1_comunicazione_interna_esterna_PL :: Social Communication

Expand document

Collapse document

1_comunicazione_interna_esterna_PL

1 Page 1

2 Page 2

3 Page 3

4 Page 4

5 Page 5

6 Page 6

7 Page 7

8 Page 8

1_comunicazione_interna_esterna_PL

1 Page 1

▲back to top

Komunikacja zewnętrzna i wewnętrzna w Rodzinie Salezjańskiej

Wstęp

Komunikacja instytucjonalna oznacza działania prowadzone przez organizację i jej

przedstawicieli w celu wytworzenia i przekazania informacji osobom, grupom i

społecznościom, a także w celu uzyskania informacji zwrotnej. Organizacje prowadzą

komunikację zewnętrzną i wewnętrzną, w procesie której przekazują odbiorcom odpowiednie

informacje o wydarzeniach, jak również celach organizacji, założeniach, wartościach, misji i

wizji. Kanały komunikacji bywają zróżnicowane, podobnie jak i sami odbiorcy. W ostatnich

latach instytucje kładą wyraźny nacisk na uzyskiwanie informacji zwrotnej od odbiorców,

dlatego ta komunikacja bywa nazywana dwustronną.

Komunikacja zewnętrzna oznacza przekaz informacji poza organizację, na zewnątrz, do

szerokiego grona odbiorców. W tym przypadku dana jednostka stawia sobie za cel budowanie

pozytywnego wizerunku i rzetelne informowanie o swojej działalności tych, którzy nie są

bezpośrednio związani z organizacją. Natomiast komunikacja wewnętrzna to dostarczanie

przekazów wewnątrz danej organizacji do osób będących członkami tej instytucji. Takie

deklaracje pomagają w zrozumieniu misji i wizji, a także w zorientowaniu się w konkretnych

działaniach i planach organizacji.

W podstawowych zasadach komunikacji znajdujemy stwierdzenie, że gdy dana instytucja

zaprzestanie odpowiednich działań informacyjnych, to wtedy tę rolę przejmują inne

podmioty, z różnym skutkiem: negatywnym bądź pozytywnym. Cisza w przestrzeni medialnej

instytucji nie jest ulubionym casusem mediów i dziennikarzy. W takim przypadku organizacja

nie buduje narracji, nie jest proaktywna, ale reaktywna w działaniach komunikacyjnych. Stąd

tak ważne jest sukcesywne podnoszenie świadomości odpowiedniej komunikacji, ale również

przygotowywanie konkretnych osób od strony profesjonalnej do tych działań.

W tym kontekście należy jednak pamiętać, że „(…) komunikacja jest często

instrumentalizowana, aby świat widział nas takich, jacy chcielibyśmy być, a nie takich, jacy

jesteśmy”1. Komunikacja w Kościele “(…) nigdy nie powinna sprowadzać się do sztuczności,

do – powiedzielibyśmy dziś – strategii marketingowej, ale winna być odzwierciedleniem

duszy, widzialną powierzchnią niewidzialnej dla oczu istoty miłości”2.

Zwornikiem komunikacji instytucjonalnej jest jej tożsamość, czyli zestaw cech, które ją

ukształtowały. W przypadku Rodziny Salezjańskiej należy wspomnieć o historii, charyzmacie,

świętych i błogosławionych ze środowisk salezjańskich z Księdzem Bosko na czele, wszelkich

instytucjach i działaniach Rodziny Salezjańskiej na globie ziemskim, kadrze kierowniczej, a

przede wszystkim o konkretnych osobach wchodzących w skład tej wielkiej rodziny.

1 Messaggio del Santo Padre Francesco per la 57ma Giornata Mondiale Delle Comunicazioni Sociali,

https://www.vatican.va/content/francesco/it/messages/communications/documents/20230124-messaggio-

comunicazioni-sociali.html, 2023.

2 Ibid.

2 Page 2

▲back to top

Komunikacja zewnętrzna

Komunikacja zewnętrzna odbywa się często za pośrednictwem mediów nienależących do

organizacji, publicznych bądź prywatnych. W tym przypadku bardzo ważny jest kontakt z

dziennikarzami i osobami tworzącymi kontent do tych mediów. Należy przy tym pamiętać,

aby starać się zainteresować poszczególne media pozytywnymi działaniami, a nie tylko

uruchamiać siły w trakcie powstających kryzysów. Budowanie mostów z mediami w „czasie

pokoju” to zadanie trudne i czasochłonne, ale przynoszące wymierne korzyści. Natomiast

szybkie i nierozważne burzenie tych mostów, często z powodów emocjonalnych i braku

należytej wiedzy, prowadzi do izolacji, zagubienia i pływania na samotnych wodach

informacyjnych z daleka od brzegu.

Przekaz informacji na zewnątrz może odbywać się także poprzez media, które są własnością

instytucji, w tym przypadku Rodziny Salezjańskiej. Dzięki nim projektodawcy mogą lepiej

kontrolować proces przekazu i tworzenie treści. W przypadku niektórych działań zdarza się,

że ten kontent jest przygotowywany w sposób zbyt mało profesjonalny. W konsekwencji,

wobec ogromu danych w infosferze nikną te, które są przygotowane niezbyt starannie. Z tego

powodu warto dbać o należyte przygotowanie kontentu, który zainteresuje odbiorców i

będzie miał wpływ na ich decyzje.

Prawdopodobnie ważnym zadaniem stojącym przed Rodziną Salezjańską jest

profesjonalizacja treści, tak zwanego kontentu, która kroczy w parze ze współpracą

konkretnych osobowości w wykreowanej grupie. Doświadczenie ostatnich dekad pokazuje, że

tworzenie fachowych przekazów medialnych zwykle powstaje w zespole. Samodzielne

tworzenie treści kreuje ryzyko pozostania na samotnej wyspie swoich oczekiwań i bańki

informacyjnej. W celu osiągnięcia pożądanych rezultatów, warto rozważyć zaproszenie do

współpracy kompetentnych specjalistów, a jednocześnie być przygotowanym do

zainwestowania miarodajnych nakładów finansowych. W tym miejscu należałoby podkreślić,

że w wielu miejscach świata Rodzina Salezjańska prowadzi z powodzeniem i pełnym

profesjonalizmem własne media tradycyjne takie jak telewizja, radio i prasa, a także te

związane z szybkim rozwojem Internetu i mediami społecznościowymi.

W Rodzinie Salezjańskiej na całym świecie można dość łatwo odnaleźć ciekawe, wręcz

fascynujące osobowości, które przyciągają miliony widzów, słuchaczy bądź czytelników. To na

nich ciąży szczególna odpowiedzialność za promowane przekazy. Dla milionów odbiorców w

cyfrowej przestrzeni medialnej ci awangardowi twórcy kontentu bądź influencerzy stają się

jasnym światłem, autorytetem i drogowskazem. W takich przypadkach należy wspierać tych

innowatorów i inspiratorów, a w razie potrzeby po bratersku skorygować działania. Natomiast

w sytuacjach, w których emocje związane z występem publicznym czy też tak zwany „narcyzm

medialny” wygrywają z logiką, racjonalnym i ewangelicznym podejściem, warto dobitnie

zainterweniować.

Tworzenie kontentu do mediów tradycyjnych i internetowych wymaga zestawu umiejętności.

Tak jak małe dziecko uczy się powoli chodzić, podobnie instytucja buduje swoje know-how i

warsztat medialny. W celu przygotowania i poprowadzenia konferencji prasowej, napisania

oświadczenia w czasie kryzysu bądź wzięcia udziału w debacie telewizyjnej na żywo dotyczącej

różnicy między podejściem do Kościoła Papieża Franciszka i Papieża Benedykta XVI, potrzebne

są odpowiednie kwalifikacje i trening medialny. Praca w mediach wymaga doświadczenia,

3 Page 3

▲back to top

zaangażowania, wiedzy i wrażliwości. Zapewne ta wrażliwość będzie inna w Afryce, Azji,

Ameryce i Europie z powodów kulturowych, narzędzi technologicznych, dostępu do Internetu

i mediów społecznościowych. Natomiast na wszystkich kontynentach nowoczesne formy

przekazu ułatwiają dotarcie do najmłodszego pokolenia, które powoli przejmuje

odpowiedzialność za instytucje związane z Kościołem, polityką czy ekonomią.

W pracy medialnej w wielu instytucjach Rodziny Salezjańskiej nieoceniona jest postać

rzecznika prasowego oraz biura prasowego. Rzecznika prasowego można nazwać

frontmanem, twarzą organizacji, natomiast biuro prasowe pomaga w konstruowaniu i

rozprzestrzenianiu odpowiednich komunikatów pisanych, audio i wideo. Twórcy kontentu

dysponują podstawową świadomością sposobów konstruowania komunikatów w zależności

od medium i odbiorcy. Zupełnie inaczej zostanie przygotowany krótki filmik na Tik Toku o

wakacjach z dziećmi, a inaczej poważny występ w debacie w ogólnokrajowej telewizji

publicznej dotyczący wyborów nowego papieża. Inaczej zostanie napisany artykuł w

Biuletynie Salezjańskim, a inaczej post na Facebooku. Inaczej będzie wyglądała transmisja z

pogrzebu papieża, a zupełnie inaczej transmisja na żywo z koncertu chrześcijańskiego zespołu

hiphopowego.

Innym zagadnieniem są emocje w komunikacji zewnętrznej u osób reprezentujących

instytucję. Stąd tak ważne są studia, szkolenia czy kursy z występowania przed kamerą, pisania

oświadczeń kryzysowych, umiejętności zwięzłego formułowania komunikatów w mediach

społecznościowych, zasad retoryki i erystyki. Zarówno u osób odpowiedzialnych za instytucję,

jak i osób komunikujących się z mediami, silne emocje mogą pojawić się w czasie kryzysu

rzeczywistego, a co za tym idzie, informacyjnego. Podobnie wyrażanie emocji związanych z

pozytywnymi nastrojami i newsami w instytucji również należy odpowiednio wyważyć.

Sporym wyzwaniem jest prawidłowa komunikacja zewnętrzna w tak zwanych sytuacjach

kryzysowych w Rodzinie Salezjańskiej. Praktyka pokazuje, że dosłownie z dnia na dzień mogą

pojawić się casusy medialne, które zaskakują i burzą agendę dnia. Jednocześnie faktem jest,

że większość kryzysów da się przewidzieć, a często są to tak zwane pełzające kryzysy, które

przez lata narastały, ale nie były odpowiednio monitorowane. Po wybuchu bomby kryzysu

medialnego warto pamiętać o zasadzie, aby rozmawiać z mediami, wydawać odpowiednie

komunikaty, stworzyć zespół kryzysowy, a jeśli trzeba poradzić się specjalistów. Dziennikarze

i społeczeństwo bardzo źle odbierają postawę milczenia ze strony instytucji w trakcie kryzysu.

Natomiast w świadomości odbiorcy jest to zwykle równoznaczne z przyznaniem się do winy.

W tych przypadkach mowa jest srebrem, ale milczenie nie jest złotem.

Komunikacja zewnętrzna to codzienna komunikacja pozytywna, która w sposób

systematyczny buduje zarówno wizerunek instytucji, jak również przedstawia prawdziwe

działania związane z celami statutowymi. Rodzina Salezjańska na całym świecie jest ogromną

siłą, która zmienia kraje i społeczeństwa. Charyzmat Księdza Bosko w czasach pandemii i

wojen tym bardziej jest ziarnem, które dzięki mediom pada na podatny i żyzny grunt. Ludzie

w epoce zamętu oczekują nadziei: dobrych informacji o mądrych działaniach

wychowawczych, zaangażowaniu na polu misyjnym albo wskazówek do głębokiego życia

religijnego. Należy również pamiętać, że nigdy w dziejach ludzkości nie było takiej ambony jak

Internet i media społecznościowe, która teoretycznie oddziałuje na kilka miliardów

odbiorców.

4 Page 4

▲back to top

Komunikacja wewnętrzna

Komunikacja wewnętrzna w instytucjach Rodziny Salezjańskiej jest równie ważna, jak ta

zewnętrza. Składa się z zaplanowanych działań i zakłada konkretne cele komunikacyjne.

Odpowiedni proces przekazywania informacji skutkuje silną motywacją do pracy,

zaangażowaniem oraz lojalnością. Dzięki temu, poprzez informacje zwrotne, zarządzający

mogą lepiej zrozumieć podejmowane działania w instytucji. Cele komunikacji wewnętrznej to

między innymi wymiana wiedzy i strategii, przekaz informacji, integracja, motywowanie i

budowanie więzi.

W celu zwiększenia wydajności procesów komunikacji wewnętrznej niezwykle istotne jest

zadbanie o odpowiednie działania biur prasowych. Natomiast zróżnicowany przekaz w wielu

kanałach informacyjnych przygotowany przez osoby odpowiedzialne, zapewni sukces

informacyjny. Jednocześnie należy podkreślić, że komunikacja wewnętrzna jest dwustronnym

procesem, który wymaga czasu. „Wpływ i zaangażowanie odnoszą się do realizowania

komunikacji dwustronnej, w której nie tylko przekazywane są informacje, ale również dąży się

do pozyskiwania informacji od pracowników. W tym zakresie najważniejsze jest, aby zachęcać

ich do wyrażania swoich opinii, zgłaszania pomysłów oraz możliwości współdecydowania w

realizacji ważnych dla rozwoju firmy działań”3.

Organizacje zwykle dysponują odpowiednimi własnymi kanałami służącymi do przekazywania

informacji: biuletyny, strony internetowe, fanpage, grupy zamknięte w mediach

społecznościowych, ulotki, informatory w formie elektronicznej, maile, tablice ogłoszeń,

plakaty, szkolenia, warsztaty, grupy na komunikatorach internetowych, spotkania na żywo i

online, nieformalne wizyty przełożonych, informacje przekazywane bezpośrednio na

spotkaniach i w grupach. Dobra komunikacja w instytucji często zaczyna się od umieszczonej

w odpowiednim miejscu tablicy ogłoszeń (w formie papierowej bądź elektronicznej w

Internecie). Pełna informacja o działaniach instytucji jest bardzo stymulująca do kolejnych

odkrywczych i nowatorskich posunięć wśród współpracowników. Natomiast brak

komunikatów do wewnątrz zwiększa ryzyko narastającej irytacji, nietrafnej oceny procesów i

spadku motywacji do pracy.

W Encyklopedii zarządzania można znaleźć następujące elementy komunikacji wewnętrznej4:

 należy mówić zawsze prawdę, mówić zrozumiale i prosto,

 kryzysy powstają na skutek braku lub wady komunikacji wewnętrznej w firmie,

 im lepiej zna się daną organizację, tym lepsze efekty komunikacyjne można osiągnąć,

 pracownik musi dowiedzieć się wcześniej niż prasa,

 nie wolno nastawiać jednej grupy pracowników przeciw drugiej,

 należy stworzyć i utrzymywać komunikację dwustronną,

 proste narzędzia działają równie skutecznie co skomplikowane,

 efekty nie są natychmiastowe,

 komunikacja wewnętrzna jest procesem ciągłym.

3 Klaudia Smoląg, Beata Ślusarczyk, Komunikacja wewnętrzna – innowacyjny aspekt współczesnego

zarządzania organizacją, Studia i Prace WNEIZ US, nr 52/2 2018, s. 206.

4 Wojciech Korona, Dawid Wójcik, Encyklopedia zarządzania, Komunikacja wewnętrzna,

https://mfiles.pl/pl/index.php/Komunikacja_wewnętrzna.

5 Page 5

▲back to top

Sytuacje kryzysowe zdają się być szczególnym momentem komunikacji wewnętrznej, w

którym należy zadbać o jednolity przekaz informacji. Powszechnie uznaje się, że głównym

źródłem kryzysów wewnętrznych w instytucjach jest brak odpowiedniej komunikacji wśród

współpracowników. Według jednego z badań 86% pracowników i menedżerów wymienia

nieskuteczną komunikację jako główne przyczyny niepowodzeń w miejscu pracy5. Bez

wyraźnej komunikacji cele pozostają mgliste, co daje pole do błędnych interpretacji i zwiększa

prawdopodobieństwo błędów i nieporozumień. W przypadku niedoinformowania pracownicy

czują się ignorowani, niedoceniani lub oszukiwani. Nie tylko wpływa to na produktywność, ale

także na morale, zwiększając wskaźnik rotacji6. Dlatego w niektórych przypadkach wskazane

jest, aby zadbać o właściwe zdiagnozowane aktualnego stanu komunikacji wewnętrznej.

Słaba jakość komunikacji i brak odpowiedniej strategii może przynieść więcej szkody niż

pożytku. Do najczęstszych błędów zalicza się: brak jasności w informowaniu – najbardziej

efektywne komunikaty wewnętrzne są bezpośrednie i proste; wybór nieodpowiednich

narzędzi komunikacji – zrozumienie, co jest istotne dla ludzi i poznanie sposobu, w jaki chcą

się komunikować, jest kluczowe; niechęć do otrzymywania informacji zwrotnej – wtedy mówi

się bardziej o komunikacji jednostronnej, która bardzo zubaża współpracę; zbyt autorytarne

lub niedostateczne przywództwo; przeciążenie informacyjne; nadmiernie rozdrobniona

komunikacja; niedopasowanie celów pracownika i firmy; brak jednolitej kultury

korporacyjnej; niezamykanie tak zwanej pętli informacji zwrotnej odpowiednią reakcją7.

Procesy przemyślanej komunikacji wewnętrznej przynoszą wymierne korzyści. W dobrze

funkcjonującej instytucji pracownicy dbają również o kulturę osobistą wypowiedzi i zasady

etyczne prezentacji treści w mediach tradycyjnych i Internecie, często nazywane netykietą.

Taka postawa kształtuje pozytywny wizerunek jednostki i całej instytucji w mediach.

Odpowiedzialność za publikowany kontent w dzisiejszych czasach jest ogromna i wymaga

sprecyzowanych działań na poziomie jednostkowym i instytucjonalnym. Dodatkowo należy

pamiętać, że „Prawidłowo funkcjonująca komunikacja wewnętrzna decyduje w znacznym

stopniu o skuteczności komunikacji zewnętrznej, gdyż pomiędzy tymi dwoma rodzajami

komunikacji zachodzi istotna zależność, jest także jednym z podstawowych wymiarów

skutecznego zarządzania organizacją”8.

Zakończenie

Komunikacja zewnętrzna i wewnętrzna to procesy komplementarne. Jedna bez drugiej będzie

kulała. Z powodzeniem można tu użyć porównania z dziedziny sportu. Sportowiec sprinter

rozpoczynający bieg w jednym bucie jest narażony na brak wymaganej skuteczności. Z

5 Pumble, Workplace communication statistics, https://pumble.com/learn/communication/communication-

statistics/, 2022.

6 Workplace, I 7 strumenti principali per la comunicazione interna, https://it-it.workplace.com/blog/top-

internal-communication-tools.

7 Bitrix24, Errori di comunicazione sul posto di lavoro? Ecco i 5 motivi principali,

https://www.bitrix24.it/articles/errori-di-comunicazione-sul-posto-di-lavoro-ecco-i-5-motivi-principali.php;

Workplace, I 7 strumenti...

8 Ewa Mazur-Wierzbicka, Komunikacja wewnętrzna w organizacji – wybrane aspekty, Studia i Prace WNEiZ US

nr 44/2 2016, s. 69.

6 Page 6

▲back to top

pewnością nie osiągnie stuprocentowego celu, a jednocześnie narazi na szwank swój

wizerunek. Wspomniana komplementarność w komunikacji zakłada również świadomość

wzajemnego przenikania się obydwu procesów, które, mimo że są skierowane do różnych

odbiorców, krzyżują się w wielu miejscach i prowadzą do jednego celu, do wspólnej mety.

W przypadku Rodziny Salezjańskiej obowiązują te same zasady komunikacji, co w dużych

organizacjach i korporacjach. Proaktywność, zróżnicowane formy przekazu czy profesjonalizm

zapewniają odpowiedni komunikat. Dzięki temu odbiorca będzie zorientowany w

konkretnych działaniach, a zainteresowane media będą miały dostarczoną odpowiednią ilość

informacji. Z przedstawionych powyżej stwierdzeń wynika, że spójna komunikacja

instytucjonalna zewnętrzna i wewnętrzna jest wyrazem troski Kościoła o informowanie i

ewangelizowanie, ale również o obecność w życiu publicznym całego społeczeństwa.

Rodzina Salezjańska funkcjonuje w skali globalnej i tak postrzegana, uzewnętrznia ogromną

siłę w szerokiej perspektywie. Mało która instytucja może pochwalić się tak dużą liczbą

członków skupionych wokół jednego celu. Mało która organizacja ma tak potężny wpływ na

decyzje i działania w skali lokalnej, krajowej i międzynarodowej. Dodatkową cechą w

przypadku Rodziny Salezjańskiej jest silny wspólny cel, jakże różny od typowych korporacji i

instytucji nastawionych na zysk.

W tym kontekście Papież Franciszek w orędziu na Światowy Dzień Środków Społecznego

Przekazu w 2023 roku mówi o swoim marzeniu. “Marzy mi się komunikacja kościelna, która

potrafi się poddać prowadzeniu przez Ducha Świętego, uprzejma i zarazem profetyczna, która

potrafi znajdować nowe formy i sposoby dla wspaniałego przekazu, który ma nieść w trzecie

tysiąclecie. Komunikacja, która w centrum stawiałaby relację z Bogiem i z bliźnim, zwłaszcza

tym najbardziej potrzebującym, i która umiałaby raczej rozpalać płomień wiary, niż chronić

popioły autoreferencyjnej tożsamości”9.

Teksty źródłowe:

Discorso del Santo Padre Francesco ai partecipanti all'assemblea plenaria del Dicastero Per La

Comunicazione,

https://www.vatican.va/content/francesco/it/speeches/2019/september/documents/papa-

francesco_20190923_dicastero-comunicazione.html, 2019.

Discorso del Santo Padre Francesco ai partecipanti all'assemblea plenaria del Dicastero Per La

Comunicazione,

https://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2022/11/12/0846/0175

9.html, 2022.

Messaggio del Santo Padre Francesco per la 57ma Giornata Mondiale Delle Comunicazioni

Sociali,

9 Messaggio del Santo Padre Francesco per la 57ma Giornata Mondiale…

7 Page 7

▲back to top

https://www.vatican.va/content/francesco/it/messages/communications/documents/2023

0124-messaggio-comunicazioni-sociali.html, 2023.

Messaggio del Santo Padre Francesco per la 55ma Giornata Mondiale Delle Comunicazioni

Sociali,

https://www.vatican.va/content/francesco/it/messages/communications/documents/papa-

francesco_20210123_messaggio-comunicazioni-sociali.html, 2021.

Messaggio del Santo Padre Francesco per la 51ma Giornata Mondiale Delle Comunicazioni

Sociali,

https://www.vatican.va/content/francesco/it/messages/communications/documents/papa-

francesco_20170124_messaggio-comunicazioni-sociali.html, 2017.

Juan Manuel Mora, Diego Contreras, Marc Carroggio, Direzione strategica della

comunicazione nella Chiesa, 2007.

Marius Badea, Social media and Organizational Communication, 2014.

Monika Przybysz, Challenges and tasks for the press spokesman and public relations specialist

in crisis situations in institutional communication in the context of the Internet, 2020.

White Robert A., The Church: Image of Christ? Or a Whited Sepulchre? The relation of the

internal and external communication of the Church, 2003

Antonio Spadaro, Il disegno di Papa Francesco. Il volto futuro delle Chiesa, 2013.

Luciano Floridi, La quarta rivoluzione: come l'infosfera sta trasformando il mondo, 2017.

Adriano Fabris, Etica per le tecnologie dell'informazione e della comunicazione, 2018.

Eugenio Ambrosi, Comunicazione e informazione: nuovi scenari e forme di presenza della

Chiesa, 2011.

AnaTkalac Verčiča, Dejan Verčič, Krishnamurthy Srirameshc, Internal communication:

Definition, parameters, and the future, 2012.

Evandro Oliveira, Ana Duarte Melo, Gisela Goncalves (Eds.), Strategic Communication for

Non-Profit Organisations, Challenges and Alternative Approaches, 2016.

Bergamaschi Matteo, Infosfera. Le sfide dell’infosfera al pensiero credente, 2022.

Antonio Scaperrotta, Brand Management post- Covid: perché ripartire dalla comunicazione

interna, http://tesi.luiss.it/32037/1/228201_SCAPERROTTA_ANTONIO.pdf, 2021.

Paweł Korzyński, Grzegorz Mazurek, Społecznościowa komunikacja wewnętrzna, 2016.

8 Page 8

▲back to top

Sylwia Kozula, Komunikacja wewnętrzna – niedoceniana składowa efektywności,

https://publicrelations.pl/komunikacja-wewnetrzna-niedoceniana-skladowa

-efektywnosci, 2016.

Marzena Tajchman, Trendy w komunikacji wewnętrznej, http://czesciwspolne.pl/trendy-w-

komunikacji-wewnetrznej-2016, 2016.

Ewa Mazur-Wierzbicka, Komunikacja wewnętrzna w organizacji – wybrane aspekty, Studia i

Prace WNEiZ US nr 44/2 2016.

Klaudia Smoląg, Beata Ślusarczyk, Komunikacja wewnętrzna – innowacyjny aspekt

współczesnego zarządzania organizacją, Studia i Prace WNEIZ US, nr 52/2 2018.

IMP L’Editoria, Comunicazione aziendale interna ed esterna: le differenze da conoscere,

https://editoriaimp.com/news/comunicazione-aziendale-interna-ed-esterna-le-differenze-

da-conoscere/.

TO BE PLUS, Speciale comunicazione to be plus: Comunicazione interna ed esterna,

https://tobeplus.it/blog/2020/11/11/speciale-comunicazione-to-be-plus-comunicazione-

interna-esterna-corporate/.

Indeed, A complete guide to internal and external communication,

https://www.indeed.com/career-advice/career-development/internal-and-external-

communication.

Pumble,

Workplace

communication

https://pumble.com/learn/communication/communication-statistics/, 2022.

statistics,

Workplace, I 7 strumenti principali per la comunicazione interna, https://it-

it.workplace.com/blog/top-internal-communication-tools.

Bitrix24, Errori di comunicazione sul posto di lavoro? Ecco i 5 motivi principali,

https://www.bitrix24.it/articles/errori-di-comunicazione-sul-posto-di-lavoro-ecco-i-5-

motivi-principali.php.

Wojciech Korona, Dawid Wójcik, Encyklopedia zarządzania, Komunikacja wewnętrzna,

https://mfiles.pl/pl/index.php/Komunikacja_wewnętrzna.