaøng cung, ngaøi laø ngöôøi canh giöõ nhaø nguyeän khaên lieän Chuùa

Gieâsu thuoäc nhaø thôø chính toøa Toârinoâ.

Cha Giacinto Carpano (1821-1894). Thuï phong linhmuïc naêm 1844,

cuøng vôùi cho Ponte laøm vieäc taïi caùc Nguyeän XaùÙ, naâng ñôõ caùc thanh

thieáu nieân bò boû rôi taïi nhaø rieâng cuûa ngaøiø, tìm vieäc laøm cho chuùng,

cuõng thaêm vieáng caùc tuø thanh thieáu nieân. Ngaøi laø ngöôøi trang trí cho

262

14.2 Page 132

▲back to top

Caùc vieäc phuïng vuï thaùnh ñöôïc cöû haønh nhö sau: Trong

caùc ngaøy leã, vaøo saùng sôùm môû cöûa nhaø thôø; vaø caùc em

baét ñaàu xöng toäi cho maõi tôùi giôø leã. Thaùnh leã ñöôïc aán

ñònh vaøo 8 giôø, nhöng ñeå thoûa maõn cho ñaùm ñoâng caùc

em ao öôùc ñöôïc xöng toäi, khoâng hieám khi thaùnh leã ñöôïc

dôøi laïi cho tôùii 9 giôø hoaëc treã hôn nöõa. Moät vò naøo trong

soá caùc linh muïc hieän dieän seõ hoä tröïc caùc em, vaø caùc em

ñoïc kinh chia thaønh hai beân thay phieân nhau. Trong

Thaùnh leã, em naøo coù chuaån bò thì leân röôùc leã. Keát thuùc

Thaùnh Leã, cha côûi aùo leã, roài böôùc leân moät caùi gheá thaáp,

baét ñaàu vieäc caét nghóa Phuùc AÂm, coù khi ñöôïc thay theá

baèng vieäc keå chuyeän Lòch Söû Thaùnh.1 Caùc töôøng thuaät

naøy ñöôïc noùi caùch ñôn sô vaø bình daân, vôùi maàu saéc cuûa

caùc phong tuïc cuûa caùc thôøi, caùc nôi choán, caùc teân ñòa lyù

cuûa chuùng, khieán cho chính caùc baïn nhoû cuõng nhö nhöõng

baïn tröôûng thaønh cuøng caùc vò giaùo só hieän dieän ñeàu laáy

laøm thích thuù. Sau baøi giaûng, thì coù caùc lôùp hoïc cho tôùi

giöõa tröa.

nhaø nguyeän Pinardi. Coù leõ ngaøi xa Don Bosco trong thôøi Nguyeän XaùÙ

löu ñoäng, nhöng khi Don Bosco laâm beänh, ngaøi laø caùnh tay maïnh

beân caïnh cha Borel lo cho Nguyeän XaùÙ, vaø sau naøy giuùp ñôõ Don

Bosco caû baèng thôøi gian laãn tieàn baïc. Ngaøi laø giaùm ñoác ñaàu tieân cuûa

Nguyeän XaùÙ thaùnh Lu-y.

Tieán só thaàn hoïc GB Vola (1806-1872) sau naøy laøm giaùm ñoác

Nguyeän XaùÙ Thieân Thaàn Baûn Maïnh.

Cha tieán só Roberto Murialdo (1815-1882) anh em hoï vôùi thaùnh

Leonardo Murialdo (1828-1900), Ñaáng saùng laäp nöõ tu hoäi thaùnh

Giuse. Caû hai vò ñaõ giuùp Don Bosco raát nhieàu. Rieâng cha Roberto

Murialdo laøm giaùm ñoác Nguyeän XaùÙ Thieân Thaàn Baûn maïnh töø naêm

1852, vaø daán thaân raát saâu vaøo caùc keá hoaïch cuûa Don Bosco.

1 Phaûi hieåu laø thôøi xöa Thaùnh Leã ñoïc baèng tieáng la tinh, neân giaûng

Phuùc aâm môùi laøm sau thaùnh leã.

263

Vaøo moät giôø tröa, cuoäc chôi baét ñaàu, vôùi bun, vôùi caùc

caây caø kheo, , suùng, göôm baèng goã vaø nhöõng duïng cuï theå

thao sô khôûi. Vaøo hai giôø röôõi, baét ñaàu hoïc giaùo lyù. Caùc

em noùi chung raát laø doát naùt. Nhieàu laàn cha baét ñaàu haùt

kinh Ave Maria [Kính Möøng], maø khoaûng 400 em hieän

dieän, khoâng em naøo coù khaû naêng ñaùp laïi, cuõng chaúng coù

theå tieáp tuïc, neáu gioïng cha ngöng laïi.

Keát thuùc giôø giaùo lyù, vì caùc em chöa coù theå haùt Vespri

[Phuïng Vuï Kinh Chieàu], neân taát caû laàn haït maân coâi. Sau

naøy caùc em baét ñaàu haùt Ave Maris Stella [Kính Chaøo

Meï laø Sao Bieån], roài kinh Magnificat [Linh Hoàn Toâi

Ngôïi Khen Ñöùc Chuùa], roài kinh Dixit [ Laïy Chuùa, Giôø

Ñaây Xin cho Toâi Tôù Chuùa Ra ñi Bình an…], cuøing caùc

thaùnh vònh khaùc; vaø sau cuøng laø kinh Tieàn Xöôùng Ca vaø

trong voøng moät naêm, taát caû chuùng toâi ñeàu coù theå Haùt

Phuïng Vuï Kinh Chieàu Kính Ñöùc Meï.

Cuøng vôùi vieäc haùt kinh chieàu, cuõng coù moät baøi giaûng

ngaén sau ñoù, baøi naøy chuû yeáu laø moät taám göông, trong ñoù

moät taät xaáu hay moät nhaân ñöùc ñöôïc hieän thaân leân. Moïi

söï ñeàu ñöôïc keát thuùc baèng vieäc haùt kinh caàu vaø chaàu

pheùp laønh Thaùnh Theå.

Ra khoûi nhaø thôø laø baét ñaàu thôøi giôø töï do trong ñoù moãi

ngöôøi coù theå laøm gì theo yù mình muoán. Coù nhöõng em

tieáp tuïc lôùp giaùo lyù, nhöõng em khaùc lôùp haùt, hay lôùp taäp

ñoïc, nhöng phaàn ña soá qua thôøi gian naøy baèng chaïy,

nhaåy vaø vui chôi thoûa thích trong caùc troø chôi vaø cuoäc

vui khaùc nhau. Taát caû caùc troø maïo hieåm xuyeân qua nhaûy

daøi, chaïy ñua, troø tung höùng, laøm xieác vôùi caùc caây gaäy,

264

14.3 Page 133

▲back to top

ñi treân daây maø xöa kia cha ñaõ hoïc ñöôïc töø caùc tay xieác

vaø nhaøo loän, baây giôø ñöôïc ñöa ra thi thoá döôùi söï chæ daãn

cuûa cha. Baèng caùch ñoù môùi coù theå kieåm soaùt vaø haõm

phanh laïi caùi ñaùm ñoâng maø phaàn ña coù theå noùi ñöôïc

raèng: Chuùng gioáng nhö löøa ngöïa, gioáng voâ tri [Sicut

equus et mulus, quibus non est intellectus (Tob. C. VI vaø

Tv 31: 9).

Tuy nhieân cha phaûi noùi raèng baát chaáp söï ngu doát lôùn lao

cuûa chuùng, cha vaãn caûm phuïc nôi chuùng moät söï kính

troïng lôùn lao ñoái vôùi nhöõng chuyeän thuoäc veà nhaø thôø, ñoái

vôùi caùc vò muïc töû thi haønh caùc chöùc vuï thaùnh, vaø moät söï

mong muoán lôùn lao ñöôïc hoïc hoûi nhöõng chuyeän toân giaùo.

Hôn nöõa cha duøng cuoäc chôi ngoaøi leä nhö theá ñeå laøm len

loûi vaøo trong caùc hoïc troø cuûa cha nhöõng tö töôûng veà toân

giaùo vaø veà vieäc naêng tham döï caùc bí tích. Ñoái vôùi nhöõng

em naøy cha duøng moät lôøi noùi ræ tai, caên daën caùc em vaâng

lôøi nhieàu hôn, mau maén hôn trong caùc boån phaän cuûa baäc

soáng cuûa mình; ñoái vôùi nhöõng em em khaùc cha khuyeân

nhuû haõy ñi hoïc giaùo lyù thöôøng xuyeân, hay haõy ñeán xöng

toäi hoaëc nhöõng chuyeän töông töï nhö theá. Cho neân ñoái vôùi

cha caùc dòp vui chôi laø moät caùch theá thích hôïp ñeå cha

chaêm soùc ñeán caû moät ñaùm ñoâng caùc baïn treû, laø nhöõng

em vaøo ban chieàu ngaøy thöù baûy cuõng nhö ban saùng Chuùa

nhaät ñaõ coù thieän chí ñeán ñeå lo xöng toäi.

Coù ñoâi khi cha ñem chuùng ra khoûi chính caùc troø chôi cuûa

chuùng ñeå daãn chuùng ñi xöng toäi khi maø cha ñaõ thaáy

chuùng khoâng saõn saøng vôùi nhöõng boån phaän quan troïng

naøy. Cha seõ keå laïi moät trong nhieàu vuï vieäc. Moät caäu treû

tuoåi ñöôïc môøi goïi nhieàu laàn haõy ñeán lo caùc boån phaän

265

xöng toäi röôùc leã dòp Phuïc Sinh; Chuùa nhaät naøo em cuõng

höùa laø seõ laøm, nhöng roài em ñaõ khoâng giöõ lôøi höùa. Moät

Chuùa nhaät noï, sau caùc cöû haønh thaùnh, em baét ñaàu chôi

sinh ñoäng heát côõ noùi. Trong khi em chaïy moïi phía, vöøa

chaïy vöøa nhaåy, öôùt ñaüm moà hoâi, maët em ñoû böøng khieán

em khoâng coøn bieát ñöôïc laø mình ñang ôû treân theá giôùi naøy

hay trong moät theá giôùi khaùc, cha lieàn voäi vaõ heát söùc goïi

em laïi, xin em ñi theo cha vaøo trong phoøng aùo ñeå giuùp

cha hoaøn taát moät chuyeän. Em ñaõ muoán ñeán trong tö theá

em ñang laø, vôùi chæ boä aùo sô mi thoâi; khoâng, cha noùi vôùi

em, con phaûi maëc aùo gi-leâ vaøo roài môùi tôùi. Khi chuùng toâi

ñeán phoøng aùo, cha daãn em leân khu ca ñoaøn, roài noùi theâm

cuøng em:

- Con haõy quì treân chieác baøn quì naøy.

Em quì; nhöng em muoán keùo leâ gheá quì sang moät beân.

- Khoâng, cha noùi theâm, con haõy ñeå moïi caùi ñuùng ôû

choã cuûa noù.

- Cha muoán con laøm gì?

- Ñi xöng toäi. – Con chöa chuaån bò. – Cha bieát.

- Vaäy thì sao? – Vaäy thì con haõy chuaån bò, roài con ñi

xöng toäi.

- Toát quaù, thieät toát quaù, em thoát leân; con thöïc söï caàn

xöng toäi; con thöïc söï caàn xöng toäi, cha ñaõ laøm cho

con ñieàu thieät toát laø ñem coøn vaøo caùch theá naøy,

neáu khoâng, do sôï chuùng baïn, con ñaõ khoâng ñeán

xöng toäi.

266

14.4 Page 134

▲back to top

Trong khi cha ñoïc ít kinh nhaät tuïng, thì caäu beù ñaõ doïn

mình xong; roài em ñaõ xöng toäi moät caùch khaù toát laønh vaø

caùm ôn Chuùa caùch raát soát saùng. Keå töø ñoù em ôû luoân beàn

bæ trong soá nhöõng em luoân kieân trì hoaøn thaønh caùc nhieäm

vuï toân giaùo cuûa em. Theá roài em thöôøng keå laïi söï kieän

naøy cho chuùng baïn cuûa em nghe raèng Don Bosco ñaõ

duøng moät chieán thuaät tuyeät vôøi ñeå baét con saùo sa vaøo

troøng.

Ñeâm saép xuoáng, moät hoài chuoâng rung ra hieäu, taát caû taäp

hoïp taïi nhaø thôø, taïi ñoù moïi ngöôøi caàu nguyeän moät chuùt

hay laàn haït cuøng vôùi kinh Truyeàn Tin, vaø moïi söï keát thuùc

vôùi baøi haùt Ngôïi khen Chuùa ñeán muoân ñôøi v.v.

Ra khoûi nhaø thôø, cha ñi vaøo giöõa chuùng, ñoàng haønh cuøng

chuùng trong khi chuùng haùt vang hay la heùt. Sau khi ñaõ

leo ñeán buøng binh Rondoø1, caùc em coøn haùt leân vaøi ñoaïn

cuûa Saùch Thaùnh Ca Ngôïi Khen Thieân Chuùa, roài heïn hoø

nhau Chuùa nhaät tôùi, cuøng chaøo nhau to tieáng moät buoåi

chieàu toát laønh, roái ai naáy veà nhaø mình.

Ñaây laø moät caûnh ra veà töø Nguyeän Xaù thaát ñoäc nhaát. Ra

khoûi nhaø thôø, töø moãi ngöôøi vang leân caû ngaøn laàn lôøi chuùc

nhau “buoåi toái vui nheù, vui nheù…”, maø khoâng sao döùt ra

ñöôïc khoûi ñaùm ñoâng caùc baïn höõu. Cha coù noùi maõi cuõng

voâ ích: - Caùc con veà nhaø ñi, toâi roài, cha meï caùc con ñôïi

caùc con.

1 Ñieåm gaëp giöõa con ñöôøng Nöõ Hoaøng Margarita vaø con ñöôøng

Valñoáccoâ, nôi ñaây noåi tieáng vì caùc cuoäc haønh quyeát caùc toäi nhaân

qua vieäc treo coå. Nay coù töôïng thaùnh Cafasso beân moät ngöôøi bò keát

aùn, moät söï töôûng nhôù caûm kích söù vuï linh muïc ñaëc suûng cuûa ngaøi.

267

Hoaøn toaøn voâ ích. Cha phaûi ñeå cho chuùng tieáp tuïc tuï taäp;

saùu trong soá nhöõng em cöôøng traùng nhaát beän caùc caùnh

tay laïi thaønh moät chieác gheá treân ñoù, nhö treân moät chieác

ngai cha ñöôïc eùp ngoài leân.1 Chuùng xeáp thaønh nhieàu haøng

traät töï, röôùc Don Bosco treân caùi ngai laøm baèng nhöõng

caùnh tay ñoù, cao hôn haún nhöng baïn coù thaân hình cao lôùn

nhaát, vaø vöøa tieán böôùc vöøa ca haùt, cöôøi vang vaø heùt vang

cho tôùi buøng binh thöôøng goïi laø Rondoø. Taïi ñoù chuùng coøn

haùt theâm moät vaøi baøi thaùnh ca, roài keát baèng baøi ca long

troïng “Ngôïi Khen Thieân Chuùa Ñeán Muoân Ñôøi”. Theá roài

taát caû giöõ im laëng nhö tôø,ñeå cha coù theå khi ñoù caàu chuùc

cho taát caû “Caùc Con haõy vui höôûng moät buoåi toái toát laønh

vaø moät tuaàn leãâ haïnh phuùc!”. Taát caû ñeàu traû lôøi to bao

nhieâu coù theå “Chuùc Cha buoåi toái toát laønh”. Vaøo luùc ñoù,

cha ñöôïc haï xuoáng khoûi ngai cuûa cha; moãi em trôû veà vôùi

loøng gia ñình cuûa caùc em, trong khi moät vaøi baïn trong soá

caùc baïn lôùn ñi theo cha cho tôùi taän nhaø, vaø cha thì nöûa

cheát nöûa soáng vì meät nhoaøi!

1 Böùc bieåu ngöõ treo ôû loái vaøo Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Thaùnh

Pheâroâ vaøo ngaøy phong chaân phöôùc cho Don Bosco (2-6-1929) hoïa

laïi caûnh ñaùm ñoâng caùc treû röôùc Don Bosco treân moät chieác gheá baønh,

vôùi doøng chöõ sau ñaây:

Noåi höùng bôûi moät tình yeâu ñoäc nhaát,

caùc baïn treû vui veû la vang

khi naâng cha Gioan treân nhöõng caùnh tay,

vaø kieäu cha ñi…

268

14.5 Page 135

▲back to top

VUA CÖÙU NGUYEÄN XAÙ

OÂNG CAVOUR LAÏI RA TAY - HOÄI ÑOÀNG THAØNH PHOÁ –

CAÛNH SAÙT

Khoâng keå gì ñeán traät töï, kyû luaät vaø söï yeân tónh cuûa

Nguyeän XaÙ chuùng toâi, Baù Töôùc Cavour, Vò Ñaïi Dieän 1

Thaønh Phoá, cho raèng caùc cuoäc tuï taäp cuûa chuùng toâi coù

caùc muïc tieâu nguy haïi. Khi oâng bieát raèng cha ñaõ luoân

haønh ñoäng vôùi söï thoûa thuaän cuûa Ñöùc Toång Gím Muïc,

oâng ñaõ trieäu taäp Hoäi Ñoàng Thaønh Phoá2 taïi dinh Ñöùc

1 Vò Ñaïi Dieän Thaønh Phoá vaø ngaønh caûnh saùt[Vicario di cittaø e di

polizia] laø moät chöùc vuï xöa goàm raát nhieàu nhieäm vuï choàng chaát leân

nhau xuyeân qua caùc thôøi ñaïi: quaûn lyù löông thöïc, chôï buùa, thöông

maïi, thueá maù, traät töï coâng coäng, ñaøn aùp caùc vi phaïm, vôùi quyeàn

haønh chính vaø quyeàn toá tuïng hình söï, vaø cuõng coù thaåm quyeàn treân

ngaønh giao thoâng, xaây döïng, veä sinh vaø söùc khoûe coâng coäng, hoûa

hoaïn, baõo luït, dòch beänh, tai hoïa thieân nhieân, möùc giaù caû vaø möùc

tieàn thueâ nhaø, kieåm ñònhcaân ño, caùc nhaø maùy xay, loø moå, nghóa

trang, soå soá, nhaø thöông ñieàu trò taâm thaàn vaø caùc vieän hoã trôï xaõ hoäi

khaùc nhau.Toùm laïi chöùc vuï naøy lieân quan haàu nhö taát caû moïi laõnh

vöïc; beân trong moãi laõnh vöïc, caùc quyeàn haønh coøn ñöôïc phaân chia

caùch roäng raõi vaø khoâng luoân luoân deã daøng minh ñònh. Chöùc vuï naøy

khoâng coøn nöõa keå töø naêm 1847. Vò quan Ñaïi Dieän naøy gaëp vua moãi

ngaøy ñeå baùo leân Ñöùc Vua veà moïi söï, keå caû nhöõng chuyeän kyø cuïc

hay nhöõng nghi ngaïi maø caùc nhaân vieân cuûa oâng ñaõ baùo caùo cho oâng.

2 Hoäi ñoàng naøy coù thaåm quyeàn trong caùc coâng chuyeän kinh teá, thueá

maù, ngaân saùch, keá toaùn vaø caùc ñoái töôïng khaùc nhau.

269

Toång Giaùm Muïc vì lyù do Ñöùc Toång Giaùm muïc khi aáy coù

phaàn oám ñau.

Hoäi Ñoàng Thaønh Phoá laø thaønh phaàn haøng ñaàu cuûa caùc

ngöôøi ñöùng ñaàu trong caùc ngaønh quaûn trò cuûa thaønh phoá,

taát caû quyeàn quaûn lyù daân söï cuûa thaønh phoá naèm trong tay

hoï. Vò ñöùng ñaàu Hoäi Ñoàng Thaønh Phoá ñöôïc goïi laø chuû

tòch Hoäi Ñoàng, Ngöôøi thöù nhaát trong ban möôøi vò thaønh

vieân hay cuõng goïi laø vò Ñaïi Dieän Cuûa Thaønh Phoá, vaø veà

quyeànlöïc thì oâng ôû treân oâng thò tröôûng Thaønh Phoá.

Sau ñoù Ñöùc Toång Giaùm muïc ñaõ phaûi thuù nhaän: - Khi cha

thaáy taát caû caùc baäc vò voïng ñoù tôùi hoïp trong caên phoøng

naøy, cha caûm thaáy mình nhö ñang ñöùng tröôùc cuoäc phaùn

xeùt chung cuûa Chuùa. – Ngöôøi ta ñaõ thaûo luaän raát nhieàu

veà uûng hoï hay laø choáng laïi; nhöng sau cuøng hoï ñi ñeán

keát luaän laø tuyeät ñoái phaûi ngaên caûn vaø phaân taùn taát caû

caùc cuoäc tuï taäp naøy, bôûi vì noù phöông haïi tôùi an ninh

coâng coäng.

Coâng töôùc Giuse Provana cuûa mieàn Collegno cuõng laø

thaønh phaàn cuûa Hoäi Ñoàng Thaønh Phoá naøy. OÂng laø aân

nhaân noåi baät cuûa chuùng toâi, vaø khi ñoù laø Boä Tröôûng Toång

Kieåm Toaùn, töùc laø Boä Taøi Chaùnh, trong cung ñình vua

Carloâ Albertoâ. OÂng ñaõ nhieàu laàn ban cho cha caùc trôï caáp

cuûa rieâng oâng cuõng nhö laø phaàn cuûa Nhaø Vua. Vò Vua

naøy ñaõ nghe noùi ñeán Nguyeän XaÙ vôùi nhieàu öu aùi. Khi

cho thieát trieàu long troïng, nhaø vua raát vui loøng ñoïc baûn

töôøng trình maø cha kính göûi ñeán baèng vaên baûn, hay nghe

vò coâng töôùc noùi treân töôøng thuaät laïi baèng mieäng. Ngaøi

ñaõ nhieàu laàn chuyeån lôøi ñeán cha raèng ngaøi raát quí

270

14.6 Page 136

▲back to top

chuoäng phaän vuï naøy cuûa söù vuï linh muïc, noùi leân öôùc

voïng tha thieát cuûa ngaøi laø trong taát caû caùc thaønh phoá vaø

caùc laøng queâ cuûa Nöôùc cuûa ngaøi caàn taïo neân ñöôïc caùc

vieän [giaùo duïc] nhö theá. Vaøo ñaàu naêm, ngaøi luoân luoân

göûi ñeán cho cha moät trôï caáp 300 lire vôùi nhöõng lôøi nhö

sau: “Göûi cho caùc treû tinh nghòch cuûa Don Bosco”.

Khi bieát ñöôïc raèng Hoäi Ñoàng Thaønh Phoá ñe doïa seõ giaûi

taùn caùc cuoäc tuï taäp cuûa chuùng toâi, Ngaøi ñaõ giao traùch

nhieäm cho vò coâng töôùc noùi treân thoâng tri cho hoï bieát yù

muoán cuûa ngaøi baèng nhöõng lôøi sau ñaây: - YÙ cuûa traãm laø

nhöõng cuoäc tuï taäp treû trong caùc dòp leã naøy caàn phaûi ñöôïc

coå xuùy vaø baûo veä; neáu coù nguy cô taïo neân nhöõng söï roái

traät töï, thì caàn nghieân cöùu caùch thöùc ñeå ñeà phoøng vaø

ngaên caûn.

Coâng töôùc Collegno ñaõ im laëng trong suoát buoåi tranh

luaän gaây caán, nhöng khi oâng thaáy raèng ngöôøi ta ñaõ ñeà

nghò leänh caám vaø vónh vieãn giaûi taùn caùc cuoäc tuï taäp cuûa

cha, thì oâng ñöùng daäy, xin pheùp ñöôïc leân tieáng ñeå thoâng

baùo yù cuûa Nhaø Vua, vaø söï che chôû maø Nhaø Vua muoán

daønh cho caùi cô cheá beù nhoû naøy.

Vöøa nghe nhöõng lôøi naøy caû Ngaøi Ñaïi dieän laãn Hoäi Ñoàng

ñeàu im laëng. Ngaøi Ñaïi dieän laäp töùc cho goïi cha ñeán gaëp

oâng moät laàn nöõa, vaø vôùi moät gioäng ñieäu ñe doïa vaø goïi

cha laø cöùng ñaàu, ñaõ keát luaän vôùi nhöõng lôøi töû teá nhö sau:

-Toâi khoâng muoán söï xaáu cho moät ai caû. Cha ñaõ laøm vieäc

vôùi yù höôùng toát, nhöng caùi cha ñang laøm thaät ñaày nguy

hieåm. Toâi thì buoäc phaûi duy trì an ninh xaõ hoäi. Toâi seõ cho

ngöôøi giaùm saùt cha vaø caùc cuoäc tuï taäp cuûa cha. Chæ caàn

moät chuyeän nhoû xíu taïo phöông haïi cho cha, laø toâi laäp

töùc giaûi taùn caùc chuù beù tinh nghòch cuûa cha, coøn cha thì

phaûi ñeå yù ñeán nhöõng gì seõ xaåy ra trong töông lai.

271

Coù leõ do nhöõng vuï gaây roái oâng ta ñaõ phaûi chòu ñöïng, hay

moät côn beänh naøo ñoù ñaõ haønh haï oâng ta, khieán laàn naøy

laø laàn cuoái cuøng maø Quan Ñaïi Dieän Cavour tôùi vôùi Hoäi

Ñoàng thaønh phoá laàn cuoái cuøng. OÂng bò taán coâng bôûi caên

beänh guùt, phaûi chòu nhieàu ñau ñôùn vaø ít thaùng sau oâng

ñöôïc ñöa xuoáng moà.

Nhöng trong saùu thaùng oâng coøn soáng, moãi Chuùa Nhaät

oâng ñeàu sai moät vaøi nhaân vieân an ninh hay caûnh saùt ñeán

ôû suoát ngaøy vôùi chuùng toâi, canh chöøng taát caû nhöõng gì

ñöôïc noùi hay laøm taïi nhaø thôø hay ngoaøi nhaø thôø.

- Naøy chuù maøy, oâng Baù Töôùc Cavour noùi cuøng moät

trong nhöõng ngöôøi caûnh saùt, chuù noù ñaõ thaáy gì,

nghe gì ôû caùi choã ñaùm ñoäng loän xoän ñoù?

- Thöa baù töôùc, chuùng con ñaõ thaáy caû moät ñaùm

ñoâng voâ cuøng ñoâng ñaûo caùc treû em vui chôi döôùi

caû ngaøn caùch thöùc: chuùng con ñaõ nghe giaûng ôû

nhaø thôø nhöõng baøi giaûng khieán cho ngöôøi ta khieáp

sôï. Ngöôøi ta noùi bieát bao nhieâu chuyeän veà hoûa

nguïc vaø veà caùc ma quæ, khieán cho chính con cuõng

naåy ra yù muoán ñi xöng toäi.

- Theá coøn nhöõng chuyeän chính trò?

- Veà chính trò chaúng coù ai noùi ñeán gì caû, bôûi vì

nhöõng ñöùa treû naøy seõ chaúng hieåu chuùt gì veà caùc

chuyeän ñoù. Con tin raèng chuùng baøn raát toát veà

chuyeän caùc chieác baùnh mì nhoû, xoay quanh ñeà taøi

naøy, moãi ngöôøi trong chuùng ñeàu coù khaû naêng

tham luaän ngay laäp töùc.

OÂng Cavour cheát roài, thì chaúng coøn ai trong Hoäi Ñoàng

thaønh phoá taïo cho chuùng toâi nhöõng söï phieàn haø caû; thaäm

chí moãi khi coù dòp, thì Hoäi Ñoàng thaønh phoá ñeàu raát öu aùi

ñoái vôùi chuùng toâi cho tôùi naêm 1877.

272

14.7 Page 137

▲back to top

KHAI SINH TRÖÔØNG

DAÏY BAN TOÁI

CAÙC LÔÙP HOÏC NGAØY CHUÙA NHAÄT –

CAÙC LÔÙP HOÏC BAN TOÁI

Taïi nhaø thôø thaùnh Phanxicoâ, cha ñaõ caûm nhaän thaáy söï

caàn thieát phaûi coù caùc lôùp daïy hoïc naøo ñoù. Moät soá caùc

baïn treû tuoåi raát lôùn, maø vaãn coøn raát ngu toái veà caùc chaân

lyù ñöùc tin. Ñoái vôùi chuùng, vieäc daïy baèng lôøi xuoâng seõ

keùo daøi raát laâu vaø hôn nöõa raát thaât buoàn chaùn cho chuùng;

do ñoù chuùng deã daøng boû khoâng tham döï nöõa. Cha ñaõ coá

gaéng daïy chuùng hoïc haønh kieåu tröôøng lôùp moät chuùt,

nhöng khoâng theå laøm ñöôïc do thieáu caùc nôi choán vaø caùc

thaày daïy thích ñaùng saün saøng ñeán giuùp chuùng toâi. Taïi

Nhaø Nöông Naùu vaø roài taïi caên nhaø Cha Moretta,1 chuùng

toâi ñaõ khai tröông moät loaïi tröôøng Chuùa nhaät, vaø khi

chuùng toâi ñeán Valñoáccoâ chuùng toâi cuõng baét ñaàu tröôøng

lôùp ban toái ñeàu ñaën nöõa.

Ñeå ñaït ñöôïc moät keát quaû toát naøo ñoù, caàn phaûi choïn daïy

moät moân thoâi trong töøng ñôït moät. Chaúng haïn trong moät

hay hai Chuùa nhaät, ta cho ñoïc heát, roài taùi ñoïc laïi toaøn boä

caùc maãu chöõ abc vaø caùc phuï aâm ñi keøm theo caùc

1 Ñuùng ra nhaø Pinardi, nhaø Moretta cuõng khoâng caùch nhau bao xa,

vaø hieän naøy ñeàu naèm trong khu nhaø meï saleâdieâng ôû Valñoáccoâ caû.

273

274

14.8 Page 138

▲back to top

nguyeân aâm; theá roài ta laáy ngay cuoán giaùo lyù nhoû xoay

quanh ñoù ta giuùp caùc em ñaùnh vaàn vaø ñoïc cho tôùi khi caùc

em coù theå ñoïc moät hay hai trong soá caùc caâu hoûi ñaàu tieân

cuûa cuoán giaùolyù, vaø baáy nhieâu taïo neân baøi hoïc cho caùc

em trong suoát caû tuaàn leã. Chuùa nhaät tôùi, ta cuõng cho caùc

em nhaéc laïi cuøng moät noäi dung, nhöng coù theâm vaøo caùc

caâu hoûi vaø caùc caâu traû lôøi khaùc. Baèng caùch ñoù trong taùm

ngaøy leã cha coù theå ñaït tôùi möùc laø moät soá em ñaõ coù theå töï

mình ñoïc vaø hoïc toaøn boä nhöõng trang saùch giaùo lyù. Ñieàu

naøy cöùu ñöôïc nhieàu thôøi giôø. Vôùi phöông phaùp cuõ, caùc

baïn lôùn tuoåi hôn buoäc phaûi lui tôùi caùc lôùp giaùo lyù nhieàu

naêm môùi coù theå ñöôïc daïy doã ñuû duy chæ ñeå tham döï bí

tích thoáng hoái.

Nhöõng cuoäc thöû nghieäm caùc lôùp hoïc Chuùa nhaät daõ ñem

laïi lôïi ích cho nhieàu em, nhöng vaãn khoâng ñuû; bôûi leõ

khoâng ít em, do trí raát chaäm, ñaõ hoaøn toaøn queân caùi maø

Chuùa nhaät tröôùc caùc em ñaõ ñöôïc hoïc. Theá laø caùc lôùp hoïc

toái ñöôïc ñöa vaøo. Caùc lôùp naøy ñaõ ñöôïc baét ñaàu ngay taïi

Khu Nhaø Nöông Naùu, roài ñöôïc tieáp tuïc vôùi söï ñeàu ñaën

nhieàu hôn taïi caên nhaø cha Moretta, vaø coøn toát ñeïp hôn

theá nhieàu khi vöøa coù theå coù choã vöõng beàn taïi Valñoáccoâ.

Caùc lôùp hoïc ban toái saûn sinh hai hieäu quaû toát ñeïp: Chuùng

taùc ñoäng caùc baïn treû ñeán tham döï ñeå reøn luyeän mình veà

chöõ nghóa, ñieàu maø chuùng caûm thaáy caàn thieát moät caùch

nghieâm troïng; ñoàng thôøi chuùng taïo moät söï thuaän lôïi lôùn

cho vieäc hoïc hoûi ñaïo laø ñieàu taïo neân muïc tieâu cho caùc

noãi quan taâm cuûa chuùng toâi.

Nhöng laáy ñaâu ra bieát bao nhieâu caùc giaùo vieân trong khi

maø moãi ngaøy ñeàu caàn boå sung theâm caùc lôùp? Ñeå cung

öùng cho nhu caàu naøy, cha ñaõ baét ñaàu daïy doã cho moät soá

caùc baïn treû cuûa thaønh phoá. Cha daïy caùc em naøy tieáng YÙ,

275

tieáng La tinh, tieáng Phaùp, toaùn hoïc hoaøn toaøn mieãn phí,

nhöng boù buoäc caùc em phaûi ñeán guùp cha daïy giaùolyù vaø

daïy caùc lôùp Chuùa Nhaät vaø caùc lôùp ban toái cuûa cha. Caùc

giaùo vieân nhoû cuûa cha naøy, ngay vaøo thôøi ñoù laø taùm hay

möôøi em, coøn tieáp tuïc taêng leân veà con soá, vaø vôùi caùc em,

cha ñaõ baét ñaàu khaâu caùc hoïc sinh.1

Khi cha ôû Tröôøng Ñaøo Taïo Caùc Giaùo Só Thaùnh Phanxicoâ

Assisi, thì trong soá caùc hoïc troø cuûa cha, cha coù nhöõng em

Gioan Coriasco, baây giôø laø Thaày Daïy Moäc; Pheâlixeâ

Vergnano , baây giôø laø ngöôøi buoân sôïi; anh Phaoloâ

Ñelfino,â baây giôø laø giaùo vieân khoùa kyõ thuaät. Taïi Khu

Nhaø Nöông Naùu, cha coù caùc hoïc troø laø anh Antoânioâ

Melanotte, baây giôø laø chuû tieäm haøng taïp hoùa, anh Gioan

Melanotte, baây giôø laø chuû tieäm möùt, anh Feliceâ Ferrero,

baây giôø laø ngöôøi moâi giôùi; anh Pheâroâ Ferrero laø nhaïc só,

anh Gioan Piola, baây giôø laø thôï moäc, chuû tieäm ñoà goã.

Theâm vaøo con soá caùc hoïc troø naøy coøn coù Lu-y Genta,

Vittorio Morna, vaø nhöõng ngöôøi khaùc laø nhöõng ngöôøi

khoâng tham gia lôùp hoïc caùch lieân tuïc vaø laâu daøi. Cha ñaõ

phaûi toán keùm raát nhieàu thôøi giôø vaø raát nhieàu tieàn baïc,

nhöng thöôøng thöôøng vaøo luùc cha caàn hôn caû, thì hoï laïi

boû cha.

Coäng theâm vaøo con soá caùc baïn treû naøy coøn coù caùc oâng

khaùc cuûa thaønh phoá Toârinoâ. Nhöõngngöôøi kieân trì laø oâng

Giuse Gagliardi, ngöôøi baùn haøng trang trí, oâng Giuse

Pino coù cuøng moät ngheà nhö oâng Gagliardi, oâng Vittorio

1 Keå töø khi Don Bosco thieát laäp noäi truù, caùc hoïc sinh chia thaønh hai

nhoùm: nhoùm hoïc chöông trình phoå thoâng vaø nhoùm hoïc ngheà. Sau

naøy taïi caùc tröôøng Don Bosco, cuõng coù theå coù theâm ngaønh hoïc veà

canh noâng.

276

14.9 Page 139

▲back to top

Ritner, thôï kim hoaøn vaø nhöõng ngöôøi khaùc. Caùc linh muïc

thì giuùp cha caùch rieâng trong vieäc cöû haønh thaùnh leã, vieäc

giaûng thuyeát vaø daïy caùc lôùp giaùo lyù cho caùc baïn ñaõ

tröôûng thaønh hôn.

Moät khoù khaên to lôùn laø vaán ñeà veà saùch vôû, bôûi vì khi ñaõ

hoïc song saùch giaùo lyù caáp nhoû, thì khoâng coøn coù theâm

saùch hoïc khaùc nöõa. Cha ñaõ tra cöùu taát caû caùc Lòch Söû

Thaùnh nhoû thöôøng ñöôïc duøng trong caùc tröôøng hoïc cuûa

chuùng ta, maø cha khoâng theå naøo tìm ñöôïc boä naøo thoûa

maõn ñöôïc nhu caàu cuûa cha. Naøo laø thieáu tính bình daân,

coù caùc söï kieän khoâng thích hôïp, caùc caâu hoûi thì daøi vaø loãi

thôøi, ñaáy laø nhöõng khieám khuyeát chung. Theá roài nhieàu

döõ kieän ñöôïc trình baøy trong moät caùch theá khieán chuùng

ñaët ñôøi soáng luaân lyù cuûa caùc baïn treû trong söï nguy hieåm.

Ñaøng khaùc taát caû caùc saùch treân ñeàu ít chuù taâm neâu leân

nhöõng ñieåm phaûi giuùp taïo neân neàn taûng cho caùc chaân lyù

cuûa ñöùc tin. Chuùng ta cuõng phaûi noùi y nhö treân lieân quan

ñeán caùc döõ kieän veà vieäc thôø phöôïng beân ngoaøi, veà luyeän

toäi, veà vieäc xöng toäi, veà Thaùnh Theå vaø nhöõng chuyeän

töông töï.

Sau cuøng, ñeå cung caáp cho phaän vuï giaùo duïc naøy caùi maø

caùc thôøi buoåi naøy ñang khaån thieát vaø tuyeät ñoái ñoøi hoûi,

cha quyeát taâm daán thaân bieân soaïn Boä Lòch Söû Thaùnh maø

ngoaøi lôøi leõ deã hieåu vaø vaên theå bình daân ra, noù coøn phaûi

ñöôïc saøng loïc khoûi caùc khuyeát ñieåm keå treân. Ñoù laø lyù do

ñaõ thuùc ñaåy cha vieát vaø cho in boä saùch mang teân laø Lòch

Söû Thaùnh Ñöôïc Duøng Trong Caùc Tröôøng Hoïc. Cha

khoâng theå baûo ñaûm ñaây laø moät coâng trình trau chuoát,

277

nhöng cha ñaõ laøm vôùi taát caû thieän chí cuûa mình nhaèm

ñem laïi lôïi ích cho giôùi treû.1

Sau vaøi thaùng thöïc hieän tröôøng hoïc ban toái naøy, chuùng

toâi ñaõ coù theå coáng hieán moät cuoäc trình dieãn coâng khai

caùc keát quaû cuûa tröôøng hoïc ban toái cuûa chuùng toâi, trong

ñoù caùc hoïc sinh ñöôïc hoûi veà toaøn boä lòch söû thaùnh, veà

ñòa lyù xoay quanh noù,vôùi taát caû caùc caâu hoûi thích ñaùng.

Quan saùt vieân laø Cha Aporti noåi tieáng,2 oâng

Boncompagni3, Tieán Só Thaàn Hoïc Pheâroâ Baricco, Giaùo

1 Don Bosco duøng töø ngöõ “Lòch Söû Thaùnh”, nay chuùng ta goïi laø

“Lòch Söû Cöùu Ñoä”. Saùch cuûa Don Bosco muoán cho thaáy caùc tín ñieàu

cuûa Ñaïo Coâng giaùo ñeàu coù neàn taûng trong Thaùnh Kinh. Ngaøy nay

nhôø khoa hoïc Kinh Thaùnh hieän ñaïi, söï hieåu bieát veà Kinh Thaùnh ñaõ

ñaït nhöõng böôùc tieán ñaùng keå so vôùi thôøi ñaïi Don Bosco. Saùch Kinh

Thaùnh ñöôïc phoå bieán roäng raõi. Nhöng taïi Vieät Nam chuùng ta, coùleõ

nhaän ñònh cuûa Don Bosco vaãn coøn tính caùch thöùc thôøi: Caàn phaûi laøm

sao ñeå môû kho taøng Kinh Thaùnh ra cho theá giôùi bình daân.

2 Cha Ferrante Aporti (1791-1858). Sinh taïi Mantova, ñaõ theo hoïc

tröôøng Cao Ñaúng Giaùo Só taïi Vienna, daïy khoa chuù giaûi Kinh Thaùnh

vaø lòch söû Hoäi Thaùnh taïi chuûng vieän Cremona, coù coâng khai sinh

Caùc Tröôøng Nhaø Treû taïi Cremona. Naêm 1844 ñeán Toârinoâ giaûng

huaán caùc khoùa ñaëc bieät maø töø ñoù phaùt sinh Caùc Tröôøng veà Phöông

Phaùp (Tröôøng sö phaïm) taïi Pieâmonteâ. Do uûng hoä cuocä chieán tranh

giaûi phoùng choáng laïi quaân Aùo, ngaøi ñeán Pieâmoânteâ vaøo naêm 1848,

ñöôùc vua Carloâ Albertoâ phong laøm nghò só, vaø naêm 1849 ñöôïc choïn

laø chuû tòch cuûa Hoäi Ñoàng Ñaïi Hoïc thuû ñoâ vaø cuûa UÛy Ban Thöôøng

Tröïc Caùc Tröôøng caáp III.

3 Coâng töôùc Carlo Boncompagni (1804-1887) chuû xöôùng vaøo naêm

1848 luaät thieát laäp vieäc kieåm soaùt cuûa nhaø Nöôùc veà giaùo duïc, bò

giôùi giaùo só phaûn ñoái döõ doäi. Oâng cuõng ñoùng vai troø lôùn trong vieäc

saùt nhaäp hai nöôùc Tuscana vaø Modena vaøo Nöôùc Pieâmoânteâ.

278

14.10 Page 140

▲back to top

sö Giuse Rayneri1, vaø taát caû ñaõ nhieät lieät voã tay hoan hoâ

cuoäc thí nghieäm naøy.

Ñöôïc khích leä bôûi caùc tieán boä trong caùc lôùp hoïc Chuùa

nhaät vaø ban toái, boå sung cho lôùp hoïc ñoïc vaø vieát , chuùng

toâi ñaõ theâm caùc lôùp soá hoïc vaø veõ. Ñaây laø laàn ñaàu tieân taïi

caùc xöù sôû cuûa chuùng toâi coù maët nhöõng loaïi tröôøng nhö

vaäy. Khaép moïi nôi ngöôøi ta noùi ñeán noù nhö laø moät caùi

môùi raát vó ñaïi. Nhieàu giaùo vieân vaø caùc nhaân vaät noåi tieáng

thöôøng ñeán thaêm chuùng toâi. Chính Hoäi Ñoàng Thaønh Phoá

cuõng sai moät UÛy Ban vôùi ngaøi Kî Só Haøng UÛy Nhieäm

Dupreø2 daãn ñaàu, vôùi moät nhieäm vuï chuyeân bieät ñöôïc

trao laø ñeán thaåm ñònh xem nhöõng keát quaû ñaõ ñöôïc coâng

boá ôû treân veà caùc tröôøng lôùp ban toái coù phaûi laø ñuùng nhö

vaäy chaêng. Chính caùc vò ñaõ hoûi veà caùch ñoïc, veà tính

toaùn, veà thuaät keå chuyeän, vaø hoï ñaõ khoâng theå caét nghóa

taïi sao [caùc thanh nieân treû naøy], thöïc söï coøn laø chöa bieát

chöõ cho tôùi möôøi taùm tuoåi, thaäm chí hai möôi tuoåi, laïi coù

theå trong thôøi gian ít oûi tieán boä vöôït böïc nhö theá naøy

trong coäng vieäc tieáp thu söï daïy doã vaø giaùo duïc. Khi thaáy

moät soá ñoâng lôùn lao nhö theá caùc baïn thanh nieân treû naøy

thay vì ñi lang thang ngoaøi phoá, bieát taäp hoïp laïi vaøo ban

toái, tham döï vieäc hoïc haønh , caùc vò ñoù ñaõ leân ñöôøng loøng

ñaày phaán khôûi. Sau khi caùc söï kieän ñöôïc baùo caùo ñaày ñuû

1 Cha Giuse Rayneri (1809-1867) laø giaùo sö sö phaïm vaø nhaân hoïc taïi

Ñaïi Hoïc hoaøng gia Toârinoâ. Ngaøi ñaõ töøng noùi cho caùc hoïc sinh cuûa

ngaøi: “Neáu caùc anh muoán thaáy khoùa sö phaïm ñang tieán haønh treân

hieän tröôøng, haõy ñeán Nguyeän XaùÙ vaø xem Don Bosco hoaït ñoäng”

(MB III, 21).

2 Oâng laø chuû nhaø baêng Toârinoâ, moät thaønh vieân Hoäi Ñoàng Thaønh

Phoá, giuùp ñôõ Don Bosco trong uûy ban xoåà soá (1851-1852), vaø giuùp ñôõ

Nguyeän XaùÙ baèng nhieàu caùch.

279

leân, Hoäi Ñoàng Thaønh Phoá ñaõ ban moät phaàn thöôûng haèng

naêm laø 300 fraêng, phaàn thöôûng naøy ñöôïc nhaän cho ñeán

naêm 1878 khi, khoâng theå hieåu vì lyù do naøo, soá tieàn trôï

caáp ñoù laïi bò caát ñi ñeå ban cho moät tröôøng khaùc.1

Kî só Gonella, maø loøng nhieät thaønh vaø ñöùc baùc aùi coøn ñeå

laïi taïi Toârinoâ moät söï ghi nhôù vinh quang vaø baát töû, khi

ñoù laø Giaùm Ñoác Coâng Cuoäc Tröôøng Daïy Giôùi Aên Xin2,

cuõng ñeán nhieàu laàn ñeå thaêm chuùng toâi vaøo naêm aáy

(1847), vaø ñaõ ñem aùp duïng chính caùc tröôøng lôùp vaø caùc

chính phöông phaùp nhö treân vaøo trong coâng cuoäc ñöôïc

trao phoù cho ngaøi. Nhöng sau khi ñaõ baùo caùo moïi chuyeän

laïi cho caùc vò quaûn trò cuûa coâng cuoäc cuûa ngaøi, thì caùc vò

aáy trong moät buoåi hoïp toaøn ban, ñaõ ra quyeát nghò thöôûng

moät ngaøn fraêng cho caùc tröôøng lôùp cuûa chuùng toâi. Hoäi

Ñoàng Thaønh Phoá cuõng theo göông oâng, vaø chæ trong

khoaûng ít naêm, caùc tröôøng ban toái ñöôïc phoå bieán trong

taát caû caùc thaønh phoá chính cuûa xöù Pieâmonteâ.

1 Naêm 1878, soá tieàn naøy ñöôïc chuyeån cho Tröôøng Caùc Hoïc sinh

Chuyeân Nghieäp taïi ñöôøng Valñoáccoâ, do cha Cocchi laäp, coù Linh

muïc tieán só thaàn hoïc Giuse Berizzi laøm giaùm ñoác ñaàu tieân, ñöôïc keá

vò bôûi tieán só thaàn hoïc Leonardo Murialdo. Tröôøng naøy khaùc vôùi

Nguyeän XaùÙ, coù pheùp cuûa Hoaøng Gia goïi laø “Exequatur” (Cöù theá maø

thì haønh!).

2 Coâng cuoäc naøy khai sinh naêm 1770, coù vaên phoøng chính taïi Tu

Vieän Caùc Anh em Heøn Moïn, coù pheùp cuûa nhaø vua naêm 1776. Tröôùc

heát nhöõng ngöôøi aên xin ñöôïc tham döï thaùnh leã, ñöôïc daïy giaùo lyù vaø

caùc nghi thöùc, vaø trong nhöõngluùc ñoù hoï cuõng ñöôïc phaùt baùnh vaø ñoà

boá thí. Töø naêm 1830 ñeán 1850, Vieäc daïy doã caùc ngöôøi lôùn ñöôïc thay

baèng baèng vieäc daïy giaùo lyù vaø daïy hoïc tieåu hoïc cho caùc treû em vaø

caùc söï huynh La San töø Phaùp cuõng nhö caùc nöõ tu thaùnh Giuse töø

Savoia ñöôïc môøi ñeán ñeå ñaûm nhaän vieäc daïy doã naøy.

280

15 Pages 141-150

▲back to top

15.1 Page 141

▲back to top

Coøn moät nhu caàu nöõa xuaát hieän: moät cuoán saùch phuïc vuï

cho caùc vieäc suøng kính thích nghi vôùi caùc thôøi ñieåm. Coù

raát nhieàu caùc cuoán saùch, maø do nhöõng ngoøi buùt coù giaù trò

vieát, ñang löu haønh trong taymoïi ngöôøi. Nhöng nhöõng

cuoán saùch naøy noùi chung ñöôïc vieát cho nhöõng ngöôøi lôùn,

coù hoïc, vaø hôn theá nöõa, coù theå phuïc vuï cho caùc ngöôøi

coâng giaùo, Do Thaùi vaø Tin Laønh. Thaáy raèng taø thuyeát quæ

quyeät1 caøng ngaøy caøng len loûi vaøo daân chuùng, cha ñaõ lo

bieân soaïn moät cuoán saùch thích hôïp vôùi giôùi treû, ích lôïi

nhôø vaøo nhöõng tö töôûng toân giaùo cuûa noù, döïa treân Kinh

Thaùnh, moät cuoán saùch trình baøy caùc neàn taûng cuûa ñaïo

coâng giaùo vôùi söï vaén taét vaø söï saùng suûa toái ña. Ñoù laø

cuoán Haønh trang cuûa ngöôøi treû [Il Giovane

provveduto].2

Cuõng caàn phaûi laøm cuøng moät chuyeän nhö treân cho vieäc

daïy moân soá hoïc vaø heä thoáng ño löôøng. Ñuùng laø vieäc söû

duïng heä thoáng meùt khoâng boù buoäc cho ñeán naêm 1850;

nhöng noù ñaõ ñöôïc ñöa vaøo hoïc ñöôøng keå töø naêm 1846.

1 Trong khi Don Bosco luoân thaân tình vôùi nhöõng caù nhaân thuoäc caùc

nieàm tin khaùc, thì ngaøi, con ngöôøi ôû thôøi daïi tröôùc phong traøo ñaïi keát

vaãn luoân cöùng raén vaø khoâng khoan nhöôïng trong vieäc keát aùn vaø

choáng laïi chuû thuyeát theä phaûn.

2 Cuoán saùch naøy coù moät thaønh coâng vöôït möùc trong lòch söû toân giaùo

Nöôùc YÙ, khoâng chæ ñôn giaûn laø cuoán saùch cuûa loøng suøng kính. Don

Bosco nhaém duøng noù nhö laø moät phöông phaùp vaø moät con ñöôøng

soáng. Muïc tieâu naøy ñöôïc ñem aùp duïng ôû nhieàu phaàn khaùc nhau cuûa

cuoán saùch. (1) Phaàn ñaàu caét nghóa moät ñöôøng loái toân giaùo ñeå hieåu

bieát veà cuoäc hieän höõu cuûa mình, veà vieäc taïo döïng, veà söï lôùn leân cuûa

tuoåi thieáu nieân, vaø nhöõng bieåu loä haèng ngaøy cuûa cuoäc soáng; roài ñeán

Nhöõng Neàn Taûng cuûa ñaïo coâng giaùo, moät thöù hoä giaùo ñöôïc duøng ñeå

caûnh giaùc nhöõng ngöôøi coâng giaùo vaøo naêm 1850, vaø ñöôïc ñöa vaøo

cuoáng Haønh Trang Cuûa Nhöõng ngöôøi Treû trong naêm sau ñoù.

281

Cho duø noù ñaõ ñöôïc ñöa vaøo moät caùch hôïp phaùp trong caùc

hoïc ñöôøng, nhöng quaû thaät coøn thieáu nhöõng saùch giaùo

khoa. Cha ñaõ cung caáp cuoán: Heä thoáng meùt thaäp phaân

ñöôïc chuyeån thaønh ñôn giaûn nhaát,v.v.

282

15.2 Page 142

▲back to top

CÔN BEÄNH NAËNG

CÔN BEÄNH - VIEÄC KHOÛI BEÄNH –

LAÄP KEÁ HOAÏCH SOÁNG TAÏI VALÑOÁCCOÂ.

Coâng vieäc ña ñoan cha ñaõ laøm taïi nhaø tuø, taïi nhaø thöông

Coáttoâlengoâ, taïi Nhaø Nöông Naùu, taïi Nguyeän XaùÙ vaø trong

caùc lôùp daïy hoïc ñaõ khieán cha buoäc phaûi duøng ban ñeâm

ñeå bieân soaïn caùc saùch maø cha tuyeän ñoái caàn ñeán . Do

chuyeän ñoù maø söùc khoûe cuûa cha ñaõ raát moûng manh,1 nay

laïi trôû thaønh teä haïi ñeán ñoä caùc baùc só ñaõ khuyeân cha haõy

ngöøng taát caû moïi coâng vieäc. Nhaø thaàn hoïc Borrelli, ngöôøi

thöông cha nhieàu laém, vì lôïi ích cuûa cha, ñaõ göûi cha nghæ

moät thôøi gian nôi cha xöù Sassi.2 Trong nhöõng ngaøy trong

tuaàn leã, cha nghæ taïi ñaây, coøn Chuùa nhaät cha ñeán laøm

vieäc taïi Nguyeän XaÙ. Nhöng chuyeän ñoù khoâng ñuû. Caùc

baïn treû töøng ñoaøn moät ñeán thaêm cha; theâm vaøo soá ñoù,

laïi coøn coù caû caùc baïn treû trong laøng cuõng ñeán nöõa3. Theá

laø cha coøn bò khuaáy ñoäng hôn laø khi cha coøn ôû laïi taïi

1 Nhö ñaõ noùi, con ngöôøi raén chaéc, khoûe maïnh thôøi trai treû cuûa Don

Bosco bò suy yeáu nhieàu bôûi caùi tu ñöùc nhieäm nhaët vaø nhöõng traán aùp

tình caûm taïi chuûng vieän (Xem chöông 22).

2 Ñoù laø cha Pheâroâ Abbondioli (1812-1893), ngöôøi baïn vaø ngöôøi naâng

ñôõ Don Bosco trong nhieàu naêm (Xem BM V, 29). Ngaøi noåi tieáng vì

caùc baøi giaûng linh thao vaø caùc tuaàn ñaïi phuùc cho daân chuùng.

3 Laïi moät baèng chöùng nöõa cho thaáy söùc cuoán huùt cuûa Don Bosco ñoái

vôùi caùc thanh thieáu nieân baát keå töø nhöõng ñaâu.

283

Toârinoâ, trong khi chính cha laïi gaây ra moät söï khuaáy ñoäng

lôùn voâ keå cho caùc ngöôøi baïn nhoû cuûa cha.

Khoâng chæ caùc baïn thuoäc Nguyeän XaÙ chaïy ñeán vôùi cha,

maø moãi ngaøy, chính caùc hoïc sinh cuûa tröôøng caùc sö

huynh La San töø Sassi cuõng ñeán . Ñaây laø moät giai thoaïi

giöõa bieát bao nhieâu giai thoaïi. Ngöôøi ta ñaõ giaûng moät

cuoäc linh thao cho caùc hoïc troø cuûa tröôøng Thaùnh Barbara

do chính caùc sö huynh quaûn trò.Bôûi vì coù moät soá ñoâng

theo thöôøng leä ñaõ ñi xöng toäi vôùi cha, neân khi gaàn keát

thuùc tuaàn linh thao, chuùng ñeán thaønh ñoaøn ñeå tìm cha taïi

Nguyeän XaÙ; nhöng khoâng tìm thaáy cha ôû ñoù, neân laàn naøy

chuùng ñi ñeán Sassi, caùch Toârinoâ 4 km. Trôøi möa, chuùng

laïi khoâng quen bieát ñöôøng xaù, neân chuùng ñi laïc vaøo

trong caùc caùnh ñoàng coû, ñoàng ruoäng vaø caùc vöôøn nho ñeå

tìm Don Bosco. Cuoái cuøng chuùng ñeán ñöôïc vôùi cha, vôùi

con soá laø 400 em, hoaøn toaøn cheát laû vì ñöôøng daøi vaø vì

ngöôøi chuùng öôùt suõng moà hoâi, laám lem ñaày buøn ñaát, vaø

xin cha cho chuùng ñöôïc xöng toäi. Chuùng noùi: - Chuùng

con ñaõ qua cuoäc linh thao, chuùng con muoán neân toát, taát

caû chuùng con muoán xöng toäi chung, vaø vôùi pheùp cuûa caùc

thaày giaùo, chuùng con hieän ñaõ ñeán ñaây.

Chuùng toâi noùi vôùi caùc em laø haõy mau trôû veàø laïi vôùi

tröôøng hoïc ñeå caát ñi noãi lo laéng cuûa caùc thaày giaùo cuûa

caùc em vaø cuûa cha meï caùc em ; nhöng caùc em cöù naøi

naüng raèng caùc em muoán xöng toäi. Cha hieäu tröôûng

tröôøng laøng, cha xöù, cha phoù xöù, vaø cha nöõa ñaõ nghe caùc

em xöng toäi caøng ñöôïc nhieàu em caøng toát, nhöng ñaùng lyù

phaûi caàn tôùi möôøi laêm cha ñeán giaûitoäi cho caùc em môùi

ñuû.

Nhöng laøm theá naøo ñeå hoài phuïc hay ñuùng hôn ñeå laøm im

côn ñoùi cuûa caû moät ñaùm ñoâng naøy? Cha sôû toát laønh (vaãn

284

15.3 Page 143

▲back to top

laø cha sôû hieän taïi, cha Abbondioli) ñem taát caû nhöõng thöù

gì aên ñöôïc cuûa ngaøi ra cho boïn treû: Naøo laø baùnh, chaùo

boät baép, ñaäu, côm, khoai taây, baép caûi, phoù maùt, quaû, taát

caû ñeàu ñöôïc ñem doïn ra vaø cung caáp cho caùc em.

Theá roài söï kinh ngaïc ñaõ daâng cao tôùi möùc naøo khi caùc vò

giaûng thuyeát, caùc thaày giaùo, moät vaøi nhaân vaät ñöôïc môøi

ñaõ ñeán tham döï vaøo leã nghi beá maïc tuaàn linh thao, vaø

tham döï vaøo thaùnh leã cuøng vieäc röôùc leã chung, maø khoâng

tìm thaáy moät em hoïc sinh naøo ôû tröôøng? Thaät laø moät söï

roái traät töï; vaø theá laø nhöõng bieän phaùp höõu hieäu ñöôïc

quyeát ñònh ñeå töø raøy seõ khoâng coøn xaåy ra chuyeän nhö

theá naøy nöõa.

Veà tôùi nhaø1ø, cha bò kieät söùc, vaø ñöôïc ñöa vaøo giöôøng.2

Côn beänh loä ra laø moät côn beänh xöng cuoáng phoåi, keøm

theâm chöùng ho vaø vieâm phoåi3 khieán cha thaáy ngöôøi noùng

ran. Trong taùm ngaøy, cha ñöôïc xeùt nghieäm laø mình ñang

ôû möùc cuøng cuûa cuoäc soáng. Cha ñaõ nhaän Cuûa AÊn Ñaøng,

Pheùp Xöùc Daàu Beänh Nhaân. Cha thaáy nhö luùc ñoù cha ñaõ

chuaån bò ñeå cheát; cha tieác laø phaûi boû laïi caùc con treû cuûa

cha, nhöng cha baèng loøng laø cha keát thuùc ñôøi mình sau

khi ñaõ taïo ñöôïc moät hình thöùc vöõng beàn cho Nguyeän

Xa4Ù.

1 “Veà tôùi nhaø”: Taïi Nhaø Nöông Naùu, Don Bosco vaãn coøn laïi moät

phoøng.

2 Vaøo luùc naøy Don Bosco vaãn coøn ôû taïi Nhaø Nhaø Nöông Naùu vaø

phuïc vuï cho caùc cô sôû cuûa Nöõ Baù Töôùc Baroâloâ.

3 Tröôùc ñoù vaøi tuaàn Don Bosco ho ra maùu, roài nhö Don Bosco mieâu

taû coù leõ Don Bosco bò vieâm maøng phoåi (T. Bosco, BN,pp. 153-154).

4 Moät hình thöùc vöõng beàn ö? Don Bosco chæ môùi thueâ ñöôïc moät maùi

daïi ñeå sinh hoaït Nguyeän Xaù vöøa môùi ñöôïc ba thaùng. Vaø tuy noù ñaõ

ñöôïc chuyeån thaønh moät nhaø nguyeän, nhöng noù thaát thoâ sô, beù boûng.

285

Tin cha bò beänh naëng lan ra, vaø theá laø toaøn theå ñaùm treû

cuûa cha voâ cuøng hoái tieác, ñeán ñoä khoâng coøn coù theå noùi

ñeán moät söï hoái tieác naøo lôùn lao hôn ñöôïc nöõa. Vaøo moãi

luùc, luoân coù caû ñoaøn caùc thanh thieáu nieân nöôùc maét traøo

ra, ñeán goõ cuûa ñeå hoûi thaêm cha ñau theá naøo. Caøng cho

bieát tin töùc, chuùng caøng hoûi nhieàu hôn. Cha nghe thaáy

caùc caâu hoûi han vôùi ngöôøi giuùp vieäc1 vaø cha caûm kích vì

lôøi leõ naøy. Sau naøy cha ñaõ bieát caùc treû yeâu thöông cha

ñeán noãi chuùng ñaõ daùm laøm nhöõng gì. Chuùng caàu nguyeän,

aên chay, ñi döï thaùnh leã, ñi röôùc leã moät caùch boäc phaùt töï

nhieân. Chuùng thay nhau thöùc ñeâm caàu nguyeän. Ban saùng

chuùng ñoát nhöõng ngoïn neán ñaëc bieät cho cha, vaø cho tôùi

toái khuya, chuùng vaãn tuï taäp vôùi moät con soá ñaùng keå ñeå

caàu nguyeän vaø khaån naøi Ñöùc Meï Thieân Chuùa raát thaùnh

ñeå meï thöông gìn giöõ Don Bosco ñaùng thöông cuûa

chuùng.

Moät soá em laøm lôøi khaán ñoïc toaøn boä chuoãi traøng haït

trong suoát moät thaùng, nhöõng em khaùc thì trong moät naêm,

moät vaøi ngöôøi khaùc thì trong caû ñôøi. Chaúng thieáu caùc em

höùa aên chay chæ vôùi baùnh vaø nöôùc laõ trong nhieàu thaùng,

nhieàu naêm vaø trong suoát cuoäc ñôùi. Cha nhaän thaáy moät soá

treû hoïc ngheà thôï xaây aên chay vôùi baùnh vaø nöôùc laõ trong

nhieàu tuaàn, maø khoâng giaûm bôùt caùc coâng vieäc naëng nhoïc

Cha Girauñi ñaõ bình luaän: “Phaûi can ñaûm bieát maáy, Don Bosco phaûi

coù ñöùc tin lôùn lao tôùi möùc naøo, ñeå sau khi ñaõ daãn ñaùm treû tôùi ñöôïc

maùi nhaø nhoû naøy, thì ñaõ nghó laø mình ñaõ ñaït tôùi ñöôïc muïc tieâu cuûa

mình, vaø quaû quyeát raèng mình ñaõ taïo ra ñöôïc moät neàn taûng vöõng

beàn cho Nguyeän Xaù!

1 Baø baù töôùc cung caáp moät ngöôøi giuùp vieäc nam cho caùc linh muïc

cuûa baø. Cha Francesia cuõng baûo ñaûm laø coù caùc cuoäc thaêm vieáng

naøy, vaø chính meï Margarita cuõng ñeán vôùi con cuûa meï.

286

15.4 Page 144

▲back to top

cuûa chuùng töø saùng ñeán chieàu. Hôn theá nöõa, coøn laïi moät

chuùt thôøi gian ngaén nguûi, chuùng lieàn voäi vaõ tôùi quìtröôùc

Thaùnh Theå.

Thieân Chuùa ñaõ nghe lôøi chuùng. Khi ñoù laø thöù baûy, vaøo

ban toái, ai cuõng nghó ñoù laø ñeâm cuoái cuøng cuûa ñôøi soáng

cuûa cha. Caû caùc baùc só ñeán tham vaán ñeà ñònh beänh ñaõ noùi

nhö vaäy; caû cha cuõng tin chaéc nhö vaäy, vì nhaän thaáy

thöïc söï cha chaúng coøn chuùt söùc löïc naøo, do lieân tuïc maát

maùu. Vaøo ñeâm khuya, cha caûm thaáy muoán nguû. Cha nguû

ñöôïc, vaø cha thöùc daäy thì thaáy mình thoaùt ñöôïc moái hieåm

nguy. Baùc só Botta vaø baùc só Caffasso ñeán thaêm cha vaøo

ban saùng ñaõ noùi laø cha haõy ñi caùm ôn Ñöùc Meï An Uûi1 vì

aân hueä cha ñaõ nhaän ñöôïc.

Caùc baïn treû cuûa cha cuõng khoâng theå tin ñöôïc neáu chuùng

ñaõ khoâng ñöôïc thaáy; vaø chuùng ñaõ thaáy cha treân thöïc teá laø

cha vôùi caây gaäy, ñaõ coù theå daàn daàn tieán tôùi Nguyeän XaùÙ.

Ta coù theå deã daøng töôûng töôïng ñöôïc noãi caûm xuùc daâng

tôùi möùc naøo, nhöng thöïc khoù taû ra; Theá laø Baøi Ca Taï Ôn

[Te Deum] ñöôïc haùt leân. Caû ngaøn tieáng reo hoø, vaø nieàm

phaán khôûi thaät khoân taû!

Giöõa nhöõng chuyeän tröôùc tieân phaûi laøm, thì coù vieäc laø

phaûi thay ñoåi nhöõng lôøi khaán höùa maø khoâng ít baïn treû ñaõ

laøm khi cha ñang ôû trong côn thaäp töû nhaát sinh, maø caùc

baïn laïi chöa coù ñöôïc söï suy nghó chín chaén, thaønh moät

1 Caùc treû em canh thöùc caàu nguyeän cho Don Bosco taïi nhaø thôø Ñöùc

Meï An Uûi, moät töôùc hieäu raát ñöôïc suøng kính taïi Toârinoâ.

287

caùi gì coù theå thöïc hieän ñöôïc.Côn beänh naøy xaåy ra vaøo

ñaàu thaùng 7 naêm 1846,1

Cha ñaõ ñi döôõng beänh moät vaøi thaùng taïi gia ñình, vaøo

giöõa luùc cha phaûi rôøi Nhaø Nöông Naùu vaø chuyeån ñi ñeán

moät nôi khaùc.2 ôû nhaø cha, taïi Murialdo. Cha coù theå ñaõ

keùo daøi thôøi gian ôû laïi taïi queâ höông, nhöng caùc baïn treû

baét ñaàu töøng ñoaøn moät ñeán thaêm cha, ñeán ñoä cha khoâng

coøn coù theå höôûng söï nghæ ngôi vaø yeân tónh. Taát caû moïi

ngöôøi ñeàu khuyeân cha haõy qua moät vaøi naêm ngoaøi

Toârinoâ, taïi nhöõng nôi kín aån, ñeå lo hoài phuïc laïi söùc khoûe

ban ñaàu. Cha Caffasso vaø Ñöùc Toång Giaùm Muïc ñeàu

ñoàng yù nhö theá. Nhöng chuyeän nghæ ngôi nhö theá thöïc söï

trôû thaønh moät ñieàu ñaùng tieác vaø aân haän nghieâm troïng,

neân cha ñöôïc söï ñoàng yù trôû laïi Nguyeän XaùÙ nhöng boù

buoäc trong hai naêm phaûi nghæ taát caû vieäc giaûng giaûi vaø

giaûi toäi. Cha ñaõ khoâng vaâng lôøi. Khi trôû laïi Nguyeän XaÙ,

cha ñaõ baét ñaàu laøm vieäc nhö tröôùc vaø trong suoát 27 naêm,

cha ñaõ khoâng coøn caàn ñeán baùc só hay thuoác men. Ñieàu

1 Coù leõ laø vaøo Chuùa nhaät thöù nhaát cuûa thaùng 7 ( muøng 5 thaùng 7)

Don Bosco ngaõ beänh, sau moät ngaøy laøm vieäc daøi vaø noùng nöïc. Don

Bosco phaûi rôøi Nhaø Nöông Naùu vaøo cuoái thaùng 8 (BM II, 364).

2 Thôøi gian döôõng beänh cuûa Don Bosco laø töø thaùng 8 ñeán thaùng 11

naêm 1846. Cha Borel vaø caùc linh muïc coäng taùc vaãn tieáp tuïc coâng

vieäc Nguyeän XaùÙ. Trong khi ñoù Nöõ Baù Töôùc cho giaûi toûa phoøng cuûa

Don Bosco taïi Nhaø Nöông Naùu. Cha Borel cho saép xeáp laïi moät caên

phoøng khieâm toán taïi caên nhaø Pinardi cho Don Bosco; vaøo thaùng saùu

tröôùc ñoù, vôùi söï hoã trôï tieàn nong töø cha Cafasso, Don Bosco ñaõ thueâ

laïi töø oâng Soave caùc phoøng cuûa laàu treân cuûa caên nhaø Pinardi khi caùc

ngöôøi thueâ ñaõ ñaùo haïn. Xem chöông 44, phaàn ghi noát ôû ñaàu chöông.

288

15.5 Page 145

▲back to top

aáy ñaõ khieán cha tin raèng coâng vieäc khoâng phaûi laø caùi laøm

haïi söùc khoûe theå xaùc cuûa cha.1

1 Tö theá hoaøn toaøn ly thoaùt khoûi yù muoán rieâng cuûa mình ñeå hoaøn

toaøn phoù thaùc mình cho lôøi khuyeân cuûa vò höôùng daãn thieâng lieâng

giôø ñaây ñaõ ñöôïc giaûm nheï (xem chöông 30). 27 naêm sau, Don Bosco

oám traàn troïng trong thôøi gian 1871-1872 (BM X, 122-156).

289

MEÏ MAGHEÂRITA DÔØI ÑEÁN

VALÑOÁCCOÂ

NÔI ÔÛ BEÀN VÖÕNG TAÏI NGUYEÄN XAÙ VALÑOÁCCOÂ

Sau vaøi thaùng döôõng beänh taïi gia ñình, cha thaáy nhö

mình ñaõ coù theå trôû veà vôùi caùc con thöông yeâu cuûa cha;

nhieàu em trong soá chuùng moãi ngaøy moãi ñeán thaêm cha

hoaëc vieát thö cho cha, thuùc ñaåy cha sôùm trôû veà giöõa

chuùng. Nhöng bieát tìm ñaâu ra choã ôû, bôûi cha ñaõ bò cho

nghæ vieäc taïi Nhaø Nöông Naùu? Laáy ñaâu ra caùc phöông

tieän ñeå naâng ñôõ moät coâng cuoäc caøng ngaøy caøng vaát vaû

vaø toán keùm? Bieát laáy gì ñeå nuoâi soáng cha vaø nhöõng

ngöôøi cha voâ cuøng caàn thieát vôùi cha?

Trong thôøi gian ñoù coù hai phoøng troáng beân caên nhaø

Pinardi, vaø chuùng ñaõ ñöôïc thueâ cho cha vaø meï cha.1

Moät ngaøy kia cha noùi vôùi meï: - Meï ôi, con phaûi ñeán soáng

taïi Valñoáccoâ, nhöng vì lyù do nhöõng ngöôøi hieän ñang ôû

trong caên nhaø ñoù [coù tieáng taêm xaáu], maø con khoâng theå

1 Khoâng theå thueâ caû caên nhaø, Don Bosco ñaõ thueâ laïi töø oâng Soave

ba caên phoøng keá beân, ôû taàng treân, phía ñoâng, moãi caên 5 lire haèng

thaùng. Cha giaùo sö Borel ñaõ giaûi toûa caên phoøng Don Bosco ñaõ ôû taïi

Nhaø Nöông Naùu vaø ñaõ chuyeån sang caùc caên phoøng ngheøo naøn naøy

moät ít ñoà vaät thuoäc veà ngöôøi baïn thaân quí cuûa mình.

290

15.6 Page 146

▲back to top

naøo ñem theo vôùi con moät ai khaùc ngoaøi meï.1 Meï cha ñaõ

hieåu taát caû söùc maïnh cuûa nhöõng lôøi leõ cuûa cha vaø laäp töùc

noùi theâm vaøo: Neáu con thaáy chuyeän ñoù ñeïp loøng Chuùa,

thì meï saün saøng ñi ngay trong giôø phuùt naøy. Meï cha ñaõ

phaûi laøm moät hy sinh lôùn; bôûi vì trong gia ñình, cho daãu

khoâng khaù giaû, meï cuõng vaãn laø moät baø chuû cuûa taát caû,

ñöôïc heát moïi ngöôøi yeâu meán, vaø ñöôïc coi nhö laø Baø

Hoaøng cuûa caùc treû con vaø ngöôøi lôùn.

Chuùng toâi ñaõ chuyeån tröôùc moät ít ñoà vaät caàn thieát hôn caû

cuøng vôùi nhöõng caùi ñaõ coù ôû Nhaø Nöông Naùu; chuùng ñaõ

ñöôïc chuyeån tôùi nôi ôû môùi. Meï cha ñaõ chaát ñaày nhöõng

ñoà vaûi, khaên, ñra cuøng nhöõng ñoà vaät khaùc toái caàn thieát

vaøo caùi hoøm maây; cha thì ñem theo cuoán saùch nguyeän,

moät cuoán saùch leã cuøng vaøi saùch vôû caàn thieát hôn caû. Vaø

ñaáy laø taát caû taøi saûn cuûa chuùng toâi. Chuùng toâi cuoác boä, töø

Becchi höôùng veà Toârinoâ. Chuùng toâi döøng chaân taïi Chieri

vaø ñeán chieàu ngaøy 3-11-1846, thì ñeán Valñoáccoâ.2

1 Nhöõng lôøi leõ naøy cho thaáy Don Bosco coù moät neáp soáng luaân lyù

chaéc chaén nhö theá naøo! Moät tình yeâu thöông hoaøn toaøn daønh cho caùc

ñöùa treû bò boû rôi ngheøo khoå phaûi ñeán töø moät ngöôøi cha coù traùi tim

trong saïch, coù cuoäc soáng trong ngaàn, khoâng chuùt vaån ñuïc, ñieàu aáy seõ

coù meï ngaøi laøm chöùng!

2 Treân quaõng ñöôøng 28 km naøy, hai boùng ngöôøi haønh trình. Tôùi ñaây,

toång hôïp laïi taát caû caùi ñôn sô nhö cuûa thaùnh Phanxicoâ xöa! Con môøi

meï ñi theo söù meänh môùi cuûa Chuùa, meï nhaän lôøi,hoï laëng leõ leân

ñöôøng, ngheøo nhö Chuùa Gieâsu xöa, vôùi ñoâi chaân böôùc nheï, ñeå vaøo

moät caên nhaø thieáu thoán moïi söï, meï Magheârita thì thanh thaûn, baùn caû

nhöõng ñoà kyû nieäm ngaøy cöôùi vaø nheø nheï haùt. Trang naøy toaùt ra taát

caû moät veû ñeïp khoân löôøng Thaät may maén laø Don Bosco ñaõ ghi laïi

291

Khi meï cha nhìn vaøo nhöõng caên phoøng thieáu thoán moïi söï

ñoù, meï noùi ñuøa: ÔÛ nhaø meï phaûi nghó bieát bao nhöõng yù

nghó ñeå maø saép xeáp vaø baûo ban; coøn ôû ñaây meï yeân taâm

laém, [khoûi phaûi nghó gì], bôûi meï coù gì ñeå aên ñaâu vaø coù ai

ñeå bao ban ñaâu.

Nhöng soáng nhö theá naøo, aên uoáng gì, laøm sao traû caùc

moùn tieàn thueâ vaø cung caáp cho raát nhieàu caùc em moãi luùc

moãi ñeán xin baùnh, bí taát, quaàn aùo hay sô mi, maø neáu

thieáu nhöõng caùi ñoù, chuùng khoâng coù theå ñi tôùi nôi laøm

vieäc ñöôïc? Chuùng toâi ñaõ cho chuyeån ñeán töø nhaø moät ít

röôïu, haït keâ, ñaäu vaø nguõ coác khaùc nhau. Ñeå ñöông ñaàu

vôùi nhöõng moùn phaûi tieâu töùc thôøi cha ñaõ phaûi baùn moät ít

ñaát ñai vaø moät giaøn nho. Meï cha ñaõ cho mang ñeán boä ñoà

cöôùi maø cho ñeán nay meï vaãn coøn giöõ nguyeân veïn vôùi caû

tình yeâu ñoäc nhaát. Moät soá caùc aùo cuûa meï ñöôïc chuyeån

sang thaønh caùc aùo leã, vôùi vaûi traéng, chuùng toâi laøm nhöõng

chieác khaên lau cheùn thaùnh, aùo suùp-pli, aùo an-ba (aùo daøi

traéng ñeå laøm leã), vaø caùc loaïi khaên khaùc nhau. Moïi thöù

ñeàu ñi qua tay cuûa Baø Margheârita Gastalñi,1 ngöôøi keå töø

giôø phuùt ñoù tham gia chaêm lo caùc nhu caàu cuûa Nguyeän

XaÙ.

Chính meï cuûa cha coøn coù vaøi caùi nhaãn baèng, moät chieác

voøng coå baèng vaøng; chuùng laäp töùc ñöôïc ñem baùn ñeå mua

caùc ñoà trang trí cho caùc aùo leã. Vaøo moät buoåi chieàu, meï

ngaøy thaùng naêm ñoù, vaø böùc hình cuûa hai meï con cha thaùnh ñeán caùi

nôi maø Chuùa Quan Phoøng ñaõ daãn daét böôùc ñi cuûa hoï tôùi ñöôïc veõ ra

ôû Phoøng Aùo Nhaø Thôø Ñöùc Meï Phuø Hoä thaät laø tuyeät vôøi!

1 Baø margheârita Gastaldi (1790-1868), sinh taïi Volpato, meï cuûa Ñöùc

Toàng Giaùm Muïc sau naøy cuûa Toârinoâ, ñöùc cha Lorenzo Gastaldi.

292

15.7 Page 147

▲back to top

cha, luoân vui tính vaø haøi höôùc, ñaõ cöôøi doøn vaø haùt cho

cha nghe:

Theá giôùi thaät cheát ñieáng,

Neáu chuùng bieát raèng chuùng ta

Nhö löõ khaùch khoâng nhaø,

Khoâng coù chi ñeå soáng!

Sau khi ñaõ saép xeáp nhöõng chuyeän trong nhaø cho xong,

cha ñaõ thueâ theâm moät caên phoøng khaùc ñöôïc daønh laøm

phoøng aùo. Khoâng coù nhöõng choã ñeå laøm caùc lôùp hoïc, cha

ñaõ phaûi duøng nhaø beáp hay phoøng cuûa cha trong moät thôøi

gian ngaén ñeå daïy hoïc, nhöng caùi loaøi “nhaát quæ nhì ma,

thöù ba hoïc troø” naøy hoaëc chuùng phaù hö moïi chuyeän hoaëc

chuùng ñaûo loän moïi thöù.

Chuùng toâi ñaõ baét ñaàu moät vaøi lôùp hoïc taïi phoøng aùo, taïi

khu ca ñoaøn, hay taïi caùc choã khaùc trong nhaø thôø; nhöõng

nhöõng tieáng noùi oàn aøo, tieáng haùt, tieáng böôùc chaân ñi laïi

cuûa nhöõng ngöôøi naøy phaù roái nhöõng gì chuùng toâi muoán

laøm cho nhöõng ngöôøi kia. Sau ñoù moät vaøi thaùng, chuùng

toâi coù theå thueâ theâm hai phoøng nöõa, vaø do ñoù toå chöùc

ñöôïc toát hôn nhöõng lôùp hoïc ban toái1 cuûa chuùng toâi. Nhö

1 “Thaät tuyeät vôøi caûnh veà ñeâm, caùc phoøng nhaø Pinardi ñoát ñeøn saùng,

ñaày aép con trai vaø ngöôøi treû. Coù phoøng chuùng ñöùng bao quanh moät

bieåu ñoà treo ôû töôøng. ÔÛ caùc phoøng khaùc chuùng ngoài ôû baøn taäp vieát,

nhöõng baïnkhaùc thì quì hay ngoài treân saøn nhaø, vôû ñaët treân baèng gheá

daøi ñeå vieát nhöõng chöõ to töôùng trong caùc cuoán vôû cuûa chuùng.

293

ñaõ noùi ôû treân, vaøo muøa ñoâng 1846-1847 (1), tröôøng hoïc

cuûa chuùng toâi ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû cöïc toát.

(1) Caàn ghi nhôù raèng tröôøng daïy hoïc toái ñaàu tieân

hieän nay taïi Toârinoâ laø nhöõng lôùp ñaõ ñöôïc môû vaøo

naêm 1845 tai caên nhaø Moretta. Khi aáy chæ coù theå

tieáp nhaän 200 hoïc sinh trong ba caên phoøng hay

lôùp hoïc. Keát quaû toát nhaän ñöôïc ñaõ thuùc ñaåy

chuùng toâi môû caùc lôùp aáy trong naêm keá tieáp,

vöøakhi coù choã ôû beàn vöõng môùi taïi Valñoáccoâ.

(2) Trong soá nhöõng ngöôøi giuùp caùc lôùp hoïc toái, vaø

chuaån bò caùc thanh thieáu nieân dieãn ñaït, xuyeân

qua nhöõng lôøi ñoái ñaùp vaø nhöõng thoaïi kòch ngaén,

phaûi keå ñeán giaùo sö Tieán só thaàn hoïc Chiaves,1

Cha Musso, vaø Tieán só thaàn hoïc Giacinto

Capano.

Thænh thoaûng Don Bosco ñi leân ban-coâng, ngoù vaøo caùc lôùp, kieåm tra

traät töï, roài laïi ñi xuoáng taàng cheät…Caùc sö huynh La San ñeán quan

saùt vaø hoïc caùch daïy bieát bao nhieäu treû cuøng moät luùc cuûa ngaøi” (BM

II, 436).

1 Cha Chiaves laø giaùo vieân caáp II, coù baèng tieán só thaàn hoïc. Don

Bosco xin ngaøi giuùp daïy tieáng YÙ cho caùc hoïc troø Buzzetti, Gastini,

Bellia vaø Reviglio vaøo naêm 1849, vaø giuùp hoï thi ñeå nhaän aùo giaùo só

naêm 1850. Laø moät ngöôøi coù taøi thöïc tieãn, cha Chiaves coøn chuaån bò

thao dieãn phaùo boâng dòp cung hieán nhaø thôø môiù kính thaùnh Phanxicoâ

Saleâ naêm 1852. Raát ñöôïc caùc hoïc troø yeâu meán, ngaøi coøn tieáp tuïc

giuùp caùc em cho ñeán naêm 1852.

294

15.8 Page 148

▲back to top

Bình quaân chuùng toâi coù 300 hoïc sinh vaøo ban toái. Ngoaøi

phaàn hoïc caùc moân khoa hoïc, caùc lôùp hoïc coøn ñöôïc theâm

haøo höùng nhôø vieäc luyeän bình ca vaø thanh nhaïc laø nhöõng

moân luoân ñöôïc vun troàng ôû giöõa chuùng toâi.

295

ÑOAØN THAÙNH LU-Y

ÑIEÀU LUAÄT CHO CAÙC NGUYEÄN XAÙ – ÑOAØN1 THAÙNH LU-Y

– CUOÄC VIEÁNG THAÊM CUÛA ÑÖÙC CHA FRANSONI

Khi ñaõ ñöôïc an cö taïi Valñoáccoâ, cha ñem heát taâm hoàn

coå xuùy nhöõng vieäc coù theå goùp phaàn duy trì söï thoáng nhaát

tinh thaàn, kyû luaät vaø quaûn trò. Tröôùc heát cha bieân soaïn

ñieàu luaät, trong ñoù cha trình baøy caùch ñôn giaûn nhöõng gì

ñöôïc thöïc haønh trong Nguyeän XaÙ, vaø caùch thöùc thoáng

nhaát qua ñoù caùc söï vieäc caàn phaûi ñöôïc laøm. Ñieàu luaät

naøy ñöôïc in rieâng ra, moãi ngöôøi ñeàu coù theå ñoïc theo yù

mình muoán2. Lôïi ích cuûa Qui Luaät naøy khaù roõ raøng: moãi

ngöôøi ñeàu bieát ñieàu mình phaûi laøm, vaø bôûi vì cha thöôøng

ñeå cho moãi ngöôøi chòu traùch nhieäm veà nhieäm vuï cuûa

mình, neân moãi ngöôøi phaûi quan taâm lo sao ñeå mình bieát

vaø hoaøn thaønh phaän vuï cuûa chính mình. Nhieàu vò Giaùm

Muïc vaø quaûn xöù yeâu caàu coù ñöôïc noù, nghieân cöùu vaø söû

duïng haàu du nhaäp coâng cuoäc Nguyeän XaÙ vaøo caùc laøng

queâ vaø caùc thaønh phoá cuûa caùc giaùo phaän coù lieân quan.

1 Chuùng toâi xin dòch töø “Compania” laø “Ñoaøn” thay vì tieáng xöa vaãn

duøng laø “Hoäi Laønh” ñeå noùi veà caùc ñoaøn hoäi thôøi Don bosco: Ñoaøn

thaùnh Lu-y, Ñoaøn Thaùnh Theå, Ñoaøn Ñöùc Meï Voâ Nhieãm ñeàu muoán

noùi ñeán tính kyû luaät, tính ñoäi nguõ, tính nghi thöùc, tinh thaàn sinh hoaït

haøng ñoäi vaø tinh thaàn nhieät noàng laøm vieäc cho Giaùo Hoäi trong khuoân

pheùp vaø trong tình töông thaân töông aùi! (xin xem chöông 48, ôû phaàn

chuù thích, khi noùi veà yù nieäm cuûa Don Bosco veà Tu Hoäi Saleâdieâng. )

2 Noäi qui naøy laø moät böôùc chuaån bò cho Tu Luaät Tu Hoäi Saleâdieâng.

296

15.9 Page 149

▲back to top

Khi caùc neàn moùng toå chöùc phuïc vuï cho kyû luaät vaø vieäc

quaûn trò cuûa Nguyeän XaÙ ñaõ ñöôïc thieát laäp, thì caàn phaûi

taïo söï khích leä cho loøng ñaïo ñöùc thoâng qua moät soá vieäc

thöïc haønh beàn vöõng vaø thoáng nhaát. Ñieàu aáy ñöôïc thöïc

hieän vôùi vieäc thieát laäp Ñoaøn Thaùnh Lu-y. Sau khi ñaõ

hoaøn taát Caùc Luaät cuûa Ñoaøn naøy trong giôùi haïn maø cha

thaáy laø thích hôïp nhaát ñoái vôùi caùc thanh thieáu nieân, cha

trình baøy chuùng leân cho Ñöùc Toång Giaùm Muïc; ngaøi ñoïc

roài trao caùc luaät naøy cho nhöõng ngöôøi khaùc ñeå nghieân

cöùu vaø trình baøy yù kieän laïi cho ngaøi. Sau cuøng ngaøi khen

ngôïi caùc luaät ñoù vaø pheâ chuaån chuùng vaø ban cho caùc ôn

xaù rieâng tính töø ngaøy 12-4-1847. Caùc con coù theå ñoïc caùc

luaät naøy ôû phaàn rieâng.

Ñoaøn Thaùnh Lu-y taïo neân moät nieàm phaán khích raát to

lôùn cho caùc baïn treû cuûa chuùng toâi; taát caû caùc em muoán

ghi danh vaøo. Ñeå theo ñuoåi ñieàu ñoù, caàn hai ñieàu kieän:

Göông saùng taïi nhaø thôø vaø ôû ngoaøi nhaø thôø; traùnh caùc lôøi

noùi xaáu xa vaø naêng lui tôùi caùc bí tích. Theá laø chuùng toâi

nhaän thaáy coù moät söï tieán boä veà luaân lyù.

Theá roài ñeå sinh ñoäng taát caû caùc baïn treû cöû haønh saùu

Chuùa Nhaät kính Thaùnh Lu-y1 chuùng toâi mua moät töôïng

cuûa Vò Thaùnh ñaõ ñöôïc yeâu caàu laøm taïi Gonfalone. Vaø

taïo ñieàu kieän cho caùc thanh thieáu nieân coù ñöôïc söï deã daõi

laø coù theå ñeán xöng toäi vaøo baát cöù giôø naøo trong ngaøy, duø

laø vaøo ban toái hay vaøo ban ñeâm. Hôn nöõa bôûi vì khoâng

1 Thaùng naêm 1846 Don Bosco ñaõ cho in aán 3000 cuoán saùch nhoû coù

töïa ñeà laø “Saùu Chuùa nhaät Vaø Tuaàn Chín Ngaøy Kính Thaùnh Lu-Y

Keøm Theo Sô Löôïc Tieåu Söï Cuûa Vò Thaùnh”.

297

coù moät em naøo trong soá chuùng ñaõ ñöôïc chòu theâm söùc,

neân caùc em ñeàu ñöôïc chuaån bò cho bí tích naøy vaøo dòp leã

thaùnh Lu-y. Caùc em keùo ñeán raát ñoâng ñaûo ñeå tham döï!

Tuy theá, vôùi söï giuùp ñôõ cuûa caùc vò giaùo só khaùc vaø caùc

giaùo daân, coâng vieäc chuaån bò thöïc hieän ñöôïc vaø vaøo

ngaøy leã cuûa Vò Thaùnh, moïi söï ñaõ ñaâu vaøo ñaáy (1).

--------------------------------------------------------------------

(1) Trong soá nhöõng ngöôøi vui loøng ghi danh vaøo Ñoaøn

Thaùnh Lu-y, ñaùng keå laø Cha Antoânioâ Rosmini1, Kinh só

Cha beà treân Pheâroâ De Gaudenzi2 giôø ñaây laø Ñöùc Giaùm

Muïc Vigevano, hai ngaøi Camilloâ Cavour3 vaø Gustavoâ

1 Cha Antoânioâ Rosmini Serbati (1797-1855), laøm linh muïc naêm

1821, saùng laäp taïi Domodossola Tu Hoäi Baùc Aùi vaøo naêm 1828. Taïi

Roâma, ngaøi ñöôïc söï quí chuoäng cuûa caùc ñöùc Thaùnh Cha.Khi trôû laïi

Baéc YÙ, vaøo naêm 1833, ngaøi thieát laäp Doøng Nöõ Tu Chuùa Quan

Phoøng. Doøng naøy phaùt trieån sang caû Nöôùc Anh. Naêm 1848, ngaøi

ñöôïc vua Carloâ Albertoâ phaùi tôùi Roâma. Ngaøi ñi theo Ñöùc Pioâ IX tôùi

Gaeta, nhöng sau bò boù buoäc phaûi rôøi Vöông Quoác Napoli. Ngaøi qua

nhöõng naêm cuoái ñôøi taïi Stresa. Ñaùng ghi nhaän laø nhöõng dieãn bieán

qua ñoù caùc taùc phaåm cuûa ngaøi bò saøng loïc. Don Bosco ca ngôïi ngaøi

vì söï qui phuïc khieâm cung vaø voâ ñieàu kieän cho caùc phaùn quyeát cuûa

Toøa Thaùnh. Ngaøy nay caøng ngaøy ngöôøi ta caøng nhaát trí trong vieäc

ñaùnh giaù cao caùc tröôùc taùc tu ñöùc vaø söï thaùnh thieän caù nhaân cuûa

ngaøi.

2 Ñöùc oâng Pheâroâ De Gaudenzi (1812- 1891), linh muïc naêm 1835,

tieán só thaàn hoïc naêm 1836, kinh só nhaø thôø chính toøa Vercelli; giaùm

muïc Vigevano naêm 1871, trôï lyù toøa thaùnh naêm 1885. Ngaøi raát quí

meán Don Bosco, coå xuùy taïp chí Saùch Ñoïc Coâng Giaùo, vaø giuùp 230

lire xaây döïng nhaø thôø thaùnh Phanxicoâ Saleâ.

3 Camilloâ Benso, coâng töôùc xöù Cavour (1810-1861), töùc Cavour em,

theo ñuoåi binh nghieäp, nhöng sau töø boû vaøo naêm 1831. Keå töø 1835,

298

15.10 Page 150

▲back to top

phuïc vuï cho böôùc tieán cuûa nghaønh noâng nghieäp vaø kinh teá noùi

chung. Hoaøn taát neàn ñaøo luyeän toân giaùo cuûa oâng qua söï tieáp xuùc vôùi

nhöõng ngöôøi tin laønh vaø nhöõng ngöôøi coâng giaùo töï do. Naêm 1847

khai sinh tôø “Il Risorgimento” [Phuïc Höng]. Naêm 1850 baûo veä luaät

Siccardi, moät luaät töôùc ñi moät soá caùc ñaëc aân xaõ hoäi xöa cuûa Hoäi

Thaùnh, vaø gaëp phaûi söï choáng ñoái chua chaùt cuûa Giaùo Hoäi vaø Giaùo

phaän Toârinoâ: Ñöùc Thaùnh Cha Pioâ IX ruùt Ñöùc Khaâm Söù Toøa Thaùnh,

Ñöùc Cha Fransoâni vì choáng ñoái maø bò tuø vaø ñaøy aûi. Khoâng bao laâu

oâng trôû thaønh ngöôøi phaùt ngoân coù uy tín cuûa ñaûng Töï Do. Keå töø naêm

1852 cho ñeán cheát, oâng haàu nhö luoân luoân laø thuû töôùng. Oâng chæ

thaáy thöïc hieän ñöôïc moät phaàn giaác mô veà söï thoáng nhaát Nöôùc YÙ vaø

veà vieäc Hoäi Thaùnh ñoàng chung soáng trong söï töï do vôùi Toå Quoác cuûa

oâng

Hoaït ñoäng thoáng nhaát Nöôùc YÙ cuûa oâng thoâng qua caùc giai ñoaïn:

Naêm 54-56, oâng tham gia vaøo cuoäc chieán tranh vôùi caùc ñoàng minh

Anh, Phaùp taïi ñaûo Crimea (Bieån Ñen), vaø tranh thuû ñöôïc söï uûng hoä

cuûa caùc ñoàng minh. Naêm 1859, Nöôùc Phaùp giuùp oâng ñuoåi quaân Aùo

khoûi Lombardia. Ñoàng thôøi oâng thuùc ñaåy caùc tieåu vöông quoác ôû

mieàn trung YÙ choáng laïi söï cai trò cuûa quaân Aùo vaøhöôùng ñeán thaùp

nhaät vôùi Nöôùc Sardenia (Pieâmoânteâ) cuûa oâng. Vieäc ñoù thaønh coâng

vaøo naêm 1860.

Nhöng töôùng Garibaldi baát chaáp oâng, ñöa Ñoäi Quaân Moät Ngaøn Du

Kích cuûa oâng ta xuoáng Cicilia, vaø trong vaøi tuaàn haï beä chính quyeàn

Napoli vaø ñe doïa Nöôùc Ñöùc Giaùo Hoaøng, ñoàng thôøi coù yù uûng hoä phe

chuû tröông laäp Nöôùc Coäng Hoøa. Tuy coøn raát nhieàu vaán ñeà gay caán

veà kinh teá xaõ hoäi taïi Pieâmoânteâ, vaø duø khoâng muoán tieán nhöõng böôùc

nöõa choáng laïi Giaùo Hoäi, oâng ñaõ phaûi voäi vaõ cuøng vôùi vua Vittor

Emanuele xua quaân xuoáng ñeå kieàm cheá Garibaldi, vaø coåà xuùy moät

Nöôùc YÙ thoáng nhaát döôùi ngoïn côø cuûa Vua Emanuele. Theá laø Nöôùc

YÙ moät phaàn ñaõ thoáng nhaát, chæ coøn laïi Venetia, Trento, Istria döôùi

quyeàn quaân Aùo, vaø Lazio (Roma) döôùi quyeàn Ñöùc Thaùnh Cha!

OÂng raát thaân thieän vôùi Don Bosco, nhöng vì laø nhaø chính trò, khoâng

thieáu bieän phaùp khoù löôøng, neân Don Bosco ñaõ töøng nhaän ñònh:

“Nhöõng lôøi höùa heïn toát, lòch söï vôùi moïi ngöôøi, theá roài nhöõng chuyeän

buoàn xaåy ra sau löng mình”!

299

Cavour,1 Ñöùc Hoàng Y Antonucci, Toång Giaùm muïc

Ancona,2 Ñöùc Thaùnh Cha Pioâ IX, Ñöùc Hoàng y Antonelli

3 vaø nhieàu vò khaùc.

--------------------------------------------------------------------

Ñaây laø laàn ñaàu tieân coù nhöõng nghi thöùc naøy taïi Nguyeän

XaùÙ, vaø cuõng laø laàn ñaàu tieân Ñöùc Toång Giaùm Muïc ñeán

vieáng thaêm chuùng toâi.

Cuoái naêm 1860, Don Bosco ñaõ tieân baùo moät caùi cheát cuûa moät nhaân

vaät raát lôùn. Vaø noù ñaõ ñoät ngoät xaåy ñeán cho chính Camilloâ Cavour

vaøo naêm 1860!

1 Gustavoâ Benso, Baù Töôùc xöù Cavour (1806-1864), goïi laø Cavour

anh, thöøa keá töø cha töôùc hieäu Baù Töôùc, do quyeàn laøm con trai caû.

Goùa vôï naêm 1833, chaêm lo nghieân cöùu, coå voõ nhieät tình caùc tö töôûng

cuûa Rosmini. Oâng laø chieán só coâng giaùo, raát thieän caûm vaø nhieät tình

giuùp dôõ Don Bosco, coù leõ cuõng vì coù nguoàn goác hoï haøng vôùi thaùnh

Phanxicoâ Saleâ. Oâng laø nghò vieân töø naêm 1852 cho ñeán cheát.

2 Hoàng Y Giacoâbeâ Benedetto Antonucci (1798-1879), giaùm muïc

naêm 1840, naêm 1844 laøm toång giaùm muïc hieäu toøa vaø Khaân söù Toøa

Thaùnh taïi Toârinoâ cho tôùi 1850. Toång giaùm muïc Ancona naêm 1851,

vaø hoàng Y naêm 1858.

3 Ñöùc Hoàng Y Giacobeâ Antonelli (1806-1879), hoïc taïi chuûng vieän

Roma vaø tröôøng Sapienza [Khoân Ngoan], khoâng thuï laõnh chöùc linh

muïc. Hoaøn taát caùc moân luaät hoïc, naém giöõ caùc coâng vieäc quoác gia

toøa Thaùnh, toå chöùc laïi vieäc taøi chaùnh cuûa Nöôùc Toøa Thaùnh. Theo

Ñöùc Pioâ IX trong keá hoaïch ban ñaàu caûi toå Nöôùc Toøa Thaùnh cuûa

ngaøi. Naêm 1849 ñöa Ñöùc Pioâ IX aån laùnh taïi Gaeta vaø roài laïi döa

ngaøi trôû veà Roma. Laøm Quoác Vuï Khanh Toøa Thaùnh cho tôùi cheát, vaø

giöõ laäp tröôøng khoâng khoan nhöôïng trong vieäc baûo veä caùc quyeàn

cuûa Toøa Thaùnh, bieát ñoäng vieân dö luaän quoác teá Coâng Giaùo uûng hoä

Ñöùc Thaùnh Cha trong thôøi kyø thoáng nhaát Nöôùc YÙ.

300

16 Pages 151-160

▲back to top

16.1 Page 151

▲back to top

Tröôùc nhaø nguyeän nhoû, chuùng toâi döïng moät loaïi nhaø raïp

ñeå ñoùn Ñöùc Toång Giaùm Muïc. Cha ñaõ ñoïc moät baøi dieãn

vaên nhaân cô hoäi naøy; roài moät soá baïn treû trình baøy moät

haøi kòch ngaén coù ñeà taøi: Anh Tieåu Ñoäi Tröôûng Cuûa

Napoâleâoân. Ñaây chæ laø moät anh tieåu ñoäi tröôûng nhaù cuûa

Napoâleâoân ñeå noùi leân noãi caûm kích ngôõ ngaøng cuûa anh

tröôùc moät buoåi leã long troïng cha daùm noùi laø muoân maøu

muoân veû. Haøi kòch naøy taïo neân bieát bao vui cöôøi vaø söï

giaûi trí dòu daøng cho vò muïc töû, ñeán noãi ngaøi noùi laøtrong

ñôøi cuûa ngaøi, ngaøi ñaõ khoâng bao giôø cöôøi nhieàu nhö theá.

Ngaøi raát sung söôùng noùi nhöõng lôøi ñaùp laïi moïi ngöôøi,

dieãn taû nieàm an uûi to lôùn cuûa ngaøi veà Nguyeän XaÙ; khen

ngôïi vaø khích leä haõy beàn vöõng, vaø caùm ôn söï tieáp ñoùn

chaân tình maø caùc em ñaõ ñoùn tieáp ngaøi.

Ngaøi cöû haønh thaùnh leã vaø cho hôn hai traêm em röôùc leã,

sau ñoù ngaøi ban pheùp theâm söùc.

Chính trong dòp naøy khi Ñöùc Toång Giaùm Muïc, sau khi

ñaët muõ teá leã leân ñaàu, laïi cöù töôûng laø ngaøi ñang ôû trong

nhaø thôø chính toøa, neân voäi ngaång cao ñaàu leân, vaø theá laø

ngaøi ñuïng maïnh vaøo traàn nhaø nguyeän. Chuyeän naøy khích

ñoäng maïnh noãi töùc cöôøi vui veû nôi ngaøi vaø nôi caùc ngöôøi

ñöùng ôû ñoù. Ñöùc Giaùm Muïc hay nhaéc laïi nhieàu laàn

chuyeän ñoù khi nhôù laïi caùc cuoäc hoäi coäng ñoaøn cuûa

chuùng toâi, khieán cho cha Rosmini ñaõ so saùnh chuùng vôùi

caùc cuoäc hoïp coäng ñoaøn taïi caùc xöù truyeàn giaùo xa xaêm.

Cuõng ñaùng ghi nhaän laø ñeå cöû haønh caùc nghi thöùc thaùnh

naøy coù hai vò kinh só cuûa nhaø thôø chính toøa cuõng ñeán ñeå

phuï giuùp cho Ñöùc Toång Giaùm Muïc cuøng vôùi nhieàu vò

301

giaùo só khaùc. Sau khi hoaøn taát cuoäc cöû haønh, coù ghi bieân

baûn trong ñoù ghi nhaän ai laø ngöôøi ñaõ ban bí tích, vaø teân

cuûa caùc cha meï ñôõ ñaàu caùc em vôùi caùc döõ kieän nôi choán

vaø ngaøy thaùng cuûa buoåi cöû haønh. Roài caùc giaáy chöùng

ñöôïc thu taäp, vaø phaân chia ra theo caùc xöù ñaïo khaùc nhau

cuûa caùc em, ñeå ñem ñeán Toøa Giaùm Muïc haàu chuyeån ñeán

caùc söù maø töøng em.

302

16.2 Page 152

▲back to top

NHAØ NOÄI TRUÙ ÑAÀU TIEÂN

KHÔÛI ÑAÀU KHU NOÄI TRUÙ – LAÀN ÑAÀU TIEÂN TIEÁP NHAÄN CAÙC

THANH THIEÁU NIEÂN

Trong khi chuùng toâi toå chöùc caùc phöông tieän ñeå taïo söï

thuaän lôïi cho vieäc daïy toân giaùo vaø chöõ nghóa, thì thaáy

xuaát hieän moät nhu caàu khaù lôùn lao caàn phaûi caáp baùch lo

lieäu. Nhieàu thanh thieáu nieân Toârinoâ vaø nhöõng em ñeán töø

caùc nôi khaùc ñaày thieän chí daán thaân vaøo ñôøi soáng luaân

lyù vaø ngheà nghieäp; nhöng khi ñöôïc môøi goïi, caùc em

thöôøng chæ traû lôøi chuùng con khoâng coù [côm] baùnh, aùo

soáng, cuõng khoâng coù nôi ôû ñeå ñeán truù ít laø trong moät thôøi

gian naøo ñoù. Ñeå cho löu truù ít laø vaøi em, maø vaøo ban

ñeâm khoâng coù nôi nöông naùu, cha ñaõ doïn deïp khu

chuoàng boø ñeå caùc em coù theå qua ñeâm vôùi moät ít rôm raï.

Nhöõng coù nhöõng em thì laáy nhöõng khaên traûi naèm ñi,

nhöõng em khaùc thì laáy chaên ñi, thaäm chí caû rôm raï cuõng

bò laáy ñi vaø ñem baùn.1

Baáy giôø xaåy ra vaøo moät chieàu möa thaùng naêm, khi ñaõ

khuya laém, moät thieáu nieân 15 tuoåi öôùt suõng nöôùc xuaát

hieän. Meï cha ñoùn em vaøo nhaø beáp, keùo em laïi gaàn ngoïn

löûa, vaø trong khi em söôûi aám vaø hô khoâ quaàn aùo, meï cho

em aên chaùo vaø baùnh ñeå hoài söùc.

1 Don Bosco noùi nheï nhaøng nhö vaäy, nhöng nhöõng treû caø bô caø baát,

thöôøng xaáu tính, nhaát laø thöïc söï laø nhöõng ñöùa beù aên caép.

303

Cuøng luùc aáy cha hoûi em ñaõ ñi hoïc chöa, coù cha meï

khoâng, vaø laøm ngheà gì. Em traû lôøi cha: - Con laø moät ñöùa

beù moà coâi ngheøo khoå, ñeán töø Thung Luõng Sesia1 ñeå ñi

tìm vieäc laøm. Con coù trong tuùi 3 fraêng, nhöng con ñaõ tieâu

heát tröôùc khi kieám ñöôïc nhöõng ñoàng fraêng khaùc nhöng

baây giôø con chaúng coøn moät ñoàng naøo caû vaø con cuõng

chaúng coøn coù moät ai.

- Con ñaõ ñöôïc nhaän vaøo röôùc leã laàn ñaàu chöa?2

- Con chöa ñöôïc.

- Coøn theâm söùc?

- Con cuõng chöa ñöôïc chòu.

- Con ñaõ xöng toäi bao giôø chöa?

- Con ñaõ xöng toäi vaøi laàn.

- Baây giôø con muoán ñi ñaâu?

- Con khoâng bieát, con xin cha thöông cho con ñöôïc

qua ñeâm taïi moät goùc naøo trong caên nhaø naøy.

Noùi xong, em thuùt thít khoùc, meï cha cuõng khoùc cuøng em,

coøn cha thì caûm ñoäng.

- Neáu cha bieát ñöôïc con khoâng phaûi laø moät ñöùa aên

caép, cha seõ tìm caùch giuùp ñôõ con, nhöng nhöõng em

kia ñaõ laáy ñi moät soá caùc chaên meàn cuûa cha, coøn

con seõ laïi laáy ñi caùi khaùc nöõa!

1 Thung luõng naøy phía nam Nuùi Hoàng [Monte Rosa], giaùp giôùi Thuïy

Só. Coù con soâng Sesia ñi ngang qua.

2 Xöng toäi roài, nhöng chöa ñöôïc röôùc leã, vì lyù do thôøi ñoù cho röôùc leã

laàn ñaàu raát muoän do aûnh höôûng [hieåu ngaàm] cuûa tö töôûng Giaêng- seâ-

nít.

304

16.3 Page 153

▲back to top

- Khoâng thöa cha. Xin cha yeân taâm; con ngheøo thaät,

nhöng con khoâng bao giôø aên caép.

Meï cha môùi noùi: :

- Neáu con muoán, meï seõ saép ñaët cho noù ñeâm nay,

coøn ngaøy mai Thieân Chuùa seõ lo lieäu.

- ÔÛ ñaâu? – ÔÛ ñaây trong nhaø beáp naøy. –Noù seõ laáy ñi

caû xoong chaûo.

- Meï seõ lo ñeå khuyeän ñoù khoûi xaåy ra.

- Vaäy thì meï cöù laøm ñi.1

Ngöôøi meï toát laønh cuøng vôùi söï giuùp ñôõ cuûa ñöùa treû moà

coâi ñaõ ñi ra ngoaøi, löôïm veà moät soá vieân gaïch, roài meï

xeáp thaønh boán caùi truï, ñeå coù theå ñaët leân treân ñoù nhöõng

taám vaùn vaø ñaët leân treân ñoù moät caùi bao to toå boá. Ñoù laø

caùi giöôøng ñaàu tieân daønh cho treû Nguyeän Xaù maø meï cha

ñaõ chuaån bò. Roài baø meï toát laønh cuûa cha thuû thæ moät lôøi

khuyeân raên ngaén2 veà söï caàn thieát phaûi laøm vieäc, veà söï

trung thaønh vaø veà ñaïo nghóa. Sau cuøng cha noùi vôùi em

ñoïc caùc kinh nguyeän. Noù traû lôøi: - Con khoâng bieát. Cha

1 Cuoäc ñoái thoaïi cuûa Don Bosco vôùi caäu beù mang ba saéc thaùi: (1)

Ngaøi muoán chinh phuïc söï tín nhieäm cuûa caäu beù, (2) Ngaøi quan taâm

tôùi vaán ñeà chính yeáu laø moái lieân heä cuûa em cuøng Thieân Chuùa, (3)

sau cuøng laø ngaøi toát laønh, nhöng khoâng deã ñeå cho mình bò ñaùnh löøa!

2 Töø ñoù khai sinh truyeàn thoáng “huaán töø toái” trong caùc nhaø Don

Bosco: Ñoù laø moät lôøi khuyeân vaøo ban toái tröôùc khi ñi nguû veà ñieàu

phaûi laøm hay phaûi traùnh, vôùi taát caû söï yeâu thöông chính laø chìa khoùa

cho söï tieán haønh toát vaø coù keát quaû cuûa ñôøi soáng vaø vieäc giaùo duïc

cuûa treû em”

305

noùi vôùi noù: - Con haõy ñoïc theo chuùng ta; vaø moïi söï xong

xuoâi.

Ñeå ñaûm baûo moïi söï ñöôïc an toaøn, nhaø beáp ñöôïc khoùa

laïi, vaø khoâng coøn ñöôïc môû ra cho ñeán saùng.

Ñoù laø caäu beù ñaàu tieân1 cuûa Nhaø Noäi Truù cuûa chuùng toâi.

Roài coù theâm moät em khaùc nöõa, roài laïi theâm nhöõng em

khaùc, nhöng vì thieáu nôi choán trong naêm ñoù, chuùng toâi

phaûi giôùi haïn ôû con soá hai em thoâi.2 Theá laø naêm 1847 ñaõ

troâi qua!

Nhaän thaáy raèng ñoái vôùi nhieàu em, moïi khoù nhoïc cuûa

chuùng toâi seõ uoång coâng neáu khoâng lo ñöôïc choã cö truù

cho caùc em, neân cha heát söùc lo lieäu ñeå thueâ laïi nhöõng

phoøng naøy, roài nhöõng phoøng khaùc [cuûa caên nhaø Pinardi],

duø cho phaûi chòu giaù caét coå. Nhôø theá maø ngoaøi nhaø noäi

truù ra, cha coøn coù theå baét ñaàu caùc lôùp bình ca vaø thanh

1 Don Bosco sau ñoù tìm cho em vieäc laøm. Heát muøa lao ñoäng em trôû

veà queâ. Chuùng ta khoâng coù caùi may maén ñöôïc bieát teân cuûa em.

2 Ñoù laø nhöõng ngöôøi ôû noäi truù vôùi Don Bosco maø khoâng phaûi traû

tieàn. Ngoaøi ra Don Bosco coøn cho caùc ngöôøi khaùc ôû noäi truù nhö:

Cha Carlo Palazzolo (xem chöông 16) vaø cha Pheâroâ Ponte (1821-

18920) traû moät vò 35 vaø vò kia 50 lire moãi thaùng. Trong tuaàn caùc vò

coù vieäc muïc vuï rieâng (Cha Ponte laø moät trong caùc tuyeân uùy cuûa Nöõ

Baù Töôùc Baroâloâ), vaø caùc ngaøi giuùp Nguyeän XaùÙ cuûa Don Bosco vaø

Chuùa Nhaät vaø caùc ngaøy leã. Vò noäi truù thöù ba laø chuûng sinh GB

Bertagna thuoäc Castelnuovoâ, traû cho Don Bosco 50 lire moãi thaùng.

Sau naøy ngaøi laøm giaùo sö tröôøng Ñaøo Taïo Caùc Giaùo Só vaø Giaùm

Muïc phuï taù Toârinoâ. Ngoaøi caùc vò noäi truù giaùo só naøy, Don Bosco coøn

nhaän em Alexander Pescarmona vaøo thaùng 10/1847. Boá cuûa em traû

cho Don Bosco haèng thaùng 55.5 lire vaø traû goïn vaøo ñaàu naêm.

306

16.4 Page 154

▲back to top

ca. Bôûi ñaây laø laàn ñaàu tieân (1845) coù caùc lôùp daïy aâm

nhaïc coâng coäng, vaø laàn ñaàu tieân aâm nhaïc ñöôïc daïy trong

caùc lôùp hoïc coù nhieàu hoïc sinh cuøng moät luùc, cho neân coù

moät söï tham döï raát ñoâng ñaûo.

Caùc nhaïc söï noåi tieáng Lu-y Rossi, Giuse Blanchi,1

Cerrutti2, Kinh só Lu-y Nasi3 ñeàu noùng ruoät ñeán moãi buoåi

chieàu döï caùc buoåi daïy nhaïc cuûa cha. Ñaây laø ñieàu ngöôïc

vôùi Phuùc AÂm noùi raèng hoïc troø khoâng theå hôn thaày ñöôïc,

trong khi cha khoâng bieát ñuû moät mi-li meùt cuûa taát caû

nhöõng gì maø caùc baäc thaày noåi tieáng kia bieát, cha laïi ñoùng

vai Tieán Só giöõa caùc vò ñoù. Ñaøng khaùc caùc vò ñeán ñeå

quan saùt xem phöông phaùp môùi ñöôïc thi thoá theá naøo, ñoù

laø phöông phaùp hieän nay ñöôïc thöïc haønh trong caùc nhaø

cuûa chuùng ta. Trong caùc thôøi gian quaù khöù moãi hoïc sinh

öôùc ao hoïc nhaïc, phaûi tìm cho mình moät thaày daïy nhaïc

daïy rieâng cho mình caùc baøi hoïc.

1 Giuse Blanchi keå töø naêm 1822 tham gia Hoäi Baûo Trôï Thaùnh giuse

taïi nhaø thôø Ñöùc Meï An Uûi. Ngaøi laø moät trong nhöõng ngöôøi tham döï

chieán dòch Moät Moùn Quaø Daønh Cho Ñöùc Cha Fransoâni vaøo naêm

1850.

2 Coù leõ laø nhaïc sö Giuse Cerrutti (? – 1869).

3 Kinh só Lu-y Nasi (1821-1897) ñaõ baét ñaàu laøm vieäc cho caùc

Nguyeän XaùÙ tröôùc khi laøm linh muïc. Ngaøi laø ñaïi dieän Ñöùc Toång

Giaùm Muïc chaêm lo cho caùc nöõ tu, vaø laø thuû ngaân Nhaø Thôø Chính

Toøa. Ngaøi noåi baät veà söï khoân ngoan, lòch thieäp vaø loøng ñaïo ñöùc, moät

nhaø giaûng thuyeát ñöôïc quí chuoäng, caùch rieâng trong caùc tuaàn ñaïi

phuùc muøa chay. Ngaøi laø moät trong hai vò linh muïc tröôùc ñaây ñaõ thöû

ñem Don Bosco tôùi Nhaø Thöông Ñieân!

307

MOÄT NGUYEÄN XAÙ NÖÕA

NGUYEÄN XAÙ THAÙNH LU-Y – CAÊN NHAØ MORETTA – ÑAÁT

CHUÛNG VIEÄN

Caøng quan taâm nhieàu ñeán vieäc coå xuùy vieäc daïy hoïc, thì

caøng taêng soá caùc hoïc sinh. Trong caùc ngaøy leã chæ coù moät

phaàn hoïc sinh coù theå qui tuï ôû trong nhaø thôø ñeå döï caùc

nghi thöùc thaùnh, hay coù theå tuï taäp taïi saân ñeå chôi. Cho

neân luoân luoân coù söï thoûa thuaän vôùi cha Borrelli,1 nhaèm

muïc ñích ñaùp öùng nhu caàu ngaøy moät taêng, thì moät

Nguyeän XaÙ Môùi ñöôïc môû taïi moät khu phoá khaùc cuûa

thaønh phoá. Ñaùp öùng cho coâng cuoäc naøy, chuùng toâi thueâ

moät nhaø nhoû taïi Porta Nuova [Coång Lôùn] treân con ñöôøng

Nhaø Vua, thöôøng ñöôïc goïi laø Con Ñöôøng Caây Tieâu

Huyeàn [Platani], laáy töø teân loaïi caây moïc ôû hai beân

ñöôøng.

Ñeå coù ñöôïc caên nhaø naøy, chuùng toâi phaûi chòu moät cuoäc

chieán khaù gaây caán vôùi nhöõng ngöôøi cöù truù taïi ñoù. Moät soá

caùc thôï giaët cö nguï taïi caên nhaø töôûng raèng taän theá ñeán

nôi khi hoï phaûi rôøi boû khu nhaø cuõ cuûa hoï. Nhöng chuùng

toâi söû duïng caùch tieáp caän nheï nhaøng vaø xuyeân qua vieäc

1 Luoân coù söï ñoàng yù cuûa caû hai linh muïc anh em hoï Murialdo vaø söï

chaáp thuaän cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc.

308

16.5 Page 155

▲back to top

ñeàn buø, chuùng toâi ñaõ coù theå giaûi quyeát vaán ñeà ñeå caùc

thaønh phaàn tham chieán khoâng ñi ñeán choã thuø nghòch cuøng

nhau.

Chuû khu ñaát vaø khu vöôøn nôi caùc treû em chôi laø Baø

Vaglienti; sau naøy baø ñeå Kî só Giuse Turvano ñöôïc

quyeàn höôûng thöøa keá. Tieàn thueâ nhaø laø 450 fraêng:

Nguyeän XaÙ ñöôïc goïi laø Nguyeän XaÙ Thaùnh Lu-y, moät

danh hieäu maø cho tôùi naøy vaãn coøn toàn taïi (1).

----------------------------------------------------------------------

(1) Nhaø thôø Gioan thaùnh söû1 hieän bao phuû leân choã coù

nhaø thôø, phoøng aùo vaø caên nhaø coång nhoû cuûa Nguyeän

XaùÙ Thaùnh Lu-y.

---------------------------------------------------------------------

Vieäc khai tröông Nguyeän XaÙ do cha vaø cha Borrelli chuû

trì ngaøy leã Ñöùc Meï Voâ Nhieãm naêm 1847. Coù moät söï

tham döï phi thöôøng cuûa caùc baïn treû taïi ñaây, nhôø vaäy maø

ñoäi nguõ quaù daøy ñaëc cuûa caùc baïn treû taïi Valñoáccoâ ñöôïc

giaõn ra. Vieäc ñieàu haønh Nguyeän XaùÙ naøy ñöôïc trao phoù

cho cha Giacinto Carpano; ngaøi laøm vieäc taïi ñaây vaøi naêm

hoaøn toaøn mieãn phí. Cuøng moät Noäi Qui ñöôïc bieân soaïn

1 Nhaø thôø Gioan thaùnh söû ñöôïc khôûi coâng vaøo naêm 1877, vaø môû ra

cho coâng chuùng vaøo naêm 1882. Nhaø thôø do kieán truùc sö Edoardo

Arborio Mella veõ vaø thi coâng theo kieåu Goâ-tích. Caùc Saleâdieng chuû

trì nhaø thôø naøy vaø ñieàu haønh moät Nguyeän XaùÙ xaàm uaát.

309

cho vieän Valñoáccoâ ñöôïc aùp duïng ôû Nguyeän XaùÙ Thaùnh

Lu-y maø khoâng caàn ñöa vaøo moät thay ñoåi naøo.

Trong cuøng naêm ño, ñeå ñaùp öùng öôùc muoán ñaùm ñoâng treû

xin ñöôïc vaøo noäi truù, chuùng toâi mua toaøn boä caên nhaø

Moretta. Nhöng trong khi khôûi coâng saép ñaët laïi caên nhaø

cho thích öùng vôùi nhu caàu cuûa chuùng toâi, chuùng toâi tìm

thaáy böùc töôøng khoâng coøn ñöùng vöõng nöõa. Bôûi theá chuùng

toâi xeùt thaáy toát hôn laø baùn laïi caên nhaø, nhaát laø khi giaù

mua ñöôïc ñeà nghò cho chuùng toâi khaù hôøi.1

Theá laø chuùng toâi thöïc hieän vieäc mua moät coâng ñaát

(3800m2) töø chuûng vieän Toârinoâ2, vaø taïi ñoù sau naøy seõ

xaây nhaø thôø Ñöùc Maria Phuø Hoä vaø khu nhaø maø nay chöùa

caùc xöôûng daïy ngheà cho caùc em hoïc ngheà cuûa chuùng toâi.

1 Mua caên nhaø Moretta naêm 1848 vôùi saân, vöôøn, caùnh ñoàng, naêm

1849 vaø 1850 sau khi ñaõ chia thaønh nhieàu phaàn, thì ñem baùn ñi, roài

naêm 1875 mua laïi toaøn boä cuøng mieáng ñaát beân caïnh.

2 Don Bosco mua cuûa chuûng vieän hai mieáng vöôøn vaø moät ñoàng coû.

Naêm 1851 baùn ñi moät phaàn, vaø naêm 1854 baùn ñi moät phaàn nöõa, vaø

laàn naøy cho cha Rosmini. Naêm 1863, ngaøi mua laïi phaàn ñaõ baùn cho

cha Rosmini, naêm 1873 mua laïi phaàn ñaõ baùn cho oâng Coriasco vaø

sau cuøng laø phaàn ñaõ baùn cho oâng Gioan Emanuel.

310

16.6 Page 156

▲back to top

NAÊM CAÙCH MAÏNG

1848 – TAÊNG SOÁ CAÙC EM THÔÏ VAØ LOÁI SOÁNG CUÛA CAÙC EM –

BAØI HUAÁN TÖØ TOÁI – NHÖÕNG NAÊNG QUYEÀN ÑÖÙC TOÅNG

GIAÙM MUÏC BAN – CAÙC TUAÀN LINH THAO NAÊM

Trong naêm ñoù nhöõng chuyeän chính trò vaø tinh thaàn daân

chuùng laø caû moät maøn kòch maø ta khoù coù theå tieân ñoaùn

tröôùc ñöôïc bieán chuyeån seõ ra sao.

Vua Carloâ Albertoâ ñaõ chaáp nhaän Hieán Phaùp1. Nhieàu

ngöôøi cho raèng vôùi Hieán Phaùp ñöôïc ban haønh, thì cuõng

cho pheùp ñöôïc laøm ñieàu toát hay xaáu tuøy theo yù höôùng

1 Boä luaät nhaø vua Albertoâ khaúng quyeát: “Khoaûn 1. Toân giaùo coâng

giaùo, toâng truyeàn vaø Roâma laø quoác giaùo duy nhaát. Caùc tín ngöôõng

hieän haønh khaùc ñöôïc khoan dung phuû hôïp vôùi luaät phaùp [… ].

Khoaûn 24. Taát caû daân chuùng trong vöông quoác, vôùi baát cöù danh

nghóa vaø caáp baäc naøo, ñeàu bình ñaúng tröôùc luaät phaùp. Taát caû ñeàu

ñöôïc höôûng ñoàng ñeàu caùc quyeàn daân söï vaø chính trò vaø ñöôïc tieáp

nhaän vaøo caùc traùch nhieäm daân söï vaø quaân ñoäi, ngoaïi tröø caùc luaät tröø

maø luaät xaùc ñònh”.

Saéc leänh cuûa nhaø vua kyù ngaøy 19-3-1848 tuyeân boá: “Caùc ngöôøi Do

thaùi ñöôïc höôûng keå töø ngaøy hoâm nay taát caû caùc quyeàn daân söï vaø khaû

naêng theo ñuoåi caùc caáp baäc hoïc haønh: khoâng coù gì thay ñoåi lieân

quan tôùi vieäc thöïc thi tín ngöôõng cuûa hoï, cuõng nhö tôùi caùc tröôøng hoïc

do hoï ñieàu haønh. Chuùng toâi huûy boû nhöõng gì ngöôïc vôùi luaät hieän

haønh”.

311

thaát thöôøng cuûa mình. Hoï döïa vaøo caâu khaúng ñònh noùi

ñeán vieäc giaûi phoùng caùc ngöôøi Do thaùi vaø caùc ngöôøi tin

laønh maø cho raèng khoâng coøn phaân bieät gì caû giöõa nhöõng

ngöôøi coâng giaùo vaø nhöõng ñaïo giaùo khaùc (1). Ñieàu aáy

ñuùng trong chính trò, nhöng khoâng ñuùng trong söï vieäc toân

giaùo (2).

(1) Ngaøy 20-12-1847 vua Carloâ Albertoâ nhaän ñöôïc

moät ñôn thænh caàu cuûa 600 ngöôøi coâng giaùo noåi

tieáng, sau ñoù nhaø vua ñaõ kyù vaøo ñaïo luaät giaûi

phoùng noåi tieáng maø chuùng ta noùi tôùi ôû ñaây.

(2) Trong thaùng 12- 1847 moät Thænh Nguyeän Thö

ñöôïc trình leân Vua Carloâ Albertoâ coù chöõ kyù cuûa

600 coâng daân noåi tieáng, phaàn ña soá laø caùc giaùo

só, xin leänh giaûi phoùng danh tieáng ñoù. Hoï trình

baøy caùc lyù do, nhöng hoï khoâng chuù troïng ñeán

caùc bieåu hieän laïc giaùo ñöôïc tìm thaáy beân trong

thæng nguyeän thö ñoù trong vaán ñeå veà toân giaùo.

Sau thôøi kyø ñoù, caùc ngöôøi Do thaùi ra khoûi khu ôû

cöôõng baùch1 cuûa hoï vaø trôû thaønh caùc ngöôøi chuû

sôû höõu haøng ñaàu. Coøn caùc ngöôøi tin laønh thì

buoâng caùi thaéng ñang haõm laïi söï taùo baïo cuûa hoï,

vaø cho daãu ôû giöõa chuùng ta, hoï raát ít veà con soá,

1 Khu cöôõng baùch ngöôøi Do Thaùi phaûi ñeán cö truù [ghetto] ñaõ phaùt

sinh do leänh cuûa Gioan di Nemours, ngöôøi nhieáp chính laõnh ñòa coâng

töôùc Savoia, vaøo naêm 1679. Caùc ngöôøi Do thaùi cö truù taïi Toârinoâ

phaûi boû caùc caên nhaø cuûa hoï vaø ñeán laäp cö taïi nôi ôû bieät laäp thuoäc

khu Nhaø Thöông Baùc Aùi. Vôùi ñaïo luaät môùi, hoï ñöôïc traû laïi quyeàn töï

do choïn nôi ôû cho mình.

312

16.7 Page 157

▲back to top

nhöng ñöôïc chính quyeàn daân chính naâng ñôõ, vaø

gaây haïi lôùn ñeán toân giaùo vaø ñeán neàn luaânlyù.1

--------------------------------------------------------------------

Trong khi ñoù moät thöù cuoàng nhieät ñaõ xaâm nhaäp vaøo taâm

trí cuûa chính caùc baïn treû; hoï tuï taäp laïi taïi caùc tuï ñieåm

khaùc nhau cuûa thaønh phoá, treân caùc con ñöôøng vaø caùc

quaûng tröôøng, vaø coi moïi lôøi sæ nhuïc vaø taán coâng choáng

laïi linh muïc hay choáng laïi toân giaùo laø moät ñieàu toát laønh.2

Cha ñaõ hôn moät laàn bò taán coâng taïi nhaø vaø treân ñöôøng

phoá. Moät hoâm trong khi cha daïy giaùo lyù, moät phaùt ñaïn töø

noøng suùng hoûa mai ñi qua loái cöûa soå, xuyeân thuûng aùo cha

giöõa caùnh tay vaø caïnh söôøn, vaø laøm hö moät choã lôùn nôi

töôøng. Laàn khaùc moät teân3 ñöôïc khaù nhieàu ngöôøi bieát tôùi,

1 Nhöõng ngöôøi tin laønh ñaây laø nhöõng ngöôøi Valñeâ. Hoï nhieät tình vôùi

Kinh Thaùnh. Caùc Hoäi Truyeàn giaùo cuûa Thuïy só, Ñöùc vaø Anh taøi trôï

quaûng ñaïi cho hoï. Hoï ñaëc bieät nhaém giôùi treû laøm ñoái töôïng thu naïp

caùc taân tín ñoà. Cha Cafasso ñaõ töøng nhaän ñònh vôùi Don Bosco: “Thaùi

ñoä cuûa chính quyeàn baûo veä cho ho ïtheo ñaïo luaät giaûi phoùng treân tuy

laø chòu aûnh höôûng cuûa cuoäc caùch maïng Phaùp, nhöng thöïc khoâng phaùt

xuaát töø thaùi ñoä chuû yù choáng coâng giaùo.”

2 Thaùi ñoä choáng ñoái giaùo só ñöôïc coi laø moät thöù thöû nghieäm ñeå tìm ra

söï taän taâm vôùi muïc tieâu thoáng nhaát Nöôùc YÙ vaø vôùi löông taâm caù

nhaân.

3 Coù leõ Don Bosco muoán noùi ñeán chuyeän nhö theá naøy: “Moät hoâm ôû

loái coång ñi vaøo saân, moät thanh nieân tieán vaøo Nguyeän XaùÙ, (anh ta ñaõ

qua tuaàn phoøng vôùi chuùng toâi taïi Giaveno vaø thuoäc vaøo haïng lôùn

tuoåi, tay mang moät thanh saét nhoïn. Anh ta ñaõ bò baùn cho nhöõng

ngöôøi tin laønh, vaø trong nhoùm nhöõng keû la heùt môøi Don Bosco uoáng

röôïu, vaø Don Bosco ñaõ löu yù cho chuùng toâi veà haïnh kieåm cuûa anh ta

khi anh ta môùi tôùi Nguyeän XaùÙ, cha nghó laø anh ta tôùi ñeå laøm chuùng

ta haõi sôï. Vöøa thaáy anh ta, moät ngöôøi baïn ñaõ baùo cho toâi. Toâi theo

313

trong khi cha ñang ôû giöõa ñaùm ñoäng caùc treû em, thì haén

caàm moät con dao gaêm daøi ñaõ taán coâng cha ngay giöõa

ban ngaøy. Vaø thaät laø moätpheùp laï neáu cha ñaõ coù theå voäi

vaõ chaïy troán vaø aån mình taïi phoøng cuûa cha. Cha giaùo sö

Borrelli cuõng nhôø moät chuyeän laï luøng maø troán thoaùt khoûi

moät cuù suùng luïc vaø nhöõng cuù ñaâm dao vaøo moät luùc maø

ngaøi bò nhaän laàm laø moät keû khaùc.Vaø bôûi ñaáy raát khoù

khaéc phuïc moät giôùi treû thaû buoâng nhö vaäy. Trong söï ñieân

ñaûo cuûa caùc yù töôûng vaø tö töôûng, thì vöøa khi chuùng toâi coù

theå coù theâm ñöôïc nhöõng phoøng môùi, laø taêng leân ngay con

soá cuûa caùc hoïc troø thôï, ñaõ leân tôùi möôøi laêm ngöôøi, vaø taát

caû ñeàu naèm trong dieän caùc em bò boû rôi vaø ñang gaëp

nguy hieåm lôùn nhaát. Ñoù laø vaøo naêm 1847.

Tuy nhieân coù moät khoù khaên lôùn. Trong khi chöa coù ñöôïc

caùc xöôûng trong vieän, caùc hoïc troø cuûa chuùng toâi phaûi ñi

laøm vieäc vaø hoïc taïi Toârinoâ, vôùi caùi nguy haïi lôùn veà luaân

lyù, bôûi vì caùc beø baïn maø chuùng gaëp gôõ, nhöõng lôøi leõ maø

chuùng nghe, vaø ñieàu maø chuùng thaáy, laøm cho ra voâ boå taát

caû nhöõng gì chuùng toâi ñaõ daïy vaø ñaõ noùi cho chuùng taïi

Nguyeän XaÙ.

Keå töø ñoù cha baét ñaàu noùi moät baøi giaûng raát ngaén vaøo

ban chieàu1 sau kinh nguyeän vôùi muïc ñích dieãn giaûng hay

doõi anh ta, laïi gaàn anh ta vaø noùi nöûa naïc nöûa môõ khieán anh ta thaáy

chaúng aên thua gì roài boû ra veà” (ASC A 1020806 Hoài Kyù cuûa G.

Brosio).

1 Nay Vieät Nam chuùng ta quen goïi laø “huaán töø toái”. Trong cuoán

“Söùc maïnh cuûa neàn giaùo duïc toát…” do Don Bosco vieát, coù lôøi: “Con

Pheâroâ beù nhoû cuûa meï, con haõy keå cho meï nghe vaøo moïi buoåi toái

ñieàu caùc baïn con ñaõ noùi vôùi con trong ngaøy. Nhôø ñoù meï seõ luoân coù

314

16.8 Page 158

▲back to top

cuûng coá moät vaøi chaân lyù maø chaúng may do maïo hieåm

chuùng ñaõ bò noùi choáng laïi vaøo thôøi gian ban ngaøy. Ñieàu

ñaõ xaåy ra cho caùc hoïc troø thôï, cuõng ñaùng than phieàn cho

caû caùc em hoïc sinh. Bôûi vì chuùng ñöôïc chia thaønh caùc

lôùp khaùc nhau, nhöõng em hoïc cao hôn (caùc em theo hoïc

caùc lôùp vaên phaïm) phaûi ñi ñeán hoïc vôùi giaùo sö

Bonzanino,1 coøn caùc em hoïc caùc lôùp vaên chöông thì tôùi

vôùi giaùo sö linh muïc Mattheâu Picco.2 Ñoù laø nhöõng

tröôøng lôùp toát nhaát, nhöng ñöôøng ñeå ñi, veà thì thöïc laø ñaày

caùc söï nguy hieåm. Naêm 1856 coù lôïi theá lôùn laø caùc lôùp

hoïc vaø caùc xöôûng hoïc ngheà ñaõ ñöôïc thieát laäp vónh vieãn

taïi nhaø Nguyeän XaùÙ.3

Trong thôøi ñieåm ñoù xuaát hieän moät söï ñaûo ñieân caùc yù

töôûng vaø haønh ñoäng, khieân baûn thaân cha cuõng khoâng theå

tin töôûng ôû nhöõng ngöôøi giuùp vieäc;4 cho neân moïi coâng

theå cho con nhöõng lôøi khuyeân toát veà caùi con phaûi laøm, vaø veà caùi con

phaûi traùnh” (OE VI 282-287).

1 Carlo Giuse Bonzanino (? – 1888), giaùo sö, coäng taùc vieân

saleâdieâng, töø naêm 1837 ñaõ môû tröôøng tö cho caùc em caáp II, raát gaàn

nhaø thôø thaùnh Phanxicoâ Assisi.

2 Cha Mattheâu Picco (1812-1880) ñieàu haønh moät tröôøng tö cho caùc

hoïc sinh caáp III. Ngaøi cuõng coù bieät thöï-nhaø rieâng ñeå phuï ñaïo theâm

cho caùc em.

3 Taïi Valñoáccoâ naêm 1853 môû xöôûng daïy laøm daøy vaø may caét may,

naêm 1854 môø xöôûng ñoùng saùch, naêm 1856 xöôûng moäc, naêm 1862

xöôûng haøn, nguoäi vaø xöôûng in. Vaø khi aáy soá noäi truù ñaõ leân ñeán 150,

trong ñoù coù caû Ñaminh Savio ñi hoïc lôùp vôùi thaày giaùo sö Pico!

4 Trong “Vaøi doøng lòch söû veà Tu Hoäi Thaùnh Phanxicoâ Saleâ vaø caùc

ñieàu coù lieân heä caàn ñöôïc laøm saùng toû” (Rome: Poliglotta, 1874),

Don Bosco vieát:

Trong naêm ñoù (1848, moät cao traøo soâi ñoäng choáng laïi caùc doøng tu,

choáng laïi haøng giaùo só vaø toaøn theå quyeàn bính cuûa Hoäi Thaùnh noùi

315

vieäc noäi chính ñeå do chính cha vaø meï cha laøm. Laøm beáp,

chuaån bò baøn aên, queùt doïn, cheû cuûi, caét may quaàn , aùo sô

mi, aùo gi-leâ, khaên aên, khaên taém, taám traûi baøn, taám ñra

cuõng nhö vieäc may vaù laïi ñoà ñaïc; ñoù laø nhöõng chuyeän

thuoäc phaän söï cuûa cha1. Nhöng nhöõng chuyeän naøy laïi trôû

thaønh raát coù lôïi veà maët luaân lyù, bôûi vì cha coù theå raát

thuaän lôïi ngoû vôùi caùc thanh thieáu nieân moät lôøi khuyeân

hay moät lôøi thaân aùi trong khi phuïc vuï cho chuùng baùnh aên,

chaùo huùp, hay nhöõng vieäc töông töï.

chung. Moät tieáng la heùt giaän döõ vaø khinh bæ ñoái vôùi toân giaùo khieán

cho ngöôøi treû quay maët khoûi neân luaân lyù, loøng ñaïo ñöùc, vaø do ñoù

khoûi ôn goïi. Caùc doøng tu bò phaân taùn, caùc linh muïc bò cöôøi nhaïo, moät

soá bò boû tuø, soá khaùc bò ñaøy aûi. Vaäy, cöù nhaân loaïi maø noùi, laøm sao coù

theå vun troàng caùc ôn goïi?

Vaøo thôøi ñoù, Thieân Chuùa cho cha bieát moät loaïi löïc löôïng môùi (a new

kind of army) ngaøi muoán tuyeån binh, khoâng phaûi laáy töø caùc gia ñình

giaøu sang, vì ña soá hoï göûi con caùi vaøo caùc tröôøng coâng hay caùc hoïc

ñöôøng lôùn nôi maø moïi loaïi tö töôûng, moïi khuynh höôùng tôùi chöùc linh

muïc sôùm bò boùp ngheït. Nhöõng ngöôøi laøm vieäc vôùi thuoàng vaø buùa seõ

ñöôïc choïn ñeå chieám nhöõng choã vinh quang cuûa nhöõng ngöôøi seõ tieán

ñeán chöùc linh muïc.”

Ñoù chính laø ñieàu Don Bosco seõ laøm taïi Nguyeän XaÙ.

Ngaøi so saùnh Tu Hoäi môùi cuûa ngaøi vôùi moät quaân ñoaøn. Ngaøi ngöôõng

moät doøng teân, vaø ngaøi möôïn teân goïi cuûa hoï: “Ñoaøn Ñoäi ” ñeå ñaët teân

cho caùc ngöôøi suøng moät thaùnh Lu-y cuûa ngaøi, vaø sau naøy laø caùc

ngöôøi suøng moät Ñöùc meï Voâ Nhieãm, suøng moät Thaùnh Theå. Neân ñuùng

lyù ta phaûi dòch töø “Compania” baèng danh xöng chính xaùc: Ñoaøn

thaùnh Lu-y, Ñoaøng Thaùnh Theå, Ñoaøn Ñöùc Meï Voâ Nhieäm”!

1 Don Bosco thuû laõnh, cha, thaày vaø laø baïn cuûa caùc baïn treû ngheøo

khoå, thieáu giaùo duïc, lôùn coù, nhoû co,ù thaät vaát vaû vaø ñaày gian lao,

nguy hieåm, tính caû ñeán caùc ñe doïa tôùi tính maïng, cho tôùi töøng coâng

vieäc beáp nuùc, khaâu vaù, queùt doïn. Cha thaùnh ñaõ hy sinh bieát maáy,

hôn caû moät ngöôøi boá meï thaät trong ñôøi soáng gia ñình!

316

16.9 Page 159

▲back to top

Sau ñoù vì nhaän thöùc ñöôïc nhu caàu phaûi coù moät vaøingöôøi

naøo ñoù ñeán giuùp ñôõ cho cha trong nhöõng chuyeän trong

nhaø vaø hoïc ñöôøng taïi Nguyeän XaÙ, neân cha baét ñaàu ñem

moät vaøi em veà mieàn queâ, vaø ñem nhöõng em khaùc ñi nghæ

vôùi cha taïi Castelnuovoâ,1 queâ höông cuûa cha, ngöôøi thì

duøng böõa tröa vôùi cha, ngöôøi thì toái ñeán hoïc ñoïc hay vieát

moät caùi gì ñoù, nhöng luoân luoân vôùi muïc tieâu laø coáng hieán

moät phöông thuoác giaûi ñoäc choáng laïi caùc quan nieäm chöùa

noïc ñoäc maø caùc em ñaõ bò nhieãm trong ngaøy. Ñoù laø vieäc

xaåy ra ít nhieàu thöôøng xuyeân keå töø 1841 ñeán 1848. cha

cuõng duøng ñeán taát caû caùc phöông thöùc ñeå theo ñuoåi moät

muïc tieâu ñaëc bieät cuûa cha, ñoù laø tìm hieåu, bieát ñöôïc vaø

choïn löïa moät vaøi ngöôøi coù caùc tö theá vaø khuynh höôùng

1 Töø naêm 1847 ñeán 1864 (17 naêm trôøi), Don Bosco lieân tuïc ñöa caùc

em ñi daïo píc níc veà queâ höông Becchi, taïi nhaø vaø vuøng xöù xôû queâ

höông Castelnuovoâ cuûa ngaøi. Luùc ban ñaàu thì ít hoïc sinh, nhöng daàn

daàn ñoâng hôn, laàn choùt con soá leân tôùi 100 em. Ñoù laø cuoäc ñi daïo

huøng vó, mang theo caû daøn keøn ñoáng, vaø hoaøn toaøn ñi boä, höôûng

khoâng khí ngoaøi trôøi, caùc böõa aên noàng aám vôùi daân ñòa phöông, mieàn

queâ, caùc cha xöù, vaø tham gia caùc dòp haùt leã, dieãn vaên ngheä quaàn

chuùng. Tình huynh ñeä, cha con naåy sinh nieàm vui quyeán luyeán beân

nhau, vaø laøm phaùt sinh caùc ôn goïi. Trong moät cuoäc ñi daïo, Don

Bosco tieáp nhaän Cagliero, roài dòp khaùc tieáp nhaän Ñaminh Savioâ, roài

moät dòp khaùc tôùi caû Morneâseâ vaø tieáp nhaän ñoäi nguõ ñaàu tieân Caùc Con

Ñöùc Meï Voâ Nhieãm laø tieàn thaân cuûa Caùc Nöõ Tu Saleâdieâng, Con Ñöùc

Meï Phuø Hoä, FMA. Don Bosco keå chuyeän queâ höông cho caùc em,

vieáng moä Lu-y Coâmoâloâ, vaø sau naøy khi Ñaminh Savio qua ñôøi, caùc

baïn luoân nhôù ñeán vieáng moä baïn Savio vaø traøo nöôùc maét! Bieát bao söï

thaùnh thieän, tình caûm gia ñình, tình cha con, söï gaén boù trong taäp theå

ñeå daán thaân cho Giaùo Hoäi, Xaõ Hoäi phaùt sinh töø caùc cuoäc ñi daïo naøy.

Naêm 1865, Don Bosco ñaõ 50 tuoåi, vôùi gaùnh naëng cuûa nhieäm vuï vaø

yeáu nhoïc, ngaøi khoâng coøn ñi píc níc xa cuøng caùc ban treû ñöôïc nöõa!

317

veà ñôøi soáng chung, vaø ñoùn nhaän caùc em ôû vôùi cha taïi

nhaø.

Cuõng theo ñuoåi cuøng moät muïc ñích nhö vaäy, trong naêm

1848 cha ñaõ thöû nghieäm moät thöù linh thao.1 Cha tieáp ñoùn

khoaûng 50 em trong nhaø Nguyeän Xaù; chuùng ñeàu duøng

böõa vôùi cha; nhöng khoâng coù giöôøng cho moïi ngöôøi, neân

moät soá phaûi trôû veà nhaø nguû ñeå ñeán saùng hoâm sau thì trôû

laïi. Vieäc ñi ñeán vaø trôû veà nhaø vaøo caû ban saùng laãn ban

chieàu coù nguy cô laøm maát heát nhöõng lôïi ích caùc em thu

löôïm ñöôïc töø caùc baøi giaûng vaø caùc baøi huaán ñöùc thöôøng

coù ñöôïc trong dòp ñoù. Tuaàn linh thao baét ñaàu töø chieàu

Chuùa nhaät vaø keát thuùc vaøo chieàu thöù baåy. Linh thao nhö

vaäy thaønh coâng khaù toát. Nhieàu em maø cha ñaõ laøm vieäc

trong moät thôøi gian daøi ñeå giuùp ñôõ nhöng voâ ích, ñaõ daán

thaân moät caùch thöïc söï vaøo moät ñôøi soáng nhaân ñöùc. Moät

vaøi em ñaõ trôû thaønh tu só, nhöõng em khaùc thì ôû laïi ngoaøi

ñôøi, nhöng ñaõ trôû thaønh caùc taám göông trong vieäc tham

döï thöôøng xuyeân sinh hoaït Nguyeän XaùÙ (1)

(1) Arnaud Giacinto, Sansoldi, caû hai ñaõ qua ñôøi;

Giuse Buzzetti, Nicola Galesio; Gioan

Constantino, ñaõ qua ñôøi; Giacoâbeâ Cerrutti, ñaõ

qua ñôøi; Carlo Gastini, Gioan Gravano; Ñaminh

1 Don Bosco laø ngöôøi khai sinh tuaàn linh thao hay tuaàn phoøng cho

caùc thôï treû. Cha giaûng phoøng vaøo dòp naøy laø cha Federico Albert

(1820-1876), tuyeân uùy taïi cung vua, sau ñoù laø cha xöù taïi Toârinoâ vaø

Lanzo. Ngaøi saùng laäp moät doøng nöõ caùc sô Ñöùc Meï Voâ Nhieãm cuûa

thaùnh Vinh sôn, vaø qua ngaøi, ngöôøi saleâdieâng ñaõ môû moät tröôøng taïi

Lanzo. Ngaøi ñöôïc phong chaân phöôùc naêm 1984.

318

16.10 Page 160

▲back to top

Borgialli, ñaõ qua ñôøi: Taât caû1 nhöõng ngöôøi naøy

ñeàu ñöôïc ghi danh vaøo soá nhöõng ngöôøi thöïc haønh

1 Giacinto Arnaud (1826-?) vaøo Nguyeän XaùÙ Valñoáccoâ naêm 1847 vaø

ra khoûi Nguyeän XaùÙ thaùng 2/1856.

Carlo Gastini (183201902), hoïc ngheà caét toùc, Don Bosco gaëp caäu

naêm 1843 vaø ñaõ lieàu ñeå cho caäu beù thöû cao raâu laàn ñaàu tieân. Sau

naøy oâng ñaõ thuù nhaän vôùi cha Francesia: “Don Bosco ñaõ thoaùt khoûi

löôõi dao caïo raâu cuûa toâi gioáng nhö oâng thaùnh Bartoâloâmeâoâ!” (Oâng

thaùnh Bartoâloâmeâoâ laø ngöôøi ñöôïc coi laø cheát trong khi bò seûo thòt

soáng). Gioáng nhö Buzzetti, caäu ñöôïc coi laø moät trong boán hoïc sinh

höùa heïn nhaát. Gastini laø ngöôøi ñaàu tieân coù yù töôûng thaønh laäp Hoäi

Caùc Cöïu Hoïc Sinh Don Bosco vaøo naêm 1870. Caäu ñöôïc coi laø ngöôøi

haùt rong cuûa Don Bosco, vì gioïng tuyeät dieäu vaø taøi ngaâm thô, moät

bieät taøi dieãn taû caùc tình caûm dòu daøng. Oâng thöôøng haùt ñieäp khuùc:

Io devo vivere/ per settan’ anni

A me lo disse/ Papaø Gioavanni

Dòch laø:

Toâi phaûi soáng / tôùi 70 naêm

Chính cha Gioan / töøng ñaõ noùi cho toâi!

Oâng cheát 28-1-1902, moät ngaøy sau khi oâng ñaõ ñaït ñeán 70 tuoåi!

Gioan Costantino, hoïc sinh noäi truù coù traû phí cuûa Nguyeän Xaù trong

naêm 1849.

Carlo Gastini (1833-1902), moà coâi cha, vaøo Nguyeän XaùÙ naêm 1848,

laø moät trong boán hoïc sinh coù trieån voïng maø Don Bosco cho ñi hoïc

vôùi hy voïng caäu seõ giuùp ngaøi sau naøy. Naêm 1856, caäu tìm ñöôïc vieäc

laøm beân ngoaøi vaø laáy vôï. Naêm 1861 trôû laïi laøm vieäc vôùi Don Bosco.

Naêm 1870 oâng laø moät trong nhöõng saùng laäp vieân Hoäi Cöïu Hoïc Sinh

Don Bosco.

Gioan Gravano, chuû tieäm buoân, tham gia Hoäi Vinh Sôn taïi Valñoáccoâ

vaøo naêm 1858 (Xem ASC E 582 Bieân baûn cuoäc hoïp cuûa Hoäi Vinh

Sôn)

Ñaminh Gorgialli: Coù theå ñuùng ra laø Roberto Borgialli, hoïc sinh

Nguyeän Xaù thôøi coøn hoïc giaùo lyù taïi Nhaø thôø Thaùnh Phanxicoâ Assisi,

hoäi vieân Hoäi Ñoaøn thaùnh Lu-y, noäi truù taïi Nguyeän XaÙ, coù vieát cho

Don Bosco moät laù thöù vaøo naêm 1867. Neáu ñuùng vaäy, thì caäu laø con

319

cuoäc linh thao ñaàu tieân laøm vaøo naêm aáy vaø hoï ñaõ

toû ra luoân luoân laø nhöõng Kitoâ höõu toát.

--------------------------------------------------------------------

Veà chuyeän naøy seõ ñöôïc noùi ñeán rieâng ra trong lòch söû Tu

Hoäi Saleâdieâng.

Trong naêm ñoù moät soá caùc cha xöù, caùch rieâng laø cuûa caùc

xöù Borgodora, Carmine, Thaùnh Augustino, ñaõ chuyeån

leân Ñöùc Toång Giaùm Muïc nhöõng lôøi than phieàn môùi laø

taïi sao laïi cho cöû haønh caùc bí tích taïi caùc Nguyeän XaÙ.

Trong dòp naøy, Ñöùc Toång Giaùm Muïc ñaõ ban moät saéc

leänh qua ñoù ngaøi ban cho ñaày ñuû caùc naêng quyeàn ñeå

chuaån bò vaø giôùi thieäu caùc treû em nhaän laõnh Bí tích theâm

söùc, nhaän laõnh Mình Thaùnh Chuùa vaø hoaøn thaønh luaät

buoäc xöng toäi muøa chay ñeå möøng Phuïc Sinh cho taát caû

nhöõng ai lui tôùi caùc Nguyeän Xaù cuûa chuùng toâi. Ngaøi cuõng

taùi ban cho naêng quyeàn ñöôïc cöû haønh baát cöù nghi thöùc

toân giaùo naøo ñaõ töøng ñöôïc cöû haønh taïi caùc giaùo xöù. Ñöùc

Toång Giaùm Muïc noùi: Caùc nhaø thôø [Nguyeän XaÙ] naøy ñoái

vôùi caùc treû em xa laï vaø bò boû rôi seõ chính laø caùc nhaø thôø

giaùo xöù trong thôøi gian caùc em coøn ôû laïi taïi Toârinoâ!

cuûa Ñaminh Borgialli, sinh taïi Favria, qua ñôøi taïi Toârinoâ naêm 1866

vaøo tuoåi 69. Don Bosco coù theå ñaõ laáy teân cha maø vieát thay cho teân

cuûa con!

320

17 Pages 161-170

▲back to top

17.1 Page 161

▲back to top

CAÙC CÖÛ HAØNH TOÂN GIAÙO

TIEÁN BOÄ TRONG AÂM NHAÏC - CUOÄC RÖÔÙC ÑÖÙC MEÏ AN UÛI -

PHAÀN THÖÔÛNG TÖØ THAØNH PHOÁ VAØ TÖØ CAÙC TRÖÔØNG CHO

NHÖÕNG NGÖÔØI NGHEØO - THÖÙ NAÊM TUAÀN THAÙNH - NGHI

THÖÙC RUÛA CHAÂN.

Nhöõng nguy hieåm maø caùc baïn treû gaëp phaûi veà maët toân

giaùo cuõng nhö veà luaân lyù, ñoøi hoûi nhöõng noã löïc lôùn lao

hôn ñeå baûo toaøn chuùng. Trong caùc lôùp toái cuõng nhö

chöông trình daïy hoïc ban ngaøy, chuùng toâi xeùt thaáy ngoaøi

caùc lôùp hoïc thanh nhaïc, caàn phaûi theâm caùc lôùp daïy pianoâ

vaø döông caàm, cuõng nhö caùc lôùp daïy caùc duïng cuï aâm

nhaïc khaùc. Theá laø cha boãng nhieân trôû thaønh thaày daïy

thanh nhaïc vaø nhaïc cuï, keå caû pianoâ laãn döông caàm maø

khoâng bao giôø ñaõ töøng laø hoïc troø. YÙ muoán toát boå sung

ñöôïc cho moïi söï.

Sau khi ñaõ chuaån bò moät nhoùm coù gioïng haùt trong hay

nhaát, caùc em baét ñaàu ñi thao dieãn taïi Nguyeän XaùÙ, roài

khaép Toârinoâ, Rivoli, Moncallieri1, Chieri vaø caùc nôi

khaùc. Kinh só Lu-y Nasi, Tieán só Micae Chiatellino2 raát

1 Moncalieri laø Nöõ Tu Vieän doøng kín Carmeâloâ. Caùc sô tuoåi cao ñaõ

laøm chöùng Don Bosco cuøng caùc em tinh nghòch cuûa ngaøi ñaõ ñeán haùt

trong nhaø nguyeän cuûa tu vieän (ASC, thö cuûa sô Leonilda cuûa Tu

vieän Ñöùc Meï Maân Coäi – Ferreira, 23-10-1989).

321

vui loøng huaán luyeän cho caùc nhaïc só cuûa chuùng toâi vaø ñi

theo hoï, ñieàu khieån hoï trong caùc cuoäc bieåu dieãn coâng

coäng trong caùc xöù khaùc nhau; bôûi leõ cho tôùi luùc ñoù ngöôøi

ta chöa töøng nghe thaáy caùc ñoäi ñoàng ca gioïng sopranoâ

haùt theo daøn nhaïc, khi thì coù nhöõng ñôn ca, khi thì nhöõng

song ca, khi thì caû ñoäi taïo neân moät caùi gì hoaøn toaøn môùi

meû, khieán khaép nôi ñeàu baøn luaän veà aâm nhaïc cuûa chuùng

toâi, vaø thi nhau tranh thuû cho coù ñöôïc caùc ca só cuûa chuùng

toâi ñeán haùt. Hôn nöõa kinh só Lu-y Nasi, tieán só Micae

Chiatellino1 coøn laø hai vò daãn daét cuûa Hoäi yeâu nhaïc môùi

khai sinh cuûa chuùng toâi.

Haèng naêm chuùng toâi thöôøng thöïc hieän moät nghi leã thaùnh

taïi nhaø thôø Ñöùc Meï An Uûi, nhöng trong naêm naøy, chuùng

toâi tôùi ñoù haønh höông trong moät cuoäc röôùc phaùt xuaát töø

Nguyeän Xaù. Caùc baøi haùt treân ñöôøng, cuõng nhö ca nhaïc

trong nhaø thôø ñaõ loâi cuoán moät ñoaøn luõ ñoâng ñaûo daân

chuùng. Chuùng toâi cöû haønh thaùnh leã, leân röôùc leã, sau ñoù

cha giaûng moät baøi giaûng nhoû nhaân cô hoäi ñoù trong moät

nhaø nguyeän döôùi loøng ñaát, vaø roài sau cuøng Caùc Tu Só

Taän Hieán Cho Ñöùc Meï Maria2 baát ngôø ban cho chuùng toâi

moät böõa saùng taïi khu daønh rieâng cuûa Ñeàn Thôø.

1 Tieán só Micae Chiatellino (1822-1901) vaøo chuûng vieän Toârinoâ laø

ngöôøi ñaùnh ñaøn organoâ trong nhaø thôø. Chòu chöùc linhmuïc naêm 1845,

hoïc taïi Hoïc Vieän giaùo só nhöõng naêm 1845-1847. Taïi Nguyeän XaùÙ,

ngaøi saên soùc nhöõng em lôùn vaø daïy aâm nhaïc. Ngaøi cung caáp tieàn cho

caùc em ngheøo, vaø mua töø Don Bosco nhieàu ñôït saùch baùo.

2 Caùc Tu só Taän Hieán Cho Ñöùc Maria coi soùc thaùnh ñöôøng Ñöùc Meï

An Uûi töø 1834 ñeán 1855. Doøng ñöôïc laäp naêm 1816, vaø cha Pio

Brunone Lanteri sôùm laøm Beà Treân nhaø doøng. Doøng lo ñaøo taïo haøng

322

17.2 Page 162

▲back to top

Döôùi hình thöùc ñoù chuùng toâi ñaõ baét ñaàu vöôït thaéng söï caû

neå, caùc baïn treû ñaõ tuï taäp laïi ñöôïc, vaø coù caùc cô hoäi ñeå

laøm thaám nhaäp moät caùch thaän troïng nhaát tinh thaàn luaân

lyù, tinh thaàn toân troïng quyeàn bính, vaø vieäc naêng tham döï

caùc bí tích. Nhöng nhöõng caùi môùi ñoù ñaõ taïo moät tieáng

ñoàn gheâ gôùm.

Cuõng trong naêm ñoù Hoäi Ñoàng Thaønh Phoá Toârinoâ cöû moät

phaùi ñoaøn goàm Kî Só Pheâroâ Ropolo mieàn Capello goïi laø

Moncalvo, vaø uûy nhieäm Dupreâ1ø ñeán xaùc nhaän laïi nhöõng

ñieàu tieáng ñoàn thoåi chæe neâu leân moät caùch mô hoà. Phaùi

ñoaøn raát maõn nguyeän; vaø sau khi ñaõ laøm baûn töôøng trình

hôïp lyù, thì moät saéc leänh ban thöôûng 1000 fraêng2 ñöôïc ban

haønh vôùi lôøi leõ raát laø eâm aùi. Tuø naêm ñoù Hoäi Ñoàng Thaønh

Phoá ban moät trôï caáp haèng naêm luoân ñöôïc trao cho tôùi

naêm1878. Chính trong naêm ñoù, ngöôøi ta ñaõ caét boû ñi moùn

tieàn 300 fraêng maø caùc vò Cai Quaûn Khoân Ngoan Cuûa

Thaønh Phoá Toârinoâ ñoù ñaõ döï truø ngaân saùch nhaèm cung

öùng ñeøn saùng cho tröôøng hoïc ban toái vì lôïi ích cuûa caùc

con em cuûa daân chuùng.

giaùo só, giaûng ñaïi phuùc, phoå bieán saùch toát vaø choáng laïi caùc traøo löu

sai laïc.

1 Caû ba vò laø nhöõng uûy vieân cuûa uûy ban soà soá kieám tieàn cho vieäc xaây

döïng nha øthôø thaùnh Phanxicoâ Saleâ cuûa Don Bosco. Oâng Pheâroâ

Ropolo laø ngöôøi chuû ngheà laøm ñoà saét, oâng Gabrien Capello laø chuû

tieäm baøn gheá, töøng daïy cho caùc thôï döôùi quyeàn oâng ñoà hoïa, soá hoïc

vaø ñòa lyù.

2 Löu yù moät lire [Don Bosco goïi laø fraêng] töông döôûng vôùi moät ngaøy

löông cuûa moät ngöôøi thôï, khoaûng 30.000 ñvn. Khi Don Bosco maát ñi

moùn tieàn trôï caáp 300 lire töø chính quyeàn moãi naêm, ngaøi maát ñi moät

moùn tieàn lôùn (10.000.000 ñvn) ñeå nuoâi treû, neân ngaøi haún raát ñau soùt,

maø noùi qua noùi laïi maáy laàn trong Hoài Kyù Nguyeän XaùÙ.

323

Coâng Cuoäc Giaùo Huaán Giôùi Aên Xin ñaõ döïa theo phöông

phaùp cuûa chuùng toâi, maø du nhaäp caùc lôùp toái vaø caùc lôùp

aâm nhaïc, cuõng göûi moät phaùi ñoaøn ñöùng ñaàu laø Kî só

Gonella ñeán thaêm chuùng toâi. Nhö daáu toû söï haøi loøng,

phaùi ñoaøn ñaõ ban cho chuùng toâi phaàn thöôûng moät ngaøn

fraêng.

Haèng naêm vaøo thöù naêm tuaàn thaùnh, chuùng toâi cuõng

thöôøng cuøng nhau ñi vieáng caùc baøn thôø ñaët mình thaùnh laø

bieåu töôïng nôi baét giöõ Chuùa Gieâsu.1 Nhöng vì haäu quaû

cuûa nhöõng lôøi dieãu côït maø chuùng toâi cuõng muoán noùi laø

nhöõng lôøi khinh bæ,2 neân khoâng ít ngöôøi khoâng daùm cuøng

ñi tham döï vôùi caùc anh em ñoàng baïn cuûa hoï. Chính ñeå

khích leä maïnh meõ hôn caùc baïn thanh thieáu nieân haõy

khinh thöôøng söï caû neå, maø naêm ñoù laàn ñaàu tieân chuùng toâi

thöïc hieän cuoäc ñi vieáng Chuùa baèng moät cuoäc röôùc, vöøa

ñi vöøa haùt Meï Ñöùng Ñoù [Stabat] vaø Laïy Chuùa, Xin

Thöông Xoùt Chuùng Con [Miserere]. Theá laø ngöôøi ta thaáy

raát nhieàu caùc em thuoäc moïi löùa tuoåi vaø moïi hoaøn caûnh

soáng, ñua nhau tham gia vaøo ñoäi nguõ chuùng toâi. Moïi söï

ñeàu tieán haønh moät caùch thöù töï lôùp lang vaø yeân laønh.

1 Xöa kia leã thöù naêm tuaàn thaùnh vaøo ban saùng. Sau ñoù laø ghi vieäc

canh thöùc cuøng Chuùa Gieâsu bò baét giöõ. Mình Thaùnh ñöôïc ñöa tôùi baøn

thôø caïnh, vôùi ñeøn neán saùng tröng vaø hoa laù. Tín höõu tôùi thaêm vieáng

Ñöùc Gieâsu bò baét giöõ. Don Bosco söû duïng töø ngöõ “moä thaùnh Chuùa

Gieâsu” ñeå taû caûnh naøy. Nay phuïng vuï thöù naêm tuaàn thaùnh laøm vaøo

ban chieàu, vaø tín höõu chæ daønh thôøi gian chieàu toái tôùi nöûa ñeâm ñeå

chaàu mình thaùnh, nhôù tôùi hoàng aân lôùn lao cuûa Bí Tích Thaùnh Theå

Chuùa Gieâsu laäp trong böõa tieäc ly.

2 Tröôùc ñaùm hoïc troø chænh teà cuûa Toârinoâ, caùc treû cuûa Don Bosco

maëc aùo nhaø binh pheá thaûi, thì deã neân troø cöôøi nhaát laø ôû trong cao

traøo choáng giaùo só.

324

17.3 Page 163

▲back to top

Vaøo buoåi chieàu laàn ñaàu tieân chuùng toâi cöû haønh Nghi

Thöùc Röûa Chaân. Chuùng toâi choïn ra 12 em cho coâng vieäc

naøy, maø chuùng toâi thöôøng goïi laø möôøi hai toâng ñoà. Sau

khi röûa chaân theo nghi thöùc, moät baøi giaûng luaân lyù ñöôïc

giaûng cho coâng chuùng. Theá roài taát caû möôøi hai toâng ñoà

ñeàu ñöôïc tham döï böõa côm toái thanh ñaïm vôùi moät chuùt

quaø maø moãi em voâ cuøng haân hoan ñem veà nhaø cuûa

mình.1

Cuõng trong naêm ñoù cuõng ñöôïc döïng leân Ñaøng Thaùnh Giaù

theo ñuùng qui luaät Hoäi Thaùnh, vaø caùc chaëng ñaøng thaùnh

giaù ñöôïc laøm pheùp heát söùc long troïng. Taïi moãi chaëng,

ñeàu coù moät baøi dieãn giaûng ngaén, sau ñoù laø moät baøi haùt

töông töï ñöôïc haùt coù aâm nhaïc ñi keøm.

Vaø nhö vaäy Nguyeän XaùÙ khieâm cung cuûa chuùng toâi ñöôïc

daàn daàn cuûng coá, trong khi xaåy ra nhöõng bieán coá quan

troïng ñaõ laøm bieán daïng neàn chính trò cuûa Nöôùc YÙ vaø coù

leõ cuûa caû theá giôùi.

1 12 toâng ñoà, leã röûa chaân, moät böõa aên toái, moät moùn quaø: ñaáy ñaõ trôû

thaønh thoùi quen toát laønh trong caùc nhaø saleâdieâng.

325

THAÚNG TIEÁN

GIÖÕA GIAN NAN

1849

ÑOÙNG CÖÛA CAÙC CHUÛNG VIEÄN – NHAØ PINARDI – NHÖÕNG

ÑOÀNG XU DAÂNG LEÂN ÑÖÙC THAÙNH CHA; NHÖÕNG TRAØNG

HAÏT ÑÖÙC THANH CHA PIO IX BAN – Nguyeän XaùÙ THIEÂN

THAÀN BAÛN MAÏNH – CAÙC NGHÒ SÓ TÔÙI THAÊM.

Naêm ñoù ñaùng ghi nhôù laém. Cuoäc chieán cuûa xöù Pieâmonteâ

choáng laïi Nöôùc Aùo baét ñaàu töø naêm tröôùc ñaõ laøm rung

chuyeån caû Nöôùc YÙ. Caùc tröôøng coâng phaûi nghæ, caùc

chuûntg vieän, ñaëc bieät laø chuûng vieän Chieri vaø Toârinoâ,

ñeàu ñoùng cöûa1 vaø caùc binh só ñoàn truù taïi ñoù; vaø haäu quaû

laø caùc chuûng sinh cuûa caùc giaùo phaän chuùng toâi ôû trong

tình traïng khoâng coù caùc thaày daïy, vaø khoâng coù nôi choán,

ñeå maø tuï taäp laïi. Neân khi ñoù ñeå ít laø coù ñöôïc moái an uûi

laø mình ñaõ laøm heát söùc mình, vaø ñeå laøm giaûm nheï nhöõng

tai hoïa coâng coäng, cha ñaõ thueâ laïi toaøn theå caên nhaø

1 Ñöùc Toång Giaùm Muïc Fransoâni ra leänh ñoùng cöûa caùc chuûng vieän vì

nhieàu chuûng sinh tham gia caùc hoaït ñoäng chính trò, nhieät tình uûng hoä

Hieán Phaùp môùi vaø cuoäc chieán tranh choâng laïi quaân Aùo, baát chaáp

leänh cuûa ngaøi. Khi chieán tranh tôùi, quaân ñoäi caàn nôi ôû, trong khi caùc

chuûng vieän ñeå troáng.

326

17.4 Page 164

▲back to top

Pinardi1 Nhöõng ngöôøi ñang ôû caên nhaø keâu gaøo. Ñe doïa

cha, meï cha, vaø caû ngay oâng chuû nhaø,vaø phaûi thöïc hieän

nhöõng hy sinh lôùn lao veà tieàn baïc; tuy nhieân chuùng toâi

ñaït ñöôïc söï vieäc laø nôi naøy hoaøn toaøn ñaët döôùi söï söû

duïng cuûa chuùng toâi. Theá laø caùi hang oå cuûa söï aùc trong

suoát 20 naêm phuïc vuï cho Sa-tan, nay naèm ôû döôùi quyeàn

löïc cuûa chuùng toâi. Noù oâm aáp laáy toaøn theå caûnh saân naèm

giöõa nhaø thôø Ñöùc Meï Phuø Hoä vaø caùc toøa nhaø sau thaùnh

ñöôøng naøy.2

Baèng caùch ñoù, chuùng toâi coù theå taêng soá caùc lôùp hoïc leân,

nôùi roäng nhaø thôø vaø taêng gaáp ñoâi dieän tích saân chôi, vaø

con soá caùc thanh thieáu nieân [noäi truù] taêng leân 30 em.

Nhöng muïc ñích chính laø ñeå coù theå tieáp nhaän, vaø treân

thöïc teá chuùng toâi ñaõ tieáp nhaän, caùc chuûng sinh cuûa caùc

1 Don Bosco thueâ laïi caên nhaø Pinardi cuøng khu ñaát xung quanh töø

tay oâng Pancrazio Soave vôùi giaù 710 lire haèng naêm. Ñeå tieáp tuïc

haønh ngheà cuûa mình, oâng Soave giöõ laïi taàng cheät cho tôùi 10-30-

1847, nhöng khoâng coù ghi laïi trong giao keøo thueâ.. Trong hôïp ñoàng

thueâ naøy, laàn ñaàu tieân Don Bosco ñöùng teân ngöôøi thueá kyù nhaän. Heát

haïn hôïp ñoàng naøy, keå töø 1-4-1849 cho ñeán 2-3-1852, Don Bosco laøm

hôïp ñoàng thueâ tröïc tieáp vôùi chuû nhaân laø oâng Pinardi. Hôïp ñoàng thueâ

naøy ngöôøi thueâ maø kyù teân cha Borel, coøn Don Bosco kyù teân ngöôøi

laøm chöùng (xem ASC F 596).

2 Caùc toøa nhaø naèm sau thaùnh ñöôøng Ñöùc Meï Phuø Hoä bao goàm nhaø

thôø thaùnh Phanxicoâ Saleâ vaø khu nhaø ñöôïc xaây treân chính ñaát cuûa

nhaø Pinardi, coäng vôùi nhaø noäi truù saùt ñoù. Taát caû khu naøy naèm ôû treân

khu ñaát Pianrdi, bao quanh caùi saân naèm giöõa nhaø thôø Ñöùc Meï Phuø

Hoä vaø khu nhaø ñaõ xaây ñoù. Naêm 1830, khi nôùi roäng Ñeàn Thôø Ñöùc

Meï Phuø Hoäi, thì caùi saân bieán maát.

327

giaùo phaän; vaø coù theå noùi raèng caên nhaø Nguyeän Xaù trong

gaàn 20 naêm, ñaõ trôû thaønh moät Chuûng Vieän Giaùo phaän.1

Cuoái naêm 1848, caùc bieán coá chính trò ñaõ buoäc Ñöùc Thaùnh

Cha Pioâ IX phaûi laùnh khoûi Roâma, vaø ñeán truù aån taïi

Gaeta2.

Vò Giaùo Hoaøng vó ñaïi naøy nhieàu laàn ñaõ thöïc hieän söï öu

aùi ñoái vôùi chuùng toâi.3 Vì coù tin loan truyeàn raèng ngaøi gaëp

thieáu thoán veà tieàn nong, neân taïi Roâma coù môû cuoäc laïc

quyeân döôùi danh nghóa “Quaø Daâng Ñoàng Baïc Cuûa

Thaùnh Pheâroâ”. Moät uûy ban goàm Kinh só Tieán só Thaàn hoïc

Phanxicoâ Vallenotti vaø Baù töôùc Gustavoâ Cavour ñeán

Nguyeän Xaù. Cuoäc laïc quyeân cuûa chuùng toâi leân ñeán 35

fraêng.4 Noù laø moät moùn nhoû, nhöng chuùng toâi ñaõ tìm caùch

bieán noù thaønh deã thöông cho Ñöùc Thaùnh Cha qua moät

lôøi daâng kính laøm cho ngaøi raát haøi loøng5. Ngaøi ñaõ bieåu loä

1 Ngoaøi Nguyeän Xaù ra, caùc chuûng sinh coøn ñöôïc tieáp nhaän taïi coäng

ñoaøn caùc tu só Nguyeän Xaù cuûa thaùnh Philipheâ Neâri, döôùi söï chaêm

soùc cuûa cha Felice Carpignano.

2 Moät thaønh phoá naèm ôû 2/3 quaõng ñöôøng giöõa Roâma vaø Napoli,

thuoäc Vöông Quoác Napoli. Ñöùc Thaùnh Cha ôû taïi ñaây töø 24-11-1848

cho ñeán 12-4-1850.

3 Trong naêm 1846, ngaøi ban ñaëc aân cho Nguyeän Xaù ñöôïc long troïng

cöû haønh leã Giaùng sinh vaøo nöûa ñeâm trong ba naêm, moät ñieàu maø chæ

coù caùc giaùo xöù môùi ñöôïc laøm. Trong naêm 1847, ngaøi cho pheùp ñeå

ghi danh ngaøi vaøo soá caùc hoäi vieân Ñoaøn Lu-y.

4 Caùc taøi lieäu ñeàu ghi laø moùn quaø Nguyeän Xaù trao ngaøy 25-3-1849

laø 33 fraêng.

5 Don Bosco vieát moät söù ñieäp ñöôïc ñoïc leân do moät trong caùc baïn treû

Nguyeän Xaù vaøo dòp chuyeån giao caùc moùn tieàn ñaõ thu ñöôïc. Sau ñoù

328

17.5 Page 165

▲back to top

söï haøi loøng cuûa ngaøi baèng laù thö göûi cho Ñöùc Hoàng Y

Antonucci, khi ñoù laø Khaâm Söù Toøa Thaùnh taïi Toârinoâ, vaø

baây giôø laø Ñöùc Toång Giaùm Muïc Ancona, trao cho Ñöùc

Hoàng Y nhieäm vuï noùi cho chuùng toâi hay Ñöùc Thaùnh Cha

raát ñöôïc yeân uûi baèng quaø daâng cuûa chuùng toâi, nhöng coøn

ñöôïc an uûi gaáp boäi bôûi caùc yù töôûng ñi keøm theo vôùi noù.

Sau cuøng vôùi pheùp laønh Toâng Toøa, ngaøi ñaõ göûi cho

chuùng toâi moät goùi goàm 60 taù traøng haït, ñöôïc long troïng

phaân phaùt ngaøy 20-7 naêm ñoù. Caùc con haõy ñoïc cuoán saùch

nhoû ñöôïc in vaøo dòp ñoù cuøng caùc tôø nhaät baùo khaùc

nhau1[Cha ghi laïi ôû ñaây laø thö Ñöùc Hoàng Y Antonucci,

khi aáy laø Khaâm Söù Toøa Thaùnh taïi Toârinoâ vieát:

Ngaøy 2-5-1849

Trong khi trình leân Ñöùc Thaùnh Cha…moät ñoùng goùp nöõa

cho Quó Quaø Daâng Ñoàng Baïc Cuûa Thaùnh Pheâroâ ñöôïc

trao cho toâi…nhaân danh Uûy Ban ñöôïc thaønh laäp cho muïc

ñích naøy taïi thaønh phoá Toârinoâ, toâi ñaûm nhaän traùch nhieäm

neâu roõ ñeå Ñöùc Thaùnh Cha chuù yù tôùi moùn quaø 33 lire cuûa

caùc treû cuûa cha. Toâi cuõng nhaéc ñeán nhöõng tình caûm

chuùng dieãn taû trong khi trao soá tieàn ñoù cho UÛy ban.

söù ñieäp naøy ñöôïc cuøng göûi vôùi moùn quaø cuûa Nguyeän Xaù cho Ñöùc

Thaùnh Cha.

1 Cuoán saùch nhoû ñoù mang töïa ñeà “Baûn töôøng thuaät ngaén veà ngaøy leã

ñöôïc cöû haønh khi quaø cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Pioâ IX ñöôïc phaân phaùt

cho caùc ñöùa con trai cuûa caùc Nguyeän XaÙ Toârinoâ”(Toârinoâ: Rotta,

1850). Cuoán saùch nhoû noùi ñeán caùc Nguyeän Xaù, bôûi vì caû Nguyeän Xaù

Thaùnh Lu-y cuõng goùp phaàn vaøo con soá 33 lire daâng bieáu Ñöùc Thaùnh

Cha. Cho neân soá 720 traøng haït cuõng khoâng ñuû; Don Bosco phaûi mua

theâm traøng haït ñeå moãi em ñeàu nhaän ñöôïc.

329

Trong thö phuùc ñaùp ngaøy 18 thaùng Tö, [Ñöùc Hoàng Y

Antonelli]… cho toâi hay laø moät moái xuùc caûm dòu daøng

ñaõ traøo daâng trong taâm hoàn Ñöùc Thaùnh Cha tröôùc moùn

quaø daâng yeâu thöông vaø chaân thaønh cuûa caùc treû em hoïc

ngheà naøy vaø tröôùc nhöõng lôøi leõ suøng kính con thaûo cuûa

caùc em ñi keøm theo ñoù.

Vì theá xin cha vui loøng cho chuùng bieát raèng Ñöùc Thaùnh

Cha raát haøi loøng vôùi quaø daâng cuûa chuùng vaø coi ñoù laø quí

baùu caùch rieâng vì noù ñeán töø nhöõng ngöôøi ngheøo; ngaøi

caûm thaáy ñöôïc an uûi caùch saâu xa vì nhìn thaáy caùc em ñaõ

thaám nhuaàn moät söï kính troïng chaân chính ñoái vôùi Vò Ñaïi

Dieän Cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, moätñieàm baùo khoâng theå

nghi ngôø gì nöõa cuûa nhöõng nguyeân taéc toân giaùo ñaõ ñöôïc

ghi aán treân caùc taâm trí non treû cuûa chuùng”1

Vì con soá caøng ngaøy caøng gia taêng cuûa caùc baïn treû ngoaïi

truù tham döï vaøo Nguyeän Xaù, neân phaûi nghó ñeán moät choã

khaùc, vaø ñoù chính laø Nguyeän Xaù Thaùnh Thieân Thaàn Baûn

Maïnh taïi Vanchiglia,2 khoâng caùch xa maáy nôi maø do

1 BM III, 367-368.

2 Vanchiglia naèm ôû phía ñoâng khu kyõ ngheä phía baéc, trong moät tam

giaùc bao boïc bôûi soâng Poâ, soâng Ñoâra vaø con ñöôøng San Maurizio.

Noù goàm nhöõng nhaø toài taøn, xuy xuïp, vôùi nhöõng con ngöôøi voâ traät töï,

tham lam, bò loâi cuoán bôûi baûn naêng nghieâng veà söï döõ. Caùc toäi aùc, söï

ngheøo khoå, vaø taät xaáu ñaày daãy, vôùi caùc baêng ñaûng (BM III, 394).

Cha Gioan Cocchi, moät linh muïc nhieät tình, quaûng ñaïi, thöông

ngöôøi, kieân nhaãn vaø daùm laøm, xaây döïng Nguyeän Xaù ôû ñaây treân ñaát

cuûa luaät sö Bronzino goàm vöôøn, saân, nhaø nguyeän, phoøng theå thao.

200 hoïc troø Nguyeän Xaù cuûa ngaøi ñaõ maëc aùo lính vaø caàm suùng tieán ra

chieán tröôøng choáng quaân Aùo. Ngaøi khoâng phaûi laø laõnh tuï ñoaøn quaân

330

17.6 Page 166

▲back to top

coâng ñaëc bieät cuûa Nöõ Baù Töôùc Baroâloâ sau naøy seõ troåi

leân nhaø thôø Thaùnh Giulia.

Cha Gioan Cocchis ñaõ töø nhieàu naêm saùng laäp Nguyeän

Xaù naøy vôùi moät muïc ñích gaàn gioáng nhö cuûa chuùng ta.

Nhöng ñöôïc ñoát noùng bôûi tình yeâu toå quoác, ngaøi xeùt thaáy

neân daïy caùc hoïc troø cuûa ngaøi söû duïng suùng vaø göôm ñeå

chính ngaøi ñöùng ñaàu chuùng vaø xung phong taán coâng caùc

ngöôøi Aùo, vaø thöïc teá ngaøi ñaõ laøm.

Theá laø Nguyeän Xaù aáy bò ñoùng cöûa trong moät naêm. Sau

khi chuùng toâi ñaõ thueâ laïi, vaø trao vieäc ñieàu haønh cho nhaø

Thaàn hoc Gioan Vola,1 con ngöôøi ñaùng töôûng nhôù.

Nguyeän Xaù naøy ñöôïc môû cho tôùi naêm 1871, khi maø noù

ñöôïc di chuyeån veà gaàn nhaø thôø giaùo xöù. Nöõ Baù Töôùc

naøy gioáng nhö Don Bosco vieát, maø laø ngöôøi ñi theo chuùng trong tö

caùch tuyeân uùy. Nhöng khi chuùng tôùi chieán tuyeán taïi Vercelli, thì vò

tö leänh binh ñoaøn khoâng nhìn nhaän chuùng laø nhöõng ngöôøi linh thaät.

Sau khi quaân Aùo ñaõ ñaùnh baïi quaân Pieâmonteâ taïi Novora (23-3-

1849), chieán ñoaøn caùc baïn treû naøy phaûi ruùt veà Toârinoâ baèng nhöõng

nhoùm nhoû. Cha Cocchi sau ñoù daán thaân vaøo nhieàu hoaït ñoäng baùc aùi,

xaõ hoäi, daïy ngheà khaùc, keå caû vieäc laäp moät Nguyeän Xaù ôû Khu Nhaø

Maùy Xay beân soâng Ñoâra xöa.

Tröôùc tình theá khu Borgo Vanchiglia raát caàn moät Nguyeän Xaù, hai

cha Bosco vaø Borel sau khi thaûo luaän vôùi cha Cocchi, xin pheùp cuûa

Ñöùc Toång Giaùm Muïc, vaø vôùi söï trôï giuùp cuûa cha Lu-y Fantini, cha

xöù nhaø thôø Truyeàn Tin, ñaõ taùi môû laïi Nguyeän Xaù Caùc Thieân Thaàn

Baûn maïnh vaøo thaùng möôøi naêm 1850 (BM III, 393).

1 Nguyeän Xaù naøy laàn löôït ñöôïc chuû trì bôûi caùc cha Carpano, Ponte,

Vola (1805-1872), nhöng khoâng ai ôû laâu trong nhieäm vuï. Chæ coù hai

anh em Murialdo laø ñöùng vuõng laâu trong nhieäm vuï chuû trì Nguyeän

Xaù naøy baát chaáp caùc khoù khaên ñaõ töøng laøm thaát voïng caùc vò tieàn

nhieäm!

331

Baroâloâ ñaõ ñeå laïi moät moùn tieàn di chuùc cho coâng vieäc

naøy, vôøi ñieàu kieän laø nôi naøy vaø nhaø thôø naøy ñöôïc daønh

cho caùc thanh thieáu nieân gaén keát vôùi giaùo xöù nhö vaãn

ñöôïc thöïc hieän cho tôùi nay.

Moät cuoäc thaêm vieáng long troïng Nguyeän Xaù do moät Uûy

Ban caùc thöôïng nghò só cuøng vôùi caùc chöùc saéc khaùc cuûa

Boä Noäi Vuï ñöôïc thöïc hieän vaøo thôøi ñoù. Caùc vò ñeán ñeå

toân vinh chuùng ta qua chính söï hieän dieän cuûa caùc vò.1 Caùc

vò ñaõ vieáng thaêm taát caû nôi choán, noùi chuyeän vôùi töøng

ngöôøi moät, vôùi tình thaân höõu, roài laøm moät baûn phuùc trình

daøi veà Vaên Phoøng Nghò Vieän. Baûn phuùc trình ñoù ñaõ taïo

neân moät cuoäc thaûo luaän daøi vaø sinh ñoäng maø chuùng ta coù

theå ñoïc trong Baùo Pieâmoânteâ ngaøy 29-3-1849. Haï nghò

vieän ban taëng cho caùc thanh thieáu nieân chuùng toâi 300

fraêng; Ngaøi Rattazzi khi ñoù laø Boä Tröôûng Noäi Vuï quyeát

ñònh ban taëng 2000 fraêng. Caùc con haõy xem caùc taøi lieäu.2

1 Vaøo buoåi chieàu moät Chuùa nhaät thaùng 1/ 1850, ba thöôïng nghò só

coâng töôùc Federico Sclopis, chuû tòch thöông nghò vieän, baù töôùc

Inhaxioâ Pallavicini vaø coâng töôùc Collegno, ñöôïc chính phuû sai ñeán

laáy caùc thoâng tin veà Nguyeän Xaù, maø oâng Volpato ñaõ thænh nguyeän

moät söï giuùp ñôõ töø chính phuû. Hoï ñaõ noùi chuyeän laâu giôø vôùi Don

Bosco roài döï haùt kinh chieàu, huaán ñaïo vaø chaàu pheùp laønh Mình

Thaùnh taïi nhaø nguyeän. Sau ñoù, Thöôïng Vieän cuûa Vöông Quoác nhaát

trí ra nghò quyeát xin chính phuû trôï giuùp moät vieän raát xöùng ñaùng nhö

theá.

2 Urbano Rattazzi (1808-1873), traïng sö, nghò vieân haï vieän, moät thôøi

laøm boä tröôûng Giaùo duïc, hai thôøi laøm thuû töôùng Vöông Quoác YÙ,.

Töøng laøm boä tröôûng Aân Xaù vaø Tö Phaùp vaø Boä Tröôûng Noäi Vuï trong

caùc chính phuû khaùc nhau cuûa vöông quoác Sarñeâgna. Trong hoaït

ñoäng cuûa oâng veà moái töông quan Giaùo Hoäi-Quoác Gia, oâng laø laõnh tuï

332

17.7 Page 167

▲back to top

KHOÂNG LAØM CHÍNH TRÒ

CAÙC NGAØY LEÃ QUOÁC KHAÙNH

Moät söï kieän laï thöôøng xaåy ñeán trong nhöõng ngaøy ñoù taïo

neân khoâng ít söï xaùo troän cho caùc cuoäc taäp hoïp cuûa chuùng

toâi. Nhaân danh caùc ngaøy leã Quoác Khaùnh,1 ngöôøi ta ñaõ

phe caùnh traùi oân hoøa trong Haï vieän, vaø laø ngöôøi nhieät thaønh laøm

vieäc ñeå caûi toå heä thoáng toøa aùn, ñeå ñieàu chænh laïi vieäc ñöôïc höôûng

söï che chôû cuûa luaät sö baøo chöõa cho nhöõng ngöôøi ngheøo, ñeå thay ñoåi

luaät thuû tuïc hình söï vaø nhaát laø luaät hình söï hieän haønh taïi caùc bang

cuûa Ñöùc Vua Sardegna. Moät trong caùc caùch caét nghóa lyù do taïi sao

oâng ñeán thaêm Don Bosco vaøo naêm 1854 chính laø nhaèm trao ñoåi tö

töôûng veà khaû theå daønh cho caùc thanh thieáu nieân coù caùc vaán ñeà xaõ

hoäi ñöôïc höôûng moät söï ñoái söû caân xöùng vôùi ñieàu kieän cuûa chuùng.

Chính oâng ñaõ naâng ñôõ Don Bosco , vì quí meán vieäc ngaøi phuïc vuï

ngöôøi ngheøo, trong vieäc laäp Tu Hoäi Saleâdieâng, baèng caùch cho ngaøi

caùc gôïi yù ñeå laøm sao laùch khoûi luaät pheá truaát caùc Doøng Tu (BM V,

459-562).

1 Lieân quan tôùi hoaït ñoäng xaõ hoäi chính trò, Don Bosco ñaït tôùi laäp

tröôøng ñöôïc dieãn taû trong trang saùch naøy xuyeân qua moät tieán trình ï

chín muoài laâu daøi vaø ñau ñôùn, seõ coøn ñöôïc chuyeån bieán sau khi hoaøn

taát cuoán Hoài Kyù Nguyeän Xaù. Chuùng ta coù theå chia ra thaønh caùc giai

ñoaïn sau:

a) Nhöõng naêm tröôùc 1848: Don Bosco tham gia nhoùm caùc linh

muïc vaø giaùo daân höôùng tôùi nhöõng hình thöùc toâng ñoà môùi,

caùch rieâng laø tôùi söï laøm vieäc taïi caùc Nguyeän Xaù. Khoâng boû

coã maùy baùc aùi coå ñieån, vaø trong boái caûnh lo laéng phoøng

ngöøa cuûa nhöõng naêm ñoù, hoaït ñoäng cuûa hoï ñöôïc bieåu loä

trong caùc saùng kieán löu yù ñeán caùc nhu caàu ñang xuaát hieän

333

cuûa caùc thôï treû tôùi thaønh phoá laøm vieäc trong moät muøa nhaát

ñònh vaø cuûa caùc treû em ngheøo cuûa thaønh phoá. Ñoàng thôøi hoï

tìm caùch tuaàn töï ñem thaùp nhaäp nhöõng caùi môùi laø keát quaû

cuûa söï chuyeån bieán trong laõnh vöïc daân chính, kinh teá vaø xaõ

hoäi, treân thaân caây cuûa truyeàn thoáng vaø cuûa caùc giaù trò toân

giaùo ñöôïc dieãn taû nôi truyeàn thoáng. Caùch rieâng, Don Bosco

giôùi thieäu vôùi caùc thanh thieáu nieân moät ñeà nghò soáng coù khaû

naêng bieán chuùng thaønh nhöõng coâng daân toát ñeå höôùng chuùng

vaøo con ñöôøng ôn cöùu ñoä.

b) Möôøi naêm tieáp theo sau 1848: Qua ñi thôøi ñieåm cuûa nhieät

tình xaây döïng moät lieân bang YÙ döôùi söï chuû trì cuûa Ñöùc

Giaùo Hoaøng, nôi Don Bosco ñaõ lôùn leân moái hoaøi nghi ñoái

vôùi caùc taàng lôùp chính trò, khi ngaøi thaáy Nhaø Nöôùc theo

ñuoåi con ñöôøng tranh chaáp vôùi Giaùo Hoäi. Hôn nöõa trong xaõ

hoäi, caøng ngaøy caøng coù nhieàu daáu hieäu hieån nhieân hôn veà

moät côn khuûng hoaûng toân giaùo ngaøy moät lan roäng. Tröôùc

tieân keát hôïp vôùi caùc linh muïc khaùc vaø caùc giaùo daân, vaø roài

sau ñoù theo moät hình thöùc caøng ngaøy caøng laø cuûa rieâng

mình, Don Bosco tìm caùch sôùm taïo caùc phöông tieän giaùo

duïc bình daân höõu hieäu coù khaû naêng ñoàng caïnh tranh vôùi caùc

saùng kieán maø bieát bao nhöõng ngöôøi coù vieãn caûnh soáng xaõ

hoäi khaùc vôùi ngaøi ñaõ chuû ñoäng. Chuùng ta coù theå neâu leân

Hieäp Hoäi Töông Trôï, caùc kheá öôùc lao ñoäng coù ích cho caùc

thanh thieáu nieân cuûa Nguyeän XaùÙ, caùc keá hoaïch khaùc nhau

hoã trôï cho neàn vaên hoùa bình daân, caùc baùo “Saùch Ñoïc Coâng

Giaùo”.

c) Thôøi kyø thoáng nhaát Nöôùc YÙ: Söï ly caùch giöõa Nhaø Nöôùc vaø

Giaùo Hoäi môû roäng vaø khôi saâu theâm, vôùi vieäc saùt nhaäp caùc

laõnh thoå Giaùo Hoaøng vaø caùc vaï tuyeät thoâng, vieäc coâng boá

Nöôùc YÙ thoáng nhaát, cuoäc tranh chaáp giöõa Vöông Quoác vaø

Toøa Thaùnh ñeå daønh veà phía mình thuû ñoâ Roâma. Trong baàu

khí ñoù, Don Bosco ñaõ haønh ñoäng caùch caån troïng, sao cho toû

loä roõ vieäc ngaøi uûng hoä Ñöùc Thaùnh Cha, Thuû laõnh Hoäi

Thaùnh. Ñoàng thôøi chín muoài nôi ngaøi moät thaùi ñoä: Ñoù laø

Giaùo Hoäi vaø Quoác gia caàn ñeán laãn nhau ñeå coå xuùy thieän ích

cuûa daân chuùng; ngay caû khi khoâng ñi ñeán ñöôïc moät giaûi

334

17.8 Page 168

▲back to top

phaùp cho vaán ñeà gai goùc taän neàn taûng – laø vaán ñeà Nöôùc

Ñöùc Giaùo Hoaøng – caû hai phía Giaùo Hoäi vaø Quoác Gia ñeàu

phaûi tìm nhöõng ñieåm quan taâm chung ñeå taïo lôïi ích cho taát

caû moïi ngöôøi. Ñích thaân Don Bosco keâu xin vaø coáng hieán

söï coäng taùc vì lôïi ích thanh thieáu nieân ngheøo vaø bò boû rôi.

Ngay caû trong nhöõng thôøi ñieåm caêng thaúng nhaát giöõa Quoác

Gia vaø Giaùo Hoäi, ngaøi tieáp tuïc ñeà nghò caùc thanh thieáu nieân

phaûi trôû thaønh caùc Kitoâ höõu toát ñöùng tröôùc toân giaùo, vaø caùc

coâng daân löông thieän ñöùng tröôùc xaõ hoäi. - Ñaøng khaùc, keå töø

naêm 1858 trôû ñi Don Bosco baét ñaàu coâng vieäc trung gian raát

teá nhò maø ngaøi ñaõ ñöôïc yeâu caàu phaûi ñaûm nhaän lieân quan

ñeán caùc khía caïnh ñaëc thuø cuûa caùc moái töông quan giöõa

Quoác Gia vaø Toøa Thaùnh, chaúng haïn vaán ñeà caùc toøa giaùm

muïc ñang ñeå troáng.

d) Hoaøn caûnh moûng doøn cuûa giôùi treû trong theá giôùi: Trong khi

Don Bosco söûa phaàn baûn thaûo Hoài Kyù Nguyeän Xaù cuoái

cuøng vaø chuaån bò duøng noù cho vieäc xuaát baûn Lòch Söû

Nguyeän XaùÙ…, thì Coâng Cuoäc Saleâdieâng ñaõ môøi ra cho bình

dieän quoác teá vôùi vieäc thieát laäp caùc nhaø taïi caùc mieàn khaùc

nhau trong Nöôùc YÙ, Chaâu Aâu, Chaâu Myõ. Hoaøn caûnh moûng

doøn cuûa caùc thanh thieáu nieân, laø keát quaû cuûa söï boû rôi vaø söï

ô hôø cuûa xaõ hoäi, ñoái vôùi Don Bosco, ñaõ hieän leân nhö moät

ñaëc tính cuûa ñieàu kieän giôùi treû noùi chung, taïi khaép moïi nôi

vaø trong moïi bình dieän. –Ngaøi ñaõ tung Tu Hoäi Saleâdieâng,

FMA, caùc Coäng Taùc vieân vaøo trong vieäc phuïc vuï, tieáp

nhaän, naâng ñôõ, coåà xuùy cho giôùi treû khaép nôi treân theá giôùi,

yeâu caàu söï tham gia cuûa taát caû moïi ngöôøi. Xuyeân qua Taïp

chí Saleâdieâng, caùc baøi thuyeát trình cho caùc Coäng Taùc Vieân,

caùc cuoäc du haønh vaát vaû cuûa thaäp nieân cuoái cuøng cuûa ñôøi

ngaøi, ngaøi ñaõ tìm caùc söï coäng taùc caøng ngaøy caøng lôùn roäng.

Trong khi trao cho vieäc aán loaùt ra khaép theá giôùi caùi traùch

nhieäm gaây tieáng vang cuûa coâng cuoäc cuûa ngaøi vaø cuûa caùc yù

töôûng cuûa ngaøi, ngaøi quaû ñaõ khai sinh ra moät söï phaùt ñoäng

caùc yù kieán coâng coäng trong Giaùo Hoäi vaø trong xaõ hoäi daân

chính, khieán cho bieát bao nhieâu ngöôøi thieän chí moät caùch

335

muoán Nguyeän Xaù khieân cung cuûa chuùng toâi phaûi tham

döï caùc cuoäc bieåu tình coâng coäng ñang dieãn ra nhieàu laàn

trong thaønh phoá vaø trong caùc laøng queâ. Ai tham gia caùc

cuoäc bieåu tình naøy vaø muoán coâng khai toû mình laø ngöôøi

yeâu meán toå quoác thì chaûi toùc goïn veà phía tröôùc, vaø keát

chuùng laïi thaønh töøng goïn loûn ñeå rôi boàng beành xuoáng

phía sau; hoï maëc nhöõng aùo gi-leâ boù goïn vaø nhieàu maøu

saëc sôõ, mang Quoác Kyø, vôùi phuø hieäu ñeo ôû ngöïc. Hoï

maëc nhö theá ñeå ñi dieãu haønh, vöøa ñi vöøa haùt nhöõng Baøi

Ca Toåà Quoác Thoáng Nhaát.

Baù töôùc Roberto d’ Azeglio1, ngöôøi coåà xuùy chính cuûa caùc

cuoäc bieåu tình naøy ñaõ chính thöùc môøi chuùng toâi tham

gia, vaø baát chaáp lôøi töø choái cuûa cha, ñaõ lo taát caû nhöõng gì

chuùng toâi caàn ñeå chuùng toâi coù theå cuøng vôùi nhöõng ngöôøi

khaùc xuaát hieän moät caùch danh döï. Moät khu ñaõ ñöôïc

chuaån bò cho chuùng toâi taïi quaûng tröôøng Vittorio, beân

caïnh taát caû caùc vieän thuoäc baát cöù danh nghóa, muïc ñích

vaø hoaøn caûnh naøo. Bieát laøm sao baây giôø? Töø choái coù

nghóa laø cha töï tuyeân boá mình laø keû thuø cuûa Nöôùc YÙ;

ñoàng yù theo, coù nghóa laø chaáp nhaän caùc nguyeân taéc maø

cho xeùt laø mang laïi nhöõng haäu quaû tai haïi. Cha lieàn traû

lôøi cho ngaøi Azeglio ñaùng ca ngôïi:

naøo ñoù tham gia vaøo coâng vieäc chung nhaèm cöùu roãi giôùi treû

(Toång keát yù kieán cuûa caùc taùc giaû Braido, Motto, Stella).

1 Oâng Roberto d’ Azeglio (1790-1862) laø em cuûa thuû töôùng Massimo

d’ Azeglio, vaø anh cuûa linh muïc Lu-y d’ Azeglio. Oâng raát nhieät

thaønh vôùi caùc saùng kieán phuïc vuï cho vieäc giaùo duïc bình daân.

336

17.9 Page 169

▲back to top

- Thöa ngaøi Baù Töôùc, caùi gia ñình naøy cuûa toâi, caùc

thanh thieáu nieân cuûa thaønh phoá ñang qui tuï taïi ñaây,

khoâng phaûi laø moät phaùp nhaân; toâi seõ laøm moät troø

cöôøi ôû ñoù, neáu toâi daùm töù nhaän ñaùm treû cuûa toâi laø

moät vieän huaán luyeän, trong khi mình chæ soáng hoaøn

toaøn nhôø loøng baùc aùi cuûa daân chuùng.

- Chính xaùc nhö vaäy. Cha haõy ñeå cho loøng baùc aùi

cuûa daân chuùng bieát cho raèng coâng cuoäc môùi phaùt

sinh cuûa cha khoâng ñi ngöôïc laïi caùc cô cheá hieän

ñaïi; chuyeän naøy laøm ích lôïi cho cha; noù seõ cung

caáp caùc cuûa daâng cuùng cho cha, Hoäi Ñoàng Thaønh

Phoá, vaø chính baûn thaân toâi seõ roäng raõi uûng hoä cho

cha.

- Thöa ngaøi Baù Töôùc, heä thoáng kieân ñònh cuûa toâi duy

trì baûn thaân toâi xa laï vôùi moïi chuyeän coù lieân quan

tôùi chính trò. Khoâng bao giôø noùi uûng hoä, maø cuõng

khoâng bao giôø noùi choáng.

- Vaäy cha muoán gì?

- Laøm moät chuùt lôïi ích maø toâi coù theå cho caùc treû em

bò boû rôi cuûa toâi, baèng caùch doác heát söùc löïc cuûa toâi

laøm cho caùc em trôû neân caùc ngöôøi Kitoâ höõu toát ñoái

vôùi toân giaùo, vaø caùc coâng daân löông thieän ôû giöõa

xaõ hoäi daân chính.

- Toâi hieåu taát caû: nhöng cha laàm ñaáy, vaø neáu cha

tieáp tuïc kieân ñònh treân nguyeân taéc naøy, cha seõ bò

boû rôi bôûi taát caû, vaø coâng cuoäc cuûa cha trôû thaønh

khoâng theå naøo laøm ñöôïc. Cha phaûi bieát hoïc hoûi theá

giôùi, bieát theá giôùi vaø ñöa caùc cô cheá coå vaø hieän ñaïi

xöùng taàm cao cuûa caùc thôøi ñaïi.

- Toâi xin caùm ôn yù muoán toát vaø caùc lôøi khuyeân maø

ngaøi ñaõ ban cho toâi. Xin ngaøi haõy lôøi toâi vaøo baát cöù

337

chuyeän gì, trong ñoù ngöôøi linh muïc thöïc thi ñöôïc

ñöùc baùc aùi, vaø ngaøi seõ thaáy toâi mau maén hy sinh

maïng soáng vaø caùc cuûa caûi, nhöng toâi muoán giôø ñaây

vaø maõi maõi ñöùng ôû ngoaøi chính trò.

- Nhaø aùi quoác noåi tieáng naøy ñaõ giaõ töø cha vôùi söï

thoûa maõn, vaø keå töø ñoù veà sau oâng khoâng coù nhöõng

lieân heä kieåu naøy vôùi cha nöõa. Hôn theá, cha ôû laïi

haàu nhö moät mình sau söï kieän maø cha vöøa keå ra.

338

17.10 Page 170

▲back to top

MOÄT ÑE DOÏA KHAÙC

ÑEÁN VÔÙI CAÙC NGUYEÄN XAÙ

MOÄT SÖÏ KIEÄN NÖÕA1

Chuùa nhaät sau ngaøy leã vöøa môùi ñöôïc nhaéc ñeán, vaøo luùc

hai giôø chieàu, cha ñang ôû trong cuoäc chôi vôùi caùc thanh

thieáu nieân, trong luùc moät em naøo ñoù ñang ñöùng ñoïc tôø

Hoøa Hôïp,2 thì caùc linh muïc thöôøng ñeán giuùp cha trong

nhieäm vuï thaùnh xuaát hieän vôùi huy chöông, phuø hieäu ôû

muõ, côø ba saéc maàu, coäng vôùi moät tôø baùo thaät söï voâ luaân

lyù coù teân laø Quan Ñieåm.3 Moät trong caùc vò ñoù, khaù ñaùng

kính vì loøng nhieät thaønh vaø vì giaùo thuyeát saâu xa, ñöùng

tröôùc maët cha vaø khi nhìn thaáy beân caïnh cha coù em caàm

trong tay tôø Hoøa Hôïp. Oâng baét ñaàu leân tieáng: - Ñoà khoán

kieáp! Baây giôø laø luùc thoâi ñi vôùi thöù giaáy lem luoác naøy. –

1 Don Bosco toùm taét trong chöông naøy caùc cuoäc khuûng hoaûng xaåy ra

töø 1849 ñeán 1852.

2 Töïa ñeà ñaày ñuû laø “Hoøa Hôïp Giöõa Toân Giaùo vaø Neàn Daân Chính”

[L’Armonia della religione e civiltaø] do Ñöùc Cha Moreno chuû trì.

3 Baùo Quan Ñieåm naèm giöõa laäp tröôøng cuûa baùo nhöõng ngöôøi caáp

tieán coù teân laø “Hoøa Nhòp ” [“La Concordia”] vaø laäp tröôøng baùo cuûa

nhoùm oân hoøa do Cavour chuû xöôùng coù teân laø “Phuïc Hoài Quaân Chuû”

[Il Risorgimento]. Daàn daàn baùo “Quan Ñieåm” mang saéc thaùi choáng

giaùo só. Giöõa Baùo Hoøa Hôïp vaø Baùo Quan Ñieåm ñaõ lieân tuïc coù nhöõng

cuoäc buùt chieán.

339

Noùi xong, oâng giaèng laáy tôø baùo töø tay caäu beù, xeù ra

thaønh caû ngaøn maûnh, vaát xuoáng ñaát, nhoå nöôùc boït leân

treân vaø daøy ñaïp leân noù caû traêm laàn Sau khi ñaõ tuoân ra

ñôït thöù nhaát caùi nhieät tình chính trò cuûa ngaøi, ngaøi lieàn

ñeán tröôùc maët cha,ñöa tôø Quan Ñieåm leân tröôùc maét cha,

vaø noùi:

- Tôø naøy laø moät tôø baùo toát; nhöõng ngöôøi coâng daân

löông thieän vaø chaân thaát phaûi ñoïc tôø naøy, chöù

khoâng phaûi tôø kia.

Cha kinh ngaïc vì loái noùi vaø haønh ñoäng kieåu ñoù, vaø vì

khoâng muoán laøm taêng theâm caùc cuù soác göông muø taïi nôi

maø ñaùng lyù ra mình phaûi neâu göông toát, cha chæ vaén goïn

xin ngaøi vaø caùc ñoàng nghieäp cuûa ngaøi noùi veà caùc luaän

ñieåm ñoù trong choã rieâng tö maø thoâi, vaø chæ giöõa ngöôøi

lôùn chuùng ta thoâi. –Khoâng thöa ngaøi, oâng ta nhaéc laïi,

khoâng ñöôïc pheùp chæ noùi ôû choã rieâng tö hay trong nôi kín

ñaùo nöõa. Moïi söï phaûi ñöôïc ñaët giöõa aùnh saùng ban ngaøy.-

Vaøo luùc ñoù tieáng chuoâng keâu goïi taát caû caùc hoïc sinh vaøo

nhaø thôø, vaø cha goïi chính ngay moät trong caùc vò giaùo só

ñoù ñaõ ñöôïc giao traùch nhieäm giaûng moät baøi ngaén veà luaân

lyù cho caùc treû em ngheøo khoå naøy. Nhöng laàn naøy baøi

giaûng cuûa oâng thaät voâ luaân. Töï Do, Giaûi Phoùng, Ñoäc Laäp

vang leân trong suoát baøi giaûng.1

1 Ceria (San gioavanni Bosco, p. 96) vieát: “Coù moät nieàm phaán khôûi

roäng khaép vaø moät öôùc muoán cuoàng nhieän caùi môùi. Khoâng ít ngöôøi

trong haøng giaùo só choáng cöôõng kyû luaät hay leân côn cuoàng nhieät bôûi

340

18 Pages 171-180

▲back to top

18.1 Page 171

▲back to top

Cha thì ôû phoøng aùo noùng loøng lo sao mình coù theå leân

tieáng ñöôïc vaø ñaïp phanh cho söï roái traät töø treân; nhöng vò

giaûng thuyeát laäp töùc böôùc ra khoûi nhaø thôø vöøa khi vöøa

môùi ban pheùp laønh Mình Thaùnh Chuùa xong, ñaõ môøi caùc

linh muïc vaø caùc baïn treû lieân keát cuøng oâng, vaø roài ngoaéc

mieäng haùt vang caùc baøi quoác ca, vung cao ngoïn côø heát

söùc haêng haùi, hoï ñi tôùi Ñoài caùc thaày doøng Capuxin. Taïi

ñoù hoï laøm moät lôøi höùa khoâng tham döï vaøo Nguyeän Xaù

nöõa neáu hoï khoâng ñöôïc môøi vaø ñöôïc tieáp nhaän vôùi taát caû

caùc hình thöùc quoác gia.

Taát caûñieàu treân dieãn tieán ra maø cha khoâng coù theå döôùi

baát cöù caùch naøo noùi leân nhöõng lyù leõ vaø nhöõng yù nghó cuûa

mình. Nhöng cha khoâng haõi sôï söï gì choáng ñoái laïi vôùi

caùc boån phaän cuûa cha. Cha cho noùi vôùi caùc vò linh muïc

treân raèng hoï bò nghieâm caám khoâng ñöôïc trôû laïi vôùi cha

nöõa; coøn caùc thanh thieáu nieân, thì caùc em phaûi töøng

ngöôøi moät trình dieän vôùi cha tröôùc khi trôû laïi vôùi Nguyeän

Xaù. Coâng chuyeän ñoù cuûa cha ñaõ thaønh coâng mó maõn.

Khoâng coù moät vò naøo trong soá caùc linh muïc ñoù thöû trôû

caùc saùch cuûa Gioberti, hay ngaây ngoâ vaø aûo moäng, ñaõ ñeå cho mình bò

loâi cuoán bôûi laøn soùng nhieät tình chung”.

Tuy nhieân coâng baèng maø noùi vieäc uûng hoä thoáng nhaát ñaát nöôùc naøy

do Gioberti khôi daäy, muoán ñaët döôùi söï chuû trì cuûa Ñöùc Thaùnh Cha.

Gioberti nhìn nhaän taàm quan troïng cuûa toân giaùo trong ñôøi soáng tö vaø

coâng, nhöng söï thuùc ñaåy cho phong traøo thoáng nhaát phaûi ñeán töø

Pieâmonteâ. Nhöng caùi yeáu cuûa laäp luaän cuûa Gioberti laø khoâng naêm

baét roõ hai caûn trôû laø Nöôùc cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø vieäc chieám ñoùng

cuûa Nöôùc Aùo vaøo thôøi ñieåm oâng trình baøy quan ñieåm cuûa oâng trong

cuoán “Del primato morale e civile degli italiani” [Cao ñieåm luaân lyù

vaø daân söï cuûa daân yù](Brussels,1843).

341

laïi; caùc thanh thieáu nieân thì xin loãi, quaû quyeát raèng

chuùng bò ñaùnh löøa, vaø höùa seõ vaâng phuïc vaø giöõ kyû luaät.1

1 Caùc linh muïc ñeán giuùp vaø Don Bosco khaùc nhau veà quan ñieåm

chính trò, vaø khoâng ñi ñeán thoáng nhaát vôùi nhau ñöôïc, Ngöôøi ta ñaõ

töøng ñeà nghò moät thöù lieän hieäp caùc Nguyeän XaùÙ, nhöng Don Bosco

khoâng chòu, noùi raèng caùc muïc tieâu cuûa caùc Nguyeän XaùÙ quaù khaùc

bieät nhau, khoâng theå ñoàng ñieàu haønh chung ñöôïc. Rieâng hai linh

muïc Carpanoâ vaø Ponte, sau naøy caùc vò vaãn trôû veà vui veû coäng taùc

vôùi Don Bosco.

Trong thôøi nhieät tình caùch maïng noåi leân naøy,haàu heát caùc hoïc troø lôùn

vaø phaàn ña caùc hoïc troø treû ñi theo “nhöõng ngöôøi aùi quoác”. Nguyeän

XaùÙ 500 em haèng Chuùa Nhaät giaûm xuoáng coøn coù ba tôùi boán chuïc em

(BM III, 296).

342

18.2 Page 172

▲back to top

LAÏI HAÀU NHÖ ÑÔN ÑOÄC

NHÖÕNG KHOÙ KHAÊN MÔÙI . MOÄT MOÁI AN UÛI . LINH MUÏC

ROSMINI VAØ NGAØI LINH MUÏC PHEÂROÂ ÑEÄ GAUDENZI

Nhöng cha chæ coøn moät mình. Trong caùc ngaøy leã cha phaûi

giaûi toäi töø saùng sôùm, cöû haønh thaùnh leã luùc 9 giôø saùng, vaø

giaûng sau ñoù, roài baét ñaàu lôùp daïy haùt, daïy chöõ nghóa1 cho

tôùi giöõa tröa. Vaøo moät giôø chieàu, chôi, roài giaùo lyù, kinh

chieàu, chaàu pheùp laønh, sau ñoù laïi chôi, haùt, caùc lôùp cho

tôùi toái.

Trong caùc ngaøy trong tuaàn, suoát ngaøy cha phaûi laøm vieäc

cho caùc thô cuûa cha, daïy hoïc caùc lôùp caáp II cho khoaûng

12 em, buoåi chieàu cha phaûi lo daïy caùc lôùp tieáng Phaùp, soá

hoïc, bình ca, thanh nhaïc, ñaøn pianoâ vaø döông caàm. Cha

khoâng bieát laøm sao cha coù theå tieán haønh taát caû nhöõng

chuyeän naøy. Thieân Chuùa giuùp cho cha! Moät nieàm an uûi

lôùn vaø moät söï naâng ñôõ lôùn cho cha trong caùc thôøi ñieåm

ñoù chính laø Cha Giaùo sö Borrelli. Vò linh muïc kyø dieäu

ñoù, duø cho coù bò ñeø naëng bôûi nhöõng coâng vieäc raát naëng

neà cuûa thöøa taùc vuï thaùnh, vaãn taän duïng töøng tí thôøi giôø

coù ñuôïc ñeå chaïy ñeán giuùp cha. Khoâng hieám khi ngaøi

phaûi aên caép nhöõng giôø töø giaác nguû ñeå coù theå ñeán giaûi toäi

1 Töùc laø daïy ñoïc, vieát vaø noùi tieáng YÙ cho ñuùng.

343

cho caùc thanh thieáu nieân; ngaøi töø choái boài döôõng laïi cho

thaân xaùc meät nhoïc ñeå ñeán giaûng cho caùc em. Hoaøn caûnh

gaây caán ñoù keùo daøi raát laâu cho tôùi khi cha coù theå ñöôïc

ñoâi phaàn naâng ñôû bôûi thaày chuûng sinh Savioâ, Bellia,

Vacchetta, nhöng roái hoï cuõng sôùm boû cha; bôûi leõ hoï nghe

theo caùc lôøi gôïi yù cuûa ngöôøi khaùc maø vaøo doøng Nhöõng

Ngöôøi Taän Hieán cuûa Ñöùc Maria, maø chaúng heà noùi cuøng

cha moät lôøi.1

Trong moät trong nhöõng ngaøy leã ñoù, cha ñöôïc hai vò linh

muïc tôùi thaêm. Cha thaáy neân keå teân caùc vò ra. Vaøo luùc baét

ñaàu lôùp giaùo lyù, cha hoaøn toaøn trong hoaït ñoäng ñeå oån

ñònh caùc lôùp daïy hoïc cuûa cha, thì hai vò giaùo só xuaát hieän.

Caùc vò veû maët khieâm nhöôøng vaø kính troïng, ñeán khen

1 Hai thaày Savio vaø Bellia sau naøy laø linh muïc giaùo phaän, vaãn lieân

heä toát ñeïp vôùi Don Bosco. Thaày Vaccetta thì gaëp phaûi söï suy suïp

taâm trí ñuùng nhö Don Bosco ñaõ tieân baùo.

Trong naêm 1901, Cha Bellia cho thaáy quan ñieåm cuûa mình trong

moät baøimang töïa ñeà “Nhöõng chuûng sinh ñaàu tieân cuûa Don Bosco”.

Ngaøi noùi veà mình nhö sau: “Tröôùc tieân toâi bò boù buoäc vaøo chuûng

vieän Chieri, Don Bosco ñaõ ñeán thaêm toâi nhieàu laàn, vaø coøn daën toâi

ñeán duøng côm vôùi Kinh só Lu-y Coáttoâlengoâ, theá roài toâi ñöôïc cho veà

nhaø vì lyù do söùc khoûe, vaø bò caám xöng toäi vôùi Don Bosco. Toâi buoäc

phaûi höôùng veà Tu vieän Ñöùc Meï An Uûi, vì say meâ söï bình an maø caùc

tu só Taän Hieán ñöôïc höôûng, neân toâi xin ñöôïc nhaän vaøo ñoù. Sau ñoù

Don Bosco noùi laø toâi khoâng coù ôn goïi vaøo ñoù, nhöng cha giaûi toäi

ñaûm baûo laø toâi coù. Toâi vaøo vaø sau 10 naêm, toâi laïi ra vì lyù do söùc

khoûe. Toâi laïi raát coù theå trôû laïi vôùi Don Bosco, nhöng Ñöùc Toång

Giaùm Muïc Fransoâni khoâng nhaän toâi vaøo ñòa phaän vaø Don Bosco

giôùi thieäu toâi sang Ñöùc Giaùm Muïc cuûa Biella. Ngaøi nhaän toâi vôùi

ñieàu kieän laø phaûi ôø laïi vôùi ngaøi…Vaø toâi phaûi ôû laïi vôùi ngaøi thoâi. Theá

laø toâi caét ñöùt khoûi Don Bosco, nhöng toâi ñaõ khoâng boû ngaøi” (ASC A

1010310).

344

18.3 Page 173

▲back to top

ngôïi cha vaø xin tìm hieåu veà nguoàn goác vaø heä thoáng cuûa

toå chöùc cuûa cha. Caâu traû lôøi duy nhaát cuûa cha laø leân

tieáng: - Xin hai cha thöông giuùp con. Cha thì xin tôùi choã

daønh cho ca ñoaøn, vaø cha seõ coù ôû ñaáy caùc em lôùn nhaát;

roài cha noùi vôùi vò coù voùc daùng cao hôn: - Coøn cha thì con

xin trao phoù caùi lôùp naøy laø moät lôùp phaù phaùch nhaát. –

Nhaän thaáy caùc vò daïy giaùo lyù moät caùch tuyeät vôøi, cha xin

moät vò ban cho caùc thanh thieáu nieân cuûa cha moät baøi

giaûng nhoû, coøn vò khaùc tham gia laøm Chaàu Mình Thaùnh

Chuùa. Caû hai vò nhaän moät caùch thaân aùi.

Vò linh muïc coù voùc daùng beù nhoû laø Cha Antoânioâ

Rosmini. Ngöôøi Saùng Laäp Tu Hoäi Ñöùc Aùi; vò kia laø Kinh

só De Gaudenzi, baây giôø laø Giaùm Muïc Vegevano. Caùc vò

keå töø ñoù veà sau, vò naøy cuõng nhö vò kia, ñeàu luoân luoân toû

ra yeâu thöông, toát laønh, thaäm chí coøn laø aân nhaân cuûa Nhaø

Nguyeän Xaù.

345

MUA KHU NHAØ PINARDI

MUA NHAØ PINARDI VAØ NHAØ BELlEZZA . NAÊM 18501

Naêm 1849 raát gai goùc, khoâ caèn, duø raèng noù ñaõ ñoøi phaûi

traû baèng bieát bao meät nhoïc vaø nhöõng hy sinh kinh

khuûng; nhöng ñoù chính laø söï chuaån bò cho naêm 1850 ít

baõo toá hôn, vaø khaù phong phuù caùc keát quaû. Chuùng ta haõy

baét ñaàu töø caên nhaø Pinardi.2 Nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc böùng

ñi khoûi caên nhaø naøy ñaõ khoâng theå ñeå mình ôû yeân. Hoï

tieáp tuïc noùi: - Coù ñaùng caêm phaãn chaêng vieäc moät caên

nhaø cuûa söï vui chôi vaø cuûa söï thö giaõn laïi rôi vaøo ñoâi

baøn tay cuûa moät oâng linh muïc coá chaáp?

1 Trong naêm 1851 Don Bosco – trong moät taäp theå vôùi caùc phaàn ñoùng

goùp ñoàng ñeàu vôùi caùc linh muïc Gioan Borel, Giuse Cafasso vaø

Robertoâ Murialdo – ñaõ mua caên nhaø Pinardi cuøng vôùi saân, vöôøn, vaø

moät phaàn vöôøn caây aên traùi , vôùi toång dieän tích 3.699 meùt vuoâng, vôùi

giaù 28..000 lire. Trong naêm 1853, cha giaùo sö thaàn hoïc Borel vaø cha

giaùo sö Murialdo ñaõ chuyeån phaàn ñoùng goùp cuûa mình cho Don

Boscovaø Don Cafasso, khoaûng 10.000 lire. Trong naêm 1860, Cha

Cafasso cho Don Bosco thöøa keá phaàn caên nhaø Pinardi cuûa ngaøi

(Xem thô Bosco-Gastaldi 24-11-1852 trong E I, pp. 66-67; ASC A

1030104 Trích chuùc thö cuûa linh muïc Giuse Cafasso FDB 556 A 1 –

556 A 2).

2 Don Bosco tröôùc heát thueâ laïi caùc phoøng cuûa caên nhaø naøy töø tay

ngöôøi ñaõ thueâ tröôùc laø Pancrazio Soave, roài töø 1-4-1849, ngaøi thueâ

tröïc tieáp caên nhaø töø tay chuû nhaân laø oâng Pinardi.

346

18.4 Page 174

▲back to top

Theá laø oâng Pinardi ñöôïc ñeà nghò moät giaù thueâ hai laàn cao

hôn giaù cuûa chuùng toâi. Nhöng oâng ta caûm thaáy khoâng ít

hoái haän trong vieäc thu moät moùn lôïi lôùn hôn ñeán töø caùc

phöông tieän xaáu xa; do vaäy, oâng ta ñoâi khi ñaõ ñeàn nghò

baùn cho cha, trong khi cha cuõng cuõng coù yù muoán mua laïi

nhaø ñoù. Nhöng giaù caû oâng ta ñöa ra cao quaù ñaùng. OÂng ta

ñoøi ñeán 80.000 fraêng cho moät ngoâi nhaø giaù chæ ñaùng moät

phaàn ba con soá ñoù. Thieân Chuùa muoán laøm chuû caùc coõi

loøng, vaø ñieàu ñoù xaåy ra nhö sau.

Moät ngaøy leã noï, khi cha giaùo sö Borrelli giaûng, cha ñöùng

ngoaøi coång vaøo saân ñeå ngaên ngöøa caùc cuoäc tuï taäp hay

nhöõng quaáy roái, thì oâng Pinardi xuaát hieän. OÂng ta goïi:

- AØ naøy, Don Bosco caàn phaûi mua caên nhaø cuûa toâi.

- AØ naøy, Oâng Pinardi caàn phaûi cho toâi caùi giaù ñuùng

cuûa caên nhaø, vaø toâi mua ngay.

- ÖÙ, thì toâi cho cha caùi giaù ñuùng.

- Bao nhieâu?

- Nhö giaù ñaõ ñöa ra ñoù.

- Toâi khoâng coù theå traû giaù ñoù.

- Vaäy cha cöù traû.

- Toâi khoâng theå.

- Taïi sao?

- Bôûi vì giaù ñoù quaù ñaùng. Toâi khoâng muoán xuùc

phaïm ñeán ngöôøi ñaõ ra giaù.

- Cha cöù traû nhö cha muoán.

- OÂng cho toâi caùi giaù theo ñuùng giaù trò cuûa caên nhaø

nheù.

- Ñaây laø lôøi noùi danh döï, toâi ñoàng yù cho theo ñuùng

giaù.

347

- OÂng baét tay toâi ñi vaø toâi seõ cho bieát giaù toâi xin traû.

- Bao nhieâu?

- Toâi ñaõ cho moät ngöôøi baïn cuûa toâi vaø cuûa oâng1 öôùc

löôïng giaù trò caên nhaø, vaø oâng baïn ñaõ baûo ñaûm vôùi

toâi raèng trong traïng thaùi hieän taïi, caên nhaø töông

ñöông vôùi 26 hoaëc 28 ngaøn fraêng; nhöng toâi vôùi giaù

choùt, toâi xin traû 30.000 fraêng.

- Cha seõ taëng theâm moät ghim 500 fraêng cho vôï toâi

chöù ?

- Toâi seõ taëng baø moùn quaø naøy.

- Cha seõ traû baèng tieàn maët.

- Toâi seõ traû baèng tieàn maët.

- Khi naøo chuùng ta seõ laøm caùc giaáy tôø?

- Khi naøo oâng muoán. 15 ngaøy keå töø ngaøy mai, nhöng

vôùi moät laàn traû thoâi nheù.

- Hoaøn toaøn nhaát trí nhö yù cuûa oâng muoán.

- Moät traên ngaøn fraêng tieàn phaït cho ai lui böôùc ñaáy

nheù.

- Thì cöù nhö vaäy.

Coâng chuyeän naøy ñöôïc thöông löôïng trong naêm phuùt;

nhöng bieát laáy tieàn ôû ñaâu trong moät thôøi gian ngaén nhö

theá. Ngay chieàu hoâm ñoù, Cha Caffasso ñaõ laøm moät

chuyeän hoaøn toaøn ngoaïi leä trong caùc ngaøy leã, ngaøi tôùi

thaêm cha, vaø noùi cho cha raèng moät baø ñaïo ñöùc, Nöõ Coâng

Töôùc Casazza-Riccardi ñaõ giao cho ngaøi caùi traùch nhieäm

ñem cho cha möôøi ngaøn fraêng ñeå tieâu cho baát cöù chuyeän

gì cha nghó laø laøm cho vinh danh lôùn lao hôn cuûa Thieân

1 Ñoù laø kyõ sö treû Spezia soáng ôû gaàn ñoù, ngöôøi sau naøy seõ veõ plan

cho nhaø thôø Ñöùc Maria Phuø Hoä.

348

18.5 Page 175

▲back to top

Chuùa. Ngaøy hoâm sau, moät tu só Rosminianoâ ñeán Toârinoâ

ñeå lo göûi 20.000 fraêng sinh lôøi, vaø ngaøi ñaõø xin cha lôøi

khuyeân. Cha ñeà nghò ñem tieàn ñoù cho cha vay daøi haïn ñeå

cha hôïp ñoàng mua caên nhaø Pinardi, vaø theá laø taäp trung

ñöôïc ñuùng moùn tieàn cha caàn tìm.1 Ba ngaøn fraêng chi phí

phuï ñöôïc boå sung bôûi Kî só Cotta, vaø taïi ngaân haøng cuûa

oâng tôø kheá öôùc haèng mong ñôïi ñöôïc kyù.

Vieäc mua caên nhaø naøy ñaõ ñöôïc ñaûm baûo nhö theá roài,

cha lieàn quay sang nghó ñeán caên nhaø cuûa khu Giardiniera

[Baø chuû vöôøn]. Noù laø moät nhaø haøng aên uoáng, nôi vaøo caùc

ngaøy leã thöôøng tuï taäp caùc ngöôøi aên chôi. Caùc ñaøn Aêc -

coùc-ñi-oâng, saùo, cla-rí-neùt, vi-oâ-loâng, baït, coân-troâ-baït vaø

caùc baøi haùt ñuû loaïi lieân tuïc xöôùng hoïa leân suoát ngaøy;

thaäm chí chaúng ít khi taát caû ñeàu ñoàng moät luùc phuï hoïa

cuøng nhau thaønh daøn hoøa taáu. Bôûi toøa nhaø naøy, nhaø cuûa

baø Bellezza chæ caùch bieät vôùi saân cuûa chuùng toâi baèng

moät caùi töôøng nhoû, cho neân thöôøng xaåy ra laø caùc baøi haùt

cuûa nhaø nguyeän chuùng toâi bò laãn vaøo vaø bò boùp ngheït bôûi

nhöõng tieáng inh oûi cuûa aâm thanh, cuûa chai vaø ly ñuïng

nhau taïi caên nhaø Giardiniera (cuûa Baø laøm vöôøn]. Hôn

nöõa coøn coù moät söï ñi ñi laïi laïi lieân tuïc töø nhaø Pinardi tôùi

1 Vieäc vay hoaøn taát ngaøy 19-2-1851.Ngay khi ñöôïc cha Rosmini

ñoàng yù, Don Bosco ñaõ vieát thö cho cha Carlo Gilardi toång quaûn lyù

cuûa doøng Rosminiano: “Toâi xin göûi nhöõng lôøi caùm ôn chaân thaønh tôùi

Beà Treân Ñaùng Kính vì nhöõng gì ngaøi ñaõ muoán laøm cho chuùng toâi.

Toâi hy voïng raèng coâng vieäc baùi aùi naøy… ñoå xuoáng treân ngaøi vaø treân

Tu Hoäi cuûa ngaøi caùc pheùp laønh cuûa Thieân Chuùa”. Lôøi haèng naêm laø

4%, nhöng cha Rosmini khoâng bao giôø hoûi ñeán tieàn voán vaø tieàn lôøi.

Tuy vaäy Don Bosco thanh toaùn tieàn lôøi haèng naêm vaø roài traû xong

hoaøn toaøn tieàn nôï.

349

khu Giardiniera. Moãi ngöôøi ñeàu coù theå deã daøng hình

dung ra chuùng toâi bò khuaáy ñoäng ñeán möùc naøo vaø noãi

nguy hieåm lôùn lao bieát maáy cho caùc thanh thieáu nieân cuûa

chuùng toâi.

Ñeå giaûi thoaùt cho chuùng toâi khoûi söï khuaáy ñoäng naøy, cha

ñaõ coá gaéng mua laïi ngoâi nhaø, nhöng cha ñaõ khoâng thaønh

coâng; cha ñaõ tìm caùch ñeå thueâ laïi, vaø baø chuû ñaõ baèng

loøng; nhöng ngöôøi chuû nhaø haøng ñoøi hoûi moät giaù ñeàn buø

kinh khuûng. 1

Theá laø cha quyeát ñònh caát boû taát caû nhaø haøng naøy, chaáp

nhaän thueâ laïi vaø ñeàn buø taát caû caùc ñoà ñaïc cuûa phoøng

nguû, baøn aên, haàm röôïu, nhaø beáp v.v.; vaø sau khi ñaõ traû

moïi chuyeän baèng moät giaù raát cao, cha coù theå trôû thaønh

ngöôøi chuû trì nôi ñoù,vaø laäp töùc chuyeån ñoåi muïc ñích cho

noù. Theá laø phaù tan ñöôïc moät oå gieo vaõi söï döõ, cho ñeán

luùc naøy vaãn coøn toàn taïi beân caïnh nhaø Pinardi taïi khu

Valñoáccoâ.

1 Kheá öôùc thueâ ñöôïc thöïc hieän ngaøy 1-9-1853, vôùi giaù töø 800 ñeán

950 cho moät khoaûng thôøi haïn 3 naêm. Tieàn ñeàn buø cho nhaø haøng di

dôøi laø 20.000 lire. Khu ñaát vaø caên nhaø cuûa baø Bellezza ñöôïc caùc

Saleâdieâng mua vaøo naêm 1884. Giaù ñoøi laø 180.000 lire, nhöng Don

Bosco ñaõ haï xuoáng coøn 100.000 lire, vaø moät aân nhaân ngöôøi Phaùp,

Coâng Töôùc Lu-y Antoânioâ Colle ôû Louloân, ñaõ cho tieàn ñeå traû.

350

18.6 Page 176

▲back to top

NHAØ THÔØ

THAÙNH PHANXICOÂ SALEÂ

Thoaùt khoûi nhöõng traéc trôû luaân lyù cuûa caên nhaø Pinardi vaø

Nhaø haøng Vöôøn [Giardiniera], chuùng toâi laïi phaûi nghó

ñeán moät nhaø thôø xöùng ñaùng hôn cho vieäc phöôïng töï, vaø

thích hôïp hôn cho nhu caàu ngaøy moät lôùn. Nhaø thôø cuõ quaû

ñaõ ñöôïc nôùi roäng theâm vaø noù ñích xaùc chieám heát vò trí

cuûa khu nhaø côm cuûa caùc beà treân hieän nay(1875)1, nhöng

raát baát tieän vì khaû naêng chöùa cuõng nhö vì ñoä thaáp cuûa noù.

Ñeå vaøo nhaø thôø, caàn phaûi ñi xuoáng hai baäc, cho neân vaøo

muøa ñoâng vaø khi trôøi möa, noù suõng nöôùc, trong khi vaøo

muøa heø, chuùng toâi haàu nhö bò ngoäp vì ñoä noùng vaø hôi

noàng quaù möùc. Haàu nhö khoâng coù ngaøy leã naøo maø

khoâng coù vaøi hoïc sinh bò ngaát xæu hay ñöôïc ñöa ra ngoaøi

vì ngheït thôû. Cho neân caàn phaûi baét tay vaøo vieäc xaây

döïng moät ngoâi thaùh ñöôøng töông xöùng hôn vôùi con soá

caùc treû em, thoaùng maùt vaø yeân laønh hôn.

1 Naêm 1856, caû caên nhaø Pinardi vaø nhaø nguyeän ñaàu tieân ñöôïc phaù ñi

ñeå xaây moät toøa nhaø kieân coá hôn. Trong toøa nhaø ñoù, Nhaø Nguyeän

ñaàu tieân trôû thaønh nhaø côm cuûa caùc beà treân, taïi ñoù Don Bosco ñaõ

ñoùn tieáp hai vò Giaùo Hoaøng töông lai laø Kinh Só Giuse Sarto (Ñöùc

Pioâ X) trong naêm 1875, vaø linh muïc treû Achileâ Ratti (Ñöùc Pioâ XI)

trong naêm 1883.

351

Kî só Blachier ñaõ veõ moät hoïa ñoà,1 maø moät khi ñem thi

coâng, taát cho chuùng toâi moät nhaø thôø thaùnh Phanxicoâ hieän

taïi, vaø moät toøa nhaø bao quanh saân naèm ôû caïnh nhaø thôø.

Nhaø thaàu xaây döïng laø oâng Pheâñeâricoâ Bocca.

Khi ñaõ ñaøo loã ñaët moùng, thì leã laøm pheùp taûng ñaù moùng

ñaàu tieân ñöôïc toå chöùc ngaøy 20-7-1851.2 Kî só Giuse

Cotta ñaët taûng ñaù vaøo choã cuûa noù; Kinh só Moreno,3

Toång Quaûn Lyù Giaùo Phaän laøm pheùp; Cha Barrera danh

tieáng caûm kích tröôùc soá ñoâng ngöôøi tôùi tham döï, ñaõ böôùc

leân moät moâ ñaát vaø ñoät xuaát giaûng moät baøi tuyeät dieäu cho

cô hoäi naøy. Ngaøi khích leä baèng caùc lôøi nguyeân vaên nhö

sau: “Thöa quí ngaøi, taûng ñaù maø chuùng ta vöøa môùi laøm

pheùp vaø ñaët laøm neàn moùng cho nhaø thôø naøy, coù hai yù

nghóa to lôùn. Noù noùi leân raèng moät haït caûi beù nhoû seõ lôùn

leân thaønh moät caây huyeàn nhieäm, vaø caùc treû em seõ tôùi

nöông naùu trong noù; noù cuõng muoán noùi leân raèng coâng

cuoäc naøy ñaët neàn treân moät vieân ñaù goùc laø chính Ñöùc

Gieâsu Kitoâ, maø taát caû caùc noã löïc maø caùc keû thuø cuûa ñöùc

tin seõ laøm ñeå baït noù ñi, ñeå choáng laïi noù, seõ hoaøn toaøn voâ

ích”. Theá roài ngaøi trieån khai moãi moät trong hai tieàn ñeà

naøy ñeán möùc laøm thoûa maõn taát caû caùc thính giaû, ñeán ñoä

1 Caùc baûn hoïa ñoà naøy ñöôïc trao cho Don Bosco, vaø ngaøi ñaõ kyù teân

vaøo ñoù laø “Giaùm Ñoác Nguyeän Xaù cho giôùi treû gaëp nguy hieåm”.

2 Chöùng kieán leã naøy coù cha Francesia khi ñoù 12 tuoåi, vaø ñöôïc nghe

Micae Rua khi ñoù 14 tuoåi “ giaûng moät baøi giaûng nhoû raát hay cho taát

caû nhöõng ngöôøi hieän dieän” vaø ngaøi coøn theâm: “Toâi thích nghe loái

vaên trình baøy loâi cuoán cuûa anh, vaø phaåm chaát soát meán , maø anh ñaõ

giöõ suoát cuoäc ñôøi anh”.

3 Kinh só Antoânioâ Moreno ñöôïc nhaø vua ñaët laøm toång quaûn lyù caùc taøi

saûn cuûa Giaùo Hoäi taïi caùc toøa giaùm muïc troâng ngoâi.

352

18.7 Page 177

▲back to top

hoï phaûi nhaän laø vò giaûng thuyeát huøng bieän naøy quaû laø

ñöôïc Thieân Chuùa linh höùng.

Ñaây laø bieân baûn.1 Bieân baûn cuûa buoåi leã trong theå naøy ñaõ

ñöôïc ghi laïi.

Buoåi leã long troïng naøy ñaõ loâi keùo caùc baïn treû ngoaïi truù

töø moïi phía, trong khi vaøo moãi giôø trong ngaøy luoân coù

nhieàu em tôùi, coù nhöõng em van xin ñöôïc nöông naùu laïi.

Con soá caùc em noäi tru1 naêm ñoù2ù ñaõ leân tôùi 50 em, vaø

moät xöôûng daïy ngheà naøo ñoù ñaõ ñöôïc khai tröông trong

nhaø bôûi vì chuùng toâi ngaøy moät caûm thaáy vieäc caùc em ñi

ra khoûi nhaø ñeå laøm vieäc taïi thaønh phoá caøng ngaøy caøng

theâm thaûm haïi.3

Khi toøa nhaø haèng ñöôïc mong öôùc vaø linh thieâng naøy ñaõ

moïc leân khoûi ñaát, thì chính laø luùc cha nhaän thaáy laø nguoàn

taøi chaùnh ñaõ hoaøn toaøn caïn kieät. Cha ñaõ goùp laïi taát caû laø

35.000 fraêng do vieäc baùn moät soá ñaát ñai; nhöng soá tieàn

naøy ñaõ bieán maát nhö nöôùc ñaù ñaët döôùi aùnh naéng maët trôøi.

Vò Toång Quaûn Lyù taøi saûn Hoäi Thaùnh cuûa Vöông Quoác

1 Bieân baûn khoâng ñöôïc vieát laïi trong baûn thaûo, vaø cuõng khoâng coøn

tìm laïi ñöôïc.

2 Naêm 1853 con soá Don Bosco tröïc tieáp chaêm lo cho chæ coù 20 em.

Sau khi xaây ñöôïc toøa nhaø, vaøo naêm 1854, con soá caùc em leân tôùi 8o.

3 Caùc nguy hieåm ñöôïc cha Lemoyene keå roõ ra laø: Nhöõng ñieåm rao

baùn nhöõng thöù voâ luaân vaø voâ toân giaùo, nhöõng hình aûnh khieám nhaõ,

nhöõng böùc töôïng nhoû daâm daät, nhöõng tieåu thuyeát ñaùng kinh tôûm,

nhöõng saùch gieo taø thuyeát ñöôïc tröng baøy loä lieãu trong caùc tieäm

saùch” (BM IV, 459).

353

daønh 9.000 fraêng1 cho coâng trình, nhöng chæ chuyeån tieàn

ñeán khi coâng trình haàu nhö ñaõ hoaøn thaønh. Ñöùc Giaùm

Muïc ñòa phaän Biella2 laø Ñöùc Cha Pheâroâ Losana ñaõ nghó

raèng ngoâi nhaø môùi naøy vaø toaøn theå coâng cuoäc cuûa chuùng

toâi ñem laïi lôïi ích ñaëc bieät cho caùc treû em hoïc ngheà cuûa

ñòa phaän Biella, neân ngaøi ñaõ göûi moät laù thö luaân löu tôùi

caùc cha xöù trong ñòa phaän, môøi goïi caùc ngaøi ñoàng ñoùng

goùp vôùi cuûa daâng cuùng cuûa caùc vò. Thö luaân löu vieát nhö

Cha xöù raát kính meán,

Vò linh muïc ñaïo ñöùc vaø xuaát chuùng Don Bosco, do nhieät

huyeát cuûa ñöùc baùc aùi thöïc söï thieân thaàn, ñaõ ñaûm nhaän

tieáp ñoùn trong caùc ngaøy leã taát caû caùc treû em maø ngaøi

gaëp, nhöõng em bò boû rôi vaø soáng phaân taùn trong caùc

quaûng tröôøng vaø caùc ñöôøng phoá trong vuøng ñoâng daân vaø

keùo daøi giöõa Borgo Ñoâra vaø xöù Martinetto, vaø roài ngaøi

ñem chuùng ñeán ôû trong moät nôi thích hôïp, vöøa ñeå cho

chuùng coù nôi vui chôi laønh maïnh, vöøa ñeå daïy doã vaø giaùo

duïc Kitoâ höõu cho chuùng. Chính söï nhieät thaønh vaø lao

nhoïc thaùnh thieän ñoù cuûa ngaøi ñaõ khieán cho nhaø Nguyeän

ñòa phöông trôû neân quaù beù nhoû cho caùc nhu caàu, vaø hieän

nay khoâng ñuû ñeå chöùa moät phaàn ba trong soá hôn saùu

traêm em hieän ñaõ lui tôùi ñoù. Do nhieät tình ñoái vôùi bieát bao

thieän ích, ngaøi ñaõ baét tay vaøo coâng vieäc xaây döïng moät

1 Vua Vittor Emanuele II ra leänh cho vaên phoøng quaûn lyù ñòa phaän

vaéng Giaùm Muïc cung caáp cho coâng trình 9.000 lire, coøn chính nhaø

vua cuõng ban taëng 1.000 lire.

2 Ñöùc giaùm muïc naøy baùc aùi, tieán boä vaø coù yù thöùc xaõ hoäi.

354

18.8 Page 178

▲back to top

nhaø thôø ñaùp öùng ñöôïc vôùi caùc nhu caàu cuûa chöông trình

ñaày tình yeâu thöông cuûa ngaøi, vaø do ñoù ngaøi ngoû lôøi keâu

xin loøng baùc aùi cuûa caùc tín höõu Coâng Giaùo, ñeå töø ñaáy

ngaøi coù theå laáp ñaày nhöõng chi phí quaù lôùn lao caàn thieát

hoaøn taát ngoâi thaùnh ñöôøng.

Theá neân vôùi nieàm tin töôûng ñaëc bieät ngaøi ñaõ chaïy ñeán

vôùi tænh vaø ñòa phaän naøy qua baûn thaân toâi, bôûi leõ trong soá

hôn saùu traêm em ñaõ qui tuï quanh ngaøi, ñaõ coù ñeán moät

phaàn ba (hôn 200 em) laø caùc thanh thieáu nieân Biella,

trong soá ñoù coù caû vaøi em ñöôïc ngaøi cho nöông naùu taïi

nhaø ngaøi, vaø caùc em naøy ñöôï ccung caáp taát caû nhöõng gì

caùc em caàn veà löông thöïc vaø quaàn aùo moät caùch mieãn phí,

ñeå cho chuùng coù theå hoïc ñöôïc moät ngheà nghieäp. Do vaäy

ngoaøi danh nghóa cuûa ñöùc baùc aùi , söï trôï giuùp maø ngaøi

yeâu caàu nôi chuùng ta cuõng coøn döôùi danh nghóa cuûa söï

coâng bình, do ñoù toâi xin cha raát kính meán baùo cho caùc

giaùo daân toát laønh cuûa giaùo xöù cha veà moät chuyeän thaät toát

ñeïp nhö vaäy, vaø xin nhôø ñeán nhöõng ngöôøi coù khaû naêng

hôn vaø daønh moät Chuùa Nhaät ñeå quyeân goùp tieàn nong

trong nhaø thôø vì muïc ñích treân. Soá tieàn naøy seõ ñöôïc sôùm

chuyeån veà cho Toøa Giaùm Muïc moät caùch chaéc chaén, coù

ghi roõ ngoaøi phong bì soá tieàn cuï theå chöùa trong ñoù, cuõng

nhö nôi tieàn ñoù phaùt xuaát.

Trong khi caùc con caùi cuûa boùng toái tìm caùch môû moät ñeàn

thôø ñeå daïy taïi ñoù söï laàm laïc khieán cho caùc anh em cuûa

355

hoï phaûi hö maát1, thì lieäu caùc con caùi may maén cuûa aùnh

saùng seõ laøm ít hôn chaêngñeå môû moät nhaø thôø, vaø roài daïy

doã töø ñoù chaân lyù ñeå cöùu roãi baûn thaân vaø caùc anh em cuûa

mình, vaø treân heát laø caùc coâng daân cuûa mình? Trong söï hy

voïng sinh ñoäng laø sôùm coù theå ñem laïi cho coâng trình cuûa

ngöôøi cuûa Thieân Chuùa raát ñaùng khen ñoù moät söï trôï giuùp

ñaày khích leä nhôø vaøo caùc cuûa daâng cuùng seõ ñeán ñöôïc

vôùi chuùng toâi, vaø cuøng vôùi moät baèng chöùng coâng khai

cuûa loøng ñaïo ñöùc saùng suoát vaø bieát ôn cuûa caùc giaùo höõu

trong ñòa phaän cuûa toâi ñoái vôùi moät coâng cuoäc thaùnh thieän

nhö vaäy, moät coâng cuoäc thaät höõu ích, thaäm chí thaát caàn

thieát cho thôøi ñaïi chuùng ta, toâi xin lôïi duïng dòp thuaän lôïi

naøy ñeå noùi leân söï quí troïng cuøng nieàm yeâu thöông lôùn

lao cuûa toâi ñoái vôùi cha.

Biella ngaøy 13-9-1851

Ngöôøi toâi tôù heát tình phuïc vuï cuûa Cha

+ Gioan Pheâroâ, Giaùm muïc.

Cuoäc quyeân goùp cho keát quaû moät ngaøn fraêng. Nhöng ñoù

chæ laø moät gioït nöôùc treân ñaát khoâ; do ñoù môùi coù saùng

kieán môû moät cuoäc soå soá2 vôùi caùc phaàn thöôûng laø nhöõng

1 Nhöõng ngöôøi tin laønh Valñeâ ñaõ môû moät nhaø nguyeän vaø ñang döï

ñònh xaây nhaø thôø, tröôøng hoïc, nhaø thöông goàm hai toøa nhaø caùch xa

Nguyeän XaùÙ thaùnh Lu-y.

2 Soå soá coâng khai laø moät loái keâu goïi loøng baùc aùi taïi Toârinoâ. Toå chöùc

soå soá cuûa nhaø Nöôùc cuõng raát ñoà soä: coù vaên phoøng ñaët taïi caùc giaùo xöù

coù 3000 ngöôøi trôû leân. Noù ñöôïc toå chöùc keå töø naêm 1830t. Ñoù laø

nguoàn thu nhaäp ñaùng keå ñeå baûo veä neàn ñoäc laäp taïi Pieâmoânteâ vaø

356

18.9 Page 179

▲back to top

moùn quaø nho nhoû. Ñaây laø laàn ñaàu tieân cha naïi ñeán loøng

baùc aùi coâng coäng döôùi hình thöùc naøy, vaø noù ñaõ ñöôïc tieáp

nhaän khaù thuaän lôïi. Chuùng toâi nhaän ñöôïc ba ngaøn moùn

quaø. Ñöùc Giaùo Hoaøng, Vua, Hoaøng Thaùi Haäu, Hoaøng

Haäu,1 vaø noùi chung taát caû Trieàu Ñình noåi baät leân vôùi caùc

quaø taëng cuûa mình. Vieäc baùn caùc veù (50 xu moãi veù) ñaõ

ñöôïc hoaøn taát; vaø khi thöïc hieän vieäc ruùt soá laõnh phaàn

thöôûng taïi Dinh Thò Saûnh, thì coù nhöõng ngöôøi ñi tìm veù

mua, traû ñeán 5 fraêng moät veù, maø vaãn khoâng tìm ra veù ñeå

mua. Chuùng ta coù theå neâu ra Chöông Trình vaø Caùc Ñieàu

leä cuûa cuoäc soå soá naøy.2

phaùt huy coâng cuoäc thoáng nhaát Nöôùc YÙ. Don Bosco ñaõ toå chöùc caû

thaåy 14 cuoäc soå soá quyeân goùp keå töø naêm 1851 ñeán 1887, ñeå ñaùp öùng

caùc nhu caàu vaø caùc keá hoaïch phuc ï vuï giôùi treû cuûa ngaøi.

1 Vua Vittore Emmanuele II (1820-1878) keá vò cha laø vua Albertoâ

Carlo thoaùi vò naêm 1849 sau traän thaûm baïi vôùi Nöôùc Aùo. Meï cuûa

oâng laø Matia Teresa cuûa Vöông Quoác Toscana (1801-1855), vôï cuûa

oâng laø Maria Adelaide cuûa xöù Lorrena (1822-1855). Caû hai raát ñaïo

ñöùc vaø quaûng ñaïi. Khi chính quyeàn cuûa thuû töôùng Cavour, do söï thuùc

ñaåy cuûa Boä tröôûng Noäi vuï Rattazzi, baét ñaàu choáng laïi caùc doøng tu

vaøo naêm 1854. Don Bosco ñaõ ñöôïc caûnh baùo bôûi hai giaác mô veà

“caùc quoác tang taïi trieàu ñình”, ngaøi vieát thö cho nhaø vua vaøo thaùng

11. 1854, thuùc ñaåy oâng haõy choáng laïi caùc luaät tòch bieân taøi saûn cuûa

Giaùo Hoäi, nhöng nhaø vua raát lo nghó, maø khoâng coù haønh ñoäng cuï

theå. Theá neân thaùng gieâng vaø thaùng hai naêm 1855, caû me, vôï, con

môùi sinh, vaø ngöôøi em trai duy nhaát ñeàu cheát, hai baø hoaøng haäu thì

cheát ñoät ngoät. (BM V, 111-123, 128-129, 149-160).

2 Don Bosco ghi vaøo baûn sao lôøi daën “Si puøo mettere il Programma”

= Coù theå ñöa vaøo ñaây Chöông Trình cuûa Cuoäc Soå Soá. Baûn Dòch naøy

theo cha Ceria giöõù nguyeân phaàn chöông trình naøy vaøo trong baûn

chính thay vì ñaët ôû foot-note cho tieän ñoïc.

357

1. Baát cöù taëng vaät ngheä thuaät, thuû coâng, töùc laø caùc

ñoà theâu thuøa, aûnh, saùch, caùc taám vaûi, vaø nhöõng

thöù töông tôï ñeàu ñöôïc ñoùn nhaän vôùi loøng bieát ôùn.

2. Trong vieäc trao taëng vaät, ngöôøi truùng seõ ñöôïc

nhaän moät bieân lai, trong ñoù vieát phaåm chaát cuûa

taëng vaät vaø teân cuûa ngöôøi taëng, tröø khi vò ñoù

khoâng muoán coâng boá teân.

3. Soá veù cuûa cuoäc soå soá seõ ñöôïc phaùt haønh töông

öùng vôùi giaù trò cuûa caùc taëng vaät, trong caùc giôùi

haïn maø luaät cho pheùp, nghóa laø baèng moät phaàn

boán cuûa lôïi töùc seõ thu ñöôïc.

4. Caùc veù seõ ñöôïc xeù ra töø moät tôø giaáy meï, vaø seõ

ñöôïc kyù baèng chöõ kyù cuûa hai thaønh vieân Uûy Ban

soå Soá.1 Giaù trò cuûa veù laø 50 xu.

5. Seõ tröng baøy1 coâng khai taát caû caùc taëng vaät vaøo

thaùng ba tôùi, vaø cuoäc tröng baøy seõ keùo daøi ít nhaát

1 Trong caùc cuoäc soå soá, Don Bosco taän löïc vaø chu ñaùo toå chöùc caùc

uûy ban khaùc nhau. Chìa khoùa cuûa thaønh coâng laø bieát choïn nhöõng

ngöôøi uûng hoä. Ñôït soå soá ñaàu tieân naøy, ngaøi choïn 46 nam uûng hoä

vieân thuoäc caùc taàng lôùp vaø haäu tröôøng khaùc nhau (thôï, quí oâng, quí

linhmuïc), vaø 86 nöõ uûng hoä vieân thuoäc giôùi trung löu vaø quí toäc. Töø

caùc vò treân, ngaøi choïn ra 21 vò uy tín tham gia uûy ban ñieàu haønh

(BM IV, 225-226). Vaán ñeà khoâng chæ laø laøm sao thu ñöôïc nhieàu tieàn,

duø ñoù laø ñieàu raát caàn thieát, maø coøn ñeå coù theå loâi cuoán thaát nhieàu

ngöôøi coäng taùc, taïo neân caû moät maøng löôùi nhöõng quan heä giuùp cho

toaøn boä keá hoaïch toâng ñoà roäng lôùn töông lai cuûa Don Bosco. Trong

ñôøi, Don Bosco toå chöùc caû thaûy 14 cuoäc soå soá. Moät trong caùc uûy

vieân naøy laø Cha Pheâroâ Baricco, phoù thò tröôûng Toârinoâ. Ngaøi goùp

phaàn raát lôùn ñeå vöôït qua caùc teä quan lieâu trong thuû tuïc tieán haønh soå

soá. Uûy ban ñieàu haønh laøm ñôn xin chính quyeàn, roái ra lôøi keâu goïi

loøng quaûng ñaïi cuûa caùc ñoàng baøo vaøo ngaøy 20-1-1852.

358

18.10 Page 180

▲back to top

laø moät thaùng. Seõ coù thoâng baùo trong Tôø Baùo

Chính Thöùc cuûa Vöông Quoác veà thôøi gian vaø nôi

choán trong ñoù seõ thöïc hieän cuoäc tröng baøy naøy.

6. Caùc soá truùng thöôûng seõ ñöôïc ruùt moãi laàn moät soá.

Khi vì ruùt sai, maø xaåy ra ruùt hai soá cuøng moät luùc,

thì khoâng ñoïc leân caùc soá ruùt ñoù, maø traû chuùng laïi

trong thuøng caùc soá ruùt trôû laïi.

7. Coù bao nhieâu phaàn thöôûng maø ngöôøi mua veù coù

theå chieám ñöôïc, thì coù baáy nhieâu laàn ruùt soá. Soá

thöù nhaát ñöôïc ruùt ra seõ truùng taëng phaåm ñöôïc ghi

vôùi con soá 1; roài ñeán soá 2, vaø cöù theá tieáp tuïc, cho

ñeán khi chuùng ta ruùt ñuû caùc soá töông öùng vôùi caùc

soá phaàn thöôûng.

8. Trong Tôø Baùo Chính Thöùc cuûa Vöông Quoác seõ

ñöôïc coâng boá caùc soá truùng phaàn thöôûng, vaø ba

1 Don Bosco khoâng theå duøng khu nhaø Pinardi ngheøo naøn laøm choã

tröng baøy, maø phaûi duøng moät phoøng roäng ñaèng sau Nhaø Thôø Thaùnh

Ñaminh vôùi pheùp cuûa Boä Chieán Tranh (khi aáy ñang quaûn trò caên

saûnh naøy), vaø ngaøi cuõng lòch söï xin pheùp caùc cha Ñaminh (chuû cuõ).

Nhieàu khaùch ñöôïc môøi ñeå thò saùt caùc phaàn thöôûng, coù caû hai anh em

Cavour. Oâng Camilloâ Cavour khi ñoù laø boä tröôûng taøi chính, vaø ñang

aâm möu laät ñoå thuû töôøng Azeglio. Don Bosco ñaõ ñích thaân höôùng

daãn Baù töôùc Camilloâ Cavour ñi thò saùt.

Vaøo thaùng 3 naêm 1852, moät tai naïn ñeán vôùi Giuse Buzzetti. Do can

thieäp moät teân saùt nhaân muoán baén Don Bosco maø ngoùn tay caùi phía

traùi bò hö haïi naëng (theo lôøi moät ngöôøi keå chuyeän voâ danh veà thaày),

Hoaëc do cuøng vôùi caùc baïn canh phoøng phoøng tröng baøy caùc taëng vaät

daønh cho soå soá, maø vì nhoài thuoác suùng vaø chaúng may bò noå gaây tai

naïn laøm hö ngoùn tay caùi naøy theo cha Lemoyene. Duø sao ñi nöõa, tai

naïn naøy ngaên trôû thaày laøm linh muïc. Thaày seõ chæ laø Sö Huynh

Saleâdieâng.

359

ngaøy sau baét ñaàu vieäc phaân phaùt caùc phaàn

thöôûng.

9. Caùc phaàn thöôûng khoâng ñöôïc laáy ñi sau ba thaùng

thì ñöôïc coi nhö laø “ñöôïc nhöôøng laïi cho”lôïi ích

cuûa Nguyeän XaùÙ.

Coù nhieàu ngöôøi ñaõ truùng phaàn thöôøng, laïi nhöôøng laïi ñeå

laøm coâng ñöùc cho Nguyeän XaùÙ. Töø ñoù laïi ruùt ra ñöôïc

nhöõng lôïi ích ñöôïc chia theâm khaùc nöõa. Ñuùng laø phaûi chi

khoâng ít cho cuoäc soå soá, tuy nhieânvaãn thu ñöôïc moät con

soá goùi goïn laø 26 ngaøn fraêng1

1 Cuoäc soå soá coâng khai ñöôïc thöïc hieän taïi Toøa Thò Saûnh ngaøy 12-7-

1852. Lôïi töùc thu ñöôïc, Don Bosco quaûng ñaïi chia cho Caên Nhaø Nhoû

Coáttoâlengoâ moät nöûa, khieán cho Ñöùc Toång Giaùm Muïc Fransoâni raát

haøi loøng. Ngaøi vieät vaøo ngaøy 29-7-1852: “Ñaây laø hai coâng cuoäc ôû

gaàn nhau, ñeàu ñaõ nhaän ñöôïc aân ban roõ raøng cuûa baøn tay Chuùa Quan

Phoøng”

360

19 Pages 181-190

▲back to top

19.1 Page 181

▲back to top

KHOÁN CHO TOÂRINOÂ!

VUÏ NOÅ KHO THUOÁC SUÙNG - FASCIO GABRIELE - LAØM PHEÙP

NHAØ THÔØ MÔÙI

Trong khi caùc ñoà daønh cho nhöõng ngöôøi truùng soå soá ñöôïc

trieån laõm (16-4-1852), thì xaåy ra vuï noå kho thuoác suùng

gaàn Nhaø Thôø Nghóa Trang Thaùnh Pheâroâ Bò Xieàng Xích.

Söùc chaán ñoäng noù taïo neân thì gheâ gôùm vaø döõ tôïn. Nhieàu

nhaø xaây gaàn vaø xa ñoù ñeàu bò ruùng ñoäng, vaø chòu thieät

thoøi lôùn. Trong soá caùc ngöôøi lao ñoäng taïi ñoù, coù 28 naïn

nhaân; söï thieät haïi seõ coøn naëng neà hôn, neáu moät vieân

trung só coù teân laø Sacco, ngöôøi ñaõ daùm lieàu ñeán chính

maïng soáng mình, ñaõ khoâng ngaên ngöøa noåi vieäc ngoïn löûa

lan qua khu kho thuoác suùng to lôùn hôn ôû beân caïnh, vaø

neáu kho ñoù noå, thì caû Thaønh Phoá Toârinoâ seõ bò hö haïi.

Khi noùi ñeán chuyeän naøy, cha muoán keå moät söï kieän lieân

quan ñeán moät ngöôøi thôï treû cuûa chuùng toâi coù teân laø

Fascio Gabriele. Naêm ngoaùi anh ta rôi vaøo beänh soát reùt

ngaõ nöôùc, côn beänh ñöa anh ta ñeán côn thaäp töû nhaát sinh.

Trong noãi ñau gheâ gôùm cuûa côn beänh, anh ta chæ nhaéc ñi

nhaéc laïii: -Khoán cho Toârinoâ, khoán cho Toârinoâ! – Caùc

baïn cuûa anh ta môùi noùi vôùi anh ta: -Taïi sao theá?

- Bôûi vì noù bò ñe doïa moät thaûm hoïa lôùn.

- Thaûm hoïa naøo?

361

- Naêm tôùi. Oâi, khoán cho Toârinoâ, vaøo ngaøy 26 thaùng

tö.

- Chuùng ta phaûi laøm gì?

- Haõy caàu xin thaùnh Lu-y che chôû Nguyeän XaùÙ vaø

nhöõng ngöôøi ôû trong ñoù.-

Theá laø, do lôøi yeâu caàu cuûa taát caû caùc em trong nhaø, caû

saùng vaø chieàu ñeàu coù theâm vaøo kinh chung moät kinh Laïy

Cha, moät kinh Kính Möøng vaø moät kinh Saùng Danh, caàu

nguyeän vôùi vò thaùnh naøy. Quaû thöïc, nhaø cuûa chuùng ta

chòu hö haïi ít so vôùi côn nguy hieåm naøy, vaø nhöõng em

noäi truù cuûa chuùng ta khoâng coù ai bò thöông caû.

Trong khi aáy caùc coâng vieäc xaây caát nhaø thôø thaùnh

Phanxicoâ Saleâ tieán trieån nhanh khoâng theå töôûng töôïng

ñöôïc, vaø trong khoaûng 11 thaùng, ñaõ ñeán hoài keát thuùc.

Ngaøy 20-6-1852, nhaø thôø ñöôïc thaùnh hieán cho vieäc

phöôïng töï thaùnh vôùi moät leã troïng theå phaûi noùi laø ñoäc

nhaát hôn laø hieám coù cho chuùng toâi. Moät coång chaøo hình

voøng cung cao khuûng khieáp ñöôïc döïng leân ôû loái vaøo saân.

Treân ñoù coù treo doøng chöõ noåi, vieát:

VÔÙI NHÖÕNG CHÖÕ VAØNG ROØNG –

CHUÙNG TOÂI VIEÁT TREÂN MOÏI PHÍA –

ÑÔØI ÑÔØI HOAN HOÂ NGAØY HOÂM NAY.

Töø moïi nôi vang leân nhöõng doøng thi ca naøy baèng aâm

nhaïc cuûa Thaày Nhaïc Tröôûng Giuse Blanchi, con ngöôøi

coøn ñöôïc ghi nhôù maõi:

362

19.2 Page 182

▲back to top

Sao coù theå maët trôøi phía taây ñaõ laën,

Laïi leân ñöôøng tieán ngöôïc ñeán phía Ñoâng?

Sao coù theå gioøng soâng nöôùc meânh mang

Quay ngöôïc laïi tuoân veà nguoàn maïch cuõ?

Sao coù theå Ngaøy Hoâm nay röïc rôõ,

Moät ngaøy töôi ñeïp nhaát giöõa chuùng ta,

Vaø maõi maõi seõ vaãn laø ñeïp nhaát,

Laïi coù theå phai nhoøa trong kyù öùc chuùng ta!

Chuùng toâi cuõng ñoïc vaø haùt vang caùch huøng traùng baøi thô

sau ñaây:

Nhö chim kia nhaåy nhoùt ôû treân caønh,

Mong moûi tìm ra choã aån thaân,

[Thì Nguyeän XaÙ sau bao naêm dôøi ñoåi,

Cuõng tìm ñöôïc nôi choán bình an!]

Nhieàu tôø baùo cuõng noùi ñeán ngaøy leã long troïng naøy.

Ngaøy muøng moät thaùng Gieâng naêm ñoù, khai maøo Hoäi

Töông Tôï ñeå ngaên khoâng cho caùc baïn treû cuûa chuùng toâi

ghi danh vaøo Hoäi Thôï Thuyeàn, moät hoäi maø ngay töø luùc

363

khôûi ñaàu ñaõ mang nhöõng nguyeân taéc hoaøn toaøn xa laï vôùi

ñaïo giaùo. Moãi ngöôøi mang laáy moät cuoán saùch nhoû coù

ñoùng daáu. Noù phuïc vuï caùch tuyeät vôøi cho muïc tieâu cuûa

chuùng toâi.1 Sau naøy, chính Hoäi naøy ñöôïc chuyeån thaùnh

Hoäi Thaùnh Vinh Sôn Phaoloâ, moät Hoäi vaãn coøn toàn taïi

cho ñeán nay.2

Nhaø thôø xaây xong, coøn caàn caùc trang thieát bò ñuû loaïi.

Ñöùc Baùc Aùi cuûa daân thaønh phoá khoâng thieáu. Kyõ Só Giuse

Dupreø trang trí nhaø nguyeän kính thaùnh Lu-y, vaø mua moät

baøn thôø baèng caåm thaïch, cho tôùi nay baøn thôø naøy vaãn

trang tri tuyeät dieäu cho nhaø nguyeän naøy. Moät aân nhaân

khaùc cho thöïc hieän khu ca ñoaøn, taïi ñoù ñöôïc ñaët moät ñaøn

oùc-gan nhoû daønh cho caùc treû em ngoaïi truù. OÂng Micae

Scannagati mua troïn boä daøn neán; Ba töôùc Fassati cho

laøm baøn thôø Ñöùc Meï, vaø cung caáp moät boä chaân neán baèng

ñoàng, vaø sau naøy caû töôïng Ñöùc Meï.3 Cha Caffasso traû taát

caû caùc chi phí thieát laäp toøa giaûng. Baøn thôø chính do Baùc

só Vallauri cung caáp, vaø sau naøy ñöôïc hoaøn taát bôûi ngöôøi

con cuûa oâng laø Cha tieán só Pheâroâ Vallaur. Nhö theá nhaø

thôø trong voøngmoät thôøi gian ngaén ñaõ thaáy mình ñöôïc

1 Cuoán saùch coù tieâu ñeà “Hoäi Töông Tôï Moät Soá Caùc Hoäi Vieân Cuûa

Hoäi Thaùnh Lu-Y Ñöôïc Thieát Laäp Taïi Nguyeän XaùÙ Thaùnh Phanxicoâ

Saleâ”. Döôùi tieâu ñeà coù vieát haøng chöõ: “Ngoït ngaøo toát ñeïp bieát bao –

Anh em ñöôïc soáng sum vaày beân nhau!” (Tv 133:1). Trong cuoán saùch

goàm caùc ñieàu leä. Hoäi naøy phaùt trieån cho ñeán naêm 1857, thì noù bieán

ñoåi hình thöùc.

2 Töùc laø cho ñeán 1875.

3 Trong Nhaø Nguyeän Pinardi ñöôïc canh taân nay vaãn coøn giöõ laïi y

nguyeân töông Ñöùc Meï An Uûi raát deã thöông ñöôïc Don Bosco mua

naêm 1847.

364

19.3 Page 183

▲back to top

trang bò taát caû nhöõng thöù caàn thieát cho caùc leã nghi coâng

vaø töø.

365

TOØA NHAØ ÑANG XAÂY SUÏP ÑOÅ

NAÊM 1852

Vôùi nhaø thôø môùi kính thaùnh Phanxicoâ Saleâ, coù phoøng aùo

vaø thaùp chuoâng,1 chuùng toâi coù theå cung öùng cho caùc em

coù loøng öôùc ao tham gia caùc vaøo caùc phung vuï thaùnh

trong caùc ngaøy leã, vaøo caùc lôùp hoïc toái vaø caû ban ngaøy.

Nhöng laøm sao ñaùp öùng ñöôïc cho ñaùm raát ñoâng caùc treû

em ngheøo maø trong moïi luùc ñeán xin ñöôïc truù laïi? Hôn

nöõa, vuï noå kho thuoác suùng xaåy ra trong naêm tröôùc2 ñoù ñaõ

haàu nhö laøm hö hoaïi caên nhaø cuõ. Trong luùc nhu caàu thaát

khaån thieát nhö theá, chuùng toâi ñaõ quyeát ñònh xaây theâm

moät caùnh nhaø môùi.3 Ñeå coù theå vaãn coøn coù theå söû duïng

1 Nhaø thôø thaùnh Phanxicoâ Saleâ daøi 28m, roäng 11m,ñöôïc söû duïng

suoát 16 naêm (1852-1868) nhö laø trung taâm ñieåm cuûa Nguyeän XaùÙ.

Phoøng aùo thì thay ñoåi nhieàu laàn, luùc ñaàu ôû nhaø Pinardi, sau thì ñaët ôû

khu nhaø môùi xaây, vaø vaøo naêm 1860, chuû thaàu Carlo Buzzetti xaây ôû

beân caùnh phía ñaët Phuùc Aâm. Thaùp chuoâng laø moät thaùp nhoû ôû caïnh

traùi nhaø thôø, coù chuoâng cuõ coäng vôùi chuoâng môùi coù tieáng vang lôùn

hôn do Coâng töôùc Cays taëng. Ñeán naêm 1929, caû hai chuoâng ñöôïc

ñuùc laïi, cho tieáng chuoâng ngaân trong tuyeät vôøi cho ñeán ngaøy hoâm

nay.

2 Töùc vaøo thaùng tö naêm 1852.

3 Kî só Blachier khi veõ hoïa ñoà nhaø thôø, cuõng ñaõ döï toaùn ngoâi nhaø

saép xaây naøy. Hoïa ñoà toaøn boä goàm phaàn chính daøi 44m, roäng 12m,

roài khu nhaø naèm theo höông Baéc – Nam daøi 12m, roäng 9 meùt. Toaøn

boä khu nhaø seõ xaây ñoù cao 19 m.

366

19.4 Page 184

▲back to top

choã cuõ, khu nhaø môùi ñöôïc ñaët ôû vò trí taùch rôøi ra, giöõa

khu cuoái nhaø côm hieän taïi cho tôùi nôi ñuùc caùc chöõ in.

Coâng vieäc tieán haønh raát nhanh,1 tuy theá thôøi gian ñaõ ñi

saâu vaøo muøa thu, vaø nhaø thì ñaõ xaây ñöôïc tôùi maùi che.

Khi caùc keøo vaø ñoøn tay ñaõ ñöôïc laép raùp vaø ñoùng ñinh,

caùc thanh goã duøng ñeå ñaët ngoùi ñaõ ñöôïc traûi ra treân daøn

ñoøn tay vaø ñoùng ñinh chaët, vaø ngoùi ñaõ ñöôïc keùo leân vaø

chaát ñoáng treân lôùp thanh goã ñeå maø ñem lôïp, thì moät traän

möa nhö thaùc ñoå ñình hoaõn laïi toaøn boä coâng vieäc. Nöôùc

ñoå xuoáng nhieàu ngaøy ñeâm, chaûy xuoáng ñaàm ñìa treân caùc

daøn keøo vaø thanh goã duøng ñeå lôïp maùi, laøm röõa naùt vaø

keùo xuoáng vôùi noù voâi vöõa, chæ ñeå laïi böùc töôøng vôùi thuaàn

tuùy gaïch vaø ñaù cuoäi trô ra.

Vaø vaøo khoaûng nöûa ñeâm, moïi ngöôøi ñang an giaác, thì

nghe thaáy moät tieáng raàm vang doäi, vaø moäi luùc moät nghe

aàm aàm gheâ gôùm vaø khieáp sôï. Moïi ngöôøi choãi daäy chaúng

bieát ñoù laø chuyeän gì, sôï haõi quaù, ñeàu laáy chaên vaø vaûi che

giöôøng truøm leân mình trôû laïi, roài ra khoûi nhaø nguû vaø sôï

haõi chaïy troán maø chaúng bieát mình ñi ñaâu, nhöng vôùi moät

yù nghó laø laøm sao traùnh khoûi choã nguy hieåm maø ai cuõng

coù theå töôûng töôïng ñöôïc. Söï roáiloaïn vaø tieáng oán aøo taêng

theâm; toaøn boä daøn maùi, ñoøn keøo, troän laãn vôùi caùc vaät

lieäu cuûa töôøng, taát caû rôi xuoáng ñaát, vôùi moät tieáng aàm

vang to lôùn, taát caû ñeàu hö haïi.

1 Nhaø thaàu laø oâng Frederick Bocca, ngöôøi ñaõ xaây nhaø thôø thaùnh

Phanxicoâ Saleâ. Coâng trình baét ñaàu khoaûng giöõa muøa heø.

367

Vì caên nhaø xaây naøy töïa treân moät caùi töøông cuûa caên nhaø

cuõ vaø thaáp, neân ai cuõng sôï laø toaøn boä khu nhaø ñeàu suïp

heát; nhöng may khoâng coøn nhöõng ñoå vôõ naøo khaùc ngoaøi

tieáng ñoäng kinh khuûng, nhöng khoâng laøm moät ai bò

thöông caû.

Ñeán saùng, coù caùc kyõ sö töø chính quyeàn thaønh phoá tôùi. Kî

só Gabetti1 ñaõ nhìn thaáy moät caây coät cao khaùc, bò lung lay

döôùi ñaùy, nhöng coøn döïa vaøo nhaø nguû. Oâng ñaõ thoát leân: -

Taát caû haõy ñi caùm Ôn Ñöùc Meï An Uûi ñi. Caây coät naøy

coøn ñöùng ñöôïc ôû ñaây laø moät pheùp laï. Neáu noù rôùt xuoáng,

chaéc seõ choân Don Bosco trong ñoáng nhaø ñoå naùt cuøng vôùi

ba möôi em naèm trong phoøng nguû döôùi kia. – Caùc coâng

vieäc ñöôïc tieán haønh, caùi haïi lôùn nhaát chuû thaàu phaûi chòu.

Söï hö haïi cuûa chuùng toâi ñöôïc tính vaøo khoaûng 10.000

fraêng. Söï kieän xaåy ra vaøo giöõa ñeâm ngaøy 2-12-1852.

Giöõa nhöõng chuyeän buoàn thaûm xaåy ra lieân tuïc laøm khoán

khoâ nhaân loaïi thaûm thöông, cha luoân luoân ñöôïc baøn tay

nhaân laønh cuûa Chuùa laøm giaûm nheï caùc tai naïn cuûa chuùng

toâi. Neáu tai naïn xaåy ra chæ hai giôø tröôùc ñoù, thì coù theà noù

ñaõ choân caùc hoïc troø hoïc caùc lôùp chieàu cuûa chuùng toâi roài.

Chuùng hoïc xong caùc lôùp naøy vaøo luùc 10 giôø, vaø ra khôûi

lôùp hoïc [caùc hoïc troø], vôùi con soá khoaûng 300 em, thöôøng

chaïy qua giöõa caùc khoaûng troáng cuûa toøa nhaø ñang xaây

1 Khi xaây döïng laïi vaøo naêm 1929, ngöôøi ta khaùm phaù ra caên nhaø oâng

Bocca xaây naøy ñöôïc xaây vôùi raát ít voâi. Sau cuoäc thanh tra, oâng

Bocca bò phaït vì coù nhöõng loãi laàm khi thi coâng. Don Bosco raát teá nhò

khoâng noùi teân cuûa oâng ta ra.

368

19.5 Page 185

▲back to top

caát naøy. Vaø chæ sau giôø ra khoûi lôùp moät chuùt, thì xaåy ra

tai naïn.

Khoâng nhöõng vì thôøi gian ñaõ vaøo quaù thu khoâng coøn cho

pheùp baét ñaàu xaây caát laïi taát caû hay duø chæ moät phaàn cuûa

coâng trình ngoâi nhaø bò hö hoaïi, chöù cha khoâng coøn daùm

noùi laø hoaøn taát ngoâi nhaø. Vaø trong luùc naøy thì ai laø ngöôøi

cung caáp giuùp chuùng toâi trong nhöõng böôùc khoán cuøng cuûa

mình? Bieát laøm gì giöõa bieát bao nhieâu treû em vôùi quaù ít

nôi ôû nhö vaäy vaø giöõa moät khu ñoå naùt? Nhöõng nhu caàu

caáp baùch taïo cho ta neân nhaân ñöùc. Chuùng toâi cuûng coá laïi

nhöõng böùc töôøng cuûa khu nhaø thôø cuõ, noù ñöôïc chuyeån

thaønh nhaø nguû. Coøn caùc lôùp hoïc thì ñöôïc chuyeån sang

nhaø thôø, nhöng noù seõ vaãn laø nhaø thôø trong caùc ngaøy leã,

coøn trong tuaàn thì laø tröôøng hoïc.

Cuõng trong naêm naøy, thaùp chuoâng caïnh nhaø thôø thaùnh

Phanxicoâ Saleâ ñöôïc xaây döïng, vaø oâng Micae Scannagati

ñaày loøng baùc aùi cung caáp moät boä chaân neán ñeïp cho baøn

thôø chính, vaø boä chaân neán naøy taïo thaønh moät trong nhöõng

ñoà trang trí ñeïp nhaát cuûa nhaø thôø.

369

SÖÏ TAÊNG TRÖÔÛNG TIEÁP TUÏC

1853

Vöøa khi thôøi tieát cho pheùp laø chuùng toâi laäp töùc baét tay

vaøo vieäc döïng laïi ngoâi nhaø ñaõ suïp ñoå. Coâng vieäc tieán

trieån mau maén vaø vaøo thaùng möôøi, toøa nhaø hoaøn taát.1 Vì

raát caàn nôi choán, neân chuùng toâi aøo tôùi ñeå chieám höõu ngoâi

nhaø. Cha laø ngöôøi thöù nhaát vaøo trong caên phoøng maø

Thieân Chuùa ban cho cha ñöôïc ôû cho ñeán ngaøy hoâm nay.

Caùc lôùp hoïc, nhaø aên, phoøng nguû ñöôïc thieát laäp vaø saép ñaët

caùch beàn vöõng, vaø con soá caùc hoïc sinh taêng leân 60 em.

Caùc aân nhaân khaùc nhau tieáp tuïc cung caáp nhöõng gì caàn

thieát. Kî só Dupreø baèng tieàn cuûa mình cung caáp daãy chaán

song baèng ñaù caåm thaïch ngaên xung quanh baøn thôø thaùnh

Lu-y; laøm ñeïp laïi baøn thôø vaø laøm noåi baät taát caû Nhaø

Nguyeän thaùnh Lu-y. Baù töôùc Ñaminh Fassati taëng daãy

chaán song quanh baøn thôø Ñöùc Meï, moät boä caùc chaân neán

baèng ñoàng maï vaøng cho baøn thôø ñoù. Quaän coâng Carlo

Cays,2 moät vò aân nhaân lôùn cuûa chuùng toâi, laàn thöù hai ñaéc

1 Nhaø khi ñoù chæ goàm coù caùnh ñoái dieän vôùi nhaø thôø thaùnh Phanxicoâ

Saleâ.

2 Cha Carlo Cays, Quaän coâng xöù Giletta vaø Caselette (1813-1882).

Tieán só Luaät, goùa vôï naêm 32 tuoåi, Hoäi tröôûng Hoäi Thaùnh Vinh Sôn,

giaùo lyù vieân vaø aân nhaân cuûa caùc Nguyeän Xaù cuûa Don Bosco, Ñoaøn

Tröôûng Ñoaøn Thaùnh Lu-y trong nhieäm kyø 1853-1855. Töø naêm 1857-

370

19.6 Page 186

▲back to top

cöû Hoäi Tröôûng Hoäi thaùnh Lu-y, traû cho chuùng toâi moùn

nôï cuõ 1200 fraêng cho chuû loø baùnh mì, khi oâng baét ñaàu

laøm khoù deã trong vieäc phaân phoái baùnh mì. OÂng mua moät

quaû chuoâng, vaø buoåi khaùnh thaønh laø moät dòp leã raát vui

veû. Cha tieán só thaàn hoïc Gatto, cha sôû ñaùng ghi nhôù cuûa

chuùng toâi, tôùi laøm pheùp chuoâng; roài giaûng moät baøi nhaân

cô hoäi aáy cho raát nhieàu khaùch ñeán döï töø thaønh phoá. Sau

caùc nghi thöùc thaùnh, thì coù buoåi dieän haøi kòch laø ñeà taøi

raát vui veû cho taát caû moïingöôøi. Chính coâng töôùc Cays

cuõng cung caáp moät chieác khaên ñeïp, hieän taïi laø chieác

khaên choaøng phuû Mình Thaùnh trong caùc buoåi chaàu vaø

röôùc Mình Thaùnh, cuøng vôùi caùc trang thieát bò khaùc.

Nhaø thôø môùi ñaõ ñöôïc trang bò nhöõng thöù caàn thieát cho

vieäc phöôïng töï nhö theá, neân sau cuøng ñaõ coù theå laàn ñaàu

tieân thoûa maõn noãi khaùt mong chung cuûa moïi ngöôøi laø cöû

haønh tuaàn chaàu Mình Thaùnh 40 giôø. Khoâng coù nhöõng söï

giaøu sang lôùn veà trang trí, nhöng coù moät söï tham döï phi

thöôøng cuûa caùc tín höõu. Ñeå ñaùp öùng loøng nhieät noàng ñaïo

ñöùc vaø cho moïi ngöôøi söï thuaän lôïi ñeå thoûa maõn loøng

suøng kính cuûa mình, thì sau tuaàn chaàu boán möôi tieáng,

coøn coù tuaàn baùt nhaät coù giaûng thuyeát ñi keøm theo, maø

theo nghóa saùt maët chöõ ñöôïc duøng ñeå giaûi toäi cho ñaùm

ñoâng ñeán döï. Söï tham döï phi thöôøng naøy laø ñoäng löïc cho

nhöõng naêm sau ñoù ñeå tieáp tuïc vieäc ñaët mình thaùnh boán

möôi tieáng cuøng vôùi vieäc giaûng thuyeát ñeàu ñaën . Raát

1860 laø thaønh vieân quoác hoäi Nam- Alpinoâ, vaø keå töø naêm 1878, laø

linh muïc saleâdieâng, tröôùc tieân laøm giaùm ñoác Nhaø Challonges

(Savoia), sau ñöôïc goïi veà Toârinoâ phuï traùch Nguyeät San Saùch Ñoïc

Coâng Giaùo.

371

nhieàu ngöôøi tieáp tuïc ñeán laõnh nhaän caùc bí tích thaùnh vaø

cöû haønh caùc vieäc ñaïo ñöùc khaùc nöõa.

372

19.7 Page 187

▲back to top

NGUYEÄT SAN

SAÙCH ÑOÏC COÂNG GIAÙO

Naêm ñoù [1853], vaøo thaùng ba cha baét ñaàu xuaát baûn ñònh

kyø Nguyeät San Saùch Ñoïc Coâng Giaùo. Trong naêm 1847,

khi baét ñaàu vieäc giaûi phoùng caùc ngöôøi Do thaùi vaø Tin

laønh, thì caàn phaûi coù moät moät loaïi thuoác choáng ñoäc ñöôïc

trao vaøo tay caùc tín ñoà Kitoâ giaùo noùi chung, vaø giôùi treû

noùi rieâng. Vôùi moät leänh ban haønh nhö treân, xem ra chính

quyeàn chæ nhaém ñeán vieäc trao laïi töï do cho caùc tín

ngöôõng ñoù, chöù khoâng nhaèm haõm haïi ñaïo Coâng Giaùo.

Nhöng caùc ngöôøi tin laønh ñaõ khoâng nghó nhö vaäy, vaø hoï

noã löïc ñem moïi phöông tieän maø hoï coù theå ñeå thöïc hieän

vieäc quaûng baù cuûa hoï. Ba tôø baùo ( Tin Laønh, Aùnh Saùng

Phuùc Aâm, Ngöôøi Pieâmonteâ Chaát Vaán) , nhieàu cuoán saùch

Kinh Thaùnh vaø ngoaøi Kinh Thaùnh, vieäc ban phaùt roäng raõi

caùc trôï caáp, vieäc tìm kieám caùc coâng aên vieäc laøm, cung

caáp coâng vieäc, cho tieàn nong, aùo quaàn, ñoà aên cho nhöõng

ai ñi nhaø thôø cuûa hoï, laø taát caû nhöõng phöông tieän hoï söû

duïng ñeå tranh daønh nhöõng ngöôøi xin vaøo ñaïo.

Chính quyeàn bieát taát caû vaø ñeå cho hoï laøm, vaø vôùi söï yeân

laëng treân, chính quyeàn baûo veä höõu hieäu cho hoï. Cha phaûi

373

noùi theâm laø nhöõng ngöôøi tin laønh coù chuaån bò vaø ñöôïc

cung caáp caùc phöông tieän vaät chaát vaø luaân lyù, trong khi

caùc ngöôøi coâng giaùo tin töôûng vaøo caùc luaät daân söï maø

cho tôùi nay ñaõ che chôû vaø baûo veä cho hoï, chæ vöøa môùi coù

ñöôïc moät vaøi tôø baùo, moät vaøi taùc phaåm coå ñieån hay baùc

hoïc, nhöng khoâng coù laáy moät tôø baùo hay moät cuoán saùch

naøo khaû dó ñaët vaøo trong tay daân chuùng trình ñoä thaáp

keùm ñöôïc.

Vaøo luùc ñoù do hoaøn caûnh böùc thieát khuyeán caùo, cha ñaõ

baét ñaàu taïo ra moät soá baûng toùm löôïc xoay quanh Hoäi

Thaùnh Coâng Giaùo vaø moät soá caùc aùp phích khaùc mang

tieâu ñeà: Nhöõng ghi nhôù daønh cho caùc ngöôøi Coâng Giaùo

vaø cha ñem taát caû söùc löïc cuûa mình tung chuùng ra cho

caùc baïn treû vaø caùc ngöôøi lôùn, caùch rieâng vaøo nhöõng dòp

tónh taâm cuõng nhö nhöõng tuaàn giaûng ñaïi phuùc. Nhöõng

trang saùch nhoû naøy vaø nhöõng cuoán saùch nhoû naøy ñöôïc

noân noùng ñôïi chôø vaø ñoùn nhaän, vaø trong moät thôøi gian

ngaén, ñaõ ñöôïc tung ra haèng nghìn vaø haèng nghìn baûn.

Ñieàu aáy thuyeát phuïc cha veà nhu caàu caàn phaûi coù moät

phöông tieän bình daân naøo ñoù giuùp cho daân chuùng coù theå

deã daøng bieát ñöôïc nhöõng nguyeân taéc neàn taûng cuûa ñaïo

Coâng Giaùo. Do ñoù cha ñaõ cho in moät cuoán saùch nhoû coù

tieâu ñeà: Nhöõng Lôøi Caûnh Baùo Cho Caùc Ngöôøi Coâng

Giaùo,1 nhaèm muïc ñích ñaët caùc ngöôøi coâng giaùo trong tình

1 Goàm 32 trang, coù 6 ñeà taøi: 1. Toân giaùolaø gì. 2. Chæ coù moät ñaïo thaát.

3. Caùc Giaùo hoäi cuûa caùc ngöôøi taø giaùo khoâng coù caùc ñaëc tính thaàn

linh. 4. Hoäi Thaùnh cuûa Ñöùc gieâsu khoâng ôû trong caùc giaùo Hoäi aáy. 5.

Traû lôøi cho giôùi tin laønh cho raèng mình tin vaøo Ñöùc Kitoâ vaø vaøo Tin

Möøng, neân ôû trong Hoäi Thaùnh Thaät. 6. Caùc ngöôøi tin laønh ñoàng yù laø

caùc ngöôøi coâng giaùo ôû trong Hoäi Thaùnh Ñöùc Gieâsu.

374

19.8 Page 188

▲back to top

traïng baùo ñoäng, caàn phaûi tænh taùo, vaø khoâng ñeå cho mình

bò sa vaøo löôùi cuûa nhöõng ngöôøi theo taø thuyeát. Vieäc phaân

phoái caùc saùch baùo naøy thaät laø phi thöôøng; chæ trong hai

naêm, ñaõ phaân phoái ñöôïc hai traêm ngaøn baûn. Ñieàu naøy

ñem laïi söï haøi loøng cho nhöõng ngöôøi toát, nhöng laïi khieán

cho caùc ngöôøi tin laønh, nhöõng ngöôøi ñaõ töøng tin töôûng

raèng mình laø nhöõng oâng chuû ñoäc quyeàn trong laõnh vöïc

phoå bieán Tin Möøng, giaän ñieân leân.1

Khi aáy cha môùi thaáy raèng khaån tröông phaûi chuaån bò vaø

in aán cho daân chuùng, vaø cha ñaõ leân keá hoaïch cho nhöõng

cuoán saùch goïi laø Caùc Saùch Ñoïc Coâng Giaùo. Sau khi ñaõ

chuaån bò ñöôïc moät soá caùc cuoán saùch nhoû, cha ñaõ muoán

xuaát baûn chuùng ngay, nhöng khi aáy laïi xuaát hieän moät caùi

khoù khaên baát ngôø vaø khoâng coù theå töôûng töôïng tröôùc ñoù

ñöôïc. Khoâng coù moät vò giaùm muïc muoán ñöùng ñaàu cho

coâng vieäc naøy. Caùc Ñöùc Cha ôû Vercellii, Biella, Casale

ñeàu ñaõ töø choái. Caùc ngaøi noùi raèng vieäc daân mình vaøo

moät cuoäc chieán vôùi caùc ngöôøi tin laønh laø moät chuyeän

nguy hieåm. Ñöùc Toång Giaùm Muïc Fransoâni, khi ñoù ñang

soáng [löu ñaøy] taïi Ly-oân, ñaõ pheâ chuaån, khích leä, nhöng

khoâng moät ai muoán ñaûm nhaän ngay caû vieäc taùi duyeät cuûa

Hoäi Thaùnh. Linh muïc kinh só Giuse Zappata, vò toång ñaïi

dieän, laø ngöôøi duy nhaát theo lôøi môøi goïi cuûa Ñöùc Toång

1 Söï giaän döõ naøy laø coù thaät vaø raát nguy hieåm. Khi göûi cho cha giaùo

söù Appendino cuûa ngaøi 100 baûn: “Nhöõng Lôøi Caûnh Baùo Cho Caùc

Ngöôøi Coâng Giaùo”, Don Bosco vieát: “Con göûi cho cha traêm baûn,

nhöng cuõng xin nhaän ñònh vôùi cha raèng nhöõng ai lo phoå bieán saùch

naøy, seõ maát söï baûo veä cuûa nhöõng ngöôøi xuaát baûn “Tôø Baùo Nhaân

Daân” (Gazzetta del Popolo), vì cuoán saùch nhoû naøy vöøa khi môùi thaáy

laø ngöôøi ta seõ tìm heát caùch ñeå ñoát noù ñi”.

375

Giaùm Muïc, ñaõ duyeät moät nöûa cuoán saùch nhoû ñaàu tieân;

sau ñoù ngaøi traû veà cho cha baûn cheùp tay vaø noùi vôùi cha: -

Xin cha caàm laáy coâng trình cuûa cha; toâi khoâng caûm thaáy

mình neân kyù vaøo ñaây: söï kieän caùc cha Ximenes vaø

Palma coøn noùng hoåi (1).

----------------------------------------------------------------------

(1)Cha Ximentes laø giaùm ñoác tôø baùo coâng giaùo, “Traøo

Löu Ñöông Thôøi” ôû Roma, ñaõ bò aùm saùt. Ñöùc Cha Palma

laø thö kyù cuûa Ñöùc Thaùnh Cha vaø kyù giaû cho baùo naøy ñaõ

bò gieát baèng moät phaùt suùng tröôøng taïi chính caùc phoøng

cuûa Ñieän Giaùo Hoaøng Quirinale 1.

--------------------------------------------------------------------

Hoï daùm thaùch thöùc vaø ñoái ñaàu vôùi caùc keû thuø, coøn toâi thì

thaø ruùt lui vaøo luùc thuaän tieän coøn hôn.

Ñoàng yù vôùi Cha Toång Ñaïi Dieän, cha ñaõ trình baøy moïi

chuyeän cho Ñöùc Toång Giaùm Muïc, vaø ngaøi ñaõ traû lôøi cho

cha vôùi moät laù thö ñem ñeán cho Ñöùc Cha Moreno, Giaùm

1 Caû hai bò aùm saùt vaøo naêm 1848. Cha Ximenes xuaát baûn tôø Labaro

[Quaân Hieäu], chöù khoâng phaûi tôø Traøo Löu Ñöông Thôøi. Ñöùc Giaùm

Muïc Palma laø bieân taäp vieân cho tôø Labaro, ñöùng beân caïnh Ñöùc

Thaùnh Cha Pio IX trong dinh Quirinale trong cuoäc bieåu tình theo sau

vuï aùm saùt Quaän Coâng Pellegrino Rossi, thuû töôùng Nöôùc Giaùo Hoaøng

vaøo thaùng 11 naêm 1848. Khi ñaùm ñoâng baén vaøo Ñieäu Quirinale,

ngaøi bò truùng ñaïn vaø cheát. Vaøi ngaøy sau, Ñöùc Pio IX phaûi aån troán taïi

Gaeta.

376

19.9 Page 189

▲back to top

Muïc cuûa Ivrea. Qua thö ñoù, Ñöùc Toång Giaùm Muïc xin

Ñöùc Cha Moreno ñöùng ra baûo trôï cho keá hoaïch xuaát baûn

cuûa cha, naâng ñôõ cho keá hoaïch ñoù baèng vieäc duyeät laïi vaø

baèng thaåm quyeàn cuûa ngaøi. Ñöùc Cha Moreno saün loøng

giuùp ñôõ; ngaøi ñaõ uûy nhieäm cho vò Toång Ñaïi Dieän cuûa

ngaøi lo phaàn duyeät xeùt, nhöng ñoàng thôøi khoâng coâng boá

teân cuûa ngöôøi duyeät xeùt. Laäp töùc moät chöông trình1 ñöôïc

bieân soaïn, vaø vaøo 1-3-1853, taäp saùch nhoû ñaàu tieân cuûa

Saùch Ñoïc Coâng Giaùo ñöôïc xuaát baûn…

1 Chöông Trình cuûa Nguyeät San Saùch Ñoïc Coâng Giaùo goàm:

1. Saùch ñôn sô, lôøi leõ bình daân, hoaøn toaøn noùi veà ñaïo Coâng

Giaùo.

2. Moãi thaùng ra moät taäp 100 tôùi 108 trang…

3. Giaù baùo cho 6 thaùng… 12 thaùng…

4. Nhöõng ai giuùp ñôõ…, thì göûi mieãn cöôùc phí böu ñieän mieãn laø

ñaït tôùi soá baûn laø 50…

5. Traû tieàn baùo qua Caùc Ñöùc Giaùm Muïc baûn quyeàn sôû taïi.

Chuùng toâi xin göûi danh taùnh vaø ñòa chæ…

6. Taïi mieàn queâ, coù theå traû tieàn cho caùc nhaân vieân do caùc Ñöùc

Giaùm Muïc chæ ñònh…

7. [Ñaùp öùng nguyeän voïng cuûa Ñöùc Giaùm Muïc Ivrea, coù thay

ñoåi noäi dung cuûa soá 2: Moãi thaùng ra hai taäp, nhöng soá trang

khoâng taêng].

377

TRANH LUAÄN VÔÙI NHÖÕNG

NGÖÔØI TIN LAØNH VALÑEÂ

1854

Nguyeät San Saùch Ñoïc Coâng Giaùo ñaõ ñöôïc ñoùn nhaän

caùch noàng haäu, vaø con soá caùc ñoäc giaû thaät laø phi thöôøng;

nhöng cuõng chính töø ñoù maø baét ñaàu caùc côn giaän döõ cuûa

caùc ngöôøi tin laønh. Hoï gaéng chieán ñaáu choâng laïi noù baèng

tôø Caùc Baøi Ñoïc Tin Laønh1 ; nhöng hoï ñaõ khoâng theå coù

nhieàu ñoäc giaû. Do ñoù maø hoï taïo ra ñuû moïi loaïi taán coâng

Don Bosco khoán khoåû. Luùc thì nhöõng ngöôøi naøy, luùc thì

nhöõng ngöôøi khaùc ñeán ñeå tranh luaän, vì theo hoï noùi, hoï

vöõng tin raèng khoâng ai coù theå cöôõng laïi ñöôïc nhöõng lyù

luaän cuûa hoï; caùc linh muïc coâng giaùo quaù ñôn sô, vaø do

ñoù, vôùi ít lôøi laø coù theå laøm beõ maët ñöôïc caùc oâng aáy.

Cho neân hoï ñeán taán coâng cha, luùc thì moät ngöôøi, luùc thì

hai ngöôøi, luùc thì caû moät nhoùm. Cha luoân luoân laéng nghe

hoï vaø cha luoân caên daën hoï haõy trình baøy laïi caùc khoù

khaên maø hoï ñaõ khoâng bieát traû lôøi, laïi cho caùc vò muïc sö

cuûa hoï, roài sau ñoù vui loøng thoâng baùo caùc keát quaû laïi cho

cha. Ñeán tröôùc tieân laø oâng Anedeo Bert, roài oâng Meille,

1 Ñaây laø tôø baùo ñònh kyø cuûa phaùi tin Laønh Valñeâ.

378

19.10 Page 190

▲back to top

roài oâng tin laønh Pugno1, vaø keá ñeán laø nhöõng ngöôøi khaùc

vaø nhöõng ngöôøi khaùc nöõa; nhöng hoï khoâng theå naøo ñaït

ñöôïc muïc tieâu laø laøm cho cha phaûi ngöøng noùi, hoaëc in

caùc taùc phaåm cuûa chuùng toâi; ñoù laø ñieàu khieán hoï noåi giaän

toät cuøng. Cha tin raèng keå laïi moät vaøi döõ kieän lieân quan

ñeán chuyeän naøy laø moät ñieàu toát.

Vaøo ban chieàu ngaøy Chuùa Nhaät thaùng Gieâng,2 cha ñöôïc

baùo laø coù hai oâng ñeán noùi chuyeän vôùi cha. Hoï vaøo nhaø

cha, vaø sau moät chuoãi daøi nhöõng lôøi khen ngôïi vaø taâng

boác, moät trong hai ngöôøi leân tieáng nhö sau:

- Thöa Ngaøi Tieán Só Thaàn Hoïc,3 ngaøi ñaõ ñöôïc thieân

nhieân ban taëng moät taøi naêng lôùn, ñoù laø laøm cho

daân chuùng ñoïc vaø hieåu ngaøi caùch deã daøng;4 do ñoù

chuùng toâi khaån khoaûn xin ngaøi söû duïng taøi naêng

naøy trong nhöõng chuyeän coù ích lôïi cho nhaân loaïi,

coù lôïi cho khoa hoïc, cho ngheä thuaät, cho vieäc

thöông maïi.

- Nhöõng suy nghó cuûa toâi laïi höôùng veà Nguyeät San

Saùch Ñoïc Coâng Giaùo, maø toâi muoán ñem heát loøng

chaêm lo cho baùo aáy.

1 OÂng Anadeo Bert vaø oâng Gioan Pheroâ Meille laø caùc muïc sö Valñeâ

noåi tieáng, coøn oâng Pugno laø moät nhaø tranh luaän.

2 Cha Lemoyene (BM IV,435) cho raèng ñoù laø Saùng Chuùa Nhaät thaùng

taùm naêm 1853.

3 Töôùc hieäu naøy duøng ñeå goïi caùc vò thöïc söï coù vaên baèng tieán só hay

coù chöùc vuï raát quan troïng. ÔÛ ñaây hoaëc hoï taâng boác Don Bosco, hoaëc

hoï chaâm bieám Don Bosco, vì coi Don Bosco chaúng gioûi dang gì.

4 Taát caû noã löïc cuûa tuoåi treû cuûa Don Bosco laø nhaèm ñaït ñeán ñöôïc caùi

taøi naêng naøy (xem chöông 20).

379

- Toát hôn laø ngaøi neân lo xuaát baûn moät cuoán saùch toát

cho giôùi treû, chaúng haïn moät cuoán lòch söû thôøi coå,

moät taùc phaåm veà ñòa lyù, vaät lyù vaø toaùn hoïc, chöù

ñöøng lo ñeán Nguyeät San Saùch Ñoïc Coâng Giaùo.

- Taïi sao laïi khoâng neân lo ñeán baùo Baïn Ñoïc naøy?

- Bôûi vì ñoù laø moät taùc phaåm ñaõ ñöôïc chieân ñi chieân

laïi bôûi bieát bao nhieâu ngöôøi.

- Nhöõng taùc phaåm naøy quaû ñaõ ñöôïc bieát bao nhieâu

ngöôøi vieát ra, nhöng laø trong nhöõng cuoán saùch baùc

hoïc, chöù khoâng phaûi laø ñöôïc vieát ra cho daân chuùng,

gioáng nhö laø chính muïc ñích cuûa toâi ñaây vôùi vieäc

xuaát baûn baùo Caùc Ñoäc Giaû Coâng Giaùo.

- Nhöng taùc phaåm naøy khoâng ñem laïi cho ngaøi moät

söï thuaän lôïi naøo caû; ngöôïc laïi, neáu ngaøi vieát nhöõng

taùc phaåm maø chuùng toâi ñeà nghò, ngaøi seõ ñaït ñöôïc

caû nhöõng lôïi nhuaän vaät chaát daønh cho coâng cuoäc

kyø dieäu maø Chuùa Quan Phoøng ñaõ kyù thaùc cho ngaøi.

Xin ngaøi haõy caàm laáy, ñaây ngaøi ñaõ coù ñöôïc moät

chuùt gì roài (ñoù laø boán tôø 1000 fraêng), nhöng ñoù

chöa phaûi laø moùn taëng phaåm cuoái cuøng, traùi laïi,

ngaøi seõ coøn coù ñöôïc nhöõng taëng phaåm lôùn lao hôn.

- Vì sao maø laïi coù ñöôïc bieát bao nhieâu tieàn baïc nhö

theá?

- Laø ñeåà khích leä ngaøi vieát nhöõng taùc phaåm keå treân

vaø ñeå giuùp cho coâng cuoäc khoâng bao giôø ca ngôïi

cho ñuû ñöôïc cuûa ngaøi.

- Xin caùc ngaøi tha loãi cho toâi neáu toâi xin ñem traû laïi

moùn tieàn cuûa caùc ngaøi ñaây; toâi giô ñaây khoâng theå

ñaûm nhaän moät coâng vieäc khoa hoïc naøo khaùc, neáu

khoâng phaûi laø coâng vieäc lieân quan ñeán Nguyeät San

Saùch Ñoïc Coâng Giaùo.

380

20 Pages 191-200

▲back to top

20.1 Page 191

▲back to top

- Nhöng neáu ñoù laø moät coâng vieäc voâ ích…

- Neáu ñoù laø moät coâng vieäc voâ ích, thì taïi sao caùc

ngaøi laïi phaûi nghó ñeán noù? Taïi sao caùc ngaøi phaûi

chi soá tieàn naøy ñeå cho toâi ngöng vieäc bieân soaïn

noù?

- Ngaøi khoâng löu yù ñeán vieäc ngaøi ñang laøm; do ñoù,

vôùi vieäc töø choái naøy, ngaøi taïo ra moät nguy haïi cho

coâng cuoäc cuûa ngaøi, ngaøi ñaët mình trong moät soá

caùc haäu quaû, moät soá caùc nguy hieåm…

- Thöa caùc ngaøi, toâi hieåu ñieàu caùc ngaøi muoán haøm yù;

nhöng toâi xin noùi roõ cho caùc ngaøi laø thöïc söï toâi

khoâng haõi sôï gì caû; laøm linh muïc, toâi ñaõ taän hieán

mình cho lôïi ích cuûa Giaùo Hoäi vaø cho thieän ích cuûa

nhaân loaïi, vaø toâi coù yù muoán tieáp tuïc vôùi nhöõng lao

nhoïc heøn yeáu cuûa toâi coå voõ cho Nguyeät San “Caùc

Saùch Ñoïc Coâng Giaùo”.

- Ngaøi ñaõ laøm raát teä, hai oâng ñaõ noùi theâm vôùi gioïng

vaø khuoân maët hoaøn toaøn bieán ñoåi trong khi döùng

daäy, ngaøi ñaõ laøm raát teä, ngaøi ñaõ sæ nhuïc chuùng toâi,

vaø roài ai seõ bieát ñöôïc laø chuyeän gì seõ xaåy ra cho

ngaøi, taïi ñaây, vaø (baèng goïng ñe doïa), neáu ngaøi ñi

ra khoûi nhaø, ngaøi coù chaéc laø trôû laïi ñöôïc chaêng?

- Thöa caùc ngaøi, caùc ngaøi khoâng bieát ñöôïc caùc linh

muïc coâng giaùo. Bao laâu hoï coøn soáng, hoï laøm vieäc

ñeå hoaøn thaønh boån phaän cuûa hoï; vaø neáu ôû giöõa

coâng vieäc naøy vaø vì lyù do ñoù maø hoï phaûi cheát, thì

ñieàu ñoù ñoái vôùi hoï seõ laø moät may maén lôùn lao, laø

vinh quang vó ñaïi nhaát.-

381

Vaøo luùc ñoù caû hai ngöôøi ñeàu xem ra töùc giaän tôùi möùc maø

cha sôï hoï seõ taán coâng cha. Cha lieàn ñöùng daäy, laáy gheá

ñaët giöõa cha vaø hoï, vaø cha noùi vôùi hoï:

- Neáu caùc ngaøi muoán duøng söùc maïnh, toâi seõ khoâng

sôï caùc lôøi ñe doïa cuûa caùc ngaøi, nhöng söùc maïnh

cuûa moät linh muïc heä taïi chính nôi loøng kieân nhaãn

vaø söï tha thöù. Nhöng xin caùc ngaøi ñi ra khoûi nôi

naøy.

Trong luùc ñoù cha ñi moät voøng quanh chieác gheá, môû cöûa

phoøng ra. Cha lieàn noùi: - Buzzetti,1 con haõy daãn caùc vò

naøy cho tôùi loái coång; caùc vò naøy khoâng quen ñi treân caàu

thang, - vaø hoï ñi ra khoûi nôi ñoù vôùi maët vaø ñoái con maét

höøng höøng löûa töùc giaän.

Söï vieäc naøy ñöôïc ñaêng trong moät vaøi tôø baùo, caùch rieâng

laø tôø “Söï Hoøa Hôïp”

1 Buzzetti cuøng maáy baïn hoïc sinh khaùc do thaùi ñoä ñaùng nghi ngôø cuûa

hai vò khaùchlaï, ñaõ toå chöùc gaùc gaàn ñoù ñeå baûo veä cho Don Bosco.

382

20.2 Page 192

▲back to top

CAÙC CUOÄC MÖU HAÏI CHA

NHÖÕNG CUOÄC MÖU HAÏI CHA

Coù veû ñaây laø moät maøn bí maät nhaèm vaøo caù nhaân cha1, do

nhöõng ngöôøi theä phaûn1 hay nhöõng ngöôøi tam ñieåm2 ra

leänh. Cha xin keå vaén taét moät vaøi söï kieän.

1 Caùc saùch baùo do Don Bosco xuaát baûn nhaèm baûo veä chaân lyù coâng

giaùo luoân luoân ñöôïc gôïi höùng töø söï chöøng möïc vaø töø ñöùc baùc aùi Kitoâ

höõu. Trong khi keát luaän cuoán “Vieát Cho Ngöôøi Coâng Giaùo Coù Hoïc

Thöùc” (Cattolico Istrutto), ngaøi ñaõ ngoû vôùi caùc muïc sö Valdeâ nhö

sau: “Ñaây laø nhöõng lôøi cuûa moät ngöôøi anh em yeâu meán caùc baïn, vaø

quaû coù yeâu meán caùc baïn raát nhieàu hôn laø caùc baïn ñaõ töøng nghó. Ñaây

ñuùng thaät laø nhöõng lôøi cuûa moät ngöôøi anh em ñaõ daâng hieán taát caû

baûn thaân mình vaø taát caû nhöõng gì mình coù theå coù ñöôïc treân traàn gian

cho chínhlôïi ích cuûa caùc baïn”. Tuy nhieân,trong caùc tröôùc taùc cuûa

mình, Don Bosco quaû coù laøm hoï caêm giaän. Trong giaùo baùo “Saùch

Ñoïc Coâng Giaùo” xuaát baûn thaùng tö naêm 1854 döôùi tieâu ñeà “Baûn thu

taäp caùc söï kieän ñöông thôøi”, Don Bosco ñaõ vieát veà caùc ñoái thuû Tin

laønh cuûa ngaøi: “Hoï raát böïc boäi veà nhöõng gì toâi xuaát baûn lieân quan

ñeán hoï. Hoï ñaõ toû roõ ñieàu aáy qua caùc lôøi leõ, thö töø rieâng vaø keå caû caùc

tôø baùo cuûa hoï… Taát caû xem ra chæ laø lôøi sæ nhuïc “Nguyeät San Saùch

Ñoïc Coâng Giaùo” vaø caùc taùc giaû cuûa caùc baøi baùo naøy…Nhöng moái

quan taâm lôùn cuûa chuùng toâi luoân luoân laø khoâng laøm gì xuùc phaïm ñeán

Ñöùc Baùc Aùi maø taát caû moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn ñöôïc ñoái xöû… Cho

neân chuùng toâi saün saøng tha thöù cho taát caû nhöõng ai laêngmaï chuùng

toâi, vaø chuùng toâi seõ traùnh neâu leân taùnh danh, maø chæ keå ra söï sai laïc

khi naøo noù coøn bò daáu aån”. Trong 32 naêm coäng taùc vieát “Baùo Caùc

Saùch Ñoïc Coâng Giaùo”, Don Bosco ñaõ vieát khoaûng 7810 trang baùo.

383

Moät buoåi chieàu luùc cha ñang ôû giöõa caùc thanh thieáu nieân

ñang hoïc haønh , thì coù hai ngöôøi goïi cha haõy mau mau

ñeán quaùn Taám Loøng Vaøng3 ñeå gaëp moät ngöôøi haáp hoái.

Cha saün saøng ñeán ngay, nhöng muoán coù moät vaøi em

trong soá nhöõng hoïc sinh lôùn cuøng ñi theo. Hoï môùi noùi

vôùi cha: - Cha ñöøng laøm phieàn ñeán caùc hoïc troø cuûa cha.

Chuùng con seõ daán cha ñeán thaêm ngöôøi beänh vaø seõ daãn

cha veà nhaø laïi. Ngöôøi beänh raát coù theå seõ bò quaáy raày bôûi

söï coù maët cuûa ñaùm treû.

- OÂng ñöøng baän taâm veà ñieàu ñoù, cha noùi theâm;

nhöõng hoïc sinh treân cuûa toâi seõ ñöôïc ñi daïo moät

ñoaïn ñöôøng ngaén, vaø seõ döøng laïi ôû chaân caàu thang

trong thôøi gian toâi ôû beân ngöôøi beänh.

Khi cha tôùi quaùn Taám Loøng Vaøng, hoï lieàn noùi vôùi cha: -

Cha haõy ñeán ñaây moät luùc, vaø nghæ ngôi ñoâi chuùt trong khi

chuùng toâi ñi baùo cho ngöôøi beänh laø cha ñeán. – Hoï daãn

1 “Theä Phaûn” laø teân goïi chính thöùc, ôû Vieät nam ta quen goïi laø Tin

Laønh.

2 Tam ñieåm laø huynh ñoaøn coù “caùc nguyeân taéc vaø caùc nghi thöùc caên

baûn bao goàm toân giaùo töï nhieân, maø vieäc tham döï tích cöïc vaøo ñoù

khoâng theå dung hoøa ñöôïc vôùi nieàm tin vaø vieäc thöïc haønh Kitoâ giaùo.”

Moät soá nghaønh tam ñieåm quaû thöïc laø “voâ thaàn, voâ toân giaùo vaø choùng

laïi haøng giaùo só”.

3 Quaùn naøy laø moät quaùn nhaäu, tuy nhieân noù ñöôïc naâng leân theâm moät

taàn nöõa. Ngöôøi ta ñeán ñoù baèng con ñöôøng Coáttoâlengoâ. Caên nhaø vaãn

coøn, tuy nhieân ñaõ ñöôïc naâng leân theâm moät laàu nöõa. Ta ñeán ñoù theo

loái vaøo töø caên nhaø soá 34, ñöôøng Coáttoâlengoâ, thoâng qua moät caùi saân

nhoû. Trong nhöõng thaùng cuoái cuøng cuûa cuoäc soáng cuûa mình, Don

Bosco ñaõ ñi qua ñoù vaø ñaõ chæ caùi quaùn nhaäu ñoù cho nhöõng ngöôøi ñi

theo ngaøi, vaø noùi: -Ñaây laø caên phoøng aên haït deû!-

384

20.3 Page 193

▲back to top

cha lieàn ñeán moät phoøng ôû taàng cheät, nôi nhöõng ngöôøi

thích aên chôi sau khi aên toái, coøn döøng laïi aên haït deû. Hoï

ñoùn tieáp cha baèng ngaønlôøi khen ngôïi vaø hoan hoâ, vaø

muoán cha töï nhieân höôûng duøng caùc haït deû cuûa hoï. Nhöng

cha khoâng thöôûng thöùc caùc haït deû naøy, vieän leõ cha ñaõ

duøng böõa toái roài. Hoï traû lôøi:

- Ít nhaát laø cha uoáng moät ly röôïu. Cha seõ thích maø.

Röôïu naøy laø röôïu mieàn Asti.1

- Toâi khoâng caûm thaáy höùng thuù, toâi khoâng coù thoùi

quen uoáng röôïu ngoaøi böõa aên; noù laøm toâi khoù chòu.

- Moät cheùn röôïu nhoû chaéc chaén khoâng laøm haïi cha

gì caû.

Noùi theá roài, chuùng roùt röôïu ra cho moïi ngöôøi; ñeán choã

cha, moät teân lieàn laáy chai röôïu vaø caùi cheùn ñaõ ñöôïc ñaët

rieâng ra moät beân. Theá laø cha nhaän ra döï ñònh xaáu xa cuûa

chuùng. Tuy nhieân cha ñöa tay tieáp nhaän laáy ly röôïu, vaø

cuïm ly vôùi chuùng, nhöng thay vì uoáng, cha tìm caùch ñoå

röôïu xuoáng treân baøn. Moät teân lieàn leân tieáng:

- Cha ñöøng laøm chuyeän naøy, laøm nhö theá maát loøng

ñaáy.

Moät teân khaùc laïi theâm:

- Ñoù laø moât söï sæ nhuïc; cha khoâng theå töø choái chuùng

toâi nhö theá.

1 Asti, queâ höông cuûa Don Bosco, noåi tieáng vôùi thöù röôïu rieâng cuûa

mình.

385

- Toâi khoâng caûm thaáy thích, vaø khoâng theå uoáng, vaø

cuõng khoâng muoán uoáng.

- Cha phaûi uoáng vôùi baát cöù giaù naøo! – Noùi xong, moät

teân naém laáy vai traùi cuûa cha, moät teân khaùc naém laáy

vai phaûi cuûa cha, roài chuùng noùi theâm: - Chuùng toâi

khoâng theå chòu ñöïng noåi troø sæ nhuïc naøy. Cha phaûi

uoáng vì thích hay vì bò eùp buoäc cuõng ñöôïc.

- Neáu caùc anh muoán toâi nhaát ñònh phaûi uoáng, thì toâi

seõ uoáng; nhöng caùc anh haõy ñeå cho toâi ñöôïc töï do.

Vaø vì toâi khoâng theå uoáng, toâi seõ ñöa röôïu naøy cho

moät trong caùc ñöùa con cuûa toâi, chuùng seõ uoáng thay

cho toâi. – Noùi nhöõng lôøi giaû vôø nhö vaäy xong, cha

lieàn böôùc moät böôùc daøi veà phía loái ra, môû cöûa, vaø

goïi caùc baïn treû cuûa cha vaøo.

- Khoâng caàn, khoâng caàn nhöõng ai khaùc phaûi uoáng.

Cha cöù an taâm, chuùng ta seõ ñeán vôùi beänh nhaân

ngay laäp töùc. Coøn nhöõng oâng baïn treû naøy thì cöù

ñöùng laïi döôùi caàu thang. – Dó nhieân laø cha khoâng

ñôøi naøo ñöa ly röôïu aáy cho nhöõng ngöôøi khaùc

uoáng, nhöng cha ñaõ haønh ñoäng ñeå khaùm phaù roõ

raøng hôn caùi aâm möu cuûa hoï, laø laøm cho cha phaûi

uoáng thuoác ñoäc.

Sau ñoù cha ñöôïc daãn ñeán moät phoøng ôû laàu hai, taïi ñoù,

thay vì ngöôøi beänh, cha thaáy ngöôøi naèm taïi ñoù laø chính

ngöôøi ñaõ ñeán ñeå goïi cha ñi, vaø anh ta sau khi chòu ñöïng

moät vaøi caâu hoûi cuûa cha, anh ta ñaõ baät ra moät traøng cöôøi,

roài thoát leân: -Toâi seõ xöng toäi vaøo saùng mai. –Cha laäp töùc

ñi khoûi ñeå lo coâng chuyeän cuûa cha.

386

20.4 Page 194

▲back to top

Moät ngöôøi baïn cuûa cha ñaõ ñieàu tra ñoâi chuùt veà nhöõng

ngöôøi ñaõ ñeán goïi cha, veà muïc tieâu cuûa hoï, vaø cha coù theå

chaéc chaén raèng coù moät ngöôøi naøo ñoù ñaõ traû cho hoï moät

böõa aên thình soaïn vôùi yù höôùng laø hoï phaûi duïng coâng laøm

cho cha uoáng moät chuùt röôïu maø oâng ta ñaõ chuaån bò.

387

NHÖÕNG CUOÄC TAÁN COÂNG

LIEÂN MIEÂN

NHÖÕNG CUOÄC TAÁN COÂNG - TRAÄN MÖA NHÖÕNG CUÙ GAÄY

Nhöõng cuoäc möu saùt maø cha saép keå thaät gioáng nhö caùc

chuyeän hoang ñöôøng; aáy theá maø ñoù laïi chính laø nhöõng söï

thaät ñau ñôùn, ñöôïc raát nieàu ngöôøi chöùng kieán. Naøy ñaây,

moät chuyeän coøn laï luøng hôn nöõa.

Vaøo moät buoåi chieàu thaùng taùm, vaøo khoaûng saùu giôø toái,

cha ñöùng treân khu vöïc ñöôïc ngaên caùch bôûi moät raøo chaén

trong saân Nguyeän Xaù, coù caùc baïn treû cuûa cha bao quanh,

thì moät tieáng baát ngôø vang leân: - Coù teân gieát ngöôøi, coù

teân gieát ngöôøi. – Vaø theá laø xuaát hieän moät teân maø cha khaù

bieát roõ vaø thaäm chí haén töøg ñaõ thuï aân cha,1 maëc aùo sô mi

daøi tay, tay caàm moät con dao daøi, veû ñaày aùc khí, chaïy laïi

phía cha, vaø la leân: - Toâi muoán Don Bosco, toâi muoán

Don Bosco! –Taát caû caùc hoïc sinh aøo toeù chaïy, coøn teân ñoù

thì tieáp tuïc chaïy theo sau moät thaày tö giaùo,2 maø haén nghó

laø cha. Theá roài haén bieát laø haén ñaõ nhaàm, neân laïi hung

hieåm chaïy veà phía cha. Vöøa khi cha coù ñuû thôøi giôø troán

1 Ngöôøi naøy teân laø Andreis, tröôùc töøng thueâ nhaø Pinardi, sau soáng taïi

nhaø Bellezza. (BM IV, 488).

2 Chuûng sinh naøy teân laø Felix Reviglio (BM IV, 489).

388

20.5 Page 195

▲back to top

leân caàu thang cuûa khu nhaø cuõ,1 vaø khoùa chaët coång laïi, thì

teân khoán naïn ñoù ñeán. Haén ñaäp phaù, gaøo theùt caùc thanh

saét hoøng môû coång ra, nhöng voâ ích cha ñaõ ñang ôû moät nôi

an toaøn. Boïn treû cuûa cha ñaõ muoán taán coâng teân khoán naïn

ñoù vaø xeù naùt haén ra thaønh töøng maûng, nhöng cha lieân tuïc

caám ñoaùn chuùng, vaø chuùng ñaõ nghe lôøi cha. Tin ñöôïc baùo

veà cho caùc caûnh saùt, taïi ñoàn caûnh saùt, cho caùc caûnh saùt

mang suùng caùc-bin 2, nhöng khoâng coù ai ñeán maõi cho tôùi

9 giôø 30 vaøo toái hoâm ñoù, laø giôø caùc saûnh saùt mang suùng

caùc bin tôùi baét teân hung ñoà ñoù vaø daãn veà ñoàn traïi.

Ngaøy hoâm sau vieân ñoàn tröôûng sai moät caûnh saùt vieân

ñeán hoûi xem cha coù tha thöù cho teân ñaõ taán coâng cha ñoù

khoâng. Cha traû lôøi laø cha ñaõ tha thöù cho cuoäc taán coâng

vöøa roài cuõng nhö caùc laàn haõm haïi khaùc; tuy nhieân nhaân

danh luaät phaùp, cha yeâu caàu chính quyeàn baûo veä toát

hônbaûn thaân cuõng nhö nôi ôû cuûa caùc coâng daân. Ai coù theå

tin chuyeän naøy? Ñoù laø vaøo ñuùng giôø giaác maø haén ñaõ

töøng thöïc hieän cuoäc taán coâng vöøa qua,3 teân ñòch thuû cuûa

cha laïi quay trôû laïi ñoùn cha vaøo ngaøy hoâm sau ôû moät

khoaûng caùch gaàn ñoù khi cha ra khoûi nhaø.

1 Caên nhaø Pinardi maø Don Bosco phaûi ôû maõi cho ñeán cuoái thaùng 10

naêm 1853.

2 Ñoäi caûnh saùt naøy mang suùng carabin neân tieáng YÙ goïi laø caùc

“carabinieri”, ñoäi quaân caûnh saùt naøy do vua Emanueleâ I laäp.

3 Khoaûng 6 giôø toái vaøo buoåi chieàu hoâm sau cuoäc taán coâng ñöôïc noùi

ñeán ñoù.

389

Moät ngöôøi baïn cuûa cha1 thaáy raèng cha ñaõ khoâng coù theå

ñöôïc chính quyeàn baûo veä cho mình, ñaõ muoán noùi

chuyeän vôùi teân khoán khoå ñoù. Haén traû lôøi: - Toâi ñaõ ñöôïc

ngöôøi ta traû tieàn ñeå laøm, vaø neáu oâng cuõng traû cho toâi y

nhö soá tieàn ngöôøi khaùc ñaõ traû cho toâi, toâi ra ñi ngay trong

söï yeân laønh. – Vaäy laø haén ta ñöôïc traû cho 80 fraêng ñeå

ñaùp öùng soá tieàn thueâ nhaø ñaõ ñeán heïn traû, vaø ñöôïc traû

tröôùc theâm 80 fraêng 2nöõa ñeå kieám moät choã ôû khaùc xa khu

Valñoáccoâ, vaø theá laø keát thuùc tuøa hai kòch thöù nhaát.

Caâu chuyeän thöù hai maø cha saép keå, khoâng eâm troâi nhö

caâu chuyeän thöù nhaát. Khoaûng moät thaùng sau söï kieän vöøa

ñöôïc keå ôû treân, vaøo moät buoåi chieàu Chuùa nhaät, cha ñöôïc

yeâu caàu phaûi voäi vaõ tôùi caên nhaø oâng Sardi gaàn Khu Nhaø

Nöông Naùu, ñeå giaûi toäi cho moät phuï nöõ oám naëng, maø

ngöôøi ta noùi raèng saép cheát. Döïa vaøo caùc söï kieän xaåy ra

tröôùc ñoù, cha môøi vaøi thanh nieân lôùn ñi theo cha. -

Khoâng caàn , nhöõng ngöôøi môøi noùi vôùi cha; chuùng toâi seõ

ñi theo cha; cha cöù ñeå ñaùm treû naøy ôûù laïi vôùi nhöõng troø

chôi cuûa chuùng. – Nhöõng lôøi noùi treân ñuû ñeå cho cha

khoâng ñi moät mình,3 Cha ñaõ ñeå laïi vaøi ngöôøi ôû laïi treân

ñöôøng phoá, caùch caàu thang leân nhaø moät vaøi böôùc; coøn

Giuse Buzzetti vaø Giacinto Arnaud thì döøng laïi ôû treân

1 Ngöôøi baïn laâu daøi cuûa Don Bosco ñaây laø Kî só Ñöôïc Tin töôûng

(Commendatore) Dupreø chæ can thieäp khi teàn saùt nhaân möu saùt Don

Bosco laàn thöù hai baèng giao gaêm, coù Gioan Cagliero chöùng kieán

(BM IV, 490).

2 Soá tieàn toång coäng 160 fraêng naøy töông döông vôùi 650.000 lire

(1986), töùc khoaûng 450 USD.

3 Thay vì cho hai ngöôøi ñi theo, Don Bosco ñaõ cho boán ngöôøi ñi theo

ngaøi.

390

20.6 Page 196

▲back to top

taàng laàu thöù nhaát, ôû ñieåm döøng cuûa caùc baäc caàu thang,

caùch loái ra cuûa phoøng cuûa ngöôøi ñaøn ba ñau oám.

Cha böôùc vaøo nhaø, vaø thaáy moät ngöôøi ñaøn baø ñang thôû

haét ra nhö ngöôøi saép truùt hôi thôû cuoái cuøng. Cha xin

nhöõng ngöôøi ñöùng xung quanh caû thaûy laø boán ngöôøi ñi ra

ngoaøi moät chuùt ñeå cha coù theå noùi veà chuyeän linh hoàn.

Ngöôøi ñaøn baø caát gioïng oang oang noùi:

- Tröôùc khi xöng toäi, toâi muoán teân aùc oân ñang ñöùng

tröôùc maët toâi kia ruùt laïi caùc lôøi vu khoâng noù ñaõ truùt

leân toâi.

- Khoâng, teân kia traû lôøi.

- Im laëng! – moät teân khaùc ñöùng daäy noùi xóa vaøo.

“ÖØ, Khoâng, Coi naøy, Tao boùp coå maøy, Tao caét ñoâi maøy”,

-nhöõng lôøi treân troän laãn vôùi nhöõng tieáng chöûi ruûa, taïo

neân moät aâm vang ma quæ choùi tai trong noäi phoøng ñoù.

Giöõa caùi troø ma quæ naøy, chuùng taét heát ñeøn; roài nhöõng

tieáng la heùt vang doäi theâm, vaø moät traän möa gaäy nhaém

thaúng ngay nôi cha ngoài. Cha laäp töùc ñoaùn ra troø chôi, chæ

laø nhaém laøm ñieân ñaûo cha; vaø vaøo luùc ñoù cha chaúng coù

thôøi giôø ñeå maø tö töôûng hay suy nghó, cha lieàn nhaän lôøi

khuyeân cuûa thôøi cô khaån tröông: cha ñöa tay loâi laáy

chieác gheá, vaø ñaët noù leân treân ñaàu, vaø döôùi taám khieân che

naøy, cha tieán veà phía cöûa, vöøa ñi vöøa nhaän nhöõng cuù gaäy

ñaäp ñoâm ñoáp giaùng xuoáng treân chieác gheá ñoù.

Thoaùt ra khoûi noøng suùng cuûa satan ñoù, cha tung mình

nhaûy vaøo voøng tay cuûa caùc baïn thanh nieân cuûa cha,

nhöõng ngöôøi naøy khi vöøa nghe nhöõng tieáng oàn aøo, la heùt,

391

ñaõ tìm caùch vaøo trong caên nhaø ñoù baèng baát cöù giaù naøo.

Cha ñaõ khoâng bò nhöõng thöông tích traàm troïng, tröø moät

cuù gaäy ñaäp vaøo ngoùn tay caùi beân tay traùi khi aáy vòn leân

treân löng gheá vaø keùo ñi toaøn boä caùi moùng cuûa noù, cuõng

nhö [phaàn da thòt] cuûa ñoát ñaàu ngoùn tay ñoù, ñeán ñoä cho

tôùi nay cha vaãn coøn mang seïo. Nhöõng caùi haïi lôùn nhaát laø

noãi haõi sôï.

Cha ñaõ khoâng bao giôø coù theå bieát ñöôïc caùi lyù do ñích

thöïc cuûa söï ñaøn aùp naøy, nhöng xem ra laø moïi chuyeän

ñeàu ñöôïc toå chöùc nhaøm möu haïi maïng soáng cha ñeå cha

ngöng khoâng vu khoáng caùc ngöôøi tin laønh nöõa, nhö lôøi hoï

noùi ra.

392

20.7 Page 197

▲back to top

CON CHOÙ XAÙM

Con Choù Xaùm laø ñeà taøi cho nhieàu lôøi baønluaän vaø cho

nhieàu giaû thuyeát khaùc nhau. Khoâng ít ngöôøi trong chuùng

con ñaõ töøng thaáy noù vaø thaäm chí coøn vuoát ve noù. Giôø ñaây

loaïi ra moät beân taát caû nhöõng caâu chuyeän kyø dò maø ngöøôi

taø ñoàn ñaïi veà con choù naøy, cha chæ trình baøy laïi cho

chuùng con nhöõng gì thuaàn tuùy laø söï thaät.

Nhöõng cuoäc taán coâng thöôøng xuyeân nhaèm vaøo baûn thaân

cha ñaõ khuyeán caùo cha laø ñöøng tôùi lui thaønh phoá Toârinoâ

moät mình. Vaøo thôøi ñoù nhaø thöông ñieân laø toøa nhaø cuoái

cuøng veà höôùng Nguyeän Xaù, phaàn coøn laïi laø maõnh ñaát

ngoån ngang caùc buïi taùo gai vaø caây keo.

Vaøo moät buoåi toái nhö möïc, trôøi ñaõ khaù veà khuya, cha ñi

veà nhaø maø ngöôøi caûm thaáy hôi dôøn dôïn; cha thaáy moät

con choù ôû beân cha, maø vöøa nhìn thaáy daùng noù, cha ñaõ

khieáp sôï; nhöng noù khoâng ñe doïa cha baèng nhöõng ñoäng

tónh thuø ñòch, maø coøn quaán quyùt, lieám vaøo cha vôùi veû

yeâu meán nhö theå chalaø chuû cuûa noù. Chuùng toâi ñaõ sôùm

quen thaân vôùi nhau, vaø noù ñi theo cha veà Nguyeän Xaù.

Ñieàu xaåy ra vaøo chieàu hoâm ñoù, cuõng coøn xaåy ra nhieàu

laànkhaùc nöõa; ñeán ñoä cha coù theå noùi raèng Con Choù Xaùm

ñaõ phuïc vuï cho cha thaät toát ñeïp trong bieát bao dòp. Cha

xin keå laïi moät vaøi dòp.

393

Vaøo cuoái thaùng 11 naêm 1854, trong moät buoåi chieàu tuyeát

rôi vaø möa ñoå, cha trôû veà töø thaønh phoá, vaø ñeå khoûi moät

mình ñi treân moät con ñöôøng xa, cha böôùc xuoáng moät con

ñöôøng töø Nhaø Thôø Ñöùc Meï An Uûi tieán veà phía Vieän

Coáttoâlengoâ. Tôùimoät quaõng ñöôøng naøo ñoù, cha nhaän thaáy

coù hai ngöôøi tieán böôùc caùch xa cha moät chuùt ôû phía

tröôùc. Hoï tieán nhanh bay böôùc chaämlaïi tuøy theo moãi khi

cha tieán nhanh hay böôùc chaäm laïi. Khi cha thöû traùnh

sang moät beân kia ñöôøng ñeå khoûi ñuïng vaøo hoï, hoï lieàn

kheùo leùo ñeán tröôùc maët cha. Cha gaéng tieáp tuïc böôùc, thì

khoâng coøn thôøi gian nöõa; bôûi leõ, hoï ñoät ngoät nhaåy luøi hai

böôùc, vaãn tuyeät ñoái laïnh luøng, hoï tung moät nhaùt rìu vaøo

maët cha. Cha gaéng ñöøng ñeå hoï bao vaây laáy cha, nhöng

voâ ích; thaäm chí moät ngöôøi coøn gaéng laáy vaûi bòt mieäng

cha. Cha muoán la to leân, nhöng khoâng theå. Ngay vaøo luùc

ñoù xuaát hieän Con Choù Xaùm, noù ruù leân nhö tieáng choù soùi,

lao thaúng hai caúng tröôùc vaøo maët moät ngöôøi, coøn moõm

thì xuûa höôùng veà phía ngöôøi kia, khieán cho hoï buoäc phaûi

chaän ñöùng con choù laïi tröôùc ñaõ. Moät teân run sôï heùt leân:

- OÂng haõy goïi con choù naøy laïi ñi.

- Ñöôïc, toâi seõ goïi, nhöng oâng phaûi ñeå cho nhöõng

ngöôøi ñi ñöôøng ñöôïc töï do.

- Nhöng maø oâng haõy goïi ngay noù laïi, - chuùng ñoàng

thôøi thoát leân.

Con Choù Xaùm tieáp tuïc huù gioáng nhö choù soùi hay nhö con

gaáu ñang töùc giaän. Hai ngöôøi kia voäi boû ñi theo ñöôøng

cuûa hoï, coøn Con Choù Xaùm thì luoân ñöùng beân caïnh cha,

theo cha ñi cho tôùi khi cha vaøo trong vieän Coáttoâlengoâ.

Cha ñònh thaàn laïi khoûi noãi khieáp sôï, vaø ñöôïc hoài söùc nhôø

394

20.8 Page 198

▲back to top

ly nöôùc giaûi khaùt maø Ñöùc Aùi cuûaVieän naøy luoân bieát môøi

ñuùng luùc, cha ñaõ trôû veà nhaø vôùi Choù Xaùm toát laønh hoä

toáng.

Taát caû moïi buoåi toái khi cha khoâng coù ai hoä toáng maøphaûi

ñi qua caùc toøa nhaø, cha luoân thaáy xuaát hieän Con Choù

Xaùm töø moät goùc ñöôøng naøo ñoù. Caùc em cuûa Nguyeän Xaù

cuõng nhieàu laàn thaáy noù, nhöng coù moät laàn noù taïo cho

chuùng toâi moät troø vui. Caùc em trong Nhaø Nguyeän Xaù

thaáy noù ñi vaøo trong saân: coù em muoán ñaùnh noù, coù em

muoán laáy ñaù neùm noù. Giuse Buzzetti môùi noùi: - Caùc baïn

ñöøng xöû khinh bæ noù, noù laø con choù cuûa Don Bosco. –

Theá laø moãi em ñeàu heát loøng vuoát ve noù baèng caû ngaøn

caùch, vaø daãn noù ñeán vôùi cha. Cha thì ñang ôû nhaø côm aên

toái cuøng vôùi maáy thaày tö giaùo vaø linh muïc, vaø vôùi caû meï

cuûa cha nöõa. Ñoät nhieân thaáy noù, moïi ngöôøi ñeàu sôûn toùc

gaùy. Cha voäi noùi: - Ñöøng ai phaûi sôï. Ñoù laø Con Choù Xaùm

cuûa toâi. Haõy ñeå noù ñeán. – Quaû vaäy, noù ñi moät voøng roäng

quanh baøn aên, vaø tieán laïi gaàn cha veû raát sung söôùng.

Chính cha cuõng vuoát ve noù vaø chìa ra cho noù chaùo, baùnh

vaø ñóa ñoà aên, nhöng noù khoâng chòu aên gì caû; thaän chí

chaúng theøm ñöa muõi ngöûi moùn quaø bieáu naøy. Cha môùi

noùi: - Theá oâng baïn muoán gì vaäy? Noù khoâng laøm gì khaùc

ngoaøi vaãy tai vaø phaát ñuoâi. – Hoaëc oâng baïn aên, hoaëc oâng

baïn uoáng, hay ít laø oâng baïn vui veû vôùi toâi chöù, - cha keát

luaän. Theá laø noù tieáp tuïc toû daáu haøi loøng, töïa ñaàu noù vaøo

chieác khaên aên cuûa cha nhö theå muoán noùi vaøo chuùc cha

moät buoåi toái toát laønh;sau ñoù, boïn treû con raát ngaëc nhieân

vaø vui söôùng, tieãn noù tôùi taän cöûa. Cha nhôù laïi raèng buoåi

395

chieàu hoâm ñoù cha veà nhaø muoän, vaø moät ngöôøi baïn ñaõ

duøng xe ngöïa ñöa cha veà nhaø.1

Laàn cuoái cuøng cha thaáy Con Choù Xaùm laø vaøo naêm 1866,

khi cha töø Murialdo ñeán Moncucco, thaêm nhaø oâng Lu-y

Moglia, ngöôøi baïn cuûa cha. Cha xöù Buttigliera ñaõ muoán

tieãn cha moät ñoaïn ñöôøng, vaø chuyeän ñoù khieán cha baát

chôït thaáy mình giöõa ñöôøng phaûi moät mình ñi trong ñeâm

toái. Cha lieàn töï nhuû: – OÂi, neáu toâi ñaõ coù ñöôïc Con Choù

Xaùm cuûa toâi, thì toâi seõ may maén bieát maáy! – Noùi xong,

cha lieàn ñöùng leân moät ñoàng coû ñeå höôûng moät chuùt aùnh

saùng cuoái cuøng. Vaøo luùc ñoù, Con Choù Xaùm chaïy ñeán gaëp

cha veû voâ cuøng vui söôùng, vaø noù tieáp tuïc cuøng ñi vôùi cha

quaõng ñöôøng coøn phaûi ñi tieáp, daøi ñoä ba caây soá. Tôùi nhaø

ngöôøi baïn cuûa cha, nôi cha ñöôïc mong ñôïi, ngöôøi nhaø ñaõ

baùo cho cha ñi qua khu rieâng bieät, ñeå con Choù Xaùm khoûi

caén nhau vôùi hai con cho lôùn trong nhaø. Nhö lôøi oâng

Moglia noùi: - Neáu chuùng ñaùnh nhau, chuùng seõ xeù naùt

nhau thaønh nhieàu maûnh.

Cha noùi chuyeän khaù laâu vôùi caû gia ñình, roài cha ñi duøng

böõa toái, coøn oâng baïn Choù Xaùm cuûa cha thì ñöôïc ñeå nghæ

trong moät goùc phoøng. Cuoái böõa aên, oâng baïn cuûa cha môùi

1 Buzzetti nhôù laïi raèng “Baù Töôùc Fassati ñaõ ñöa Don Bosco veà nhaø

baèng xe ngöïa. Khoâng gaëp ñöôïc Don Bosco, Con Choù Xaùm ñaõ ñeán

hình nhö ñeå baûo ñaûm cho Don Bosco raèng noù ñaõ ñôïi Don Bosco vôùi

moät söï trung thaønh thöôøng leä cuûa noù.” (BM IV, 500). Moät linh muïc

Toârinoâ laø cha Philip Durando vaøo naêm 1920 coù keå cho cha Alberti,

moät linh muïc truyeàn giaùo Saleâdieâng, laø chính ngaøi ñaõ thaáy Con Choù

Xaùm ôû trong nhaø côm khi Ngaøi aên côm toái vôùi Don Bosco (M.B.,

XVIII,8)

396

20.9 Page 199

▲back to top

noùi: - Cuõng phaûi cho Con Choù Xaùm aên toái nöõa chöù. – Roài

oâng ta laáy moät ít ñoà aên, ñem ñeán cho con choù. Oâng ta

nhìn khaép oïi phía trong phoøng vaø trong nhaø; nhöng Con

Choù Xaùm thì khoâng thaáy taêm hôi ñaâu nöõa. Moïi ngöôøi ai

cuõng ngaëc nhieân, bôûi vì caû loái ra laãn cöûa soå, khoâng coù

ñaâu ñeå môû caû, ngay caû caùc con choù trong nhaø cuõng

khoâng ra daáu laø Con Choù Xaùm coù ñi ra. Moïi ngöôøi tieáp

tuïc tìm treân laàu treân, nhöng chaúng coù ai tìm ñöôïc noù caû.

Ñoù laø tin cuoái cuøng maø cha bieát ñöôïc veà Con Choù Xaùm,

laø ñeà taøi cho bieát bao nhieâu caùc cuoäc ñieàu nghieân vaø

thaûo luaän. Cha khoâng bao giôø coù theå bieát ñöôïc teân oâng

chuû cuûa con choù. Cha chæ bieát ñöôïc raèng con vaät naøy ñoái

vôùi cha thaät söï laø moät söï Quan Phoøng1 cuûa Thieân Chuùa

trong nhieàu dòp nguy hieåm maø cha gaëp phaûi.

1 Caâu chuyeän Con Choù Xaùm thaät laø dò thöôøng. Nhöng Don Bosco

noùi ngaøi chæ noùi leân thuaàn tuùy söï thaät, vaø noùi cho caùc con caùi ngaøi

nghe. Naêm saùu ngöôøi khaùc cuõng ñaõ thaáy Con Choù Xaùm, nhö Giuse

Buzzetti, Micae Rua, Gioan Cagliero, GB Francessia (BM IV, 496-

502; Francesia, Vita breve e popolare, p. 179). Khi vieát Hoài Kyù

Nguyeän XaùÙ, Don Bosco noùi laàn cuoái cuøng ngaøi thaáy Con Choù Xaùm

laø vaøo naêm 1866. Theá nhöng vaøo naêm 1883, Ngaøi coøn thaáy Con Choù

Xaùm moät laàn nöõa khi töø Ventimiglia trôû veà Vallecrosia (MB XVIII,

8). Ngaøi ñaõ keå veà chuyeän xem thaáy Con Choù Xaùm laàn ñoù trong daêm

saùu laàn, coù caùc nhaân chöùng ñaõ töøng ñöôïc nghe Don Bosco keå nhö

Baùc Só Charles D’ Espiney (MB VVI,36; XVIII, 10), vaø Cha

Secondo Gay, cha xöù Nhaø Thôø thaùnh Silvester taïi Asti.

Vaäy con Choù Xaùm thöïc chaát laø gì? Henri Gheùon ñaõ vieát: “Chuùa

Quan Phoøng ñaõ coù theå duøng moät con choù. Moät thieân thaàn cuõng coù

khaû theå xuaát hieän döôùi hình moät con choù. Coøn ít nhaát chuùng ta cuõng

phaûi noùi raèng con vaät naøy ñaõ ngöûu hôi raát thính veà söï thaùnh thieän

cuûa Don Bosco, vaø ñaõ chieán ñaáu ñeå baûo veä cho söï thaùnh thieän aáy.

397

398