xxxx_BoscoT_Don_Bosco_Una_Biografia_NuovaVIETNAMITA :: Don Bosco

Expand document

Collapse document

xxxx_BoscoT_Don_Bosco_Una_Biografia_NuovaVIETNAMITA

1 Pages 1-10

1.1 Page 1

1.2 Page 2

1.3 Page 3

1.4 Page 4

1.5 Page 5

1.6 Page 6

1.7 Page 7

1.8 Page 8

1.9 Page 9

1.10 Page 10

2 Pages 11-20

2.1 Page 11

2.2 Page 12

2.3 Page 13

2.4 Page 14

2.5 Page 15

2.6 Page 16

2.7 Page 17

2.8 Page 18

2.9 Page 19

2.10 Page 20

3 Pages 21-30

3.1 Page 21

3.2 Page 22

3.3 Page 23

3.4 Page 24

3.5 Page 25

3.6 Page 26

3.7 Page 27

3.8 Page 28

3.9 Page 29

3.10 Page 30

4 Pages 31-40

4.1 Page 31

4.2 Page 32

4.3 Page 33

4.4 Page 34

4.5 Page 35

4.6 Page 36

4.7 Page 37

4.8 Page 38

4.9 Page 39

4.10 Page 40

5 Pages 41-50

5.1 Page 41

5.2 Page 42

5.3 Page 43

5.4 Page 44

5.5 Page 45

5.6 Page 46

5.7 Page 47

5.8 Page 48

5.9 Page 49

5.10 Page 50

6 Pages 51-60

6.1 Page 51

6.2 Page 52

6.3 Page 53

6.4 Page 54

6.5 Page 55

6.6 Page 56

6.7 Page 57

6.8 Page 58

6.9 Page 59

6.10 Page 60

7 Pages 61-70

7.1 Page 61

7.2 Page 62

7.3 Page 63

7.4 Page 64

7.5 Page 65

7.6 Page 66

7.7 Page 67

7.8 Page 68

7.9 Page 69

7.10 Page 70

8 Pages 71-80

8.1 Page 71

8.2 Page 72

8.3 Page 73

8.4 Page 74

8.5 Page 75

8.6 Page 76

8.7 Page 77

8.8 Page 78

8.9 Page 79

8.10 Page 80

9 Pages 81-90

9.1 Page 81

9.2 Page 82

9.3 Page 83

9.4 Page 84

9.5 Page 85

9.6 Page 86

9.7 Page 87

9.8 Page 88

9.9 Page 89

9.10 Page 90

10 Pages 91-100

10.1 Page 91

10.2 Page 92

10.3 Page 93

10.4 Page 94

10.5 Page 95

10.6 Page 96

10.7 Page 97

10.8 Page 98

10.9 Page 99

10.10 Page 100

11 Pages 101-110

11.1 Page 101

11.2 Page 102

11.3 Page 103

11.4 Page 104

11.5 Page 105

11.6 Page 106

11.7 Page 107

11.8 Page 108

11.9 Page 109

11.10 Page 110

12 Pages 111-120

12.1 Page 111

12.2 Page 112

12.3 Page 113

12.4 Page 114

12.5 Page 115

12.6 Page 116

12.7 Page 117

12.8 Page 118

12.9 Page 119

12.10 Page 120

13 Pages 121-130

13.1 Page 121

13.2 Page 122

13.3 Page 123

13.4 Page 124

13.5 Page 125

13.6 Page 126

13.7 Page 127

13.8 Page 128

13.9 Page 129

13.10 Page 130

14 Pages 131-140

14.1 Page 131

14.2 Page 132

14.3 Page 133

14.4 Page 134

14.5 Page 135

14.6 Page 136

14.7 Page 137

14.8 Page 138

14.9 Page 139

14.10 Page 140

15 Pages 141-150

15.1 Page 141

15.2 Page 142

15.3 Page 143

15.4 Page 144

15.5 Page 145

15.6 Page 146

15.7 Page 147

15.8 Page 148

15.9 Page 149

15.10 Page 150

16 Pages 151-160

16.1 Page 151

16.2 Page 152

16.3 Page 153

16.4 Page 154

16.5 Page 155

16.6 Page 156

16.7 Page 157

16.8 Page 158

16.9 Page 159

16.10 Page 160

17 Pages 161-170

17.1 Page 161

17.2 Page 162

17.3 Page 163

17.4 Page 164

17.5 Page 165

17.6 Page 166

17.7 Page 167

17.8 Page 168

17.9 Page 169

17.10 Page 170

18 Pages 171-180

18.1 Page 171

18.2 Page 172

18.3 Page 173

18.4 Page 174

18.5 Page 175

18.6 Page 176

18.7 Page 177

18.8 Page 178

18.9 Page 179

18.10 Page 180

19 Pages 181-190

19.1 Page 181

19.2 Page 182

19.3 Page 183

19.4 Page 184

19.5 Page 185

19.6 Page 186

19.7 Page 187

19.8 Page 188

19.9 Page 189

19.10 Page 190

20 Pages 191-200

20.1 Page 191

20.2 Page 192

20.3 Page 193

20.4 Page 194

20.5 Page 195

20.6 Page 196

20.7 Page 197

20.8 Page 198

20.9 Page 199

20.10 Page 200

21 Pages 201-210

21.1 Page 201

21.2 Page 202

21.3 Page 203

21.4 Page 204

21.5 Page 205

21.6 Page 206

21.7 Page 207

21.8 Page 208

21.9 Page 209

21.10 Page 210

22 Pages 211-220

22.1 Page 211

22.2 Page 212

22.3 Page 213

22.4 Page 214

22.5 Page 215

22.6 Page 216

22.7 Page 217

22.8 Page 218

22.9 Page 219

22.10 Page 220

23 Pages 221-230

23.1 Page 221

23.2 Page 222

23.3 Page 223

23.4 Page 224

23.5 Page 225

23.6 Page 226

23.7 Page 227

23.8 Page 228

23.9 Page 229

23.10 Page 230

24 Pages 231-240

24.1 Page 231

24.2 Page 232

24.3 Page 233

24.4 Page 234

24.5 Page 235

24.6 Page 236

24.7 Page 237

24.8 Page 238

24.9 Page 239

24.10 Page 240

25 Pages 241-250

25.1 Page 241

25.2 Page 242

25.3 Page 243

25.4 Page 244

25.5 Page 245

25.6 Page 246

25.7 Page 247

25.8 Page 248

25.9 Page 249

25.10 Page 250

26 Pages 251-260

26.1 Page 251

26.2 Page 252

26.3 Page 253

26.4 Page 254

26.5 Page 255

26.6 Page 256

26.7 Page 257

26.8 Page 258

26.9 Page 259

26.10 Page 260

27 Pages 261-270

27.1 Page 261

27.2 Page 262

27.3 Page 263

27.4 Page 264

27.5 Page 265

27.6 Page 266

27.7 Page 267

27.8 Page 268

27.9 Page 269

27.10 Page 270

28 Pages 271-280

28.1 Page 271

28.2 Page 272

28.3 Page 273

28.4 Page 274

28.5 Page 275

28.6 Page 276

28.7 Page 277

28.8 Page 278

28.9 Page 279

28.10 Page 280

29 Pages 281-290

29.1 Page 281

29.2 Page 282

29.3 Page 283

29.4 Page 284

29.5 Page 285

29.6 Page 286

29.7 Page 287

29.8 Page 288

29.9 Page 289

29.10 Page 290

30 Pages 291-300

30.1 Page 291

30.2 Page 292

30.3 Page 293

30.4 Page 294

30.5 Page 295

30.6 Page 296

30.7 Page 297

30.8 Page 298

30.9 Page 299

30.10 Page 300

31 Pages 301-310

31.1 Page 301

31.2 Page 302

31.3 Page 303

31.4 Page 304

31.5 Page 305

31.6 Page 306

31.7 Page 307

31.8 Page 308

31.9 Page 309

31.10 Page 310

32 Pages 311-320

32.1 Page 311

32.2 Page 312

32.3 Page 313

32.4 Page 314

32.5 Page 315

32.6 Page 316

32.7 Page 317

32.8 Page 318

32.9 Page 319

32.10 Page 320

33 Pages 321-330

33.1 Page 321

33.2 Page 322

33.3 Page 323

33.4 Page 324

33.5 Page 325

33.6 Page 326

33.7 Page 327

33.8 Page 328

33.9 Page 329

33.10 Page 330

34 Pages 331-340

34.1 Page 331

34.2 Page 332

34.3 Page 333

34.4 Page 334

34.5 Page 335

34.6 Page 336

34.7 Page 337

34.8 Page 338

34.9 Page 339

34.10 Page 340

35 Pages 341-350

35.1 Page 341

35.2 Page 342

35.3 Page 343

35.4 Page 344

35.5 Page 345

35.6 Page 346

35.7 Page 347

35.8 Page 348

35.9 Page 349

35.10 Page 350

36 Pages 351-360

36.1 Page 351

36.2 Page 352

36.3 Page 353

36.4 Page 354

36.5 Page 355

36.6 Page 356

36.7 Page 357

36.8 Page 358

36.9 Page 359

36.10 Page 360

37 Pages 361-370

37.1 Page 361

37.2 Page 362

37.3 Page 363

37.4 Page 364

37.5 Page 365

37.6 Page 366

37.7 Page 367

37.8 Page 368

37.9 Page 369

37.10 Page 370

38 Pages 371-380

38.1 Page 371

38.2 Page 372

38.3 Page 373

38.4 Page 374

38.5 Page 375

38.6 Page 376

38.7 Page 377

38.8 Page 378

38.9 Page 379

38.10 Page 380

39 Pages 381-390

39.1 Page 381

39.2 Page 382

39.3 Page 383

39.4 Page 384

39.5 Page 385

39.6 Page 386

39.7 Page 387

39.8 Page 388

39.9 Page 389

39.10 Page 390

40 Pages 391-400

40.1 Page 391

40.2 Page 392

40.3 Page 393

40.4 Page 394

40.5 Page 395

40.6 Page 396

40.7 Page 397

40.8 Page 398

40.9 Page 399

40.10 Page 400

41 Pages 401-410

41.1 Page 401

41.2 Page 402

41.3 Page 403

41.4 Page 404

41.5 Page 405

41.6 Page 406

41.7 Page 407

41.8 Page 408

41.9 Page 409

41.10 Page 410

42 Pages 411-420

42.1 Page 411

42.2 Page 412

42.3 Page 413

42.4 Page 414

42.5 Page 415

42.6 Page 416

42.7 Page 417

42.8 Page 418

42.9 Page 419

42.10 Page 420

43 Pages 421-430

43.1 Page 421

43.2 Page 422

43.3 Page 423

43.4 Page 424

43.5 Page 425

43.6 Page 426

43.7 Page 427

43.8 Page 428

43.9 Page 429

43.10 Page 430

44 Pages 431-440

44.1 Page 431

44.2 Page 432

44.3 Page 433

44.4 Page 434

44.5 Page 435

44.6 Page 436

44.7 Page 437

44.8 Page 438

44.9 Page 439

44.10 Page 440

45 Pages 441-450

45.1 Page 441

45.2 Page 442

45.3 Page 443

45.4 Page 444

45.5 Page 445

45.6 Page 446

45.7 Page 447

45.8 Page 448

45.9 Page 449

45.10 Page 450

46 Pages 451-460

46.1 Page 451

46.2 Page 452

46.3 Page 453

46.4 Page 454

46.5 Page 455

46.6 Page 456

46.7 Page 457

46.8 Page 458

46.9 Page 459

46.10 Page 460

47 Pages 461-470

47.1 Page 461

47.2 Page 462

47.3 Page 463

47.4 Page 464

47.5 Page 465

47.6 Page 466

47.7 Page 467

47.8 Page 468

47.9 Page 469

47.10 Page 470

48 Pages 471-480

48.1 Page 471

48.2 Page 472

48.3 Page 473

48.4 Page 474

48.5 Page 475

48.6 Page 476

48.7 Page 477

48.8 Page 478

48.9 Page 479

48.10 Page 480

49 Pages 481-490

49.1 Page 481

49.2 Page 482

49.3 Page 483

49.4 Page 484

49.5 Page 485

49.6 Page 486

49.7 Page 487

49.8 Page 488

49.9 Page 489

49.10 Page 490

50 Pages 491-500

50.1 Page 491

50.2 Page 492

50.3 Page 493

50.4 Page 494

50.5 Page 495

50.6 Page 496

50.7 Page 497

50.8 Page 498

50.9 Page 499

50.10 Page 500

51 Pages 501-510

51.1 Page 501

51.2 Page 502

51.3 Page 503

51.4 Page 504

51.5 Page 505

51.6 Page 506

51.7 Page 507

51.8 Page 508

51.9 Page 509

51.10 Page 510

52 Pages 511-520

52.1 Page 511

52.2 Page 512

52.3 Page 513

52.4 Page 514

52.5 Page 515

52.6 Page 516

52.7 Page 517

52.8 Page 518

52.9 Page 519

52.10 Page 520

53 Pages 521-530

53.1 Page 521

53.2 Page 522

53.3 Page 523

53.4 Page 524

53.5 Page 525

53.6 Page 526

53.7 Page 527

53.8 Page 528

53.9 Page 529

53.10 Page 530

54 Pages 531-540

54.1 Page 531

54.2 Page 532

54.3 Page 533

54.4 Page 534

54.5 Page 535

54.6 Page 536

54.7 Page 537

54.8 Page 538

54.9 Page 539

54.10 Page 540

55 Pages 541-550

55.1 Page 541

55.2 Page 542

55.3 Page 543

55.4 Page 544

55.5 Page 545

55.6 Page 546

55.7 Page 547

55.8 Page 548

55.9 Page 549

55.10 Page 550

56 Pages 551-560

56.1 Page 551

56.2 Page 552

56.3 Page 553

56.4 Page 554

56.5 Page 555

56.6 Page 556

56.7 Page 557

56.8 Page 558

56.9 Page 559

56.10 Page 560

57 Pages 561-570

57.1 Page 561

57.2 Page 562

57.3 Page 563

57.4 Page 564

57.5 Page 565

57.6 Page 566

57.7 Page 567

57.8 Page 568

57.9 Page 569

57.10 Page 570

58 Pages 571-580

58.1 Page 571

58.2 Page 572

58.3 Page 573

58.4 Page 574

58.5 Page 575

58.6 Page 576

58.7 Page 577

58.8 Page 578

58.9 Page 579

58.10 Page 580

59 Pages 581-590

59.1 Page 581

59.2 Page 582

59.3 Page 583

59.4 Page 584

59.5 Page 585

59.6 Page 586

59.7 Page 587

59.8 Page 588

59.9 Page 589

59.10 Page 590

60 Pages 591-600

60.1 Page 591

60.2 Page 592

60.3 Page 593

60.4 Page 594

60.5 Page 595

60.6 Page 596

60.7 Page 597

60.8 Page 598

60.9 Page 599

60.10 Page 600

61 Pages 601-610

61.1 Page 601

61.2 Page 602

61.3 Page 603

61.4 Page 604

61.5 Page 605

61.6 Page 606

61.7 Page 607

61.8 Page 608

61.9 Page 609

61.10 Page 610

62 Pages 611-620

62.1 Page 611

62.2 Page 612

62.3 Page 613

62.4 Page 614

62.5 Page 615

62.6 Page 616

62.7 Page 617

62.8 Page 618

62.9 Page 619

62.10 Page 620

63 Pages 621-630

63.1 Page 621

63.2 Page 622

63.3 Page 623

63.4 Page 624

63.5 Page 625

63.6 Page 626

63.7 Page 627

63.8 Page 628

63.9 Page 629

63.10 Page 630

64 Pages 631-640

64.1 Page 631

64.2 Page 632

64.3 Page 633

64.4 Page 634

64.5 Page 635

64.6 Page 636

64.7 Page 637

64.8 Page 638

64.9 Page 639

64.10 Page 640

65 Pages 641-650

65.1 Page 641

65.2 Page 642

65.3 Page 643

65.4 Page 644

65.5 Page 645

65.6 Page 646

65.7 Page 647

65.8 Page 648

65.9 Page 649

65.10 Page 650

66 Pages 651-660

66.1 Page 651

66.2 Page 652

66.3 Page 653

66.4 Page 654

66.5 Page 655

66.6 Page 656

66.7 Page 657

66.8 Page 658

66.9 Page 659

66.10 Page 660

67 Pages 661-670

67.1 Page 661

67.2 Page 662

67.3 Page 663

67.4 Page 664

67.5 Page 665

67.6 Page 666

67.7 Page 667

67.8 Page 668

67.9 Page 669

67.10 Page 670

68 Pages 671-680

68.1 Page 671

68.2 Page 672

68.3 Page 673

68.4 Page 674

68.5 Page 675

68.6 Page 676

68.7 Page 677

68.8 Page 678

68.9 Page 679

68.10 Page 680

69 Pages 681-690

69.1 Page 681

69.2 Page 682

69.3 Page 683

69.4 Page 684

69.5 Page 685

69.6 Page 686

69.7 Page 687

69.8 Page 688

69.9 Page 689

69.10 Page 690

70 Pages 691-700

70.1 Page 691

70.2 Page 692

70.3 Page 693

70.4 Page 694

70.5 Page 695

70.6 Page 696

70.7 Page 697

70.8 Page 698

70.9 Page 699

70.10 Page 700

71 Pages 701-710

71.1 Page 701

71.2 Page 702

71.3 Page 703

71.4 Page 704

71.5 Page 705

71.6 Page 706

71.7 Page 707

71.8 Page 708

71.9 Page 709

71.10 Page 710

72 Pages 711-720

72.1 Page 711

72.2 Page 712

72.3 Page 713

72.4 Page 714

72.5 Page 715

72.6 Page 716

72.7 Page 717

72.8 Page 718

72.9 Page 719

72.10 Page 720

73 Pages 721-730

73.1 Page 721

73.2 Page 722

73.3 Page 723

73.4 Page 724

73.5 Page 725

73.6 Page 726

73.7 Page 727

73.8 Page 728

73.9 Page 729

73.10 Page 730

74 Pages 731-740

74.1 Page 731

xxxx_BoscoT_Don_Bosco_Una_Biografia_NuovaVIETNAMITA

1 Pages 1-10

▲back to top

1.1 Page 1

▲back to top

Teresio Bosco

Don Bosco

Một Tiểu Sử Mới

(Vietnamita)

1.2 Page 2

▲back to top

LỜI GIỚI THIỆU

Ngày 31-1-2011 kết thúc cuộc Viếng Thăm của Thánh Quan

Don Bosco. Ngài đến Việt Nam thăm các con cái của ngài với

khẩn hiệu: Cha đã đến thăm chúng con và ở lại với chúng con.

Cả trên trăm ngàn người đã được mục kích Di hài Don Bosco ở

giữa các bạn trẻ và dân chúng Việt Nam, người mà Đức Thánh

Cha Gioan Phaolô II đã tôn phong là Cha, Thầy, Bạn của Giới

trẻ. Don Bosco thật sự đã chinh phục được con tim của các bạn

trẻ cùng đông đảo đồng bào Việt Nam.

Trong những thập niên đã qua đã có rất nhiều sách viết về Don

Bosco, và có thể phân làm hai loại:

• Những sách kể những chuyện đẹp của đời sống ngài

cho “các trẻ em và dân chúng” mà không để ý đến

những nghiên cứu lịch sử tổng quát về thời Don Bosco,

và những nét đặc biệt của dung mạo ngài. Những sách

này được in ra rất nhiều, có cái lợi là cho nhiều người

biết Don Bosco, tuy nhiên làm mất giá dung mạo vĩ đại

của Don Bosco, vì các chi tiết của chúng nhiều khi dựa

vào các lời chứng đáng nghi ngờ, và “các chất liệu được

sử dụng trong “các trang tranh vui” mà thôi.

• Các sách nghiên cứu một số các chiều kích nền tảng của

nhân cách Don Bosco, không nêu lên các biến cố, các

tường thuật, các dữ kiện về Don Bosco, vì coi những

điều đó mọi người đã biết. Mục đích chỉ nhắm tới “phi

huyền thoại hóa” hay nói cách khác trả lại cho dung

mạo Don Bosco tính cách chân thực hơn của nó. Tuy

1.3 Page 3

▲back to top

nhiên cũng vì thế mà các sách đó khô khan, khó đọc, và

ít gây cảm hứng!

• Ngược lại sách của cha Teresio Bosco đã chọn con

đường thứ ba: giữ lại, trình bày lại tất cả các dữ kiện

làm nền tảng cho cuộc mạo hiểm bi thiết của vị linh

mục thánh thiện và là nhà giáo dục trứ danh này. Cách

riêng các tài liệu nguồn của nó chính là các trước tác

của chính Don Bosco như “Hồi Ký Nguyện Xá”, Sách

chuyện “Đaminh Saviô”, “Magone”, các chứng từ của

các học trò và các cộng sự viên của Don Bosco, đã từng

tuyên thệ trước các phiên tòa trong án vụ phong thánh

cho ngài.

Do đó sách này làm nổi bật lên dung mạo Don Bosco trong lịch

sử của thời ngài và của Hội Thánh thời ngài, do các nghiên cứu

nghiêm chỉnh và mới nhất đã cung cấp cho chúng ta.

Hiện nay phải thành thật mà nói một cuốn sách vừa tầm tay

mọi người, nhưng lại trình bày được cho chúng ta “một Don

Bosco đích thực, bằng xương bằng thịt” quả vẫn còn rất hiếm ở

Việt nam, đang khi tên và hình ảnh của Don Bosco thì lại được

rất nhiều người Việt Nam biết đến. Do đó qua những học tập

và dịch thuật về Don Bosco hiện có, chúng tôi cố gắng cho

xuất bản toàn bộ cuốn “Don Bosco, Một Tiểu Sử Mới” của cha

Teresio Bosco sang tiếng Việt, để chúng ta có thể tiếp thu lấy

một linh đạo rất hợp thời để sống, và cũng để mọi thành phần

trong gia đình Salêdiêng, cách riêng các Salêdiêng, Con Đức

Mẹ Phù Hộ, các Cộng Tác Viên Salêdiêng, và tất cả các bạn

hữu v.v...., các tu sinh, học sinh, sinh viên nữa có thể đọc để

bước đi theo lời mời gọi của Don Bosco: “Các con hãy dấn

1.4 Page 4

▲back to top

thân làm việc cho giới trẻ nghèo và bị bỏ rơi. Các con hãy sống

cho Chúa Giêsu. Các con hãy quyết đồng hành cùng Đức

Maria Phù Hộ. Các con hãy nên những Kitô hữu tốt và những

công dân lương thiện!”.

Don Bosco còn có một bí mật đặc biệt: Đó là đời sống kết hiệp

thâm sâu cùng Thiên Chúa. Tác giả là cha Teresio Bosco

khiêm cung nhận định rằng bí mật đó chúng ta chỉ có thể hiểu

được khi đi sâu vào vào đời sống nội tâm được dấu ẩn kỹ

lưỡng của ngài.

Chúc bạn lần dở những trang sách này với lòng tri ân và yêu

mến Don Bosco, quyết tâm thụ lãnh gương sáng và lời giáo

huấn của ngài, nhất là trong lãnh vực giáo dục giới trẻ.

Chúc bạn thành công!

Xuân Uyển SDB

1.5 Page 5

▲back to top

NƯỚC Ý VÀO NĂM 1848

THỜI KỲ DON BOSCO BẮT ĐẦU HOẠT ĐỘNG MẠNH

1.6 Page 6

▲back to top

Chương 1

XA NHÀ LÚC 12 TUỔI

Tối hôm ấy, trong gian bếp, họ nhai bánh chưng với những lời

lẽ cay nghiệt, những từ gây nhức nhối. Antôn nhìn Gioan với

một cuốn sách, như thường lệ, đặt bên đĩa ăn của cậu, hắn cất

cao giọng hơn:

"Tao thì, cuốn sách ấy, tao chỉ có quăng vào bếp mà thôi!"

Margarita, bà mẹ, lại thêm một lần nữa, ra sức dàn xếp mọi

chuyện:

Gioan nó cũng lao động như mọi người vậy. Nếu sau đó nó

muốn đọc sách, thì có mắc mớ gì con?

- Có mắc mớ con ở chỗ là căn nhà này chính nhờ một tay con

mà nó mới đứng vững được. Thằng này phải còng lưng cày sâu

cuốc bẫm. Và thằng này không muốn chu cấp cho một tên công

tử vườn đi đến nơi khác: sống đế vương bỏ bọn này lại ở đây

húp cháo bột ngô.

Gioan cãi trả kịch liệt. Lời lẽ thì cậu thiếu gì, và cậu đâu phải

loại người sinh ra chìa hết má này đến má kia cho ai đó muốn

làm gì thì làm. Antôn xuất chiêu như vũ bão.

Hoảng hồn, Giuse đứng nhìn trân trối. Mẹ Margarita gắng sức

len lách vào giữa hai anh em nhưng Gioan vẫn không thoát

khỏi trận đòn thù đã thành quen lệ, mà còn tàn bạo hơn thế nữa.

Mười hai năm tuổi của cậu làm sao mà địch lại nổi với mười

chín năm tuổi của Antôn.

Nằm trên giường, Gioan xụt xịt khóc, vì tức nhiều hơn là vì

đau. Không xa đó, mẹ cậu cũng khóc. Có lẽ đêm nay bà sẽ

không sao chợp mắt được.

1.7 Page 7

▲back to top

Sáng hôm sau, bà đã hạ một quyết tâm và đã nói với Gioan

những lời lẽ xót xa nhất đời mình:

- Tốt hơn là con nên đi khỏi nhà. Antôn hết chịu nổi con nữa

rồi, hắn có thể làm khổ con.

- Nhưng con đi đâu, hả mẹ?

Gioan chết điếng trong lòng; Mẹ Margarita cũng vậy. Bà nói

với con về các nông trại nằm trong khu vực Murialdo và

Monccuco:

"Họ đều quen biết mẹ. Họ sẽ cho con công ăn việc làm, ít ra là

tạm bợ ít lâu. Sau đó, thủng thẳng rồi mình sẽ tính".

Một tay nải trong tuyết lạnh

Trong ngày, bà chuẩn bị cho con một tay nải nhỏ, với vài cái

áo sơ mi, hai cuốn sách học của cậu và một ổ bánh nhỏ. Lúc ấy

đang là tháng hai dương lịch, tuyết và băng giá phủ kín mặt đất

và các ngọn đồi quanh vùng.

Gioan lên đường ngay sáng hôm sau. Mẹ Margarita đứng lại

một mình nơi ngưỡng cửa nhìn theo cậu, ra dấu cho cậu, cho

tới khi tuyết trắng che khuất chú bé di dân của bà.

Cậu đến trình diện tại các nông trang mà thân mẫu đã chỉ cho

mình. Người ta cho cậu biết là không có việc làm nào cho một

chú bé còn non choẹt. Đến trưa thì cả ổ bánh nhỏ lẫn mọi hy

vọng của cậu bé đều đã tiêu tan. Giờ đây, cậu chỉ còn có nước

ghé thăm gia đình Moglires. "Con hãy hỏi ông Lu-y", mẹ cậu

đã dặn thế.

Cậu dừng chân trước cổng dẫn vào sân; một người đàn ông

đứng tuổi đang bận đóng cổng, nhìn chòng chọc ngay mặt cậu:

- Tìm gì vậy, hả chú bé?

1.8 Page 8

▲back to top

- Cháu đang tìm việc làm.

- Lại còn thế nữa chứ! Thì cứ tìm đi! Hẹn gặp lại nhé! …

Và ông tiếp tục kéo cánh cổng nặng trịch để mong đóng cứng

lại. Gioan gom hết những chút can đảm cuối cùng của mình:

"Cháu cần phải gặp ông Lu-y".

Cậu bước vào. Gần lối vào, gia đình Moglires đang tước những

sợi lạt mây để cột các cây nho. Lu-y Moglires, chàng trại chủ

hai mươi tám tuổi, nhìn cậu với vẻ ngạc nhiên.

- Cháu tìm ông Lu-y

- Là ta đây.

- Mẹ cháu sai cháu đến. Mẹ đã bảo cháu hãy đến nhà ông để

làm lao công chuồng bò.

- Nhưng sao lại đuổi ra khỏi nhà một thằng nhóc như cháu?

Mà, mẹ cháu là ai chứ?

- Margarita Bosco. Anh Antôn làm dữ với cháu, vì vậy mẹ

cháu mới bảo cháu đi tìm một chân làm đầy tớ.

- Rõ tội cho cháu, lúc này đang là mùa đông. Kẻ ăn người làm,

mãi đến cuối tháng ba chúng tôi mới mướn. Cháu hãy kiên

nhẫn và hãy quay trở về nhà đi.

Vừa nản vừa mệt. Gioan cứ mặc cho những dòng nước mắt

tuyệt vọng tuôn rơi lã chã.

Ông hãy giữ cháu lại, cháu van ông. Ông đừng trả lương cho

cháu, nhưng xin đừng đuổi cháu về nhà. Thế này nhé - cậu nói

tiếp với sự táo bạo nảy sinh từ nỗi bất hạnh - cháu sẽ ngồi bệt

xuống đây và cháu sẽ không nhúc nhích nữa. Ông muốn làm gì

thì làm, nhưng cháu, cháu nhất định không nhúc nhích.

1.9 Page 9

▲back to top

Vừa xụt xịt khóc, cậu vừa bắt đầu lượm những cọng mây vung

vãi và xếp gọn lại.

Bà Dorothea, người phụ nữ tuyệt vời ở cái tuổi hai mươi lăm,

thấy tội nghiệp cho cậu bé:

"Giữ nó lại đi, anh Lu-y. Mình cứ thử xem sao; cho dẫu chỉ

trong vài ba hôm".

Cả Têrêxa, một cô gái mười bốn tuổi, cũng động lòng trắc ẩn,

cô nói: "Con nay đã khá lớn, có thể ra đồng làm việc với ba

má. Chú bé này dư sức lo việc thay con ở chuồng bò".

Chính nhờ cách đó mà tháng Hai năm 1827, Gioan Bosco đã

bắt đầu làm việc với tư cách lao công chuồng bò. Họ Moglires

là một gia đình nông dân khá giả, dù ai nấy đều cật lực lao

động từ sáng sớm đến tận chiều tối. Họ làm việc đồng áng:

vườn nho và ruộng rẫy. Họ có nuôi mấy con bò đực và bò cái.

Họ cùng đọc kinh cầu nguyện với nhau. Tối đến, quanh bếp lửa

hồng, cả gia đình quây quần lần hạt. Chúa nhật, ông Lu-y dẫn

mọi người đi dự thánh lễ do cha xứ Phanxico Cottino cử hành

tại Monccuco.

Nghề của Gioan, lao công chuồng bò, không có chi là nhục

nhã, cũng chẳng phải là ngoại lệ. Trong các nông trại quanh

vùng, vào khoảng cuối tháng ba, người ta có thể bắt gặp hàng

chục những lao động nhỏ tuổi như cậu. Đây là con đường bình

thường vẫn được theo đuổi bởi đông đảo trẻ em nhà nghèo.

Hằng năm, cứ đến lễ Truyền tin (25 tháng 3), các ông chủ lại

đảo qua các làng mạt và đến các khu họp chợ để tuyển dụng

các trẻ em làm mướn cho đến hết năm: các lao động thời vụ và

kiếm ăn thêm. Tám tháng lao động cực nhọc (từ tháng Tư đến

tháng Mười Một) để đổi lấy miếng ăn, chỗ ở và bốn "lires" tiền

quần áo.

1.10 Page 10

▲back to top

Cậu bé lao công Gioan Bosco tuy vậy không giống với các lao

động nhỏ tuổi khác. Cậu còn trẻ khác thường (thiếu sáu tháng

nữa cậu mới đầy mười hai tuổi) và, ngoài ra cậu đang ấp ủ

trong lòng một giấc mơ: một giấc mơ đích thực, hình thành

giữa đêm hôm khuya khoắt, lúc mắt mũi nhắm nghiền. Chính

cậu đã đích thân kể lại như sau:

Giấc mơ dự báo tương lai

"Năm lên chín tuổi, tôi đã mơ một giấc mơ mà nó đã khắc sâu

vào đầu óc tôi suốt đời. Trong mơ, tôi thấy hình như lúc ấy

mình đang ở gần ngôi nhà của gia đình chúng tôi trong một cái

sân rộng trên đó qui tụ một đám đông, trẻ em đang chơi đùa.

Một số thì cười giỡn, rất nhiều đứa chửi bới om sòm. Khi nghe

những lời tục tĩu ấy, tôi liền lao ngay vào giữa bọn chúng, đấm

đá loạn xạ để bắt chúng câm họng.

Đúng lúc ấy, xuất hiện một người đàn ông oai vệ, phục sức

theo kiểu quý tộc. Diện mạo ông ta chói sáng đến nỗi tôi không

sao nhìn ngay mặt ông ta được. Ông gọi tên tôi và bảo tôi:

"Không phải nhờ đánh đấm, nhưng chính là nhờ sự dịu hiền và

nhờ đức ái mà con sẽ phải biến chúng thành bạn của con. Vậy

con hãy bắt đầu bằng cách nói với chúng về sự xấu xa của tội

lỗi và về giá trị của đức hạnh".

Run sợ, tôi trả lời rằng mình chỉ là một đứa bé ngu dốt đáng

thương. Lúc ấy, bọn trẻ chợt ngừng đánh lộn và gào la, đến

xúm quanh người đang nói. Làm như chẳng còn biết mình đang

nói gì nữa, tôi đã hỏi:

- Ông là ai mà lại truyền cho con phải làm những việc bất khả

thi như vậy?

- Chính vì những việc ấy dường như là bất khả thi đối với con

nên con sẽ phải biến nó thành khả thi bằng cách vâng lời và

bằng cách tiếp thu khoa học.

2 Pages 11-20

▲back to top

2.1 Page 11

▲back to top

- Làm thế nào mà con tiếp thu nổi khoa học?

- Ta sẽ cho con một Bà giáo. Dưới sự chỉ đạo của Bà, con sẽ có

thể trở nên thông thái.

- Nhưng ông là ai?

- Ta là con trai của người phụ nữ mà mẹ con đã dạy con cầu

khẩn ba lần mỗi ngày. Tên của ta, hãy hỏi mẹ ta ắt con sẽ rõ.

Tiến lại gần tôi đang hết sức hoang mang, Bà ra dấu cho tôi

bước tới và nắm tay tôi với vẻ nhân ái:

- Coi kìa! Bà bảo.

Mở mắt nhìn, tôi thấy bọn trẻ đã biến đâu hết. Ở chỗ chúng

đứng hồi nãy, tôi thấy hàng đàn hàng lũ nào dê con, nào chó,

nào mèo, nào gấu và nhiều thú vật khác.

"Đó là lãnh địa của con! Đó là nơi mà con sẽ phải làm việc.

Hãy trở nên khiêm tốn, can trường và dũng mãnh; và những gì

con thấy diễn ra lúc này cho bầy thú ấy, con sẽ biến nó thành

hiện thực với các con cái của ta".

Tôi ngó lại và đột nhiên tại chỗ các thú vật hoang đã xuất hiện

bao nhiêu là những chú chiên hiền lành đang đùa giỡn, chạy

nhảy, kêu be be quanh người Đàn ông và Bà nọ như để tỏ lòng

tôn kính hai vị ấy vậy.

Thế là, vẫn trong giấc mơ, tôi bắt đầu khóc ấm ức và xin Bà nọ

vui lòng giải bầy một cách sáng sủa hơn, vì tôi không hiểu mọi

chuyện ấy có nghĩa lý gì.

Bà đặt tay lên đầu tôi và nói:

"Con sẽ hiểu cả, khi tới thời tới lúc".

Bà vừa dứt lời thì một tiếng động đã khiến tôi tỉnh giấc. Tôi

bàng hoàng choáng váng. Tôi có cảm tưởng tay mình nhức

2.2 Page 12

▲back to top

nhối vì bao cú đấm mà mình đã ban phát, và mặt tôi rất ê ẩm vì

những cú tát tai mà bọn nhóc ấy đã tặng lại tôi.

Sáng hôm sau, tôi đã thuật lại giấc mơ, đầu tiên là các anh trai

tôi khiến họ đều cười rộ, rồi cho bà nội. Mỗi người đều ra cách

giải đoán của mình. "Em sẽ trở thành một mục tử chăn nuôi

chiên cừu, anh Giuse nói, "Thằng ăn cướp", Antôn độc địa chửi

bóng chửi gió. Mẹ tôi: “Biết đâu con lại chẳng trở thành linh

mục". Chính bà nội là người phát biểu nhận định dứt điểm:

"Hơi đâu mà bận tâm với những giấc mơ". Tôi nhất trí với bà

cụ, thế nhưng tôi vẫn không sao dẹp được mọi chuyện ấy ra

khỏi đầu óc của mình.

Tất cả những năm tháng tiếp nối sau đó đều chịu ảnh hưởng

sâu đậm của giấc mơ này. Mẹ Margarita đã hiểu (và Gioan

cũng đã hiểu rất nhanh như vậy) rằng giấc mơ ấy đã chỉ ra một

hướng đi.

180 trang đầy những kỷ niệm

Khi được 58 tuổi, hầu như chẳng ai còn nhớ đến những chuyện

gì đã xảy đến với mình năm chục năm trước. Nhưng hầu như ai

nấy đều nhớ rõ như thể mới xảy ra hôm kia hôm kìa những

năm mình mới lên chín, lên mười một, mười lăm tuổi. Ta vẫn

còn thấy ở hai đầu gối, lớp vỏ xù xì của những thân cây mà

mình đã leo trèo trước kia.

Tưởng như chỉ mới hôm qua mình đã đụng vào mớ lông ấp của

chú chó đang nhảy tung tăng kế bên mình trong những cuộc

chạy đua như xé gió.

Khi được năm mươi tám tuổi, theo lệnh của Đức Giáo Hoàng,

Don Bosco đã viết lịch sử những thập niên đầu tiên của đời

mình. Với ký ức phi thường khác nào một máy camera thu lại

những hình ảnh (hơi kém "lôgíc" nhưng rất ư "thính thị") ngài

đã ghi kín đáo ba cuốn tập dầy cộm (180 trang).

2.3 Page 13

▲back to top

Về năm tháng, chính ngài hơi lúng túng, nhưng các biến cố,

các kỷ niệm, các tình tiết đều giữ được vẻ tươi mát và đầy sức

sống.

2.4 Page 14

▲back to top

Chương 2 :

NHỮNG BI KỊCH NHỎ VÀ LỚN

Margarita Occhiera, quê ở Capriglio, đó là tên của mẹ tôi, còn

Phanxicô là tên của cha tôi. Họ đều là dân quê và nhờ vào việc

làm và sự tiết kiệm, họ đã làm ăn sinh sống một cách lương

thiện.

Gioan Bosco chào đời ngày 16 tháng 8 năm 1815. Mẹ cậu đặt

tên cho cậu là Giuanin [Gioan bé nhỏ của mẹ], cách gọi tắt tên

Giovanni, rất thân quen trong toàn xứ Piemonte.

Cái chết của người cha là kỷ niệm đầu đời của cậu. Phanxicô

Bosco đã mua một ngôi nhà nhỏ và vài mảnh đất nhỏ để canh

tác. Nhưng, để nuôi năm nhân khẩu thường trú tại nhà của

mình, ông còn phải làm mướn tại nhà ông chủ giàu có ở lối

xóm.

Một buổi chiều tháng 5 năm 1817, mình mẩy ướt đẫm mồ hôi

vì vừa từ ngoài đồng về, ông đã sơ ý mò xuống hầm rượu của

nhà chủ. Vài giờ sau, một cơn sốt dữ dội đã đốn ngã ông: viêm

phổi kép, chắc vậy. Bốn ngày sau, ông đã bị tử thần rước đi,

hưởng dương được 33 năm.

"Tôi chưa đầy hai tuổi, Don Bosco kể lại, hồi cha tôi lìa đời và

tôi thậm chí còn không nhớ nổi mặt của ông nữa. Tôi chỉ còn

nhớ những lời nói của thân mẫu: "Thế là con mồ côi cha rồi,

Giuanin [Gioan bé nhỏ của mẹ] ạ". Mọi người đã ra khỏi phòng

đặt linh cữu, nhưng riêng tôi vẫn cố lì ở lại. "Đến đây nào,

Giuanin [Gioan bé nhỏ của mẹ]", mẹ tôi ôn tồn năn nỉ. Tôi đáp

lại: "Nếu cha không ra, con cũng không ra luôn". "Thôi chứ, ra

đây đi con, con của mẹ, con đâu còn cha nữa". Nói xong những

lời này, người đàn bà thánh thiện vừa òa lên khóc vừa lôi tôi

theo. Thấy mẹ khóc, tôi cũng khóc. Một đứa con nít mới bằng

ấy tuổi đầu thì đã hiểu quái gì chứ? Nhưng câu nói ấy "thế là

2.5 Page 15

▲back to top

con mồ côi cha rồi" đã mãi mãi lưu lại trong ký ức tôi. Đây là

biến cố đầu tiên trong cuộc sống mà tôi còn nhớ được".

Một thời vụ xui xẻo

Kỷ niệm thứ hai của Gioan, đó là kỷ niệm về nạn đói phải chịu

trong năm ấy.

Thôn xóm nhỏ trong đó có ngôi nhà của gia đình Bosco được

gọi là xóm Becchi. Mười nông trại nằm rải rác trên một vùng

đất dài thòng và nhô cao giữa một khung cảnh đồng quê bao la

bát ngát và nhấp nhô như sóng gợn, với những vườn nho và

những rừng cây. Xóm Becchi là một phần của địa phương

Murialdo, nằm cách xa năm cây số thủ phủ của quận

Castelnuovo d'Asti.

Năm 1817, vùng đồi núi Montferrat (Casteluovo nằm ở ngoại

vi phía nam của vùng Montferrat) đã phải chịu, cũng như toàn

xứ Piemonte, một cơn túng bẫn khắc nghiệt. Những trận băng

giá của mùa xuân đã được tiếp nối bởi một vụ nắng hạn dài vô

tận. Mùa màng đều bị thất thu.

Tại các vùng nông thôn, thế là xảy ra nạn đói, một nạn đói đích

thực, đến nỗi người ta bắt gặp nhiều kẻ ăn xin gục chết dưới

các kênh mương, miệng còn ngậm nắm cỏ chưa kịp nhai nuốt.

Một tư liệu thời ấy mô tả Torino, kinh đô của xứ Piemonte, bị

xâm lấn bởi một cuộc di dân hết sức quy mô. Những đoàn

người dài dằng dặc, tiều tụy và rách rưới, lũ lượt kéo nhau rời

bỏ vùng nông thôn; từ các thung lũng và các vùng đồi núi đổ

xô về phía thành đô. Những nhóm gia đình đến cắm dùi trước

các giáo đường và các dinh thự để xin của bố thí.

Chính trong cái năm gian khổ ấy, Mẹ Margarita đã phải oằn vai

gánh vác toàn bộ giang sơn của người chồng quá cố. Thường

trú trong ngôi nhà là bà mẹ chồng (tức mẹ già của Phanxicô)

ngồi chết dí trên chiếc ghế của kẻ bại liệt, Antôn (chín tuổi),

2.6 Page 16

▲back to top

đứa con trai của đời vợ trước của Phanxicô, và hai đứa con nhỏ

của bà: Giuse và Gioan (bốn tuổi và hai tuổi). Là dân quê thất

học, bà đã tỏ rõ trong suốt thời kỳ ấy phẩm chất chủ lực của

mình, nghị lực của cá tính của bà.

"Mẹ tôi đã cung ứng của ăn cho gia đình bao lâu bà còn có để

cho, Don Bosco thuật lại, rồi bà giao một số tiền cho một người

hàng xóm. Ông này liền tìm đến những khu họp chợ khác nhau,

nhưng không sao mua được bất cứ thứ gì, dù là với giá đắt như

vàng. Hai hôm sau, ông trở về, vào lúc chiều tối, được mong

đợi với tất cả sự nôn nóng. Khi ông ta trả lại tiền, miệng giải

thích là mình chẳng mua được thứ gì cả, nỗi kinh hoàng đã đổ

ập xuống trên đầu chúng tôi. Suốt ngày hôm ấy chúng tôi chưa

có miếng nào dằn bụng. Mẹ tôi, không hề mất bình tĩnh, liền

tuyên bố: "Lúc lâm chung, Phanxicô đã dặn dò mẹ hãy tin

tưởng vào Chúa. Chúng ta hãy quỳ gối và cầu nguyện".

Sau một lời nguyện ngắn, bà đứng lên và thêm: "Bệnh quỷ đã

có thuốc tiên, trong những trường hợp túng quẫn, cần áp dụng

những biện pháp mạnh". Và với sự tiếp tay của Bernald

Cavallo, bà đi xuống chuồng bò, hạ thịt một con bê, nấu nướng

một phần cho chúng tôi ăn. Lúc ấy chúng tôi đều đã lả người vì

đói. Những ngày sau đó, bà đã mua được từ phương xa một số

lúa gạo, mà bà phải trả với giá cắt cổ.

Cho mãi đến mấy thập niên gần đây, trong các gia đình dân quê

ở Piemonte, thịt một con bê vốn là một hành động tuyệt vọng.

Con bê ấy, mà người ta vỗ béo trong chuồng, quả thật là một

vụ đầu tư mà khi đem ra bán ở chợ, sẽ có thể cho phép họ

đương đầu với một hoàn cảnh khó khăn, chẳng hạn trong

trường hợp đau yếu. Hạ thịt nó, chính là chịu để mất khoản dự

trữ tối hậu của gia đình.

Một biến cố sẽ làm thay đổi cục diện thế giới

2.7 Page 17

▲back to top

Cái chết, nạn đói, sự bất an - những kỷ niệm đầu đời của một

cậu bé sẽ trở thành một người cha cho những khối lượng trẻ

mồ côi, và trong các nhà của ngài, sẽ cung cấp cơm bánh cho

vô số các thanh thiếu niên nghèo.

Bi kịch nhỏ của gia đình Bosco, trên một ngọn đồi hẻo lánh, đã

góp thêm vào tấn bi kịch lớn đã tựa cơn vũ bão làm đảo lộn

Châu Âu và cả nước Ý trong những thập niên trước đó.

Hai mươi năm trước (1789), ở Paris, đã bùng nổ cuộc cách

mạng Pháp, một biến cố sẽ làm biến đổi cục diện thế giới.

Chúng tôi không có ý định phủ nhận lịch sử của cuộc cách

mạng đó, nhưng chúng tôi cũng cho rằng cần thiết phải dò tìm

ở đó một số khía cạnh đã có một ảnh hưởng sâu sắc tới tận

cuộc sống của Don Bosco.

Trên toàn cõi Châu Âu, không khí lúc ấy đã bỗng nhiên trở

nên quá tải bởi những cải cách và những kỳ vọng. Ở Ý cũng

dội lại những âm vang của các chuyển biến diệu kỳ. Sau bao

thế kỷ xã hội hóa đá dưới sự thống trị tuyệt đối của nhà vua và

của bọn quý tộc, nước Pháp đã nổ tung. Giới trưởng giả và

nhân dân đòi hỏi sự thừa nhận các quyền lợi của họ và sự bãi

bỏ những đặc quyền đặc lợi của giới quý tộc và của hàng giáo

sĩ cao cấp. Các từ "tự do" và "bình đẳng" không còn phải thì

thầm nữa, mà đã được gào to lên giữa thanh thiên bạch nhật.

Cũng như trong mọi thời điểm có những đổi thay tận cốt lõi,

những quyết định tuyệt vời rất chính đáng đã xen lẫn với các

vụ bạo động lãng nhách và độc đoán.

Các nhà trưởng giả lớn đã lèo lái cuộc cách mạng sao cho

quyền bầu cử được dành riêng cho các chủ nhân ông: "Sự can

thiệp vào các quyết định của chính phủ đến từ phía nhân dân đã

vô học thức lại không biết tự chủ, họ tuyên bố, sẽ chỉ dẫn đến

những sự quá lố".

2.8 Page 18

▲back to top

Cách mạng, do sự kiện ấy, đã bãi bỏ mọi độc quyền, trừ độc

quyền của sự giàu có. Giới trưởng giả đã đạt được quyền tự do,

còn dân nghèo thì ai nghèo vẫn hoàn nghèo.

Song song, người ta đã tiến hành một vụ "bài trừ Thiên Chúa

Giáo" trên một quy mô rộng lớn: cấm việc phụng thờ, hủy diệt

các ảnh tượng Kitô giáo, bách hại các linh mục, lấy việc "tôn

thờ lý trí" thay thế cho việc thờ phượng Thiên Chúa (với những

đoàn người mang mặt nạ lố bịch kéo vào tận bên trong nhà thờ

Đức Bà ở Paris).

Châu Âu nhìn xem, sững sờ. Các biến cố ở Pháp có vẻ, trong

suốt mấy tháng đó, như là những vụ biểu dương chứng điên

khùng tập thể; ngay cả những người dấn thân hăng say nhất, đã

từng có cảm tình với cách mạng ngay từ những ngày đầu, cũng

cảm thấy bàng hoàng sửng sốt.

Những năm tiếp sau đó, khi người ta nhắc đến cách mạng với

nỗi sợ hãi, chính đó là lúc người ta nghĩ đến sự khủng bố ở

Paris. Dưới cụm từ đầy khinh miệt "cách mạng dân chủ" người

ta sẽ hiểu là "sự bứt xiềng hung bạo và hỗn loạn của đám tiện

dân".

Vị đại tướng 27 tuổi: Napoléon

Năm 1796, một quân đội của phe cách mạng đã đến nước Ý

dưới quyền chỉ huy của một vị đại tướng 27 tuổi, Napoléon

Bonaparte. Tại thung lũng sông Pô, ông đã chiến thắng quân

Áo qua bao trận đánh đẫm máu. Lính Pháp nói về tình huynh

đệ, về sự bình đẳng, về tự do. Bất chấp những bóng đen của sự

khủng bố, các từ trên đã làm thức dậy một sự hưng phấn rộng

lớn trong các thế hệ trẻ. Vương quốc Sardaigne (gồm các xứ

Piemonte - Savoia - Sardaigne) đã bị bãi bỏ. Nhà vua đã bị đưa

đi đày biệt xứ.

2.9 Page 19

▲back to top

Nhưng Napoléon là một thiên tài ưa gây rối. Hơn cả thắng lợi

của cuộc cách mạng, ông vẫn tiếp tục theo đuổi các thành công

ròng rã và áp sát của vinh quang quân sự.

Các biến cố bi thảm của những năm ấy tại Ý, trẻ em hiện nay

học được tại trường, lớp. Năm 1799, Napoléon đang ở Ai Cập;

liên quân Áo-Nga, một lần nữa, lại xâm lược miền Bắc Ý: trên

lưng những con ngựa nhỏ của vùng thảo nguyên, bọn Cosaque

(những bộ râu dài và rậm, những cây thương đầy đe dọa) lại

kéo vào các thành phố. Napoléon trở lại, và chiến tranh lại diễn

ra, gieo cơ cực đến những vùng nông thôn trù phú của đồng

bằng sông Pô.

Rồi Napoléon thẳng tay cưỡng đoạt tiền của và lính tráng từ

khắp mọi miền trên đất Ý. Tất cả là để phục vụ cho cuộc chiến

tranh du kích ở Tây Ban Nha và cho chiến dịch Nga; đất nước

xa xôi và huyền bí mà Napoléon sẽ xâm lược bằng cách cầm

đầu một quân đội lớn mạnh nhất trong mọi thời đại. Trong mùa

đông khắc nghiệt ở Matxcơva, đó là cuộc rã ngũ toàn diện và

cuộc rút lui thảm hại. Napoléon đã thấy gục chết quanh mình

600.000 người. Trong số đó, 25.000 người Ý, 20.000 người

trước đó đã bị giết tại Tây Ban Nha.

Từ ngày 16 đến ngày 19 tháng 10 năm 1818, tại bình nguyên

Leipzing, "trận đánh đa quốc gia" với quy mô rộng lớn đã đánh

dấu sự cáo chung của đại đế quốc Pháp và (trong đầu óc của rất

nhiều người) sự mai táng các lý tưởng của cách mạng.

Một lần nữa, từ trên dãy núi Alpes và vượt qua sông Tsonzo,

kéo xuống vùng châu thổ sông Pô, quân Áo, quân Đức, quân

Croatia. Tất cả đều hô hào là mình đến để "giải phóng nước

Ý", nhưng cũng như mọi quân đội giải phóng khác, không một

ai đã kêu gọi họ và họ đã tự đền bù cho mình bằng cách cướp

bóc vơ vét ở cả nông thôn lẫn thành thị. Sau cú giãy chết của

cuộc chiến tranh trăm năm và sau trận đánh ở Waterloo,

2.10 Page 20

▲back to top

Napoléon sẽ kết liễu đời mình trên một hòn đảo nhỏ ngoài khơi

Đại Tây Dương.

Cả Châu Âu lẫn nước Ý đều mỏi mệt, đầy dãy những cảnh

hoang tàn đổ nát và lũ trẻ mồ côi. Các vùng nông thôn đã bị

càn quét bởi chiến tranh và bị vét sạch dân cư do các vụ "tuyển

quân" nhằm trưng dụng lực lượng trai tráng để gửi họ đi phơi

thây trên những chiến trường xa xôi nào đó.

Nhân dân đã kêu gào "tự do" suốt bao năm dài, giờ đây chỉ còn

tìm kiếm hòa bình.

Chính trong bối cảnh của tấn bi kịch lớn ấy mà gia đình Gioan

Bosco đã sống trong năm 1817, vở bi kịch nhỏ của riêng họ, vở

bi kịch tuy có phần hạn chế nhưng rất ư là trĩu nặng.

Một ông Vua vặn cho đồng hồ lui lại 15 năm

Gioan Bosco sẽ học được qua các trang sách sử ký là mình đã

ra đời vào đúng lúc khai nguyên một thời đại mới, được gọi là

Trung hưng. Thời đại ấy đã mở màn vào ngày 1 tháng 11 năm

1814, với lễ khai mạc tại Vienna của đại hội các quốc gia chiến

thắng trong cuộc đấu tranh chống lại Napoléon. Đối với một

phần lớn lãnh thổ Ý, thời kỳ này sẽ kéo dài mãi tới năm 1847,

nghĩa là tới lúc bắt đầu cuộc đồng khởi chính trị của nước Ý,

được mệnh danh là "Risorgimento" (sự phục hưng).

Thời kỳ Phục hưng là một thời kỳ có nhiều chuyện ám muội

tầy trời. Các Quốc vương đã bị hạ bệ bởi cách mạng và bởi

Napoléon đều quay về, thể theo ý muốn của đại hội, ngồi trở lại

trên ngai vàng của họ và đòi, bằng vài nét bút, xóa bỏ 25 năm

lịch sử.

Nước Ý, trong buổi lễ thành Vienna, được chia làm tám phần,

như một chiếc bánh tráng: vương quốc Sardaigne (bao gồm các

xứ Piemonte, xứ Sardaigne, xứ Savoia, Nice và người ta coi

như thuộc quyền tiếp quản của xứ Genova), vương quốc

3 Pages 21-30

▲back to top

3.1 Page 21

▲back to top

Lombardo - Venise - (trực thuộc Áo), công quốc Modène, công

quốc Parme và Plaisance, đại thái công quốc Toscone, hầu tước

Lucca, các quốc gia của Giáo hoàng, vương quốc Nhị-Siciles.

Vittorio Emmanuel I quay trở lại Torino. Ông ngồi trong cỗ xe

ngựa xa hoa lộng lẫy, vây quanh là các nhà quý tộc ăn mặc

theo mốt chế độ cũ, với mái tóc giả bạc trắng có đuôi.

Quần chúng, dọc theo các đường phố, hồ hởi tung hô nhà vua.

Cư dân ở nông thôn chẳng mơ ước gì hơn là hòa bình. Nhưng

nền hòa bình ấy, các mái tóc giả bạc phơ của các nhà quý tộc

lại muốn đảm bảo nó bằng cách tái lập "mọi sự như trước kia".

Họ đòi làm ngơ trước những thực tế mới, tích cực mà bất chấp

bao chiến dịch đẫm máu của Napoléon, đã nẩy mầm và đã

được củng cố ở Ý.

Lịch sử đã đi con đường của nó và không một sự gì có thể làm

nó quay trở lui. Giới trưởng giả đã tự khẳng định như một giai

cấp mới trong xã hội. Hàng hóa và những con người lưu thông

trên hệ thống đường xá đã được xây dựng bởi các kỹ sư thời

Napoléon.

Trải qua hàng trăm năm, khối cư dân khổng lồ đã sinh ra, đã

sống và đã chết dưới cùng một chính quyền, trong cùng một

ngôi làng, bị hóa đá trong các thể chế kinh tài nhỏ bé của họ,

trong các tập tục ngàn đời của họ. Các đạo quân của Napoléon

đã phá vỡ tình trạng bất động. Việc di dân trong nội bộ quốc

gia, dẫu nó thường được điều động do những nguyên nhân bi

thảm, đã trở thành một hiện tượng quần chúng.

Trên các cỗ xe ngựa chở khách cũng du hành cả sách vở và báo

chí. Ít ai biết đọc nhưng khát vọng hiểu biết giờ đây đã là một

phẩm chất phổ biến: những kẻ biết đọc, dù không mấy đông

đảo, loan truyền rộng rãi các tin tức, các chân trời được mở

rộng thêm. Tại cuộc đại hội Lubiana, năm 1821, Francois IV de

Modène sẽ đưa ra lời báo động này: "Quyền tự do báo chí, sự

3.2 Page 22

▲back to top

nhân gấp các trường học, khả năng cho phép ai nấy đều được

tập đọc và tập viết, đó chính là hạt giống xấu mà từ đó nẩy

mầm các cuộc cách mạng".

Trong xứ Piemonte, nông nghiệp sắp mau chóng bắt đầu một

sự phát triển mới, nở rộ. Người ta đến hạ những rừng cây cuối

cùng trên các vùng đồng bằng cũng như trên các núi đồi. Nhiều

vùng rộng lớn đã trở thành có thể canh tác. Hàng ngàn cây dâu

đã được trồng, nhờ đó đẩy mạnh sự bành trướng việc nuôi

tằm.

Đột nhiên, từ mọi phía, sắp xuất hiện những cơ sở sản xuất,

những xưởng máy, những máy để nâng những kiện hàng lớn.

Nền công nghiệp sắp được tổ chức, giá cả được ổn định.

Vittorio Emmanuel đệ nhất, ngay hôm sau ngày hồi hương, đã

bãi bỏ các đạo luật của 15 năm trước đó và phục hồi hiệu lực

của các đạo luật ban hành trước thời Napoléon. Các nhà quý

tộc và hàng giáo sĩ cao cấp lại vãn hồi được toàn bộ các đặc

quyền của họ. Đùng một cái, giới trưởng giả đã bị mất đi rất

nhiều quyền lợi mà họ đã phải trầy da tróc vẩy mới dành được.

Hậu quả ra sao? Đang khi nhà vua vặn ngược đồng hồ của

mình cho chậm lại cả mười lăm năm, thì các nhà trí thức

trưởng giả, như Silvio Pellico, lo di tản tới Milan. Những người

trẻ xuất thân từ các thế giá vọng tộc, lại vào hùa với phe đối

lập, gia nhập các hội kín và đặt hết hy vọng của mình vào một

hoàng thân rất trẻ tuổi của dòng họ Savoia-Carignan, tức Carlo

Alberto, kẻ xem ra rất quan tâm đến các thời đại mới.

Những tiếng dội của các biến cố trên đã dịu đi nhiều khi vang

tới vùng đồi núi Montferrat, nơi mà Gioan Bosco đang trải qua

những năm tháng nghèo khổ và êm đềm của tuổi thơ của mình.

Vương quốc Sardegna màu vàng nhạt

3.3 Page 23

▲back to top

Chương 3

NHỮNG NĂM SỐNG TRONG TỔ ẤM

Khi chồng từ trần, Margarita mới hai mươi chín tuổi. Còn quá

trẻ đối với gánh nặng mà bà sắp phải kề vai gánh vác. Nhưng

bà đã không bỏ phí nhiều ngày giờ để khóc than cho số phận

hẩm hiu của mình. Bà đã xắn cao tay áo và bắt tay vào việc.

Trong nhà có chén dĩa phải rửa, có cơm canh phải nấu, có nước

nôi phải đi xách về, có các phòng ngủ phải thu dọn cho ngăn

nắp. Mọi việc ấy đều phải làm vào các giờ rảnh rỗi, vì vào các

giờ lao động thì vấn đề là phải đi đầu để đôn đốc mọi việc,

ngoài đồng ruộng cũng như trong chuồng bò.

Cũng như các phụ nữ nhà quê khỏe mạnh khác ở quanh vùng,

bà xúc rơm rạ, cày bừa, gieo hạt, gặt lúa, cột lại thành từng bó,

đưa về sân phơi rồi đập lấy thóc gạo. Bà cuốc đất, nhổ cỏ ngoài

vườn nho, canh chừng thợ hái nho và chế biến thành rượu.

Đôi tay bà bận khâu vá, đan, thêu nhưng bà cũng biết dùng tay

để vuốt ve con cái. Bà là nông dân, nhưng trước hết, là mẹ của

các con mình. Bà nuôi dạy chúng vừa với sự dịu hiền vừa với

sự cứng rắn. Một trăm năm sau, các nhà tâm lý học sẽ viết rằng

để lớn lên đúng quy cách, nhất thiết đứa bé cần đến tình yêu

trầm tĩnh và tươi vui của người mẹ. Họ cũng sẽ phải nói rằng

thân phận mồ côi khiến đứa trẻ, về mặt tình cảm, dễ mắc phải

nguy cơ bị lệch hẳn về một phía: về sự xìu xìu ển ển nếu là trẻ

mồ côi mẹ, về sự cằn cỗi đầy lo lắng nếu trẻ bị mồ côi cha.

Mẹ Margarita đã bắt gặp ngay trong bản thân mình sự cân bằng

tự nhiên, giúp bà liên kết và vận dụng luân phiên sự cứng rắn

trầm tĩnh và nguồn vui làm lắng dịu.

Don Bosco, trong phong cách giáo dục của ngài, sẽ rập khuôn

theo mẹ rất nhiều.

3.4 Page 24

▲back to top

Một Đấng Vĩ Đại.

"Chúa thấy con" đã là một thành ngữ thường xuyên trên môi

miệng Margarita Occhiera. Bà để mặc con cái nô đùa trên đồng

cỏ kế bên nhà và bảo chúng trước khi chúng đến chơi ở đó:

"Hãy nhớ là Chúa thấy các con". Nếu bà quan sát thấy chúng

đang giận hờn vặt vãnh hoặc sắp sửa bịa ra một câu nói dối

nhằm che dấu tội lỗi: “Hãy nhớ là Chúa biết rõ mọi tư tưởng

của các con".

Nhưng bà đã không khắc vào tim con cái hình ảnh của một

Thiên Chúa luôn hằm hằm đe dọa. Nếu đêm đẹp trời và bầu

trời lấp lánh đầy sao nhằm đúng lúc chúng đang hóng gió trước

cửa, bà liền lên tiếng: "Chính Chúa đã dựng nên thế giới và đã

sắp đặt trên đó bao nhiêu là tinh tú". Khi trên các đồng cỏ, trổ

đầy hoa tươi, bà thì thầm: “Chúa đã tạo ra cho Chúng ta biết

bao cảnh đẹp!". Sau mùa gặt, sau mùa hái nho, lúc chúng đang

nghỉ xả hơi vì mệt nhoài vì vụ thu hoạch, bà nói: "Chúng ta hãy

đội ơn Chúa, Ngài đã rất nhân hậu với chúng ta. Ngài đã rộng

ban cho chúng ta lương thực hàng ngày".

Thậm chí, sau cơn dông với những "vòi rồng" đã san thành

bình địa tất cả, bà mẹ vẫn vận động các con suy gẫm: "Chúa đã

trao ban, Chúa đã lấy lại. Ngài biết rõ vì sao. Nếu Chúng ta ăn

ở gian ác, hãy nhớ rằng loài người không sao giỡn mặt được

với Chúa".

Kế bên mẹ hiền, kế bên các anh trai của mình, bên bà con

chòm xóm, Gioan đã quen dần với việc nhìn thấy một nhân vật

khác, Thiên Chúa, một nhân vật vĩ đại, vô hình nhưng luôn

luôn hiện diện và ở khắp mọi nơi: trên bầu trời, trên các ruộng

đồng, trên gương mặt những người nghèo khó, trong tiếng nói

của lương tâm nhắc bảo: "Ngươi đã làm tốt, ngươi đã làm bậy".

Một nhân vật mà nơi Ngài, mẹ cậu có một niềm tin vô biên và

không sao chối cãi được; một người cha nhân từ và chuyên

3.5 Page 25

▲back to top

chú, trao ban lương thực hàng ngày, tuy thỉnh thoảng cũng cho

phép xảy ra một số tai ương nhất định (cái chết của người cha,

mưa đá rơi xuống trên vườn nho) khó chấp nhận, nhưng "Ngài"

biết rõ vì sao và bấy nhiêu đó cũng đủ rồi.

Đánh khăng và đổ máu

Năm Gioan lên bốn hoặc năm tuổi thì mẹ cậu giao cho cậu ba

bốn cây đay ngâm nước đầu tiên trong đời để cậu tước thành

sợi, công việc chẳng đáng gì cả, nhưng dù sao vẫn là công việc.

Chính nhờ cách này mà cậu bắt đầu cống hiến phần đóng góp

khiêm tốn của mình cho gia đình, một cộng thể sống nhờ vào

lao động của mọi thành viên, bất kể già trẻ lớn bé.

Sau này, cậu tiếp tay với các anh trong những công tác phục vụ

phúc lợi của gia đình: chẻ củi, nhóm bếp bằng cách thổi thật

khéo lên mấy cục than hồng ủ dưới tro (nhằm tiết kiệm những

cây củi mồi, đầu có nhúng lưu huỳnh), xách nước, nhặt rau,

quét nhà, chà rửa chuồng bò, dắt bò ra đồng, canh chừng bánh

trong lò nướng …

Nhưng, sau những công việc lặt vặt (được kiểm soát bởi mẹ)

cầu liền phóng một mách đi chơi. Khoảng không, chẳng cần

tìm kiếm đâu xa: cùng khắp chung quanh, xa ngút ngàn là đồng

cỏ tiếp nối đồng cỏ. Bạn bè đang chờ sẵn: những đứa con trai

lực lưỡng, nhanh nhẹn với những gương mặt kệch cỡm và vô

duyên. Họ chia nhau đi lùng sục những hang chuột chũi, đi bắt

các tổ chim và đối đầu với nhau trong những trò chơi bất tận.

Một trong những trò chơi hào hứng nhất là trò đánh: bằng một

cây gậy, ta làm nẩy cao một khúc cây mà một đầu nhô lên khỏi

miệng lỗ phân nửa khúc và khi khúc cây đang ở trên không, ta

lại quất mạnh vào nó sao cho nó bay đi thật xa, càng xa càng ăn

nhiều điểm.

3.6 Page 26

▲back to top

Một chiều nọ, Gioan về nhà sớm hơn thường lệ. Máu me đầm

đìa trên mặt cậu. Trong một ván đánh khăng, cậu đã bị khúc

cây do một thằng bạn quất thẳng cánh bay trúng vào một bên

má. Mẹ Margarita rất lo lắng, vừa săn sóc vết thương cho con

vừa nói:

- Sớm muộn gì cũng có ngày con trở về nhà với một con mắt

đã lòi tròng. Sao con lại cứ chơi chung với lũ con trai ấy? Con

thừa rõ là chẳng một đứa nào trong bọn chúng là con nhà tử tế

cả mà!

- Nếu chỉ là để làm vui lòng mẹ thì con sẽ không trở lại chơi

với bọn chúng nữa! Nhưng mẹ có biết không? Một khi con

chơi chung với chúng, chúng tỏ ra đàng hoàng hơn nhiều. Có

một số từ mà chúng không văng ra nữa.

Mẹ Margarita để mặc cho cậu tiếp tục.

Sự can trường lớn nhanh hơn cả tầm vóc.

Gioan đã lên năm. Giuse bảy tuổi. Mẹ Margarita đã sai hai anh

em đi chăn một bầy gà tây. Đang khi đàn gà đuổi bắt dế, hai

anh em bầy trò chơi với nhau. Đột nhiên, đang lẩm bẩm đếm

ngón tay, Giuse bỗng lớn tiếng la hoảng vì thấy thiếu mất một

con gà tây.

Lo lắng, hai anh em chia nhau đi kiếm, chẳng thấy đâu hết. Gà

tây là một con vật lớn xác, đâu có thể "bốc hơi" như vậy được.

Khi bọc vòng một hàng rào cây, Gioan chợt phát hiện một gã

đàn ông. Cậu liền nghĩ "Chính hắn là kẻ đã ăn trộm gà!" Cậu

gọi Giuse và tiến lại gần một cách kiên quyết.

- Ong hãy trả lại cho chúng tôi con gà tây.

Kẻ lạ mặt nhìn cậu ra vẻ ngạc nhiên:

- Gà tây à? Nó đâu?

3.7 Page 27

▲back to top

- Chính ông đã bắt trộm nó. Hãy trả lại cho chúng tôi, bằng

không chúng tôi sẽ la làng "Bớ người ta! Ăn trộm!" và người ta

sẽ đuổi bắt để đập cho ông một trận nhừ xương.

Hai thằng nhãi ranh. Chỉ cần đét đít mỗi thằng một hai cái là đủ

để đuổi chúng chạy xa cả ba cây số. Nhưng quyết tâm của hai

thằng này khiến gã cảm thấy chột dạ. Có những nông dân đang

lao động gần đó mà hai thằng nhóc này lại gân cổ lên mà gào

thì ai mà biết được chuyện gì sẽ xảy ra? Thế là gã liền lôi ra

khỏi hàng rào cả một cái bao bố và thọc tay vào kéo ra con gà

tây "đi lạc".

- Tao chỉ muốn giỡn chơi cho tụi mày đứng tim chút xíu thôi!

- Giỡn chơi kiểu ấy đâu có lương thiện, hai anh em vừa càu

nhàu vừa bỏ đi, ôm theo con gà mập ú.

Tối đến, như thường lệ, chúng báo cáo công tác trong ngày cho

mẹ.

- Các con đã trải qua một mối nguy hiểm.

- Sao vậy, hả mẹ?

- Trước hết, vì lúc ấy các con đâu biết chắc là ông ta có phải là

kẻ trộm hay không.

- Nhưng lúc ấy đâu có ai khác ở quanh quẩn gần đó.

- Điều ấy đâu đủ để kết tội một người là "ăn trộm". Với lại, hai

đứa con đều nhỏ, còn ông ta là một người lớn. Lỡ ra ông ta

hành hung các con thì sao?

- Nếu vậy, không lẽ chúng con phải để mặc cho ông ta ăn trộm

con gà hay sao?

- Can đảm thì không có gì là bậy. Nhưng chẳng thà chịu mất

một con gà còn hơn là bị ai đó thanh toán gọn.

3.8 Page 28

▲back to top

- Ừ hứ! Gioan lẩm bẩm. Mẹ nói đúng, mẹ ạ! Nhưng để mất con

gà thì thật uổng, nó mập ú à! …

Cây roi trong góc nhà

Mẹ Margarita là một phụ nữ rất hiền dịu, nhưng đầy bản lãnh

và mạnh mẽ. Bọn trẻ biết rằng nếu bà đã nói không, thì có

nhõng nhẽo mấy cũng không làm bà đổi ý được.

Trong một góc bếp, có cây roi: một cây gậy nhỏ có thể uốn

cong được. Bà không dùng đến nó, nhưng bà không bao giờ

quăng nó ra khỏi cái xó được dành riêng cho nó.

Một hôm, Gioan đã phạm lỗi nặng. Chắc là do hấp tấp muốn đi

chơi, cậu đã bỏ ngỏ cánh cửa chuồng thỏ và toàn bộ lũ thỏ nuôi

trong đó đã đào thoát ra các đồng cỏ quanh nhà. Đuổi bắt

chúng lại quả không phải là chuyện dễ. Quay trở vào gian bếp,

Mẹ Margarita đưa tay chỉ vào xó nhà:

- Gioan, đến lấy cây roi cho mẹ.

Cậu bé lấm lét rút lui về phía cửa.

- Mẹ tính làm gì với cái ấy?

- Cứ đem lại đây cho mẹ, rồi con sẽ rõ!

Giọng nói đầy kiên quyết. Gioan cầm cây roi và đứng từ xa đưa

cho mẹ.

- Mẹ tính quất lên vai con chắc …

- Chứ sao! Sau khi con đã làm bậy, hành khổ mẹ tới mức đó.

- Mẹ ơi! Con sẽ không tái phạm nữa đâu.

Bà mẹ nở một nụ cười và cậu bé cũng vậy …

Nhân một ngày tiết trời oi ả, Gioan và Giuse, cả hai đều khát

khô cổ, vừa từ vườn nho trở về. Mẹ Margarita ra giếng, kéo lên

3.9 Page 29

▲back to top

một xô nước mát lạnh và dùng cái muỗng lớn bằng thau, múc

nước đưa cho Giuse uống trước.

Gioan nhăn mặt khó chịu. Cậu cảm thấy ghen tức trước sự đãi

ngộ ưu ái ấy. Khi mẹ chìa muỗng cho cậu uống, cậu ra dấu

không thèm. Mẹ Margarita chẳng nói chẳng rằng. Bà xách xô

nước vào bếp và đóng cửa lại. Lát sau, Gioan bước vào:

- Mẹ …

- Gì vậy?

- Mẹ cho cả con uống nữa chứ!

- Vậy mà mẹ tưởng con không khát.

- Xin lỗi mẹ.

- Thôi, được rồi. Và bà chìa ra, cả cho cậu nữa, một cái muỗng

đầy ắp nước.

Năm lên tám, Gioan đã là một cậu con trai dồi dào sức khỏe

với tiếng cười lanh lảnh. Hơi nhỏ con nhưng cứng cáp, cậu có

đôi mắt đen, mái tóc quăn và rậm chẳng khác gì lông cừu. Cậu

ham thích phiêu lưu và mạo hiểm. Không bao giờ cậu than

phiền về những vết trần xước ở hai đầu gối.

Cậu đã từng trèo cây bắt các tổ chim. Một hôm, cậu đã gặp xui.

Một tổ chim bạc má nằm sâu tuốt trong kẽ nứt của một thân

cây. Cậu thọc tay vào trong hốc cây, qua khỏi cùi chỏ, không

sao kéo tay ra được nữa. Cậu cố thử nhiều lần nhưng bên trong

cái ê tô quái quỷ ấy, cánh tay bắt đầu sưng vù lên. Giuse nãy

giờ vẫn đứng dưới gốc cây nhìn lên, vội chạy về nhà loan báo

hung tin cho mẹ. Bà Margarita đem thang tới, nhưng cả bà

cũng chẳng giải nguy được cho Gioan. Cần phải kêu một người

hàng xóm. Ông này chạy đến với cái đục thợ mộc trong tay.

Trong khi chờ đợi, mồ hôi rịn ra trên trán Gioan. Giuse, còn teo

3.10 Page 30

▲back to top

xoắn hơn cả đứa em, từ dưới la vọng lên "ráng chịu nghe em,

họ tới rồi kìa!".

Ông hàng xóm dùng "tạp dề" của bà Margarita quấn quanh

cánh tay cậu bé và bắt đầu đẽo cây, bảy hoặc tám cú đục đã đủ

để trả lại tự do cho cánh tay bị nhốt.

Mẹ Margarita không nỡ la rầy con. Cậu bé bẽn lẽn, tiu nghỉu

như mèo cụt đuôi. Bà chỉ bảo cậu:

- Đừng có làm mẹ phải đứng tim như vậy nữa nghe con!

Con quỷ trong kho chứa đồ cũ

Một tối mùa thu, hai mẹ con Gioan đang ở nhà ông bà nội ở

Capriglio. Trong bữa ăn tối, đại gia đình đông đúc quây quần

bên bàn ăn, nằm giữa khoảng tranh tối tranh sáng, chỉ hơi bị

khuấy loãng bởi ánh sáng nhạt nhòa của một ngọn đèn dầu leo

lét. Bỗng nhiên, người ta nghe một tiếng động lạ từ trên cao

vọng xuống. Tiếng ấy lặp lại một, hai, ba lần. Mọi người đều

nhìn lên, nín thở. Yên lặng được tái lập, rồi, lần nữa tiếng động

kỳ bí trên kho chứa đồ cũ lại vang lên, nối tiếp là tiếng trượt

dài y hệt như tiếng khò khè, ngộp thở. Mấy bà mấy cô vội đưa

tay làm dấu Thánh giá, trẻ con thì sà vào lòng mẹ mà núp.

Một bà cất tiếng kể lại, với những lời lẽ đắn đo thận trọng, là

xưa kia người ta cũng đã từng nghe, trong kho chứa đồ cũ,

những tiếng ồn kéo dài, những tiếng rên và những tiếng thét hãi

hùng.

"Quỷ đấy! Nó lại trở lại nữa rồi", miệng run rẩy thì thầm, trong

lúc tay bà thoắt vẽ một dấu Thánh giá.

Gioan phá tan sự yên tĩnh bằng một câu nói bình tĩnh:

"Con tin rằng đó chỉ là một con chồn chứ chẳng có ma quỷ gì

hết".

4 Pages 31-40

▲back to top

4.1 Page 31

▲back to top

Coi cậu như một thằng nhỏ xấc láo, "phạm thượng", người ta

nạt nộ bắt cậu câm họng. Và tiếng động ồ ề lại nổi lên, nối tiếp

là một tiếng cọ mình rên xiết.

Mọi ánh mắt, đầy khắc khoải lo âu, đều hướng lên trần nhà

đóng bằng ván, được dùng làm sàn gác cho kho chứa đồ cũ.

Lần thứ hai, bé Gioan lại phá tan sự yên lặng trong lúc từ trên

ghế nhảy xuống:

- Mình thử lên trên ấy coi xem nào.

- Mày điên hả? Margarita, nắm đầu nó lại! Ai đời lại đi đùa với

quỷ bao giờ!

Nhưng cậu bé đã bắt tay vào việc: vừa tìm được một ngọn đèn,

cậu bèn châm lửa, rồi quơ lấy một cây gậy. Mẹ Margarita bảo

con:

- Hay ta đợi đến mai, có lẽ tốt hơn chẳng?

- Mẹ à! Bộ cả mẹ cũng hơi sợ nữa hả?

- Bậy nào. Ta cùng đi coi thử xem sao.

Họ bước lên cầu thang bằng gỗ. Những người khác cũng nối

gót theo sau, một tay cầm đèn, tay kia lăm lăm gậy gộc. Gioan

đẩy cánh cửa kho chứa đồ cũ và giơ cao đèn để nhìn cho rõ

hơn. Một phụ nữ la hoảng, câu nói bị ngắt quãng từng chập như

bị một bàn tay vô hình nào chặn họng:

"Kìa, trong có..cái gì thế? thấ….ấy chưa?"

Ai nấy đều căng mắt nhìn. Một cái thúng đựng hạt giống bị lật

úp đang lắc lư, nhúc nhích, tiến tới. Gioan tiến lên một bước.

"Đừng, coi chừng! Đó là một cái thúng có quỷ nhập đấy!".

4.2 Page 32

▲back to top

Gioan nắm lấy miệng thúng và nhấc lên. Một chị gà mái thất

kinh, bị nhốt ở dưới đó, không biết đã mấy tiếng đồng hồ, lao

vụt ra như một quả đạn trái phá, miệng la oang oác.

Vây quanh Gioan, lúc này, ai nấy đều cười như nắc nẻ. Thì ra

con quỷ chỉ là một gã gia cầm. Cái thúng, nhẹ bâng, đã được

đặt chênh vênh dựa vào vách tường. Vì bên trong còn sót vài

hạt lúa mì kẹt giữa các nan lạt mây, một chị gà mái đã muốn

mổ lấy để ăn, nhưng chị đã làm thúng úp xuống ngay lưng và

nhốt chị trong đó. Vừa mệt vừa đói bụng, con vật xấu số đã cố

vùng vẫy để mong thoát được ra ngoài, lôi theo cái thúng đi

khắp trong kho chứa đồ cũ, đụng nhằm đủ thứ đồ đạc lỉnh kỉnh

trong đó, gây nên những tiếng động ầm ì và những tiếng trượt

dài trên sàn gác.

Vết dầu loang

Thứ năm tuần nào, Mẹ Margarita cũng đi chợ quận ở mãi

Castelnuovo. Bà mang theo hai cái thúng đựng đầy pho-mát, gà

và rau để bán. Bà quay về với vải vóc, đèn nến, muối và vài

món quà vặt cho các con, thường chạy và xuống đón mẹ băng

ngang qua các lối mòn khi vầng kim ô đã ngả bóng phía trời

Tây.

Một ngày thứ năm nọ, trong quá trình một ván đánh khăng bất

phân thắng bại, khúc cây cụt đã bay tuốt lên ngự trên mái nhà.

"Trên nóc tủ kê dưới bếp có một khúc cây khác, Gioan nói: để

em đi lấy cho".

Cậu phóng vội xuống bếp. Nhưng tủ quá cao đối với cậu và cậu

phải leo lên một cái ghế. Cậu cố nhón gót, vươn dài cánh tay và

... loảng xoảng! Hũ dầu ăn đặt trên nóc tủ rơi xuống nằm trên

nền gạch tàu của gian bếp và vỡ tan tành. Dầu ăn tràn lan lênh

láng trên nền gạch đỏ tươi.

4.3 Page 33

▲back to top

Đợi mãi không thấy em trở lại, Giuse lúc ấy vừa kịp chạy tới,

chứng kiến cảnh đổ vỡ, hoảng hồn đưa tay lên bụm miếng:

"Lần này thì, tối nay, mẹ sẽ …"

Hai anh em ra sức thu dọn gian bếp, những mảnh vỡ của cái hũ

sành đã được quét sạch trong chốc lát, nhưng vết dầu, không

sao chùi sạch, vẫn mỗi lúc một lan rộng, y hệt như nỗi lo phập

phồng trong lòng hai đứa trẻ.

Gioan đứng lặng người suốt nửa giờ đồng hồ. Rồi cậu lôi ra từ

trong túi một con dao nhỏ, tiến về phía hàng rào, chặt lấy một

cành cây hình dáng thanh thoát và uốn cong được, cậu liền

khởi công đẽo, gọt trong lúc miệng hát ê a một bài ca vui. Cả

đầu óc cậu cũng làm việc để tìm ra những lời lẽ mà cậu sẽ phải

thưa lại với mẹ tối nay.

Rốt cuộc, mặt ngoài của cây roi ấy đã được tô điểm đầy những

vết đẽo, gọt tạo thành những hình khắc nổi đẹp mắt.

Tối đến, hai anh em cùng nhau ra đón mẹ. Giuse, ngập ngừng,

bước chân từng bước.

Gioan, ngược lại, phóng như bay:

- Chào mẹ. Mẹ khỏe chứ, mẹ?

- Khỏe. Còn các con, mọi sự tốt đẹp cả chứ?

- Ừ hứ! Mẹ hãy coi nè. Và cậu đưa cho mẹ cây roi chạm trổ

tinh vi.

- Con đã làm gì vậy?

- Lần này thì con thật sự đáng bị mẹ cho ăn đòn. Con đã xui

xẻo làm bể hũ dầu ăn.

Cậu kể luôn một mạch từ đầu đến cuối tai nạn trong bếp rồi kết

luận:

4.4 Page 34

▲back to top

- Con đem cho mẹ cây roi này vì con thật đáng ăn đòn. Mẹ hãy

cầm lấy đi.

Cậu chìa cây roi ra và đảo mắt nhìn từ đầu đến cuối công trình

đẽo gọt của mình với những ánh mắt vừa hối hận vừa láu cá.

Mẹ Margarita quan sát thằng út một lát rồi nở một nụ cười. Và

Gioan bỗng bật cười lớn tiếng. Mẹ cậu dắt tay cậu và cả hai

tiến về phía ngôi nhà.

"Con có biết là con đã trở thành một tên láu cá số 1 không đấy,

hả Gioan? Mẹ lấy làm bực mình về chuyện hũ dầu, nhưng mẹ

lại hài lòng vì con đã không đến đón mẹ để kể lại một chuyện

gian dối. Lần sau, dù sao con cũng nên thận trọng, vì dầu ăn

đắt tiền lắm đó".

Gioan tiến tới và lúc này cậu đã thấy tan biến cơn giông tố mà

mình đã lo ngại suốt một ngày dài. Giuse đã lên mười, đã lớn

khôn hiền hòa và điềm đạm. Anh ta không năng động và cũng

không ham quậy phá như Gioan. Bản tính của anh là nhẫn nại,

cần cù, sáng tạo. Anh rất mực yêu mẹ và em trai của mình, và

anh cũng hơi ngán ông kẹ "Antôn".

Mẹ là mẹ của con, chứ không phải là một bà mẹ ghẻ

Antôn hơn Gioan những bảy tuổi và lúc nào hắn cũng tỏ ra là

một gã khép kín, cộc cằn và thô bạo.

Gặp dịp là hắn đánh đập các em một cách tàn nhẫn và mẹ

Margarita lại phải chạy tới lăn xả vào để giật chúng ra khỏi tay

hắn. Có lẽ hắn chỉ là một thằng con trai quá nhạy cảm mà hai

đại tang liên tiếp (chưa mãn tang mẹ đẻ, lại phải chịu thêm tang

cha) đã khiến hắn bị chấn thương nặng.

Hắn cảm thấy một thứ tình yêu chen lẫn sự ghen ghét đối với

mẹ Margarita, lúc yêu tha thiết, lúc lại tức giận lung tung. Khi

4.5 Page 35

▲back to top

bị quở trách vì tính hay thay đổi của hắn, hắn nắm chặt tay lại

và dứ lên, rồi nói với giọng ấm ức: “Mẹ ghẻ!”

Mẹ Margarita có thể đưa hắn lại với lẽ phải bằng cách tát mạnh

hai cú tát vào mặt hắn, như nhiều người mẹ ưa làm ngày nay.

Nhưng mẹ cảm thấy ghê tởm đánh dập một ai đó. Không bao

giờ mẹ giơ tay lên đánh hắn. Mẹ mạnh mẽ nhắc lại cho hắn:

“Antôn, mẹ là mẹ của con, chứ không phải là một bà mẹ ghẻ.

con hãy bình tĩnh lại và suy nghĩ kỹ. Con sẽ thấy là con sai khi

con suy nghĩ như vậy.”

Khi Antôn bình tĩnh trở lại, nó đi xin lỗi mẹ. Nhưng nó lại có

thể nổi nóng lên bất cứ lúc nào, khiến cho các em nhỏ của nó là

Giuse và Gioan khiếp sợ.

4.6 Page 36

▲back to top

Chương 4

NHỮNG NGÀY THÁNG BA

Cuộc sống của gia đình Bosco thật nghèo nàn. Trong số vài

nóc gia ở xóm Becchi, nhà của gia đình Bosco là khiêm tốn

hơn cả: ngôi nhà chỉ có duy nhất một tầng, vừa là chỗ ở, vừa là

vựa lúa, vừa là chuồng bò.

Những bao bố đựng ngô xếp trong bếp và sau một tấm liếp

mỏng, hai con bò cái nằm nhẩn nha nhai lại. Trên gác là các

phòng ngủ hẹp và âm u, nằm ngay dưới mái ngói.

Không phải là cơ cực mà là một cảnh nghèo đích thực: mỗi

người đều ráng chu toàn phần việc của mình và việc đồng áng

bao giờ cũng sinh lợi, không nhiều thì ít. Dù sao, có còn hơn

không. Bốn vách tường trống trơn, quét vôi trắng. Các bao bắp

không có nhiều lắm, nhưng nhờ tiêu thụ một cách dè sẻn, tằn

tiện, nên dù sao cũng tạm đủ dùng. Lũ bò cái vừa phải kéo xe,

vừa phải kéo cày, chỉ cung cấp rất ít sữa tươi, nhưng như người

ta thường nói: “Thừa no, ít đủ”.

Chính vì lẽ đó mà bọn trẻ trong nhà Bosco không hề vướng

mắc bởi nỗi buồn, vả lại càng không mắc phải chứng chống đối

quàng xiên. Ngay trong cảnh nghèo, người ta vẫn có thể cảm

thấy hạnh phúc, nếu biết nhẫn nhục an phận thủ thường.

Từ năm tám tuổi bước sang tuổi lên chín (1823-1824), Gioan

bắt đầu tham gia tích cực hơn vào các công việc của gia đình

và chia sẻ cảnh sống khó khăn và kham khổ với các người thân

của mình.

Họ lao động từ lúc mặt trời mọc cho mãi tới lúc mặt trời lặn,

mà vào mùa hè mặt trời lại thường mọc sớm. “Người ngủ

không bắt được cá”, mẹ Margarita nói với các con vừa thức

giấc lúc hừng đông. Và Gioan, có lẽ đã hơn một lần tự hỏi

kiếm đâu ra những con cá ngon lành ấy.

4.7 Page 37

▲back to top

Bữa điểm tâm buổi sáng là một bữa ăn hết sức đạm bạc: một

khoanh bánh mì khô và nước lạnh. Gioan tập cách cuốc đất, cắt

cỏ, cách sử dụng dao quắm, cách vắt sữa bò. Một nông dân

chính hiệu. Đi đâu cũng phải cuốc bộ. Trục lộ có xe ngựa chở

khách ở rất xa, trên đường đi Castelnuovo với giá rất mắc. Đêm

đến, mọi người lăn ra ngủ trên những ổ đệm bằng lá ngô chất

thành đống.

Đôi chân người Ăn mày

Nếu có ai ngã bệnh nặng trong một nhà hàng xóm, người ta

thường đánh thức bà Margarita. Họ biết rằng bà không khi nào

từ khước cứu giúp. Bà liền đánh thức một đứa trong các con để

đi kèm với mình.

“Ta đi thôi! Để làm một việc bác ái đó”.

“Làm một việc bác ái”, trong cụm từ đơn giản này, thời ấy

người ta bao gồm cái “giá trị” mà ngày nay chúng ta gọi là lòng

quảng đại, việc thiện, sự dấn thân phục vụ người khác, tình yêu

cụ thể, lòng vị tha.

“Vào mùa đông - Don Bosco nhớ lại - thường xảy ra là một

người ăn xin đến gõ cửa nhà chúng tôi. Bên ngoài tuyết rơi lả

tả; kẻ khó xin vào ngủ trên kho chứa đồ cũ. Mẹ Margarita trước

khi cho ông ta lên gác, dọn cho ông ta một dĩa canh nóng; sau

đó bà kiểm tra hai bàn chân của ông khách, thường thì đôi chân

ấy rất “dơ”. Đôi guốc mộc đã mòn khiến nước và đủ thứ dơ

dáy lọt vào. Bà không có sẵn một đôi guốc khác để cho ông ta,

nhưng bà bọc chân cho ông bằng những mảnh vải và cột lại

cho ấm chân ông.

Một trong các nóc gia của xóm Becchi là nơi thường trú của

Lão Cecco. Lão này trước kia rất giàu nhưng đã phung phí hết

của cải. Bọn trẻ trong xóm thường chọc phá lão. Có khi chúng

gọi lão là “ve sầu”. Các bà mẹ chỉ cho con cái thấy lão khi lão

4.8 Page 38

▲back to top

đi qua và kể cho chúng nghe chuyện ngụ ngôn “ve sầu và

kiến”: “ Đang khi chúng ta lao động như bầy kiến thì riêng lão,

lão ca hát và ăn nhậu xa xỉ. Lão vô tư như một con ve sầu. Các

con hãy coi lão ta đã sa sút tới mức nào. Hãy nhớ lấy bài học

ấy!”.

Lão già rất xấu hổ, không dám đi ăn xin và thường phải nhịn

đói luôn. Mỗi khi màn đêm buông xuống, Mẹ Margarita lại đặt

lên thành cửa sổ một hũ đầy súp nóng. Cecco mò đến lấy và

mang đi trong bóng tối.

Gioan nhớ nằm lòng những bài học ấy. Thà quảng đại còn hơn

tiết kiệm! Một thằng nhỏ kiếm sống bằng nghề bồi phòng trong

một nông trại ở vùng bên. Tên nó là Secondo Matta. Mỗi sáng,

ông chủ cho nó một khoanh bánh mì đen và đặt vào tay nó

những sợi dây cột cổ hai con bò cái. Nó phải đưa hai con vật

này đi ăn cỏ cho tới đúng ngọ. Đang khi đi xuống thung lũng,

nó gặp Gioan cũng đang dẫn mấy con bò cái của gia đình cậu

ra đồng cỏ, khoanh bánh mì trắng bóc còn cầm nơi tay. Loại

bánh mì này, thời ấy là loại bánh thượng hạng rất ngon. Một

hôm, Gioan nói với nó:

- Cậu muốn làm vui lòng tớ chứ?

- Tất nhiên rồi.

- Tớ muốn là bọn mình đổi bánh cho nhau. Bánh của cậu hẳn là

phải ngon hơn bánh của tớ.

Bạn Secondo tin chắc nịch là như vậy, và suốt ba tháng trời

ròng rã – chính hắn thuật lại – lần nào gặp nhau hai đứa cũng

đổi bánh cho nhau. Khi đã lớn khôn, Matta đã suy nghĩ lại và

đã hiểu rằng Gioan Bosco đúng là một cậu bé tốt bụng.

Bọn cướp trong khu rừng cây

4.9 Page 39

▲back to top

Gần nhà có một khu rừng cây. Đã nhiều phen, khi đêm về,

những nhóm nhỏ "quân cướp", bị lính gác truy lùng gắt gao, đã

gõ cửa nhà bà Margarita. Họ đến xin một dĩa súp và một mớ

rơm để ngủ qua đêm.

Bà Margarita không ngán những vị "khách không mời mà đến"

ấy tí nào. Bà đã quá quen rồi. Vào thời Napoléon, số thanh niên

thoát khỏi các cuộc "tuyển quân" là vô cùng đông đảo. Các sử

gia đưa ra con số 70% trong những năm chót của Đệ Nhất Đế

Chế.

Họ sống thành từng nhóm, trong các rừng cây hoặc trên những

ngọn núi cao. Họ lao vào con đường cướp bóc để kiếm sống,

hoặc đi làm mướn dưới một cái tên giả trong các nông trại hẻo

lánh (trong số những kẻ "bất phục tùng lệnh tuyển quân" của

Napoléon, tại Pháp, người ta thấy có Gioan Maria Vianey, đã

giả làm dân quê dưới cái tên Vincent - Ông sẽ trở thành thánh -

Cha sở họ Ars).

Cái đáng sợ, đó là sau lưng bọn cướp thường xuất hiện các

cảnh sát viên (được thành lập vào chính những năm ấy, do vua

Victor Emmanuel Đệ Nhất). Nhưng đối với ngôi nhà của gia

đình Bosco, một hòa ước bất thành văn đã được áp dụng triệt

để. Lính gác, mệt mỏi vì phiên gác, đến xin bà Margarita một

ly nước và thậm chí một chút xíu rượu vang. Bọn cướp trên

kho chứa đồ cũ nghe tiếng liền lẳng lặng rút lui có trật tự. "Dù

họ biết rõ những ai đang trốn trong nhà, cũng vào lúc đó, lính

gác luôn luôn giả bộ như chẳng biết gì hết và không bao giờ

phấn đấu cố bắt lấy một vài tên để lĩnh thưởng". Chính Cha

Jean-Baptiste Lemoyne đã viết thế. Là nhân vật chính chuyên

viết tiểu sử của Don Bosco, Cha đã từng có nhiều cuộc đàm

đạo với thánh nhân trong những ngày ngài còn sống ở Torino.

Gioan quan sát mọi sự và cố tìm hiểu. Nhờ mẹ, cậu được biết

là trước tiên đã có các binh sĩ của dân chủ đã săn đuổi những

4.10 Page 40

▲back to top

kẻ tiếp tục trung thành với nhà vua. Giờ đây, chính những

người săn đuổi lại trở thành những kẻ bị săn đuổi. Các cảnh sát

viên của nhà vua đang truy lùng phe dân chủ. Chẳng bao lâu,

mọi sự sẽ còn thay đổi nữa. Các "con mồi của giá treo cổ" (đây

là danh hiệu mà hồi ấy hầu tước Michel de Cavour đã dùng để

gọi những người theo phe dân chủ) sẽ trở thành các bộ trưởng,

các cảnh sát trưởng, gánh vai những chuyện quốc gia đại sự.

Vai trò những kẻ săn đuổi sẽ lại được đổi qua cho những người

khác.

Bà Margarita, đã quá quen với những đổi thay ấy của các chiến

tuyến chính trị, bưng ra một dĩa canh và một khoanh bánh cho

bất cứ ai gõ cửa nhà mình mà chẳng bao giờ hỏi xem họ thuộc

phe phái nào. Có lẽ chúng ta có quyền nghĩ rằng tất cả các biến

cố ấy đã khiến cho Gioan Bosco vững tin ở "thuyết tương đối"

của chính trị và của đảng phái. Bản thân ngài sẽ luôn luôn coi

chính trị như một nhân tố có thể tranh cãi và có thể đổi thay

của kiếp nhân sinh. Do đó, ngài sẽ đặt cuộc sống của mình trên

những điểm nhắm kiên cố hơn nhiều: sự chăm lo cho các linh

hồn, đám thanh thiếu niên nghèo cần phải nuôi và cần phải

giáo dục, điều mà chính ngài sẽ mệnh danh cho là "nền chính

trị của Cha chúng ta".

Mẹ tôi đã dạy tôi cầu nguyện

Đức ái tại xóm Becchi, không phải được phát động bởi lòng

bác ái hoặc bởi tình cảm tự nhiên, mà là bởi lòng mến Chúa.

Thiên Chúa ngự trong gia đình Bosco chẳng khác gì ở trong

nhà riêng của Ngài vậy. Mẹ Margarita, người mù chữ thất học,

thuộc lòng nhiều đoạn dài trong Kinh Thánh và trong Phúc

Âm. Bà tin ở sự cần thiết phải cầu nguyện, nghĩa là phải

chuyện trò với Chúa ngõ hầu có đủ can đảm để sống và để làm

việc thiện.

5 Pages 41-50

▲back to top

5.1 Page 41

▲back to top

"Đến nỗi khi tôi còn nhỏ xíu, Don Bosco viết, bà đã đích thân

dạy tôi các kinh nguyện. Bà bắt tôi quì gối với các anh trai tôi

mỗi sáng và tối, cùng nhau chúng tôi đã đọc các kinh nguyện

tập thể".

Linh mục thì ở xa và đã không chờ đợi tới lúc ngài có thời giờ

rảnh để tới dạy giáo lý cho các con nhỏ của mình. Sau đây là

vài câu hỏi và câu thưa trong cuốn giáo lý Kitô Giáo yếu lược

mà Margarita, hồi còn bé đã học và sau này bà đã dạy cho

Gioan, Giuse và Antôn:

H- Một người Kitô hữu tốt phải làm gì khi thức giấc và buổi

sáng?

T- Phải làm dấu Thánh giá.

H- Chỗi dậy và thay đồ rồi, người ấy phải làm gì?

T- Nếu có thể, phải quì gối trước một ảnh đạo và giục lòng tin

ở sự hiện diện của Chúa, đồng thời phải đọc với tất cả lòng

sùng kính: Lạy Chúa, con thờ lạy Chúa…

H- Người ấy phải làm gì trước khi khởi sự công việc của mình?

T- Phải dâng việc làm của mình cho Chúa.

Một trong những "việc đạo đức" mà Gioan tham gia, đó là việc

lần hạt. Đây là kinh tối của mọi người người Kitô hữu thời ấy.

Nhờ đọc đi đọc lại năm mươi lần kinh Kính Mừng, ngay cả các

nông dân ở xóm Becchi cũng trò chuyện được với Đức Mẹ, là

Mẹ hơn là nữ hoàng của họ. Đối với họ, nói năm chục lần

những lời lẽ như nhau, không phải là một điều vô nghĩa. Trong

ngày, họ đã cuốc cả trăm lần xuống đất và họ biết rằng chính

trong điều kiện ấy mà mình đã đạt được những vụ thu hoạch

tốt. Trong khi lần hạt, tư duy hướng về con cái, về ruộng đồng,

về cuộc sống, về sự chết. Chính nhờ cách này mà Gioan bắt

5.2 Page 42

▲back to top

đầu trò chuyện với Đức Trinh Nữ và cậu tin chắc là người đang

nhìn mình và đang nghe mình.

Trong các kỷ niệm về mình, Gioan cũng còn nhớ cả lần xưng

tội lần đầu của cậu: “Chính mẹ tôi đã chuẩn bị cho tôi. Bà đã đi

kèm tôi tới nhà thờ, xưng tội trước tiên, gửi gắm tôi cho cha

giải tội. Sau đó bà đã giúp tôi đọc kinh đội ơn Chúa.

Trường học trong thời vụ chết của vùng nông thôn.

Lớp sơ cấp đầu tiên, Gioan đã theo học có lẽ vào năm lên chín,

trong mùa đông 1824-1825. Hồi ấy, các trường khai giảng ngày

3 tháng 11 và bế giảng ngày 25 tháng 3. Đây là thời vụ chết

của vùng nông thôn. Trước và sau thời gian này, thậm chí

những cánh tay yếu ớt của bọn trẻ nam cũng thiết yếu cả cho

ngôi nhà lẫn đồng ruộng (một sắc luật năm 1822 đã cưỡng bách

giáo dục sơ cấp. Việc học là bắt buộc và miễn phí. Nhưng,

không phải thôn làng nào cũng có khả năng chấp hành luật ấy).

Vì trường quận Castelnuovo ở cách xa năm cây số, nên người

thầy giáo đầu tiên của Gioan là một người nhà quê biết đọc,

tiếp đó dì Marianne Occhiena em gái của mẹ Margarita và là

người làm của cha phó kiêm giáo viên ở Castelnuovo, đã xin vị

linh mục này dành cho cháu mình một chỗ trong ngôi trường

của ngài.

Don Lacqua chấp nhận và Gioan có lẽ đã lưu lại nhà bà dì suốt

chín tháng. Chuyện cũng diễn ra như vậy trong mùa đông

1825-1826.

Phen này, Antôn đã mười bảy tuổi, bắt đầu nổi cơn thịnh nộ:

- Cho nó học nữa mà làm gì chứ? Nội cái nó biết đọc và ký tên

của nó cũng đã quá đủ rồi. Bắt nó cầm cuốc và cuốc đất như tôi

cho rồi!

Mẹ Margarita ráng lý luận phải trái với hắn:

5.3 Page 43

▲back to top

- Thời gian càng trôi đi thì tri thức càng trở nên thiết yếu. Con

không thấy là cả đến các bác thợ may và các ông thợ giầy cũng

đến trường đó sao? Trong nhà có người biết đếm, có gì là thừa

thãi đâu!

Ngay khi biết đọc, sách vở liền trở thành thú đam mê của cậu.

Cậu xin cha Lacqua cho mình mượn sách và cậu đã bỏ ra phần

lớn các buổi chiều trong suốt mùa hè để ngốn ngấu hàng bao

nhiêu trang giấy dưới hàng cây râm mát. Khi đưa bò đi ăn cỏ,

cậu đồng ý giữ bò giùm các bạn, với điều kiện họ để yên cho

cậu đọc sách.

Tuy nhiên, cậu không vì vậy mà lên mặt "thầy đời" hoặc trở

thành "ông cụ non". Cậu ham đọc sách, nhưng cậu cũng thích

chơi và thích trèo cây.

Một chiều nọ, đang lúc chơi với bạn bè, cậu thoáng thấy một tổ

chim oanh trên một cành cây sồi. Cậu liền thoăn thoắt leo lên

cây và thấy chưa gì mình đã có những chú chim con sẵn sàng

để đem nhốt vào lồng. Khổ nỗi tổ chim lại ở tuốt trên đầu một

cành lớn và dài, nằm gần như song song với mặt đất.

Gioan ngẫm nghĩ một lát rồi, từ trên cao cậu nói vọng xuống

cho các bạn biết: “Tớ leo ra đây". Chầm chậm, chầm chậm,

cậu bò lết trên cành cây càng lúc càng thon nhỏ và trĩu oằn.

Cậu vươn dài cánh tay, tóm gọn bốn chú chim non và bỏ vào

bên trong ngực áo sơ mi của mình.

Bây giờ, vấn đề là phải trở lui trên cành cây đã gập xuống dưới

sức nặng của cậu. Cậu nhoài người ra chầm chậm nhưng chân

cậu bị trượt và cậu thấy mình đu tòn teng bằng hai tay ở độ cao

đáng ngại. Vặn mình một cái, cậu lại tiếp tục bám cành bằng

hai chân nhưng không thể làm gì hơn nữa, không sao nằm sấp

trở lại trên cành được nữa. Những giọt mồ hôi lớn rịn ra trên

trán cậu. Bên dưới, bạn bè hò la và vẫy tay nhưng không can

thiệp gì được.

5.4 Page 44

▲back to top

Khi hai tay không còn sức chịu nổi, cậu liền buông mình rơi

vào khoảng không. Cậu đã té một cú nên thân. Cậu nằm bất

tỉnh suốt mấy phút, rồi gượng ngồi lên được.

- Cậu đau lắm hả?

- Hy vọng là không, cậu thều thào.

- Thế chim đâu?

- Đây này, vẫn còn sống nhăn.

Cậu banh ngực áo và lôi chúng ra. “Nhưng chúng đã bắt tớ

phải trả giá đắt...”.

Cậu gắng gượng bước về nhà, nhưng tứ chi cậu run lẩy bẩy và

cậu đành phải ngồi bệt xuống lần nữa. Khi vào trong nhà, cậu

nói với Giuse:

“Em không được khỏe, nhưng anh đừng nói gì với mẹ nhé!”.

Đêm ngủ trong giường khiến cậu cảm thấy dễ chịu, nhưng hậu

quả của cú té dữ dội ấy, nhiều ngày sau cậu vẫn còn cảm thấy.

Một con nhồng nhỏ xíu xìu xiu

Cậu rất mê chơi chim. Cậu đã tìm được một con nhồng còn nhỏ

xíu và cậu đã nuôi dạy nó. Trong một cái lồng đan bằng những

que nan bằng gỗ liễu, cậu đã dạy nó huýt gió. Con chim lập lại.

Mỗi khi Gioan đi tới, nó đều chào đón cậu bằng một chuỗi

tiếng huýt gió du dương réo rắt, nhảy nhót một cách khoái trá

từ nan này qua nan khác, và đăm đăm nhìn cậu bằng đôi mắt

nhỏ, đen mà sáng rõ. Một con nhồng rất dễ thương.

Nhưng một sáng nọ, con nhồng không còn huýt gió mừng đón

cậu nữa. Một con mèo đã phá tan lồng và đã xé nát con chim

quí. Gioan khóc như mưa. Mẹ cậu ráng lý luận phải trái với cậu

bằng cách cam đoan với cậu rằng chim nhồng và tổ chim thì

5.5 Page 45

▲back to top

cậu sẽ còn kiếm được thiếu gì. Nhưng cậu nào có coi những

con nhồng khác ra gì? Còn con nhồng ấy, bạn nhỏ của cậu, thì

đã bị sát hại và sẽ chẳng đời nào cậu còn được gặp lại nó nữa...

Cậu tiếp tục rầu rĩ thêm nhiều ngày nữa, không một ai có thể an

ủi được cậu. “Cuối cùng, Don Lemoyne thuật lại, cậu bắt đầu

nghĩ đến tính phù du của mọi sự trên cõi đời này và đã hạ một

quyết tâm không phù hợp với tuổi cậu: cậu đã tự hứa là sẽ

không gắn bó lòng mình với bất cứ sự gì trên trái đất này”.

Mấy năm sau, cậu đã lặp lại cũng những từ ấy, khi người bạn

thân nhất của mình qua đời và trong nhiều dịp khác nữa.

Thật đáng mừng khi thấy rằng Don Bosco đã chẳng bao giờ giữ

nổi quyết tâm ấy. Ngài cũng có, như chúng ta, một trái tim,

không phải bằng gỗ đá hay sắt thép, mà là một trái tim bằng

thịt, có nhu cầu yêu thương từ những cái nhỏ nhặt đến những

sự lớn lao cả thể. Ngài sẽ khóc, tim lòng tan nát, trước cái chết

của Don Calosso, của Lu-y Comollo, trước cảnh những trẻ em

đầu tiên bị nhốt sau những song sắt của một khám đường. Đối

với những kẻ làm ác cho những thanh thiếu niên của mình,

ngài đã nói: “Nếu đó không phải là một tội, thì chắc tôi đã tự

tay xiết cổ bọn khốn ấy cho tới chết quá”. Và toàn thể các

thanh thiếu niên đã lặp lại khi nói về ngài, với cùng một giọng

nhưng đa dạng: “Ngài đã yêu thương tôi”. Một đứa trong bọn

chúng. Lu-y Orione, đã viết: “ Tôi sẵn sàng bước đi trên than

hồng để được gặp lại ngài lần nữa và nói lên lời cảm tạ ngài”.

Các sách tu đức xưa thường gọi “việc để cho lòng gắn bó với

các thụ tạo” là một tội. Tốt hơn cả là đừng có liều, hãy yêu ít

thôi! Nhưng Công đồng Vaticanô II nói theo tinh thần Tin

Mừng hơn rằng: Không nên biến bất cứ vật thụ tạo nào thành

các ngẫu tượng, Thiên Chúa đã ban cho chúng ta một trái tim

để yêu cách mãnh mẽ, không hãi sợ. Thiên Chúa của các triết

gia vô cảm trước đau đớn, nhưng Thiên Chúa của Kinh Thánh

5.6 Page 46

▲back to top

thì yêu mến và giận dữ, đau khổ và khóc lóc, run lên vì sung

sướng và mỉm cười cách trìu mến.

Vùng đất của ngài

Lên chín, đứa trẻ bắt đầu ra khỏi vỏ ốc ấm áp là gia đình ruột

thịt của mình và đưa mắt nhìn quanh khắp lượt. Gioan cũng đã

nhìn và đã phát hiện ra vùng đất của mình. Đẹp đẽ, núi đồi

trùng điệp, êm ả. Nơi đó vươn cao những nương dâu, những

vườn nho, những ruộng ngô, những bãi đay. Nơi đó từng bầy

gia súc lớn nhỏ bình thản gặm cỏ. Những rừng cây trải dài và

dày đặc hợp thành những mảng xanh đậm. Những người dân

quê đang bình thản cuốc đất dưới ánh mặt trời, đều là những

con người kiên tâm, bền chí. Đám dân trung thành với vùng đất

mà mình đã bám rễ sâu không thua gì cây cối. Họ không hề

mắc cỡ khi ngả nón trước một giáo đường cũng như trước mặt

Chúa và khi họ đóng cửa nhà mình, lúc đêm về, trong gia đình

họ cảm thấy mình như là vua chúa.

Gioan Bosco đã là một người con vĩ đại của Chúa nhưng cũng

là người con của vùng đất này. Trời cao đã cất tiếng gọi cậu,

nhưng bản tính của cậu chính là bầu không khí ấy, là khí thiêng

sông núi đã hun đúc nên cậu, đã nuôi sống cậu. Trong giọng

nói của mình, cậu sẽ luôn luôn mang theo cung giọng địa

phương của vùng đồi núi quê hương, khác nào trong tâm hồn

cậu lúc nào cũng in đậm dấu ấn của môi trường mà ở đó cậu đã

sinh ra và lớn lên.

5.7 Page 47

▲back to top

Chương 5

DIỄN VIÊN XIẾC TÍ HON

Tuổi lên chín cậu bé Gioan đã đánh dấu bởi “giấc mộng lớn”:

đám đông các trẻ em; Người Đàn Ông khiển trách cậu “không

phải bằng những cú đấm đá mà là bằng sự dịu hiền”; Bà lạ trên

báo cho cậu: “Tới giờ tới lúc, con sẽ hiểu cả”.

Bất chấp những lời lẽ thận trọng của bà nội, năm ấy đó là một

tia sáng rọi vào tương lai. Giấc mơ năm lên chín – Pietro Stella

viết – ảnh hưởng đến toàn bộ nếp sống và suy nghĩ của Gioan

Bosco. Nó còn ảnh hưởng cả đến cách xử sự của người mẹ

trong những tháng và những năm tiếp sau đó. Cả đối với bà, đó

cũng là biểu hiện của một ý muốn tối cao, một tín hiệu hiển

nhiên của ơn gọi làm linh mục của con trai bà. Chỉ bằng cách

này người ta mới có thể lý giải được sự kiên trì của bà trong

việc dìu dắt Gioan trên con đường sẽ có thể giúp cậu trở thành

linh mục.

Trong mơ, Gioan đã thấy cả một đạo quân nhóc tì và người Lạ

đã ra lệnh cho cậu phải mưu ích cho chúng. Sao lại không bắt

đầu ngay tức thì chứ? Những đứa con trai, chưa gì cậu đã quen

biết cả đống: những bạn bè cùng chơi, những đầy tớ nhỏ tuổi

sống trong các trang trại nằm rải rác tại các vùng nông thôn.

Hầu hết đều là con người nhà tử tế, nhưng cũng có một số tên

tính tình rất lỗ mãng và chửi thề như uống nước lã.

Mùa đông, nhiều gia đình có thói quen tụ họp nhau trong

chuồng bò rộng lớn với lũ bò giữ nhiệm vụ làm lò sưởi. Đang

khi phụ nữ kéo sợi và đàn ông phì phèo tẩu thuốc lá của họ,

Gioan bắt đầu đọc cho cử tọa mấy cuốn sách mượn được của

Don Lacqua: Chàng Guerin đáng thương, Lịch sử của

Berthold, Các Vua Pháp Quốc. Quả là một thành công hiển

hách: “Mọi người đều muốn tôi có mặt trong chuồng bò của

họ. Những con người đủ mọi tuổi tác và thuộc mọi giai cấp, đã

5.8 Page 48

▲back to top

đến chen vai sát cánh với các bạn bè của tôi. Ai nấy đều thích

thú thức trắng đêm để lắng nghe và không nhúc nhích, từng lời

từng câu của chú bé đọc chưa thông, đứng trên một cái ghế để

ai nấy đều có thể thấy mặt chú”.

Cuốn sách ăn khách nhất trong những đêm không ngủ ấy là

cuốn: “Các Vua Pháp Quốc”. Sách thuật lại những cuộc phiêu

lưu kỳ diệu và có phần rắc rối của Charlemagne và của các

dũng sĩ của nhà vua: Roland, Olivier, tên phản bội Ganelon,

Đức Giám Mục Turpin, những tàn phá của cây gươm thần

Durandal. Don Bosco viết: “Trước và sau các bài đọc của tôi,

mọi người đều làm Dấu Thánh Giá và đọc một kinh Kính

Mừng”.

Hồi kèn vang dội trên đồi

Đến mùa trời quang mây tạnh, sự việc lại đổi khác: các câu

chuyện không còn cuốn hút được ai nữa. Gioan hiểu rằng để

qui tụ các bạn lại, cậu cần làm một cái gì đó thật “phi thường”.

Nhưng, tiếng kèn Clairon của gánh xiếc rong, rền vang trên

một ngọn đồi gần đó. Hôm ấy là một ngày hội chợ. Gioan cùng

mẹ cũng lên đường tới đó. Thiên hạ mua bán, bàn cãi, âm mưu

và cười đùa thỏa thích. Người ta bu kín quanh các nhà ảo thuật

và các diễn viên nhào lộn. Những trò nhanh tay lẹ chân, những

màn biểu diễn các kỹ xảo thu hút sự chăm chú theo dõi của

đám dân quê, miệng há hốc vì ngạc nhiên xen lẫn thán phục.

Đó là mấy trò mà bản thân Gioan cũng có khả năng làm được.

Cậu cần phải núp kỹ để phát hiện ra những bí quyết của mấy

tên nhào lộn và những kỹ xảo của những nhà ảo thuật.

Khổ nỗi, các buổi trình diễn qui mô chỉ diễn ra trong những

ngày lễ bổn mạng, nghĩa là lễ mừng các vị thánh quan thầy của

mỗi địa phương. Các diễn viên thăng bằng nhảy múa trên sợi

dây căng thẳng, các ảo thuật gia làm biến, hiện trong nháy mắt

những cái ly đủ màu, hoặc hơn nữa, biểu diễn những trò hết

5.9 Page 49

▲back to top

sức tài tình như: làm bồ câu hoặc thỏ xuất hiện từ trong nón,

làm mất tích một con người, cưa người làm đôi, rồi cho người

ấy xuất hiện trở lại như trước. Mấy tay “thợ nhổ răng không

đau” được tán thưởng rất nồng nhiệt.

Nhưng muốn xem các màn trình diễn trên, phải trả hai xu tiền

vé. Kiếm đâu ra tiền? Được hỏi đến, mẹ Margarita đáp:

“Con muốn xoay xở ra sao tùy thích nhưng đừng có xin tiền

mẹ. Mẹ làm gì có mà xin”.

Gioan liền tự xoay xở lấy. Cậu bắt chim và đem bán, đan giỏ,

làm lồng chim và thương lượng với các tay chào hàng, đi hái

các loại cỏ thuốc và bỏ mối cho vị đông y sĩ ở Castelnuovo.

Nhờ đó cậu đã giành được chỗ ở ngay những hàng ghế đầu

dành cho các khán giả. Nhờ chú ý quan sát cậu đã hiểu được

công dụng của cây gậy giữ thăng bằng đối với người diễn viên

đi trên dây, và đã bắt gặp quả tang thao tác lẹ làng của những

ngón tay che khuất mánh lới, ngoài ra còn khám phá được một

số mẹo vặt “giấu đầu hở đuôi” khác.

Thời ấy, bị nhổ răng sâu là cả một cực hình đối với mọi người.

Loại thuốc tê đầu tiên chỉ được thử nghiệm ở Mỹ năm 1845.

Gioan, nhân một lễ hội phiên chợ năm 1825 đã chứng kiến một

màn “nhổ răng không đau” nhờ một loại “bột thần”. Người dân

quê đóng góp vào tiết mục ấy có một răng hàm vô cùng nhức

nhối. Tên hề, sau khi nhúng ngón tay vào bột, giữa tiếng kèn

Clairon vang rền và tiếng trống khua rộn rã, liền giật phăng cái

răng của nạn nhân nhờ một cái kẹp mà hắn làm tuột từ tay áo

xuống bàn tay. Nạn nhân nhảy dựng lên, miệng kêu đau inh ỏi,

nhưng những tiếng kèn Clairon đã át hẳn tiếng ông ta. Còn tên

mãi võ sơn đông thì lật đật ôm hôn nhằm bịt miệng ông ta lại:

“Cảm ơn ông bạn! Cảm ơn! Cuộc thí nghiệm đã hoàn thành hết

sức tốt đẹp!”. Gioan là một trong những khán giả hiếm hoi đã

thấy cây kẹp tuột xuống, vừa bỏ đi vừa cất tiếng cười vang.

5.10 Page 50

▲back to top

Ở nhà, cậu làm đi làm lại hoài những bài tập đầu tiên của mình:

“Tôi đã tập từ ngày này sang ngày khác cho đến khi thuần

thục”. Để làm thỏ xuất hiện trong nón, để đi đứng thăng bằng

trên dây, cậu đã phải trả giá bằng nhiều tháng tập dợt kiên trì,

và cả những cú té u đầu nữa. “Có thể các bạn không tin nổi,

Don Bosco viết, nhưng đến năm mười một tuổi, tôi đã làm nổi

trò biến hóa những cái ly, trò nhảy lộn mèo trên dây, tôi có thể

đi bằng hai tay và chạy, nhảy trên dây”.

Màn trình diễn trên đồng cỏ

Một chiều Chúa nhật, ngày giữa mùa hè, Gioan báo cho các

bạn buổi trình diễn đầu tiên của cậu. Trên một tấm thảm bằng

bao bố trải trên cỏ, cậu thi thố các “phép lạ” thăng bằng với

những chiếc hộp và những cái nồi đặt trên chóp mũi của mình.

Cậu xin một khán giả nhỏ tuổi há miệng thật to rồi cậu lôi từ

trong ra hàng chục cục nhỏ đủ màu khác nhau. Cậu biểu diễn

với một cây đũa thần. Và sau cùng, cậu nhảy tót lên dây và

bước đi giữa những tiếng hoan hô của bạn bè thân hữu.

Tin tức được đồn thổi từ nhà này sang nhà khác, khán giả ngày

càng thêm đông: trẻ em và người lớn, con gái lẫn con trai, và

thậm chí cả những ông già bà lão – cũng là những người đã

từng nghe cậu đọc “Các Vua Pháp Quốc” trong những chuồng

bò. Giờ đây, họ thấy cậu lôi từ cái mũi bự của một nông dân

đang lóa mắt vì ngạc nhiên cả một suối bạc cắc, biến nước lã

thành rượu nho, nhân gấp những trái trứng, mở xắc tay của một

bà nọ và hóa phép cho một con bồ câu còn sống từ trong xắc

bay ra, người ta vỗ tay hoan hô cậu.

Antôn, ông anh cậu cũng đến xem các trò ấy, Don Lemoyne

viết, nhưng hắn không bao giờ chường mặt ra trên mấy hàng

ghế đầu tiên. Hắn núp sau một thân cây, khi ẩn khi hiện như

một bóng ma. Đôi khi, hắn cất tiếng nhạo báng cậu diễn viên

xiếc tí hon:

6 Pages 51-60

▲back to top

6.1 Page 51

▲back to top

“Coi thằng hề kìa! Đồ vô công rỗi nghề! Mình phải còng lưng

nhức mỏi, đổ mồ hôi sôi nước mắt trên các luống cày, còn nó,

nó chỉ lo làm trò hề cho thiên hạ xem!”.

Gioan âm thầm ngậm đắng nuốt cay. Đôi khi cậu ngưng ngay

buổi trình diễn để tiếp tục lại cách đó khoảng hai trăm mét, nơi

mà Antôn không còn thọc gậy bánh xe phá đám cậu nữa. Cậu

bé này là một diễn viên “không giống bao nhiêu diễn viên

khác”. Trước màn trình diễn chung cuộc, cậu móc từ trong túi

ra cỗ tràng hạt của mình, quỳ xuống và đề nghị mọi người cùng

cầu nguyện. Hoặc cậu nhắc lại bài giảng đã nghe hồi sáng tại

nhà thờ xứ. Đây là phần đóng góp mà cậu đòi cả người lớn lẫn

trẻ em đều phải trả. Trong cuộc sống, Gioan Bosco sẽ cực kỳ

quảng đại cam chịu mọi cơ cực, mệt mỏi, nhưng là con dân

Piemonte ngoan đạo, ngài sẽ luôn luôn đòi một khoản thù lao

không phải là bằng tiền bạc mà là bằng lòng quảng đại đối với

Chúa hoặc đối với trẻ em nghèo của ngài.

Rồi sau đó là màn trình diễn chung cuộc vô cùng khởi sắc: cậu

cột một sợi dây cáp giữa hai thân cây và leo lên, tay cầm một

cây gậy thô sơ để giữ thăng bằng, giữa sự thinh lặng đột xuất

và những tiếng reo mừng đến long trời lở đất.

“Sau mấy tiếng đồng hồ giải trí như vậy, ngài viết: khi tôi đã

mệt đừ, mọi thích thú đều kết thúc, chúng tôi cùng đọc với

nhau một kinh nguyện ngắn rồi nhà ai nấy về”.

Rước lễ lần đầu

Năm 1826, Lễ Phục Sinh rơi nhằm ngày 26 tháng 03. Hôm ấy

là ngày Gioan rước lễ lần đầu, tại nhà thờ xứ Castelnuovo. Sau

đây là bài tường thuật của cậu bé về biến cố đó:

“Mẹ tôi đứng sát bên tôi. Suốt mùa chay, bà đã thường xuyên

dẫn tôi đi xưng tội. “Gioan của mẹ, bà bảo, Chúa đang chuẩn bị

cho con một món quà; con hãy dọn mình cho tốt, hãy xưng tội

6.2 Page 52

▲back to top

cho nên, hãy thống hối các lỗi lầm và hãy hứa với Chúa là sẽ

trở nên tốt hơn”. Tôi đã hứa tất cả; và có Chúa chứng giám là

tôi đã luôn trung thành với mọi lời mình đã hứa.

“Đây là một ngày trọng đại đối với con. Chúa đã chiếm hữu

trái tim con. Bây giờ con hãy hứa với Ngài là sẽ làm tất cả

những gì mình có thể để tiếp tục sống tốt lành cho đến mãn đời

mình. Từ nay về sau, con hãy năng rước lễ, hãy luôn luôn khai

ra tất cả mỗi lần xưng tội; hãy luôn luôn vâng lời; hãy sẵn sàng

tham gia học giáo lý và nghe giảng; nhưng vì lòng mến Chúa,

hãy tránh như tránh bệnh dịch đối với những kẻ ham nói những

chuyện thô bỉ tục tĩu”.

Tôi đã làm những gì cần thiết để thực thi mọi lời khuyên của

mẹ, và tôi thấy hình như kể từ ngày ấy đã có một sự cải thiện

rõ rệt trong đời mình, cách riêng trong đức vâng lời và trong sự

chịu lụy người khác, những kẻ mà tôi hết sức khinh bỉ”.

Mùa đông ảm đạm nhất đời cậu

Mùa đông tiếp theo đó là mùa đông ảm đạm nhất trong đời

Gioan. Bà nội (mẹ của Phanxicô, người cha đã quá cố) đã

khuất núi và Antôn, mười chín tuổi, càng ngày càng “xa cách”

đối với gia đình. Những giờ tác oai tác quái của hắn ngày càng

trở nên thường xuyên hơn.

Những ngày cuối tháng mười, Mẹ Margarita đã nói gần nói xa

tới khả năng là Gioan năm sau nữa, có thể đến trường của Don

Lacqua. Cậu sẽ có thể học những bài học vỡ lòng của văn

phạm La-tinh. Antôn đột nhiên phản đối.

“La-tinh nào? Trong nhà này mà cần quái gì đến tiếng La-tinh

chứ. Chỉ có lao động, lao động mà thôi!”.

Hẳn là mẹ Margarita đã nhắc đến chuyện của Gioan có khả

năng theo đuổi ơn gọi làm linh mục, điều mà Antôn hẳn đã phê

6.3 Page 53

▲back to top

phán là một chuyện không tưởng bất khả thực hiện. Gioan sẽ

rất thường phải nghe hắn “phán”:

“Để làm linh mục giá chót cũng phải mười ngàn ba lire là ít!”

Đây là một khoảng tiền kếch xù đối với một gia đình dân quê

thời ấy.

Tin vào lý do dì Mariane và cha xứ ở Capriglio đang cần có

người sai vặt trong nhà, Gioan đã được phép thỉnh thoảng đến

nhà Don Lacqua một lần để tham gia khóa học mùa đông 1826-

1827. Antôn cắn răng chịu đựng cho đến một hôm chuyện xảy

ra dồn dập đã kết liễu trận chiến tranh lạnh đổi thành một trận

đánh trực diện và ác liệt giữa hai anh em cùng cha khác mẹ.

Chính Don Bosco đã thuật lại chuyện ấy như sau:

“Thoạt tiên là với mẹ tôi rồi với anh Giuse của tôi, Antôn đã

tuyên bố với giọng quan quyền hách dịch:

“Bây giờ thì đủ rồi. Tôi muốn chấm dứt cái vụ văn phạm ấy

cho rồi. Tôi đã trở nên to lớn và mạnh khỏe mà tôi có bao giờ

cần chúi mũi vào sách vở gì đâu!”.

Thế là, khổ đau xen lẫn uất ức, tức nước nên vỡ bờ, đã khiến

tôi tức thì trả đũa bằng những lời mà lẽ ra tôi không nên nói ra:

“Con lừa nhà mình nó cũng chẳng bao giờ đi học, mà nó còn

mạnh hơn anh nữa kìa!”

Những lời ấy đã khiến hắn uất người lên không sao tự chủ

được nữa và phải chật vật lắm tôi mới vùng thoát nổi khỏi

những cú đấm đá và những cái tát như mưa lũ trút lên đầu

mình. Mẹ tôi đã bị đẩy tới tột đỉnh của nỗi khổ tâm; còn tôi thì

không sao ngăn được nước mắt tuôn trào.

Tình hình càng thêm tồi tệ suốt mấy ngày sau đó, trong một

bầu khí căng thẳng, càng ngày càng thù nghịch hơn. Gioan

không muốn để mặc cho người ta chà đạp mình nên cậu đã

6.4 Page 54

▲back to top

chống trả kịch liệt. Và rồi, vì một cuốn sách mà Gioan đã đặt

trên bàn cạnh đĩa ăn của mình, đã nổ ra vụ xung đột mà chúng

tôi đã tường thuật ở đầu cuốn tiểu sử này. Gioan đã không có

cách nào thoát thân và đã bị ông anh vũ phu đập đánh tơi bời.

Sáng hôm sau, mẹ Margarita đã nói với cậu những điều ảo não

sâu sắc này: “Tốt hơn con nên đi khỏi nhà”.

Một ngày nắng cuối tháng hai, Gioan đã đến nông trại của gia

đình Moglires, nơi mà người ta đã nhận cho cậu vào ở mướn,

vì những giọt nước mắt sầu khổ khôn nguôi của cậu.

6.5 Page 55

▲back to top

Chương 6

BA NĂM SỐNG Ở TRẠI

VÀ MỘT NĂM TẠI NHÀ XỨ

Mấy ngày đã qua, Lu-y Moglires nói với Dorothéa: “ Chúng ta

đã không lỗ vốn khi mướn thằng nhỏ ấy”.

Gioan Bosco đã bắt tay vào việc một cách nghiêm túc và bao

giờ cậu cũng luôn vâng lời và tỏ ra đầy thiện chí. Vai trò của

cậu là công tác tại chuồng bò. Công việc nặng nhọc nhất là

sáng nào cũng phải thay ổ nằm cho mấy con bò cái bằng cách

thay một lớp rơm mới, dùng chỉa ba và xe cút kít chuyển phân

ra khỏi chuồng. Tiếp đến là chải sạch phân cho lũ bò, dắt

chúng ra bể nước cho chúng uống, rồi leo lên kho chứa đồ cũ

quăng vào máng một lượng cỏ khô đủ cho lũ bò ăn suốt ngày,

vắt sữa bò.

Tất nhiên, cậu không phải làm một mình mọi việc trên. Người

chăn bò giao cho cậu những công tác nào hợp với thể lực của

cậu và cậu chỉ việc làm theo.

Về cầu nguyện, cũng thế, Gioan tỏ ra là một cậu bé rất ngoan

và bà Dorothéa thỉnh thoảng lại đề nghị cậu xướng kinh trong

giờ lần hạt.

Về ngủ nghỉ, gia đình Moglires đã dành cho cậu một căn

phòng ấm cúng, sáng sủa với một cái giường có đủ chăn ấm

nệm êm. Như vậy là còn sung sướng hơn cả hồi cậu ở Becchi,

nơi cậu phải ngủ chung giường với Giuse và đôi khi cả với

Antôn. Sau mấy tối đầu tiên, cậu đã đánh liều đốt một mẩu đèn

cầy và đọc khoảng một tiếng đồng hồ một trong những cuốn

sách mà Don Lacqua đã cho cậu mượn. Thấy không ai nói gì,

cậu liền ngon trớn tối nào cũng đốt đèn đọc sách như vậy cả.

6.6 Page 56

▲back to top

Tối thứ bảy, cậu xin ông chủ cho phép đi Moncucco vào sớm

hôm sau. Cậu quay về để ăn sáng, rồi vào lúc 10 giờ, lại cùng

ông Lu-y và cả gia đình đi dự lễ chính.

Vì cậu lại xin phép như vậy mỗi ngày thứ bảy sau đó, nên bà

Dorothéa sinh nghi và tò mò muốn biết cậu bé đã đi những đâu.

Bà tự cảm thấy mình có trách nhiệm đối với thân mẫu của cậu.

bà đã tới Moncucco trước lúc rạng đông, và từ trong nhà của

một người bạn, đã thấy Gioan tới nơi và đi thẳng vào nhà thờ.

Tại đó, Bà thấy cậu bước vào tòa giải tội của cha xứ, tham dự

lễ nhất và lên rước lễ.

Vào thời ấy, họa hoằn lắm người ta mới được rước lễ. Thầy cả

không phân phát Bánh Thánh trong Thánh lễ chính (là lễ có sự

tham dự của toàn thể bổn đạo trong xứ). Ai muốn chịu lễ thì

phải dự lễ thường (còn gọi là “lễ câm”) được cử hành trước đó

rất sớm.

Bà Dorothéa, trong lúc đưa cậu về nhà, đã bảo cậu: “Kể từ giờ

phút này, nếu cháu muốn dự lễ câm thì cứ việc tùy tiện. Khỏi

cần mất công xin phép nữa”.

Trong lúc xưng tội với cha Cottino, Gioan đã thổ lộ với ngài

khát vọng của mình là muốn làm linh mục, đồng thời cũng cho

ngài biết những khó khăn mình đang gặp phải. Don Cottino

khuyến khích cậu hãy xưng tội và hãy chịu lễ mỗi tuần, hãy

cầu nguyện bất kể giờ phút nào trong ngày và hãy đặt hết lòng

tin nơi Chúa; nếu Chúa muốn, mọi khó khăn đều sẽ được giải

quyết. Ngài còn cổ vũ cậu đừng bỏ việc học của mình. Nếu sau

này việc học trùng với thời gian lao động của cậu, ngài sẽ sẵn

lòng dạy cho cậu vài bài học La văn. Tạm thời, ngài có thể cho

cậu mượn đỡ vài cuốn sách.

Hai hạt giống và bốn bông lúa

6.7 Page 57

▲back to top

Một hôm ông Giuse, cậu của ông chủ, từ ngoài đồng về, mình

ướt đẫm mồ hôi, cây cuốc vác trên vai. Lúc ấy vừa đúng mười

hai giờ trưa; chuông đổ từng hồi trên tháp chuông nhà thờ

Moncucco. Ông lão mệt nhoài, ngồi bệt xuống trên một mớ cỏ

khô để nghỉ xả hơi. Cách đó không xa, ông thấy Gioan, cũng

trên một mớ cỏ khô, nhưng là đang quì, miệng đọc kinh Truyền

tin, như mẹ Margarita đã dạy cho cậu quen làm thế mỗi ngày

ba lần: sáng sớm, giữa trưa và chiều tối.

Nửa đùa nửa thật, ông Giuse càu nhàu:

“Ồ! Hay thật đấy! Chúng ta đây là chủ mà phải hùng hục cày

sâu cuốc bẫm từ sáng sớm đến mãi chiều tối, mệt phờ cả râu.

Trong lúc đó thì chú bé ở mướn lại tỉnh bơ mặc cho thời gian tà

tà trôi qua trong sự thanh bình của Chúa!”

Gioan, cũng với giọng nửa đùa nửa thật, thản nhiên cự lại ông

lão:

“Khi phải lao động, bác Giuse ạ, bác thừa rõ là cháu đâu có lè

phè câu giờ. Nhưng mẹ cháu dạy cho cháu biết là, khi ta cầu

nguyện, thì từ hai hạt giống sẽ nảy sinh ra bốn bông lúa; ngược

lại nếu ta không cầu nguyện, thì từ bốn hạt giống sẽ chỉ nảy

sinh ra hai bông lúa mà thôi. Vì vậy, cả bác cũng nên cầu

nguyện chút xíu nữa.

- Chúc sức khỏe của cháu! Ông lão kết luận. Thế là giờ đây

chúng ta lại có sẵn một cha xứ ngay tại tư gia của mình nữa

chứ!

Khi đến mùa nắng tốt, cậu bé chăn mấy con bò cái. Sao cho

chúng đừng giẫm bừa vào đồng lúa của người khác, đừng ăn cỏ

quá ướt, đừng húc lẫn nhau.

Ngồi dưới bóng cây râm mát, đang khi mấy con bò gặm cỏ gần

đó. Gioan có được đôi chút giờ rảnh để đọc sách. Lu-y

6.8 Page 58

▲back to top

Moglires không hề than phiền về chuyện ấy nhưng ông gật gù

cái đầu:

- Cháu đọc như vậy để làm gì chứ?

- Cháu muốn làm linh mục.

- Bộ cháu không biết sao, để ăn học, ngày nay cần phải có chín

đến mười ngàn lires? Cháu tìm đâu ra số tiền ấy chứ?

- Nếu Chúa muốn, sẽ có người lo cho cháu.

Anna, con gái đầu lòng của gia đình Moglires, thỉnh thoảng lại

ra đồng chơi. Cô này đã tám tuổi, thấy Gioan cứ cắm cúi đọc

sách thay vì nhìn mình chơi, cô bé bực mình:

- Đừng đọc nữa Gioan!

- Nhưng một ngày kia em sẽ làm linh mục, em sẽ phải giảng và

giải tội.

- Vâng, thưa linh mục, cô bé hát nhạo, chú em mãi mãi vẫn là

kẻ chăn bò!

Một hôm, cậu đáp lại:

“Chị Anna à, hôm nay thì chị chế nhạo em, nhưng sau này chị

sẽ đến xưng tội với em cho mà coi”.

(Anna đã lập gia đình và sống lâu năm tại Murialdo. Bà

thường thuật lại giai thoại này cho đàn con của mình. Mỗi năm

bốn hoặc năm lần bà lại tới Valdocco, để xưng tội với Don

Bosco. Và Thánh nhân đã tiếp bà với niềm vui, giống như là

chị gái của ngài vậy).

Đông sang, các ông chủ cho phép cậu lâu lâu đến học với Don

Cottino một buổi. Nhưng chẳng được bao nhiêu bài vở; và lại

học hành lở dở và cách khoảng như vậy, xét cho cùng, cũng

không phát huy được tác dụng của nó.

6.9 Page 59

▲back to top

Tình hữu nghị của cha xứ, bù lại, đã dễ dàng giúp cậu tranh thủ

được cảm tình của các thiếu nhi ở Moncucco. Phòng đợi trong

nhà xứ được dùng làm lớp học trong những ngày thường, đã

biến thành một tiểu trung tâm trẻ trong ngày Chúa nhật. Gioan

Bosco đã biểu diễn ở đó những trò nhanh chân lẹ tay của mình,

đọc những Chương hấp dẫn nhất trong Kinh Thánh, dạy cho

các bạn nhỏ của mình biết cách cầu nguyện.

Khi thời tiết xấu cản trở những buổi hẹn gặp ở Moncucco, vài

thiếu niên sống trong các nông trại kế cận thường kéo đến gặp

cậu tại nhà của gia đình Moglires. Cậu liền đưa chúng lên kho

chứa đồ cũ, bày trò giúp vui cho chúng và cắt nghĩa bài giáo lý

cho chúng.

Tại nông trại của gia đình Moglires, Gioan đã sống gần tròn ba

năm: từ tháng hai năm 1827 đến tháng 11 năm 1829. Mấy năm

này, tuy là phí phạm đối với việc học của cậu, có là vô ích hay

không đối với sứ mạng mà Chúa đã kêu gọi cậu tiến hành?

Pietro Stella có nhắc đến một sự kiện mà thoạt nhìn tưởng như

vô nghĩa lý: “Bà Dorothéa và em chồng của bà, tên là Gioan,

một hôm đã gặp cậu đang quì gối, cuốn sách trên tay, đôi mắt

nhắm nghiền, mặt hướng thẳng lên trời. Họ đã phải lay mạnh

cậu vì cậu đang chìm đắm trong cơn suy tư của mình”.

Tác giả giải thích: “Mấy năm này, trong suốt quá trình ấy đã

bám rễ sâu thêm trong cậu ý thức về Thiên Chúa và về sự

chiêm niệm, do đó không phải là vô ích. Cậu đã có thể đạt tới

sự hiệp thông với Chúa xuyên suốt thời gian làm việc trên

ruộng đồng. Đó là những năm mong đợi đầy sốt mến và đầy

những lời cầu khẩn hướng về Thiên Chúa và về nhân loại”.

Năm 1827, tại Milan, Alexandre Manzoni đã phát hành lần thứ

nhất cuốn “Những kẻ đã đính hôn” (Promessi Sposi). Năm

1828, tại Recanati, Jacques Leopardi khởi sự viết “Những bản

tình ca” bất hủ (Idilli). Năm 1829, tại Paris, Jacques Rossini

6.10 Page 60

▲back to top

dàn dựng kiệt tác của mình: Guillaume Tell (Guglielmo Tell).

Suốt ba năm ấy, Gioan Bosco lo chải lông cho lũ bò cái trong

một nông trại hẻo lánh thuộc vùng Montferrat. Nhưng cậu đã

bắt đầu trò chuyện với Chúa.

Cậu Micae

Thời gian tạm trú kéo dài của Gioan tại nông trại của gia đình

Moglires là một cái gai đâm vào tim và lòng mẹ Margarita. Có

lẽ bà đã tâm sự với em trai mình là Micae. Ông này, lúc kết

thúc hợp đồng nông thôn (ngày 11 tháng 11) đã đến thảo luận

với đứa cháu trai của mình. Ông gặp cháu đang lùa bò ra khỏi

chuồng.

- Thế nào, Gioan, cháu bằng lòng ở lại đây chứ, có hay không?

- Không. Người ta đối đãi với cháu rất tử tế nhưng cháu thích

đi học. Mấy năm đã trôi qua, cháu nay đã 14 tuổi tròn mà vẫn

dậm chân tại chỗ hoài.

- Được! Vậy cháu hãy lùa bò vào chuồng trở lại và hãy quay về

Becchi. Cậu sẽ bàn với các ông chủ của cháu, rồi cậu sẽ tới chợ

Chieri. Nhưng tối nay cậu sẽ ghé nhà cháu và chúng ta sẽ dàn

xếp ổn thỏa mọi chuyện.

Gioan thu xếp tay nải của mình, đến chào tạm biệt bà

Dorothéa, Etienne, bác Giuse, Anna. Họ đều đã trở thành bạn

thân của cậu và họ sẽ tiếp tục như vậy cho đến mãn đời.

Cậu đi ngược trở lại trên con đường dẫn về xóm Becchi. Khi

cậu tới gần, mẹ Margarita nhìn thấy bóng con từ xa vội chạy ra

đón cậu: “Antôn nó đang ở trong nhà. Hãy kiên nhẫn chút xíu.

Con hãy núp trốn cho tới lúc cậu Micae đến. Nếu Antôn nó mà

thấy con bây giờ, nó dám nghĩ đây là một vụ dàn cảnh lắm và

ai mà biết được chuyện gì sẽ xảy ra”.

7 Pages 61-70

▲back to top

7.1 Page 61

▲back to top

Gioan lách vào một góc hàng rào và đến ngồi dưới một đường

mương. Vậy ra vẫn chưa kết thúc. Cậu còn phải chuẩn bị để

chiến đấu nữa.

Ông cậu đến vào lúc màn đêm buông xuống; ông đón đứa

cháu đã tê cóng vì lạnh và cùng nó đi vào nhà. Tình hình thật

căng thẳng nhưng đã không đến nỗi xảy ra chiến tranh. Antôn

vừa tròn 21 tuổi và sắp sửa lấy vợ. Được cam kết là việc chu

cấp cho Gioan và việc học của nó sẽ không phải do hắn đài thọ,

hắn đã không đưa ra một chống đối nào cả.

Cậu Micae bắt liên lạc với các cha xứ ở Castelnuovo và ở

Buttigliera để mong gửi cháu mình trọ học tại nhà của một

trong hai vị, nhưng ông đã vấp phải nhiều khó khăn lớn. Giải

pháp đã tới nhằm đúng lúc không một ai ngờ.

Bốn đồng xu để thưởng cho một bài giảng

Tháng 10 năm ấy, 1829, một vị tuyên úy mới, Cha Jean

Melchior Calosso, ở tuổi thất tuần, đã tới quản nhiệm nhà

thờ Murialdo. Vì lý do sức khỏe, năm ngoái ngài đã từ chối

không nhận coi xứ ở Bruino. Đây là một vị linh mục chân

chính, cao niên và rất giàu kinh nghiệm mục vụ.

Tháng 11, đã có một “Tuần đại phúc” ở xứ đạo Buttigliera.

Gioan đã tìm đến đó, và cả Don Calosso nữa. Khi quay về nhà

mình, vị linh mục già chắc để ý đến cậu bé 14 tuổi đi lẻ loi một

mình giữa đám đông người ấy.

- Con từ đâu đến vậy?

- Thưa, từ xóm Becchi. Con đã nghe các cha truyền

giáo giảng.

- Con hiểu gì nổi, khi mà bài giảng đầy dãy những câu viện dẫn

bằng tiếng La tinh chứ? Và vừa mỉm cười ngài vừa gục gặc

7.2 Page 62

▲back to top

mái đầu bạc trắng như tuyết: “Có lẽ để mẹ con giảng cho con

thì thích hợp với con hơn”.

- Dạ, đúng vậy. Mẹ con vẫn thường giảng cho con nhiều bài rất

hay. Nhưng con thấy hình như mình cũng hiểu các cha tới

giảng tuần đại phúc luôn.

- Thật sao? Nếu con nhắc lại được bốn câu trong bài giảng hôm

nay, cha sẽ cho con bốn xu.

Gioan thản nhiên bắt đầu và tóm tắt bài giảng từ đầu đến cuối,

như thể cậu đang đọc một cuốn sách vậy.

Don Calosso không để lộ nỗi xúc động của mình và hỏi:

- Con tên chi?

- Gioan Bosco. Cha con đã mất từ khi con còn nhỏ xíu.

- Con đã theo học trường nào?

- Con đã tập đọc và tập viết tại nhà Don Lacqua, ở Capriglio.

Con rất thích học thêm nữa nhưng anh hai của con không muốn

con biết gì hết, còn các cha Castelnuovo và Buttiglirea thì

không có giờ rảnh để giúp con.

- Mà, sao con lại thích học?

- Để trở thành linh mục ạ.

- Hãy bảo mẹ con đến gặp cha ở Murialdo. Có lẽ cha đây, dù

đã già cả, có thể tiếp tay với con.

Bà Margarita, ngồi trước bàn của Don Calosso, lắng nghe ngài

nói:

“Con trai bà có một trí nhớ thật kỳ diệu. Nó cần phải bắt đầu

học hành, ngay lập tức, không nên bỏ phí thời giờ, tôi còn làm

được, tôi sẽ làm”.

7.3 Page 63

▲back to top

Họ thống nhất với nhau là Gioan sẽ đến học tại tư gia vị linh

mục, không xa xóm Becchi bao nhiêu. Cậu sẽ chỉ về nhà để

ngủ. Thời gian cao điểm của việc đồng áng, cậu sẽ giúp đỡ

những người thân ruột thịt của mình.

Gioan đã bất ngờ gặp được cái mà cậu đã thiếu thốn bấy lâu: sự

hỗ trợ của người cha, sự thanh thản cho đầu óc, niềm tin.

“Tôi đã lập tức phó thác mọi sự trong tay Don Calosso, Thánh

nhân viết. Tôi đã cho ngài biết tất cả những gì có liên quan đến

mình. Tôi đã thổ lộ với ngài tất cả những gì mình đã nói, tất cả

những gì mình đã nghĩ. Lúc ấy tôi đã được biết thế nào là một

người hướng dẫn thường trực, một người bạn lòng trung kiên

mà mình đã thiếu vắng đã lâu. Ngoài nhiều chuyện khác, ngài

đã cấm tôi một việc hãm mình mà tôi quen tự áp đặt cho mình

mà việc ấy không hợp với độ tuổi của tôi. Ngài đã khuyến

khích tôi xưng tội và chịu lễ và đã dạy tôi mỗi ngày nên dành

ra chút ít thời giờ để nguyện ngắm hoặc, nếu tôi thích hơn, để

đọc một đoạn sách thiêng liêng”.

Với cái chết của Cha Calosso, mọi hy vọng tắt lụi

Vào khoảng tháng chín năm 1830 (có lẽ nhằm kết thúc các hệ

quả của những căng thẳng giữa Antôn và mình), Gioan đã đến

tạm trú ngay tại nhà của Don Calosso cả ban đêm luôn. Cậu chỉ

về nhà mỗi tuần một lần để thay đổi quần áo.

Việc học tiến triển tốt và nhanh. Don Bosco nhớ lại thời kỳ này

với niềm phấn khởi: “Không ai tưởng tượng nổi sự mãn

nguyện của tôi. Tôi đã yêu quý Don Calosso như một người

cha thật, tôi đã giúp đỡ ngài bất cứ lúc nào. Vị linh mục thánh

thiện ấy tỏ ra rất trìu mến tôi và đã nhiều lần nhắc lại với tôi:

“Con khỏi cần lo cho tương lai của mình. Bao lâu cha còn

sống, cha sẽ không để con thiếu thốn một sự gì cả. Mà giả như

cha có mệnh hệ nào, cha cũng sẽ chu cấp cho con nữa. “Tôi

7.4 Page 64

▲back to top

đang tràn trề hạnh phúc thì một thảm họa đã đến bẻ gãy dòng

đời ngập tràn mọi hy vọng của tôi”.

Một buổi sáng tháng 11 năm 1830, Gioan đang ở nhà mình để

soạn một gói quần áo khác, thì có người đến báo cho cậu là

Don Calosso đang đau nặng.

“Tôi không chạy, tôi bay!” Don Bosco nhớ lại. Đó là một cơn

nhồi máu cơ tim. Ngài nhận ra Gioan nhưng không nói nổi với

cậu lời nào. Ngài giao cho cậu chìa khóa của một cái hộp nhỏ,

ra dấu cho cậu hiểu là đừng đưa lại cho bất cứ ai.

Và thế là hết. Cậu bé chỉ còn biết khóc than một cách tuyệt

vọng trên thi hài của người cha thứ hai của mình. “Cùng với

ngài, đã lụi tắt mọi hy vọng”.

Toàn bộ hy vọng, từ trên xuống dưới, chỉ còn xót lại một cái:

chiếc chìa khóa. Trong hộp có mười ngàn lires. Căn cứ vào cử

chỉ của Don Calosso, hiển nhiên là số tiền ấy được dành cho

cậu, cho tương lai của cậu. Một số trong những người có mặt

bên kẻ hấp hối đã xác nhận với cậu như vậy. Có người, ngược

lại, lại cho rằng những cử chỉ của một người sắp chết chẳng có

nghĩa lý gì cả. Chỉ duy một bản di chúc hợp lệ mới có tác dụng

cho thụ hưởng hoặc truất quyền thừa kế.

Những người cháu của Don Calosso, khi tới nơi đã xử sự như

những người lương thiện. Họ thăm dò ý kiến lẫn nhau và sau

đó đã nói với Gioan:

“Hình như cậu của chúng tôi đã muốn để lại cho cháu số tiền

ấy. Cháu cứ giữ lấy bao nhiêu tùy thích”.

Gioan ngẫm nghĩ giây lát rồi tuyên bố:

“Cháu chẳng muốn giữ gì hết”.

Trong hồi ký của ngài, Don Bosco tóm tắt các biến cố trên

trong một cậu duy nhất: “Những người thừa kế của Don

7.5 Page 65

▲back to top

Calosso tới nơi và tôi đã giao lại cho họ chiếc chìa khóa và mọi

thứ khác. Đây là một cử chỉ dứt khoát có tác dụng chấm dứt

mọi tính toán. Sau này khi được làm linh mục, ngài sẽ chọn

làm khẩu hiệu của mình một câu trong Kinh Thánh, cũng dứt

khoát không kém: “Xin cho con các linh hồn, còn mọi sự khác

xin cứ lấy đi”.

Giờ đây, Gioan lại đơn độc như trước. Cậu đã mười lăm tuổi,

không thầy, không tiền, không có dự kiến nào cho tương lai.

Ngài đã viết: “Có lẽ tôi sẽ khóc hoài, không có cách nào khuây

khỏa được”.

Giấc mơ 9 tuổi: Bé Gioan Bosco gặp gỡ Chúa Giêsu và Đức

Mẹ

7.6 Page 66

▲back to top

Chương 7

ĐƯỜNG ĐI CASTELNUOVO

Dù sao, vẫn phải tiếp tục. Mẹ Margarita, vì muốn đề phòng

những chống đối mới của Antôn, đã quyết định tiến hành chia

gia tài. Đây cũng là một biện pháp tốt nhằm “bưng bít” một

mối hiềm khích chẳng lấy gì làm đẹp đẽ trước mắt những

người dưng. Antôn đã sắp lập gia đình - ngày 21 tháng 3 năm

1831 - hắn sẽ dẫn lên trước bàn thờ, Anna Rosso, một thiếu nữ

ở Castelnuovo.

Ruộng đồng đã được chia cắt, ngôi nhà trong xóm Becchi cũng

đã chia đều. Antôn trở thành chủ sở hữu của phần nằm ở hướng

Đông, mà dọc theo đó một cầu thang bằng gỗ dẫn lên tầng trệt

của ngôi nhà. Trong phần còn lại, sẽ tiếp tục cư ngụ ba mẹ con

Margarita, Giuse và Gioan.

Tháng 12, Gioan bắt đầu lên đường. Cậu sẽ theo học tại các

trường công lập ở Castelnuovo. Song song với các lớp sơ cấp,

xã đã mở một khóa La văn chia ra năm lớp. Vì có quá ít học trò

trong mỗi lớp, nên tất cả đều học chung trong một gian phòng

nhỏ duy nhất với một giáo viên duy nhất: Don Emmanuel

Virano.

Bữa ăn trong “ gà men”

Buổi đầu, năm cây số ngắn cách giữa xóm Becchi và quận

Castelnuovo dường như là một trở ngại có thể vượt qua đối với

tuổi mười lăm tráng kiện của Gioan. Nhưng các lớp trong

trường lại được chia thành hai ca, mỗi ca nửa ngày, ca sáng học

trong ba giờ rưỡi và ca chiều học ba giờ. Cậu bé lên đường vào

buổi sáng với mẩu bánh mì, trở về để dùng bữa trưa, rồi lại lên

đường và chiều tối thì lại quay về nhà. Gần mười cây số mỗi

ngày, đây là một nhịp cuốc bộ điên loạn mà sau vài ngày, khi

bắt đầu có tuyết rơi, mới được thay đổi.

7.7 Page 67

▲back to top

Cậu Micae đã tìm được cho cháu mình một chỗ bán trú tại nhà

một người đàn ông tốt bụng, Jean Robert, thợ may và là nhạc

công trong xứ. Đây là nơi Gioan dùng bữa trưa mà cậu mang

theo mỗi ngày trong cái “gà men” của mình.

Cho dẫu có được như vậy, thế nhưng năm cây số buổi sáng và

cũng nhiều đó lúc chiều tối, vẫn không phải là điều lý thú, nhất

là vào những ngày mùa đông tháng giá. Gioan bước đi với lòng

dũng cảm và mỗi khi mưa rơi tầm tã biến con đường thành một

vũng sình lầy hoặc khi tuyết giá biến nó thành một bãi trượt

rộng lớn, thì cũng như mọi người dân quê khác, cậu liền cởi

giầy ra và đeo tòn teng ở cổ. Mưa và gió, nắng và bụi sẽ là

những bạn đường của cậu trong suốt một thời gian dài.

Một vài buổi tối tháng Giêng, cậu cảm thấy không có đủ can

đảm để đi trở lui trên con đường băng ngang bão tố nên cậu đã

xin bác Robert cho phép mình ngủ lại dưới gầm cầu thang, còn

bữa ăn tối thì đành dẹp luôn.

Mẹ Margarita hiểu rằng, trên đường đi, mùa đông năm ấy, con

trai bà có thể đã tiêu hao hết sức khỏe của nó; bà liền đến

thương lượng với bác thợ may. Với một giá phải chăng, lại có

thể được trả bằng lúa gạo và rượu nho, bác Robert đã chấp

thuận cho Gioan ở nội trú suốt giữa trưa và ban tối, bác sẽ cho

cậu ăn súp nóng. Cậu sẽ ngủ dưới gầm cầu thang. Bà mẹ sẽ

cung cấp đầy đủ bánh mì.

Chính bà đã đi theo con đến tận Castelnuovo, đeo theo cái xà

cột đựng vài bộ quần áo và mấy đồ vật cần dùng cho một cậu

bé mười lăm tuổi. Bà dặn dò bác Robert “thỉnh thoảng hãy ngó

chừng cháu nó và nếu cần, cứ nhéo tai nó cho nó biết tay!”. Bà

nói với Gioan: “Hãy sùng kính Đức Mẹ để Người giúp con trở

nên tốt hơn”.

Ở trường cậu học chung với bọn trẻ mười tuổi, mười một tuổi.

Tri thức của cậu, cho đến nay, vẫn rất ư là khiêm tốn. Nếu

7.8 Page 68

▲back to top

thêm vào đó là một bộ quần áo rộng thùng thình và một đôi

giầy lớn kềnh, ta sẽ dễ dàng hiểu được là cậu sẽ trở thành cái

bia cho các bạn chê cười và nhạo báng. Chúng gọi cậu là

“thằng chăn bò của xóm Becchi”.

Gioan, kẻ trước đây vốn là thần tượng của bọn con trai ở

Murialdo cũng như ở Moncucco, cảm thấy vô cùng đau khổ

trước sự miệt thị ấy. Nhưng nếu, về phần mình, cậu ra sức phấn

đấu học tập tốt, thì giáo viên cũng ra mặt giúp đỡ và ái mộ cậu.

Don Virano là một con người đầy khả năng và tốt bụng. Thấy

rõ thiện chí của cậu, ngài đã tỏ ra ưu ái chăm lo cho cậu và

giúp cậu tiến bộ mau lẹ. Một hôm Gioan đã làm một bài tập

làm văn viết rất xuất sắc về nhân vật Eléazar trong Kinh thánh.

Don Virano đã đọc bài ấy cho cả lớp nghe và đã kết luận.

“Kẻ đã có khả năng viết hay tới mức này thì cũng có thể tự cho

phép mình mang loại giầy của dân chăn bò. Trên đời này, cái

đáng nể không phải là mang giầy dép mà là đầu óc”.

Don Bosco kể lại: “Năm ấy, tôi đã gặp một mối nguy do một

số bạn học gây nên. Họ tính dụ dỗ tôi chơi cờ bạc ăn tiền ngay

trong các giờ học. Khi tôi nói là mình không có tiền họ đã trả

lời tôi: “Đã tới lúc cậu nên thức giấc rồi đó. Hãy tập sống chứ,

hãy ăn cắp của ông chủ, hãy ăn cắp của mẹ cậu”. Tôi còn nhớ

mình đã cự lại: “Mẹ tôi rất yêu thương tôi, tôi không muốn bắt

đầu gây phiền hà cho bà”.

“Ở xóm Becchi chỉ lớn lên toàn một lũ lừa mà thôi”

Tháng Tư năm 1832, Gioan đã thực sự bắt kịp sự đi học muộn

màng so với độ tuổi của cậu, thì chợt xảy ra một biến cố sẽ có

những hậu quả tai hại đối với cậu. Don Virano được bổ nhiệm

làm chánh xứ ở Mondonio và phải giao trường lại cho Don

Nicolas Moglires tiếp quản.

7.9 Page 69

▲back to top

Vị linh mục này rất đạo đức và đầy lòng từ thiện, nhưng ngài

đã 75 tuổi. Ngài tuyệt nhiên không sao khống chế nổi lũ học trò

của năm lớp sống chen chúc trong ngôi trường do ngài quản lý.

Rốt cuộc một hôm, ngài đã nổi cơn thịnh nộ và đã phải dùng

đến roi vọt. Những ngày còn lại trong tuần, sự ồn ào hỗn loạn

không cho phép bất cứ một sự tập trung nào để “ thầy dạy tốt,

trò học tốt”.

Ngài đã cáo buộc những đứa lớn đầu nhất lớp là phải chịu trách

nhiệm về sự hỗn loạn triền miên. Đối với đứa già đầu nhất ngài

càng tỏ ra có ác cảm đặc biệt, cho dù Gioan, “thằng chăn bò

của xóm Becchi”, hết sức khổ tâm vì tình trạng vô kỷ luật tập

thể. Giáo viên không hề bỏ lỡ một cơ hội này để hạ nhục cậu.

“Cái mặt em thì làm sao mà đủ trình độ học môn La tinh chứ?

Ở xóm Becchi chỉ lớn lên toàn một lũ lừa mà thôi; những con

lừa thuộc giống tốt, tất nhiên rồi, nhưng chung qui vẫn chỉ là

những con lừa. Hái nấm thì đồng ý là em giỏi rồi; bắt tổ chim

cũng là nghề của em nữa, nhưng còn học tiếng La tinh thì đừng

có hòng!”.

Bạn học, do sự ái mộ mà Don Virano đã tỏ ra với cậu trước đây

đã bắt đầu để cậu yên thân, nay lại nổi lên công kích cậu dữ

dội. Gioan đã nếm trải những ngày cực kỳ chán nản.

Cho đến một hôm cậu đã quyết định phục thù.

Don Moglires vừa ra một bài La văn làm ngay trong lớp. Gioan

cũng phải làm bài dịch với bạn bè, đã xin giáo viên cho phép

mình thử dịch bản văn dành cho các học trò học cao hơn mình

cả hai lớp.

“Em tự nghỉ mình là ai chứ? Hãy về chỗ và đừng có đóng vai

lừa như từ trước đến nay nữa”.

Gioan vẫn cố nài và Don Moglires rốt cuộc đành nhượng bộ.

7.10 Page 70

▲back to top

“Em muốn làm gì thì làm. Nhưng đừng hòng tôi sẽ để mắt tới

bản dịch dở ẹt của em”. Cậu bé ráng cắn răng chịu đựng nỗi sỉ

nhục và tiến hành bài dịch. Bài có một số khó khăn nhưng cậu

cảm thấy mình có thể giải quyết được. Cậu là một trong mấy

người làm xong bài trước tiên. Giáo viên nhận tờ giấy và bỏ

qua một bên.

- Xin thầy vui lòng đọc qua bài của em và làm ơn cho em biết

em sai lỗi ở những chỗ nào.

- Về chỗ ngay đi và đừng có quấy rầy ta nữa.

Gioan, tươi cười mà lì lợm, vẫn không nhượng bộ:

- Em đâu có xin thầy làm việc gì to tác. Chỉ cần thầy đọc qua

một lần thôi.

Don Moglires đành miễn cưỡng đọc thử. Bài dịch quả là tốt, tốt

đến nỗi nó lại khiến ngài mất hết bình tĩnh:

- Ta đã từng nói em chỉ là đồ bỏ, có làm nên tích sự gì đâu. Bài

làm này, em đã “Cọp dê” từ a đến z.

- Nếu vậy, xin hỏi thầy, em đã “cọp dê” của bạn nào mới được

chứ?

Các bạn ngồi kế bên cậu ai nấy vẫn đang cắn bút nhíu mày, cố

moi óc để dịch cho xong mấy câu chót.

Thật là xấc láo quá cỡ! Giáo viên nạt nộ như sấm sét. Cút ngay

về chỗ và hãy lấy làm mừng vì ta còn chưa nỡ tống cổ em ra

khỏi lớp.

Chứng tắc nghẽn động mạch đã từng là một bệnh gây chết

người vào thời đó, và cả “Bệnh thành kiến” cũng vậy.

Quá trình mấy năm học ấy đã là một chuỗi những tháng ngày

gian khổ. Trong hồi ký này của ngài, Don Bosco không nêu

8 Pages 71-80

▲back to top

8.1 Page 71

▲back to top

đích danh Don Moglires. Ngài vốn tôn trọng những bậc già nua

tuổi tác. Ngài chỉ nói bóng nói gió tới “ai đó mà sự thiếu khả

năng xác lập kỷ luật đã khiến tan thành mây gió tất cả những gì

tôi đã dầy công học hỏi được trong suốt bao tháng qua”.

Bóng áo dòng đen xa cách và lạnh lùng

Một cây gai nữa cũng gây khổ tâm không ít cho Gioan suốt

những tháng ấy. Cậu đã quen biết hai linh mục ngoại hạng:

Don Calosso và Don Virano. Cậu đã kết luận là hai vị này

chẳng có điểm nào khác nhau cả. “Tôi thường gặp, Don Bosco

viết, cha xứ của tôi đi trên đường, cùng với vị linh mục quản lý

nhà thờ. Tôi chào hai vị từ xa. Khi đi ngang hai vị, tôi lại kính

cẩn nghiêng mình trước tấm áo dòng của các ngài. Nhưng các

ngài vẫn giữ nguyên khoảng cách và chỉ đáp lại cái chào của

tôi một cách lịch sự trong lúc chân vẫn tiếp tục bước đi. Chiếc

áo dòng của ngài dường như đã cách ly các ngài với những

người phàm tục.

Trong các chủng viện thời ấy, người ta giảng dạy thế nào là tác

phong thích hợp hơn cả đối với những “con người của Giáo

hội”: dè dặt, nghiêm nghị và xa cách.

“Tôi cảm thấy hết sức phật lòng. Tôi đã có lần nói với bạn bè

của mình, nếu đến một lúc nào đó tôi được làm linh mục, tôi sẽ

xử sự trái ngược hẳn. Tôi sẽ xích lại gần các thanh thiếu niên,

tôi sẽ nói năng từ tốn với chúng và sẽ đưa ra những lời khuyên

tốt”.

Gioan không sao tưởng tượng được là quyết tâm ấy sẽ gây nên,

tám chục năm sau đó, cả một cuộc cách mạng thầm lặng trong

hàng ngũ các linh mục. Trong các chủng viện, người ta sẽ nhận

linh mục mới không phải theo một sự nghiêm nghị nhằm “tạo

ra những khoảng cách” mà là theo lòng nhân ái, tươi cười loại

bỏ mọi khoảng cách.

8.2 Page 72

▲back to top

Ở Murialdo, Gioan sử dụng giờ rảnh rỗi sau các tiết học để

thảo luận một cách bình tĩnh với Don Calosso. Vị linh mục già

ôn lại quá khứ của mình, cậu bé thì mơ về tương lai của cậu.

Rồi cậu đi quét nhà thờ, dọn dẹp gian bếp cho ngăn nắp, tò mò

xục xạo cùng khắp trong phòng thư viện nhỏ hẹp.

Nơi đây, ở Castelnuovo, các linh mục không muốn trò chuyện

với cậu. Dùng giờ rảnh cách nào đây?

Các thú giải trí của Gioan

Cách thứ nhất cậu dùng giết thì giờ là âm nhạc. Bác Roberto là

thầy dạy hát trong giáo xứ. Trong nhà có một cây đàn. Thỉnh

thoảng Gioan lại ngồi trước dàn phím của cây đàn phong cầm

nhỏ hoặc đàn đại phong cầm(orgue) để đệm đàn cho ban hợp

xướng của giáo xứ.

Bác Roberto, vốn là thợ may trong xứ. Do đó, cách thứ hai để

Gioan giết thới giờ là ngồi kề bên bác và tập tháo khuy, tập

đính nút, tập viền khăn mùi xoa, tập cắt áo Ghi-lê. Cậu khéo

tay đến mức ông chủ đã đề nghị cậu bỏ học để làm thợ cho

mình.

Tháng Tư, Don Moglires lại bắt đầu thấy ác cảm với cậu và sự

huyên náo trong trường làm cậu tin chắc là mình chỉ phí thì

giờ vô ích. Nhất trí với mẹ, cậu đã đến lao động mỗi ngày mấy

tiếng tại nhà Evasio Saviô, một ông thợ rèn. Nhân cơ hội này,

cậu đã học được cách sử dụng búa, giũa và cách làm việc tại lò

rèn.

Vào thời điểm ấy, Gioan Bosco chắc chắn không nghĩ rằng

mấy nghề trên một ngày kia sẽ giúp ích cho mình để mở những

xưởng thợ phục vụ các thanh thiếu niên nghèo thuộc vùng

ngoại ô Torino. Tạm thời, mối bận tâm duy nhất của cậu là lo

dành dụm một số tiền. Sắp tới cậu rất cần đến số tiền ấy. Cùng

8.3 Page 73

▲back to top

với mẹ Margarita, cậu đã hạ quyết tâm cố thử, sang năm, một

bước mạo hiểm có tính quyết định: các trường học ở Chieri

8.4 Page 74

▲back to top

Chương 8

“TÔI CẦN PHẢI HỌC”

Thu xếp khăn gói xong và sau khi chào bác Roberto, Gioan

không vội trở lại xóm Becchi ngay. Cậu tới Sussambrino, một

nông trại mà anh Giuse của cậu đã nhận làm khoán chung với

Giuse Febrano. Và cả mẹ Margarita, cùng lúc với con trai

mình, cũng đã bỏ xóm Becchi lại sau lưng.

Gioan đã dùng mấy tháng hè để kiên trì học tập. Ở Chieri, cậu

không muốn thấy mình là kẻ trì trệ.

Nhưng cậu lại cũng không muốn trở thành một gánh quá nặng

cho anh trai mình. Để được như vậy, cậu đã tiếp tay với anh

trong các công việc đồng áng, cậu sửa chữa các dụng cụ canh

tác trên một cái lò rèn dã chiến; cậu dẫn bò đi cho chúng ăn cỏ.

Công tác sau này giúp cậu có thời giờ để đọc sách và học.

Rosa Febrano, con gái của Giuse, nhớ lại là Gioan hồi ấy

thường quen vùi đầu vào sách vở đến nỗi lũ bò tha hồ thao

túng. Chính cô ta, một đứa con gái mười tuổi đầu, phải đuổi

theo chúng trên các cánh đồng, băng ngang các luống bắp, để

lùa chúng về với cậu học sinh trước khi các ông chủ kịp lên

tiếng than phiền.

- Bò của chú vừa ăn bắp của người ta đấy!

- Cảm ơn Rosa nhé!

Cô bé nhìn cậu một lát, rồi:

- Nhưng sao chú lại lãnh việc đưa chúng đi ăn cỏ, nếu như sau

đó chú chẳng canh chừng chúng gì hết.

8.5 Page 75

▲back to top

- Chú phải học, cháu Rosa à, và thỉnh thoảng chú lại hơi đãn trí

chút xíu.

- Bộ chú thích làm linh mục thật sao?

- Thật chứ.

- Vậy thì, nếu chú muốn, cháu sẽ canh chừng bò cho chú. Đằng

nào thì cháu cũng phải chăn cả bò của cháu nữa.

Gioan cảm ơn cô bé rồi lại cắm đầu vào sách vở.

Gioan Bosco khăn gói lên đường đi học

Sẵn sàng đổi bánh mì ngon để lấy bánh mì dở vì yêu mến bạn

hữu

Giấc mơ chín tuổi năm xưa” lại trở lại

Tại Castenuovo, Gioan có một người bạn học tên là Giuse

Turco. cha cậu bé có một cái trại tên là Renenta gần

Sussambrino. Ông ta là một người lương thiện, và một Kitô

hữu tốt lành. Một hôm ông bắt gặp Gioan vào lúc cậu đang

học.

“Can đảm lên, Gioan, lần này cháu chắc sẽ thành công.”

(Cháu cám ơn ông Turco. cháu thật sự hy vọng như vậy. Nỗi sợ

hãi duy nhất của cháu chính là việc mẹ cháu không thể trả được

tiền thuê nhà cho cháu tại Chieri.”

“Nhưng ở đó chẳng có Chúa hay sao? Ngài chắc chắn sẽ làm

cho đường đi của cháu được tốt đẹp.”

“Cháu hy vọng như vậy, nhưng cháu vẫn sợ.”

Đó là một nụ cười buồn rười rượi. Thất khó nói ngược lại cậu

bé Gioan, vì có quá nhiều dịp may mắn đã trôi qua rồi.

8.6 Page 76

▲back to top

Nhưng một hôm cha con ông Turco đều thấy cậu chạy lại và

hết sức hý hửng:

“Cháu có một tin vui. Đêm hôm qua cháu đã mơ một giấc mơ,

Cháu mơ thấy mình là một linh mục chăm sóc cho nhiều đứa

trẻ.”

Ông Turco “bố” lưỡng lự.

“Nhưng đó chỉ là một giấc mơ thôi cháu!”

“Ông không thể hiểu nổi đâu. Đối với cháu thế là đủ. Lần này

cháu sẽ thành công.”

Trong mùa hè, xứ Murialdo ăn mừng lễ bổn mạng của mình.

Không lấy gì làm xa xôi, Gioan được phần biết là người ta đã

dựng một cây cột mỡ, với trong số những phần thưởng đắt giá

nhất, một túi đựng 20 lier.

“Cái này sẽ được việc cho mình đây”, cậu nghĩ.

Cậu liền lên đường đến lễ hội.

Cây cột đã được dựng lên, trơn trượt và có trét vừa dầu vừa

mỡ. Bọn con trai nhỏ ở địa phương hau háu ngó lên cái vòng

bằng sắt tuốt luốt trên cao có treo tòn teng những gói nhỏ,

những cái xúc xích, những chai rượu nho. Lâu lâu, lại có một

người, giữa những tiếng reo hò của đám đông, khạc nước

miếng vào lòng bàn tay và lao tới thử thời vận một phen. Tất cả

đều “rồ máy” hết ga, nhưng đến lưng chừng thì đã mệt đừ, họ

liền buông mình tuột xuống giữa những tiếng huýt gió và

những tiếng hú của đám khán giả vây quanh.

8.7 Page 77

▲back to top

Bỗng nhiên, sau khi nghiên cứu kỹ tình hình. Gioan tiến tới

chân cột. Cậu cũng phun nước miếng vào tay và vòng tay ôm

lấy cây cột. Cậu đã bắt đầu leo lên, chầm chậm và không nôn

nóng. Chốc chốc, cậu lại kê mông ngồi lên gót chân để nghỉ xả

hơi. Ở Moncucco, cậu đã phải quần quật suốt năm mới được

mười lăm lier, còn tại đây, chỉ cách vài mét trên đầu cậu, lại có

tới hai chục lires. Cậu sẵn sàng bỏ ra nguyên ngày cho cây cột

này, nếu cần.

Nhờ luôn luôn tiến tới với sự bình tĩnh, cậu đã leo tới chỗ mà

cây cột bắt đầu thon nhỏ dần. Cậu lại lấy thêm hơi và thực hiện

những sải tay cuối cùng.

Bên dưới, đám đông giờ đây đã nín thinh. Gioan vươn dài bàn

tay, gỡ cái túi đựng hai chục lires ra và cắn chặt vào giữa hai

hàm răng, giật thêm một cái xúc xích và một chiếc khăn mùi

xoa rồi mới chịu tuột xuống.

Nỗi gớm ghiếc phải ngửa tay xin bố thí

Hai chục lires lấy được trên cột mỡ tất nhiên không đủ cho việc

đến sinh sống tại Chieri. Cậu phải mua sắm quần áo, giầy dép,

sách vở và nhất là phải trả tiền trọ hàng tháng. Thửa đất giao

khoán Sussambrino đâu phải là một mỏ vàng. Tháng mười,

Gioan đến thưa với mẹ: “Nếu mẹ đồng ý, con sẽ lấy hai cái bao

và sẽ đảo qua các gia đình trong xóm để mở cuộc lạc quyên”.

Đây là một hy sinh lớn đối với lòng tự ái của cậu. Don Bosco

sẽ trở nên “kẻ ăn mày” vĩ đại nhất thế kỷ 19, nhưng ngài phải

khổ tâm vì phải xin của bố thí. Tháng 10 năm ấy, lần đầu tiên

trong đời ngài đã vượt thắng nỗi gớm ghiếc phải ngửa tay ăn

xin.

Địa phương Murialdo là một tổng thể gồm những xóm nhỏ và

những nông trại nhỏ lẻ tẻ. Gioan đi từ nhà này sang nhà khác.

Cậu gõ cửa, cậu nói: “Tôi là con trai bà Margarita Bosco. Tôi

8.8 Page 78

▲back to top

sắp đi Chieri ăn học để mong làm linh mục. Mẹ tôi rất nghèo.

Nếu quí vị có thể, xin vui lòng giúp đỡ tôi”.

Ai nấy đều quen biết cậu, vì đã từng dự khán các trò biểu diễn

của cậu, đã nghe cậu lặp lại các bài giảng; thiên hạ đều quí mến

cậu. Nhưng có quá ít người giàu. Họ cho cậu trứng, bắp, vài

đấu tiểu mạch. Lucia Matta, một bà góa, phải đến lập cư ở

Chieri để theo dõi việc học của con trai mình. Mẹ Margarita

bàn bạc với bà này và thỏa hiệp đã được đưa ra: Gioan, tại

Chieri, sẽ cư ngụ ở nhà bà cùng với con trai bà. Tiền trọ phải

trả là 21 lier một tháng. Mẹ Margarita không thể trả đủ số bằng

tiền mặt, nhưng bà hứa sẽ cung cấp bột và rượu. Gioan tình

nguyện làm đầy tớ trong nhà: xách nước, chẻ củi để nấu bếp và

để đốt lò sưởi, phơi đồ.

Bánh xe lịch sử vẫn tiến tới

Đang khi Gioan sống trong tuổi thơ đầy gian khổ của mình

giữa vùng đồi núi Castelnuovo thì bánh xe lịch sử vẫn xoay

đều, tiến tới. Cũng như trong những trang trước, chúng tôi

không hề có ý định vẽ lại một trang đầy đủ về lịch sử nước Ý.

Nhưng chúng tôi thấy dường như tất yếu phải rút từ đó vài nét

chính, bởi lẽ chính trên cái nền ấy đã diễn ra những biến cố nổi

cộm hơn cả trong cuộc sống cá nhân của Gioan Bosco. Và

cũng từ bối cảnh lịch sử ấy, cậu đã rút tỉa được những ấn

tượng, những tư tưởng, những cảm xúc.

Chống lại cuộc phục hưng bất khuất và thoái hóa của các

hoàng thân, các hội kín quen tổ chức sự nổi dậy và các vụ

phiến loạn, đã đột nhập vào Ý trong các năm từ 1815 đến 1820.

Tháng Giêng năm 1820, một tia lửa xẹt ra bên Tây Ban Nha.

Tại Cadiz, một cuộc cách mạng đã buộc Ferdinand VII phải

chấm dứt chế độ chuyên chế và nhượng bộ Hiến pháp: một

pháp lệnh đảm bảo cho mọi người những quyền tự do cơ bản

8.9 Page 79

▲back to top

và quyền bầu cử. Chính nhà vua đã thề sẽ chấp hành Hiến pháp

này.

Tia lửa làm bùng lên thành đám cháy tại Ý sáu tháng sau. Một

đội kỳ binh trong vương quốc Nhị-Siciles đã nổi dậy làm loạn

với những tiếng gào la “Tự do và Hiến pháp muôn năm!”. Nội

trong tám ngày, để khỏi mất ngai vàng, Ferdinand de Naples đã

chấp nhận Hiến phán Cadiz và đã thề trên Kinh Thánh là sẽ tôn

trọng Hiến pháp ấy.

Ngày 10 tháng ba năm 1821 (Gioan lúc ấy mới lên sáu), cuộc

nổi loạn quân sự cũng bắt đầu ở Piemont, dưới quyền chỉ huy

của Bá tước Santore de Santarosa. Alexandria đem theo hiệu

kỳ màu xanh dương của nhà Savoia và kéo lên nóc thành ba

màu cờ (nhằm nhắc đến cuộc cách mạng Pháp và các quyền

con người mà họ đã công bố). Các binh đội trấn đóng ở

Pinerolo và Vaccelli cũng nổi dậy. Từ Fossano, một viên trung

tá kéo cả một liên đội quân sĩ tiến về Torino.

Vua Vittorio Emmanuel đệ nhất, hoảng hồn, từ Moncalieri vội

phóng về Torino, triệu tập bá quan văn võ và tính đề nghị

nhượng bộ Hiến pháp để khỏi mất tất cả. Nhà vua sắp tiến hành

biện pháp này thì nhận được tin là nước Áo đã quyết định can

thiệp vào Ý “để tái lập trật tự”.

Mệt mỏi vì các biến cố trên, Vittorio Emmanuel đệ nhất đã

xuống khỏi ngai vàng, nhường ngôi cho ngự đệ Charles-Félix.

Ông này lúc ấy đang cư ngụ tại nhà cha vợ của mình, đã công

bố chức “nhiếp chính” cho ông hoàng trẻ tên Carlo Alberto (hai

mươi ba tuổi).

“Hãy đến nói với hoàng tử...”

Carlo Alberto đã bắt liên lạc với Santarosa, kẻ mà ông rất hâm

mộ các tư tưởng, nhưng ông lại không sao quyết định nên ngả

hẳn về chính thể chuyên chế hay về chế độ tự do. Chưa gì đã lộ

8.10 Page 80

▲back to top

rõ nơi ông cái cá tính do dự sẽ khiến ông bị gán cho bí danh

“ông vua Tentenna”, có nghĩa một cách nôm na là vị vua “trù

trừ”: kẻ mất nhiều thì giờ để quyết định. Ông muốn với bất cứ

giá nào, ít ra là một điều: duy trì quyền bính của mình ở ngai

vàng và bảo vệ quyền ấy chống lại quân Áo và phe tự do.

Đối diện với một quần chúng đông đảo đứng dưới các cửa sổ

của điện Carignan, đòi hỏi phải có Hiến pháp (họ có hiểu đích

xác đó là gì không?), Carlo Alberto đã nhượng bộ. Tối 13

tháng 3 năm 1821, ông đã ký vào bản Hiến pháp Cadiz và hai

hôm sau, đã hứa sẽ tôn trọng Hiến pháp ấy. Ông đã thành lập

một chính phủ mới mà trong đó Santarosa trở thành Bộ trưởng

chiến tranh.

Khi Charles-Félix ở Mondène nhận được một lá thư của Carlo

Alberto báo cáo cho ông mọi chuyện đã xảy ra, ông đã vô cùng

tức giận. Ông lớn tiếng truyền cho nhà quí tộc Costa, kẻ đã

mang thư tới: “Hãy đi nói với hoàng tử, nếu hắn ta còn một

giọt máu vương giả nào trong huyết quản, thì hãy tức khắc lên

đường tới Novarre và đợi lệnh ta ở đó”.

Carlo Alberto thoạt đầu có vẻ kiên quyết chống lại, nhưng

những tin dữ đã đến từ Naples: một đạo quân Áo đã đè bẹp các

toán quân của phe tự do, Nghị viện đã bị giải thể, chế độ lập

hiến đã bị lật đổ, ông hoàng trẻ liền rút về Novarre. Tại đây,

ông đã tuyên bố một bản tuyên ngôn trong đó ông từ nhiệm

chức nhiếp chính và kêu gọi nên thần phục nhà vua. Ngay sau

đó, ông đã lên đường đi Florence, với thân phận kẻ bị lưu đày.

Sự trở về Piemonte của Charles-Félix đã được mở đường bởi

việc xâm nhập của một đạo quân Áo gieo hỗn loạn cho các

quân tình nguyện của Santarosa và “đã tái lập trật tự”. Bảy

chục thủ lãnh của phe phiến loạn đã bị kết án tử hình(68 người

trong số đó đã đào thoát sang Thụy Sĩ và Pháp), ba trăm sĩ

quan và ba trăm giới chức dân sự đã bị thanh trừng, hai trường

9 Pages 81-90

▲back to top

9.1 Page 81

▲back to top

đại học ở Torino và Genova bị đóng cửa trong thời gian một

năm. “Tất cả những ai đã cho học ở Đại học đều là những kẻ

thối nát, Charles-Félix đã viết thế cho em ruột đang bị lưu đày.

Bọn xấu đều là những kẻ có học thức, còn người tốt, thì đều là

những kẻ ngu dốt”.

Cái “phong trào năm 1821”, như được gọi trong các sách lịch

sử, đều là những biến cố chỉ liên quan đến giới trưởng giả, các

giai cấp trung lưu trong dân chúng. Còn các giai cấp nông dân

và thợ thuyền thì vẫn dửng dưng với mọi chuyện ấy. Các giai

cấp trung lưu (thương gia, các nhà thầu nhỏ, các nhà tiểu công

nghệ, các giới chức quân sự và dân sự) xuyên qua “cuộc cách

mạng tự do”, chỉ nhắm một mục tiêu duy nhất: biến mình thành

những nhóm nhỏ có quyền hành, thành giai cấp được ưu đãi

thay cho giới quí tộc trước kia. Những cải cách được đòi hỏi và

được phê chuẩn bởi Hiến pháp Cadiz vừa không có tính quần

chúng, vừa không dân chủ gì cả. Chuyện bầu cử chỉ được

chuẩn chấp cho những ai đạt tới một mức độ giàu sang nhất

định. Chỉ riêng họ mới có thể cử các đại biểu của mình vào

Nghị viện và bảo vệ, tất nhiên, các quyền lợi của họ. Cũng như

cuộc cách mạng Pháp trước đây đã muốn, cuộc cách mạng tự

do cũng muốn loại bỏ mọi đặc quyền, từ một đặc quyền duy

nhất: sự giàu có.

Là vua nhờ ơn Chúa chứ không nhờ ai khác

Charles-Félix, chỉ mãi đến tháng 10 năm 1921 mới trở về

Torino. Diện mạo ấy, ngày nay nhìn lại, ta thấy nó thật lạ lùng

và độc đáo. Ông chẳng bao giờ muốn làm vua. Ưa nếp sống ẩn

dật và khiêm tốn, ông giống hệt một nhà tu hành. Ông chấp

thuận lên ngôi vua đơn thuần chỉ vì “bổn phận của lương tâm”.

Nhưng kể từ giây phút đứng ra nhận quyền nhiếp chính, ông đã

tỏ ra lôgic tới cùng. Với những quan niệm của mình về một nền

“chuyên chính bất khoan nhượng”. Ông tự cảm thấy mình làm

9.2 Page 82

▲back to top

vua là “nhờ ơn Chúa chứ không nhờ ai khác” và muốn thống trị

nhân dân mình như một người cha độc đoán chỉ huy một gia

đình gồm những đứa con phân tán khắp nơi. Ông muốn rằng

bất luận án tử hình nào cũng trở nên một “tấm gương hữu ích”

cho mọi cái đầu hung hăng và, do đó, đã tán thành cách “dùng

kim nung đỏ” đối với kẻ bị kết án đang lúc hắn bị giải tới nơi

hành quyết. Chính vì lý do cá biệt này mà ông đã bị nhục mạ

qua bí danh “Charles-Feroce (Charles tàn bạo).

Massiomod’Azeglio đã mô tả mười năm trị vì của ông này qua

những từ: “Một bạo chúa đầy những tình ý ngay thẳng và

lương thiện”.

Cao và buồn như một mùa chay

Carlo Alberto kế vị ông vào năm 33 tuổi trên ngai vàng ở

Torino. Đối với những kẻ chuyên chế cũng như phản động, ông

đã thay đổi hình ảnh của ông bằng cách đã chiến đấu tại Tây

Ban Nha chống lại những người thuộc phe tự do, là những kẻ,

trong các văn bản của họ, đã trả đũa lại bằng cách gọi ông là

“kẻ phản tặc” và “kẻ bội thề”.

Đây là một người đàn ông với nước da xanh mét. Ông rất cao

lớn: hai mét và bốn centimét. Dân Piemonte nói rằng ông “cao

và buồn như một mùa chay”. Để chứng tỏ cho cả phe này lẫn

phe kia rằng mình không còn là ông hoàng đã ký tên vào bản

Hiến pháp, ông sẽ cho xử bắn bảy người ủng hộ Mozzini ở

Alexandria vào năm 1833 và mười người nữa ở Genova, và

ông còn kết án thêm bảy chục người phải chịu án khổ sai chung

thân.

Nhưng bất chấp mọi nỗ lực của ông đã chặn đứng lịch sử, sử

Piemonte và nước Ý đều đã đổi khác. Giới trưởng giả đã trở

nên một giai cấp thực sự quan trọng, mà dù họ còn chưa hiểu

“nền tự do dân chủ” nghĩa là gì, đang cần được “quyền tự do

9.3 Page 83

▲back to top

kinh doanh” để bành trướng trong bán đảo một sự thoải mái tốt

đẹp hơn.

Trong xứ Piemonte, người ta đào các kênh mương, tát cạn các

đầm lầy, cạo trọc dãy Langhe (loạt đồi nằm dọc theo hướng

nam vùng Montferrat), người ta khuếch trương ngành trồng

dâu, trồng đay, trồng nho. Người ta quảng bá việc trồng khoai

tây, nhờ đó sẽ chấm dứt những nạn đói định kỳ khủng khiếp

mỗi khi đến mùa nắng hạn.

Rất nhanh, đã nẩy sinh các nhu cầu kéo dài thêm hệ thống

đường sá và tiến hành việc xây dựng các tuyến đường xe lửa.

Và cảm quan chính trị cũng có khuynh hướng chuyển biến một

cách khắc nghiệt.

Trong những tháng cuối năm 1832, tại Marselle, Mazzini đã

thành lập Hội “nước Ý trẻ”. Quan niệm về một nước Ý như

một “quốc gia thống nhất” lan rộng như là một sự phát huy của

một chân tính lịch sử được xác định bởi những truyền thống

văn hóa và bình dân của nó, nhất thiết phải đưa đến từ một nền

tự do và độc lập. Những người Ý đã hiểu được rằng họ có

một định mệnh chung, mà chính họ phải lãnh đạo, cùng với

(hay là thế cho) các ông vua là những người cho tới giờ này

vẫn còn coi dân chúng như là một đàn những còn người còn ấu

trĩ.

Tại Torino, năm 1832, Silvio Pellico phát hành cuốn “Những

Ngục Tù Của Tôi”, một cuốn sách nhỏ đã lay động nước Ý và

bắt nó phải tư duy theo nhiều cách khác. Nước Áo, mà cho đến

nay vẫn có vẻ là kẻ giữ gìn trật tự và sự thoải mái về mặt xã

hội, đã bị mất mặt. Trong những trang sách vừa ôn hòa vừa đầy

vẻ bất bình của nhà văn gốc người Saluces, thuộc tỉnh Cuneo

nước Ý này, kẻ đã trải qua mười năm phục dịch gian khổ như

những người tù trên các chiến thuyền hoàng gia, chính quyền

9.4 Page 84

▲back to top

Áo đã để lộ nguyên hình bộ mặt độc ác của nền độc tài chỉ biết

đàn áp và tra tấn.

9.5 Page 85

▲back to top

Chương 9

THỜI THIẾU NIÊN TẠI CHIERI

Tháng Tư năm 1821, hôm ấy là ngày thứ ba của lễ “Mùa hè

của Thánh Martinô”, Gioan Bosco cùng với một người bạn

đồng trang lứa, Gioan Fillipello, cuốc bộ đến tận Chieri. Dọc

đường, Gioan đã cởi mở tâm tình với bạn. Cậu nói về việc học

sắp tới, kể lại quãng đường mình đã sống, những gì mình đã

phấn đấu nhằm biến ước mơ thành hiện thực. Fillipello, một

thiếu niên hơi khờ khạo, ngạc nhiên hỏi cậu:

Thế ra mãi đến nay anh mới sắp sửa nhập học trường trung học

ư? Vậy mà anh đã biết quá nhiều như vậy sao? Chắc anh sẽ rất

sớm được làm linh mục.

Bạn có biết “làm linh mục” có nghĩa là gì không? Linh mục có

những trách nhiệm rất nặng nề. Sau bữa ăn trưa và bữa ăn tối,

ngài phải ngẫm nghĩ: “Mình đã ăn uống xong xuôi, còn các

bổn đạo của mình, họ đã có gì dằn bụng chưa?. Những gì ngài

có, ngài phải chia sẻ với những kẻ nghèo khó. Anh bạn

Filipello của tôi ơi, tôi sẽ không đời nào chịu nhận làm cha xứ

của họ đạo này đâu. Tôi muốn tận hiến đời mình cho các thiếu

niên kia.

Đang lúc hai cậu bé vừa đi vừa nói về đói kém và về kẻ nghèo,

thì ở Lyon, chỉ cách đó 250 cây số đường chim bay, một cuộc

bạo loạn của các công nhân ngành dệt bắt đầu diễn ra. Hàng

ngàn và hàng ngàn, họ xuống đường để phản đối lương bổng ít

ỏi và số giờ lao động vượt quá sức con người: khoảng 18 giờ

một ngày. Sau mấy ngày đấu tranh ngoài đường phố, vụ chống

đối bị kết liễu, bị dập tắt bởi các toán lính do chính quyền gửi

đến. Hơn một ngàn nạn nhân.

Năm sau, vụ bạo động ở Paris sẽ gây cho 800 người thiệt

mạng. Mùa xuân năm 1834, công nhân Lyon và Paris nhất loạt

9.6 Page 86

▲back to top

nổi dậy với những tiếng gào la: “Sống bằng lao động hoặc chết

trong đấu tranh”. Người ta đã dùng súng đại bác bắn xả vào họ.

Gioan Bosco không thể nào lại không biết gì về những chuyện

ấy. Không một tin tức nào trên các nhật báo bị kiểm duyệt gắt

gao lại không rò rỉ lan rộng khắp lãnh thổ vương quốc

Piemonte. Trong mấy tháng đầu năm ấy, Gioan thỉnh thoảng lại

nghe nói đến các “phong trào tự do”. Cuộc cách mạng có liên

quan đến các phong trào ấy, với những lời lẽ úp mở, toan tính

đưa nước Ý tới Hiến pháp và tới việc thoát khỏi sự lệ thuộc

nước Áo. Cuộc cách mạng này chẳng bao lâu sẽ được gọi là

Cuộc Phục Hưng của nền Quân chủ (Risorgimento).

Ngược lại, Gioan không có mảy may một ý niệm nào về một

cuộc cách mạng khác, sâu sắc, triệt để, đang làm biến đổi cả

miền Bắc của Châu Âu và chẳng bao lâu nữa, sẽ xâm nhập vào

nước Ý. Đó là cuộc “cách mạng công nghiệp” có liên quan mật

thiết đến vấn đề quan trọng là “vấn đề thợ thuyền”. Cậu sẽ bắt

đầu chứng kiến hậu quả thảm khốc của cuộc cách mạng ấy khi

cậu đặt chân đến kinh thành Torino, mười năm sau.

Một cây cột giữa bọn trẻ nhỏ

“Tôi đã ở trọ”, Gioan Bosco viết, tại nhà bà Lucia Matta, một

góa phụ ở vậy nuôi một cậu con trai. Bà đã cố tình đến sống

với con ở Chieri nhằm canh chừng và chăm sóc nó.

Ít lâu sau, mẹ Margarita đến Chieri trên chiếc xe bò của một

người bạn, có chở theo hai bao ngũ cốc. Bà đến gặp con trai

mình tại nhà bà Matta.

Đây là con trai tôi, bà thưa với bà chủ, còn đây là chút ít gọi là

để trả tiền ở trọ của cháu nó. Tôi đã cố đóng góp phần mình,

con trai tôi sẽ lo phần đóng góp của nó. Tôi hy vọng bà sẽ

không phải phiền lòng vì nó.

9.7 Page 87

▲back to top

“Nhân vật đầu tiên mà tôi quen biết đó là Don Placide

Valimberti, và tôi đã giữ được một kỷ niệm rất đẹp về ngài.

Ngài đã cho tôi những lời khuyên tốt, đã dẫn tôi đến gặp thầy

giám học, đã giới thiệu tôi với các giáo viên. Vì cho tới lúc ấy

môn nào tôi cũng chỉ học sơ sơ được một ít nên chẳng đâu vào

đâu cả. Người ta đã chọn giải pháp là xếp cho tôi vào học lớp

Giáo viên, cha Valérien Valimberti, đã chứng tỏ một lòng nhân

ái bao la đối với tôi. Tuổi đời của tôi (16 tuổi) và tầm vóc của

tôi tạo cho tôi dáng vóc của một cây sào giữa các bạn học cùng

lớp với tôi. Nóng lòng muốn lôi tôi ra khỏi tình cảnh dở khóc

dở cười ấy, sau hai tháng học lớp 7, tôi đã được đặt cách chiếu

cố cho dự kỳ thi chuyển lên lớp 8 và tôi đã may mắn được

chấm đậu.

Tôi rất sẵn lòng gia nhập lớp mới của mình; giáo viên là Don

Valimberti kính yêu. Sau hai tháng, nhờ nhiều phen là người

đứng đầu lớp, tôi là được đặc cách dự một kỳ thi khác và đã

được nhận vào lớp 9.

Giáo viên là Vincent Cima, một người rất khắt khe đối với vấn

đề kỷ luật. Khi thấy lù lù bước vào lớp mình giữa năm học một

đứa học trò vừa cao lớn vừa mạnh khỏe không kém gì mình,

thầy đã nói đùa ngay giữa giờ đứng lớp: “Tên này đúng là một

con chuột chũi khổng lồ hoặc một chàng trai rất dồi dào phong

độ”.

Hơi bực mình vì câu nói xỏ xiên ấy, tôi đáp: “Tàng tàng nửa nọ

nửa kia vậy thôi. Em là một đứa bé xấu số hết lòng ao ước làm

tốt bổn phận của mình và đạt tiến bộ trong việc học”.

Những lời này làm đẹp ý thầy nên, với một nhã ý, thầy liền nói

thêm: “Nếu em chịu chơi mức ấy thì em đã gặp được sư phụ

cao thủ rồi đó. Thầy sẽ không để em thất nghiệp đâu. Hãy tin

9.8 Page 88

▲back to top

tưởng. Nếu em gặp điều gì phiền hà, hãy lập tức cho thầy biết

và thầy sẽ giúp đỡ em”. “Em xin hết lòng đa tạ thầy”.

Bỗng đâu xảy ra một sự kiện nhỏ…

Chieri là một thành phố nhỏ cách Torino khoảng mười cây số.

Nó trải dài từ chân đồi Torino, nằm ở phía đối nghịch với phía

có kinh đô của xứ Piemonte. Khi Gioan tới đây, thành phố đếm

được 9.000 dân. Đây là một đô thị của các nhà tu hành, các tay

thợ dệt và các học sinh.

Nhiều tu viện là nơi thường trú của các tu sĩ cả nam lẫn nữ,

thuộc nhiều dòng tu khác nhau: Đa minh, Philipphê (do Thánh

Philiphê Nêri sáng lập), Dòng Tên, dòng Phanxicô, dòng

Clarisse… rất đông đảo thợ dệt hành nghề kéo sợi bông vải và

tơ tằm tại ba chục cơ sở sản xuất lớn nhỏ.

Học sinh đến đây từ mọi miền của miền Montferrat và của xứ

d’Asti. Họ kéo lê một kiếp sống rất cơ cực. Các khóa học được

giảm phân nửa số học phí nhưng học bổng thời ấy vẫn chưa có.

Để trả tiền trọ, rất nhiều học sinh phải tự chuốc vào thân những

hy sinh lớn. Công việc làm ngoài các giờ học được lùng kiếm

rất dữ: làm thợ chép bản thảo nửa buổi, làm việc nhà, ăn lương

giờ phục vụ các gia đình giàu, các lớp ôn tập, tắm ngựa và rửa

xe cộ đủ loại… để tiết kiệm, họ không dám đốt củi lửa trong

những ngày mùa đông tháng giá; đang lúc ngồi học, họ phủ

mền bít bùng, hai chân xỏ trong giầy gỗ.

Gioan đã sống giữa các học sinh nghèo, cũng chịu chung cảnh

nghèo khó như họ. Lâu lâu mẹ Margarita lại từ Sussambrino tới

để hỏi thăm tin tức nơi bà Lucia Matta. Bà góa tốt bụng thông

báo toàn là những tin lành, cậu rất đạo đức và chăm học. Cậu

còn tích cực giúp con trai của bà, tuy lớn hơn cậu mấy tuổi

nhưng lại không thích thú gì chuyện học hành. Gioan đã trở

nên bạn thân của anh ta và thậm chí đã dụ được anh ta đến nhà

9.9 Page 89

▲back to top

thờ để tạ lỗi với Chúa về thói biếng nhác việc đạo đức của anh

ta.

Gioan tìm mọi cách để tham gia thanh toán tiền trọ của chính

mình. Cậu đã kiếm được một khoản thu nhập mấy xu nhờ phụ

việc trong xưởng thợ của một bác phó mộc thân quen cậu đã

học được cách sử dụng bào, đục và bàn chà.

“Tôi học lớp 8 vừa được ba tháng, bỗng đâu xảy ra một biến cố

nhỏ khiến thiên hạ xầm xì bàn tán về tôi. Hôm ấy, giáo viên La

văn giảng về đời sống Angesilas của sử gia Cornélius Nepos.

Xui xẻo làm sao tôi lại không đem theo cuốn sách giáo khoa có

in bài văn ấy. Để che mặt giáo viên, tôi đã mở cuốn văn phạm

và đặt ngay trước mặt mình. Nhưng tôi đâu có qua mặt nổi mấy

người bạn ngồi kế bên. Một tên trong bọn bắt đầu hích cùi chỏ

báo cho người bên cạnh, một tên khác không sao nhịn được đã

cười phá lên.

“Có chuyện gì vậy?” giáo viên Cima cất tiếng hỏi. Khi nhận

thấy là hầu hết bạn bè đều nhìn về phía tôi, ông liền ra lệnh cho

tôi nhắc lại những lời giảng của ông, đồng thời đọc nguyên văn

bài trích giảng bằng La văn của Cornélius Nepos. Tôi lật đật

đứng lên, tay cầm cuốn văn phạm, tuy vậy tôi cũng đã thành

công trong việc lặp lại theo trí nhớ cả bài trích giảng bằng La

văn lẫn những lời giảng giải của giáo viên. Bạn bè tôi, ngạc

nhiên lẫn thán phục, tất cả đều vỗ tay hoan hô vang dội.

Tức uất người lên, giáo sư lớn tiếng la, vì đây là lần đầu tiên

xảy ra tình trạng mất trật tự như vậy trong giờ ông đứng lớp.

Ông vung tay tính tát tôi một cái, cũng may mà tôi đã né kịp.

Rồi, đè tay lên cuốn văn phạm của tôi, ông bắt các học sinh vây

quanh tôi phải kể lại nguyên văn “của tình trạng mất trật tự

này”.

“Bosco không có bài văn của sử gia Cornélius. Anh ấy chỉ

mang theo cuốn văn phạm. Tuy vậy anh ấy cũng đã đọc lưu

9.10 Page 90

▲back to top

loát và cắt nghĩa trôi chảy như thể anh ấy đang cầm chính bản

văn của Cornelius vậy”.

Giáo sư nhìn kỹ cuốn sách mà mình đang đặt tay trên đó và đề

nghị tôi đọc thêm hai câu trong bản văn của Cornelius. Sau đó,

ông kết luận: “Thầy tha cho em vì trí nhớ kỳ diệu của em. Số

em hên lắm đó. Hãy ra sức sử dụng tốt năng khiếu trời cho ấy”.

Trí nhớ kỳ diệu của mình, Gioan đã từng chứng tỏ với Don

Calosso, nhưng ở đây, tại Chieri, đã bắt đầu xảy ra những sự

kiện dị thường. Một đêm kia, cậu mơ thấy mình đang làm bài

tập trong một tiết học La văn. Ngay khi thức giấc, cậu liền chép

lại từ đầu đến cuối bản văn mà cậu còn nhớ rất rõ và dịch ngay

ra tiếng Ý với sự tiếp tay của một linh mục thân quen với mình.

Đến giờ học, giáo sư ra ngay tróc bài tập ấy và Gioan đã

làm xong bài phiên dịch trong một thời gian kỷ lục.

Chuyện này còn xảy ra thêm một lần nữa, nhưng dưới một

dạng còn ly kỳ hơn nhiều. Gioan nộp bài làm của mình rất

sớm, quá sớm. Giáo sư đọc bài, nhìn bản nháp và chưng hửng

như vừa “từ trên trời rơi xuống”: trên trang giấy vo nhăn nhúm

có ghi cả phần bài tập mà ông đã tính ra cho học sinh nhưng

vào phút chót chính ông đã tự ý cắt xén bớt vì thấy bài tập đã

quá dài.

Em lấy đâu ra bài làm này đây?

Em đã bắt gặp nó trong lúc ngủ mơ.

Một giấc mơ: biến cố chẳng lấy gì làm quan trọng trong cuộc

sống của mọi người, nhưng trong cuộc sống của Gioan Bosco,

“giấc mơ” đã từng tỏ ra rất là “nặng ký”. Và năm tháng càng

qua đi, thì vấn đề này sẽ càng tăng thêm tầm quan trọng của nó

trong cuộc sống của Gioan. Đây là một trong những điều đã và

sẽ còn khiến chúng ta ngẩn ngơ, thắc mắc. Ai đã từng, trong

khuôn viên của Valdocco, nghe Gioan Bosco nhỏ nhẹ thì thầm:

10 Pages 91-100

▲back to top

10.1 Page 91

▲back to top

“Cha đã mơ một giấc mơ”, kẻ ấy liền vểnh tai chăm chú theo

dõi. Trong mơ, vị linh mục lạ đời này đọc thấy những tội lỗi

của các trẻ em, thấy trước giờ tạ thế của vua chúa, quan quyền,

“đoán biết” sự nghiệp vẻ vang của một chú bé thò lò mũi xanh

đang chơi ky với bạn bè.

Hội Vui

“Suốt bốn năm học đầu tiên, Gioan Bosco viết, tôi đã phải tự

xoay xở để học cách ứng xử với bạn bè của mình”.

Đã có những đứa bạn xấu, bất chấp tính khắt khe về nếp sống

Kitô giáo do nhà trường đề ra (mỗi học sinh đều phải nộp một

“biên nhận” chứng thực có xưng tội hàng tháng). “Một tên

trong bọn chúng vẻ tỏ ra trơ trẽn đến mức hắn dám xúi tôi ăn

cắp một món đồ đắt tiền của bà chủ”.

Buổi đầu, Gioan đã thật sự xa lánh những phần tử bất hảo ấy để

khỏi phải chịu số phận của chú chuột nằm trong móng vuốt của

gã mèo quái ác. Nhưng rồi sự tăng nhanh các thành quả học tập

của cậu đã sớm tạo điều kiện cho cậu có thêm với họ một dạng

quan hệ khác. Sao lại không lợi dụng ngay điều ấy để mưu cầu

lợi ích cho họ?

“Những người bạn trước đây đã tính xui tôi gây rối đều là

những học sinh biếng nhác trong việc học hơn cả, đến nỗi họ

đã bắt đầu chạy đến nhờ vả tôi làm giùm các bài tập thầy giáo

ra cho cả lớp làm” .

Cậu đã giúp họ, thậm chí quá lố bởi lẽ cậu đã chuyển qua gầm

bàn những bài dịch toàn bộ từ đầu đến cuối (trong kỳ thi, cậu

đã có lần bị bắt quả tang đang tuồn bài như vậy, và đã chỉ thoát

nạn nhờ một giáo sư có cảm tình riêng với cậu, đã chỉ phạt cậu

phải làm một bài dịch La văn để đền tội).

“Nhờ biện pháp ấy, tôi đã tranh thủ được thiện cảm và tình hữu

nghị của bạn bè. Họ đã bắt đầu đến gặp tôi trong các giờ ra

10.2 Page 92

▲back to top

chơi để nhờ chỉ bảo giùm các bài tập làm, rồi để nghe tôi kể

chuyện và rút cuộc, chẳng cần có lý do gì họ cũng vẫn đến như

thường”.

Bên nhau, ai nấy đều cảm thấy hả hê, thoải mái. Họ họp nhau

thành một nhóm bạn. Gioan đặt tên cho nhóm là “Hội vui

sống”. Nội qui, do chính cậu đề ra hết sức đơn giản:

Một, không làm một hành động, nói một lời lẽ nào khả dĩ khiến

người Kitô hữu phải hổ thẹn.

Hai, hoàn thành tốt mọi bổn phận do nhà trường và đạo giáo

đặt ra.

Ba, luôn “dzui dzẻ” trẻ trung.

Niềm vui, đối với Gioan Bosco, sẽ mãi mãi là một ý niệm cố

định. Đaminh Saviô, cậu học sinh ưu ái của ngài, thậm chí đã

đi tới chỗ phát biểu: “Chúng tôi thâu tóm sự thánh thiện vào

việc luôn luôn vui vẻ. Chúng tôi ra sức phấn đấu tránh xa tội

lỗi, vì tội cướp đi niềm vui của tâm hồn chúng ta”. Đối với

Gioan Bosco, niềm vui chính là sự mãn nguyện sâu sắc nảy

sinh từ việc biết rõ mình đang ở trong tay Chúa, tức đang được

an toàn. Đây là cách định nghĩa đơn giản về một báu vật vô

giá: “Đức Cậy Kitô giáo”.

“Năm 1832, giữa đám bạn bè, tôi đã trở nên như vị chỉ huy của

một đạo quân nhỏ”. Họ chơi đánh đáo, đi cà kheo, chạy, nhảy:

đều mệt nhoài, Gioan bắt đều biểu diễn những màn ảo thuật

trên một cái bàn nhỏ đặt giữa đám cỏ hoang.

“Từ trong một cái chén nhỏ, tôi làm xuất hiện hàng trăm cục

tròn đầy màu sắc và hóa phép cho hàng chục trái trứng xuất

hiện từ một cái bình rỗng không. Tôi móc ra từ mũi các khán

giả những trái banh nhỏ, tôi đoán ngay chóc số tiền mà họ đút

sâu trong túi quần áo của họ, và tôi chỉ cần đặt một ngón tay

10.3 Page 93

▲back to top

lên một đồng bạc bất cứ bằng loại kim khí nào cũng đủ để biến

nó nát vụn thành cát bụi ngay tức khắc.

Cũng như ở Becchi ngày nào, toàn bộ niềm vui ấy đều kết thúc

bằng những lời kinh nguyện.

“Mỗi ngày lễ trọng, chúng tôi đều kéo nhau đến nhà thờ Thánh

Antôn, nơi các cha dòng Tên có dạy một khóa giáo lý tuyệt hay

bằng cách viện dẫn những thí dụ mà cho đến ngày nay tôi vẫn

còn nhớ mãi”.

Bốn màn tỷ thí với tên mãi võ

Tuy vậy, một ngày Chúa nhật nọ, số thính giả có mặt bên trong

nhà thờ Thánh Antôn đã thưa hẳn đi. Một tên mãi võ chiều

hôm ấy đã đến trình diễn những màn nhào lộn đẹp mắt và còn

lên tiếng công khai thách đấu hai môn chạy đua và nhảy xa với

những thanh niên nào nhanh nhẹn nhất trong toàn thành.

Bực bội vì bị bạn bè bỏ lại một mình, Gioan cũng tò mò đi coi

thử. Tên mãi võ quả là một vận động viên điền kinh chính hiệu.

Hắn chạy và nhảy mạnh như một cỗ máy và biết có ý định sẽ

lưu lại Chieri một thời gian. Gioan tập hợp mấy người bạn thân

nhất của mình.

“Nếu hắn tiếp tục tiến hành các buổi trình diễn mỗi chiều Chúa

nhật, thì Hội của chúng ta có nguy cơ sẽ bị giải thể mất. Dứt

khoát phải có ai đó trong số những người đứng ra tỷ thí với

hắn, phải hạ bệ được hắn. Sau đó ta sẽ ra điều kiện cho hắn.

Nhưng, ai mà hạ nổi hắn chứ?

Chúng ta có thể kiếm ra một người nào đó. Nào có phải chuyện

lấp biển vá trời gì đâu! Chẳng hạn về vụ chạy đua, tôi không

tin là mình dở hơn hắn.

Gioan hồi ấy đã mười bảy và cảm thấy mình rất dồi dào, nhưng

Gioan Bosco đã lập tức ghi thêm, trong thiên hồi ký của mình:

10.4 Page 94

▲back to top

“Nhưng tôi đã không lường trước được các hậu quả của lời

mình nói. Một người bạn lẻo mép đã đi kể lại cho tên mãi võ,

và thế là tôi bỗng nhiên bị “dính chấu” vào một cuộc tỉ thí lạ

đời: một học sinh đấu với một vận động viên điền kinh chuyên

nghiệp.

Địa điểm được chọn làm nơi diễn ra cuộc tỷ thí là cửa ngõ ấn

vào kinh thành Torino. Vấn đề là phải xả hết tốc lực chạy

xuyên suốt kinh thành. Tiền đặt cược là 20 lires. Gioan không

có tiền, nhưng các hội viên đã quyên góp để đóng thay cho “đại

ca”. “Rất đông người dự khán cuộc tỷ thí”. Gioan Bosco nhớ rõ

như vậy.

Lúc xuất phát, tên mãi võ dẫn trước cả chục mét. Đây là một

tay cua-rơ nước rút chạy đường trường, trong khi Gioan thật ra

chỉ là một cua-rơ ở cự ly trung bình. “Rất nhanh, tôi đã rút

ngắn khoảng cách và rồi tôi đã bỏ hắn rớt lại xa lắc phía sau,

khiến hắn nản lòng bỏ cuộc giữa chừng và nhường phần thắng

lại cho tôi”.

Cuộc thách đấu đã kết thúc, nhưng tên mãi võ đòi phục thù để

rửa nhục. Chấp nhận cho hắn phục thù chính là một vấn đề

danh dự. Từ chối, trái lại, sẽ bị chê là ăn non, là “chó ngáp phải

ruồi”, là hèn. “Ta thách mi nhảy thi, hắn nói với tôi, nhưng ta

muốn đánh cá 40 lires”. “Ok”.

Chính hắn chọn địa điểm: phải nhảy qua một con lạch mà bờ

lạch nằm ngay dưới chân một vách tường nhỏ. Tên mãi võ bay

vút lên và hai chân đáp xuống ngay bao lơn cầu. “Chẳng có

cách nào nhảy xa hơn được, Gioan Bosco giải thích. Mình chỉ

có thể thua chứ không thể nhảy xa hơn hắn. Tuy vậy, tôi đã cố

tìm một diệu kế. Tôi cũng nhảy đúng bài bản như tên mãi võ

nhưng, chống tay lên bờ tường, tôi lại tung người bật thêm một

cú nữa. Nói ngắn gọn, chẳng khác gì một cú “nhảy sào” tầm

thường. Cậu đã thắng cuộc.

10.5 Page 95

▲back to top

Tên mãi võ tức sùi bọt mép, vừa vì số nhiều lires bị thua, vừa

vì bị thiên hạ bắt đầu cất tiếng chê cười hắn. “Ta thách mi một

màn tỷ thí nữa. Mi muốn lựa trò kỹ xảo nào tùy thích”. “Đồng

ý”. Tôi lật chiếc đũa mà trên đầu đũa có úp một cái nón và tôi

đặt đũa đứng thẳng giữa lòng bàn tay của mình. Tôi điều khiển

cho đũa nhảy lên đầu ngón tay út, qua đầu ngón áp út, đến đầu

ngón giữa, đầu ngón trỏ, đầu ngón cái; rồi nhảy lên mu bàn tay,

nhảy qua cùi chỏ, nhảy lên vai, lên cằm, lên miệng, lên mũi,

lên trán. Rồi quay gót trở lui đúng theo đường cũ, chiếc đũa

ngoan ngoãn quay về đứng yên giữa lòng bàn tay tôi, y hệt như

lúc mới xuất phát.

“Phen này, đừng hòng ta thua mi!”, hắn cam đoan với tôi. Hắn

dùng ngay cây đũa của tôi và đã vận hành nó với một kỹ xảo

tuyệt vời, cho tới lúc cây đũa đáp xuống trên môi hắn. Nhưng

vì chóp mũi hắn quá nhọn nên cây đũa đã bị tuột dốc, khiến

hắn phải đưa tay ra hứng cho nó khỏi rơi xuống đất.

Lần này Gioan cảm thương cho tên mãi võ vì, xét cho cùng,

hắn quả là một đối thủ xứng đáng. Kẻ xấu số thấy những đồng

lires của mình sắp “chuyển hộ khẩu” qua túi người khác. Xót

của, hắn gào lên: “Ta còn 100 lires và ta sẽ dồn hết vào cuộc

thi trèo cao. Ai đặt chân gần sát ngọn cây kia hơn cả (hắn đưa

tay chỉ một cây du mọc trên đường) sẽ ẵm gọn số tiền cược”.

Chúng tôi nhận lời thách đấu, và thật tình chúng tôi sẽ rất hài

lòng nếu hắn giành được thắng lợi phen này, vì chúng tôi

không muốn hắn bị “cháy túi”.

Hắn là người leo trước. Hắn trèo và đặt chân cao tới mức chỉ

cần leo cao thêm một gang tay nữa là ngọn cây sẽ gãy gập và

hắn sẽ té nhào xuống trong một tai nạn khủng khiếp. Mọi

người có mặt đều công nhận là không có cách nào trèo cao hơn

nữa. Đến phiên tôi, tôi đã lên tới hầu như đúng tại điểm mà hắn

đã đặt chân, nhưng tôi đã nắm lấy cành cây, lấy thăng bằng rồi

10.6 Page 96

▲back to top

tung người lên trồng cây chuối, nhớ vậy hai chân tôi đã vượt

cao hơn chỗ hắn đã đặt chân ít nhất là một thước”.

Bên dưới, những tràng pháo tay nổ vang như sấm rền. Các hội

viên của tôi ai nấy đều mừng quýnh cả lên, ôm lấy nhau và

nhảy múa loạn xạ. Kẻ bất hạnh mặt buồn thiu như chỉ chực

khóc. Chúng tôi liền hoàn trả toàn bộ số tiền của hắn lại cho

hắn, với điều kiện hắn phải đãi chúng tôi một bữa tại quán ăn

Muretto, tiếng Ý có nghĩa là vách tường nhỏ.

Gioan Bosco ghi lại trên cuốn Hồi ký của mình số đồng lire họ

đã hùn nhau trả cho bữa ăn tập thể: 25 lires, số đồng lire mà tên

nọ đã được nhét trở lại trong hầu bao của hắn: 215 lires. Ngài

cũng ghi lại những lời mà vận động viên điền kinh nói với

người hầu bàn, sau khi đã hứa sẽ dời địa điểm mãi võ đến một

nơi khác: “Khi trả lại tôi số tiền này, các chú bị sạc nghiệp. Tôi

rất cám ơn các chú. Tôi sẽ rất thích thú mỗi khi nhớ đến các

chú và xin thề độc là sẽ không bao giờ còn dám cá độ với các

học sinh nữa”.

Lần đầu đến Torino

Vượt qua cuộc thách đấu trên, Hội vui sống đã ngày càng thêm

vững mạnh và tự hào với tư thế kẻ chiến thắng của mình. Kỳ

nghỉ hè, toàn thể hội viên đều lên đường kéo nhau đến vùng đồi

núi Superga: hái nấm, hát ca, ngoạn cảnh và còn tạt ngang

Torino để chiêm ngắm “con ngựa bằng cẩm thạch” trên cầu

thang của hoàng cung, cả đi lẫn về gần ba chục cây số cuốc bộ.

Họ quay về, bụng đói như cào, dù có chứa đầy ắp những kỳ

quan của chốn đế đô để tường thuật lại cho những người bạn

kém can đảm hơn mình.

Chính trong quá trình các chuyến tham quan trên mà Gioan

Bosco đã thấy Torino lần đầu trong đời mình. Kinh thành đã

được mở rộng. Dân số tăng vọt theo một nhịp độ dễ gây ấn

tượng: trong vòng một năm. Dân số đã tăng 1/3. Giá nhà đất và

10.7 Page 97

▲back to top

giá thuê mướn bất động sản leo thang với tốc độ chóng mặt.

Tình trạng thiếu bệnh viện, thiếu nơi cư trú cho các cựu chiến

binh, thiếu gia đình và trường học cho trẻ em càng ngày càng

thêm bi đát.

Carlo Alberto đang lên kế hoạch phát động một cách cụ thể

ngành bình dân học vụ, nhưng vị thủ tướng của ông, ngài

Solaro Della Margarita (một người Công giáo cực kỳ bảo thủ)

lại không nhất trí với ông: việc giảng dạy phải được giao cho

các linh mục, bằng không nó sẽ biến thành con dao hai lưỡi hết

sức nguy hiểm cho chính quyền.

Mùa xuân, đang khi Gioan Bosco và bạn bè rảo qua khắp các

trường trung cấp ở Torino thì một linh mục, công tác tại tòa

Tổng Giám mục, Don Cottlolengo đến lập cư ở vùng ven đô

với 35 bệnh nhân mà không một nhà thương nào chịu cho nhập

viện. Hôm ấy là ngày 21-4-1832. Tại khu vực Valdoco, cha đã

thuê được một căn nhà sập sệ trước kia đã được dùng làm quán

nhậu và cha đã tới đó cùng với một chú lừa, một cỗ xe thổ mộ

và hai Dì Phước. Cha đã treo trên cửa nhà một tấm biển ghi

mấy chữ: “Ngôi nhà nhỏ của Chúa quan phòng”. Việc này sẽ

trở thành phép lạ tại kinh thành Torino. Cha sẽ thành công

trong việc cho tá túc trên mười ngàn bệnh nhân vô phương cứu

chữa, đã bị mọi người ở mọi nơi hắt hủi, xua đuổi.

Tháng sáu, Gioan Bosco lần đầu tiên được nghe đến cái tên

Vincent Gioberti. Đây là một linh mục trẻ của Torino, giáo sư

triết tại trường đại học. Cha đã bị tống giam vì thuộc một tổ

chức bí mật chủ trương chống lại chế độ quân chủ. Cha bị kết

án khổ sai và đã bị áp tải tới vùng biên giới Ý-Pháp. Mười năm

sau, cha sẽ cho phát hành tại Bruxelles (Bỉ) một cuốn sách nổi

tiếng: chủ quyền của dân tộc Ý. Mười tám năm sau, cha sẽ trở

thành thủ tướng của Carlo Alberto.

10.8 Page 98

▲back to top

Tại hoàng cung, nơi các hội viên Vui sống đến để sờ tận tay

con ngựa bằng cẩm thạch, nhà vua đang đắn đo cân nhắc

những cải tổ đầu tiên, với tốc độ rùa bò, giữa những nỗi sợ hãi

và những cơn áy náy. Việc cải tổ đầu tiên đã được nhà vua

duyệt ký trong năm 1832 ấy là: việc tra tấn, tàn tích của những

thời đại mọi rợ cổ lổ, đã được bãi bỏ.

10.9 Page 99

▲back to top

Chương 10

MÙA CỦA NHỮNG TÌNH BẠN CAO ĐẸP

Mùa thu 1832, Gioan Bosco bắt đầu học “khóa 3 văn phạm”.

Suốt hai năm sau đó, chàng đã học xong hệ chính qui các khóa

được gọi là “nhân bản”(1833-1834) và “hùng biện”(1834-

1835).

Chàng tiếp tục chứng tỏ mình là một học sinh xuất sắc, với trí

nhớ phi thường và cực kỳ say mê sách vở. Vào thời điểm ấy,

Gioan Bosco kể lại với một thoáng tiếc nuối, tôi không thấy có

gì khác biệt giữa đọc và học cả. Tôi có thể dễ dàng lập lại nội

dung một cuốn sách mà mình đã học. Sự chăm chú trong giờ

học cũng đủ để tôi nhớ được phần cốt lõi của bài giảng. Hơn

nữa, như đã được mẹ tập cho thói ngủ rất ít, tôi có thể dành 2/3

đêm dài để đọc sách, dưới ánh sáng tù mù của ngọn đèn dầu

leo lét. Một chủ hiệu sách, tên là Elie, cho tôi thuê các sách

giáo khoa Ý, với giá 1 xu/cuốn. Hầu như ngày nào tôi cũng đọc

xong một cuốn.

Gioan đã mười tám tuổi, tuổi của những tình bạn sâu sắc.

Trong khi vẫn tiếp tục là “xếp sòng một đạo quân nhỏ”, chàng

còn qui tụ quanh mình một câu lạc bộ hạn chế gồm toàn những

người bạn thâm giao.

Hai cái tát dành cho Lu-y Comollo

Chàng đã có dịp biết thế nào là một cuộc ẩu đả trong lớp. Thời

ấy, các giáo sư cũng đã không biết giữ đúng giờ giấc, và những

phút đầu tiên của tiết học thường biến thành một cảnh ồn ào

như vỡ chợ. Trò chơi nhảy cù đạt rất nhiều thành tựu.

“Những kẻ ít ham học tập hợp cả, Gioan Bosco ghi nhận với vẻ

móc mỉa, lại là những nhà vô địch nổi danh nhất lớp. Một

10.10 Page 100

▲back to top

chàng trai mới nhập học ít lâu - anh ta có vẻ như mời được

mười lăm xuân xanh - thản nhiên đến chỗ ngồi của mình và mở

sách ra đọc, bất chấp cảnh huyên náo chung quanh.

“Một hôm, một tên vô liêm sỉ tiến về phía anh ta, nắm lấy tay

anh ta mà lôi:

- Cả cậu nữa, hãy đến với bọn tớ đi.

- Tôi đâu có biết chơi trò ấy.

- Không biết thì tập, mấy hồi. Đừng buộc tao phải đá đít mày

mấy cái rồi mày mới chịu nghe lời!

- Bạn muốn đánh tôi thì cứ việc, nhưng tôi không nhúc nhích

đâu.

Thằng mất dạy tặng anh ta hai cú tát nảy lửa và chát chúa rền

vang cả lớp học. Trước cảnh ấy, tôi thấy máu nóng sục sôi

trong huyết quản. Tôi chỉ mong kẻ bị xúc phạm trả đũa theo

đúng luật giang hồ, nhất nữa vì anh ta mạnh hơn đối phương

thấy rõ. Vậy mà, chẳng có gì cả. Bộ mặt đỏ bừng và rát rúa,

anh ta bảo tên nọ:

“Bạn hài lòng rồi chứ? Vậy thì hãy để tôi yên thân, tôi tha cho

bạn đó”.

Gioan bàng hoàng như vừa bị sét đánh ngang tai. Thế này quả

đúng là một hành động “anh hùng”. Ngài hỏi thăm tên của anh

“lính mới tò te” ấy: Lu-y Comollo. “Kể từ giây phút ấy, tôi lúc

nào cũng coi anh ta là bạn thân nhất của mình, và tôi có thể nói

rằng chính nhờ anh ta mà tôi đã biết thế nào là “sống đạo giữa

đời”.

Chàng đã khám phá ra dưới vẻ mảnh mai bên ngoài của anh ta

là cả một kho báu tinh thần vô cùng phong phú, nên đã tự động

đứng ra làm người bảo vệ anh ta, chống lại những học trò lỗ

mãng và hung bọ.

11 Pages 101-110

▲back to top

11.1 Page 101

▲back to top

Cây gậy sống

Hôm ấy, như thường lệ, giáo sư lại đến lớp trễ và cảnh huyên

náo thường lệ lại bùng lên. “Một số đứa tính đánh Comollo và

một bạn học tốt khác. Tôi lớn tiếng truyền cho chúng để hai

bạn ấy yên, nhưng chúng không thèm nghe. Những lời thóa mạ

bắt đầu tuôn ra, thế là:

“Đứa nào còn nói tục, chửi thề nữa sẽ biết tay ta!”.

Tên lớn xác nhất và cũng là kẻ ăn nói lỗ mãng nhất liền đứng

che chắn trước mặt tôi trong khi hai cái tát giòn giã giáng ngay

mặt Comollo. Điên tiết, nhưng vì không thể vơ được gậy hay

ghế gì cả, tôi liền nắm lấy vai một tên trong bọn khốn ấy, sử

dụng nó như một “cây gậy sống”, tôi luôn tay quất túi bụi vào

đám đông các đối thủ trước mặt mình.

Đúng lúc ấy, giáo sư bước vào và thấy nào tay nào chân cứ

thay nhau xoay vù vù trong một cảnh hỗn loạn của cõi âm ty

địa ngục, ông liền bắt đầu vừa gào la vừa vung tay ban phát

những cú tát phải, tát trái loạn xạ.

Khi giông bão đã có phần lắng dịu, ông liền bắt chúng tôi kể lại

hết đầu đuôi ngọn nguồn vụ gây rối và, “trăm nghe không bằng

một thấy”, vì không sao tin nổi, ông đã yêu cầu chúng tôi

“dựng lại hiện trường” vụ việc cho ông tận mắt chứng kiến. Tôi

cười phá lên, các bạn khác cũng bật cười vang, khiến giáo sư

ngẩn ngơ đến nỗi quên cả trừng phạt chúng tôi.

“Bạn thân mến, Comollo bảo tôi ngay khi hai chúng tôi có thể

nói chuyện riêng với nhau, sức mạnh của bạn làm tôi thấy sôï

quá. Chúa đâu có ban cho bạn sức mạnh ấy để bạn tàn sát bạn

bè. Ngài muốn chúng ta tha thứ và mưu ích cho những kẻ xử tệ

với chúng ta mà”.

Gioan nghe lời, rồi nối gót Comollo, bước vào tòa giải tội. Câu

phúc âm: “Ai tát con má bên này, hãy chìa luôn maù bên kia

11.2 Page 102

▲back to top

cho họ”. Không phải là một lệnh truyền mà chàng sẽ dễ dàng

tiếp thu. Chàng sẽ ép mình tuân thủ với tất cả sức mạnh của ý

chí, nhưng câu ấy chẳng bao giờ thích hợp với cá tính của

chàng. Hẳn là chàng sẽ rất thường lặp lại cho chính mình,

những lời lẽ trong giấc mơ năm nào: “Không phải nhờ những

cú đấm đá mà con sẽ thu phục được bạn bè đâu, mà chính là

nhờ đức ái”.

Hầu bàn

Cuối năm học 1832-1833, con trai bà Lucia Matta đã kết thúc

việc ăn học. Gioan đành phải đi tìm một chỗ khác để ở trọ. Một

người bạn thân của gia đình chàng, ông Gioan Pianta, có mở

một quán cà phê ở Chieri, đã đề nghị với chàng một chân hầu

bàn. Chàng sẽ phải lau chùi nhà cửa mỗi sáng trước khi lên

đường đến trường và chiều tối thì phải trực tại quầy hoặc trong

phòng bi da. Đổi lại, ông Pianta cho chàng mỗi ngày hai bữa

xúp, cộng thêm chỗ ở.

Gioan chấp thuận bởi chàng không kiếm được chỗ nào khá

hơn. Những ngày dài lao động, những đêm khuya bên bàn bi

da, để ghi lại điểm lên một bảng đá.

Năm 1888 (tức gần năm chục năm sau), ông Pianta vẫn còn

nhớ: “Không thể nào kiếm được một người hầu bàn giỏi hơn

Gioan Bosco. Sáng nào anh ta cũng đến giúp lễ tại nhà thờ

Thánh Antôn. Trong nhà tôi có bà mẹ già đau yếu, đức ái mà

anh ta chứng tỏ với bà ấy thật đáng khâm phục”.

Cách đối xử mà ông chủ “cá mập” này áp đặt lên người đầy tớ

mười tám tuổi của mình thì, ngược lại, chẳng đáng khâm phục

tí nào: Gioan đã phải chuẩn bị cà phê, sô-cô-la, bánh ngọt và

kem, vậy mà ông chủ chỉ thí cho chàng độc nhaát một món

súp. Chính mẹ Margarita là người luôn luôn phải đem bánh mì

từ xóm Becchi tới và bổ sung cho lương thực hằng ngày của

con trai mình. Chỗ ở mà ông ta cung cấp cho chàng chỉ là một

11.3 Page 103

▲back to top

“cái hang nhỏ xíu” dưới gầm một lò nướng bánh, với một cầu

thang hẹp dẫn xuống đó. Khi chàng ngả lưng trên giường, đôi

chân chàng thò hẳn ra ngoài cả nệm rơm lẫn cửa ra vào của cái

“hang chuột”.

Jacques Lévi, gọi là bạn Giona

Tại trường mà Gioan theo học còn có cả một số trẻ em Do Thái

cũng đến học. Chiếu theo các pháp lệnh do Charles-Felix ban

hành, dân Do Thái sống tại các thành phố đều phải cư trú trong

một khu phố cách ly với khu phố của người Công giáo: gọi là

Khu Tập Trung Do thái. Họ được “dung dưỡng”, nghĩa là được

coi như những công dân hạng nhì. Trẻ con, hàng tuần, đều phải

chịu một mối hận lớn: niềm tin của chúng nghiêm cấm mọi

hình thức lao động vào ngày thứ bảy hàng tuaàn, tức ngày

Sabbat, tất cả mọi việc, kể cả việc làm các bài tập do nhà

trường ra cho học sinh các lớp; chúng phải lựa chọn: hành

động trái với lương tâm hoặc cam chịu điểm xấu và bị chúng

bạn chê cười.

Gioan thường “ra tay nghĩa hiệp” giúp đỡ chúng, bằng cách

soạn thảo bài tập của ngày thứ bảy thay cho chúng. Chàng đã

trở thành bạn thân của một đứa trong bọn chúng: Jacques Lévi,

mà bạn bè đặt cho bí danh “Jonas”. Cả hai đều giống nhau ở

một điểm: họ đều mồ côi cha.

Gioan Bosco ôn lại tình bạn này bằng những lời lẽ đầy cảm

kích, rất bình thường đối với ngài: “Anh ta rất bảnh trai, hát

bằng một giọng truyền cảm ít ai sánh bằng. Anh ta chơi bi da

rất cừ. Tôi đã dành cho anh ta một sự thân thương rất sâu đậm

và tôi đã là người bạn lớn nhất của anh ta. Rảnh rỗi được lúc

nào, “Jonas” liền tranh thủ lại nhà tôi chơi ngay lúc ấy. Chúng

tôi đã cùng nhau giết thì giờ bằng cách ca hát với nhau chơi

đàn Piano, đọc sách hoặc tán gấu thật hào hứng.

11.4 Page 104

▲back to top

Tình bạn này, nồng nàn và trong sáng, chứng tỏ là trái tim của

Gioan chẳng những không khô cằn mà còn không biết sợ là gì.

Ta không rõ “sự rối loạn” nào có kèm theo cãi cọ hoặc ẩu đả có

thể có những hậu quả nghiêm trọng tới mức đã gây nên một

cơn khủng hoảng nơi chàng trai Do Thái. Gioan, không phải do

nhiệt tình muốn dụ người khác theo đạo mà là do tình thân

thương, đã đề nghị với bạn mình cái quí giá nhất mà mình đang

có: niềm tin của mình. Chàng cho “Jonas” mượn cuốn Giáo lý

của mình. “Chỉ trong mấy tháng, anh ta đã học được những

chân lý cơ bản của Đức tin. Anh ta rất hài lòng về điều đó và

càng ngày càng tiến bộ, trong cách nói năng cũng như trong tác

phong hạnh kiểm”.

Tấm bi kịch gia ñình (không sao tránh khỏi) đã bùng nổ khi bà

mẹ Do Thái phát hiện ra cuốn Giáo Lý Coâng Giaùo trong

phòng ngủ của con trai mình. Bà có cảm tưởng đã mất luôn cả

đứa con sau khi đã góa chồng. Bà không tiếc lời chửi rủa Gioan

và công khai tuyên bố ngay mặt chàng với tất cả nỗi cay cú:

“Mày đã hủ hóa con trai bà!”.

Gioan ra sức biện minh nhưng chẳng đi ñeán đâu cả. Bị hù dọa

bởi họ hàng thân thuộc cũng như vị Rabbi (giáo sĩ đạo Do

Thái), “Jonas” đã buộc lòng phải xa gia đình một thời gian. Rồi

tình hình dần dần lắng dịu. Ngày 10 tháng 8, tại nhà thờ Chieri,

chàng trai người Do Thái đã lãnh nhận Bí tích Rửa tội. Văn

kiện chính thức, được giữ lại trong kho văn thư lưu trữ, chứng

nhận: “Tôi, Sèbastien Sehioppo, thần học gia và linh mục công

tác tại Tòa Tổng Giám Mục, được phép của Đức Tổng Giám

Mục giáo phận Torino, tôi đã long trọng rửa tội cho chàng

thanh niên người Do Thái tên Lèvi, mười tám tuổi, và đã đặt

cho anh ta teân thánh là Lu-y..”

11.5 Page 105

▲back to top

“Jonas” sẽ mãi mãi là người bạn trung kiên của Gioan Bosco.

Đến năm 1880, ông ta vẫn còn đến thăm ngài ở Valdocco và họ

đã cùng ôn lại với nhau “những ngày xưa thân ái”.

Những trái táo của ông Blanchard

Món súp của ông Pianta đã hẳn là không đủ để làm dịu cơn đói

cồn cào của cái tuổi 18 của Gioan Bosco. Ròng rã bấy nhiêu

năm dài, chàng thường xuyên bị cơn đói dằn vặt. Một người

trong đám bạn trẻ của chàng, Giuse Blanchard, vẫn thường

nhận thấy điều ấy và thường lại nhà thân mẫu của mình là

người bán trái cây để nhét đầy các túi những trái táo tây và

những hạt dẻ. Bà mẹ thấy hết nhưng giả bộ như không hay biết

gì. Nhiều lần, lúc ngồi vào bàn ăn, cũng vì lý do đó, Giuse đã

vét sạch dĩa đựng trái cây tráng miệng. Một hôm, Leandre, em

trai của Giuse, đã tức tối la lên:

Mẹ có đui không đấy? Anh Giuse, anh ấy đã “chôm” của mẹ cả

bao nhiêu ký trái cây rồi mà mẹ chẳng biết gì cả.

Mẹ biết thừa đi chứ, bà mẹ đáp lại, nhưng mẹ biết rõ anh con

đem những thứ ấy đi cho ai. Cậu Gioan ấy là một chàng trai tốt

mà đói bụng là điều rất cực đối với độ tuổi của cậu ấy.

Tuy đói khổ, nhưng Gioan vẫn tìm ra tiền để thuê sách ở hiệu

sách Elie. Chàng tiếp tục đọc vào buổi tối. Ông Pianta ghi nhận

điều ấy, ông đã đứng ra làm chứng: “Anh ta thường thức trắng

đêm để học. Sáng ra, tôi thấy anh ta vẫn còn ngồi học dưới

ngọn đèn thắp sáng”. (Ai mà biết được điều gì đã gây ấn tượng

cho ông ta hơn cả: ý chí của chàng trai hay lượng dầu tiêu thụ

bởi ngọn đèn?). Gioan Bosco cũng còn nhớ những đêm ấy: “Đã

từng xảy ra là lúc thức dậy, tôi thấy mình vẫn còn cầm trên tay

cuốn sách bắt đầu tối hôm trước”. Nhưng ngài nói tiếp: “Việc

này làm hao mòn nghiêm trọng sức khỏe của tôi. Vì lẽ đó, tôi

sẽ luôn luôn khuyên nên làm những gì hợp với khả năng của

11.6 Page 106

▲back to top

mình và chỉ bấy nhiều đó mà thôi. Tôi đã phải trả giá đắt để

phát hiện ra rằng đêm tối được dựng nên là để ngủ”.

Gioan Bosco không phải là một hiện tượng lạ. Đây là một thiếu

niên đầy thiện chí và đầy nôn nóng. Sự nôn nóng và ý thức về

những hạn chế (vì điều này xảy ra cho hết mọi người), cuộc

sống sẽ từng bước dạy cho Gioan.

11.7 Page 107

▲back to top

Chương 11

TUỔI HAI MƯƠI

Tháng ba năm 1834, lúc chàng sắp kết thúc năm học “nhân

bản”, Gioan đến trình diện với các cha dòng Phanxicô để xin

được nhận vào dòng tu của họ.

Một bạn học cùng trường, Eugène Nicco, mang câu trả lời đến

cho chàng:

“Tu viện Nữ Vương Các Thánh Thiên Thần đang đợi bạn đến

đó.”

Chàng đã đi bộ tới đó. Trong sổ danh bộ đăng ký nhập tu viện,

ta đọc thấy: “Cậu Gioan Bosco, quê ở Castelnuovo, đã đươc

nhận ngày 18 tháng 4 năm 1834 cho nhập học với đa số tuyệt

đối, vì có mọi phẩm chất cần và đủ”.

Lập tức, Gioan liền chuẩn bị hồ sơ để gia nhập tu viện Nữ

Vương Các Thiên Thần, tu viện của sự bình an ở Chieri.

Vì sao chàng đã hạ quyết tâm trên?

Gioan đã mười chín tuổi. Chàng ý thức được đây là thời điểm

để tự quyết cho đời mình. Chàng đã mỏi mệt và đã đau khổ vì

khát vọng muốn trở thành linh mục. Nhưng suốt mấy tháng gần

đây chàng đã phải mặt đối mặt với một số vấn đề.

Tính sổ với sự nghèo khó

Trước hết là sự nghèo khó. Chàng hết còn đồng ý chất hết gánh

nặng của cảnh nghèo lên đôi vai gầy của thân mẫu. Hôm ấy cậu

đã tâm sự với Evasio Saviô, một người bạn đồng hương: “Mẹ

tôi làm sao mà có thể giúp tôi theo đuổi việc học được nữa!”.

Chàng đã bàn về vấn đề ấy với mấy tu sĩ Phanxicô vì rất thân

quen với chàng, họ đã lập tức đề nghị: “Bạn hãy đến với tu

viện của bọn tôi đi”. Chuyện sẽ không xảy ra như vậy đối với

11.8 Page 108

▲back to top

khoản tiền mà các tập sinh được kêu gọi phải đóng lúc nhập

học. Người sẽ áp dụng một ngoại lệ cho Gioan Bosco.

Cũng còn có vấn đề khác nữa. Chúng ta đọc thấy trong Hồi Ký

Nguyện Xá: “Sau khi suy nghĩ một mình, tôi cho rằng: nếu tôi

làm linh mục triều, ơn gọi của tôi sẽ lieäu gặp nguy hiểm đắm

chìm mất” đây không phải là một điều tính toaùn do sự bối rối,

mà là một nỗi sợ hoang mang. Như cha Stella viết: Trong

những năm đóng hề giáo sĩ chính là một cái gì đó đáng phải sợ.

Nhiều người đã đảm nhận “nghề” giáo sĩ không phải vì những

lý do tôn giáo, mà là những toan tính nhân loại, để đảm bảo

tương lai cho bản thân mình. Sự trống rỗng nội tâm và sự hời

hợt tu trì chính là điều được caûm nhận như là một sự dữ”.

Dấu hiệu của mối nguy hiểm này chính là con số thái quá của

các chủng sinh: từ 250 trong năm 1834 đã lên đến 565 trong

năm 1840 đối với thành phố Torino, Chieri và Bra. Số chủng

sinh tới học ban ngày là 207. Chính Don Bosco cũng nhớ lại là

có 20 tới 24 bạn cùng lớp với ngài đã ghi danh vào chủng viện

để đi học văn Chương.

Vậy có nhiều người vào chủng viện, thì cũng có nhiều trường

hợp từ bỏ chức linh mục. Nhiều người coi chủng vieän là con

đường ngắn dẫn tới một chỗ dạy học hay việc có được một

nghề nghiệp trong guồng máy nhà nước.

Để giới hạn lại sự dữ, các Đức Giám Mục đã cố gắng giới hạn

con số các chủng sinh học ban ngày, vì họ tham gia lớp học và

các việc phụng vụ, nhưng cũng đồng thời gây nhiễu nhương

môi trường tu trì với một số lượng nhất định của tinh thần thế

tục.

Một người đàn bà với khăn choàng vai màu đen

11.9 Page 109

▲back to top

Mấy ngày cuối tháng 4 năm 1834, Gioan đến ra mắt cha xứ của

mình ở Castelnuovo với mục đích xin những giấy tờ cần phải

nộp để gia nhập tu viện. Don Dasano nhìn chàng sửng sốt:

- Con mà vào tu viện à? Con đã nghĩ kỹ chưa đấy?

- Con thấy hình như là rồi ạ.

Mấy hôm sau, Don Dasano lên trại Sussambirino. Ngài trò

chuyện với mẹ Margarita:

“Gioan nó muốn làm linh mục dòng Phanxicô. Bản thân tôi

chẳng có gì để kỳ thị các linh mục dòng, nhưng tôi thấy dường

như con trai bà thích hợp với công tác của một họ đạo hơn. Nó

có tài ăn nói, biết cách lôi kéo sự chú ý của lớp trẻ, biết cách

tranh thủ cảm tình của mọi người. Vậy thì, có lý do nào lại đến

mai danh ẩn tích trong một tu viện chứ! Vaû lại, bà Margarita

à, tôi muốn nói thẳng với bà, bà đâu có dư giả gì, mà bà cũng

đã lôùn tuổi rồi. Một đứa con trai làm cha xứ, khi bà không còn

khả năng lao động, sẽ có thể giúp ñôõ cho bà phần nào, còn

một đứa con trai làm linh mục dòng sẽ là một mất mát đối với

bà. Tôi tin là bà nên tác động đến nó nhằm chuyển hướng dự

tính ấy, và tôi nghĩ là mình đã nói vậy chỉ vì lợi ích của bà”.

Mẹ Margarita vắt một tấm khăn quàng lên vai và lên đường tới

Chieri.

- Cha xứ đã đến nói với mẹ là con tính vào Tu Viện, thật không

đấy?

- Thật, mẹ ạ! Con hy vọng là mẹ không có gì chống đối lại khát

vọng ấy.

- Hãy nghe mẹ nói đây, Gioan. Mẹ muốn là con hãy suy nghĩ

một cách nghiêm túc và bình tĩnh. Khi con đã hạ quyết tâm rồi,

thì hãy đi theo con đường của mình mà khỏi còn lo cho bất cứ

ai. Điều cốt yếu, đó là con hãy chấp hành thánh ý của Chúa.

11.10 Page 110

▲back to top

Cha xứ muốn rằng mẹ sẽ làm con đổi ý vì sau này mẹ có thể sẽ

cần đến con. Nhưng riêng mẹ, mẹ nói thẳng với con là: trong

vụ việc này, không có vấn đề mẹ con gì cả. Thiên Chúa là trên

hết. Mẹ chẳng muốn gì, chẳng trông mong gì con cả. Mẹ đã

sinh ra nghèo khó, mẹ đã sống nghèo khó, mẹ muốn chết nghèo

khó. Và thậm chí mẹ còn nói ngay với con là: nếu con trở

thành linh mục và giả như mà con chẳng may mà trở nên giàu

có thì mẹ sẽ không bao giờ còn đặt chân tới nhà con nữa đâu.

Con hãy nhớ kỹ như vậy”.

Bà mẹ quê với tấm khăn choàng vai màu đen ấy, mang trong

tiếng nói cả một giọng kiên quyết và trên gương mặt, cả một vẻ

cương nghị. Những lời ấy, Gioan Bosco suốt đời chẳng bao giờ

quên.

Một giấc mơ lạ

Gioan sắp sửa đi đến một quyết định thì sự bất ngờ đã diễn ra:

“Mấy hôm trước ngày nhập học, tôi đã mơ một giấc mơ lạ. Tôi

thấy một đám đông gồm vô số các thầy tu quần áo rách tả tơi.

Họ chạy lăng xăng khắp các hướng. Một người trong bọn họ

chợt đến gần tôi và nói: Anh đang đi tìm sự bình an, nhưng anh

sẽ chẳng tìm được bình an ở đây đâu. Chúa đang dọn sẵn cho

anh một chỗ khác và ở một nhà khác”.

Một giấc mơ, chuyện viễn vông “chẳng ra gì” trong đời

thường. Nhưng Gioan đã phải nhìn nhận rằng các giấc mơ đều

là những biến cố trọng đại đối với mình, dù đôi khi chúng có

gây phiền hà khó xử chăng nữa.

Làm sao đây, chàng liền rút quyết định của mình lại và tiếp tục

theo đuổi việc học ở trường công lập. Nhưng chàng không thể

nào dời lại hoài đến một thời hạn vô hạn định. Một hôm, chàng

tâm söï với Lu-y Comollo và từ một vị thánh như bạn của

mình, chàng đã nhận được một lời khuyên hết sức bài bản: làm

12 Pages 111-120

▲back to top

12.1 Page 111

▲back to top

tuần chín ngày, viết một lá thư cho cậu của tôi, hiện đang là

cha xứ; sau đó, nhắm mắt nhắm mũi nghe theo lời khuyên bảo.

“Ngày cuối tuần, Gioan Bosco nhớ lại, tôi đã xưng tội và rước

lễ cùng lúc với bạn mình, rồi tôi đã dự một thánh lễ và giúp lễ

cho một lễ nữa tại bàn thờ Đức Mẹ Ban Ơn. Về đến nhà chúng

tôi bắt gặp một lá thư của Don Comollo (cậu của Lu-y) với

mấy hàng chữ: “Sau khi đắn đo cân nhắc, có thể khuyên bạn

của cháu đừng vào tu viện. Mong rằng anh ta sẽ mặc lấy áo

chùng thâm”.

Sao không đến hỏi ý kiến Don Cafasso

“Mặc áo chùng thâm” có nghĩa là phải trở thành chủng sinh.

Nhưng còn vấn đề số một: đào đâu ra tiền!

Anh bạn Evasi Saviô của chàng gợi ý:

“Bạn hãy đến xin lời khuyên bảo của Don Cafasso ở Torino.

Cha ấy tuy còn trẻ, nhưng đó là vị linh mục tài danh hơn cả

trong số các con dân của quê hương Castelnuovo”.

Don Cafasso hồi ấy mới hai mươi ba xuân xanh, nhưng cha đã

từng được coi như một “cha linh hướng” lỗi lạc. Rất nhiều

người, lo âu hoặc bối rối, thường đến gặp cha để nghe theo

những lời chỉ dạy của cha. Cha đang sống ở Torino, tại nhà an

dưỡng của các giáo sĩ và vừa theo học khóa bồi dưỡng về thần

học, vừa chăm lo cho các bệnh nhân và các tù nhân.

Gioan lên đường và trình bày với cha các rắc rối của mình. Với

vẻ rất thản nhiên và không mảy may do dự, Don Cafasso bảo

rằng:

“Anh hãy học cho xong khóa hùng biện của mình rồi hãy vào

chủng viện. Chúa Quan Phòng sẽ cho anh biết Ngài muốn gì ở

anh. Về vấn đề tiền bạc, anh hãy yên chí: có người sẽ chu cấp

cho anh”.

12.2 Page 112

▲back to top

Trong cuộc gặp gỡ ấy, Gioan đã tìm ra yếu tố sẽ đem lại thế

quân bình cho đời mình. Tính khí hung hăng của chàng sẽ làm

chàng sống giữa những giấc mơ, những đề án, những nghi

ngại, những thành tựu, những thất vọng não nề. Kế bên chàng,

bình thản mà đầy khích lệ. Don Cafasso sẽ là người bạn kín

miệng, là vị cố vấn khôn ngoan, là vị ân nhân thầm lặng.

Chủng viện Chieri chỉ mới mở vào năm 1829. Ñöùc Toång

Giaùm Muïc Torino, Colombano Chiarevoli, muốn các linh

mục tương lai có một nơi trầm lặng, hầu như là đan viện, tách

lìa xa khỏi thế giới ồn ào của thành phố Torino. Gioan Bosco

vào đó như là một chủng sinh “nội trú”, sẵn saøng sống trong

một hoàn cảnh khắc khổ. Cha Cafasso đã khuyên Gioan như

thế, và cha bạn của cha là nhà thần học Guala trả học phí cho

Gioan trong năm thứ nhất.

Đáng lý Gioan phải dự thi nhập học tại Torino. Nhưng thành

phố đang bị nạn dịch tả đe dọa (một nạn dịch hầu như hằng

năm xẩy ra khuấy động mùa hè nóng nẩy). Khách lai vãng đều

bị bó buộc phải chịu sự cư trú tách biệt trong vòng một số

ngày. Cho nên dịp thi nhập học được thực hiện tại Chieri, và

Gioan qua kỳ thi dễ dàng.

Gioan đã qua những ngày nghỉ hè cuối cùng tại Sussambrino

[quê ngoại] và tại Castelnuovo gần gũi với cha xứ.

Cậu đã viết: “Trong mùa hè đó tôi không còn làm xiếc nữa, và

tôi dành thời giờ để đọc sách vở tốt. Nhưng tôi vẫn chăm lo

cho các trẻ em, kể chuyện, tập hát và tổ chức trò chơi cho

chúng. Nhiều em trong số chúng, kể cả các em lớn tuổi, không

biết những chân lý đức tin và kinh nguyện hằng ngày. Đấy

chính là một hình thức nào đó của Nguyện Xá. Khoảng năm

mươi em yêu mến tôi và vâng lời tôi, chúng coi tôi như thể

người cha của chúng”.

Đời sống trong chủng viện

12.3 Page 113

▲back to top

12.4 Page 114

▲back to top

Chương 12

CHỦNG VIỆN: NHỮNG ĐIỂM SÁNG VÀ ĐIỂM TỐI

Mặc áo chùng thâm, vào thời ấy là vượt quá một bước quan

trọng. Chàng trai cởi bỏ những áo quần giống với y phục mọi

người vẫn mặc và khoác lên mình một chiếc áo chùng thâm

phủ kín từ vai xuống tận gót chân.

Hành động có tính cách công khai và có nghĩa trước mặt mọi

người là: “Tôi đang nuôi ý định làm linh mục và sống phù hợp

với cách sống của một linh mục”.

“Khi cha xứ, Don Cinzano, truyền cho tôi cởi bỏ bộ đồ thường

dân mà tôi đang mặc: Xin Thiên Chúa lột bỏ con khỏi con

người cũ, khỏi các thói quen của nó và các kiểu cách của nó,

tôi đã thầm nghĩ trong lòng “Lạy Chúa, lạy Chúa, xin triệt hạ

mọi thói hư tật xấu của con”. Khi trao cho tôi cổ côn, cha xứ

nói thêm: “Xin Thiên Chúa mặc cho con con người mới, được

dựng nên theo con tim của Chúa, trong sự công chính, trong

chân lý và trong sự thánh thiện”. Tôi họa theo trong nội tâm:

“Lạy Chúa, xin cho con thật sự bắt đầu một cuộc sống mới,

theo thánh ý Chúa. Lạy Đức Trinh Nữ Maria, xin phù hộ cho

con”.

Bảy quyết định làm đảo lộn cuộc sống

Sau thánh lễ, bất ngờ Don Cinzano rủ Gioan theo mình đến thị

trấn Bardello nhằm đúng ngày lễ bổn mạng của địa phương.

“Tôi miễn cưỡng đi theo để khỏi làm ngài phật lòng. Đây

không phải là điều thích thú đối với tôi. Tôi có vẻ là một con

rối vừa được tân trang lại. Tôi đã bỏ ra mấy tuần liền để chuẩn

bị cho ngày hôm ấy mà lại chợt thấy mình ở giữa một đám

đông người xúm nhau lại để cười cợt, để tán dóc, để ăn nhậu và

đùa giỡn. Những chuyện ấy nào có dính líu với kẻ, mới cách đó

12.5 Page 115

▲back to top

vài giờ, để khoác lên mình tấm áo của sự thánh thiện ngõ hầu

tận hiến trọn vẹn cho Chúa?

Trên đường về, cha xứ hỏi tôi lý do tại sao lúc nào tôi cũng có

vẻ đăm chiêu tư lự. Tôi đã trả lời rất thẳng thắn rằng lễ nghi hồi

sáng này hoàn toàn tương phản với những gì xảy ra sau đó. Sau

khi tận mắt chứng kiến mấy vị linh mục làm trò hề giữa đám

thực khách đã ngà ngà say, tôi tự nhiên cảm thấy ứ hơi: “Giá

như con mà biết là mình phải trở nên linh mục như mấy cha ấy,

thì chẳng thà con giục bỏ bộ đồ này đi cho rồi”.

Suốt bốn ngày trước ngày gia nhập chủng viện, Gioan đã ra sức

tập trung tư tưởng trong thinh lặng và trong sự nguyện ngắm.

Chàng đã ghi lại bảy điều quyết định biểu hiện một “đảo lộn”

trong lối sống của mình:

1. Tôi sẽ không đi coi các vũ hội, các kịch tuồng, các buổi

trình diễn công cộng.

2. Tôi sẽ không trổ tài làm trò ảo thuật và hát xiếc nữa và

tôi cũng không đi săn bắn nữa.

3. Tôi sẽ tiết giảm trong việc ăn, uống và ngủ nghỉ.

4. Tôi sẽ đọc các sách báo đạo.

5. Tôi sẽ đấu tranh chống lại những tư tưởng, những lời lẽ

và việc đọc những sách báo đối nghịch với đức khiết

trinh.

6. Ngày nào tôi cũng sẽ dành chút ít thời giờ cho việc

nguyện ngắm và việc đọc sách thiêng liêng.

7. Ngày nào tôi cũng sẽ kể lại những hành động và những

tư tưởng khả dĩ mưu ích cho người khác.

“Tôi sẽ đến trước một bức ảnh Đức Mẹ Maria và tôi sẽ long

trọng hứa sẽ chấp hành các quyết tâm trên dù có phải hy sinh

đến đâu cũng sẵn sàng cam chịu”.

12.6 Page 116

▲back to top

Gioan Bosco không phải lúc nào cũng thành công trong việc

ấy, vì chàng cũng là một con người phàm có máu thịt và có hệ

thần kinh như tất cả chúng ta; nhưng “cú bẻ lái” đã được chàng

phát động ñeå định hướng cho mình giữa biển đời dậy sóng

không biết đâu là beán bôø.

Những lời ấy, tôi sẽ không bao giờ quên

Ngày 30 tháng 10, Gioan phải có mặt ở chủng viện. Tối hôm

trước, tại Sussambrino, chàng xếp gọn vào chiếc va-li nhỏ mớ

hành trang mà mẹ Margarita đã sắm sửa cho con trai của bà:

“Mẹ tôi, ngài viết, đăm đăm nhìn tôi như có điều gì muốn nói.

Đột nhiên, bà gọi tôi ra riêng một chỗ và bảo:

“Gioan à, con nay đã mặc bộ đồ của linh mục. Mẹ đang cảm

thấy tất cả niềm vui mà một người mẹ có thể cảm nhận được.

Tuy nhiên, con phải nhớ là không phải áo quần làm cho con

được trọng vọng (chiếc áo không làm nên thầy tu) mà chính là

đức hạnh. Giả sử, có ngày nào đó, con nghi ngờ về ơn kêu gọi

của mình thì xin con, vì lòng mến Chúa, chớ có gây ô nhục cho

tấm áo này, hãy lập tức cởi bỏ nó ra. Mẹ thích chẳng thà con

trai của mẹ là một người dân quê hơn là một linh mục biếng trễ

với các bổn phận của mình. Ngày con chào đời, mẹ đã dâng

con cho Đức Mẹ. Khi con bắt đầu đi học, mẹ đã dạy con phải

hết lòng kính yêu người Mẹ ấy, vì Ngài chính là Mẹ thật của

chúng ta. Giờ đây mẹ nhắn nhủ con, Gioan à, hãy thuộc hẳn

vào Ngài một cách trọn vẹn.

Nói dứt những lời trên, mẹ tôi tỏ ra rất xúc động. Mắt tôi rưng

rưng ngấn lệ, tôi đáp lại:

“Mẹ, con xin cảm ơn mẹ vì tất cả những gì mẹ đã làm cho con.

Con sẽ không bao giờ quên những gì mẹ vừa nói với con”.

Thật sớm, sáng hôm sau, tôi đã lên đường đi Chieri và chiều tối

cùng ngày tôi đã gia nhập chủng viện”.

12.7 Page 117

▲back to top

Từ trên một vách tường quét vôi trắng, một mặt kính của chiếc

đồng hồ mặt trời gửi đến chàng lời chào đầu tiên của chủng

viện. Trên mặt kính người ta đọc thấy: Afflictis lentae, celeres

gaudentibus horae, tức là “Đối với những kẻ rầu rĩ, thời gian

trôi chậm, nhưng với những người vui vẻ, nó trôi nhanh”. Đây

là một lời khuyên tốt dành cho chàng trai sắp sống sáu năm liền

trong khuôn viên mấy bức tường này.

Một thời biểu sắt thép

Thời biểu hằng ngày rất mực chuẩn xác, hầu như từng phút

một. Nó được tính chi li trên một tấm pa-nô đặt trong một góc

sân, gần một quả chuông: một chuỗi những giờ, những nửa giờ,

những khắc. Mỗi khi có thay đổi, người giữ giờ đến bên

chuông và đánh chuông. Nghe hiệu chuông ấy, cộng thể ra,

vào, được phép nói, chìm trong yên lặng, học tập, cầu nguyện.

Điều trước tiên mà người ta học được khi vượt qua cánh cửa

này, ấy là tiếng chuông là tiếng Chúa.

Một ngày sống như vậy thoạt ñaàu rất kích thích, thậm chí còn

khiến cho người ta phấn khởi nữa. Nhưng cứ như vậy ngày này

qua ngày khác trong suốt 8 thaùng trời, thì thaät là quá nhàm

chán.

Thời khóa biểu chia cắt giờ giấc trong ngày tại chủng viện

Chieri đã được qui định rất khắt khe bởi Vua Carlô Félix cho

tất cả mọi trường học trong Vương quốc. Ngay cả các Hoàng

Tử cũng phải tuân thủ thời khóa biểu ấy.

Ta có thể có một ý niệm về vấn đề này khi duyệt qua thời biểu

mà tại Hoàng Cung Torino, Hoàng Thái Tử Victor Emmanuel,

15 tuổi vào năm 1835, đã từng phải tuân thủ:

“Thức giấc lúc 5 giờ, thánh lễ lúc 7 giờ, học từ 9 đến 12 giờ, ăn

trưa; từ 14 đến 19 giờ ba möôi: làm bài vở nhà trường, ăn tối;

21 giờ: kinh nguyện và đi ngủ. Sáng Chúa Nhật, dự hai thánh

12.8 Page 118

▲back to top

lễ: một lễ “dự thinh lặng”, trước bữa điểm tâm, tại nhà nguyện

trong Hoàng Cung; một lễ trọng tại nhà thờ chính tòa, sau bữa

điểm tâm”.

Tại chủng viện, khác với hoàng cung, thánh lễ hằng ngày được

tiếp theo bởi nguyện ngắm và chuỗi tràng hạt thứ ba. Tại bàn

cơm không được nói chuyện, và phải nghe đọc “Lịch sử Hội

Thánh” của Bercastel, và được đọc theo phiên, từ trên tòa đọc

sách.

Lương thực cực kỳ thanh đạm. “Ăn để mà sống, chứ không

phải sống để ăn” là một trong những câu châm ngôn được lặp

lại thường hơn cả.

Giờ ra chơi là một thời điểm nới lỏng đôi chút sự căng thẳng

của các thanh niên ấy. Gioan Bosco còn nhớ những ván bài rất

hào hứng mà mình đã chơi: “Tôi không phải một tay giỏi đánh

bài, vậy mà hầu như ván nào tôi cũng ăn. Đến cuối cuộc chơi,

hai tay tôi đầy ắp những tiền; nhưng, nhìn bạn bè rầu rĩ vì thua

bài, tôi cảm thấy còn rầu hơn cả chính họ nữa. Ngoài ra, vì cứ

mãi dán chặt đầu óc vào các lá bài, nên riết rồi lúc nào tôi cũng

bị ám ảnh bởi con già rô và con bồi bích trong lúc làm bài, học

bài, cũng như trong giờ kinh nguyện. Vì lẽ đó, vào giữa năm

triết thứ hai, tôi đã hạ quyết tâm cắt đứt hẳn với bài bạc.

Sau này, với các tu sĩ Salêdiêng của ngài, Don Bosco cũng đã

rất nghiêm khắc đối với vấn đề bài bạc. “Người ta lãng phí bao

nhiêu giờ đồng hồ, ngài nói, còn đối với chúng ta, thời gian của

chúng ta, chúng ta phải dành cả cho các trẻ em. Bao giờ tôi

chẳng còn gì để làm nữa, lúc ấy tôi sẽ đánh bài”.

Các điểm tối của chủng viện

Dần dà với những ngày tháng qua đi, Gioan khám phá trong

cuộc sống của chủng viện có nhiều điểm đen:

12.9 Page 119

▲back to top

Trước tiên là chính điều đã khuấy động Gioan ngay tại

Castelnuovo: Các bề trên giữ thái độ xa laùnh. Để cứu vãn sự

tôn trọng và sự đáng kinh của mình, các ngài sống xa với con

chiên. “Các chủng sinh tới chào thăm cha Giám đốc và các bề

trên khác vào đầu năm học và trước khi đi nghỉ hè mà thôi.

Không có bề trên nào lại gần nói chuyện với các chủng sinh,

trừ khi phải lên tiếng quở mắng các chủng sinh thôi. Khi có bề

trên nào lại gần các chủng sinh, thì người này, người kia lần

lượt lẩn trốn. Có biết bao nhiêu lần tôi muốn nói với các ngài,

xin các ngài những lời khuyên...”

Cha Pietro Stella bình luận rằng: “Gioan Bosco không chỉ xin

một sự chấp thuận chính thức, thầy muốn xin nhiều hơn: đó là

sự ân cần, một sự biểu lộ tình thân ái mà thầy có đối với các

ngài. Chính tình ưu ái tạo nên một bầu khí hoã tương của

“niềm vui”, sự thân thiện”, “chia sẻ niềm vui”, đồng cảm và

thiện cảm, là những nét nói lên tất cả bản chất của con người

Gioan Bosco”. Để thiết lập dòng đồng cảm này, Don Bosco

cho rằng thiết yếu phải có sự hiện diện thể lý bên nhau giữa các

nhà giáo dục và các bạn trẻ. Ngài thâm tín đến độ coi đây là

yếu tố thiết yếu của hệ thống giáo dục của ngài.

“Điểm đen thứ hai” là điều Gioan Bosco nhận thấy nơi một số

bạn chủng sinh. Có rất nhiều các chủng sinh có nhân ñöùc

gương mẫu”, nhưng cũng có “những người nguy hiểm”, nói

“những chuyện xấu xa”, và đưa vào trong chủng viện

những sách xấu và bẩn thỉu”.

Một nỗi chua chát khác là việc chủng viện cấm chịu lễ thường

xuyên. “Việc chịu lễ chỉ có thể được tiếp nhận vào lễ Chúa

Nhật hay trong các dịp lễ trọng”. Để nuôi dưỡng mình bằng

Thánh Thể trong tuần, thì “cần phải làm một việc bất tuân

phục”.

12.10 Page 120

▲back to top

Vào buổi sáng, trong khi cả một dẫy dài các chủng sinh xếp

hàng im lặng bước vào nhà ăn để ăn sáng, thì có một ai đó

đứng lại ở một góc nhà, rồi bước vào nhà thờ thánh Philiphê để

xin chịu lễ, “với cái giá phải trả là nhịn ăn sáng. “Với phương

thức này cha đã có thể thường xuyên chịu lễ, và cha có thể nói

cách có lý rằng đấy là của ăn hữu hiệu nhất cho ơn gọi của cha.

Ngụm khí oxy mỗi ngày thứ năm

Đối với Gioan, một ngày có tác dụng bẻ gãy sự đơn điệu của

thời biểu: thứ năm hàng tuần. Chiều ngày hôm ấy, các bạn

đồng hội đồng thuyền của chàng còn nhớ rõ, người gác cổng

giật chuông từng hồi và lớn tiếng la bằng thổ ngữ:

“Bosch’d Castelnev!”, một tiếng thổ âm vùng Piemonte của

Gioan Bosco. Bosch: có nghĩa là gia tộc Bosco, là Rừng cây, là

Gỗ cây; còn Castelnev là tên của giáo xöù của Gioan Bosco:

Castelnuovo. Cho nên các chủng sinh khác, những kẻ lúc nào

cũng rình chờ bất luận cơ hội nào để giỡn đùa đôi chút, liền

họa theo, khác nào những người bán hàng rong, bằng tiếng địa

phương Piemonte, tiếng Ý và tiếng Pháp:

“Boscho de Castelnev! Bosco di Castelnuovo! Rừng

Castelnuovo, khúc gỗ của Castelnuovo!”.

Gioan cười vang trước câu nói đùa đã thành quen lệ và cũng

bởi chàng thừa rõ ai đang muốn gặp mình, các hội viên Hội

Vui Sống đang đòi gặp chàng, đem tin tức đến cho chàng;

những người bạn thân đã cùng học trường trung học với chàng

và bọn trẻ mà chàng đã từng giúp vui bằng những trò chơi và

những chuyện kể, mà nay vẫn muốn nghe thêm nữa. “Rất đông

đảo các thanh thiếu niên, một người bạn ngủ chung phòng với

chàng nhớ lại, vây quanh anh ta, với vẻ mừng rỡ. Anh ta vui vẻ

trò chuyện với họ, nói năng với hết mọi người. Sau cơn huyên

náo với những câu nói giễu, những tiếng cười rộ, là vài phút

tạm ngưng nghỉ dưới chân tượng Đức Mẹ.

13 Pages 121-130

▲back to top

13.1 Page 121

▲back to top

Thứ năm hàng tuần là ngụm khí ôxy của chàng, là sự theo đuổi

gần như là lén lút cái “ý niệm cố định” của chàng: trung tâm

trẻ, mà chàng mệnh danh cho là “Nguyện Xá”.

Giữa bọn trẻ nhà giàu

Bệnh dịch tả lại trở lại hoành hành lần nữa suốt mùa nóng năm

1836. Lần nữa, Torino lại nếm mùi sợ hãi. Các cha Dòng Tên

đã tiến hành sớm hơn dự kiến việc chuyển các nội trú sinh của

mình từ trường trung học Carmine về lâu đài Montaldo, điểm

nghỉ mát tuyệt đẹp. Họ đang tìm một người đáng tin cậy để làm

giám thị nhà ngủ tập thể đồng thời làm giáo viên ôn tập môn

ngoại ngữ Hy Lạp. Don Cafasso liền cử thầy Bosco đến: “Con

sẽ có thể kiếm được ít tiền xài”.

Từ ngày 1 tháng 7 đến ngày 17 tháng 10, Gioan đã sống lần

đầu trong đời mình giữa đám thanh thiếu niên thuộc các gia

đình giàu, tiếp cận với các nhân đức và cả các thói xấu của

những cậu ấm được “nâng như nâng trứng, hứng như hứng

hoa”. Ngài tự thú đã cảm thấy mình khó mà có được cái uy

quyền cần thiết ở giữa bọn chúng ngõ hầu mưu ích cho chúng.”

Ngài đã tin chắc rằng Chúa chỉ gọi ngài để sống giữa các trẻ

em nghèo khó. Đây sẽ là một trong những niềm xác tín tuyệt

đối của ngài: cũng như ngài không được kêu gọi để giáo dục

các bé gái, ngài cũng không được kêu gọi để giáo dục đám con

trẻ của những người giàu.

Hầu như là 30 năm sau đó, ngày 5 tháng tö năm 1864, Don

Bosco đã trả lời hầu như với sự gay gắt khi Ruffino đề nghị

với ngài một trường dạy các học sinh con nhà quí tộc:

• Không, sẽ không bao giờ như vậy cả. Đó sẽ là sự tàn lụi

của chúng ta, cũng như đó đã là sự tàn lụi của các dòng

khác: Họ có việc giáo dục cho các trẻ nghèo và bị bỏ

13.2 Page 122

▲back to top

rơi như là mục đích đầu tiên, và họ đã bỏ nó để phục vụ

cho những người giàu có hay quí tộc!

Vẻ hấp dẫn của Lu-y Comollo

Vào tháng Mười năm 1836. Trong khi Gioan Bosco từ giã tòa

lâu đài Montaldo để qua ít ngày sống trong khu vườn nho ở

Sussambrino, Lu-y Comollo được mặc áo giáo sĩ. Và vào cuối

tháng đó, cậu ta cũng được vào chủng viện Chieri với bạn cậu

ta là Gioan Bosco. Thế là tái lập lại một tình bạn chắc chắn

nhất giữa đôi bạn trẻ.

Lu-y Comollo kém Gioan Bosco hai tuổi, nhưng đã lập tức trở

thành mối khích lệ thiêng liêng của Gioan. “Cuộc giải trí của

tôi không hiếm khi bị cắt đứt bởi Comollo. Anh ta đã kéo vạt

áo của tôi, nói là hãy theo anh ta, rồi anh ta đưa tôi vào nhà

nguyện”.

Tại đó Comollo cảm thấy mới chính là nhà của cậu, và những

sự tuôn trào tình cảm tự nhiên không bao giờ kết thúc: nào là

Viếng Thánh Thể, các kinh cầu nguyện cho những người hấp

hối, việc lần hạt, đọc phụng vụ Đức Trinh Nữ Maria, các chuỗi

hạt cho các linh hồn nơi luyện tội...

Gioan Bosco, giống như rất nhiều các Kitô hữu làm việc và vất

vả lo cho Nước Thiên Chúa, cảm thấy một sự thu hút sâu xa,

hầu như là sự nhớ nhung một thứ lòng mộ đạo với nhiệt tình

thuần khiết, với sự đơn sơ phó mình cho Thiên Chúa. Thầy đã

trực giác được ở nơi lối sống của người bạn của mình có cái gì

đó quá đáng. Thầy nói ra một cách hết sức tế nhò rằng: “Tôi

cũng chẳng cảm thấy muốn bắt chước cậu trong việc hãm

mình. Cậu ăn chay nhiệm nhặt trong suốt mùa chay, ngày thứ

bảy ăn chay hoàn toàn, và có những lần chỉ ăn có bánh và nước

lã...Đôi khi bỏ lại cả đĩa thöùc ăn và rượu, và bằng lòng với

13.3 Page 123

▲back to top

chút bánh nhúng vào nước lã, với cái cớ là như vậy tốt hơn cho

sức khỏe của cậu”.

Chúng ta có thể nói rõ hơn, không cần phải vòng vo: đấy là

một cuộc chạy cố ý đến chỗ kiệt sức và cái chết. Một vị linh

hướng tốt lành đã không để cho cậu ta chạy tới chỗ tàn sát bản

thân mình như thế. Khi Ñaminh Saviô (sau đó 20 năm) cố thử

đi theo con đường này, Don Bosco đã kiên quyết ngăn cản.

Nhưng Gioan Bosco vào thời còn là chủng sinh này, chưa thể

là một nhà linh hướng linh hồn người khác cách khôn ngoan

như thế được. Chỉ sau này mà thôi! Và nền tu đức thiếu độ

nhập thể và nhập thế của Comollo, chỉ muốn ẩn mình trong

Thiên chúa đến độ khinh khi mọi giá trị trần thế, đang khiến

cho thầy Gioan Bosco hết sức cảm phục.

Nơi Comollo luôn luôn hiện lên vẻ dễ lôi cuốn của cậu thánh

Lu-y Comollo nhỏ bé của mình, một thứ thánh thiện làm cho

mình tiêu hao cạn kiệt mau chóng để hướng thẳng đến Thiên

Đàng. Nhưng con đường tới Thiên Chúa của Gioan Bosco thì

sẽ tiếp tục đi theo hướng khác, đó là một sự thánh thiện nhập

thể và kiên vững, được thể hiện với sự tiếp xúc sinh động cùng

thực tế, với một tình yêu và sự đáp ứng các nhu cầu khẩn

trương đối với giới trẻ, với các vấn đề đang kêu gọi và rất cụ

thể làm cho mọi lý thuyết về tu đức được nên trong sáng và

đơn giản hơn.

Một chủng sinh mới đơn độc

Vào đầu tháng Mười Hai cậu Gioan Francesco Giacomelli vào

chủng viện. Cậu ta đã để lại một lời chứng như thể chụp được

hình dáng của thầy Gioan Bosco thuộc năm thứ hai triết học.

Chúng ta kể lại lời chứng này, có rút gọn lại đôi chút.

“Tôi vào chủng viện một tháng sau các bạn khác, tôi không

quen biết một ai cả, và trong những ngày đầu tiên tôi cứ thủ thỉ

một mình, lạc mất giữa đám người, và cảm thấy cô đơn. Lần

13.4 Page 124

▲back to top

đầu tiên tôi ngồi vào bàn học tại phòng học, tôi thấy trước maët

tôi một thầy tư giáo mà tuổi tác xem ra đã lớn. Vẻ rất đẹp và dễ

thương, với tóc gợn sóng, xanh xao và gầy gò, có vẻ đau đớn.

Đó chính là thầy Gioan Bosco. Cậu ta tới gần tôi khi thấy tôi cô

đơn sau bữa ăn trưa, và trong suốt giờ giải trí cậu ta ở bên tôi.

Cậu tỏ ra rất tử tế, thân thiến, nhẹ nhàng với tôi. Trong số biết

bao kỷ niệm, tôi nhớ đến chiếc mũ ba muùi giáo sĩ của tôi nó

ngồng nghệnh trên đầu tôi, và các bạn khác cười chọc tôi.

Gioan thì lập tức như bốn với bốn là tám, sắp xếp mũ lại cho

tôi ngay.

Trong naêm đó có hai thầy có tên là Bosco. Hầu như để phân

bieät hai người, thì người đầu tiên (sau này là Cha giám đốc

của các Sơ Đức Mẹ mân Côi) nói: “Mi sun Bosch’ d pucciu” (

Tôi là Bosco, nghĩa là gỗ, nhưng là thứ gỗ của cây sơn trà, tức

là loaïi gỗ rất cứng cáp, không bẻ cong được). Còn Gioan

Bosco thì nói: “Mi sun Bosch’ d Sales” (tôi là Bosco, tức gỗ

của cây liễu, mềm và dễ uốn) . Cậu ta không phải là một người

ra đầy vẻ mộ đạo, mà tính rất nóng nẩy, và hiển nhiên là một

thứ bạo động luôn trong thế tự kiềm chế. Cậu ta yêu thích trẻ

con vô bờ bến, và niềm vui của cậu ta là ở giữa đám trẻ”.

13.5 Page 125

▲back to top

Chương 13

GIOAN BOSCO

ĐƯỢC ĐÀO TẠO LÀM LINH MỤC THẾ NÀO?

Ngày 24-6-1837 là lễ thánh Gioan Baotixita. Đối với Gioan

Bosco, đây là ngày lễ bổn mạng của chàng và là sự mở màn

của bốn tháng nghỉ hè.

Chàng đi theo con đường trắng xóa dẫn từ Chieri tới

Castelnuovo, tiếp đến là con đường mòn dẫn lên trại

Sussambrino. Mười hai cây số: một cuộc dạo chơi hào hứng.

Nông trại của người anh trai đón chàng bằng tiếng chào mừng

“ó ó o” của lũ gà trống và bằng nụ cười e ấp của một đứa cháu

gái xinh như mộng.

Giuse đã lập gia đình từ mấy năm trước: ông đã thành hôn năm

1833 (hồi ấy chàng mới hai chục xuân xanh) với Maria

Calosso, một thiếu nữ quê ở Castenuovo.

Đứa con gái đầu lòng của họ, Margarita đã sống vỏn vẹn có ba

năm. Mùa xuân 1835 đã chào đời bé Philomena, một đứa bé

trầm tính thường say mê đứng ngó chú Gioan cắm cúi làm việc

với cái bào, cái khoan gỗ, cái lò rèn, hoặc cắt và may quần áo

và chế biến cho nó một con búp bê dễ thương bằng vải vụn.

Đưa liềm cắt lúa

Trên các cành nho, những chùm nho trái xanh bắt đầu hình

thành và trong các thửa ruộng, những cây lúa chưa gì đã đổi

mầu vàng hây. Khi chàng ngừng làm việc trong gian xưởng thợ

nhỏ hẹp của mình, Gioan liền quơ lấy lưỡi hái và nhập bọn với

đám thợ gặt đang đứng thành hàng dài. Mồ hôi long lanh nhiễu

trên trán chàng, dưới vành chiếc nón lá rộng bản.

Chàng cảm thấy một niềm vui mãnh liệt vì được lao động

ngoài trời sau tám tháng mọc rễ trên bàn ghế nhà trường.

13.6 Page 126

▲back to top

Một ngày kia, giữa các hàng cây nho, cậu thấy một con thỏ

lướt nhanh như mũi tên. Lập tức cậu chạy về nhà, lấy cây súng

của anh Giuse xuống khỏi chỗ treo. Cậu tưởng chỉ một phút là

bắt được chú thỏ. Nhưng con vật chạy hết tốc độ. Cứng đầu,

cậu không thể nào buông tha cho con thỏ.

“Từ cánh đồng này sang cánh đồng khác, từ vườn nho này sang

vườn nho khác, tôi đã vượt qua những thung lũng và những

ngọn đồi. Hằng giờ trôi qua. Rốt cuộc con thỏ nằm đúng tầm

súng bắn và tôi đã bắn chết nó bằng một phát súng. Con vật

ngã xuống và tôi thấy buồn thê thảm ngắm nó dẫy chết. Không

có ai đi theo tôi cả, và mọi người đều chúc mừng cho tôi vì

cuộc mạo hiểm tuyệt vời này. Nhưng tôi xét mình lại: Tôi mặc

áo sơ mi, tay sắn lên, không mặc áo giáo sĩ, với chiếc nón rơm,

chạy năng nổ suốt 5 cây soá, súng cầm ở tay. Tôi thấy mình

xấu hổ và hạ thấp mình quá”.

Về tới nhà, cậu đã đọc lại trong sách sổ tay của cậu các quyết

định cậu đã lấy khi mặc áo giáo sĩ. Cậu đọc thấy trong số thứ

hai: “Tôi sẽ không làm nhà ảo thuật hay người làm xiếc nữa,

tôi sẽ không đi săn nữa”. Cậu thì thầm: “Lạy Chúa, xin tha thứ

cho con”.

Cậu bắt đầu dùng các thời gian rảnh rỗi để phục vụ các bạn trẻ:

“Nhiều em trong số chúng không biết gì về đức tin cả. Tôi cảm

thấy một niềm vui lớn được dạy giáo lý cho các em. Tôi dạy

cho những đứa trẻ này đọc và viết; dạy hết mọi em, bất kể tuổi

tác nào. Các lớp học luôn cho không nhưng tôi có đặt một điều

kiện: phải chăm chỉ, bền bỉ, chú tâm và hằng tháng đi xưng

tội”.

Việc huấn luyện linh mục

Ngày 3-11-1857. Tại chủng viện Chieri, Gioan bắt đầu môn

thần học. Đây là bộ môn “khoa học nghiên cứu về Thiên Chúa”

và là

13.7 Page 127

▲back to top

Chương trình học cơ bản đối với các ứng sinh nuôi khát vọng

tiến tới chức linh mục. Vào thời ấy Chương trình kéo dài 5 năm

và bao gồm các bộ môn chính: Tín lý (các bộ môn về các chân

lý Kitô giáo), luân lý (các luật mà người kitô hữu phải tuân

giữ), Kinh Thánh (Lời Thiên Chúa), Lịch sử hội Thánh (kể từ

những nguồn cội của Kitô giáo cho tới thời hiện đại).

Việc học thần học có một tầm quan trọng to lớn trong đời sống

của mỗi linh mục. Trong những năm của thời trai trẻ và đầy

nhiệt huyết dâng hiến này, họ sắp xếp có thứ tự lớp lang những

điều tạo thành tâm trạng linh mục tương lai: nào là hệ thống

các ý tưởng và các động cơ của sự đánh giá của họ. Trong suốt

khoảng dài của cuộc sống sau đó, người linh mục sẽ làm cho

tâm trạng sống này được nên tinh tế hơn, uốn nắn nó đôi chút

dưới ảnh hưởng của các biến cố mới, nhưng họ khó mà thay

đổi được nó. Cách họ nhìn, phán đoán sự việc được bén rễ saâu

trong “lập trình tư tưởng ý thức hệ này” mà nền thần học tạo ra

cho họ. Bởi chính lý do đó mà họ trở thành “linh mục” như là

nghề nghiệp của mình.

Đối với Gioan Bosco thì những năm học thần học cũng rất

quan trọng. Trong khi cậu được trợ giúp bởi những đặc ân phi

thường Chúa ban cho, thì cậu cũng vẫn là người con của thời

đại mình, cách riêng là của Hội Thánh thời đại cậu.

Để hiểu Gioan Bosco, rất quan trọng là ta phải nắm bắt được

“những tư duy” mà các môn học, các sách vở, và việc hướng

dẫn thiêng liêng, cũng như những bài giảng thuyết đã đặt nền

tảng cho tâm trạng của cậu. Cha Pietro Stella trong cuốn sách

đầu tiên của cha có tựa đề Gioan Bosco trong lịch sử của nền

tôn giáo Công giáo đã dành 20 trang (59-78) để trình bày vấn

đề này. Vì sự vắn gọn của cuốn sách “chuyện Don Bosco” của

chúng ta, chúng ta bằng lòng ghi lại một số điểm mang tính

chất soi sáng rõ nét rút từ tác phẩm của cha Stella:

13.8 Page 128

▲back to top

“Thần học Tín lý khi đó đặt mọi sự dưới ánh sáng của việc

phải tính sổ với Thiên Chúa về sự công chính thần linh của

ngài, trong khi chờ đợi là mình sẽ được đón nhận hoặc sự sống

hay sự chết đời đời. Nền thần học này có thói quen qui mọi sự

về cõi đời đời, thuần túy theo nhãn quan thưởng phạt”.

“Thần học Luân lý” tập trung vào mối tương quan giữa các

luật thần linh và sự tự do của cá nhân; nó dạy cho ta biết phân

xử các hành vi theo như chúng có am hợp hay không với các

luật của Thiên Chúa”.

“Việc giảng thuyết cho các chủng sinh góp phần vào việc cổ

võ cho sự lo lắng thái quá được nẩy sinh nơi các tâm hồn vô

cùng nhạy cảm. Nó lý luận dựa trên các bổn phận nghiêm chỉnh

và nhiệm nhặt mà cuộc đời linh mục áp đặt lên người linh mục,

và dựa trên những nguy hiểm rất lớn mà sứ vụ linh mục gặp

phải (những nguy hiểm đến từ thế gian, từ phụ nữ, từ các rối

trật tự thuộc đủ mọi loại), trên việc phải tính sổ chính xác mà vị

thầy thần linh đòi hỏi nơi các thừa tác viên của Ngài”.

Chúng ta ghi nhận rằng do được đào tạo bởi lối giảng thuyết

này, Gioan Bosco đôi khi có sự thái quá trong việc soi xét lòng

mình và bước theo các hình thức nhiệm nhặt liên quan đến việc

đó tạo luân lý. Đấy là những kinh nghiệm vắn tắt mà nhiều

chủng sinh thời xưa đã phải trải qua (ở trong các chủng viện

đóng kín và tự tại).

Đánh giá về thời đại của ngài

Chúng ta tin là rất quan trọng việc nhấn mạnh đến các tính chất

cốt yếu của “tâm trạng lịch sử” mà Gioan Bosco đã trải qua

trong những năm này, để có thể hiểu được Gioan Bosco: ngài

đã được hướng dẫn thế nào để thấy và đánh giá “thời đại trong

đó ngài đang sống”, một thời đại rất quan trọng mà trong các

sách lịch sử đều coi là “thời kỳ Phục Hưng”. Chỉ qua việc hiểu

cái ‘tâm trạng do lịch sử nhào nắn này”, ta mới có thể hiểu

13.9 Page 129

▲back to top

được cách thức Gioan Bosco đã suy nghĩ về tương lai của Hội

Thánh và của thế giới.

Chúng ta bắt đầu nhận định về kinh nghiệm của cuộc cách

mạng Pháp và về Đế quốc của Napoleon như là một “thất bại”.

“Cuộc cách mạng ghê gớm nhất trong số các cuộc cách

mạng…”, “sự ác chiến thắng ngay cả ở nơi chúng ta”, “cái lưới

dò chim sẻ đã bị đánh nát và tất cả chúng ta đều đã được giải

thoát”, việc phục hưng các ngai vàng là “công trình của Thiên

Chúa”, các câu nói như thế xuất hiện đầy dẫy trong các lá thư

mục vụ và các bài giảng vào thời đại này.

Sự thất bại đã trở thành hiển nhiên khi người ta đi từ việc công

bố các nguyên tắc lớn (tự do và bình đẳng) để rồi tiến tới nỗi

hãi hùng của cuộc cách mạng và của chế độ độc tài Napoleon.

Hậu quả là với nguyên tắc triết lý của các triết gia thế kỷ ánh

sáng (mà cuộc cách mạng Pháp đã đảm nhận lấy) chính là: “Lý

trí là con đường duy nhất tiến tới điều chân chính và điều tốt

lành” đã đưa đến các hậu quả khốc hại.

Ngược lại “bình diện tôn giáo” được tái đáng giá lại, và người

ta giảm thiểu nó trong các giới hạn của lý trí nhân loại. Phương

Đông được tái đánh giá lại, và quyền bính của nhà vua cũng

thế, Quyền bính ấy chỉ bị giới hạn qua việc tuân giữ các luật

thần linh: với một sự khôn ngoan sáng suốt: với sự khôn ngoan

được soi sáng, ông vua phải duy trì các sức mạnh giải phóng,

cách mạng luôn luôn rình rập lôi cuốn cuộc sống vào chỗ vô

trật tự và bị đàn áp.

Công việc tái đánh giá lịch sử này quả còn mang tính chất hàm

hồ. Nó có thể dẫn đến một nền Kitô giáo quyền uy, vào một sự

liên kết giữa ngai vàng và bàn thờ, khiến cho người ta không

còn hiểu được rằng “sự tự do, bình đẳng, huynh đệ chính là

những giá trị Kitô hữu. Những sự mập mờ trên chính là những

13.10 Page 130

▲back to top

sự lấp lửng của “phe bảo thủ Công giáo” đã thống trị bên Ý

cho tới năm 1848.

Dưới tấm áo choàng trên, ngay cả tại những lãnh địa của Giáo

Hội, cũng lưu chuyển các ý tưởng khác, như là ý tưởng về

“chủ nghĩa tự do Công giáo”. Người ta nhìn nhận các nguyên

tắc lớn của cuộc cách mạng. Người ta kết án nền bạo lực của

phe nhóm Giacôbít và của chế độ độc tài Napoleon. Người ta

cầu chúc một hệ thống quyền lực quân bình: với một ông vua

cầm cương cho các nhà cách mạng, và cũng với cả một Hiến

Pháp đảm bảo các quyền tự do và bình đẳng. Tuy nhiên tự do

và bình đẳng được mọi người ao ước, chỉ trừ ra nhóm “dân

chúng hạ đẳng”.

Những người thuộc phe tự do và phe bảo thủ biểu lộ một ý

thức hãi sợ đối với “sự bình đẳng dân chủ”: y như “nỗi kinh

hoàng thời cách mạng” đã dạy cho biết: Sự bình đẳng dân

chủ buộc phải được chuyển thành một thứ cai trị bạo ngược và

chuyên chế của một nhóm nhỏ đòi được quyền cai trị nhân

danh nhân dân và tạo nên sự hỗn loạn.

Trong số những người thuộc phe tự do nổi tiếng nhất của thời

kỳ đó, ta phải kể ra Antôn Rosmini và Alexandro Manzoni.

Gioan Bosco giữ một tâm trạng lịch sử mang chiều kích “Công

giáo bảo thủ”. Ngài thuộc về loại người của các ý tưởng bảo

thủ (dù cho sự khẩn trương của tình thế khiến ngài vượt ra

ngoài cảnh giới của giới bảo thủ, hay thậm chí đảo ngược hết

lại nhiều thái độ của giới bảo thủ). Ngài không thể làm khác

thế được khi vào năm 1832, trong Thông Diệp Mirari Vos [Sao

Anh Em Lại Ngạc Nhiên], Đức Thánh Cha Gregorio XVI đã

tuyên bố rằng “các quyền tự do hiện đại” không thể chấp nhận

được đối với các người Công giáo. Việc nhìn nhận sự tự do

lương tâm, theo lời Đức Thánh Cha, chính là đặt ngang hàng

nhau giữa chân lý và sai lầm. Bản văn của thông điệp nằm ở

14 Pages 131-140

▲back to top

14.1 Page 131

▲back to top

trong tay các chủng sinh là những người phải chấp nhận nó là

đối tượng để học tập và suy gẫm.

Đâu rồi các nhân sĩ Cavour, Mazzini, Garibaldi?

Trong khi tại Chieri, Gioan Bosco hấp thụ các ý tưởng trên, thì

tại Torino, Carlo Alberto là nhà quán quân của chủ nghĩa bảo

thủ Công giáo. Giao ước giữa ngai vàng và bàn thờ thịnh hành.

Giới giáo sĩ giữ một địa vị nổi trội tại Đại Học: Một đại diện

của Đức Tổng Giám Mục coi sóc các kỳ thi. Vào năm 1834,

trong sân đình Arsenal, nhà vua đã khai trương một tượng đài

Pietro Micáca, một con người của dân chúng đã hy sinh mạng

sống để cứu thành phố. Ấy thế mà trong diễn văn, người ta

không tôn vinh các nhân đức của nhân dân, mà chỉ nêu người

anh hùng này như một bề tôi đơn sơ, dốt nát, vâng phục và sẵn

sàng hy sinh mình vì nhà vua của mình.

Cũng trong những năm ấy, những kẻ chủ trương Cuộc phục

hưng vẫn còn phân tán khắp nơi.

Gioan Ferrari, nhân vật mà năm 1846 sẽ lên ngôi Giáo Hoàng

dưới tước hiệu Đức Piô IX, đang làm giám mục của giáo phận

Jimbola. Ngài chỉ mới 45 tuổi và được coi là một “Giám mục

không có thiên kiến” vì ngài đã lên tiếng phiền trách những

hành động quá khích của đội cảnh sát Giáo Hoàng và vì ngài là

bạn thân của bá tước Pasolini, một nhân vật tự do nổi nang nhất

trong thành phố của ngài.

Camille Cavour, 27 tuổi, đang điều hành lĩnh vực nông nghiệp

ở Leri. Chân mang ủng, đầu đội nón lá, ông thường cuốc bộ

không biết mỏi mệt từ sáng sớm đến tận chiều tối băng qua

những nương rẫy, những đồng cỏ, những ruộng lúa. Ông đã

từng là thiếu úy tại tiền đồn Genova năm 1831. Nghe tin các

phong trào cách mạng, ông đã lớn tiếng la: “Chế độ coäng hòa

muôn năm!”.người ta đã tống cổ ông tới thung lũng Aosta và

ông đã rời khỏi quân ngũ. Thân phụ ông là thống đốc của đô

14.2 Page 132

▲back to top

thị Torino kiêm cảnh sát trưởng, đã đẩy ông về miền nông

thôn. Thời gian xen giữa một mùa hái nho và một vụ gặt lúa,

ông đã đi du lịch khắp châu Âu, được thán phục bởi các nghị

viện ở Paris và ở London. Ông cũng đã gặp những người Ý bị

đày vì lý do chính trị và nói về họ: “Đó là một bọn điên, ngu và

cuồng tín mà tôi sẵn sàng dùng làm phân bón cho các cây củ

cải của tôi”.

Mazzini, 32 tuổi, mới đây đã bị đuổi khỏi Thụy Sĩ, nơi mà từ

đó ông đã từng điều hành những vụ âm mưu làm cách mạng.

Ông đã lập cư trong một ngôi nhà thuộc vùng ngoại ô thành

phố Luân Đôn. Ông viết bài cho các nhật báo để kiếm kế sinh

nhai. Ông đã để râu và thường lảng vảng trên những con phố

đầy sương mù của thủ đô, đơn độc và mình mặc toàn đồ đen.

Garibaldi đã đào thoát sang châu Mỹ sau thất bại của vụ nổi

dậy của Mazzini ở Lavoie và ông đã đổ bộ xuống xứ Braxin.

Ông này vừa tròn ba chục tuổi và hành nghề hải tặc tại các

vùng biển phía nam để phục vụ “chính quyền cách mạng” ở

Rio Grande. Ít lâu sau, ông cho “đoàn quân Ý” của mình mặc

chiếc áo sơ mi đỏ huyền thoại nhờ mua được với giá rẻ mạt ở

Montevideo nguyên một kho hàng áo mặc dưới tấm vải che

dành cho các tay giết heo ở Achentina.

Victor Emmanuel, 27 tuổi, sống tại hoàng cung Torino mà như

sống trong một trại lính đầy kham khổ. Ông phải đi kèm phụ

vương đến các lễ hội và các vũ hội của giới quí tộc và phải

đứng hàng giờ kế cận vua cha. Những giây phút sảng khoái

nhất của ông là khi ông ghé qua các chuồng ngựa. Ông nói một

thứ tiếng địa phương vừa mộc mạc vừa thô lỗ với mấy tên lao

công chuồng ngựa, ông cưỡi ngựa với vẻ vừa táo bạo vừa kênh

kiệu. Đây là một con người rất năng động và rất mê cảnh sống

tự do ngoài trời.

14.3 Page 133

▲back to top

Hoặc họ ở gần hoặc họ ở những phương trời xa xăm, lịch sử

của các nhân sĩ trên vẫn đều đều tiến tới. Những biến cố lớn

nhỏ nối tiếp nhau, đẩy nhanh bước diễn tiến của con người.

Năm 1836, Morse đã thực hiện được hệ thống đánh điện tín và

hệ thống liên lạc bằng điện đàm qua dây. Chẳng bao lâu sau đó

phổ biến khắp thế giới việc gửi điện tín (telegram): trước tiên

dành cho các quan chức và các tờ báo lớn, rồi sau đó được tới

tay mọi người sử dụng.

Năm 1837, trong một nạn dịch tả, nhà thi sĩ Giacobe Leopardi

đã qua đời tại Tháp Greco. Ông chỉ hưởng dương được ba

mươi chín tuổi. Bên Anh, Nữ hoàng Victoria lên ngôi: bà mở

màn cho một triều đại rất dài trong đó ta thấy Nước Anh trở

thành quốc gia thực dân đầu tiên trên thế giới.

Năm 1838, hầu tước Tancrede de Barolo, cựu đô trưởng thành

phố Torino đã từ trần… Bà vợ góa của ông quyết định hiến

toàn bộ tài sản của mình để cứu giúp các phụ nữ xấu số. Do đó

đã khai sinh ở ven đô Torino, không xa Cottolengo, một cơ

quan cứu trợ các nữ tù nhân và các phụ nữ túng quẫn.

Năm 1839, vua Ferdinand đệ nhị cho xây dựng tuyến đường xe

lửa đầu tiên của Ý, ông Napoli de Granatello và ông Jacques

Daguerre đã thiết kế chiếc máy chụp hình đầu tiên mà người

đời sẽ có thể lưu giữ được hình ảnh trung thực, nhờ hàng chục

tấm hình đã chụp ông trong những hoàn cảnh khác nhau.

14.4 Page 134

▲back to top

Chương 14

GIOAN ĐÃ TRỞ THÀNH DON BOSCO

Quần chúng không hiểu

Muøa hè 1838, Nhà “thần học” Gioan Bosco được mời đến

giảng lần đầu ở Alfiano, nhân dịp lễ Đức Mẹ Mân Côi. Ngài kể

lại: “Cha xứ của họ đạo, Don Joseph Pelato, là một vị linh mục

tốt, học rộng và rất đạo đức. Tôi đã xin ngài cho biết ngài nghĩ

sao về bài giảng của tôi. Ngài đáp:

- Hay lắm, bố cục rất mạch lạc. Thầy sẽ là một nhà thuyết giáo

kỳ tài.

- Giáo dân có hiểu nổi không ạ?

- Không nhiều lắm. Ông anh linh mục của tôi, bản thân tôi và

vài vị linh mục khác, chúng tôi hiểu.

- Nhưng... con giảng đơn sơ lắm mà.

- Đối với thầy thì giảng kiểu ấy dường như là đơn sơ, nhưng

đối với quần chúng, như vậy lại là rất cao siêu. Liệt kê hàng

chuỗi những sự kiện trong lịch sử Hội Thánh là cả một kỳ

công, thế nhưng thường dân có hiểu gì.

- Nếu vậy con phải làm sao đây?

- Phải bỏ hẳn văn phong của nền cổ văn, hãy nói bằng tiếng địa

phương, hoặc nếu thấy thích hợp, gặp dịp thì nói ngay bằng

tiếng Ý, nhưng là nói theo kiểu bình dân, rất bình dân, thật bình

dân. Thay vì dẫn chứng, hãy đưa ra những thí dụ, những so

sánh giản dị và thiết thực. Thầy hãy nhớ là người ta ít khi nghe

và cần phải giải thích cho người ta về các chân lý của Đức Tin

theo kiểu càng dễ hiểu bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu.

14.5 Page 135

▲back to top

Don Bosco đã viết rằng đây là một trong những lời khuyên quí

giá nhất mà mình đã nhận được trong đời. Nó giúp ngài trong

các bài giảng, các lớp giáo lý và để tiến hành việc viết sách

nữa.

Một giao ước với cõi bên kia

Tháng Mười Một năm 1838. Gioan Bosco bắt đầu năm thứ hai

thần học. Thầy hoàn toàn bị chấn động bởi một biến cố bi thảm

với một ấn tượng hãi hùng.

Trong những thánh hè cuối cùng, Lu-y Comollo đã nói với cậu

những lời rất lạ. Trong khi nhìn những vườn nho từ chỗ cao

hơn của một ngọn đồi, Lu-y đã thì thầm:

• Mình thì hy vọng uống thứ rượu tốt hơn.

• Bạn muốn nói gì với lời này?

• Thôi, đừng nói nữa…Chúa biết điều gì Ngài sẽ thực

hiện.

• Mình không hỏi cậu chuyện này. Mình hỏi cậu muốn

nói gì với lời: Mình thì hy vọng uống thứ rượu tốt

hơn. Hay là cậu muốn lên thiên đàng?

• Cho dù mình không thực sự chắc chắn sẽ lên thiên đàng

sau khi mình chết, tuy nhiên mình có một hy vọng có

nền tảng, và đã từ một thời gian qua, mình tha thiết

mong mỏi thưởng thức niềm khao khát của các thánh,

khiến cho mình cảm thấy không thể nào những ngày

sống của mình còn kéo dài được nữa.

14.6 Page 136

▲back to top

Comollo nói điều này với một sự vui sướng raát lớn lao hiện

lên trên khuôn mặt vào đúng thời gian bạn đang hưởng sự

thánh thiện tuyệt hảo, và bạn đang chuẩn bị trở lại chủng viện.

Trong những tháng đầu tiên của năm học, có thêm một chi

tiết đặc biệt, cũng rất là lạ. Gioan và Lu-y cùng nhau đọc một

đoạn cuộc đời của một vị thánh, và Gioan bình luận rằng:

• Thật là đẹp nếu một trong hai người chúng ta, ai chết

trước, và nếu Thiên Chúa cho phép, thì sẽ về báo cho

người kia những tin tức về cõi đời sau.

Lu-y bị đánh động mạnh bởi ý tưởng này, cậu nói một cách

mạnh mẽ:

• Chúng ta giao kèo với nhau nhé. Người chết trước, nếu

được Thiên Chúa cho phép, sẽ nói cho người kia hay

xem mình đã ở trên thiên đàng chưa. Đồng ý chứ?

Họ đã bắt tay nhau.

Ngày 25 tháng Ba 1839. Trong khi họ đi tới nhà nguyện, Lu-

y chặn Gioan lại tại hành lang và nói với cậu ta với vẻ nghiêm

chỉnh:

• Đối với mình thế là xong rồi. Mình cảm thấy khó chịu

quá, và mình biết mình sẽ chết.

Gioan nói diễu:

- Ôi, mình thấy cậu khỏe mà. Hôm qua chúng ta đã đi dạo với

nhau suốt cả một giờ. Cậu đừng yên trí như thế.

14.7 Page 137

▲back to top

Nhöng thực ra sự việc lại nghiêm trọng. trong khi họ ở trong

nhà thờ, thì Comollo được đưa vào bệnh xá. Cơn sốt đột xuất

trở nên rất cao và đáng lo ngại.

Ngày 31 tháng Ba là Lễ Phục Sinh. Comollo được nhận Mình

Thánh Chúa như của ăn đàng. Cậu đã hoàn toàn kiệt lực. Trong

giờ phút Gioan ở bên cậu, cậu liền cầm lấy tay Gioan và thì

thầm:

• Đây là giờ phút chúng ta phải chia tay, Gioan thân mến.

Chúng ta cứ nghĩ rằng chúng ta cùng trở thành linh

mục, và sẽ giúp đỡ nhau, khuyên bảo nhau. Nhưng

Thiên Chúa lại không muốn thế. Bạn hãy hứa là cầu

nguyện cho mình nhé.

• Comollo chết vào sáng ngày mùng 2 tháng Tư, trong

khi siết chặt tay Gioan. Cậu cho chưa tròn 22 tuổi.

• Và đây là sự kiện rất lạ lùng xẩy ra sau đó 44 giờ, do

chính lời Don Bosco viết lại:

“Chiều hôm đó, cha đã lên giường trong một nhà ngủ dành cho

20 chủng sinh, và cha rất bồn chồn, tin chắc rằng đêm đó lời

hứa sẽ được thực hiện. Vào lúc 11 giờ 30, một tiếng ồn sâu

lắng nghe vang lên ở các hành lang. Nó giống như một toa xe

lớn được kéo bởi nhiều con ngựa đang tiến dần đến cửa nhà

ngủ. Nó càng lúc càng vang lên ghê sợ tựa tiếng sấm, khiến cả

nhà ngủ rung lên. Các thầy chủng sinh khiếp hãi chạy trốn khỏi

giường để qui tụ lại với nhau, tạo cho nhau được thêm can

đảm. Chính lúc đó, và giữa cái thứ sấm gầm sâu lắng và hãi

hùng đó, cha nghe rõ ràng tiếng của Comollo ba lần vang

lên: Bosco, mình đã được cứu rỗi! Tất cả nghe thấy tiếng ồn,

có một số nghe thấy tiếng là không hiểu ý nghĩa; tuy nhiên

14.8 Page 138

▲back to top

một số bạn khác đã hiểu y như cha. Bằng chứng là trong cả một

thời gian lâu dài về sau lời ấy vẫn được nhắc lại trong chủng

viện. Đó là lần đầu tiên như cha nhớ là cha đã thực sự sợ hãi:

Cha sợ hãi khủng khiếp đến nỗi rơi vào một cơn bệnh nặng,

gần như đã ở bên bờ mộ rồi.”

Don Lemoyne, người đã sống ở Nguyện Xá bên cạnh Don

Bosco từ năm 1883 đến 1888, quả quyết rằng: “Cha Fiorito đã

nhiều lần kể lại lần Lu-y hiện ra này cho các bề trên của

Nguyện Xá”.

Bánh mì trộn hạt kê với rượu vang vùng Barbera

“Cơn bệnh nặng” Don Bosco nói đến đó chính là một hình thức

nghiêm trọng của một sự kiệt sức do mất tinh thần, và nó kéo

dài cho đến những tháng đầu tiên của năm học sau đó. Gioan

ghê sợ việc ăn uống, và cơn mất ngủ liên tục kéo dài. Sau một

vài tháng, bác sĩ khuyên Gioan tuyệt đối phải nghỉ tại giường.

Cậu nghỉ như thế trong 30 ngày.

Nhưng cậu được hồi sức lại một cách lạ lùng, hầu như không

thể tin nổi. Mẹ cầu, biết cậu đã nằm liệt giường nhiều ngày

qua, nên đã đến gặp cậu với một rổ to những bánh mì trộn hạt

kê và một chai rượu vang để lâu ngày. Đối với những người

nghèo, thiếu ăn là thứ bệnh duy nhất, và đồ ăn tốt là thuốc

chữa duy nhất. Trên các đồi nho vùng quê, thì chẳng có các thứ

bệnh với những cái tên bệnh lạ hoắc, và những thứ thuốc chữa

tinh vi.

Gioan đang ở trong trò chơi thú vị đó. Cậu không muốn làm

cho mẹ cảm thấy buồn tủi vì con từ chối món quá. Cậu liền bẻ

những miếng bánh, cứ miếng này đến miếng khác trôi vaøo cổ

họng, lại thêm những hớp rượu đã để dài ngày. Và cứ thế,

chẳng hề để ý, cậu tiếp tục ăn no bánh và uống hết cả chai

rượu. Sau cùng là một giấc ngủ thật say, suốt hai ngày và một

đêm liên tục”. Khi thức dậy, cậu cảm thấy khỏi hẳn.

14.9 Page 139

▲back to top

“Linh mục không lên Thiên Đàng một mình”

Ngày 26 tháng 5, thầy phó tế Gioan Bosco bắt đầu cấm phòng

để dọn mình chịu phép truyền chức linh mục. Thầy đã được

cha giảng phòng mời gọi hãy nguyện ngắm trong mấy ngày

này những lời Thánh Vịnh: “Ai sẽ lên núi Chúa? Ai sẽ được ở

trong nhà Chúa? Đó là kẻ có đôi tay và tâm hồn trong trắng”.

Khi suy tư về quá khứ của mình, thầy nhận thấy là hai bàn tay

mình, kể từ ngày mẹ Margarita đem chắp nó lại cho mình, vẫn

như có phép lạ, luôn còn trong trắng”.

Trên một cuốn sổ tay, thầy đã ghi: “Linh mục không lên trời

một mình, ngài không xuống hỏa ngục một mình. Nếu ngài làm

tốt, ngài sẽ về trời với những linh hồn mà mình đã cứu được

nhờ gương sáng của mình; nếu ngài làm bậy, ngài sẽ đi tới chỗ

hư mất cùng với những linh hồn bị hư mất do sự bê bối của

mình. Chính vì vậy mà tôi sẽ dồn hết can đảm để thực thi các

quyết định sau đây”.

Tiếp theo là chín huấn lệnh cơ bản cho tương lai. Đại khaùi,

chúng chỉ lặp lại và xác định rõ các ý định của thầy nhân dịp

lãnh áo chùng thâm. Nhưng ba huấn lệnh trong số đó cho thấy

một sự đào sâu đặc thù cái sẽ là “kiểu cách linh mục” của

Gioan Bosco, sau đây là mấy huấn lệnh vừa kể:

- Triệt để tận dụng mọi giờ giấc của mình.

- Chịu đựng, hành động, tự hạ trong mọi sự và mọi lúc ngay

khi vấn đề đặt ra là phải cứu rỗi các linh hồn.

- Đức ái và sự dịu hiền của thánh Phanxicô Salê sẽ hướng dẫn

tôi trong mọi sự.

Linh mục đời đời

Ngày 5 tháng 6 năm 1831, trong nhà nguyện của Tòa Tổng

Giám Mục, Gioan Bosco, mình mặc áo trắng tinh, phủ phục

14.10 Page 140

▲back to top

trước bàn thờ, mặt úp xuống đất. Những nốt nhạc khắc khổ của

bản bình ca tuôn xuống từ cây đàn dương cầm. Các linh mục

và các chủng sinh hiện diện khẩn cầu với từng vị Thánh một

của Giáo hội: Phêrô, Phaolô, Benađô, Phanxicô, Catarina,

Inhaxiô...

Mặt tái mét vì xúc động và vì mệt mỏi do những ngày tất bật

vừa qua, Gioan trỗi dậy và đến quì dưới chân Đức Tổng Giám

Mục. Đức Cha Lu-y Fransoni đặt tay lên đầu ngài và phong

ngài làm linh mục đời đời, sau khi đã cầu xin Chúa Thánh

Thần ngự đến.

Mấy phút sau, hòa giọng mình với giọng Đức Tổng Giám Mục,

Gioan bắt đầu cử hành Thánh lễ đồng tế đầu tay của mình.

Ngài đã trở thành Don Bosco.

“Lễ mở tay của tôi, ngài đã viết một cách đơn sơ, tôi đã cử

hành tại nhà thờ thánh Phanxicô khó khăn, với sự tham dự của

Don Caffaso, người chỉ đạo kiêm ân nhân kiệt xuất của tôi.

Người ta đang nóng lòng mong đợi tôi tại quê nhà (hôm ấy là

ngày lễ Chúa Ba Ngôi), nơi mà bao năm nay không có một lễ

mở tay nào. Nhưng tôi thích cử hành ở Torino cách âm thầm,

tại bàn thờ Thiên Thần Bản Mệnh. Tôi muốn gọi hôm ấy là

ngày đẹp đẽ nhất đời mình. Tới lúc đọc nghi thức nhớ đến

những người quá cố, tôi đã nhớ đến những người thân yêu, đến

các vị ân nhân của tôi, đặc biệt là Don Calosso, mà lúc nào tôi

cũng coi là vị ân nhân vĩ đại và kiệt xuất. Những người Công

giáo ngoan đạo xưa nay vốn tin là Chúa nhân lành luôn luôn

chấp thuận ban ơn huệ mà vị tân linh mục cầu xin với Chúa

trong lúc cử hành lễ mở tay. Tôi đã sốt sắng cầu xin ôn lôïi

khaåu, ngõ hầu có thể mưu ích cho các linh hồn”.

Thánh lễ thứ hai, Gioan Bosco đã muốn cử hành tại bàn thờ

Đức Bà An Ủi kẻ âu lo, bên trong đại Thánh đường dâng kính

Đức Mẹ ở Torino. Khi ngước mắt nhìn lên, cha đã thấy Ngài

15 Pages 141-150

▲back to top

15.1 Page 141

▲back to top

ngự trên cao, Bà lạ chói lọi như mặt trời, Đấng mà mười bảy

năm trước, đã phán bảo cha trong giấc mơ: “Hãy trở nên khiêm

tốn, can trường và dũng mãnh!”, Bà đã nói thế. Gioan Bosco đã

ra sức phấn đấu và đã thành công. Giờ đây đã bắt đầu tới thời

tới lúc mà cha sẽ hiểu rõ mọi sự”.

Thứ năm tuần sau, nhằm lễ Mình Máu Thánh Chúa Kitô (thời

ấy là một leã buộc), Gioan Bosco về làm lễ tại quê nhà.

Những quả chuông đã đổ từng hồi, tiếng vang đi rất xa. Toàn

thể dân chúng đã chen chúc chật ních bên trong nhà thờ. “Họ

quý mến tôi quá, ngài nói, mà ai nấy đều sung sướng như chính

tôi vậy”.

Các chú bé tí teo tròn xoe mắt khi nghe người lớn nói lại raèng

vị linh mục này xưa kia đã từng là một tay xiếc raát cöø.

Những người lớn thì đang nhớ lại người bạn đã cùng học, cùng

chơi với mình cách nay trên dưới một chục năm.

Những bậc kỳ cựu, trên những ngọn đồi quanh vùng, đã bao

phen thấy “cậu đi ngang qua trên đường, đi chân không và sách

vở ôm trong tay”.

Tối hôm ấy, mẹ Margarita đã tìm được ít phút để nói chuyện

riêng với vị tân linh mục. Bà bảo con: “Bây giờ con đã là linh

mục, con đã ở gần Chúa Kitô. Mẹ chưa hề đọc qua các sách

của con, nhưng con hãy nhớ rằng bắt đầu dâng thánh lễ, tức là

bắt đầu chịu thương chịu khó. Con sẽ không nhận thức được

điều ấy ngay bây giờ đâu, nhưng dần dà con sẽ thấy là mẹ đã

nói sự thật. Kể từ giờ phút này, con hãy chỉ nghĩ đến phần rỗi

của các linh hồn mà thôi, chứ đừng lo nghĩ mảy may gì cho mẹ

cả”.

15.2 Page 142

▲back to top

Chương 15

NHỮNG BƯỚC ĐẦU ĐỜI LINH MỤC

Don Bosco sẽ làm gì bây giờ?

Ngài thông minh, ngài thèm được làm việc, ngài nghèo…

Người ta đề nghị với ngài ba nhiệm sở. Một gia đình quí phái ở

Genova đề nghị ngài làm gia sư dạy dỗ con cái của họ. Vào

thời ấy, rất nhiều gia đình, thay vì gửi con vào học các trường

công lập, lại thích bao phòng trọ tại khách sạn riêng của mình

cho một thầy giáo tư để vị này đảm nhiệm việc dạy dỗ và giáo

dục con cái họ. Hầu như bao giờ họ cũng lựa một linh mục bảo

đảm là nghiêm túc. Mấy nhà quí tộc thành Genova đã cho Don

Bosco biết là thù lao của ngài sẽ là mười ngàn lires mỗi năm

(một sự đãi ngộ rất hậu).

Cư dân ở địa phương của ngài thì xin ngài giữ chức quản lý

nhà thờ Murialdo hiện còn bỏ trống. Họ cam kết với ngài một

khoản thù lao cao gấp hai lần mức thông thường.

Cha xứ ở Castelnuovo, Don Cinzano lại đề nghị ngài làm phó

xứ cho mình và cũng đảm bảo cho ngài một thu nhập khá.

Lạ thật! Mỗi người đều nói với Don Bosco về tiền bạc, như thể

chuyện trở thành linh mục là một "áp phe sộp" mà rốt cuộc đã

"chộp" được, cần phải làm sao cho nó sinh lợi về mặt kinh tài.

Duy chỉ có một phụ nữ đã luôn luôn phải chắt chiu từng xu để

giữ quân bình ngân sách chi thu, là đã nhắc nhở vị tân linh

mục: "Nếu con trở nên giàu có, mẹ sẽ không bao giờ còn đặt

chân đến nhà con nữa đâu".

Để quyết định dứt điểm, Don Bosco đã tới Torino, tìm đến nhà

Don Cafasso.

- Con đến làm gì đây?

15.3 Page 143

▲back to top

- Đừng chấp thuận đề nghị nào cả. Hãy đến đây, đến Trung tâm

giáo sĩ. Cha sẽ bổ túc khóa đào tạo linh mục của mình tại đây".

Don Cafasso là người nhìn xa thấy rộng. Ngài đã hiểu rằng "sứ

mạng" nhân bản và thiêng liêng của Don Bosco không thể cam

phận với một gia đình hoặc một địa phương. Ngược lại, Torino

là một thành phố phù hợp với tài đức của vị tân linh mục:

những khu phố mới, những thời đại mới, những vấn đề mới.

Don Cafasso sẽ chỉ cần luôn luôn chuyên chú theo dõi để điều

tiết Don Bosco.

Khám phá đầu tiên: cảnh cơ cực của vùng ven đô

Trung tâm giáo sĩ trước kia là một tu viện tọa lạc gần nhà thờ

thánh Phanxicô khó khăn. Trong tòa nhà ấy, nhà thần học Lu-y

Guala, với sự tiếp tay của Don Cafasso, đang chuẩn bị cho bốn

mươi lăm linh mục trẻ trở thành những vị tông đồ "của thời đại

họ và của xã hội mà trong đó họ sẽ phải sống".

Việc chuẩn bị kéo dài hai năm (riêng đối với Don sẽ áp dụng

một ngoại lệ: ba năm). Ngày nào cũng diễn ra hai phiên họp:

một vào buổi sáng do Don Guala chủ trì và một vào buổi tối do

Don Cafasso. Trong ngày, các linh mục được gửi đi vào giữa

môi trường đô thị để tiến hành công tác mục vụ của mình:

những bệnh viện, những khám đường, những cơ sở từ thiện,

những cao ốc sang trọng, những ngôi nhà bình dân và những

căn gác xếp, giảng Phúc âm trong các nhà thờ và dạy giáo lý

cho bọn trẻ, cứu tế các bệnh nhân và những người già nua tuổi

tác.

Kể từ năm 1841, Don Cafasso đã trở thành "cha linh hướng"

của Don Bosco. Điều này có nghĩa là Don Bosco sẽ xưng tội

với ngài, xin những lời khuyên bảo của ngài trước bất cứ một

quyết định quan trọng nào, bày tỏ với ngài những ý đồ riêng

của mình và tin cậy hoàn toàn ở sự nhận định của ngài.

15.4 Page 144

▲back to top

Cho đến nay, Don Bosco chỉ mới quen biết cảnh nghèo của

vùng nông thôn. Ngài không biết thế nào là cảnh cơ cực chung

quanh các đô thị. Don Cafasso bảo ngài: "Đến đó mà coi, cha

hãy nhìn xem quanh mình".

"Ngay những ngày Chúa nhật đầu tiên, Micae Rua sẽ làm

chứng, ngài đã đi xuyên suốt thành phố nhằm tạo cho mình một

ý niệm về điều kiện tinh thần của những người trẻ".

Ngài đã bàng hoàng, điên đảo vì những điều mắt thấy tai nghe.

Các vùng ven đô đều là những khu vực sục sôi và đầy chống

đối, những vành đai của sự thống khổ. Lũ trẻ vị thành niên đi

lang thang khắp các phố xá, không có công ăn việc làm, hư

hỏng, sẵn sàng lún sâu thêm.

Chợ mua bán những tay thợ trẻ

Gần chợ trung tâm của Torino, ngài phát hiện ra một khu "chợ

buôn bán những cánh tay trẻ" chính hiệu. "Khu vực kế bên

Porta Palazzo [Cổng Dinh Vua], Don Lemoyne viết, lúc nhúc

những kẻ buôn gánh bán bưng, những người bán diêm quẹt,

những kẻ đánh giày, những thợ cạo ống khói, những tên lao

công chuồng ngựa, những người phân phát các giấy tờ quảng

cáo, những tên mối lái các mặt hàng trong chợ, tất cả đều là

những đứa con nít đáng thương chạy ăn từng ngày, từng bữa".

Con cái của các gia đình nghèo, bản thân chúng cũng không có

việc làm, lùng sục bất cứ công việc nào, miễn là nó đem đến

cho chúng ít nhiều phương tiện nào đó để sống còn. Chúng là

những "sản phẩm" đầu tiên của sự qui tụ những người di dân từ

"vòng đai đen" đã vây bọc thành phố từ thuở nào tới giờ.

Người ta thấy chúng leo lên những dàn giáo thợ hồ, tìm một

chân làm trẻ sai vặt trong các cửa hàng, đi lang thang mà

miệng gào to những tiếng rao của những kẻ làm nghề cạo ống

khói. Người ta bắt gặp chúng chơi các trò ăn tiền tại các góc

15.5 Page 145

▲back to top

phố với vẻ mặt đanh lại và đầy kiên quyết của loại người sẵn

sàng làm tất cả mọi sự để giành lấy một chỗ đứng thoải mái

dưới ánh sáng mặt trời.

Nếu ta thử lại gần chúng, chúng sẽ lảng tránh, với vẻ vừa e dè

vừa miệt thị. Chúng không đến từ xóm Becchi, chúng không

tìm những mẩu chuyện vui, cũng không thèm những trò ảo

thuật. Chúng là những con "chó sói", những thú vật hoang dã

trong giấc mơ của ngài, tuy tận đáy những ánh mắt ấy ta ghi

nhận nhiều vẻ sợ hãi hơn là vẻ hung dữ.

Cuộc cách mạng công nghiệp

Bọn trẻ trên các con đường phố của Torino ấy đều là một

"thành quả biến chất" của các biến cố đã bắt đầu làm đảo lộn

thế giới: cuộc cách mạng công nghiệp.

Năm 1769, ở Glassgow bên Anh quốc, Jacques Watt đã xin cấp

bằng sáng chế cho "máy hơi nước". Bộ máy này, nhờ sử dụng

năng lượng tỏa ra từ sức nóng, phát động một cần gạt và các

đai chuyền. Chỉ duy một bộ máy của Watt (với một lực lên tới

100 sức ngựa) đã mở ra một lực tương đương với sức của 800

người hợp lại. Nhờ sử dụng máy này, một nhà máy sợi có thể

đạt năng suất bằng năng suất của 200,000 người. Để tiến hành

những nghề kéo sợi hoàn thành bởi cỗ máy này, chỉ cần 750

công nhân, chen vai sát cánh nhau trong một vài nhà xưởng.

Xưởng thợ và công nhân (còn được gọi là dân vô sản) bắt đầu

hiện hữu. Trước kia, dân chúng được chia ra thành nông dân,

thương gia và thợ thủ công. Trong số các thợ thủ công (những

lao động sử dụng các công cụ thuộc về mình, trong các xưởng

thợ của chính mình), người ta kể luôn những người thợ dệt

chuyên môn kéo sợi bông vải và len bằng cách dùng đôi cánh

tay của mình.

15.6 Page 146

▲back to top

Việc sản xuất được nhân gấp các công việc làm giảm đột ngột

giá cả các mặt hàng vải và phát triển thêm nhiều vải vóc trên

thị trường. Đồng thời, người ta ghi nhận một sự tăng vọt đáng

kể việc sử dụng sắt (cho việc sản xuất ra các máy móc, các

nghề, các đường xe lửa) và việc khai thác từ trong lòng đất

(thiết yếu cho động lực của máy hơi nước và cho việc luyện

thép).

Việc quy hoạch rộng rãi các tuyến đường xe lửa, các tàu bè

chạy bằng hơi nước và các phương tiện vận tải khác cũng diễn

ra trong thời kỳ này.

Cũng trong những năm ấy, nhờ những tiến bộ thắng lợi của y

khoa và khoa vệ sinh phòng chống những dịch bệnh gây tử

vong dữ nhất như bệnh dịch hạch và bệnh sởi, dân số châu Âu

tăng vọt khủng khiếp: từ 180 triệu trong năm 1800 lên thành

260 triệu vào năm 1850.

Sự phát triển ghê gớm của các cơ xưởng (tức là nền công

nghiệp) gây nên một cơn khủng hoảng cuộc sống của các công

nhân. Làn sóng những con người đi tìm kiếm việc làm từ nông

thôn ào ào kéo về các thành phố. Các xưởng thợ đều mang một

nét mặt đặc thù: đó là những trung tâm trong đó một lượng

đông đảo các lao động cùng hoàn thành một công việc dưới sự

lệ thuộc vào một ông chủ.

Bên Anh cũng bắt đầu nảy sinh những thành phố than, những

thành phố sắt, những thành phố công nghệ dệt. Đây là cuộc

cách mạng công nghiệp. Khai sinh từ Anh quốc, nó nhanh

chuyển qua Pháp, Đức, Bỉ, rồi qua châu Mỹ.

Theo sử gia Carlo M. Cipolla[1], đây là một trong số hai cuộc

đổi thay vĩ đại nhất đã xảy ra trong lịch sử loài người.

Cuộc đổi thay thứ nhất xẩy ra trong đêm tối của lịch sử. Những

con người là “một tổng thể được gắn kết với những đám thợ

15.7 Page 147

▲back to top

săn ít ỏi, hung dữ và xấu xa”. Với “cuộc cách mạng của đời

sống nông nghiệp”, con người biến thành những người trồng

tỉa và nuôi gia súc. “Giữa những người thợ săn của thời cổ và

những người canh tác đất đai với các dụng cụ tinh vi, có cả một

vực thẳm cách biệt,đó là sự cách biệt của cuộc sống man rợ với

cuộc sống của nền văn minh”. Sự thay đổi tận căn thứ nhất này

của lịch sử con người được phát triển trong dòng một ngàn

năm, con người ta có thời gian để thích nghi một cách tuần tự.

Cuộc cách mạng thứ hai, tức là cuộc cách mạng kỹ nghệ, “xâm

chiếm địa cầu, đảo lộn cuộc sống và cuốn trôi đi các cơ cấu của

tất cả các xã hội hiện hữu của con người trong vòng có 7 hay 8

thế hệ thôi (= đồng nghĩa với khoảng 150 năm hay 200 năm).

Tâm trí con người bị đặt trước các vấn đề mới “với một sự bức

bách đến chóng mặt”.

Sự tiến bộ lớn lao được cống hiến cho thế giới

Cuộc cách mạng công nghiệp mở ra những cánh cửa cho một

thế giới hoàn toàn mới, cho những nguồn năng lượng mới và

chưa từng được biết đến: than, dầu lửa, cốt mìn, điện, nguyên

tử.

Nhân loại phát triển với tốc độ của sự bùng nổ: 750 triệu người

trong năm 1750, một tỷ 200 triệu trong năm 1850 và hai tỷ rưỡi

vào năm 1950.

Sự thoải mái mà cuộc cách mạng công nghiệp phát huy, trước

đây chưa bao giờ đạt được.

Những đổi thay toàn diện và đầy công hiệu đang xẩy ra trong

các thói tục, các tư tưởng, các tín ngưỡng, trong việc giảng dạy,

gia đình. Những vấn đề hết sức lớn lao được đặt ra cho các thế

hệ mới. Chúng ta hãy nhớ lại, vẫn chỉ là sự tăng gia không

được kiểm soát về dân số, các võ khí luôn luôn gây tử vong

15.8 Page 148

▲back to top

nhiều hơn, sự phân hóa của Quốc gia truyền thống, nạn ô

nhiễm, việc gạt ra ngoài xã hội những người già nua tuổi tác.

Bất kể các vấn đề đã được đặt ra thế nào, cùng với cuộc cách

mạng công nghiệp. Nhân loại "đã thắng thiên nhiên trong một

mức độ rộng lớn, đã xóa bỏ các khoảng cách, đã bẻ gẫy rất

nhiều những trở ngại vật chất đã từng đặt điều kiện cho họ trải

qua suốt bao thiên niên kỷ". (Jacque Marrtina)

Cái giá khủng khiếp mà con người đã trả

Sự tiến bộ rộng lớn, nhất là trong một năm đầu, đã bắt con

người phải trả một giá khủng khiếp: "một thiểu số cực nhỏ

những người cực kỳ giàu có áp đặt một chế độ nô lệ đích thật

lên một cộng đồng vô cùng đông đảo những kẻ vô sản".

(Thông điệp Tân Sự - Rerum Novarum)

Trong thời đại mới của nhân loại đang đào sâu một "lỗ đen"

khổng lồ: vấn đề thợ thuyền. Tại các thành phố công nghiệp

mới đang hình thành một giai cấp mới, giai cấp những kẻ vô

sản, những kẻ chẳng có của cải nào khác hơn là những cánh tay

và những đứa con của họ. Những điều kiện mà trong đó những

kẻ vô sản sinh sống thật là khủng khiếp.

Năm 1850 (chúng tôi viện dẫn theo các cuộc điều tra của

Dolléans và Villermé), phân nửa dân số Anh quốc từ nay đã

phải sống chen chúc trong các trung tâm đô thị. "Nhà ở" của

các công nhân thông thường là những hầm rượu, trong đó cả

gia đình xúm nhau lại, không có khí trời, không có ánh sáng,

hôi rình do ẩm thấp và do những ống cống. Trong các xưởng

thợ, không có các biện pháp vệ sinh, không hề có một qui chế

hợp pháp nào, trừ qui chế do ông chủ đặt ra.

Đồng lương chết đói tuyệt nhiên không cho phép một chế độ ăn

uống đầy đủ. Bữa ăn thường lệ, là nồi canh rau sam. Sự phân

hóa của gia đình; sự leo thang của tật nghiện rượu, của nạn mãi

15.9 Page 149

▲back to top

dâm, của sự phạm pháp, sự tràn lan của các chứng bệnh mới lạ

gây ra bởi một số nghề hoặc bởi những điều kiện mà trong đó

họ hành nghề (bệnh ho lao, các chứng viên nhiễm đường hô

hấp…) đã thành những hiện tượng phổ biến.

Lao động trong các xưởng máy không chỉ có những người đàn

ông và những người đàn bà, mà còn cả những trẻ nhỏ mà cuộc

sống trở thành một cơn ác mộng. Một gia đình vô sản rất khó

mà sống còn được. Họ thậm chí chẳng có đồng nào để trả tiền

bác sĩ, tiền thuốc men, tiền quần áo. Một bản thống kê tiết lộ là

ở Nantes (Pháp) 66% trẻ em chết trước khi được 5 tuổi. Tuổi

thọ trung bình của một người thợ, trong những năm 1830 đến

1840, là mười bảy, mười chín. Chính là những năm mà trong

đó (chúng ta đã có nói tới) các công nhân ở Lyon và ở Paris nổi

loạn với những tiếng gào la: "Sống bằng lao động hoặc chết

trong chiến tranh!" và đã bị tan rã vì hàng loạt đại bác bắn xối

xả.

Thảm cảnh của các trẻ em vô tội ở Ý

Bên Ý, cuộc cách mạng công nghiệp đến trễ, do thiếu vốn và

thiếu nguyên liệu. Các xí nghiệp tơ sợi đầu tiên đã biến thành

những xưởng máy ở Lombardia-Vénétie thuộc Áo (nhà máy

kéo sợi len Rossi ở Schio năm 1817, Mazotto ở Valdagno năm

1836). Nền công nghiệp cơ khí bắt đầu ở Milan vào năm 1846.

Sự phát triển công nghiệp diễn ra rất chậm và đầy khó khăn.

Về đời sống trong các xí nghiệp tơ sợi ở Lombardia, Rudolphe

Morand đã viết: "Tại các nhà máy kéo tơ tằm, những xí nghiệp

lớn chiếm từ 100 đến 200 người, người ta sử dụng đại đa số là

trẻ em. Các công đoạn được giao cho chúng mang nặng tính

máy móc đến nỗi chỉ sau ít lâu bọn trẻ đáng thương ấy đã thành

ngớ ngẩn như những kẻ mất hồn hoặc như những người mắc

bệnh tâm thần. Công việc kéo dài liên tục 13 giờ/ngày trong

mùa đông và suốt 15 tiếng hoặc 16 tiếng/ngày trong mùa hè.

15.10 Page 150

▲back to top

Trong các máy kéo sợi được kéo nhờ sức nước, công việc đôi

khi bị gián đoạn và bọn trẻ đáng thương lại phải "tranh thủ làm

đêm". Môi trường lao động ẩm ướt và độc hại, việc thức khuya

dậy sớm, sự ở lâu trong những tư thế vất vả thường gây nên,

theo chứng từ của y sĩ thuộc khu vực công nghiệp, sự chai

cứng các hạch, chứng ngạnh kết, bệnh tràng nhạc, bệnh sở,

những u bướu lạnh. Hơn 15,000 trẻ em, tại xứ Lombardia, đã

chết như vậy ở lứa tuổi măng non.

Tại Torino, năm 1841, cuộc cách mạng công nghiệp đã đến

như một hệ quả gián tiếp của tình thế.

Thành phố phát triển mau lẹ. Trong những năm 1838 - 1848,

dân số từ 117,000 chuyển thành 137,000: một sự gia tăng 17%.

Trong thập niên ấy, 700 hộ gia đình mới. Nhịp độ của làn sóng

di dân vẫn được duy trì. Nó đạt đến đỉnh cao trong hai năm

1849 - 1850 khi người ta nói đến 50,000 dân di trú, nếu không

phải là 100,000.

Những gia đình nghèo, hoặc những thanh thiếu niên đơn độc

kéo đến từ thung lũng Sesia, từ các thung lũng thuộc các xứ

Lanzo, Montferrat, Lombardia. Trên các Quảng Trường xây

dựng, phụ việc cho các thợ hồ, suốt ngày ở trên những dàn giáo

hiểm nghèo, phơi mình ngoài nắng, ngoài gió, leo trèo trên

những cây thanh ngay đơ, mang nặng nào gạch, nào vôi, chẳng

được hưởng sự giáo dục nào khác ngoài những ngược đãi thô

lỗ và những cú đánh đập".

Các gia đình thợ thuyền, tối đến, "leo lên những kho chứa đồ

cũ". Đây là những chỗ ở duy nhất mà tiền trọ là có thể chấp

nhận được đối với đồng lương của các công nhân. Don Bosco

đã leo lên để nhìn qua những căn phòng nằm sát mái nhà ấy và

thấy chúng đều "thấp lè tè, chật hẹp, buồn thiu và dơ dáy.

Chúng được dùng vừa làm phòng ngủ, vừa làm nhà bếp và đôi

16 Pages 151-160

▲back to top

16.1 Page 151

▲back to top

khi là cả xưởng làm việc cho mọi lao động bất kể trẻ, già, trai,

gái trong các hộ gia đình.

Việc tính sổ

Từng đoàn, từng nhóm thanh niên đi lang thang, nhất là ngày

Chúa nhật, trên các đường phố và dọc theo hai bờ sông Pô.

Chúng đưa mắt nhìn những con người "thơm phức và tươi rói"

đi ngang, dửng dưng trước nỗi cơ cực của chúng.

Don Bosco tính sổ thật lẹ. Bọn trẻ ấy cần có một mái trường và

một công việc nhằm chuẩn bị cho chúng một tương lai ổn định

hơn; chúng cần được sống chính cuộc sống tốt lành của các

người trẻ, nghĩa là cần thỏa mãn khát vọng của mình là được

chạy và nhảy trên những khoảng xanh rì, mà khỏi phải ở lỳ một

chỗ để ủ rũ đợi chờ trên các hè phố; chúng cần được gặp gỡ

Thiên Chúa ngõ hầu khám phá ra và biểu hiện nhân phẩm của

mình.

Ngài không phải là người đầu tiên cũng chẳng phải là người

duy nhất đã rút ra những kết luận đại loại như vậy. Yêu cầu

bức thiết phải giúp đỡ quản đại quần chúng, giữa lúc ấy, cũng

chính là cảm tưởng của chính Carlo Alberto.

Nhà vua đã đặc biệt bận tâm vì "cuộc cách mạng khác" đang ở

đâu đó trong không trung, cuộc cách mạng chính trị, sẽ bất thần

nổ ra vào khoảng cuối năm 1847 sang đầu năm 1848.

Trong khi vẫn để mắt ngó chừng nước Áo (kẻ thù sẵn sàng

nhượng bộ hoàn toàn với phe tự do), ông thận trọng chuyển từ

các tư thế chuyên chế sang những dòng chảy ôn hòa nhất của

phe tự do. Ông bắt liên lạc với Massimo d'Azelio, Cesare

Ballo, Giacomo Durando. Quy trình lâu dài này sẽ đưa ông đến

chỗ trở thành người ủng hộ cuộc Risorgimento đầu tiên.

16.2 Page 152

▲back to top

Nhưng nhà vua cũng còn bận tâm đến các điều kiện xã hội

trong Vương quốc của mình; ông tán trợ bất luận ý kiến nào

liên quan đến vấn đề từ thiện và bình dân học vụ.

Các linh mục và các nhà chính trị cũng chia rẽ nhau. Vào thời

đại này, tùy theo xu hướng của họ là thuận hay chống lại các

quan niệm của phe tự do. Nhưng họ đều kề vai sát cánh với

nhau trên cùng một trận tuyến chống lại nỗi cơ cực cả về vật

chất lẫn tinh thần của dân chúng. Những năm ấy, Torino đã

thấy đột nhiên xuất hiện hàng loạt những trường học bình dân

dành cho các công nhân.

Ngược lại chính vấn đề thanh thiếu niên là cái khiến Don

Bosco tập trung mọi nỗ lực của ngài. Don Cafasso nhận xét

thấy vậy và quyết định đốc thúc ngài xốc tới hết ga.

16.3 Page 153

▲back to top

Chương 16

"CON TÊN LÀ BARTHELÉMY GARELLI"

Dân chúng ở Torino gọi Don Cafasso là "vị linh mục của giá

treo cổ". Ngài thường đi xuống từng phòng giam tại các nhà tù

để ủy lạo các tù nhân. Nếu có người nào bị kết án tử hình, ngài

liền cùng anh ta leo lên xe bò và động viên anh ta cho tới tận

địa điểm hành quyết.

Vào thới ấy, có bốn nhà tù tại Torino: hai cho đàn ông, hai cho

đàn bà.

Vào lúc sắp khởi hành một trong những chuyến viếng thăm

theo thông lệ, Don Cafasso đã rủ Don Bosco đi theo mình.

Những hành lang âm u, những vách tường tối thui và ẩm ướt,

bộ mặt ủ rũ và tái nhợt của các tù nhân khiến Don Bosco cảm

thấy bồi hồi xao xuyến. Trái tim ngài thổn thức trong lồng

ngực và ngài có cảm giác như ngộp thở.

Những đứa trẻ đằng sau các song sắt.

Nhưng điều khiến ngài khổ tâm hơn cả, đó là cảnh tượng bọn

trẻ đằng sau các song sắt. Ngài viết: "Thấy một số đông các trẻ

em từ mười hai đến mười tám tuổi, tất cả đều dồi dào sức khỏe,

lực lưỡng, vẻ mặt thông minh; thấy chúng ở trong đó, chẳng có

gì làm, bị cắn xé bởi chấy rận, thiếu cả của ăn vật chất lẫn của

ăn tinh thần, điều ấy khiến tôi ghê sợ".

Ngài còn trở lại đó nhiều lần, với Don Cafasso và cả đi một

mình nữa. Ngài tìm cách bắt chuyện với chúng, không chỉ theo

kiểu "dạy giáo lý" (dưới sự giám sát của các cai tù) mà là một

cách hết sức đơn sơ. Buổi đầu, các phản ứng rất là gay gắt,

nhưng rồi dần dần, đứa này hoặc đứa khác đã tỏ ra bớt e dè và

cuộc đối thoại đã trở nên hữu nghị hơn.

16.4 Page 154

▲back to top

Bằng cách ấy, ngài đã biết được chuyện đời bạc phước của

chúng, sự đồi trụy của chúng, cơn điên khùng đã từng bước

biến chúng thành hung dữ. "Tội" thông thường hơn cả là trộm

cắp: vì đói, và cũng vì oán hận đối với những kẻ giàu đã khai

thác công việc của chúng và bỏ mặc chúng trong cảnh cơ cực.

Chúng được nuôi sống bằng bánh mì và nước lã. Chúng phải

miễn cưỡng vâng lời những tên cai tù, là những kẻ vốn khiếp

sợ chúng nhưng lại tìm đủ mọi cớ để đánh đập chúng.

Người ta giam chúng trong những xà lim tập thể mà ở đó

những tên ác ôn côn đồ hơn cả lại biến chúng thành những "đại

ca", những ông chủ tuyệt đối.

"Điều khiến tôi cảm kích nhất, Don Bosco viết, đó là rất nhiều

em, khi ra khỏi tù, đã quyết tâm thay đổi cuộc sống, theo

hướng tốt hơn", dù chỉ là vì sợ hãi cảnh tù đày, "nhưng rồi sau

đó ít lâu, ngựa quen đường cũ, rốt cuộc chúng lại bị bắt giam

vào đó như trước".

Ngài cố tìm hiểu lý do và đã kết luận: "Đó là vì chúng đã bị bỏ

rơi một mình, tứ cố vô thân. Chúng không có gia đình hoặc cha

mẹ họ hàng đều hắt hủi chúng bởi lẽ ngục tù đã làm chúng ô

danh cho đến muôn đời".

"Tôi đã tự nhủ trong lòng: lẽ ra bọn trẻ ấy phải tìm được ở bên

ngoài một người bạn nào đó chăm lo cho chúng, hỗ trợ chúng,

dạy dỗ chúng, dẫn chúng đến nhà thờ trong các ngày lễ. Được

như vậy, chúng sẽ không còn bị ngồi tù trở lại nữa".

Ngày này qua ngày khác, ngài đã kết thân được với vài đứa.

Các "bài học giáo lý sau song sắt" của ngài đã được nghe một

cách tự nguyện hơn. "Tôi càng cho chúng hiểu thế nào là nhân

phẩm, ngài viết, chúng càng cảm thấy vui thỏa trong lòng và

càng kiên quyết trở nên tốt hơn”.

16.5 Page 155

▲back to top

Nhưng rất thường, khi ngài trở lại, tất cả đều đổ vỡ tan hoang.

Những gương mặt lại ra vẻ cau có, những giọng nói móc mỉa,

lầm bầm những câu chửi thề. Don Bosco không phải lúc nào

cũng tái thiết được những gì đã đổ vỡ. Một hôm ngài đã bật

khóc; khoảnh khắc lưỡng lự. Ai đó lên tiếng hỏi:

- Tại sao vị linh mục đó lại khóc?

- Tại cha ấy yêu thương bọn mình. Mẹ tớ có thể cũng sẽ khóc

nếu bà thấy tớ ở trong này.

Don Bosco quyết định, trong khi các cha xứ thì chờ đợi

Khi ra ngoài, Don Bosco đã đưa ra một quyết định không gì lay

chuyển được: "Với bất cứ giá nào, phải ngăn chặn không để

cho những trẻ em còn quá nhỏ dại như vậy bị tàn đời trong

chốn ngục tù. Tôi muốn là người giải cứu cho lớp trẻ ấy".

"Tôi đã bày tỏ quyết định này với Don Cafasso, ngài viết, và

theo lời khuyên của ngài tôi đã ra sức phấn đấu thể hiện nó

trong thực tế".

Có những linh mục khác, ở Torino, cũng đang tìm những đáp

án cho các vấn đề của giới trẻ và đang đi theo những hướng

khác nhau.

Tại Torino có tất cả 14 giáo xứ trong thành phố và hai giáo xứ

tại vùng phụ cận. Các cha xứ cảm nhận vấn đề của các thanh

thiếu niên, nhưng họ đang chờ đợi chúng tại các phòng mặc áo

hay trong các nhà thờ, để dạy giáo lý cho chúng vào buổi

chiều, vào Chúa Nhật, hay trong mùa chay. Các ngài tiếc nuối

“các thời tươi đẹp” trong đó các em di dân tới Torino với thư

gửi gắm của cha xứ gốc của chúng cho cha xứ bạn tại thành thị.

Họ không nhận ra rằng dưới những đợt sóng của sự tăng

trưởng của dân chúng, những khung sống và hoạt động đang

phải chịu sự biến đổi, những thời kỳ “tươi đẹp quá khứ” sẽ

không trở lại nữa đâu.

16.6 Page 156

▲back to top

Cần phải sáng tạo ra những khung hoạt động mới, những con

đường mới. Những vị cha phó xứ vẫn đang còn tiếp tục cử

hành các tang lễ và việc rửa tội, phải biết thử nghiệm một hoạt

động tông đồ khi đi lại thoăn thoắt giữa các xưởng thợ, các văn

phòng, và các khu thương mại.

Tại Milan, nơi các cuộc cách mạng kỹ nghệ đã trở nên mạnh

mẽ từ nhiều năm nay, vấn đề thanh thiếu niên lang thang hè

phố đã được đương đầu. Kể từ đó người ta có thể thấy mạng

lưới những viện giáo dục thích đáng đối với các thời đại: các

“Nguyện Xá”. Trong năm 1850, niên giám giáo phận Milan kể

ra có tới 15 Nguyện Xá, có vài Nguyện Xá có cả mạng lưới các

viện được thích ứng với thời đại

Kinh nghiệm của cha Cocchi

Vị đầu tiên là Don Cocchi, một linh mục tích cực đến từ tỉnh

lẻ, từ Druent. Cha đã thụ phong linh mục năm 1836, đang khi

Don Bosco kết thúc năm triết thứ nhất của mình ở chủng viện.

Tại Moschino, một địa phương vốn nổi tiếng là cực kỳ nghèo

khổ và hẻo lánh thuộc thị trấn Vanchiglires, ngài đã thành lập

vào năm 1841, Nguyện Xá đầu tiên của kinh thành Torino

(ngài đã có thử vào năm 1840) và ngài đã đặt nó dưới sự bảo

trợ của Thiên thần Bản mệnh. Trong khu giáo xứ Đức Mẹ

Truyền Tin, gần sông Pô.

Don Cocchi là một linh mục có thiên tài và nhạy bén, với

những ý tưởng tỏa sáng và những cái gật đầu của một con

người khởi xướng, nhưng không có sự bền bỉ và cái nhìn dài

lâu của một con người thực hiện. Và ngài có các ý tưởng tự do,

đảm nhận những thái độ đối đầu trước đường nét chính trị của

Đức Tổng Giám Mục của ngài và của Đức Thánh Cha. Điều đó

khiến người ta “e ngại” ngài, ngay cả cho dù ngài có một đức

ái năng động đánh thức sự bất động của biết bao các vị giáo sĩ

khác.

16.7 Page 157

▲back to top

Trong thời gian giữa 1849 - 1850, cha Cocchi hoạt động giữa

những người sinh động hóa “các Hiệp hội Bác ái ủng hộ các

trẻ mồ côi và bị bỏ rơi”, và sau đó trong các “Trường Trung

học Thợ”, Nguyện Xá Thánh Martinô, “Trung tâm Canh nông”

tại Moncucco, luôn luôn ủng hộ giới trẻ và các tầng lớp khổ sở.

Những linh mục khác, cùng với cha Cocchi, cũng đồng dấn

thân vào công việc mục vụ giữa giới trẻ. Họ là những linh mục

“tự do” khỏi các bổn phận tại các giáo xứ. Nhiều vị đã học hay

đang học tại Học Viện Giáo Sĩ của cha Cafasso, và kết bạn với

nhau trong kinh nghiệm sinh động mà họ cùng chung đương

đầu.

Chính cha Cafasso – như Don Bosco ghi nhớ lại – “từ nhiều

năm qua, trong thời gian nghỉ hè, vào các Chúa Nhật, đã dạy

giáo lý cho các bạn trẻ thợ xây tại một căn phòng nhỏ gần bên

nhà mặc áo của nhà thờ thánh Phanxicô Assisi. Tuy nhiên sự

nghiêm trọng của các mối quan tâm tới đức tin đã buộc ngài

phải ngưng một hoạt động rất thiết thân với ngài”.

Cả ngày Don Bosco, như chúng ta đã nói, khi vừa mới bước

vào Học viện Giáo sĩ, đã bắt đầu đi thăm các trẻ ở ngoài hè

phố. Ngài đã gặp những đám trẻ e ngại và thù địch với ngài,

nhưng cũng có các trẻ rất thương mến ngài. “Cha đã gặp gỡ cả

một đoàn lũ các bạn trẻ đi theo tôi trên các đường phố, các

Quảng Trường, và tại chính phòng áo của nhà thờ Học viện

Giáo sĩ”.

Cha Cafasso muốn phó thác việc tiếp tục lớp giáo lý dạy các

bạn trẻ của ngài cho Don Bosco, nhưng sau cái kinh nghiệm bi

đát về thể xác lẫn tinh thần ở nhà tù khiến Don Bosco nghĩ đến

một cái gì đó có sức bền chặt hơn.

Don Bosco muốn thực hiện – như ngài đã nói với cha Cafasso -

một trung tâm mà tại đó những trẻ em nào bị gia đình bỏ rơi sẽ

tìm được một người bạn, hoặc tại đó những đứa nào trong bọn

16.8 Page 158

▲back to top

chúng ra khỏi nhà tù, biết rằng mình sẽ có một sự cứu giúp và

một sự nâng đỡ. Một trung tâm không chỉ hoạt động ngày Chúa

nhật để dạy giáo lý, mà còn sẽ kéo dài cả tuần bằng tình bạn, sự

hỗ trợ, những cuộc gặp gỡ ngay tại nơi làm việc.

Một kinh Kính Mừng để khởi sự

Buổi đầu rụt rè của công trình ấy (chưa gì đã chứa đựng tất cả

tính độc đáo của Nguyện Xá của Don Bosco) đã diễn ra vào

buổi sáng ngày 8-12-1841. Cũng trong năm mà Don Cocchi đã

thành lập Nguyện Xá đầu tiên, tại Torino, ba mươi lăm ngày

sau khi Don Bosco đến Học viện Giáo sĩ.

Chính ngài đã kể lại vụ việc với sự tế nhị và đơn sơ của một bài

cổ văn:

"Ngày lễ Đức Mẹ Vô Nhiễm, lúc ấy tôi đang mặc áo lễ để cử

hành thánh lễ. Thầy phục vụ phòng áo, Giuseppe Comotti, thấy

một đứa bé trong góc nhà, liền bảo nó ra giúp lễ cho tôi.

- Con không biết, nó lúng túng trả lời.

- Lại đây nào, thầy nói tiếp. Thầy muốn em giúp lễ mà.

- Em không biết, đứa bé lặp lại, em có giúp lễ bao giờ đâu.

- Ngu ơi là ngu! Thầy coi phòng áo tức giận la. Nếu mày không

biết giúp lễ thì mày mò vào phòng áo làm gì chứ? Miệng nói,

tay thầy lăm lăm cây chổi lông gà và quất túi bụi lên lưng và

lên đầu thằng bé xấu số đang ra sức vùng vẫy để mong thoát

thân.

Tôi lên tiếng phản đối:

- Thầy làm gì vậy. Sao thầy lại đánh nó?

- Vì nó mò vào phòng áo mà lại không biết giúp lễ.

- Thầy đã hành động sai quấy rồi đó.

16.9 Page 159

▲back to top

- Việc ấy có mắc mớ gì tới cha đâu?

- Đó là một người bạn của tôi. Thầy hãy lập tức đi kiếm nó. Tôi

cần nói chuyện với nó.

Thằng bé trở lại, đầy vẻ bẽn lẽn. Nó có mái tóc hớt ngắn, chiếc

áo lốm đốm những vết vôi. Đó là thằng bé di dân. Có lẽ những

người thân trong gia đình đã bảo nó: "Chừng nào mày tới

Torino rồi, hãy đi giúp lễ". Nó đã đến nhưng không dám vào

nhà thờ giữa các tín hữu ăn mặc đẹp, chỉnh tề. Nó đã thử vào

qua ngả phòng áo, như những người đàn ông và các thanh niên

vẫn quen làm tại nhiều ngôi làng ở nông thôn.

Tôi hỏi nó với giọng ngọt ngào:

- Con đã dự lễ rồi chứ?

- Chưa.

- Vậy hãy vào dự lễ đi. Sau đó cha cần bàn với con về một

công việc mà chắc sẽ làm con thích thú.

Nó hứa với tôi như vậy. Làm lễ xong và sau khi đọc kinh cám

ơn, tôi dẫn nó vào một cái sân nhỏ và mỉm cười hỏi nó:

- Anh bạn tên là gì nhỉ?

- Barthelémy Garelli

- Con quê ở đâu?

- Ở Asti.

- Con làm nghề gì?

- Thợ hồ.

- Cha con còn sống chứ?

- Không, ổng chết rồi?

16.10 Page 160

▲back to top

- Thế còn mẹ con?

- Bả cũng chết rồi.

- Con bao nhiêu tuổi?

-Mười sáu trăng tròn.

- Con biết đọc, biết viết chứ?

- Không.

- Con biết hát chứ?

Thằng bé dụi mắt, nhìn tôi trân trối và nói:

- Không.

- Con biết huýt gió chứ?

Barthelémy bật cười. Đó chính là cái tôi cần. Chúng tôi đã bắt

đầu là bạn của nhau.

- Con đã rước lễ lần đầu rồi chứ?

- Chưa.

- Con đã xưng tội rồi chứ?

- Rồi, hồi con còn nhỏ.

- Con có đi học giáo lý không?

- Con không dám, bọn nhóc nhỏ hơn con chúng chọc quê

con…

- Nếu cha mở lớp giáo lý dạy riêng mình con thì con sẽ đến

chứ?

- Rất sẵn lòng.

- Ngay tại đây, được chứ?

17 Pages 161-170

▲back to top

17.1 Page 161

▲back to top

- Với điều kiện là không có ai quýnh con.

- Yên chí đi, bây giờ con đã là bạn của cha và sẽ không một ai

dám đụng tới con nữa. Con muốn bao giờ thì chúng ta bắt đầu?

- Bao giờ cha muốn.

- Ngay bây giờ nhé?

- Rất vui lòng.

Don Bosco quỳ gối và đọc một kinh Kính Mừng. Bốn mươi

lăm năm sau, với các tu sĩ Salêdiêng của mình, ngài sẽ nói:

"Tất cả mọi ơn lành đã từ trời rơi xuống cho chúng ta đều là kết

quả của kinh Kính Mừng đầu tiên ấy, được đọc với lòng sốt

sắng và với ý chỉ ngay lành".

Sau kinh Kính Mừng, Don Bosco làm Dấu Thánh giá trước khi

bắt đầu, nhưng nhận thấy Barthelémy không làm dấu, hay ít ra

là một thao tác quờ quạng tương tự như một Dấu Thánh giá.

Thế là, dịu dàng, ngài liền dạy nó phải làm Dấu Thánh giá ra

sao. Rồi ngài giảng giải cho nó bằng tiếng địa phương (cả hai

đều quê ở Asti) tại sao người ta gọi Thiên Chúa là "Cha". Cuối

cùng, ngài bảo nó:

- Cha muốn con trở lại vào Chúa nhật sau, nghe Barthelémy.

- Rất vui lòng.

- Nhưng con đừng đến một mình. Hãy dẫn theo bạn bè cùng

đến cho đông vui.

Barthelémy Garelli, một chú bé thợ hồ quê ở Asti, đã là đại sứ

đầu tiên của Don Bosco giữa các lao động trẻ trong khu phố

của nó. Nó kể lại cho chúng cuộc gặp gỡ của mình với vị linh

mục dễ gây cảm tình "cũng biết huýt gió như ai", và chuyển lời

mời của ngài đến bọn chúng.

17.2 Page 162

▲back to top

Bốn hôm sau là ngày Chúa nhật. Bọn chúng gồm chín đứa kéo

nhau vào phòng áo. Chúng không đến "nhà thờ Thánh

Phanxicô khó khăn", chúng đến "kiếm Don Bosco". Nguyện

Xá đầu tiên đã được khai sinh.

Ngay bây giờ nhé: Đó là một lời đánh dấu cả một hành trình

Trong cuộc đối thoại với Barthelémy Garelli, có từ Ngay Bây

Giờ (tiếng Ý có nghĩa là "ngay tức khắc"). Đây có vẻ là từ cũng

giống như trăm ngàn từ khác, nhưng đây lại là một hạt giống;

nếu bạn gieo nó, nó sẽ mọc lên cho bạn một cái cây.

Với thời ấy (1841), Ngay Bây Giờ là khẩu hiệu của một nhóm

linh mục ở Torino. Trong cơn hoang mang của cuộc cách mạng

công nghiệp lớn nhất, trong tình trạng không sao tìm được

những phương án và Chương trình hành động có sẵn, các linh

mục ấy đã dồn tất cả năng lực của mình nhằm tiến hành "ngay

bây giờ" một việc gì đó cho các trẻ em nghèo, cho những kẻ

xấu số.

Nhưng từ “ngay bây giờ” ấy sẽ vẫn tiếp tục, một cách đặc biệt,

là ấn chứng của Don Bosco, rồi của các tu sĩ Salêdiêng của

ngài, những vị sẽ được đào tạo chuyên môn như những người

chuyên "can thiệp cấp kỳ" vào đám dân nghèo.

Chúng tôi sẽ nói, trong những trang sắp tới, về Don Bosco và

về vấn đề xã hội. Nhưng chúng tôi muốn nói ngay từ bây giờ là

Don Bosco đã "bị thúc đẩy phải hành động"ra sao do yêu cầu

bức thiết của tình thế, do sự bất khả đợi chờ.

Cần phải "làm việc gì đó ngay tức khắc", Ngay Bây Giờ, bởi lẽ

các trẻ em nghèo đâu có được hưởng những món hàng xa xỉ

phẩm là ngồi đợi chờ những cải tổ, những kế hoạch có tổ chức,

những đổi thay về cơ chế. Đã hẳn, từ Ngay Bây Giờ thôi vẫn

chưa đủ. "Nếu bạn gặp ai đó sắp chết đói, thay vì cho người ấy

con cá, hãy dạy người ấy cách câu cá". Điều này rất đúng,

17.3 Page 163

▲back to top

nhưng mặt trái của câu này cũng đúng luôn. "Nếu bạn gặp ai đó

sắp chết đói, hãy cho người ấy một con cá để người ấy có đủ

thời gian học cách câu cá". Từ Ngay Bây Giờ thôi vẫn chưa đủ,

sự can thiệp khẩn trương cũng vậy luôn, nhưng "chuẩn bị một

tương lai khác" nào có ích chi, nếu như, trong khi chờ đợi,

những kẻ nghèo lăn ra chết vì đói.

Don Bosco và các tu sĩ Salêdiêng tiên khởi của ngài nhằm

hướng Ngay Bây Giờ mà tiến tới, nhắm vào sự can thiệp cấp

kỳ. Các ngài sẽ cung cấp cho các trẻ em nghèo nào giáo lý, nào

bánh ăn, nào việc dạy nghề, nào một cái nghề được bảo vệ bởi

một hợp đồng có việc làm béo bở. Và các ngài chỉ mong sao

cho những người Công giáo khác, nhằm cạnh tranh với những

người theo chủ nghĩa xã hội, những người Cộng sản, những kẻ

vô chính phủ, sẽ chuẩn bị những phương án để tấn công và để

tiến hóa cái quốc gia tự do vốn giả nhân giả nghĩa, luôn làm

ngơ trước những tranh chấp trong công việc làm ăn, nghĩa là để

mặc cho những kẻ mạnh trở thành những kẻ có toàn quyền còn

những kẻ yếu thì bị chà đạp, bị bóc lột tận xương tủy.

17.4 Page 164

▲back to top

Chương 17

NGUYỆN XÁ CỦA CÁC CHÚ BÉ THỢ HỒ

Trên tòa giảng trong nhà thờ Thánh Phanxicô khó khăn, một

linh mục trẻ đang say sưa thuyết giáo. Kế bên một bàn thờ phụ,

ngồi trên những bậc tam cấp của vòng rào vây quanh gian dành

cho ca đoàn, mấy chú bé thợ hồ đang thiu thiu ngủ, đứa nọ gục

đầu lên vai đứa kia.

Don Bosco băng ngang nhà thờ và đụng vào đứa đầu tiên. Cả

bọn choàng tỉnh, bối rối. Ngài mỉm cười và khẽ hỏi:

- "Sao các con lại ngủ gục?

- Tụi con chẳng hiểu gì cả, đứa lớn nhất cằn nhằn.

- Dù sao đi nữa, dứt khoát là vị linh mục ấy không cố ý giảng

cho bọn con, đứa ngồi kế bên tiếp lời bạn.

- Các con hãy đến với cha.

Nhón gót, ngài dẫn chúng vào phòng áo. "Đó là Carlo Buzzetti,

là Giovanni Garibaldi, là Germano", Don Bosco đầy cảm kích

kể lại cho các tu sĩ Salêdiêng tiên khởi của ngài. Những chú

thợ hồ nhỏ bé của vùng Lombarđi mà trong suốt 30 năm, 40

năm chúng luôn có mặt bên cạnh ngài, và tất cả những ai ở

Valdocco đều biết chúng. “Khi ấy chúng chỉ là những chú thợ

hồ nhỏ bé, bây giờ chúng đã là các ông chủ, ông thầy thợ xây

rồi”[2].

Đến phòng áo còn có cả Barthelémy Garelli và bạn bè của nó.

"Quân số tăng dần". Don Bosco giúp chúng cầu nguyện, nói

với chúng một lời cổ võ thích hợp, sống động dưới hình thức

một cuộc đối thoại với những sự kiện và những tin tức mới lạ.

Rồi chúng đến ngự trên các băng ghế bên trong nhà thờ để dự

thánh lễ do Don Bosco cử hành. Nhưng buổi sáng quá dài, sau

thánh lễ và ổ bánh nhỏ của bữa điểm tâm, bọn trẻ lại thèm

17.5 Page 165

▲back to top

được nô đùa. Chúng bắt đầu bằng cách chạy lòng vòng trên

mảnh sân nằm trong khuôn viên Học viện Giáo sĩ.

Những mẫu ảnh nhỏ, và cả những ổ bánh nhỏ

Don Bosco, những ngày đẹp trời, thường dẫn bọn trẻ dạo chơi

vào buổi chiều, trên đồi, dọc theo hai bờ sông, đến các Thánh

đường dâng kính Đức Mẹ.

Ngài đã dự tính suốt mùa đông đầu tiên ấy, chỉ tiếp nhận những

trẻ em "gặp nguy hiểm nhiều hơn cả, và nhất là những đứa vừa

ra tù". Nhưng, suốt quá trình cuộc sống của ngài, Don Bosco sẽ

không bao giờ nỡ lòng nào đuổi xua một đứa trẻ đã ngỏ lời xin

được ở lại với ngài. Sau một thời gian rất ngắn, "nhóm" của

ngài đã được hình thành, một phần lớn bởi "những thợ đẽo đá,

thợ hồ, thợ tô đường giả cẩm thạch, thợ lát đá hè phố" đến từ

những miền xa xôi và vì những lý do khác nhau, không thể

quay về nhà trong mùa thất nghiệp.

Don Guala và Don Cafasso giải tội cho bọn trẻ, đến trò chuyện

với chúng, giúp đỡ chúng.

Don Bosco viết, có phần hơi bối rối: "Người ta sẵn sàng cho tôi

những mẫu ảnh, giấy tập, những cuốn sách nhỏ, những ảnh

đeo, những cây Thánh Giá nhỏ để tôi phân phát lại cho chúng.

Nhưng các chú bé thợ hồ và các cựu tù nhân, có những yêu cầu

còn khẩn trương hơn cả giấy tập và những mẫu ảnh đeo. Ngài

lưu ý họ điều đó, và người ta cung cấp cho tôi những phương

tiện để may mặc cho những đứa cần kíp hơn cả, lương thực cho

những đứa khác đủ dùng trong nhiều tuần lễ, ít nhất là tới khi

chúng có thể tự lực kiếm ăn bằng chính việc làm của mình.

Tìm việc cho những đứa thất nghiệp, tranh thủ được những

điều kiện tốt hơn cho những đứa đã được tuyển dụng, trở thành

công việc liên tục của Don Bosco trong suốt tuần lễ. "Tôi đến

thăm chúng ngay tại hiện trường mà chúng công tác, trong các

17.6 Page 166

▲back to top

xưởng thợ và trên các Quảng Trường. Bọn trẻ của tôi tỏ ra hết

sức mừng rỡ khi thấy một người bạn chăm lo cho chúng, điều

này cũng làm hài lòng các ông chủ của chúng, khiến họ sẵn

sàng nhận đùm bọc bọn trẻ, được hỗ trợ suốt tuần và trong các

ngày lễ.

Những đứa "ra tù" đặt ra vấn đề tế nhị hơn cả. Ngài phấn đấu

"kiếm việc làm cho từng đứa một nơi một ông chủ đàng hoàng

tử tế" và ngài đến "gặp chúng lai rai trong tuần". Kết quả rất

khả quan: "Chúng đã tập cho quen với nếp sống bình thường,

đã quên đi quá khứ, đã trở nên những người Kitô hữu tốt và

những công nhân lương thiện". (Bộ hồi sử, trang 127)

Thứ bảy nào Don Bosco cũng trở lại trong các khám đường để

tiếp tục việc tông đồ khó khăn nhất của mình. "Tôi đến trong

các trại giam với những túi đựng đầy thuốc lá, hoặc trái cây,

hoặc những ổ bánh nhỏ. Bao giờ cũng nhằm mục đích cứu giúp

các trẻ em đã sa cơ thất thế lọt vào đó, để biến chúng thành bạn

của mình và để làm chúng thèm được đến Nguyện Xá khi

chúng sẽ được ra tù".

Mười hai cung nhạc Kính Đức Mẹ

Ngày 2 tháng Hai 1842. Đó là ngày lễ Đức mẹ Dâng Chúa

Giêsu tại Đền Thờ (vào thời đó là lễ buộc), Don Bosco đã dạy

cho 25 đứa trẻ đó hát. Don Bosco đã viết rằng: “Thiếu âm

nhạc, các cuộc họp mặt ngày lễ của chúng ta sẽ giống như một

thân thể không có linh hồn”. Lũ trẻ hát và gào thét trên những

nẻo đường đồi núi, nhưng chúng cũng được học hát xướng

cách nhịp nhàng một bài ca kính Đức Mẹ có tên là “Kính

Mừng đức Bà Maria” (Lodate Maria).

Bài ca ngắn ngủi đó (gồm có 12 nốt nhạc) đã lượn từ Nguyện

Xá này sang Nguyện Xá khác, từ trường Salêdiêng này sang

trường Salêdiêng khác, và cho đến hôm nay (1979) vẫn còn

17.7 Page 167

▲back to top

được các trẻ hát lên tại Khasi bên Bắc Ấn Độ, giữa các căn nhà

ọp ẹp của các khu ngoại ô tồi tàn của Brasil và Colombia.

Sự thành công rất khiêm cung của Don Bosco về âm nhạc đó

sau này còn dẫn đến biết bao thành công và âm vang về âm

nhạc Salêdiêng trên khắp thế giới, thứ nhạc hào hứng của tuổi

trẻ!

Thằng bé đến từ xứ Caronno

Mùa xuân, các chú bé thợ hồ đã lên đường về nhà mình trong

mùa thất nghiệp, nay lại trở lại Torino. Nhóm của Don Bosco

tăng dần từng Chúa nhật. Có cả Giuse Buzzetti, em trai của

Carlo đến từ Caronno Ghiringhello (nay là Caronno Varesino),

một xứ thuộc tỉnh Milan. Em bé này mới lên mười. Nó quấn

quýt bên Don Bosco không khác gì một chú chó con bên chủ

mình và sẽ không bao giờ còn lìa xa ngài nữa.

Từ mùa xuân năm 1842 đến hừng đông ngày 31-1-1888, ngày

Don Bosco tạ thế, Giuse Buzzetti sẽ luôn cận kề bên ngài, là

nhân chứng bình thản và thầm lặng toàn bộ lịch sử của vị linh

mục "đã rất quý yêu mình". Rất nhiều biến cố của trong cuộc

sống của Don Bosco kể từ nay có thể sẽ bị liệt vào loại các

"huyền thoại", vào thời đại đầy nghi hoặc và tối kỵ sự thần

thánh hóa của chúng ta, nếu chúng đã không được chứng kiến

bởi cháu bé thợ hồ người trần mắt thịt đến từ xứ Caronno, kẻ

mà lúc nào cũng có mặt tại chỗ, chỉ cách Don Bosco "của nó"

trong gang tấc.

"Nếu cha chỉ còn lại mỗi một miếng bánh…"

Điều khiến cho bọn trẻ gắn bó với Don Bosco chính là lòng

nhân hậu thiết thân và đầy chân tình của ngài. Chúng cảm nhận

lòng nhân hậu ấy và ghi nhận nó trong những hành động cụ thể

trong những cử chỉ khiến chúng xúc động, mỗi giây mỗi phút

trong ngày của Don Bosco đều nhằm phục vụ chúng.

17.8 Page 168

▲back to top

Nếu chúng cần tập đọc, cần tập làm bốn phép tính Don Bosco

sẽ tìm ra giờ hoặc những người đầy khôn khéo để đứng lớp cho

chúng.

Nếu chúng có một ông chủ xấu hoặc lâm cảnh thất nghiệp, ngài

liền nhúng tay vào, tổng động viên toàn thể các bạn bè thân

hữu để tìm ra một chỗ làm, một ông chủ Công giáo và lương

thiện.

Thậm chí khi chúng cần tiền, chúng cũng biết rằng Don Bosco

sẽ trút sạch hầu bao của ngài vào tay chúng.

Nếu ngày của chúng trĩu nặng u sầu và cực nhọc, chúng sẽ thưa

với ngài: "Xin cha hãy đến với con", và ngài sẽ đến. Ngài đi

sâu vào trong các xưởng thợ, trên các Quảng Trường xây dựng.

Gặp ngài, trò chuyện với ngài, đó là những phút giây nhẹ nhõm

trong lòng.

Một trong những câu mà nhiều đứa thường được nghe ngài nói

với chúng (và được chúng bảo tồn trong ký ức của mình như

một kho báo), đó là: "Cha thương con đến nỗi như đến ngày

nào đó cha chỉ còn lại có mỗi một miếng bánh, thì chính con là

người sẽ được cha chia sẻ miếng bánh ấy".

Khi cần khiển trách ai, ngài không mảy may ngại ngùng, nhưng

không bao giờ làm trước mặt những người khác, để khỏi sỉ

nhục đương sự. Nếu ngài hứa điều gì, ngài sẵn sàng nhảy vào

lửa để làm tròn lời hứa đó.

Tất cả mọi trẻ em đều quí mến ngài, chúng gắn bó với ngài một

cách vô điều kiện. Mỗi lần gặp ngài là lòng chúng lại rộn ràng

như mở hội.

Trên đường phố Milan, gần tòa đô chánh, ngài gặp một thằng

bé đi ngược chiều đang trở về sau một cuộc mua sắm. Hai tay

nó bận mang một chai dầu ăn và một ly giấm, nhưng, vừa thấy

bóng Don Bosco, nó liền chạy về phía ngài, miệng reo vang:

17.9 Page 169

▲back to top

"Chào Don Bosco!". Dầu ăn và giấm sóng sánh một cách nguy

hiểm trong chai và trong ly.

Don Bosco cười vì thấy nó sung sướng và ngài nói đùa với nó:

"Cha dám cá là con không thể nào làm được như cha đây". Và

ngài bắt đầu vỗ tay. Thằng nhỏ trong cơn hào hứng của cuộc

gặp gỡ, bị mắc mưu một cách dễ dàng. Nó kẹp cái chai vào

nách và ra sức vỗ hai tay vào nhau, miệng la: "Don Bosco

muôn năm!".

Chai và ly tuột khỏi tay nó và vỡ tan. Nó đứng ngẩn người ra,

tiu nghỉu như mèo cụt tai.

"Con khỏi lo, cái xui này mình sẽ hàn gắn được trong nhấp

nháy", Don Bosco bảo nó.

Don Bosco đã mua dầu ăn và giấm cho thằng bé.

"Quyền lãnh đạo thuộc về Đức Giáo Hoàng, thanh gươm thuộc

về Đức Vua Carlo Alberto"

Năm 1843, tại Bruxelles (Bỉ) một người Piemonte bị đi đầy

khác, Gioberti, sẽ phát hành một cuốn sách gây rất nhiều chấn

động: Quyền Tối Cao Tinh Thần Và Dân Chính Của Dân Tộc

Ý.[3] Trong những trang ấy có chứa đựng những quan niệm

chủ yếu của chủ trương cải tổ kiểu phe tự do ôn hòa sẽ được

gọi là "néoguelfisme" (tân phái ủng hộ Giáo hoàng). Sự cao cả

của nước Ý, Gioberti khẳng định, gắn liền không thể tách rời

với sự cao cả của Đức Giáo hoàng. Nền độc lập của nước Ý, do

đó, sẽ phải được thực hiện nhờ sự liên minh với các quốc gia

thuộc Ý Đại Lợi dưới quyền thống lãnh của Đức Giáo hoàng.

"Quyền lãnh đạo thuộc về Đức Giáo hoàng, thanh gươm thuộc

về Carlo Alberto" sẽ trở thành khẩu hiệu của những kẻ theo tân

phái ủng hộ Giáo hoàng.

Carlo Alberto khấp khởi mừng thầm, nhưng ông vẫn nhìn nước

Áo với một con mắt đa nghi.

17.10 Page 170

▲back to top

"Cha có một chiếc áo dòng quá mong manh"

Ngày 30-4-1842, Don Cottolengo từ trần tại Chieri. Trong

"ngôi nhà nhỏ" của ngài, số bệnh nhân nan y đã lên tới mấy

trăm người. Mấy năm trước, Bộ trưởng Tài chính đã cho đòi

Don Bosco tới hầu:

- Cha là giám đốc "ngôi nhà nhỏ của Chúa Quan Phòng" hả?

- Không, tôi chỉ là người làm công tầm thường của Chúa Quan

Phòng.

- Có thể lắm. Nhưng nhờ ai mà cha có đủ phương tiện để nuôi

sống bấy nhiêu người bệnh?

- Tôi đã thưa với ngài rồi, nhờ ở Chúa Quan Phòng.

Người đàn ông ấy vốn đã quen với những thực tế của đời

thường, với những khoản thu và chi của ngân sách, tỏ ra mất

bình tĩnh:

- Nhưng mà tiền bạc, cha ơi, tiền bạc ấy mà? Cha đào đâu ra

mà lắm thế?

- Lại nữa! Nhưng tôi đã nói với ngài hai lần rồi. Chúa Quan

Phòng đã cung cấp cho chúng tôi tất cả. Chúa không để chúng

tôi thiếu bất cứ sự gì. Rồi đây tôi sẽ chết, ngài bộ trưởng cũng

sẽ chết, nhưng Chúa Quan Phòng sẽ vẫn tiếp tục lo cho những

người nghèo trong ngôi nhà nhỏ ấy.

Điều ấy đã xảy ra đúng như ngài đã nói. Khi ngài tạ thế, cha

Anglesio thuộc Tòa Tổng Giám mục đã kế vị ngài và ngôi nhà

nhỏ vẫn thản nhiên tiếp tục tồn tại, tọa lạc giữa ngôi chợ chính

của thành phố và những tòa nhà thuộc các cơ sở từ thiện của bà

hầu tước Barolo.

Don Bosco, nhân dịp này, đã nhớ lại cuộc gặp gỡ đầu tiên của

mình với Don Cottolengo. Ngài đã đến Torino trước đó ít lâu

18 Pages 171-180

▲back to top

18.1 Page 171

▲back to top

và đã ghé thăm ngôi nhà nhỏ. Vị linh mục thuộc Tòa Tổng

Giám Mục đã hỏi xem quí danh của ngài là gì, ngài từ đâu tới,

rồi với vẻ lơ đãng và giễu cợt, cha đã bảo ngài:

- Trông cha cũng khá đấy chứ. Cha hãy đến công tác tại ngôi

nhà nhỏ. Công việc sẽ không thiếu cho cha đâu.

Don Bosco đã trở lại đó, để giải tội cho các bệnh nhân, để ở

bên bọn trẻ tật nguyền vài giờ. Một hôm, cha Cottolengo lại

gặp ngài nữa (lúc ấy cậu bé Đaminh Saviô cũng có mặt), cha

đã nắm lấy một dúm vải của tấm áo dòng của ngài và vừa rờ

vừa nói:

"Vải mỏng quá. Cha hãy sắm lấy một chiếc áo bền chắc hơn,

bởi lẽ nhiều trẻ em sẽ bấu víu vào chiếc áo dòng ấy".

Ngài thanh thản nói về Chúa

Bọn chúng bấu víu lấy thật. Thời gian càng trôi qua, số trẻ của

Nguyện Xá càng gia tăng, đã hơn một trăm đứa. Chúng không

chỉ cần bánh ăn và việc làm, mà còn cần cả Đức tin nuôi sống

chúng cả khi bánh ăn trở nên hiếm hoi. Và Don Bosco, vốn

không phải là một nhà từ thiện mà là linh mục, đã chăm lo cho

chúng gặp gỡ với Thiên Chúa.

"Đối với tôi đó là một điều thật lạ lùng, ngài viết, suốt cả tuần

và cách riêng những ngày lễ, khi thấy tòa giải tội của mình bị

vây kín bởi bốn, năm chục đứa trẻ đôi khi phải đợi rất lâu mới

tới phiên được vào tòa để xưng tội".

Xưng tội không phải là việc dễ dàng đối với bọn trẻ. Don

Bosco giúp chúng bằng cách gợi ý cho chúng những phương

thức cực kỳ đơn giản: "Nếu con không biết phải giải thích ra

sao, chỉ cần đề nghị cách giải tội giúp con. Vì ngài đã quá bận

rộn, nên ngài sẽ nêu cho con vài câu hỏi và thế là mọi chuyện

đều được giải quyết ổn thỏa".

18.2 Page 172

▲back to top

Hệ quả bình thường của việc xưng tội là việc rước lễ, và rất

đông đảo trẻ em tuần nào cũng nối đuôi nhau bước lên bàn

Thánh.

Ngay cả trong những cuộc trò chuyện thông thường, giữa các

cuộc chơi, Don Bosco cũng thản nhiên nói về Thiên Chúa.

Ngài chẳng cần phải gắng công chút nào với bọn trẻ của mình

dù là để trao đổi những lời bông đùa hoặc những câu chuyện,

hay là để nói với chúng về Thiên Chúa. Giữa lúc đang choáng

ngợp niềm vui, ngài bỗng nhìn chúng và bảo:

"Sung sướng biết bao, khi chúng ta được họp mặt với nhau trên

Thiên quốc!".

Thỉnh thoảng, họ lại có dịp thảo luận với nhau và các câu hỏi

có thể lái từ điều thiện sang điều ác, sang cuộc sống ở bên kia

thế giới. Đứa nào đó đã cất tiếng hỏi ngài:

"Còn con, con có được rỗi không ạ?"

Và ngài:

"Cha muốn thấy con sa hỏa ngục quá đi! Con tưởng rằng Chúa

nhân lành dựng nên Thiên Đàng là để bỏ trống hay sao? Tất

nhiên, leo lên đó đòi hỏi nhiều hy sinh, nhưng cha muốn rằng

tất cả chúng ta sẽ gặp lại nhau đông đủ trên đó. Chúng ta sẽ ăn

mừng cuộc họp mặt ấy thật linh đình, trọng thể".

18.3 Page 173

▲back to top

Chương 18

BÀ HẦU TƯỚC VÀ “ÔNG CHA NHỎ” [CHA BOREL]

Mùa hè 1844, Don Bosco đã trải qua đủ ba năm tại Học viện

Giáo sĩ.

Don Cafasso xuống khu phố Valdocco và đến gặp nhà thần học

Borel, cha linh hướng của Nhà Nương Náu, được thành lập bởi

bà hầu tước Barolo.

"Tôi muốn gửi đến đây cho cha một vị linh mục ngon lành".

Cần cung cấp cho cha ấy một căn phòng và một khoản thù lao.

Nhưng ở đây thậm chí còn không đủ việc làm cho riêng mình

tôi nữa. Chúng tôi có thể dùng cha ấy vào việc gì chứ?

Thì cứ để mặc cho cha ấy rảnh rỗi. Nếu khoản thù lao khiến

cha bận tâm, thì chính tôi là người sẽ chi trả. Cha ấy tên là Don

Bosco và tại nhà chung, cha ấy đã khởi công một kiểu Nguyện

Xá cho bọn trẻ nhà nghèo. Nếu chúng ta không tìm được công

tác nào cho cha ấy trong thành phố, Đức Tổng Giám mục sẽ cử

cha ấy đi làm phó xứ ở vùng nông thôn và bọn trẻ trong

Nguyện Xá của cha ấy sẽ quay về với đường phố. Đó sẽ là một

bất hạnh đích thực.

Nếu thế thì được. Tôi sẽ bàn với bà hầu tước về chuyện này.

Don Cafasso trở lại nhà chung và bảo Don Bosco:

"Cha hãy thu dọn hành trang và hãy lên đường đến Nhà Nương

Náu. Cha sẽ làm việc cạnh cha Borel và cha sẽ có thời giờ để lo

cho bọn trẻ của mình".

Chiếc áo nhặm dưới bộ xiêm y sang trọng

Bà hầu tước Julie-Francoise Colbert hồi ấy chiếm địa vị hàng

đầu trong giới thượng lưu ở Torino. Là dân di cư từ Pháp sang

18.4 Page 174

▲back to top

trong thời kỳ cách mạng, bà đã kết hôn với Charles Tancredi

Falletti di Barolo, người mà vào năm 1825, đã từng là đô

trưởng thành phố Torino.

Ông hầu tước, qua đời năm 1838, đã bỏ bà lại không có con cái

nối dõi tông đường và một gia tài kếch xù. Bà hầu tước, năm

53 tuổi, đã mặc, bên dưới những xiêm y thanh lịch của mình,

một chiếc áo nhặm để đền tội và đã hiến trọn đời mình cho

những người nghèo khó.

Bà bỏ ra, suốt nhiều tháng liền, mỗi ngày ba tiếng đồng hồ có

mặt tại các trại giam các nữ tù nhân.

Bà đã cắn răng chịu đựng những lời thoá mạ, những sự lăng

nhục, thậm chí đã chịu cả những cú đập đánh nhằm giúp đỡ và

dạy dỗ đám phụ nữ xấu số ấy. Cuối cùng bà đã đòi được các

giới hữu quan thành lập những trại giam nữ tù nhân cách biệt

hẳn với những trại giam dành cho các tù nhân đàn ông. Bà

chuyển các nữ tù nhân đến trong một ngôi nhà vệ sinh hơn mà

chính bà đã cho thiết kế.

Bà đã sáng lập những viện mồ côi và những trung tâm dành

cho các công nhân trẻ.

Tại Valdoco, gần ngôi nhà nhỏ của Don Cottolengo, bà đã xây

Nhà Nương Náu, dành cho những gái điếm hoàn lương muốn

làm lại cuộc đời. Gần đó, bà đã mở ngôi nhà của các cô gái biệt

danh là “các nàng Mai Đệ Liên Bé nhỏ, tức là các thiếu nữ lâm

nguy về mặt tinh thần mà chưa đến 14 tuổi.

Cũng trong năm 1844 ấy, bà đã khởi công một ngôi nhà thứ ba,

tức bệnh xá Thánh nữ Philomène, dành cho các bé gái đau yếu

hoặc tật nguyền.

Là người đứng đầu ba cơ sở từ thiện trên, lúc nào bà cũng tỏ ra

thanh lịch và lanh lợi. Trong phòng tiếp tân của bà thường diễn

ra những cuộc hẹn hò của các nhà thức giả nổi tiếng nhất lúc

18.5 Page 175

▲back to top

đương thời, Silvio Pellico đã từng là bí thư của bà và chính tại

nhà bà là nơi ông ấy đã viết cuốn "Những ngục tù của tôi".

Camille Cavour đã là bạn rất thân và tâm giao của bà.

Nhà thần học Borel đến tìm bà hầu tước:

Tôi đã tìm được một cha linh hướng cho bệnh xá của bà. Tên

cha ấy là Don Bosco và cha ấy xuất thân từ Nhà Chung.

Đồng ý nhưng bệnh xá còn đang thi công dở dang. Sáu tháng

sau chúng ta sẽ bàn lại vụ này.

Không được đâu thưa hầu tước. Don Bosco cần phải được

tuyển dụng ngay lập tức, bằng không ngài sẽ được cử đi nơi

khác. Don Cafasso đã nồng nhiệt gửi gắm ngài cho tôi và cha

ấy có nói với tôi về Nguyện Xá đã được thành lập bởi vị linh

mục ấy. Cha ấy nói rằng sẽ là cả một lỗi lầm nếu chúng ta để

cho Don Bosco trôi dạt đi nơi khác.

Bà hầu tước đòi có những thông tin bổ sung. Rồi vững bụng,

bà đã mướn Don Bosco với thù lao hàng năm là 600 lires và

một căn phòng kế cận phòng của Don Borel, ở gần Nhà Nương

Náu.

Về phần mình, ngay trong cuộc hội ngộ lần đầu với Bà hầu

tước, Don Bosco đã muốn có những thông tin và những đảm

bảo. Ngài chấp thuận giúp việc cho Nhà Nương Náu, nhưng

đòi hỏi không bị buộc phải bỏ rơi bọn trẻ của mình. Ngài đặc

biệt đề nghị là những trẻ em nào muốn gặp ngài những ngày

thường trong tuần phải được ngài tiếp thoải mái.

Bà hầu tước, tuy tuổi đã lục tuần nhưng vẫn giữ được nguyên

vẹn tính khí cương nghị và trung thực của mình, lấy làm mãn

nguyện trước sự thẳng thắn đó. Bà chấp thuận cho vị linh mục

trẻ được tụ tập Nguyện Xá của ngài trên khu đất trống nằm kế

bên bệnh xá còn đang thi công. Ngay khi nào có thể, bà sẽ để

18.6 Page 176

▲back to top

ngài tuỳ nghi sử dụng, bên trong toà nhà, hai phòng nhỏ nữa,

ngài sẽ có thể thiết kế hai phòng nhỏ ấy thành nhà nguyện.

Đó được coi là một sự sắp đặt, tuy rằng chỉ tương đối mà thôi.

Những chú chiên hoá thành những chàng chăn chiên tí hon

Ngày 12-10-1844, thứ bảy, Don Bosco có vẻ đăm chiêu tư lự.

Hôm sau ngài sẽ phải nói với bọn trẻ là Nguyện Xá sẽ được dời

ra vùng ven của khu phố Valdocco. "Nhưng tính khí khả nghi

của địa điểm cũng như của các phương tiện, của cư dân ở đó,

khiến tôi cảm thấy bồn chồn lo lắng. Đêm ấy, tôi lại mơ một

giấc mơ nữa mà tôi thấy có vẻ là phần tiếp theo của giấc mơ

mà tôi đã gặp ở xóm Becchi vào năm chín tuổi".

Ngài lại thấy cả một bầy chó sói đông đảo. Ngài tính bỏ chạy.

Nhưng người phụ nữ mặc đồ chăn chiên đã ra dấu cho tôi đi

theo bầy thú vật kỳ quái ấy trong lúc chính bà thì đi trước dẫn

đường cho chúng. Chúng tôi dừng bước cả thảy ba lần. Tại mỗi

trạm dừng chân, nhiều con chó sói trong bầy đã biến hoá thành

những chú chiên hiền lành dễ thương. Mệt đừ đến chịu hết nổi,

tôi chỉ muốn ngồi bệt xuống để nghỉ xả hơi, nhưng bà chăn

chiên cứ yêu cầu tôi đi tiếp hoài. Và này, chúng tôi đang ở trên

một cái sân rộng, với một cổng lớn xây ngay giữa sân và ở cuối

sân là một ngôi Thánh đường. Số chiên đã trở nên hết sức đông

đảo. Một số người chăn chiên khác đã đến để chăn dắt chúng,

nhưng rất ít người trong bọn họ đã trung kiên tới cùng. Lúc ấy,

một điều kỳ diệu đã xảy ra, nhiều con chiên bỗng biến hoá

thành những chàng chăn chiên tí hon và chăn dắt các con chiên

khác. Bà chăn chiên bảo tôi nhìn về phía Nam. Khi đưa mắt

nhìn, tôi đã thấy một cánh đồng. Tôi đã thấy một ngôi Thánh

đường nguy nga, tráng lệ. Bên trong ngôi thánh đường ấy, có

một biểu ngữ màu trắng từ trên nóc vòm thòng xuống với một

hàng chữ cực lớn: Hic domus mea, inde gloria mea (đây là nhà

của Ta, từ nơi đây sẽ toả ra vinh quang của Ta).

18.7 Page 177

▲back to top

Cách đó mười dòng, Don Bosco kết luận: "Tôi đã không mấy

tin. Nhưng khi chuyện ứng nghiệm tới đâu tôi liền hiểu ngay

tới đó. Vậy là, giấc mơ ấy, với một giấc mơ khác nữa, đã được

tôi dùng làm Chương trình cho các quyết định của mình".

Don Bosco đâu? Nguyện Xá ở đâu?

Ngày 13 tháng 10, Chúa nhật, Don Bosco báo cho các con cái

ngài việc dời Nguyện Xá tới gần Nhà Nương Náu. Việc này

gây nên ít nhiều rắc rối. Thế là Don Bosco liền xốc tới, trả

ngay bằng tiền mặt cho công trình xây dựng mà ngài mới chỉ

thấy trong giấc mơ, rồi ngài hí hửng báo cho bọn trẻ là "ở đàng

ấy đang chờ đợi chúng ta là cả một toà nhà rộng lớn dành trọn

cho chúng ta tha hồ ca hát, chạy, nhảy. Chúng ta sẽ hài lòng

với toà nhà ấy". Ai nấy đều nóng lòng chờ mong được thấy toà

nhà mới.

Ngày 20 tháng 10, Chúa nhật, các toán trẻ em vượt qua những

rào cản của trạm thuế nhập thị và lũ lượt kéo xuống khu phố

lao động Valdocco. Tới tận hữu ngạn sông Dora, đó là một

vùng toàn những đồng cỏ và ruộng rẫy, với từng đám nhà cửa

nằm rải rác. Ngôi nhà nhỏ của Don Cottolengo, Nhà Nương

Náu của bà hầu tước Barolo nằm kế cận những quán nhậu và

những ngôi nhà quê mùa nơi cư trú của những người dân quê

sống an phận thủ thường. Bọn trẻ chẳng biết phải đi đâu cả,

chúng bắt đầu gõ hết cửa này đến cửa khác và la om sòm:

"Don Bosco ơi! Don Bosco đâu? Nguyện Xá ở đâu?"

Dân chúng đã từng thấy những bọn trẻ côn đồ mất nết tương tự

như bọn chúng, cứ ngỡ là có chuyện chẳng lành sắp xảy ra, nên

liền gắt gỏng:

"Nguyện Xá nào? Don Bosco nào? Tụi bây có cút đi không?

Cút đi cho khuất mắt, không thì chúng tao sẽ dùng chỉa ba rượt

tụi bay chạy có cờ bây giờ!"

18.8 Page 178

▲back to top

"Nghe tiếng ồn, cùng lúc với nhà thần học Borel, tôi vội vã ra

khỏi nhà. Sự huyên náo ngừng lại và lũ trẻ chạy đến bao quanh

chúng tôi".

Chỗ để chơi và để chạy thì thừa, bán đi chẳng xuể. Nhưng một

nơi yên tĩnh để cầu nguyện, để giải tội, để làm lễ thì chẳng có

chỗ nào thích hợp cả.

"Toà nhà rộng lớn mà cha hứa với các con hiện vẫn chưa xây

xong. Nhưng ai muốn, đều có thể lên phòng riêng của cha và

phòng của Don Borel".

Kết quả, đối với Chúa nhật ấy cũng như mọi Chúa nhật khác

cho tới mãi tháng 12, đó là cảnh những con cá bị đóng hộp.

"Các phòng, các dãy hành lang, các cầu thang, đâu đâu cũng lố

nhố kín đặc các trẻ em. Giải tội thì chỉ có hai chúng tôi, mà số

trẻ muốn xưng tội lại lên đến cả hai trăm em. Mà đố ai giữ

chúng yên lặng nổi, trong lúc chúng mỏi chân sốt ruột đứng đợi

đến phiên mình, cả hai trăm thanh thiếu niên ấy!

"Đứa này muốn đốt lửa, đứa kia lại đòi dập tắt. Đứa lo chất củi

thành đống, đứa khác xối nước lên trên. Xô, kẹp gắp than, xẻng

xúc than, bình tưới cây, thau rửa mặt, ghế ngồi, giày dép, sách

vở, tất cả đều ngổn ngang bề bộn, vì ai cũng muốn sắp xếp cho

gọn cả".

Don Bosco có hơi quá đáng khi ghi lại mấy hàng diễn tả cuộc

sống đầy vui nhộn trên, nhưng ai đã từng sống lâu năm giữa

các trẻ em, thì biết rằng đây không phải là một sự "quá đáng"

quá lố.

Sáu Chúa nhật như vậy, với hai trăm Thanh thiếu niên, vào

khoảng giữa buổi sáng, nối đuôi nhau hàng hàng lớp lớp sau

lưng Don Bosco, như một đạo quân nhỏ, để đi xem lễ ở Núi

các tu sĩ dòng Capuxinô hay ở Nhà thờ Đức Bà An Ủi hay tại

vùng Sassi.

18.9 Page 179

▲back to top

Thường thì nhà thần học Borel cùng đi với họ. Vị linh mục

giản dị và bình dân mà thiên hạ quen gọi, do tầm vóc thấp bé

của ngài, là "ông cha nhỏ". Đây là một người lao động không

biết mệt, đã đùm bọc chở che cho Don Bosco trẻ trung và đã

giúp đỡ ngài với một tình bạn tế nhị, kể cả giúp bằng tiền túi

của mình.

Những bài thuyết giáo của "ông cha nhỏ" được đón nghe nồng

nhiệt bởi bọn trẻ, vì bài nào bài nấy đều được trình bày bằng

tiếng địa phương rất dễ thương của vùng Porta Palazzo, điểm

thêm những tục ngữ, những câu nói bông đùa, những từ đầy ý

nhị. Có người đã nói với Don Bosco là lẽ ra nên giảng theo một

kiểu nghiêm túc, chững chạc hơn. Ngài đã trả lời: "Thế gian

này đầy rẫy những chuyện tức cười, do đó cần phải giảng theo

kiểu tấu hài".

Lọn tuyết nổ tí tách trong lò than

Ngày 8 tháng 12, hai căn phòng dùng làm nhà nguyện rốt cuộc

đã sẵn sàng. Thật đúng lúc, vì khi đêm xuống, tuyết rơi rất dữ.

Sáng hôm sau, tuyết đóng rất dầy và tiết trời rất lạnh. Một lò

than được đem vào nhà nguyện. Giuse Buzzetti còn nhớ là khi

cậu băng qua sân, những lọn tuyết đã đáp xuống giữa lửa và nổ

tí tách.

Bọn trẻ tuy vậy vẫn đến. Chúng thấy một bàn thờ nhỏ, một nhà

tạm nhỏ, vài hàng ghế băng. "Chúng tôi đã làm lễ, Don Bosco

ghi lại một cách đơn sơ, nhiều trẻ em đã xưng tội và chịu lễ và

tôi đã khóc, vì tôi thấy dường như từ nay trở đi Nguyện Xá đã

ổn định".

Ngài đã lầm, ngài sẽ còn phải khóc thêm hai lần nữa không

phải vì mừng mà là vì buồn, trước khi tìm được một chỗ cố

định và lâu bền cho Nguyện Xá.

18.10 Page 180

▲back to top

Kể từ ngày 8-12-1844 ấy, Don Bosco dù sao cũng đã tìm được

cho Nguyện Xá một cái gì đó sẽ tồn tại lâu dài một cái tên. Nó

sẽ được gọi là "Thánh Phanxicô đệ Salê". Tại sao? Chính Don

Bosco đã giải thích điều ấy như sau: "Vì bà hầu tước đã cho

họa chân dung vị thánh ấy ngay cổng ra vào của toà nhà. Và vì

hoạt động của chúng tôi đòi hỏi phải có thật nhiều điềm tĩnh và

hiền hoà. Chúng tôi đã đặt mình dưới sự bảo trợ của Thánh

Phanxicô đệ Salê, ngõ hầu ngài cầu bầu cho chúng tôi có được

lòng nhân hậu phi thường của ngài".

Để duy trì niềm vui cho bọn trẻ của mình, Don Bosco đã mua

những "trái bun", những viên đáo, những cặp cà kheo (hồi ấy

người ta còn chưa chế ra bóng tròn). Ngài vẫn tiếp tục giúp

những đứa nghèo nhất về của ăn, áo quần, giầy dép.

Giờ đây, vì ngài đã có sẵn một căn phòng, nên ngài hy vọng có

thể dạy học chút ít cho những đứa thông minh nhất trong bọn

trẻ của mình. Tối đến, cắt xén bớt hai tiếng đồng hồ ngủ nghỉ

của ngài, từng nhóm lẻ tẻ kéo nhau vào phòng riêng của ngài,

với bộ mặt đen xì đầy mồ hóng hoặc trắng xoá vì dính đầy vôi,

với tấm vải khoác vắt trên vai để ngăn bớt cơn lạnh, mặt mày

hớn hở vì được học hành trong chốc lát.

Nhưng để mua sắm sách vở, quần áo, các đồ dùng để chơi, cần

phải có tiền. Don Bosco cảm thấy rụt rè và khó chịu. Ngài rất

kỵ việc phải vác mặt đến một gia đình giàu để xin bố thí. Don

Borel động viên ngài:

"Nếu cha thật sự muốn mưu ích cho bọn trẻ của mình, thì cũng

phải chấp nhận luôn cả sự hy sinh này nữa".

Don Bosco đành chấp nhận hy sinh. Gia đình đầu tiên mà ngài

đến ăn xin (đã được chuẩn bị trước bởi Don Borel) đó là gia

đình của hiệp sĩ Gonella. Ngài cảm thấy mặt mày đỏ bừng và

nóng ran đến tận tai khi chìa tay ra để nhận ba trăm lires đầu

tiên.

19 Pages 181-190

▲back to top

19.1 Page 181

▲back to top

Bốn mươi hai năm sau, khi ngài yêu cầu một cha giám đốc

Salêdiêng đi nhận một khoản bố thí, ngài đã nghe đáp lại là cha

ấy "thiếu cái gan của Don Bosco". Ngài đã tỏ vẻ nghiêm nghị

và bảo:

"Cha đâu biết là tôi đã phải khổ sở biết bao để xin bố thí".

Ngài sẽ không bao giờ rũ bỏ được sự khinh tởm ấy cũng như

ngài sẽ không đánh mất nhân phẩm của mình. Không rụt rè,

cũng không hạ cấp. Các gia đình quí tộc sẽ nói về ngài:

"Cứ y như vị thiên thần bước vào nhà chúng tôi vậy".

Thất bại ở Nhà thờ Thánh Phêrô bị trói

Suốt mùa chay 1845, ngài đã thử dời địa điểm từng phần một.

Với bài học giáo lý hàng ngày (thời ấy được qui định cho toàn

thể trẻ em trong suốt Mùa Chay và Mùa Vọng) các lớp lớn nhất

họp nhau tại nhà thờ Thánh Phêrô bị trói. Người ta gọi như vậy

cho một ngôi nhà thờ dâng kính Thánh Gia, nằm kế một nghĩa

trang mà đã mười năm nay không còn chôn cất ai nữa. Nghĩa

trang, (ngày nay vẫn còn nhìn thấy được trong khu phố

Valdocco), có một cổng vòm, một sân rộng có mái che và một

chái vây quanh.

Vì các cuộc tập kết để học giáo lý đã tiến hành rất tốt đẹp và vì

linh mục quản lý nghĩa trang, Don Tesio, vốn là bạn thân của

ngài, nên tháng 5, Don Bosco đã đề nghị với cha ấy cho mình

thử làm một cuộc thử nghiệm toàn diện: dời toàn bộ Nguyện

Xá vào ngôi nhà thờ và trong sân của Thánh Phêrô bị trói.

Don Tesio phải vắng mặt hôm Chúa nhật 25 tháng 5 nên đã trả

lời:

"Cha cứ việc đem bọn trẻ đến vào ngày 25. Tiện thể, cha hãy

làm lễ thay tôi ngày hôm ấy".

19.2 Page 182

▲back to top

Vị linh mục quản lý nghĩa trang có lẽ đã phạm hai sai lầm.

Ngài cứ ngỡ là Nguyện Xá của Don Bosco chỉ gồm vài thiếu

niên mà ngài đã thấy, đầy vẻ chăm chú và trật tự trong một lớp

giáo lý Mùa Chay. Ngoài ra, ngài còn tưởng (như ngài đã từng

nhận xét thấy tại các cơ quan khác dành cho trẻ em) là sau

thánh lễ và các việc phụng vụ trong nhà thờ, bọn trẻ sẽ ai về

nhà nấy, sau khi đã ăn xong mỗi đứa một ổ bánh nhỏ trong sân.

Sự thể đã diễn ra khác hẳn. Bà giúp việc của vị linh mục quản

lý nghĩa trang đã thấy lũ lượt kéo đến cả một bọn trẻ đông như

kiến, chen nhau chật cứng như nêm bên trong nhà thờ. Lễ

xong, chúng thanh toán gọn ổ bánh nhỏ của bữa điểm tâm và

xổ chuồng đùa giỡn om sòm trong sân và dưới những hàng cột

có mái che. Bà người làm (có nuôi mấy con gà mái dưới các

khung cửa vòm cung), bỗng thấy kinh hoàng, rồi nổi cơn tam

bành lục tặc. Bà bắt đầu la ó, chạy lồng lộn, dùng cán chổi chà

quất túi bụi trong lúc lũ gà mái của bà ta kinh hồn bạt vía, bay

loạn xạ với bọn trẻ rượt theo đầy thích thú. Trong cơn hăng

máu, bà đã đến ngay trước mặt Don Bosco và chửi luôn cả

ngài. "Xâm phạm các chốn thánh liêng" là tội danh nhẹ nhất

mà bà đã tặng cho ngài.

Don Bosco hiểu rằng "Ba mươi sáu nước, chỉ có nước chuồn là

thượng sách". "Tôi thích chẳng thà ngưng ngay các cuộc chơi.

Chúng tôi đã bỏ đi với ý định là sẽ trở lại vào Chúa nhật sau

một cách êm ả hơn".

Đó sẽ chỉ là một vụ việc tầm thường thôi, nếu nó đã không ở

trong một tình huống đầy ấn tượng như trên. Don Rua, nhân

cuộc "điều tra nhằm thu lượm những tài liệu hữu ích cho án vụ

phong thánh cho Don Bosco”, đã khai như sau: "Có một ông

tên là Melanotte, quê ở Lanzo, có mặt vào lúc đó, đã kể lại với

tôi là Don Bosco, không nao núng mà cũng không nổi giận

trước những lời chửi rủa trút xuống như mưa ấy, đã quay về

phía bọn trẻ và nói: "Tội nghiệp bà già! Bà ta ra lệnh cho chúng

19.3 Page 183

▲back to top

ta cuốn gói, trong khi chính bà ta, Chúa nhật sắp tới, sẽ nằm

yên dưới đáy huyệt lạnh".

Lúc Don Tesio về tới, bà giúp việc đã kể lại với ngài mọi

chuyện, bằng những lời lẽ độc địa đến nỗi vị linh mục quản lý

nghĩa trang (có lẽ để khỏi nuốt lời hứa với Don Bosco) đã biên

thư cho hội đồng thành phố để họ ra lệnh cấm mọi cuộc chơi

bên trong khuôn viên nghĩa trang.

"Tôi lấy làm tiếc phải nói thế, Don Bosco rầu rĩ ghi lại, nhưng

lá thư ấy đã là lá thư cuối cùng của Don Tesio". Trong tuần

tiếp theo đó, cả Don Tesio lẫn bà giúp việc của ngài đều đã lăn

ra chết bất đắc kỳ tử.

Ông Bà Hầu Tước Barolo và những công trình giáo dục...

19.4 Page 184

▲back to top

Chương 19

NGUYỆN XÁ LƯU ĐỘNG

Sau cuộc thử nghiệm đau thương ở Thánh Phêrô bị trói,

Nguyện Xá lại tiếp tục tập kết tại Nhà Nương Náu. Bà hầu tước

tuyệt nhiên không làm gì để cấm cản điều ấy. Tuy nhiên bà đã

nhắc nhở Don Bosco là ngày 10 tháng 8 bệnh xá sẽ khánh

thành. Kể từ ngày ấy, nơi đó sẽ biến thành vùng đất cấm đối

với bọn trẻ.

Ngày 12-7-1845, một lá thư của Hội đồng thành phố tới tay

Don Bosco. Người ta chấp nhận cho Don Bosco được quyền sử

dụng ngôi nhà nguyện trong khu nhà máy xay lúa của thành

phố để dạy giáo lý cho bọn trẻ, từ giữa trưa đến ba giờ chiều,

với lệnh cấm không cho chúng xâm nhập vào tận sân thứ hai

của các toà nhà.

Một nhà thờ dùng trong ba tiếng đồng hồ ngày Chúa nhật, tuy

không phải là lâu đài hay cung điện gì, nhưng ít ra cũng đủ để

sống còn. "Có còn hơn không", như người ta thường nói.

"Chúng tôi lấy các ghế băng, ghế quì, các chân đèn và các ghế

bành, những ảnh tượng và những khung hình nhỏ, Don Bosco

nhớ lại, và mỗi người mang một món đồ vừa với tầm vóc của

mình, như thể chúng tôi là những người di cư. Chúng tôi đã

đến đặt Tổng hành dinh của mình tại những nơi mà tôi vừa kể

trên".

Khu nhà máy xay lúa của thành phố, được gọi nôm na là

Molassi, toạ lạc tại quảng trường Emmanuel Philibert (Porta

Palazzo), nằm bên tay phải khi người ta đi xuống về phía sông

Dora. Đến nay, trên quảng trường ấy vẫn còn là nơi họp chợ

hàng ngày của thành phố, với những sạp hàng xếp thành từng

dãy san sát bên nhau.

“Hỡi các con yêu thương, Những cây cải bắp...”

19.5 Page 185

▲back to top

Don Bosco không hài lòng với lối dàn xếp ấy, và cả bọn trẻ

cũng vậy. Ngài viết: "Ở đó chúng tôi không sao làm lễ được,

chiều tối cũng không thể nào chầu Phép lành. Hơn nữa, cũng

không thể cho rước lễ, mà đây lại là nhân tố cốt lõi của tổ chức

Nguyện Xá của chúng tôi. Ngay cả giờ chơi cũng bị phá rối dữ

dội: bọn trẻ phải chơi trên đường phố hoặc trên Quảng Trường

nhỏ trước cửa nhà thờ, là nơi nườm nượp ngựa, xe qua lại.”

Thế rồi Don Bosco kết luận: “Không có cơ hội may mắn hơn,

chúng tôi đành đợi chờ một nơi tốt đẹp hơn”.

Don Bosco đã thuê một phòng ở tầng trệt của ngôi nhà, và ở

trong đó cha cố gắng sắp xếp để vừa dạy giáo lý vừa làm lớp

dạy học.

Cha Borel đã tìm cách nâng tinh thần của tất cả mọi người dậy

với một bài giảng đã trở nên nổi tiếng. Các trẻ em gọi đó là

“bài giảng những cây cải bắp”.

“Hỡi các con thiếu niên yêu thương, các con biết nếu những

cây cải bắp không được nhổ lên trồng lại, thì nó sẽ không sản

sinh thành các bắp cải đẹp và to tròn. – “vị linh mục cha hiền

nhỏ bé đó đã bắt đầu lên tiếng khi làm cho toàn thể lũ trẻ cười

rộ -. Vậy, Nguyện Xá của chúng ta cũng vậy, và nhờ thế nó

liên tục tăng trưởng lớn hơn, mạnh hơn. Chúng ta hãy tin tưởng

và phó thác cho Chúa. Chắc chắn Chúa sẽ chúc lành cho chúng

ta, giúp đỡ và nghĩ đến chúng ta”.

Thế nhưng chỉ sau vài Chúa nhật đã diễn ra hàng loạt những

rắc rối.

Từ phòng thư ký của khu nhà máy xay lúa đã bay về Hội đồng

thành phố một lá thư với một danh mục kín đặc những lời buộc

tội nặng nề: bọn trẻ đang gây những thiệt hại nghiêm trọng cho

nhà thờ và cho các toà nhà, chúng là một sự "tụ họp có thể

được điều động trong trường hợp có cách mạng" (lời buộc tội

19.6 Page 186

▲back to top

rất nguy hiểm ở thời điểm ấy), và chúng hợp thành một vườn

ươm những cảnh đồi phong bại tục".

Do lệnh của ông Đô trưởng, một tiểu ban đã đến hiện trường để

điều tra về những gì đang xảy ra. Người ta bắt gặp những cái

cớ gây oán hận vẫn thường thấy: bọn trẻ gây ồn ào, một bức

tường bị rạch bằng vữa đinh. Nhưng không hề có cách mạng

hoặc một vụ đồi phong bại tục nào cả (đã là nguyên nhân của lá

thư). Sự giận dữ của những người thuê các nhà kế bên, những

tiếng ca, những tiếng hò la, những trò chơi ồn ào, phá rối sự

yên tĩnh của ngày Chúa nhật.

Don Bosco rất khổ tâm trước những lời vu khống (bao giờ

cũng để lại những tì vết), nhưng còn ít hơn nhiều so với những

quyết định đã được chuyển đến ngài: Hội đồng thành phố

không thu hồi giấy phép đã cấp nhưng, ngày 1 tháng 1, sẽ

không triển hạn giấy phép hiện hành. Thư thông tri chính thức

sẽ đến tay ngài vào tháng 11. Trong khi chờ đợi, ngài nên "tỏ

ra biết điều".

Don Bosco đã tỏ ra như vậy. Kể từ giờ phút ấy, ngôi nhà thờ

trong khu nhà máy xay lúa chỉ được ngài dùng làm điểm tập

kết. Từ nơi này, ngài đưa bọn trẻ đến chơi trên những vùng

đồng không nhà trống nằm dọc theo dòng Dora. Để cầu

nguyện, họ đến nhà thờ Đức Mẹ trên Cột cao ở Pilier, ở Sassi,

hoặc nhà thờ Đức Mẹ Đồng quê. "Trong các nhà thờ ấy, ngài

viết, tôi làm lễ, giảng Phúc âm. Chiều tối, tôi dạy giáo lý trong

chốc lát, kể chuyện, rồi chúng tôi hát vài bài ngợi khen Chúa

và Đức Mẹ. Sau đó là những trò ảo thuật và dạo chơi cho tới

giờ trở về gia đình. Người ta cứ ngỡ là tình huống cam go ấy sẽ

làm tiêu tan thành mây khói mọi ý nghĩ về Nguyện Xá; trái lại,

số lượng các trẻ em đã gia tăng một cách đáng ngạc nhiên".

"Lấy đi, bé Micae, lấy đi"

19.7 Page 187

▲back to top

Gần khu nhà máy xay lúa, tháng 9, Don Bosco đã có một trong

những cuộc gặp gỡ quan trọng nhất đời ngài. Bọn trẻ chen chúc

trước mặt ngài để mỗi đứa nhận một mẫu ảnh đeo. Đứng riêng

rẽ đằng xa, một đứa trẻ tám tuổi với một băng tay màu đen trên

cánh tay trái. Cha nó đã qua đời cách đó hai tháng. Nó chẳng

thích thú gì chuyện xô lấn trong đám đông, hích cùi chỏ nhau

để dành chỗ. Những mẫu ảnh đeo đã hết sạch, chẳng còn gì cho

nó nữa.

Lúc ấy, Don Bosco tiến lại gần nó và mỉm cười bảo nó:

"Lấy đi, bé Micae, lấy đi".

Lấy cái gì chứ? Vị linh mục kỳ lạ mà nó mới gặp lần đầu ấy

chẳng cho nó cái gì cả. Ngài chỉ chìa ra cho nó bàn tay trái của

ngài. Và, với bàn tay phải, làm bộ cắt bàn tay trái làm hai.

Thằng bé ngước mắt nhìn, vẻ như dò hỏi. Vị linh mục bảo nó:

"Hai chúng ta, rồi đây, cái gì chúng ta cũng sẽ chia đôi với

nhau cả".

Don Bosco thấy gì lúc ấy? Ngài sẽ chẳng bao giờ nói ra, nhưng

thằng bé ấy sẽ là cánh tay phải của ngài. Là đấng kế vị đầu tiên

của ngài ở chóp đỉnh Tu hội Salêdiêng.

Nó tên là Micae Rua. Nó chẳng hiểu câu nói ấy nghĩa là gì, dù

là lúc ấy hay cả nhiều năm sau này nữa. Nhưng nó đã gắn bó

với vị linh mục ấy, vì gần ngài nó cảm thấy sung sướng và như

được đổ đầy hơi ấm.

Nó thường trú tại Michelino, cơ sở sản xuất vũ khí của hoàng

gia, nơi cha nó trước kia đã làm công nhân ở đó, bốn người

trong số các anh trai của nó đã chết yểu, còn nó thì rất mảnh

khảnh yếu ớt. Vì lẽ đó, mẹ nó không cho nó đến Nguyện Xá

thường xuyên. Nhưng nó cũng đã gặp Don Bosco tại trường

các Sư Huynh các Trường Công giáo, nơi nó đang theo học

một lớp sơ cấp. Sau này, nó sẽ thuật lại:

19.8 Page 188

▲back to top

"Khi Don Bosco đến dâng lễ và giảng cho chúng tôi, ngài vừa

bước vào nhà nguyện thì một luồng điện dường như chuyền

qua khắp lượt bọn trẻ đông đúc ấy. Chúng tôi đều đứng cả dậy,

ra khỏi chỗ của mình và đến xúm xít quanh ngài. Ngài phải mất

khá lâu mới tới được phòng áo. Các sư huynh tốt bụng chẳng

có cách nào ngăn chặn được cảnh mất trật tự lộ liễu ấy. Khi các

linh mục khác tới nơi, không bao giờ xảy ra chuyện tương tự

như vậy".

Những cuốn sách viết trong những đêm thức dài...

Tháng 10 có xảy ra một biến cố trọng đại: Lịch sử Hội thánh

dùng cho các trường học đã được phát hành. Nhờ rút bớt giờ

ngủ, dưới ánh sáng một ngọn đèn dầu hôi, ngài đã gấp rút hoàn

tất nó bằng một tuồng chữ không sao đọc nổi, đây là cuốn sách

giáo khoa đầu tay mà Don Bosco đã viết cho các trẻ em. Lịch

sử Hội thánh không phải là một tác phẩm "có tính khoa học":

không một cuốn sách nào của Don Bosco sẽ là một tác phẩm

thuộc thể loại này. Đúng ra, sách rất bình dân, phù hợp với đầu

óc đơn sơ và trình độ văn hoá hạn chế của bọn trẻ của ngài.

Sách nói về các Đức Giáo Hoàng, các sự kiện chói sáng nhất

của Hội thánh, nó vẽ lại chân dung các vị thánh, mô tả các cơ

quan từ thiện nở rộ ở mọi thời đại trong cộng đồng dân Chúa.

Tiếp theo là Lịch Sử Thánh (1847), Phép Đo Lường Bằng

Thước Tấc (1849), Lịch Sử Nước Ý (1855).

Song song với các sách giáo khoa, Don Bosco sẽ còn tìm được

thời gian để viết rất nhiều sách khác và những tập sách nhỏ:

hạnh các thánh, sách đọc để giúp thư giãn, sách kinh nguyện và

dạy đạo. Không một cuốn nào sẽ là một kiệt tác phẩm, nhưng

mỗi cuốn đều là một chứng tích của tình yêu của ngài đối với

các con cái ngài, đối với đám dân nghèo hèn, đối với Hội

thánh. Và nhiều cuốn sẽ là nguyên nhân của bao khốn khó cực

19.9 Page 189

▲back to top

khổ sẽ xảy đến với ngài: thậm chí người ta sẽ tính đánh ngài

ngất xỉu để ngăn không cho ngài viết.

Ba phòng trong nhà Cha Moretta

Tháng 11, thư của Hội đồng thành phố đến cùng lúc với mùa

đông khắc nghiệt. "Thời tiết, ngài viết, không còn thích hợp

cho những cuộc dạo chơi và những chuyến đi chơi xa bên

ngoài thành phố. Thống nhất ý kiến với nhà thần học Borel,

chúng tôi đã thuê ba gian phòng trong nhà Cha Moretta".

Hiện nay, ngôi nhà ấy không còn nữa. Bức tường cuối cùng

của nó đã bị nuốt chửng vào nhà thờ phụ của giáo xứ Đức Mẹ

phù trợ, về bên phải khi ta đi xuống hướng về phía Vương cung

Thánh đường đồ sộ nguy nga.

"Trong ba gian của nhà Moretta, chúng tôi đã qua bốn tháng

chật chội, nhưng hài lòng vì ít ra cũng có thể tiếp bọn trẻ, đứng

lớp cho chúng, cống hiến cho chúng khả năng xưng tội".

Don Bosco mỉm cười nhớ lại là, trong mấy gian phòng ấy, ngài

đã buộc lòng phải vi phạm điều thứ hai trong số các quyết định

xa xôi hồi ngài còn ở chủng viện: để giúp vui cho bọn trẻ trong

một nơi nhỏ hẹp như vậy, ngài đã làm lại những trò ảo thuật.

Ngài sẽ không dừng lại nữa vì các kết quả đã rất là kỳ diệu.

Ngài cũng bắt đầu, với sự tiếp tay của nhà thần học Carpano,

một lớp tối thường xuyên, rất khác với những bài học tuỳ tình

thế mà ngài đã giảng dạy từ trước đến nay.

Một dấu chấm hỏi lớn về Nguyện Xá

Tháng 12, sức khoẻ của Don Bosco sa sút một cách đáng lo

ngại. Ngài đang là linh mục phụ trách một bệnh xá dành cho

các bé gái, từ ba đến mười hai tuổi. Ngài rất bận rộn trong các

khám đường, ở Cottolengo, trong các cơ sở giáo dục của thành

phố. Ngài làm việc trong Nguyện Xá của mình, giảng dạy

trong các lớp tối, đến thăm bọn trẻ tại những nơi chúng làm

19.10 Page 190

▲back to top

việc. Và mùa đông 1845-1846 được dự đoán là sẽ cực kỳ giá

lạnh.

Mùa đông ở Torino đến trễ, càng hay! Nhưng nó bao phủ

những con phố chật hẹp bằng những đống tuyết màu xám tro

khiến cho thành phố lúc nào cũng lạnh triền miên và ảm đạm

suốt mấy tháng dài.

Buồng phổi của Don Bosco, trong mấy tháng ấy, cho thấy một

tính mỏng dòn đầy báo động. Nhà thần học Borel đã nhận thấy

thế và liền thông báo kịp thời cho bà hầu tước. Bà biếu Don

Bosco một trăm lires để dùng cho Nguyện Xá và truyền cho

ngài "phải tạm ngưng mọi công việc của mình cho đến lúc đã

hoàn toàn bình phục".

Don Bosco tuân lệnh và cắt đứt mọi cam kết ngoại trừ việc nào

có dính líu đến bọn trẻ của ngài. Cái lợi mà ngài thu được

chẳng lấy gì làm sáng chói và ngài sẽ sớm nhận thức được điều

đó.

Nhưng mối bận tâm về sức khoẻ của ngài chẳng đáng kể là

bao, lúc này, so với những đám mây đen chồng chất trên

Nguyện Xá. Ngài viết với vẻ cay cú: "Chính vào thời điểm này

đã loan truyền rộng rãi lời đồn thổi kỳ quặc: một số người đã

gọi Don Bosco là nhà cách mạng, một số khác lại nói là ngài

điên, thậm chí là kẻ rối đạo".

Những người đầu tiên đặt dấu chấm hỏi về công cuộc này là

các cha xứ trong vùng. Trong một cuộc họp của các ngài vào

đầu năm 1845, thì một trong các vấn đề bàn luận sôi nổi là việc

dạy giáo lý cho các trẻ em. Vị cha xứ của nhà thờ Cát-minh lợi

dụng dịp này để nói lên sự hoài nghi của ngài về Nguyện Xá

của Don Bosco: các trẻ em tách ra khỏi các giáo xứ của mình,

đến độ chúng chẳng biết ai là cha xứ của chúng. Vậy đó là

chuyện tốt hay xấu? Các cha xứ khác cũng đều lo lắng như vị

này.

20 Pages 191-200

▲back to top

20.1 Page 191

▲back to top

“Đây chẳng phải là một tham vọng hay nỗi ghen tương đáng

thương hay sao? – Don Bosco liền lên tiếng đáp trả ngày - các

vị ấy có thực sự khao khát ơn cưu rỗi của các linh hồn chăng?”.

để làm sáng tỏ tình hình, họ đã cử hai vị đại diện của họ đến.

Don Bosco trong Hồi Ký Nguyện Xá, đã xây dựng lại cuộc đối

thoại mà ngài đã phải lập đi lập lại nhiều lần trong những năm

đó: Đây là một luận chứng sống còn cho công cuộc của ngài.

Chúng ta chỉ xin kể lại ở đây những phần chính yếu thôi:

• Nguyện xá này đưa các trẻ em xa khỏi giáo xứ. Vậy tại

sao Don Bosco không trả lại các trẻ em cho các giáo

xứ?

• Bởi vì phần lớn các trẻ em này không biết có cha xứ,

cũng không biết cả các giáo xứ; chúng hầu hết là những

trẻ ở phương xa tới đây để tìm việc làm. Chúng gốc ở

Val d’ Aosta, Savoy, Biella, Navara, Lombardia.

• Tại sao lại không giúp đưa chúng vào các giáo xứ của

chúng ?

• Không thể được, nào là ngôn ngữ khác nhau, rồi chuyện

chúng chẳng chắc chắn ở một nơi nào cũng là một cản

trở lớn. Chúng ta cứ thử xem, với điều kiện là mỗi cha

xứ đến thu thập các trẻ của mình lại, và dẫn chúng về

giáo xứ của mình. Nhưng như vậy vẫn còn có vấn đề:

Không ít em trong số chúng là những đứa chơi bời,

phóng đãng, vô kỷ luật. Chỉ có việc làm sao biết thu

nhận chúng bằng các trò chơi, các cuộc đi dạo, kèm

theo giáo lý và kinh nguyện. Mỗi một giáo xứ phải có

20.2 Page 192

▲back to top

một nơi nhất định để qui tụ chúng và tổ chức các trò vui

chơi cho chúng.

• Chuyện này thì sao có thể làm được? Chúng tôi không

có các nơi chốn, các linh mục thì lại bận bịu những việc

khác nữa vào Chúa Nhật.

• Câu kết luận y như chúng ta đã nói đến ở phía trước.

Nó được thông báo cho Don Bosco trong ít ngày sau

đó: “Vì không có thể tạo được nơi mỗi giáo xứ một

Nguyện Xá, nên các cha xứ khích lệ linh mục Gioan

Bosco tiếp tục công việc Nguyện Xá”.

• Điểm nghi ngại thứ nhất đã có câu trả lời. Nhưng vào

mùa xuân sắp tới, nhiều vấn nạn khác còn được nêu lên,

và có tính cách hăm dọa dữ dằn hơn.

Một Nguyện Xá hoàn toàn khác

Chúng ta có thể xác định các đặc tính của nguyện xá Thánh

Phanxicô Salê. Trước hết Don Bosco đã kín múc các kinh

nghiệm của các nguyện xá tại Milano, Brescia, và Roma của

thánh Philipphê Neri xưa. Ngài đã đi theo bước chân của người

tiền nhiệm Cocchi của ngài tại Torino. Nhưng Don Bosco đã

ghi dấu ấn trên Nguyện Xá của ngài bằng nhân cách của ngài.

Chúng ta có thể nêu lên những đặc điểm có tính chất Don

Bosco sau đây:

Các nguyện xá xưa đều gắn liền với các giáo xứ. Don Bosco đã

tạo nên một Nguyện Xá vượt ra ngoài lãnh giới của giáo xứ, và

nó trở thành “giáo xứ của các trẻ không có giáo xứ”, như Đức

Tổng Giám Mục Fransoni đã phát biểu.

20.3 Page 193

▲back to top

Một vị cha xứ truyền thống gợi hứng lên “một sự hiện diện yêu

thương nghiêm khắc” khiến cho niềm vui ở trong mức độ giới

hạn và sự hò hét bị giảm bớt lại. Don Bosco lại gợi hứng “một

tình yêu thương vui tươi”, trong đó chính vị linh mục là người

khởi xướng các trò chơi náo nhiệt đưa vào các trò chơi đó

những nhịp độ vui tươi.

Các Nguyện Xá truyền thống chỉ thuần úy là khánh lễ viện, và

thường giới hạn giờ giấc tham dự của các trẻ em vào số hai, ba

giờ buổi chiều Chúa nhật mà thôi. Don Bosco nới rộng giờ giấc

tham gia trong suốt cả ngày lễ. Còn trong các ngày khác trong

tuần, thì Nguyện Xá tổ chức các giờ học lớp ban chiều cũng

như các cuộc gặp gỡ các em tại nơi làm việc của các em.

Các trẻ em lui tới một nguyện xá thông thường, thì tới giáo xứ,

và các em tìm thấy ở đó một nhà thờ được xác định rõ ràng.

Ngược lại được khích lệ bởi tình trạng sống trong cảnh di trú

liên tục, các trẻ em của Nguyện Xá Thánh Phanxicô Salê

đến để tìm gặp Don Bosco, qua cả ngày lễ với Ngài. Trung tâm

của Nguyện xá không còn phải là nhà thờ giáo xứ, mà là chính

con người Don Bosco, sự hiện diện liên tục và đầy phấn khích

của ngài. Mối giao tiếp không có tính cách cơ chế, mà là thân

tình cá nhân.

Các nguyện xá khác chọn những trẻ em tốt hơn. Chính các cha

mẹ đem trẻ em đến, đảm bảo hạnh kiểm tốt của chúng. Don

Bosco thì lại chọn đường hướng trái ngược. Ngài bắt đầu từ các

thanh thiếu niên ở tù vì phạm pháp, và các em này không biết

tìm đâu ra một người bạn chăm lo giáo dục cho chúng. Sau đó

ngài tiếp tục với các em thợ xây trẻ mà gia đình các em đều ở

xa. Chúng là “những trẻ em bị bỏ rơi và gặp nguy hiểm. chúng

là hạt nhân then chốt của Nguyện Xá Don Bosco mà cánh cửa

mở ra cho tất cả mọi bạn trẻ. Dĩ nhiên Don Bosco phải đòi hỏi

nơi các trẻ Nguyện Xá một sự tối thiểu của tấm lòng sẵn sàng,

và biết đón nhận, biết cộng tác. Ngài không thể đón nhận

20.4 Page 194

▲back to top

những hạng du côn, lưu manh từ các nhóm băng đảng, cũng

như những trẻ bị bỏ rơi không có một chút ý muốn tham dự cầu

nguyện tại nhà thờ. Và dĩ nhiên Don Bosco luôn liên tục theo

dõi chúng, lôi kéo chúng lại với ngài từng em một, hay ít nhất

là tìm cách lôi kéo chúng, lúc thì thành công, lúc thì thất bại.

Vụ treo cổ ở Alexandria

Trong năm 1846, một thanh niên hai mươi hai tuổi đã trở thành

bạn thân của Don Bosco tại khám đường, đã bị kết án tử hình

cùng lúc với thân phụ của anh ta. Vụ hành quyết sẽ diễn ra ở

Alexandria. Khi Don Bosco đầy lo lắng, đến gặp anh ta, chàng

thanh niên đã bật khóc và xin ngài đi kèm anh ta trong chuyến

đi cuối cùng. Don Bosco cảm thấy mình không có đủ can đảm,

ngài đã không có sức để hứa hẹn.

Người ta giải các tử tội đi.

Don Cafasso phải đến gặp họ với toa xe chở thư để hỗ trợ họ

trong những giờ phút cuối cùng. Vừa hay tin là Don Bosco đã

từ chối, Don Cafasso liền cho gọi ngài đến và lớn tiếng la:

- Cha không thấy rằng như thế là tàn bạo sao? Cha hãy chuẩn

bị đi, chúng ta sẽ cùng đáp xe lửa đến Alexandria.

- Tôi sẽ không đời nào chịu nổi cảnh tượng ấy.

- Cha hãy lẹ lên, xe thư không có chờ chúng ta đâu.

Họ tới Alexandria hôm trước ngày hành quyết. Chàng thanh

niên khi thấy Don Bosco bước vào xà lim của mình, đã ôm

choàng lấy cổ ngài và khóc oà lên. Don Bosco cũng khóc. Họ

cùng thức với nhau đêm cuối cùng để cầu nguyện và để nói về

Chúa.

Lúc hai giờ sáng, ngài ban phép lành tha tội cho anh ta, làm lễ

cho anh ta ngay trong xà lim và họ cùng đọc kinh tạ ơn với

nhau.

20.5 Page 195

▲back to top

Chuông nhà thờ chính toà rót từng tiếng rời rạc cầu cho kẻ hấp

hối. Cửa xà lim bật mở, cảnh sát bước vào cùng với đao phủ,

người này (theo tập tục) liền quì xuống để xin lỗi kẻ tử tội. Rồi

người ta cột hai tay anh ta và quàng sợi dây thừng vào cổ anh

ta.

Mấy phút sau, từ vòm cổng của khám đường tiến ra chiếc xe bò

chở tử tội với Don Bosco đứng kế bên. Đi ngay phía sau là

chiếc xe bò chở người cha, được hỗ trợ bởi Don Cafasso. Dân

chúng, câm lặng, chen chúc nhau trên các đường phố.

Khi giảo hình đài xuất hiện đàng xa với mấy cái giá treo cổ,

Don Bosco bỗng tái mặt và ngất xỉu. Don Cafasso, nãy giờ vẫn

quan sát ngài, liền vội vã can thiệp để dừng xe bò lại và chuyển

ngài khỏi xe.

Đám rước ảm đạm đến giảo hình đài và vụ hành quyết đã diễn

ra. Khi Don Bosco hồi tỉnh, mọi sự đã kết liễu. Ngài cảm thấy

nhục nhã vì chuyện ấy. Ngài khẽ nói với Don Cafasso:

Tôi lấy làm tiếc cho thanh niên ấy. Anh ta đã hết lòng tin tưởng

nơi tôi ...

Cha đã làm những gì mình có thể. Phần còn lại, hãy để Chúa

nhân lành lo.

Lần nữa, lại bị đuổi

Tháng 3 năm 1846, Don Moretta, một vị linh mục tốt bụng,

đến gặp Don Bosco. Ngài cầm trong tay một xấp thư. "Những

người hàng xóm, Don Bosco viết, điên đầu vì những tiếng la,

vì sự huyên náo do những chuyến đi đi về về của bọn trẻ của

tôi, đã tuyên bố là họ sẽ nhất loạt bỏ đi nếu những cuộc hội họp

của chúng tôi không ngưng ngay tức khắc".

Ngài thèm đối đầu với họ. Lẽ nào lại không một ai chịu nổi

những con người trẻ tuổi? Những người lớn đầu ấy, bộ chính

20.6 Page 196

▲back to top

họ cũng chưa từng là những con người trẻ tuổi bao giờ sao?

Cuối cùng, ngài đặt một tay lên vai bạn Don Moretta của mình:

"Bạn khỏi lo, tụi tôi sẽ ra đi".

Ngài không biết đi đâu, nhưng may thay, mùa xuân sắp sửa tới,

sẽ không nhất thiết phải trú ẩn dưới một mái nhà nữa.

20.7 Page 197

▲back to top

Phụ Chương

VĂN ĐỐI THOẠI CỦA DON BOSCO

Có lẽ một số độc giả nhẹ nhàng nhận xét rằng “Văn đối thoại

của các bài tường thuật tuy làm cho sự việc kể ra có tính cách

sống động, nhưng có thể làm mất tính chất chính xác của lịch

sử.

Tôi xin trả lời rằng những câu đối thoại thường xuyên trong

sách này không phải là do tôi tạo nên, vì những lý do sau:

1. Cuốn “Hồi Ký Nguyện Xá” do chính Don Bosco viết

chiếm 320 trang trong cuốn sách này thì đã có 120

trang chứa những câu đối thoại rồi. Văn đối thoại cách

kể chuyện của Don Bosco.

2. Cuốn “Cuộc Đời Mẹ Margarita” do Cha Lemoyne viết

khi Don Bosco còn sống, một nửa đã là văn đối thoại

rồi. Tác giả viết: “Những gì liên quan đến Mẹ Margarita

thì tôi viết lại như chính miệng của Don Bosco nói ra,

nhờ tôi có hạnh phúc được đàm thoại với ngài vào

những chiều tối trong suốt hơn sáu năm. Tôi đã hỏi ngài

lúc này hay lúc khác về những gì ngài đã nói nhiều năm

trước kia và tôi đã viết lại cách trung thành bằng giấy

mực. Tôi thật ngạc nhiên trước sự chính xác của các lời

ngài nói, và ngài lập lại các lời ấy luôn y như nhau như

thể ngài đọc chúng ra từ một cuốn sách. Tôi cũng xin

đảm bảo là tôi ghi lại cách trung thực các lời ấy để làm

kho tàng học hỏi cho các hội viên của tôi (M. B. I, 121).

Theo lời các nhân chứng thì chính tay Don Bosco sửa

lại bản thảo của sách chuyện Mẹ Margarita này “trong

khi khóc vì cảm động”.

20.8 Page 198

▲back to top

3. Cha Lemoyne đã xuất bản cả thảy 7,800 trang Hồi Sử

trong 9 cuốn sách, để tường thuật cuộc đời Don Bosco

từ đầu cho đến năm 1870. Trong lời tựa thứ nhất của

mình, cha đã viết: “Tất cả các câu chuyện, các lời đối

thoại, các sự việc mà tôi cho là đáng ghi nhớ, thì tôi viết

lại y nguyên từng chữ, từng lời theo như những nhân

chứng đã trình bày”. Và trong lời tựa cuốn VIII:

“Chúng tôi xin nhắc lại rằng những gì chúng tôi đã trình

bày và diễn tả chính là một lời tường thuật trung thành

về những gì đã xẩy ra. Có cả hằng trăm người làm

chứng về đời sống của ngài... rất nhiều người trong số

đó đã để lại bài viết về những gì đã thấy về ngài (Don

Bosco) và đã nghe từ chính miệng ngài. Thậm chí các

lời đối đáp được duy trì và được chuyển đạt lại chính là

tất cả những gì xẩy ra trước mặt của họ”. Việc xuất bản

9 cuốn sách xẩy ra khi các nhân vật chính trong đó vẫn

còn sống (kể từ Don Rua cho đến Don Cagliero).

Những bản thảo đã được chính cha Paolo Albera duyệt

lại (ngài là “cậu bé Paolo” đã từng sống với Don Bosco

kể từ năm 1858). Cha Lemoyne đã qua đời trong khi

đang in cuốn Hồi sử IX. Cha Albera, khi giới thiệu nó

cho các Salêdiêng, đã viết: “Tất cả những ai biết cha

Lemoyne đã chuyên chăm tới mức nào để tập hợp lại

toàn bộ chất liệu của cuốn Hồi Sử IX, và ngài đã viết lại

các tài liệu ấy với tất cả sự chuyên chăm và lòng yêu

mến suốt ngày này sang ngày khác, tất càng quí trọng

như cuốn sách Hồi Sử ấy biết bao!” (Công Báo của Ban

Thương Hội Đồng,” ngày 24-4-1917).

4. Cha Bonetti kể lại một lịch sử Nguyện Xá rất phong

phú các đoạn đối thoại trên báo Salêdiêng khi Don

Bosco còn sống. Chính Don Bosco đã duyệt lại cẩn

thận những bản văn đó, ngay cả trong các cuộc hành

trình sang Tây Ban Nha của ngài (1886), ngài xin gửi

20.9 Page 199

▲back to top

cho ngài các bản thảo trước, rồi gửi lại bản thảo với các

nhận xét của ngài. Cha Ceria, người biên soạn 9 cuốn

Hồi Sử, trong lời tựa ngài viết cho cuốn thứ XII, đã

khẳng định về cách thức kể chuyện đặc trưng của Don

Bosco: “Chân phước Don Bosco trong khi kể lại những

điều đã xẩy ra cho ngài, thường sử dụng lối văn hỏi và

đáp, theo đó trí nhớ của ngài cung cấp cho ngài sự việc

được ghi nhớ. Cha Lemoyne cũng như những người

khác đã nghe và đã ghi nốt, rồi biên lại ý nguyên như

vậy trong văn bản họ viết”.

Những “lời đối thoại của Don Bosco” mà chúng ta tìm thấy

trong các nguồn văn để nhắc nhở đến ở trên, tôi nghĩ là mình

đã chuyển tải chúng lại với sự tôn trọng các nguồn văn. Tôi chỉ

sửa lại cho lời văn thông thoáng hay tóm tắt chúng lại thôi.

20.10 Page 200

▲back to top

Chương 20

VÔ VỌNG TRÊN ĐỒNG HOANG

MỪNG PHỤC SINH DƯỚI HẦM MÁI CHE

Don Bosco đã thuê được một đồng cỏ nhỏ có hàng dậu bao

quanh, không xa ngôi nhà Moretta bao nhiêu, chỉ đi khoảng

năm chục bước là tới nơi.

Ngày nay, khi ta bước đi trên đường Đức Mẹ Phù Hộ, bên tay

phải, trước khi băng ngang đường Cigna, ta thấy một khu nhà

chiếm một dải đất nằm dọc theo Công ty xuất bản S.E.I... Đây

là nơi xưa kia đã là đồng cỏ của anh em nhà Filippi.

Một căn nhà gỗ mục ngay chính giữa; người ta xếp vào đó

những trang thiết bị của các trò chơi. Chung quanh, mỗi Chúa

nhật, ba trăm trẻ em tha hồ rượt đuổi nhau và nô đùa thoả thích.

Trong một góc, ngồi trên một chiếc ghế băng, Don Bosco giải

tội.

Khoảng mười giờ, từng hồi trống giục giòn giã; mọi người xếp

thành từng hàng dài. Tiếng kèn Clairon vang lên và tất cả lên

đường: về hướng nhà thờ Đức Bà An Ủi hoặc núi các tu sĩ

dòng Capuxinô. Tại đó, Don Bosco làm lễ, phân phát Bánh

Thánh, rồi đến bữa điểm tâm.

Một thằng bé lạ nước lạ cái, là dân địa phương, tên Phaolô

Lino làm phụ hồ, một hôm đã đến nhập bọn với bọn trẻ trên

đường đến núi Các Tu sĩ dòng Capuxinô. Nó kể lại:

"Thánh lễ được cử hành, rất đông người chịu lễ, rồi tất cả đều

ra sân để ăn điểm tâm. Don Bosco thấy tôi và tiến lại gần:

- Con tên chi?

- Phaolô Lino.

21 Pages 201-210

▲back to top

21.1 Page 201

▲back to top

- Con ăn sáng chưa?

- Thưa ông, chưa, vì con chưa xưng tội và vì con không có chịu

lễ.

- Nhưng đâu có cần phải xưng tội hay chịu lễ mới được ăn

sáng.

- Vậy phải làm gì ạ?

- Phải cảm thấy thích ăn.

Ngài dắt tôi lại gần thúng và cho tôi đầy ắp hai tay toàn là bánh

và trái cây. Tôi xuống dưới với ngài và tôi đã chơi mãi đến khi

trời tối. Kể từ giây phút ấy và trong nhiều năm liền, tôi đã

không còn rời nguyện xá nữa, cũng không hề bỏ Don Bosco, là

người đã giúp ích cho tôi rất nhiều".

Một tối ngày lễ, đang khi bọn trẻ nô đùa, Don Bosco đã thấy,

bên kia hàng đậu, một thằng bé trạc mười lăm tuổi. Ngài gọi

nó:

- Vào đi, con từ đâu tới? Tên con là gì?

Thằng bé không đáp.

- Ủa, con bị gì vậy? Con bệnh hả?

Nó vẫn ngập ngừng. Rồi, mở hé hai hàm răng nãy giờ vẫn cắn

chặt, nó nói cộc lốc:

- Con đói.

Thúng trống trơn. Don Bosco cho người đi kiếm bánh trong

một gia đình hàng xóm và để yên cho nó ăn. Rồi, chính thằng

bé bắt đầu kể lể như muốn trút bỏ một gánh nặng trong lòng:

- Con là thợ làm các mặt hàng bằng da, nhưng ông chủ đã đuổi

con vì con không thạo việc. Gia đình con còn ở lại dưới quê.

21.2 Page 202

▲back to top

Đêm qua, con đã ngủ trên các bậc thang trước nhà thờ chính

toà và sáng nay, con đã tính ăn cắp vì lúc ấy con đói bụng. Con

đã thử xin của bố thí, nhưng con đã tự nhủ: "Đầy đủ sức khoẻ

và mạnh mẽ như mày, hãy đi làm việc đi". Rồi con đã nghe bọn

trẻ ở đây hò la nên con đã lại gần để coi thử.

- Con hãy nghe đây, chuyện tối nay và đêm nay, con cứ để cha

lo. Ngày mai, chúng ta sẽ đến gặp một ông chủ tốt bụng. Con

sẽ thấy là ông ta sẽ nhận con vào làm. Và nếu con muốn trở lại

đây vào các ngày lễ, con sẽ làm cha rất vui lòng.

- Con rất sẵn lòng trở lại.

Trong những tháng sống trên đồng cỏ Filippi, những "tin đồn

kỳ quặc" loan truyền về Don Bosco đã cụ thể hoá bằng ba mối

đe doạ: sự chống đối của nhà cầm quyền dân sự, niềm xác tín

là Don Bosco bị điên (do đó, các cộng sự viên của ngài bỏ rơi

ngài) và kế hoạch bắt giữ toàn bộ nhân một vụ giải thể tối hậu.

Bà hầu tước và các cảnh vệ

Những năm ấy là những năm của cách mạng, và ba trăm thanh

thiếu niên đi thành hàng ngũ theo tiếng kèn Clairon và tiếng

trống qua cửa ngõ dẫn vào kinh thành, không khỏi khiến vị chỉ

huy lực lượng cảnh sát thấy lo ngại. "Đó không chỉ là những

đứa con nít, Don Lemoyne viết, mà còn có cả những thanh niên

trẻ trung, lực lưỡng, táo bạo, không thể nào không dắt kè kè

trong mình con dao để phòng thân".

Hầu tước Michel de Cavour (cha của Camille và của Gustave),

thẩm phán của đô thành và do đó, là cảnh sát trưởng, đã cho

đòi Don Bosco đến. Cuộc nói chuyện diễn ra lúc đầu là giống

với ngoại giao, rồi tiếp tục bằng giọng gay gắt đằng đằng sát

khí. Don Bosco hiểu rằng người ta đang đột ngột ép uổng ngài

phải hạn chế số trẻ em, phải tránh cho chúng vào thành theo

đội ngũ, phải đuổi bớt những đứa lớn nhất vì bị coi là những

21.3 Page 203

▲back to top

phần tử nguy hiểm nhất. Ngài không chịu. Thế là Cavour bắt

đầu gào lên:

- Nhưng, cha được cái giải gì mà đi lo cho bọn trẻ trời đánh

thánh vật ấy chứ? Hãy cứ để mặc chúng ở nhà của chúng. Cha

chớ có ngu mà "ách giữa đàng, mang vào cổ", kẻo vụ việc này

sẽ gây hoạ cho mọi người.

- Tôi dạy giáo lý cho bọn trẻ xấu số, Don Bosco lì lợm đáp, và

chuyện ấy không thể gây hoạ cho bất cứ ai. Vả lại, tôi làm việc

nào cũng có phép của Đức Tổng Giám mục cả.

- Tổng Giám mục biết những chuyện này hả? Tốt lắm! Nếu

vậy, tôi sẽ nói với ngài Fransoni nhằm chấm dứt những chuyện

ngu xuẩn ấy.

Đức Cha Fransoni chẳng chấm dứt chuyện nào hết, ngược lại,

ngài còn công khai lên tiếng bênh vực cho Don Bosco nữa.

Kể từ ngày ấy, ven cánh đồng cỏ mà bọn trẻ nô đùa, các cảnh

vệ thuộc lực lượng cảnh sát bắt đầu luân phiên canh gác. Don

Bosco bất chấp điều ấy, nhưng ngài bắt đầu cảm thấy khó chịu

"như đứng đống lửa, như ngồi đống than": chỉ cần ngài phạm

phải sự bất hợp lệ nhỏ nhặt nhất cũng đủ để nguyện xá của ngài

tiêu tùng luôn. Cavour đang ở thế phượng phong.

Don Bosco điên rồi chăng?

Ngoài cả ý muốn của ngài, chính Don Bosco lại là kẻ đi cung

cấp lý do cho tiếng đồn là ngài đã bị điên. Nhằm động viên bọn

trẻ khi chuyển chúng từ một nghĩa trang đến một nhà máy xay

lúa, từ một ngôi nhà xập xệ đến một cánh đồng hoang, Don

Bosco đã kể lại các giấc mơ của mình.

Ngài đã nói đến một nguyện xá rộng lớn và khang trang, những

Thánh đường, những toà nhà, những trường học, hàng ngàn trẻ

em, những linh mục sẵn sàng phục vụ chúng hết mình. Tất cả

21.4 Page 204

▲back to top

những chuyện ấy chẳng ăn khớp tí nào với thực tế phũ phàng

của cuộc sống hàng ngày.

Bọn trẻ là những kẻ duy nhất có khả năng mơ mộng ngay giữa

ban ngày và chúng tin ở Don Bosco. Chúng lặp lại ở gia đình,

tại nơi làm việc, những gì ngài đã kể cho chúng nghe. Là điều

bình thường khi công chúng kết luận: "Tội nghiệp chưa! Quen

riết thành tật mà. Cứ sống mãi giữa cảnh ồn ào inh tai nhức óc

ấy, cha ấy thế nào cũng có ngày vô nhà thương điên mà!".

Đây không phải là một lời trù ẻo do ai đó tung ra, mà là một dư

luận phổ biến rộng rãi, Micae Rua nhớ lại: "Tôi vừa giúp lễ

xong ở cơ xưởng sản xuất vũ khí và đang chuẩn bị ra về thì vị

linh mục quản lý nhà thờ hỏi tôi: "Con tính về đâu?" - "Đến

nhà Don Bosco ạ, hôm nay là Chúa nhật" - "Con không nắm

bắt được tình hình ư? Ngài bệnh rồi, mà lại là một chứng bệnh

không dễ gì chữa lành đâu". Tin ấy đánh thẳng vào tim tôi, gây

cho tôi một nỗi đau khôn tả. Giả như tôi có được tin cha đẻ của

mình ngã bệnh, chắc tôi cũng không đau đớn hơn thế được. Tôi

chạy về nguyện xá và sửng sốt, thấy Don Bosco đang tươi cười

vẫn như mọi khi. "Ngài chết mê chết mệt vì bọn trẻ đến nỗi

ngài đã hoá điên" chính là căn bệnh mà lúc này người ta đang

nói đến ở Torino.

Don Borel, cộng sự viên đồng thời là người bạn thiết thân, ra

sức ngăn Don Bosco đừng kể lại các giấc mơ của mình:

- Cha nói đến một Thánh đường, một toà nhà, một khu dành

cho các cuộc chơi. Nhưng, những thứ ấy đâu?

- Tôi không biết, nhưng chúng có thật, vì chính mắt tôi đã thấy

chúng, Don Bosco nói nhỏ.

Một hôm, trong phòng riêng của ngài, sau khi cố gắng hoài

công nhằm lôi kéo ngài về với thực tế, Bon Borel đã bật khóc.

21.5 Page 205

▲back to top

Cha vừa ra khỏi phòng vừa mếu máo: "Tội nghiệp cho Don

Bosco! Cha ấy đã điên thật rồi!".

Hình như Đức Tổng Giám mục đã cho vời một quan sát viên

tới để ghi nhận mức độ mất quân bình của Don Bosco, Don

Vincento Ponzatti và Don Lu-y Nasi, đã nhất trí với nhau để lôi

Don Bosco ra khỏi tình trạng đáng buồn ấy.

Có lẽ hai vị ấy đã dàn xếp một vụ thăm bệnh với một cuộc xét

nghiệm nghiêm túc tại bệnh viên tâm thần, nơi mà ngài sẽ có

thể theo đuổi cuộc điều trị cần thiết (tình hình y khoa, ở thời

đại ấy, giống hệt như tình hình y khoa mà hiện nay ta còn bắt

gặp ở một số làng quê lạc hậu thuộc thế giới thứ ba).

Một buổi chiều tối, Don Bosco đang dạy giáo lý thì một cỗ xe

ngựa đóng kín bưng ngừng bánh trước cửa phòng ngài. Don

Ponzatti và Don Nasi bước xuống khỏi xe và mời ngài cùng

tham gia một cuộc dạo chơi với họ.

- Cha đã mệt, hít thở không khí trong lành sẽ rất bổ ích cho

cha.

- Rất sẵn lòng. Để tôi đi lấy nón rồi sẽ theo hai cha.

Một trong hai người bạn mở cửa xe:

- Cha lên đi!

Nhưng Don Bosco đã đánh hơi thấy cái bẫy:

- Cảm ơn, tiền chủ hậu khách!

Sau khi nài nỉ, rồi để khỏi làm hỏng việc, hai cha nọ đành phải

lên xe trước. Hai vị vừa an toạ trong xe thì, bằng một thao tác

lẹ làng, Don Bosco đã đóng sập cửa xe lại và truyền cho người

đánh xe:

21.6 Page 206

▲back to top

- Đến nhà thương điên mau! Hai vị này đang được chờ đợi ở đó

đấy!

Nhà thương điên hoặc bệnh viện tâm thần, cách đó không xa.

Các y tá được báo trước đang đợi một linh mục. Họ lại thấy

xuất hiện những hai vị. Vị linh mục quản lý nhà viện phải can

thiệp để giải thoát cho hai kẻ xấu số.

Trò đùa thật hiểm ác, nhất nữa lại do Don Bosco đạo diễn chứ

không phải do hai linh mục bạn của ngài. Lúc này, Don

Ponzatti và Don Nasi hết sức phẫn nộ. Sau này, họ đã trở lại là

những người bạn tốt của Don Bosco. Don Nasi, cách riêng, sẽ

trở thành người hướng dẫn âm nhạc trong nguyện xá.

Tuy nhiên, trong khi chờ đợi, Don Bosco đã bị mọi người bỏ

rơi. Ngài đã cay cú ghi lại: "Ai nấy đều trốn chạy tôi. Các cộng

sự viên của tôi đã bỏ mặc tôi một mình giữa bọn trẻ gần bốn

trăm đứa".

Đây là lúc mà "lương tri" đứt đoạn, sụp đổ. Trong con người

của Don Bosco, hoặc là có một vị thánh, hoặc có một tên điên.

Khó mà khẳng định dứt khoát được. Đây là một cách diễn đạt

khác cái giây phút mà Thánh Phanxicô khó khăn quăng hết cả

quần áo xuống dưới chân thân phụ và mình trần như nhộng, bỏ

đi trong lúc miệng nói: "Giờ đây chúng tôi có thể nói: "Lạy

Cha chúng tôi ở trên Trời"; cái giây phút mà Don Cottolengo

liệng qua cửa sổ những đồng xu cuối cùng và nói với tâm hồn

nhẹ nhõm: "Giờ đây, người ta sẽ thấy ngôi nhà nhỏ là sự

nghiệp của tôi hay đó là sự nghiệp của Chúa!". Ai mà nỡ trách

móc những kẻ khờ khạo, đầy ưu tư do thận trọng và theo lương

tri, cứ tưởng là các ngài đã bị điên.

Vô vọng trên đồng hoang

Những ngày ấy, đã kéo đến trên đồng hoang những chủ sở hữu

đất (ông hầu tước đã cử họ chăng?). Họ cúi khom người trên

21.7 Page 207

▲back to top

những ụ đất đã bị giẫm đạp không chút xót thương bởi tám

trăm đôi guốc gỗ. Họ cất tiếng gọi Don Bosco:

- Ủa! Bọn chúng tính biến nơi đây thành sa mạc hay sao chứ?

- Cứ cái đà này thì đồng cỏ của chúng tôi chẳng mấy chốc sẽ

thành một con đường đất nện mất thôi.

- Xin cha tha lỗi, nhưng vụ này không thể tiếp tục được nữa.

Chúng tôi miễn cho cha khoản tiền thuê đất, nhưng chúng tôi

buộc lòng phải mời cha đi chỗ khác!

Ngài có mười lăm ngày để "chuyển quân".

Don Bosco như bị xét đánh ngang tai. Thêm vào những biến cố

ô nhục của những ngày vừa qua, lại bồi thêm nỗi lo phải tìm ra

ngay tức khắc một cánh đồng khác. Nhưng phen này, ngài

chẳng tìm được gì cả; ai lại cho một tên điên thuê mướn bao

giờ?

Ngày 5-4-1846, ngày cuối cùng trên đồng cỏ Filippi. Một trong

những ngày cay đắng nhất đời ngài.

Ngài cùng bọn trẻ đi đến nhà thờ Đức Mẹ đồng quê. Trong giờ

lễ, ngài nói nhưng chẳng có lòng dạ nào mà đưa ra những câu

khôi hài ý nhị. Ngài không còn nói đến những bắp cải phải

bứng lên trồng lại nữa. Ngài nhìn chúng như nhìn những con

chim sắp bị người ta phá nát tổ ấm. Ngài kêu gọi chúng hãy

cầu xin với Đức Mẹ, dù sao họ cũng đang ở trong tay Mẹ.

Đến giữa trưa, ngài cố thử vận động lần chót với những người

trong gia đình Fillippi. Nhưng chẳng được gì cả. Ngài sắp bị

buộc phải nói lời giã biệt với bọn trẻ của mình chăng?

"Chiều tối hôm ấy, ngài viết, tôi đứng ngắm nhìn bọn trẻ đông

đảo đang nô đùa. Tôi cảm thấy cô đơn, bất lực, sức khoẻ tàn tạ.

Tôi xích ra xa và bắt đầu đi bách bộ, đơn độc, không sao cầm

21.8 Page 208

▲back to top

được nước mắt: "Lạy Chúa, tôi than thở, xin cho con biết con

phải làm gì bây giờ?".

Một cái gốc chẳng ai biết đến là khởi nguồn mọi sự

Chính vào lúc ấy đã xuất hiện, không phải một vị tổng lãnh

thiên thần, mà là một người đàn ông nhỏ con mắc chứng cà

lăm: Pancrace Soave, người chuyên sản xuất sút và bột giặt.

- Có thật là cha đang tìm một ngôi nhà để dùng làm phòng thí

nghiệm hay nghiệm xá gì đó phải không?

- Không phải nghiệm xá, mà là nguyện xá.

- Tôi chẳng biết hai cái xá ấy khác nhau ở chỗ nào cả, nhưng

dù sao, nhà thì có. Cha cứ việc đến mà coi. Nó thuộc chủ quyền

của ông Phanxicô Pinardi, một con người lương thiện.

Don Bosco, vẫn trong khu vực được gọi là Valdocco ấy, đã đảo

qua theo đường xéo khoảng hai trăm mét và thấy mình đứng

trước một ngôi nhà sập sệ chỉ có một tầng, với cái cầu thang và

bao lơn bằng gỗ đã mục vì mối mọt, vây quanh là vườn, đồng

cỏ và ruộng. Cách đó không bao xa là "ngôi nhà khả nghi" mà

ngài đã thấy trong giấc mơ. "Tôi tính lên cầu thang nhưng

Pinardi và Soave đã bảo tôi" "Đừng, ngôi nhà được đề nghị với

cha, ở mãi đàng kia kìa". Đó là một vựa lúa".

Các khách hành hương nào băng ngang sân, dọc theo Vương

Cung Thánh đường Đức Mẹ Phù Hộ, nay vẫn còn thấy ở cuối

sân nằm ngọn trong một góc của mấy toà nhà: khuất lánh, gốc

cây khiêm tốn mà từ đó đã vọt ra toàn bộ cơ ngơi đồ sộ của

Don Bosco. Mấy chữ "Nhà nguyện Pinardi" được viết bằng

chữ lớn, bởi lẽ ngày nay nó là một ngôi nhà nguyện tuy nhỏ

nhưng rất giàu những đồ trang trí và những bức bích hoạ, y hệt

như hồi các tu sĩ Salêdiêng đã tái thiết nó vào năm 1829.

21.9 Page 209

▲back to top

Khi Don Bosco tới đó, ngày 5-4-1846 ấy, nó chỉ là một cái mái

che nghèo nàn, thấp lè tè, về hướng bắc dựa vào căn nhà

Pinardi. Một bức tường nhỏ bao quanh biến nó thành một nhà

gỗ nhỏ. Nó mới được xây dựng không lâu, được dùng làm

xưởng thợ cho một ông thợ nón và làm nơi giặt quần áo cho

mấy bà thợ giặt (ngay kế bên có một dòng suối đổ ra sông

Dora, cách đó không bao xa). Nó đo được 15 mét x 6 mét, với

hai gian nhỏ hơn nằm kế cận.

Don Bosco đang sắp sửa từ chối.

- Thấp quá tôi không sử dụng được.

- Tôi sẽ cho sửa sang lại theo ý cha muốn, Pinardi nói. Tôi sẽ

đào, sẽ làm những bậc đi xuống, sẽ thay đổi nền nhà. Điều

quan trọng là cha phải đặt xưởng thợ của cha ở đây [Tiếng Ý

“xưởng thợ” gọi là “Laboratorio” đồng âm với tiếng “Nguyện

Xá”, tức là “Oratorio”].

- Không phải xưởng thợ mà là Nguyện Xá, Don Bosco nhắc

lại, một ngôi nhà nguyện chỉ để tụ họp bọn trẻ của tôi ở đó.

Pinardi lẫn lộn từ này với từ kia cũng là điều dễ hiểu: gần các

sông rạch, thời ấy, người ta thường xây cất những xưởng thợ

và những cơ sở sản xuất. Pinardi, sau vài giây ngẫm nghĩ, bỗng

reo lên:

- Một ngôi nhà nguyện à? Thế lại càng tốt hơn nữa. Tôi vốn là

ca viên trong ca đoàn của giáo xứ. Tôi sẽ đến tiếp tay với cha.

Tôi sẽ mang theo hai cái ghế: một cho tôi và một cho bà xã của

tôi.

Don Bosco chưa biết phải quyết định ra sao. Nhưng rồi ngài

nói:

- Nếu ông hứa với tôi là sẽ đào nền sâu xuống năm mươi

centimét, tôi sẽ chấp thuận.

21.10 Page 210

▲back to top

Ngài không muốn thuê theo tháng nữa. Ngài trả 320 lires để

mướn nguyên một năm (hơn phân nửa khoản thù lao của ngài ở

bệnh xá). Ngài được quyền sử dụng kho chứa đồ làm vườn và

dải đất quanh đó làm chỗ cho bọn trẻ nô đùa.

Ngài chạy ngược về giữa đám thanh niên của mình và la lên:

"Can đảm lên, các con! Chúng ta đã tìm được một nguyện xá

rồi! Chúng ta sẽ có một nhà thờ và một cái sân để nhảy và để

chơi. Chúa nhật này chúng ta sẽ đến đó: đàng kia kìa, đến ngôi

nhà Pinardi".

Hôm ấy là Chúa nhật Lễ Lá. Chúa nhật sau sẽ là Chúa nhật

Phục sinh, Chúa nhật của sự sống lại.

Khi từng hồi chuông đổ

Phanxicô Pinardi đã giữ lời. Không chậm trễ, mấy người thợ

hồ đã tới, đã đào bới, đã củng cố thêm mấy bức vách và mái

nhà. Mấy bác thợ mộc đã làm lại nền nhà và đã đóng một sàn

ván bằng gỗ. Trong vòng sáu ngày, việc ấy có vẻ như bất khả

thi, nhưng ta chớ nên quên là số giờ làm việc một ngày vào

thời ấy là 14 giờ/ngày. Thứ bảy, ngôi nhà đã tân trang xong.

Trên cái nền nhà thờ nhỏ, Don Bosco đặt mấy chân nến, một

ngọn đèn dầu hôi và một bức chân dung thánh Phanxicô đệ

Salê.

Ngày 12 tháng Tư là một ngày trọng đại. Sáng Phục sinh, tất cả

mọi quả chuông trong kinh thành đều rộn rã reo vang, gần kho

chứa đồ làm vườn Pinardi, không có quả chuông nào cả, nhưng

chính sự thân thương của Don Bosco đã kêu gọi các con cái

ngài trong giới mạt lưu xã hội thuộc khu Valdocco. Chúng lũ

lượt kéo đến từng đợt. Chúng chiếm chỗ bên trong ngôi nhà

thờ nhỏ, trên dải đất và trên những đồng cỏ vây quanh. Trong

một sự yên lặng đầy sốt sắng, chúng đã dự buổi chầu Phép lành

trong nhà nguyện và dự thánh lễ mà Don Bosco cử hành ngay

22 Pages 211-220

▲back to top

22.1 Page 211

▲back to top

sau đó. Rồi, chụp lấy ổ bánh nhỏ được người ta quăng cho,

chúng phân tán mỏng trên đồng cỏ và niềm vui nổ tung, niềm

vui vì rốt cuộc đã có một mái nhà "hoàn toàn là của chúng".

Hình chụp nguyên thủy thời Don Bosco

22.2 Page 212

▲back to top

Chương 21

PHÉP LẠ BỌN TRẺ THỢ XÂY KÊU XIN CHÚA

Mới sáng tinh mơ, người ta đã mở cửa nhà thờ và việc xưng tội

đã bắt đầu cho tới tận giờ lễ, được ấn định vào tám giờ, thường

khi vẫn bị hoãn tới mãi chín giờ, để giúp tất cả những ai còn

muốn xưng tội.

Thánh lễ, chịu Mình Thánh Chúa rồi đến bài giảng Tin Mừng

(bài giảng này, sau mấy Chúa nhật, đã được thay thế bằng bài

đọc vài phần trong Thánh sử). Sau bài giảng, học tới giữa trưa.

Don Bosco tự ban cho mình vừa đúng một giờ để ăn và để lấy

lại sức. Lúc một giờ chiều, bắt đầu giờ ra chơi: đánh đu, đi cà

kheo, đấu súng và đánh kiếm gỗ, sau buổi tập thể dục. Lúc hai

giờ rưỡi: giáo lý. Sau đó, lần hạt, việc này được duy trì cho tới

lúc mà bọn trẻ đã có đủ khả năng để hát kinh chiều. Tiếp theo

là đôi lời cổ võ, hát các kinh cầu và chầu Mình Thánh. "Ra

khỏi nhà thờ, là giờ tự do". Một số đứa theo học lớp giáo lý,

những đứa khác thì tập hát hoặc đọc sách. Phần đông chúng

chơi đùa và chạy nhảy cho đến lúc chiều tối.

"Tôi lợi dụng những giờ ra chơi hỗn loạn ấy để tiếp cận từng

đứa. Với một câu nói nhỏ vào tai, với đứa này tôi dạy hãy vâng

lời nhiều hơn, với đứa khác hãy kiên trì học giáo lý, với đứa

thứ ba tôi khuyên nó nên đi xưng tội, và cứ như thế..."

Ngài là linh mục

Don Bosco chơi, ngài thậm chí còn làm xiếc (ngài đã nói rõ

ra như thế), nhưng trên tất cả, ngài là linh mục. Khi nào cần,

ngài biết cách tỏ ra dứt khoát một cách nhã nhặn. Đây, để

chứng tỏ điều đó, chúng ta xin kể ra "một việc trong bao nhiêu

việc khác".

22.3 Page 213

▲back to top

Một đứa mà ngài đã nhiều lần giục nó lên chịu lễ cứ "hứa lèo"

mãi mà chưa lần nào giữ lời. Một buổi chiều, giữa lúc nó đang

hứng chơi, Don Bosco đã bắt nó ngừng chơi và yêu cầu nó theo

ngài vào phòng áo có việc cần.

"Nó muốn đến ngay dù đang mặc áo sơ mi xắn cao tay áo. Tôi

bảo nó: "Không, mặc áo vét vào rồi hãy đến. Khi tới phòng áo:

- Quì xuống trên ghế quì đó đi.

- Cha tính làm gì với con đây?

- Giải tội cho con.

- Con chưa dọn mình gì cả.

- Cha biết. Con hãy dọn mình đi, sau đó cha sẽ giải tội cho con.

- Cha đã hành động rất đúng khi đã thẳng tay với con như vậy,

bằng không, có lẽ chẳng bao giờ con quyết định nổi việc đi

xưng tội cả.

Đang khi tôi đọc kinh nhật tụng, nó dọn mình một lát, rồi nó

xưng tội và đọc kinh cám ơn. Kể từ lúc đó, nó đã trung kiên

làm tròn mọi bổn phận của người tín hữu".

Chia tay nhau tại Bùng Binh “Rondo”

Khi màn đêm buông xuống, mọi người lại trở lại nhà nguyện

để đọc kinh tối, kết thúc bằng một bài thánh vịnh. Rồi, trước

cửa kho chứa đồ làm vườn diễn ra cảnh tượng vui vẻ và đầy

cảm động của phút chia tay.

"Ra khỏi nhà thờ, Don Bosco viết, ai nấy đều nói lời tạm biệt

cả ngàn lần mà vẫn bịn rịn không muốn giã từ bạn bè của mình.

Tôi đã mỏi miệng nói: "Các con hãy lên đường về nhà mình đi,

đêm xuống rồi cha mẹ các con đang mong đợi các con". Chỉ

hoài công vô ích. Tôi đành để mặc cho chúng tụm năm tụm bảy

22.4 Page 214

▲back to top

với nhau và sáu đứa mạnh nhất trong bọn khoanh tay lại để làm

thành hình một chiếc kiệu mà, dù muốn dù không, tôi đành

phải ngồi lên như ngự trên ngôi vua vậy. Sau đó, bọn chúng

đứng thành nhiều hàng dài, khiêng Don Bosco trên cái ghế làm

bằng những cánh tay săn chắc của chúng và vừa tiến bước vừa

ca hát, reo cười và gây huyên náo cho tới tận Bùng binh

“Rondo” (ngã tư giữa đại lộ “Corso Regina”, hồi ấy gọi là Đại

lộ “Thánh Maxime”, và con đường “Cigna”). Tại đó, mọi

người còn hát thêm mấy bài thánh vịnh nữa rồi giữ yên lặng

tuyệt đối nhằm tạo điều kiện cho tôi lên tiếng chúc mọi người

một giấc ngủ ngon và một tuần mới tốt đẹp. Với tất cả hơi sức

còn lại, chúng đáp lại: "Chúc cha ngủ ngon!" Lúc ấy, tôi mới

được đặt xuống khỏi ngai vàng của mình. Mọi người ai về nhà

nấy trong khi vài đứa lớn nhất đã mệt bở hơi tai mà vẫn còn cố

"hộ tống" tôi về tận nhà".

Nhiều đứa trong bọn trẻ của ngài đã thì thầm bên tai ngài:

"Don Bosco, xin đừng bỏ con cô đơn một mình những ngày

thường trong tuần, xin cha hãy ghé thăm con". Ngay sáng thứ

hai, những người thợ hồ trên các Quảng Trường xây dựng ở

Torino đã được chứng kiến một cảnh tượng lạ đời: một linh

mục, áo chùng thâm xắn cao, trèo lên các dàn giáo, giữa những

bao vôi và những đống gạch. Sau khi đã làm tròn công tác mục

vụ của mình ở bệnh xá, tại các khám đường và các trường học

trong thành phố, Don Bosco đã leo lên đó để kiếm bọn trẻ của

ngài.

Đối với bọn chúng, đó là cả một lễ hội. Trong đa phần các

trường hợp, "gia đình" mà chúng quay về mỗi tối không phải là

gia đình có cha và mẹ còn ở lại dưới quê, mà là nhà của một

ông chú hoặc bác, của một người bà con, một người đồng

hương: đôi khi, đơn thuần chỉ là nhà của ông chủ đã được cha

mẹ, họ hàng của chúng giao cho việc canh giữ chúng. Chẳng

lấy gì làm mặn nồng đối với bọn trẻ, cũng vì vậy khi chúng gặp

22.5 Page 215

▲back to top

được một người bạn chân thành có lòng yêu thương chúng và

giúp đỡ chúng, thì đó là cả một lễ hội.

Mà cũng chính vì ngài yêu thương chúng, nên Don Bosco

thường dừng chân trao đổi vài ba câu với ông chủ. Ngài muốn

biết về lương bổng của chúng, về thời gian nghỉ ngơi của

chúng, về khả năng cho phép chúng thánh hoá các ngày lễ đạo.

Trong các yêu sách hàng đầu của mình, ngài đòi hỏi những hợp

đồng có việc làm đều đặn cho các thợ phụ của mình và theo dõi

sao cho các ông chủ chấp hành đúng nội dung của các bản hợp

đồng ấy.

Ngài đến thăm những người bạn trẻ của mình và tìm kiếm thêm

những người bạn khác. Theo chứng từ của Don Rua: "Ngài đến

tham quan những xưởng thợ trong đó có đông đảo các thợ phụ

và mời tất cả bọn họ đến nguyện xá của ngài. Ngài đặc biệt tỏ

ra ưu ái đối với những đứa bé di cư đã phải bỏ nhà đi tha

phương cầu thực".

Don Bosco ho ra máu

Don Bosco là một con người, và sức lực của một con người thì

có những hạn chế của nó. Sau những cơn stress của mùa xuân,

sức khoẻ của ngài bắt đầu bị huỷ hoại một cách nguy hiểm

ngay trong những đợt nóng bức đầu tiên.

Bà hầu trước Barolo, vốn rất ngưỡng mộ ngài, đã triệu ngài tới

vào đầu tháng 5 năm 1846. Cha Borel cũng có mặt. Bà đặt

trước mặt ngài món tiền kếch xù năm ngàn lires (tám năm thu

nhập) và bảo ngài bằng giọng nói hách dịch:

- Bây giờ cha hãy cầm lấy số tiền này và hãy lên đường, đến

bất kỳ nơi nào cha muốn, để an hưởng một cuộc nghỉ ngơi

tuyệt đối.

Don Bosco đáp lại:

22.6 Page 216

▲back to top

- Xin đa tạ bà. Bà thật quảng đại. Nhưng tôi không làm linh

mục để chăm lo cho sức khoẻ riêng của mình.

- Nhưng cũng không phải để tự sát. Tôi đã được tin là cha đã

ho ra máu. Buồng phổi của cha bây giờ nát bấy như một miếng

giẻ rách. Cha tưởng mình còn cầm cự được bao lâu với nếp

sống hiện thời chứ? Cha hãy chấm dứt việc vào các khám

đường và việc đến nhà Cottolengo. Và, trên hết tất cả, hãy rời

xa bọn trẻ của mình một thời gian. Cha Borel sẽ lo cho chúng.

Don Bosco nghe thấy trong những lời dặn dò trên một toan tính

"thứ mấy mươi" nhằm ly gián ngài với bọn trẻ của ngài. Ngài

đã phản ứng một cách thô bạo:

- Gì chứ việc ấy thì tôi sẽ không đời nào chịu cả!

Bà hầu tước mất kiên nhẫn:

- Nếu cha không muốn nhượng bộ những lời lẽ chí tình của tôi

thì tôi sẽ nói với cha những lời độc địa vậy. Cha cần có những

khoản thù lao mà tôi cống hiến cho cha để có thể xốc tới. Cha

hãy nghe điều tôi sắp nói đây. Hoặc là cha sẽ bỏ rơi nguyện xá

của mình và lên đường đi nghỉ dưỡng sức, hoặc là chính tôi, tôi

sẽ cho cha thôi việc.

- Đồng ý. Bà có thể tìm được rất nhiều linh mục để thay thế

vào chỗ của tôi, nhưng bọn trẻ của tôi chẳng có ai để chăm lo

chúng cả. Tôi không thể bỏ rơi chúng.

Don Bosco đã phát ngôn những lời lẽ anh hùng, nhưng ngài đã

phạm sai lầm. Bà hầu tước có vẻ như hành hạ ngài, nhưng

ngược lại chính bà là người có lý, những tháng sắp tới sẽ chứng

tỏ điều ấy. Don Bosco là một linh mục thánh thiện, nhưng ngài

còn rất trẻ (ba mươi mốt tuổi) và lại cứng đầu: ngài còn chưa

thủ đắc được ý thức về sự định lượng. Bà hầu tước (sáu mươi

mốt tuổi) cho thấy sẽ là bà biết phải trái hơn ngài. Đây cũng

còn là một phụ nữ thánh thiện. Sau vụ đôi co kịch liệt ấy (theo

22.7 Page 217

▲back to top

chứng từ của Don Giacomelli), "bà đã quì xuống trước mặt

Don Bosco, xin ngài ban phép lành cho mình" ("Bà chưa hề

làm thế với tôi bao giờ", Don Giacomelli nói thêm).

Don Bosco ho ra máu thật sự, rất có thể là một sự chớm nhiễm

ho lao đã công phá buồng phổi của ngài. Bất chấp điều ấy, ngài

vẫn nghĩ đến tương lai. Ngày 5-6-1846, ngài đã mướn thêm ba

phòng trên gác của ngôi nhà Pinardi, với giá tổng cộng là 15

lires/tháng.

Cùng thời gian này, hầu tước Cavour lại xuất đầu lộ diện. Tất

cả mọi ngày Chúa nhật, ông đều phái sáu nhân viên cảnh sát

đến để canh chừng Don Bosco. Năm 1877, Don Bosco sẽ nói

với Don Barberis: "Tôi thật tiếc vì đã không có một cái máy

chụp hình. Đẹp đẽ biết bao khi được nhìn lại cảnh tượng ấy:

hàng trăm thanh thiếu niên chăm chú nghe tôi, và sáu cảnh vệ,

mặc sắc phục đàng hoàng, hai tay khoanh trước ngực, đứng

từng cặp một, ngay đơ như những cây cọc tại ba điểm khác

nhau trong nhà thờ, cả họ nữa cũng nghe giảng. Họ giúp tôi rất

đáng kể khi canh chừng bọn trẻ, ngay trong lúc canh chừng

chính tôi. Chốc chốc lại có một người trong bọn họ đưa tay len

lén quệt một giọt lệ. Đẹp đẽ biết bao nếu chụp được cảnh họ

quì gối giữa bọn trẻ, chờ tới phiên mình kế bên toà giải tội của

tôi. Về các bài giảng, tôi đã dụng công giảng cho họ hơn là cho

bọn trẻ của tôi: tôi đã nói về tội lỗi, về sự chết, về cuộc phán

xét, về hoả ngục..."

"Lạy Chúa, xin đừng để ngài chết"

Chúa nhật đầu tháng bảy năm 1846, sau một ngày mệt nhoài tại

nguyện xá trong một nhiệt độ oi ả, khi quay trở lại phòng mình

tại Trú khu, Don Bosco đã ngất xỉu. Người ta khiêng ngài đến

tận giường nằm: "Ho, viêm nhiễm nặng, liên tục khạc ra máu".

Những lời ấy có nghĩa là: viên phế mạc, kèm theo sốt nặng, thổ

22.8 Page 218

▲back to top

huyết, là sự liên kết của những rối loạn cực kỳ nghiêm trọng

vào thời ấy đối với một người bệnh đã từng bị ói ra máu.

"Suốt mấy hôm liền, tôi đã bị coi như vô phương cứu chữa".

Người ta đã cho ngài rước của ăn đàng và phép xức dầu bệnh

nhân. Trên các Quảng Trường xây dựng với những thằng bé

phụ hồ, trong các xưởng thợ với những tay thợ trẻ, tin tức được

loan truyền tức khắc: "Don Bosco sắp chết".

Tối nào cũng vậy, nhằm hướng căn phòng nhỏ của Trú khu nơi

Don Bosco đang hấp hối, đều có nhiều nhóm gồm những đứa

trẻ hốt hoảng kéo tới. Chúng còn chưa kịp thay bộ đồ dơ dáy

do công việc của mình, bản mặt còn dính đầy vôi trắng bệt.

Chúng chưa vội ăn tối mà đã chạy ngay tới Valdocco. Chúng

than khóc, chúng cầu nguyện:

"Lạy Chúa, xin đừng để ngài chết".

Y sĩ đã ngưng ngay mọi cuộc thăm bệnh và y tá (do bà hầu

tước tức khắc điều động tới bên giường bệnh của Don Bosco)

cấm ngặt không cho bất kỳ ai vào phòng của người bệnh. Bọn

trẻ tỏ ra tuyệt vọng:

- Ít nhất cũng để tôi nhìn ngài chứ!

- Tôi chỉ nói với ngài có làm gì khác đâu.

- Tôi chỉ cần nói với ngài một câu thôi.

- Nếu Don Bosco biết là tôi có mặt ở đây, chắc chắn ngài sẽ

cho tôi vào mà.

Mạng sống của Don Bosco tựa như chỉ mành treo chuông, bị

treo lơ lửng như vậy tám ngày liền giữa sự sống và cái chết.

Suốt tám ngày liền, bọn trẻ, trong lúc lao động dưới ánh mặt

trời nóng bỏng, không hề uống bất cứ giọt nước nào để cầu

Trời chữa ngài lành bệnh. Trong thánh đường Đức Bà An Ủi,

những chú bé thợ hồ luân phiên túc trực cả ngày lẫn đêm. Lúc

22.9 Page 219

▲back to top

nào cũng có đứa nào đó quì gối trước Đức Mẹ. Nếu đôi mắt chỉ

chực nhắm nghiền lại vì mỏi mệt (sau mười hai giờ lao động),

chúng liền ra sức chống lại cơn buồn ngủ bởi lẽ Don Bosco

không nên chết.

Một số đứa, do tính quảng đại đột phá của trẻ em, đã hứa với

Đức Mẹ là sẽ lần hạt liên miên suốt đời, một số khác lại hứa sẽ

ăn chay trường nguyên một năm, chỉ ăn toàn bánh mì và uống

nước lã mà thôi.

Thứ bảy, Don Bosco trải qua một cơn đột biến trầm trọng hơn.

Ngài không còn sức lực nữa, chỉ cố gắng chút xíu cũng đủ

khiến ngài ói ra máu. Đêm ấy, nhiều người tưởng là giờ cuối

cùng của ngài đã điểm, nhưng thần chết vẫn chưa đến.

Mà ngược lại, chính sự thuyên giảm đã đến: đó là ơn huệ mà

bọn trẻ đã "vòi" được của Đức Mẹ, bởi lẽ chúng không thể nào

tiếp tục chịu được cảnh mồ côi cha được nữa.

Một ngày Chúa nhật cuối tháng Bảy, vào buổi chiều, tay chống

một cây gậy, Don Bosco tiến bước về phía nguyện xá. Bọn trẻ

ùa ra vây lấy ngài. Mấy đứa lớn nhất bắt ép ngài ngồi xuống

một cái ghế bành, rồi chúng khiêng ghế lên vai và kiệu ngài

vào trong sân. Cả bọn ca hát, khóc, những người bạn nhỏ ấy

của Don Bosco, và chính ngài nữa, cũng không sao cầm được

nước mắt.

Cha con họ kéo nhau vào nhà nguyện và cùng dâng lời cảm tạ

Chúa yên lành. Khi yên lặng đã được vãn hồi, đầy căng thẳng,

Don Bosco đã ấp úng nói được mấy câu:

"Mạng sống của cha, chính các con là những người mà cha

phải mang ơn. Nhưng các con hãy tin chắc cho rằng, kể từ hôm

nay, cha sẽ dồn toàn tâm toàn lực của mình cho các con".

Đối với tôi, đây là những lời trọng đại nhất mà Don Bosco đã

phát biểu trong đời ngài. Đó là "lời khấn trọng thể" mà qua đó

22.10 Page 220

▲back to top

ngài đã tận hiến cho các thanh thiếu niên và chỉ cho chúng mà

thôi. Những lời lẽ trọng đại khác (thật ra là đoạn tiếp theo của

những lời vừa rồi) ngài sẽ nói lên khi nằm trên giường bệnh

của mình: "Hãy nói với các con cái của cha rằng, cha đợi tất cả

bọn chúng trên Thiên Đàng".

Những hơi sức vô cùng hạn hẹp mà ngài có thể vận dụng ngày

hôm ấy, ngài đã dùng để nói với các thanh thiếu niên của mình

"nhằm đổi lấy những điều có thể thực hiện được, những lời

khấn và những lời hứa mà, do không suy nghĩ chín chắn, nhiều

đứa đã liều mình tự nguyện đưa ra trong lúc ngài đang trong

cơn thập tử nhất sinh". Nghĩa cử cực kỳ tế nhị.

Các y sĩ quy định cho ngài một thời gian dưỡng bệnh kéo dài,

một cuộc nghỉ ngời toàn diện, và Don Bosco đã lên xóm

Becchi, ở tại nhà anh trai và mẹ của ngài. Nhưng ngài đã hứa

với các con cái của mình:

"Chừng nào lá rụng, cha sẽ lại có mặt ở đây, ở giữa các con".

"Hoặc túi tiền hoặc nộp mạng cho tao!”

Ngài du hành ngất ngưởng trên lưng con lừa, dừng lại một lần

nữa tại Castelnuovo do bị dằn xóc quá nhiều bởi phương tiện di

chuyển thô sơ của mình và lúc chiều tối thì ngài tới xóm

Becchi.

Mảnh sân dội vang tiếng ồn ào vui vẻ mấy đứa cháu trai và

cháu gái rộn rã chào đón ngài. Antôn đã tự cất cho mình một

ngôi nhà nhỏ đối diện với ngôi nhà mà hắn đã ở hồi nhỏ. Hắn

hiện có năm đứa con: Phanxicô mười bốn tuổi, Margarita mười

hai, Têrêxa chín, Gioan sáu và Francoise năm và Lu-y còn

đang nằm nôi.

Don Bosco đã tạm trú tại nhà Giuse. Không khí trên vùng đồi

núi của quê hương, tình thân thương kín đáo của mẹ già, những

cuộc đi chơi xa càng ngày càng dài mà ngài thực hiện mỗi buổi

23 Pages 221-230

▲back to top

23.1 Page 221

▲back to top

chiều tối băng ngang những vườn nho trong đó những trái nho

đang bắt đầu mọng đỏ, đã trả lại nhựa sống và sức mạnh cho

ngài.

Thỉnh thoảng ngài lại biên thư cho Don Borel để hỏi thăm tin

tức bọn trẻ của mình. Ngài cảm ơn "Don Pacchiotto, Don

Bosio, cha Vola, Don Frivero", là những người đang tích cực

giúp đỡ ngài.

Nhân một cuộc dạo chơi trong tháng 8, ngài đã đi tới tận

Capriglio. Khi trở về băng ngang một rừng cây nhỏ, ngài bỗng

nghe một giọng nói rắn rỏi ra lệnh cho mình:

- "Hoặc túi tiền hoặc nộp mạng cho tao".

Hoảng hồn, ngài đáp:

- "Tôi là Don Bosco, tôi không có tiền".

Ngài nhìn chòng chọc người đàn ông đang bước ra khỏi bụi

rậm, tay vung cao một con dao găm, và đổi giọng, ngài nói

tiếp:

- "Cortèse, chính con là người muốn giết cha sao?"

Ngài đã nhận ra trong bộ râu ria tua tủa ấy một thanh niên đã

trở thành bạn thân của ngài tại các khám đường ở Torino.

Chính chàng trai cũng đã nhớ ra và chỉ muốn độn thổ cho rồi.

- "Don Bosco, cha hãy tha lỗi cho con! Con đúng là một tên

khốn kiếp".

Hắn kể lại bằng những tiếng nhát gừng một câu chuyện thương

tâm như vẫn thường thấy xảy ra. Ra khỏi tù, những người thân

ruột thịt không nhận cho hắn quay về với gia đình nữa. "Cả đến

mẹ đẻ của con cũng quay lưng lại với con. Họ bảo rằng con đã

làm điếm nhục gia phong". Về việc làm, nói đến cũng bằng

23.2 Page 222

▲back to top

không. Ngay khi được biết là hắn đã từng ngồi tù, người ta đã

đóng sập cửa lại ngay trước mũi hắn.

Trước khi đến Becchi, Don Bosco đã giải tội xong xuôi cho

hắn và đã bảo hắn: "Bây giờ, con hãy đến với cha". Ngài đã

giới thiệu hắn với những người thân của mình: "Tôi đã tình cờ

gặp lại anh bạn cũ này, tối nay, anh ấy sẽ dùng bữa với chúng

ta".

Sáng hôm sau, sau thánh lễ, ngài đưa cho hắn một lá thư gửi

gắm hắn cho một vị linh mục và vài người chủ tốt bụng ở

Torino. Ngài ôm hôn hắn.

Tháng 10 năm 1846, nhân những chuyến dạo chơi đơn độc của

mình, Don Bosco, đã một cách bình thản, lên kế hoạch cho

tương lai trước mắt. Chừng nào trở lại Torino, ngài sẽ đến ở

trong những căn phòng đã thuê được của Pinardi. Tại đó, ngài

sẽ mở rộng cửa để đón tiếp những kẻ tứ cố vô thân.

Địa điểm, tiếc thay, không thích hợp với một linh mục sống

đơn chiếc. Không xa nơi ấy, có một "ngôi nhà khả nghi": nhà

Bellezza. Với quán trọ Bà làm vườn, nơi những tên bợm nhậu

ngang nhiên hò hát đến mãi nửa đêm. Ngài cần phải ở chung

với một người nào đó khả dĩ giữ cho ngài khỏi bị miệng đời

gièm pha, dị nghị.

Ngài đã nghĩ đến thân mẫu. Nhưng biết nói sao với bà đây? Mẹ

Margarita nay đã năm mươi tám tuổi. Ở Becchi, bà là bà

hoàng. Làm sao mà dứt được bà ra khỏi ngôi nhà của bà, ra

khỏi lũ cháu nội dễ thương, ra khỏi những thói quen hàng

ngày? Có lẽ Don Bosco đã được khích lệ bởi các viễn ảnh về

một thời vụ nghiệt ngã có nguy cơ xảy đến với nông thôn. Mấy

vụ thu hoạch trong năm 1946 đều thất bát và người ta dự đoán

là trong năm 1947 tình hình sẽ còn tệ hại hơn.

23.3 Page 223

▲back to top

"Mẹ ơi, một tối nọ ngài đã thu hết can đảm mới nói nổi, sao mẹ

không đến ở với con ít lâu? Con đã thuê được 3 phòng ở

Valdocco và, sắp tới con cho bọn trẻ bị bỏ rơi đến ở đó. Mẹ đã

có lần bảo con là mẹ sẽ không bao giờ đặt chân lại nhà con nếu

con trở nên giàu có. Hiện thời thì con đang nghèo rớt mồng tơi

và nợ như chúa chổm. Hơn nữa còn là một nguy cơ đối với linh

mục nếu ở một mình trong khu phố ấy."

Bà già lộ vẻ đăm chiêu. Đây là một đề nghị mà bà không hề

mong đợi. Nhã nhặn, Don Bosco lại năn nỉ:

- "Làm mẹ của lũ con của con, bộ mẹ không thấy hứng thú tí

nào ư?"

- Nếu con tin rằng đó là thánh ý Chúa, bà thì thầm, mẹ sẽ đến.

Những kẻ tha hương tay không, túi rỗng

Ngày 3 tháng 11, thứ ba, những chiếc lá rơi theo lá mùa thu và

Don Bosco lên đường trở lại Torino.

Dưới tay, ngài kẹp chặt một cuốn sách lễ và quyển kinh nhật

tụng của mình. Cạnh ngài, Mẹ Margarita chậm rãi bước đi.

Trên tay, bà xách một giỏ nhỏ đựng vài bộ đồ và một ít của ăn

dọc đường.

Don Bosco đã qua thư từ thông báo các quyết định của mình

cho Don Borel, và "ông cha nhỏ" đã tốt bụng tới mức chuyển,

từ căn phòng tại Trú khu qua mấy gian phòng trong nhà

Pinardi, chút ít tài sản mà Don Bosco sở hữu.

Hai lữ khách cuốc bộ suốt chặng đường dài. Khi họ đến Rondo,

một linh mục thân quen của Don Bosco nhận ra ngài và lại gần

hai mẹ con chào họ. Cha ấy thấy cả hai đều mệt và phủ đầy bụi

đường.

- Cha trở về rồi sao, Don Bosco? Sức khoẻ của cha ra sao?

23.4 Page 224

▲back to top

Tôi khỏi bệnh rồi, cảm ơn cha. Tôi đưa mẹ tôi cùng đến đằng

ấy.

- Nhưng sao hai mẹ con lại đi bộ?

- Vì chúng tôi thiếu cái này.

Vừa mỉm cười, ngài vừa vê vê ngón trỏ và ngón cái.

- Hai mẹ con tính cư ngụ ở đâu?

- Ở đây, trong nhà Pinardi.

- Nhưng hai mẹ con làm sao mà sống khi chẳng có tiền nong gì

cả?

- Tôi cũng chẳng biết nữa, nhưng việc ấy đã có Chúa Quan

phòng lo.

- Cha thì lúc nào cũng thế, vị linh mục vừa nói vừa gục gặc cái

đầu.

Cha ấy móc túi ra một cái đồng hồ quả quýt; vào thời ấy đó

cũng còn là một món đồ quí và hiếm.

Cha biếu cho ngài.

"Tôi mong sao giàu có để giúp đỡ cha. Tôi chỉ làm những gì

mình có thể mà thôi".

Mẹ Margarita là người đầu tiên bước vào chỗ ở của mình: ba

gian trống trải và buồn thiu, với hai cái giường, hai chiếc ghế

và hai cái nồi. Bà mỉm cười nói với con trai:

"Ở Becchi, ngày nào mẹ cũng tốn bao công sức để sắp xếp mọi

thứ cho ngăn nắp, để đánh bóng các đồ gỗ, để chà rửa nồi

xoong. Ở đây mẹ sẽ yên thân, phè phỡn hơn nhiều".

Họ nghỉ ngơi rồi thư thả bắt tay vào việc. Đang khi mẹ

Margarita lo nấu đồ ăn, Don Bosco treo lên tường một cây

23.5 Page 225

▲back to top

Thánh giá, một ảnh Đức Mẹ, rồi ngài sắp xếp giường chiếu để

ngủ qua đêm. Sau đó, đồng thanh hợp giọng, hai mẹ con cùng

cất tiếng hát. Lời hát ca như sau:

"Thiên hạ, hãy coi chừng!

khi chúng ta đây cảm thấy

mình là những kẻ tha phương

túi rỗng và tay không..."

Một thằng nhỏ, Etienne Castagno, nghe được tiếng của họ và

tin tức đã chuyền từ miệng qua tai giữa bọn trẻ của khu

Valdocco.

"Don Bosco về rồi!"

23.6 Page 226

▲back to top

Chương 22

MỘT KHO THUỐC SÚNG SẴN SÀNG NỔ TUNG

Chúa Nhật sau, ngày 8-11-1846, đã là cả một lễ hội tưng bừng,

Don Bosco đã phải ngồi trên một cái ghế bành đặt giữa đồng

cỏ, với bọn trẻ vây quanh, và phải lắng nghe những tiếng ca và

những lời cầu chúc của chúng.

Những đứa trong bọn chúng đã đến gặp ngài tại xóm Becchi và

đã ép ngài phải trở về sớm hơn hạn định, bằng cách đặt ngài

vào cách lựa chọn tức cười này: “hoặc là cha trở lại Valdocco,

hoặc là tụi con sẽ rời nguyện xá lên đây”.

Don Cafasso đã chống đối một sự trở về quá sớm như vậy Don

Bosco những lời khuyên của các y sĩ. Ngài chỉ cần chuyển lại

cho cha ấy quan điểm của Đức Tổng Giám mục: “Ngài đã cho

phép tôi trở lại nguyện xá, với điều kiện là không được thuyết

giáo trong vòng hai năm”. Ngài liền tự thú ngay “Tôi đã không

vâng lời”.

Những phòng lớp sáng choang đầy các trẻ em

Mối bận tâm hàng đầu của Don Bosco là lo khôi phục phát

triển các lớp tối: “Tôi đã thuê thêm một căn phòng khác.

Chúng tôi dạy trong gian bếp, trong phòng ngủ, trong phòng

áo, trong gian hát lễ, trong đám học trò vẫn còn có những tên

tán tận lương tâm phá hư hết mọi thứ hoặc xào xáo mọi đồ đạc.

Sau mỗi tháng, tôi lại thuê thêm được hai phòng nữa”.

Các nhân chứng của thời kì này nhớ lại: “Quả là màn kịch khi

tối đến các phòng sáng choang, đầy những thiếu niên và thanh

niên, lúi húi viết bài trên các ghế băng, hoặc ngồi bệt xuống

đất, viết nguệch ngoạc những chữ lớn đại lên tập vở của mình”.

23.7 Page 227

▲back to top

Don Cafiano, Don Nisi, Don Trivero, Don Pachiotti đã trở lại

để giúp ngài. Những tin đồn về Don bosco có “những định

kiến” đã lịm dần trong thời gian ngài ngã bệnh và tĩnh dưỡng

lâu dài. Đúng là Don Bosco đã có một ý tưởng không thể lay

chuyển được, và ngài đã chứng tỏ rằng mình sẵn sàng chịu ho

ra máu để mà biến ý tưởng ấy thành hiện thực.

Giữa ngài và bà hầu tước Barolo, hiển nhiên vẫn còn một chút

không khí mờ sương. Thật dễ hiểu thôi, khi cả hai đã từng nói

cho nhau hay “Đấy xem đi, tôi có lý không?” Bà hầu tước đã

thấy là những cái bà đã lường trước đã thể hiện rồi: Don Bosco

đã suy sụp và suýt nữa thì chết, đợt nghỉ ngơi lâu dài của cha

có khác chi một kỳ dưỡng sau một trọng bệnh, và Nguyện Xá

tiếp tục tiến bước dưới sự dẫn dắt của Cha Borel. Nhưng ngay

cả Don Bosco cũng cảm thấy mình có lý khi không bỏ Nguyện

Xá dù mình có phải trả bất cứ giá nào đi nữa! Dẫu sao thì với

tình trạng sức khỏe này, Don Bosco không thể nào lấy lại công

việc của mình ở Nhà Thương Nhỏ của bà hầu tước. Do đó bản

hợp đồng giữa họ, coi như hết hạn trong tháng Tám, đã không

được tái lập lại. Don Bosco chỉ lâu lâu mới ghé lại đó để giảng

tĩnh tâm cho các trẻ nữ ốm đau. Bà hầu tước không còn phải trả

tiền thù lao cho ngài nữa, nhưng qua trung gian của Don Borel

và Don Cafasso, bà sẽ vẫn gửi đến cha những món quà hậu hĩ

“cho bọn trẻ của ngài cho mãi đến ngày bà tạ thế, năm 1864”.

Đức Giáo hoàng Mastai – Ferreti lấy danh hiệu “Piô IX”

Trong các tháng đầu của năm 1864, nhà báo De Boni viết về

Torino: “Tôi rất chán phải từ khu vực vuông này đến khu vực

vuông khác của một thành phố vuông, nơi mọi người nói với

giọng qui phục và mọi người đều đi đủng đỉnh. Tôi ghét tuyết

bắc cực chất thành đống cao như núi tại thành phố này, ghét

những đường phố thẳng trong khi các con người thì cong queo,

những người phe tự do cẩn trọng thì đi nghe bài giảng Chúa

23.8 Page 228

▲back to top

Nhật và đi lần hạt Mân côi dưới sự dìu dắt của Bá tước Balbo,

xin Thiên Chúa chúc lành cho ông bá tước.

Lời nói của ông De Boni quả chẳng có tý tính cách tiên tri gì

cả. Bởi lẽ thành phố Torino hiện giống như một kho thuốc súng

chỉ chờ nổ. Còn Bá tước Balbo thì là một người đại diện cho

một thứ chủ nghĩa tự do ôn hòa, nhưng trong vòng ít tháng sắp

tới nó sẽ làm rung chuyển nước Ý như là một vụ động đất.

Vào tháng Sáu năm 1845, vị Giám mục “không thành kiến”

của giáo phận Fmola là Hồng y Mastia Ferreti, đã được bầu

làm Giáo hoàng. Ngài lấy danh hiệu là “Piô IX”. Đó là một con

người đạo đức và giản dị. Đó không phải là một nhà chính trị

và ngài không ủng hộ các quan niệm về con người: chính vì lẽ

đó mà ngài đã mau chóng thực thi sự cải tổ, đã được trông đợi

từ bao năm nay trong Nước Giáo hoàng của ngài, và người ta

đã đổi ý nghĩa của những cải tổ đó thành “những cải tổ theo

kiểu tự do chủ nghĩa” với tất cả những gì là mập mờ ám muội

mà từ nay có thể gợi ra trong đầu óc người đời.

Mấy ngày sau khi đắc cử (ngày 17 tháng 7), bất chấp những lời

phản đối của nhiều vị Hồng y, ngài đã chấp thuận một cuộc

đình chiến rộng rãi về chính trị.

Nhiều tù nhân có tội chỉ vì tham gia các “phong trào tự do” đã

được phóng thích.

Để “am hiểu” các tù nhân, ngài thường đi vào trại tù ở Tòa lâu

đài Thánh Thiên Thần (di Catel Saint’ Angelo) một cách không

ai nhận ra ngài, để nói chuyện với họ, khiến cho các giám đốc

nhà tù hốt hoảng. Để “nghe ngóng được” những lời phàn nàn

của dân chúng, ngài đi thăm các nhà thương cũng bằng các

cách thức y như thế.

Suốt trong những tháng sau đó, ngài đã đặt một cái thắng lên

mọi sự lạm dụng quyền bính của cảnh sát và bày tỏ ý chí cứng

23.9 Page 229

▲back to top

rắn muốn thấy nền ngoại giao lấn chiếm của Áo tôn trọng hơn

nữa quyền độc lập của Tòa thánh.

Mùa xuân 1847, ngài đã chấp thuận một quyền tự do báo chí,

thiết lập một Consulte (Hội đồng) Quốc gia với sự tham gia của

các giáo dân đã được chỉ định bởi cơ sở (điều này khiến ta nghĩ

đến một nghị viện). Ngài cho phép thành lập một đội cảnh vệ

dân sự (dân quân tự vệ).

Trong bầu khí đầy kỳ vọng nhiệt thành được phát động bởi tác

phẩm của “Vị lãnh đạo tinh thần và luân lý của nước Ý” của

Gioberti, Đức Piô IX trong tương quan với phe tự do tương

ứng với vị Giáo hoàng “thuộc phe tự do mới”. Đối với các

người phái tự do, Đức Piô IX xem ra như vị Giáo hoàng thuộc

chủ nghĩa tự do mới của Ý mà người ta đã từ lâu rất mong đợi.

Người ta đề cao Đức Thánh Cha Mastai [tên gọi Đức Thánh

Cha Piô IX] như người thực hiện sự thống nhất và độc lập của

Nước Ý trong bầu khí tự do. Những kẻ nhiệt tình hết sức hưng

phấn. Bất luận ngài đi đâu, Đức Piô IX cũng không sao thoát

khỏi những cuộc mít tinh, diễu hành, những sự bầy tỏ lòng tôn

kính, những đám rước đuốc ủng hộ.

Không chỉ có phe tự do là “nhất trí” kiểu ấy với Đức Piô IX.

Những người thuộc phe xã hội chủ nghĩa và các đại biểu của

“cánh hữu dân chủ” cũng đòi hỏi phải có phép lạ ấy. Ngay cả

Metternich, vị tể tướng đầy quyền lực của Áo, hiến binh của

chính sách chuyên chế và chính sách bảo thủ, cũng la lên với

giọng thiểu não: “Tôi sẵn sàng chờ đợi mọi chuyện, trừ chuyện

một Giáo hoàng theo phe tự do”.

Đức Piô IX không phải là một Giáo hoàng theo phe tự do, tuy

vậy suốt gần hai năm trời ngài sẽ bị các biến cố và các tình

huống buộc phải đóng một vai trò rất dễ bị hiểu lầm.

Suốt mùa hè năm 1947, để phòng hờ những bất trắc đến từ vị

“Giáo hoàng theo phe tự do”, Metternich đã cho một đội quân

23.10 Page 230

▲back to top

tiên tiến của Áo chiếm đóng đô thị Ferrare của Giáo hoàng.

Phe tự do lý giải điều quân này như là sự đoạn tuyệt vĩnh viễn

giữa Tòa Thánh và nước Áo, là tia lửa của cuộc chiến tranh

giành độc lập. Carlo Alberto hiến quân đội của mình cho Đức

Giáo hoàng; từ châu Mỹ, Garibaldi đặt quân đoàn lính tình

nguyện của mình dưới quyền sử dụng của Đức Piô IX; từ

London, Mazzini viết cho ngài một lá thư với những lời lẽ bốc

lửa.

Thế là Đức Piô IX đã trở thành hiệu kỳ của nền tự do quốc gia.

Ngài đã chẳng bao giờ nghĩ đến chuyện gây chiến tranh, nhưng

ngài đã bị lấn lướt bởi các biến cố, và bị lôi cuốn bởi các biến

cố. Cuộc chiến tranh giành độc lập, được biện minh nhân danh

Ngài, kể từ đó đã trở thành danh chính ngôn thuận nhờ danh

hiệu của ngài, từ nay đã dật dờ trong không gian.

Cuộc đụng độ của Don Bosco với “các linh mục yêu nước”

Sau La Mã, Torino là trung tâm của các cuộc biểu tình ủng hộ

Đức Piô IX và các hành vi “ủng hộ tự do” của ngài.

Đức Tổng Giám Mục Fransoni, một người bảo thủ cứng cỏi, rất

phân vân đứng trước sự phát triển của tình hình. Ngài có những

mối nghi ngờ mạnh mẽ về việc những người tự do lạm dụng

danh nghĩa của Đức Tân Giáo Hoàng. Các Đức Giám Mục

khác của Piemontê – như Fossano, Pinerolo, Biela – thì dứt

khoát và hăng say đứng về phía “cuộc hành trình tự do mới của

Hội Thánh”. Trong năm 1848, hầu hết tất cả các giám mục

Piemontê và Sarđênha đã viết những lá thư mục vụ yêu nước.

“Ngay cả Don Bosco – theo lời cha Stella viết – vào khoảng

năm 1848, cũng đã tham gia vào những niềm hy vọng chung

của Nước Ý dưới hình thức của một chủ nghĩa tự do mới kiểu

của ông Guelfo, mang dáng dấp của sự tôn trọng đối với Đức

Thánh Cha và với các triều vua chúa cai trị từ xưa tới lúc bấy

giờ.” Trong ấn bản thứ hai của cuốn Lịch Sử Hội Thánh xuất

24 Pages 231-240

▲back to top

24.1 Page 231

▲back to top

bản từ lúc khởi đầu của năm 1848, ngài gọi lý thuyết gia của

chủ nghĩa tân tự do kiểu ông Guelfo là “Ông Gioberti Vĩ Đại”.

“Nhưng đó không phải là một thứ tình cảm lâu bền nơi Don

Bosco”, bởi lẽ nó đã sớm biến mất khỏi các ấn bản sau đó.

“Thật sớm Don Bosco đã đụng độ với các linh mục yêu nước,

khiến cho giữa Don Bosco và các linh mục yêu nước như cha

Cocchi, cha Trivero, cha Ponte, có một luống cày sâu là lằn

ranh tách biệt đôi bên”.

Cuộc đụng độ này trở thành hiện thực kể từ khi bắt đầu lộ ra

rằng nhiều người theo chủ nghĩa tự do chỉ muốn mượn danh

Đức Giáo Hoàng để cổ súy các mục tiêu chính trị của họ, cách

riêng là khi bài nói chuyện vào ngày 29-4-1848 của đức Piô IX

đã vĩnh viễn gạt phăng tất cả mọi sự mập mờ của sự lạm dụng

này.

Một trận mưa gạch đá

Trong khi đó, bên cạnh “lịch sử lớn”, trong vùng đồng bằng

thấp trũng của khu Valdocco, vẫn diễn ra lịch sử khiêm tốn của

đời thường: sự mệt mỏi thầm kín vì lợi ích của bọn trẻ, cuộc

đấu tranh thầm lặng chống lại nợ nần.

Don Bosco đã tranh thủ được, tháng 12 năm 1846, sự đồng ý

của Pancrace Soave cho thuê toàn bộ các phòng trong nhà

Pinardi và thửa đất xung quanh (710 lires/năm). Ngài cho thuê

lại bức tường xung quanh đầy cỏ dùng làm cái sân chơi và cho

dựng ở hai đầu cổng xây và một cổng rào bằng song sắt. Nhờ

cách này, bọn “gian phi mặt dạn mày dày” vẫn thường kéo đến,

mỗi Chúa Nhật, đông đặc trong quán trọ, bà làm vườn và các

nhà quanh đó, sẽ hết còn len lỏi vào trong sân và gây rắc rối

cho bọn trẻ.

Một phần của cánh đồng cỏ (nơi mà nay là một tiệm bán các đồ

đạo), Don Bosco biến nó thành vườn trồng rau. Bọn trẻ gọi đó

24.2 Page 232

▲back to top

là “khu vườn của mẹ Margarita”. Trong số những kinh phí về

thuê bao và để cứu trợ các thanh thiếu niên, những đồng tiền

dành cho chợ búa bếp núc là khoản hết sức khiêm tốn. Và vốn

là một nông dân đảm đang, mẹ Margarita đã hết sức tiết kiệm

bằng cách trồng rau diếp và khoai tây.

Trên những đồng cỏ khắp chung quanh, những băng nhóm côn

đồ hội họp nhau mỗi Chúa Nhật. Chúng chơi ăn tiền, uống

rượu mua từng chai lớn ở bà làm vườn, chửi rửa, lăng mạ các

thanh thiếu niên nào đến nguyện xá. Don Bosco tiếp cận

chúng, với tất cả sự kiên nhẫn. Ngài chấp nhận ngồi với chúng

để đánh một ván bài. Nhờ đó dần dà ngài lôi kéo được vài đứa

trong bọn. Nhưng hơn một lần, đang khi ngài cắt nghĩa giáo lý

ở ngoài trời, bọn trẻ của ngài, dưới một trận mưa gạch đá, đã

phải chạy vào núp trong nhà nguyện.

Don Bosco thừa rõ là năm trăm thanh thiếu niên mà mình qui

tụ trong nguyện xá chẳng thấm tháp vào đâu so với những tên

du thủ du thực la cà đó đây khắp kinh thành, không có đức tin

và chẳng coi pháp luật ra gì, và thường khi cũng không có cả

bánh ăn nữa.

Vùng Borgo Vanchiglires, không mấy xa khu Valdocco, lúc

nhúc bọn cocche, tức băng du đãng từng khiến các lực lượng

cảnh sát thất điên bát đảo, sống nhờ “chôm chỉa” những bóp

đựng tiền và những giỏ đựng lương thực thực phẩm của những

người đi chợ và thường đụng độ nhau trong những trận đánh

khốc liệt và bi thảm kết liễu bằng những nhát dao chết người.

Khi đi ngang qua khu vực, Don Bosco đôi khi đã lao vào giữa

các “chiến binh” để can bọn chúng khỏi đánh lộn nhau. Có lần

ngài đã lãnh đủ một chiếc guốc gỗ ngay giữa mặt. “Không phải

nhờ đánh đấm”, người ta đã bảo ngài như vậy trong giấc mơ,

thế nhưng những giấc mơ cũng có những ngoại lệ chứ.

Một linh mục ăn trộm

24.3 Page 233

▲back to top

Một trong những chiến thuật được Don Bosco dùng để đưa các

trẻ em tốt đến nguyện xá, đó là bước vào cửa tiệm mà bọn trẻ

làm mướn trong đó, ngài đến bên ông chủ:

- Ông vui lòng giúp tôi một việc được chứ?

- Thưa cha được, nếu đó là điều tôi có thể làm được.

- Đó là điều ông dư sức làm được. Chúa Nhật này, ông hãy sai

mấy đứa nhỏ này đến nguyện xá ở Valdocco. Chúng sẽ có thể

học đôi chút giáo lý và trở thành những người tốt hơn.

- Qủa thật là chúng rất cần phải trở nên những người tốt hơn.

- Nếu vậy được rồi, cha sẽ đợi các con ở nguyện xá, Chúa Nhật

này. Chúng ta sẽ chơi với nhau và sẽ nô đùa thỏa thích.

Với một loại thanh thiếu niên khác, chiến thuật lại khác hẳn.

Trong lúc Don Borel lo nguyện xá, ngài đánh một vòng qua

các Quảng Trường và các đường phố vây quanh. Hàng đống

những thanh niên đang chơi cờ bạc ăn tiền trên các hè phố.

Đang khi các lá bài được truyền tay nhau, những đồng tiền chì

(đôi khi lên tới mười lăm, hai mươi lires) được xếp thành đống

ngay chính giữa, đặt trên một khăn mùi xoa.

Don Bosco quan sát kỹ tình thế, rồi loáng một cái, ngài vồ lấy

cái khăn mùi xoa và bỏ chạy. Bọn trẻ sửng sốt, nhảy dựng cả

lên và rượt theo ngài miệng la:

“Tiền! Trả lại tiền cho chúng tôi”

Chúng đã từng trải mùi đời, đã thấy đủ thứ chuyện, bọn trẻ

đáng thương ấy, ngoại trừ chuyện một linh mục mà lại đi ăn

trộm. Don Bosco vẫn tiếp tục chạy về phía nguyện xá, miệng

la:

“Ta sẽ trả lại, nếu mấy người bắt kịp ta! Chạy lẹ lên chứ!”

24.4 Page 234

▲back to top

Ngài vượt qua khỏi cổng nguyện xá, rồi cửa nhà nguyện với

bọn trẻ đi theo bén gót. Vào giờ đó, trên tòa giảng có Don

Carpano hoặc Don Borel đang giảng trước một cử tọa kín đặc

những thanh thiếu niên. Và màn kịch bắt đầu.

Don Bosco đóng một người bán hàng rong, giơ cao chiếc khăn

mùi xoa mà ngài vẫn cầm trong tay và la lên:

“Kẹo nu ga! Kẹo nu ga đây! Ai mua kẹo nu ga không?”

Vị linh mục trên tòa giảng giả bộ tức điên lên:

- Cút ngay, quân mất dạy! Đây có phải Quảng Trường đâu mà

mua với bán.

- Nhưng tôi cần bán kẹo nu ga mà ở đây lại có đông con nít

quá. Có ai muốn đấu giá không nào?

Cuộc đối thoại diễn ra bằng tiếng địa phương. Các thanh thiếu

niên cười đến quặn ruột, cúi gập cả người xuống, những kẻ mới

đến lắng nghe cuộc đấu khẩu ấy và chưng hửng; chúng đang

rơi vào nơi nào đấy?

Trong khi đó, những người đối thoại vẫn tiếp tục đối thoại, y

hệt như một màn tấu hài, với những câu hỏi thật tếu, những câu

đối đáp ý nhị, lái cuộc tranh luận sang chủ đề về các trò chơi ăn

tiền, về những câu chửi thề, về niềm hạnh phúc được sống

trong ơn nghĩa Chúa. Thế là những tên đã đến sau lưng Don

Bosco cũng bắt đầu cười thích thú và tỏ ra quan tâm đến vấn đề

đang được đặt ra.

Để kết thúc, người ta bắt đầu hát kinh cầu. Bọn chúng mon

men lại gần Don Bosco.

- Thế nào, tiền của tụi con, cha trả lại cho tụi con chứ?

- Chờ chút xíu, sau khi chầu Phép lành đã.

24.5 Page 235

▲back to top

Ra đến sân, ngài đưa tiền ra, bỏ thêm vào đó một bữa ăn lót dạ

và đòi chúng phải hứa là “kể từ nay, chúng sẽ đến đây chơi”.

Và nhiều đứa đã ở lại luôn.

Những lời ca và những tiếng la ó của bọn dân nhậu

Etienne Castagno, một thiếu niên sống vào thời đó, làm chứng:

“Don Bosco luôn luôn là người đứng đầu trong các cuộc chơi,

là linh hồn của giờ ra chơi. Tôi không biết ngài làm cách nào,

nhưng ngài luôn luôn có mặt ở tất cả mọi góc sân, ở giữa mỗi

nhóm. Bằng bản thân và bằng đôi mắt lanh lợi, ngài theo dõi tất

cả. Chúng tôi đầu tóc rối bù, đôi khi dơ dáy, trà trộn vào tất cả,

tính khí ngông nghênh. Và ngài lấy làm thích thú được ở bên

những đứa nghèo nhất trong bọn. Những đứa nhỏ nhất, ngài

thương chúng như thể ngài là mẹ đẻ của chúng vậy. Chúng tôi

thường có nhiều phen đánh lộn, đấm đá nhau tơi bời và ngài

luôn luôn phải can gián chúng tôi. Ngài vung cao tay như thể

tính quýnh, nhưng ngài chẳng bao giờ xuất chiêu cả. Ngài gạt

chúng tôi ra bằng cách nắm lấy cánh tay của chúng tôi”.

Giuse Buzzetti nhớ lại: “Tôi đã biết hàng trăm đứa đến nguyện

xá là những đứa trẻ không được giáo dục và cũng chẳng có

cảm tình gì với đạo giáo, nhưng chỉ sau ít lâu đã thay đổi cả tác

phong hạnh kiểm. Chúng gắn bó với nguyện xá của chúng tôi

đến nỗi chúng không muốn rời xa nữa và Chúa nhật nào cũng

vào tòa xưng tội và lên Bàn thánh rước lễ cả”.

Điều gây phiền hà nhất là trong mùa hè, đó là “Bà làm vườn”,

tức quán nhậu rất đông khách vãng lai của nhà Bellazza. Từ

ngôi nhà nguyện nhỏ, khi cần để ngỏ các cửa ra vào và các cửa

sổ, người ta nghe thấy những tiếng ca hát và những tiếng la ó

của bọn dân nhậu. Đôi khi những tiếng cãi cọ, chửi bới om sòm

át cả tiếng linh mục đang giảng. Don Bosco có lần đã buộc

lòng phải xuống khỏi tòa giảng. Ngài bỏ cả khăn Stolar và áo lễ

24.6 Page 236

▲back to top

xuống và vừa xồng xộc bước vào quán nhậu vừa hăm he dọa

dẫm là sẽ đi kêu cảnh sát.

Các giáo viên trẻ và những cộng sự viên người đời

Vấn đề các cộng sự viên ngày càng trở nên bức thiết. Don

Borel, Don Carpano và các linh mục khác thường mắc bận ở

những nơi khác vào ngày Chúa nhật. Biết tìm đâu ra người để

hộ trực, để dạy giáo lý và đặc biệt để dạy học các lớp tối.

Don Bosco nhớ lại là trong giấc mơ “những con chiên biến

thành những người chăn chiên”. Ngài bắt đầu tìm kiếm các

cộng sự viên trong số các trẻ em của mình và khởi công chuẩn

bị chúng. Ngài chọn những người trẻ khá nhất trong số những

đứa già đầu hơn cả và mở những lớp riêng để dạy chúng. “Đám

giáo viên nhỏ ấy, Don Lemoyne viết, buổi đầu chỉ có tám hoặc

mười em, đã là một chứng tá tuyệt hảo, và hơn nữa, một vài em

trong bọn chúng sau đó đã trở thành những linh mục tuyệt hảo.

Vài giáo dân sống đời phàm tục trong thành phố cũng đến tiếp

tay giúp ngài: một thợ kim hoàn, hai người bán đồ gia dụng

bằng kim khí, một người bán hóa phẩm, một tên mối lái, một

bác thợ mộc.

Đức Piô IX

Ngày 10-8-1849

Nhà Ái quốc Ý Ciceruacchio đang diễn thuyết ủng hộ Đức Piô

24.7 Page 237

▲back to top

24.8 Page 238

▲back to top

Chương 23

“CON MỒ CÔI, QUÊ Ở VALSESIA”

Về mùa đông 1847-1847, Don Bosco nhớ lại một câu chuyện

thương tâm.

Một đứa trẻ mười bốn tuổi, đã từng lui tới nguyện xá một thời

gian, nghe cha nó (kẻ tối nào cũng “xỉu” đều đều) ra lệnh cho

nó không được đến với Don Bosco nữa. Thằng bé giả bộ vâng

lời, nhưng vẫn tiếp tục đến. Người đàn ông, làm nghề bán

hương liệu, bừng bừng nổi giận. Ông dọa sẽ bửa sọ thằng bé

trai ra làm đôi nếu nó còn dám cãi lệnh ông nữa.

Một tối Chúa nhật, khuya lắc khuya lơ, thằng bé từ nguyện xá

trở về và thấy ông bố đã say khướt, đang đợi nó với một cái

búa chẻ củi, tay vươn cao lưỡi tầm sét của thiên lôi, miệng la

lớn:

“Mày lại đến nhà Don Bosco nữa rồi!”

Thằng bé, hồn vía lên mây, vội co giò bỏ chạy. Người đàn ông

rượt theo gầm vang dội:

“Tao mà tóm được mày là tao giết mày chết luôn”

Cây dâu và sương mù

Bà mẹ cũng vậy, đã thấy hết, liền chạy theo chồng để mong

cướp vũ khí của kẻ say. Thằng bé, xả hết tốc lực của lứa tuổi

mười bốn, đã đến nguyện xá trước ông bố một quãng xa;

nhưng nó thấy cổng đã đóng. Quýnh lên nó đập cửa rầm rầm

rồi, kiệt sức mà lại không thấy ai ra mở cổng, nó liền trèo lên

một cây dâu lớn mọc gần đó. Cây không còn lá để che dấu nó,

cũng may tối hôm ấy sương mù dày đặc.

24.9 Page 239

▲back to top

Thở hổn hển, gã bợm xỉn đến nơi với lưỡi búa trong tay. Gã

đập rầm rầm vào cổng. Mẹ Margarita nãy giờ đứng bên cửa sổ

tình cờ thấy thằng bé leo lên cây, liền chạy ra mở cổng sau khi

đã nói nhỏ với Don Bosco mấy câu. Cánh cổng vừa hé mở thì

gã đàn ông phóng thẳng lên cầu thang, chạy vào cửa Don

Bosco và rống tướng lên, giọng đầy đe dọa:

- Con tao đâu rồi?

- Con ông đâu có ở đây.

- Có chứ, nó ở đây mà.

Gã mở tung cả các cửa ra vào lẫn cửa tủ:

- Tao mà tìm được nó tao sẽ giết chết tươi luôn.

- Thưa ông, Don Bosco can thiệp với tất cả vẻ cương nghị,

nguyện xá tôi xin nói với ông là nó không có ở đây. Mà cho dù

nó có ở đây đi nữa, thì nhà này là nhà của tôi ông không có

quyền vào đây. Ông có ra khỏi đây không, hay tôi phải kêu

cảnh sát tới?

- Cha khỏi cần nhọc công, chính tôi bây giờ sẽ đến gặp cảnh sát

và cha sẽ phải trả con cái của tôi lại cho tôi.

- Tốt lắm, vậy ta hãy cùng tới đó một lượt. Vừa nãy tôi có vài

chuyện tính kể cho mấy ông ấy nghe về lối cư xử của ông. Đây

quả là một cơ hội rất thuận lợi.

Gã bợm nhậu vốn có vài chuyện bưng bít, vội vàng chuồn êm

rút lẹ, miệng lẩm bẩm những lời hù dọa. Don Bosco cùng thân

mẫu đến bên gốc cây và khẽ cất tiếng gọi thằng bé. Không có

tiếng đáp lại. Ngài hơi lớn giọng gọi tiếp: “xuống đi, con.

Không còn ai nữa đâu”.

Vẫn không có gì. Ngài e còn chuyện rủi ro. Ngài dùng thang và

leo lên thấy thằng bé đang trợn trừng hai mắt. Ngài lay mạnh

24.10 Page 240

▲back to top

nó. Như vừa ra khỏi một cơn ác mộng, thằng bé chợt thét lên

và khua chân múa tay loạn xạ. Thiếu chút nữa thì cả hai đã té

xuống khỏi cây. Don Bosco vừa ra sức khống chế nó vừa thì

thầm:

“Không phải bố con đâu, mà là cha đấy, Don Bosco đây, đừng

sợ”.

Dần dần thằng bé dịu lại và bắt đầu khóc rấm rức.

Don Bosco đã đưa được nó xuống và ngài bước vào bếp. Mẹ

Margarita dọn cho nó một thức uống nóng và Don Bosco trải

một nệm rơm cho nó ngủ ngay trước bếp lửa. Hôm sau, để cứu

nó khỏi cơn giận của ông bố ngài gửi nó cho một ông chủ tốt

bụng ở địa phương kế bên. Một thời gian sau nó mới có thể trở

về nhà một cách an toàn.

Có lẽ chính vụ này đã làm rỉ máu một vết thương mà Don

Bosco đang mang trong tim ngài. Không một đứa nào, trong

bọn trẻ của ngài, tối đến, biết phải ngủ qua đêm ở đâu cả.

Chúng ngủ dưới các gầm cầu hoặc trong các tụ điểm dơ dáy rẻ

tiền. Từ ít lâu nay, ngài đang dự kiến đưa về nhà mình những

đứa bị hất hủi hơn cả.

Vụ thử nghiệm đầu tiên của ngài đã xẩy ra vào một tối tháng

Tư năm 1847. Ngôi nhà Pinardi, ở bên tay phải khi người ta

nhìn ngay mặt tiền, kết thúc bằng một kho chứa rơm rạ (hiện

nay là một lối đi dẫn ra sau). Tại đó, Don Bosco đã xếp đặt chỗ

ngủ cho khoảng năm sáu đứa nhỏ tuổi nhất. Đúng là một vụ

phá sản. Sáng hôm sau các khách trọ đã biến mất, ôm theo tất

cả mùng mền mà mẹ Margarita đã cho chúng mượn.

Don Bosco lặp lại thí nghiệm mấy ngày sau và còn tệ hại hơn

thế nữa: chúng còn mang theo cả rơm rạ trong kho nữa.

Nhưng ngài vẫn không sờn lòng nản chí.

25 Pages 241-250

▲back to top

25.1 Page 241

▲back to top

Một thằng bé ướt sũng và lạnh cóng

Một tối tháng năm, trời mưa như trút nước. Don Bosco và mẹ

ngài vừa dùng xong bữa tối thì nghe có tiếng gõ cửa (Chúng tôi

tiếp tục bài tường thuật bằng những trang do chính tay Don

Bosco ghi lại): Đó là một thằng bé ướt nhẹp và lạnh cóng, trạc

mười lăm tuổi.

- Con mồ côi cả cha lẫn mẹ. Con từ thung lũng Sesia đến. Con

là thợ hồ, nhưng con chưa tìm được chỗ làm. Con đang lạnh và

chẳng biết phải đi đâu ở…

- Vào đi, Don Bosco bảo nó. Con hãy lại gần bếp lửa.

Ướt sũng thế này, coi chừng con bệnh đấy.

Mẹ Margarita dọn ra cho nó một ít đồ ăn. Sau đó bà bảo nó:

- Bây giờ con tính đi đâu nào?

- Con cũng không biết nữa. Con có ba lires lúc mới đến Torino,

nhưng con đã xài hết trơn rồi.

Lặng lẽ, nó bắt đầu khóc.

- Bà làm ơn, đừng đuổi con đi.

Mẹ Margarita nghĩ đến những cái mền đã chắp cánh bay xa.

- Chúng ta có thể giữ con lại, nhưng đâu có gì bảo đảm là con

sẽ không ăn cắp nồi xoong của chúng ta?

- Ồ, không đâu, thưa bà! Con nghèo thật, nhưng con không đời

nào chôm chỉa cả.

Don Bosco đã đi ra ngoài trời mưa để kiếm vài cục gạch. Ngài

đem về và làm thành bốn cái cột mà trên đó ngài đặt mấy cành

cây. Rồi ngài đến lôi tấm nệm ra khỏi giường mình và trải lên

trên.

25.2 Page 242

▲back to top

- Con sẽ ngủ ở đây, con ạ. Và con sẽ ở lại bao lâu con còn cần.

Don Bosco sẽ không bao giờ đuổi con đâu.

“Mẹ tôi rủ nó đọc kinh”.

- Con không biết đáp. Nó đáp.

- Con sẽ đọc cùng lúc với chúng ta, bà bảo nó. Và đã xẩy ra

như vậy rồi bà giảng cho nó một bài giảng ngắn gọn về sự cần

thiết phải lao động, về lòng trung kiên và về tôn giáo.

Các tu sĩ Salêdiêng đã nhìn thấy một cách thân thương trong

bài giảng ngắn gọn của mẹ Margarita “lời chúc ngủ ngon” đầu

tiên. Đó là “lời huấn từ tối” vẫn được các bề trên ngỏ với các

học sinh trong các nhà Salêdiêng. Don Bosco sẽ coi tập tục này

như “chìa khóa của luân lý, của tiến bộ và của thành công”.

Tuy nhiên, mẹ Margarita không mấy tin chắc ở tính hiệu quả

của những lời giảng của mình, do đó, Don Bosco kết luận: “Để

mọi thứ khỏi lộn xộn, gian bếp sẽ được khóa kỹ và chỉ mở lại

vào sáng hôm sau”.

Đó là đứa bé mồ côi đầu tiên đã vào nhà của Don Bosco. Đến

cuối năm chúng sẽ lên tới bảy đứa. Chúng sẽ trở thành hàng

ngàn đứa.

Đứa thứ ba là một thằng bé mười hai tuổi, “điều kiện sống khá

giả”. Don Bosco gặp nó trên Đại Lộ Thánh Maxime (nay đã trở

thành đại lộ Nữ Hoàng Margherita). Nó đã gục đầu vào một

cây dù mà khóc. Nó không còn cha. Mẹ nó đã mất năm ngoái

và người chủ nhà đã tống nó ra khỏi cửa, đồng thời đã tịch biên

toàn bộ đồ đạc để bù vào khoảng tiền thuê nhà đã không được

thanh toán đủ số. Don Bosco bàn giao nó cho mẹ Margarita,

thằng nhóc thợ hồ đến từ Caronno Ghiringhelli. Chính Don

Bosco đã đích thân rủ nó đến. Một tối Chúa nhật, trong lúc

đang tạm biệt những đứa khác, ngài đã nắm tay nó giữ lại.

25.3 Page 243

▲back to top

- Con có muốn đến sống tại nhà của cha không?

- Rất sẵn lòng.

- Nếu vậy, cha sẽ bàn với anh Carlo của con.

Người anh trai, đã lui tới nguyện xá suốt sáu năm nay, bày tỏ

sự đồng ý. Giuse, 15 tuổi, vẫn tiếp tục hành nghề thợ hồ trong

thành phố, nhưng ngôi nhà của mẹ Margarita đã biến thành nhà

của nó.

Chú bé thợ cạo run như tầu lá

Rồi đến thằng Carlo Gastini, một hôm, vào năm 1848, Don

Bosco vào một tiệm hớt tóc. Một thằng bé lại gần ngài để phết

xà bông cạo râu.

- Con tên chi? Con bao nhiêu tuổi?

- Carlino. Con mười một tuổi.

- Carlino yêu quý, con hãy phết xà bông nổi thật nhiều bọt cho

cha. Còn bố con, ông mạnh khỏe chứ?

- Bố con chết rồi. Con chỉ còn có mẹ thôi.

- Ôi! Tội nghiệp cho con, thật là bất hạnh.

Thằng bé đã phết xà bông xong.

“Được rồi, tới luôn đi. Can đảm lên. Con hãy cầm lấy dao cạo

và hãy cạo râu cho cha đi”.

Ông chủ hoảng hồn, vội vàng can thiệp:

- Xin can cha, cha ơi! Thằng bé đâu có biết cạo. Nó chỉ làm

mỗi việc phết xà bông thôi ạ.

25.4 Page 244

▲back to top

- Nhưng đàng nào thì cũng có ngày nó phải bắt tay vào việc

chứ, phải không? Vậy thì, cứ để nó ra nghề luôn với tôi cũng

tốt chứ có sao đâu. Làm tới đi, Carlino!

Carlino vừa cạo râu vừa run bần bật như tàu lá. Khi nó bắt đầu

xoay tròn lưỡi dao cạo quanh cằm, mồ hôi nó rịn ra như tắm.

Mấy mảng da bị trầy tróc, vài vết rạch ngọt xớt, nhưng nó làm

cũng tạm ổn.

“Cừ lắm, Carlino à! Don Bosco mỉm cười. Và giờ đây, chúng

ta đã là bạn của nhau, cha muốn là con hãy thỉnh thoảng ghé

thăm cha một lần”.

Carlino bắt đầu lui tới nguyện xá và trở nên một người bạn

thân của Don Bosco.

Mùa hè năm ấy, Don Bosco thấy nó sụt sùi nước mắt nước mũi

trong tiệm hớt tóc.

- Có chuyện gì xẩy ra với con vậy?

- Mẹ con đã chết và chủ nhà đã đuổi con ra khỏi nhà. Anh hai

của con thì đang đi lính. Vậy cha bảo con phải đi đâu bây giờ?

- Con hãy đến với cha.

Trong lúc họ đi xuống Valdocco, Carlino nghe thấy câu này,

mà sau đó rất nhiều thanh thiếu niên sẽ được nghe: “Con thấy

chứ, cha là một linh mục nghèo. Nhưng dẫu cha chỉ còn một

miếng bánh, cha cũng sẽ chia xẻ với con miếng bánh ấy”.

Mẹ Margarita dọn thêm một cái giường khác.

Carlo đã ở lại nguyện xá hơn năm chục năm. Với bản tính vui

tươi, linh hoạt, nó sẽ trở thành người giới thiệu kỳ tài của mọi

lễ hội. Những màn tấu hài của nó khiến mọi người đều tức

cười, nhưng mỗi khi nói đến Don Bosco, nó lại khóc như một

đứa con nít bé bỏng. Nó quen nói: “Hồi ấy, ngài rất thương

25.5 Page 245

▲back to top

tôi”. Nó hay hát mãi một điệp ca mà riết rồi mọi người đều đã

thuộc lòng:

“Tôi phải sống

bảy mươi tuổi

đó là điều mà bố Gioan

đã nói với tôi”

Đó là một trong vô số những “lời tiên tri” mà Don Bosco, nửa

đùa nửa thật, đã nói với các con cái của ngài.

Carlo đã chết ngày 29-1-1902, hưởng thọ bảy mươi tuổi và một

ngày.

Cho những trẻ em đầu tiên đã sống tại nhà ngài, Don Bosco đã

biến hai căn phòng chung vách thành một phòng ngủ tập thể:

tám giường nằm, một cây Thánh giá, một ảnh Đức Mẹ, một

tấm bìa cứng với mấy chữ: “Chúa thấy con”.

Sáng sớm, Don Bosco làm lễ, còn bọn trẻ thì vừa dự lễ vừa đọc

kinh sáng với lần hạt mân côi. Rồi, một ổ bành nhỏ nhét trong

túi, chúng lên đường đến sở làm ở trong thành phố, chúng quay

về để ăn trưa và ăn tối. Món xúp “Minestra” luôn luôn đầy chất

lượng. Món chủ lực “ăn lấy chắc bụng” phụ thuộc vào cây nhà

lá vườn của “mẹ” và vào những đồng lire trong hầu bao của

Don Bosco.

Những đồng lire bắt đầu đặt ra cho ngài những vấn đề thê thảm

ngay từ những tháng đầu tiên ấy cho mãi đến ngày ngài nhắm

mắt xuôi tay. Nữ cộng sự viên đầu tiên của ngài không phải là

một bà bá tước, mà chính là thân mẫu của ngài. Người đàn bà

nhà quê ấy đã cho gửi đến, từ xóm Becchi, cái rương đựng toàn

bộ những thứ dùng trong dịp cưới xin của bà: nhẫn, bông tai,

dây chuyền đã được bà nâng niu bảo quản mãi tới giờ phút ấy.

Bà đã chẳng bao giờ mang chúng vào mình nữa ngày chồng bà

25.6 Page 246

▲back to top

về chầu Chúa. Bà đã đem bán tất cả để nuôi sống những đứa trẻ

đầu tiên.

Cú đánh đầu của Đức Tổng Giám Mục

Bản phác ấy của nhà Salêdiêng đầu tiên đã được Don Bosco

gọi là “cơ sở phụ của nguyện xá Thánh Phanxicô de Salê”.

Một tháng sau, ngày 21-6-1847, ngày lễ kính Thánh Lu-

y Gonzaga lần đầu, đã được cử hành một cách trọng thể. Don

Bosco sẽ luôn luôn giới thiệu vị thánh trẻ này như mẫu gương

của đức trong sạch. Đức Tổng Giám mục đã đến ban phép

Thêm sức cho những đứa chưa lãnh nhận Bí tích ấy.

“Nhân dịp này, Don Bosco nhớ lại, Đức Tổng Giám mục đã

được người ta đặt lên đầu chiếc mũ đại trào, lại không còn nhớ

là mình không phải đang ở trong nhà thờ chính tòa. Ngài bất

chợt ngẩng đầu lên và chiếc mũ đụng nhằm la-phông của nhà

nguyện. Ai nấy đều phì cười, mà chính ngài là người cười

trước tiên. Đức Cha Franzoni thì thầm: “Cần phải làm vinh dự

cho bọn trẻ của Don Bosco và để đầu trần mà giảng cho

chúng”.

Tháng chín, Don Bosco mua pho tượng Đức Mẹ đầu tiên, nhỏ

xíu, với giá hai mươi bảy lires. Pho tượng ấy, ngày nay vẫn còn

ở đó, trong nhà nguyện Pinardi. Ai vào đây sẽ gặp thấy nó

trong khoảng tranh tối tranh sáng. Phía bên phải, bọn trẻ rước

kiệu tượng ra các vùng phụ cận mỗi khi người ta mừng những

ngày lễ lớn kính Đức Mẹ. “Vùng phụ cận”, đó là mấy ngôi

nhà, quán nhậu bình dân bà làm vườn với những khách hàng

quen thuộc là bọn bợm nhậu ồn ào, hai dòng suối nhỏ để tưới

mát cho những thửa ruộng và những khi vườn, một con hẻm

hai bên mọc toàn những cây dâu (đường bà làm vườn) hồi ấy

hơi chếch ngang qua mảnh sân mà nay nằm dọc theo Vương

cung Thánh đường Đức Mẹ Phù hộ.

25.7 Page 247

▲back to top

Phù hiệu ba màu đeo trên ngực [cờ Ý Thống Nhất] trong thánh

lễ đại triều

Các lực lượng của phe tự do, ròng rã nhiều tháng trong năm

1847, đã không ngừng gây sức ép trên Carlo Alberto để mong

ông này mở đường cho một

25.8 Page 248

▲back to top

Chương trình cải tổ. Nhưng mà vua vẫn ngó chừng nước Áo và

muốn tiếp tục giữ quyền kiểm soát. Ông tiến lên một bước, rồi

lùi lại một bước, lưỡng lự hơn bao giờ hết.

Những cuộc biểu tình của quần chúng với những tiếng hô “vạn

tuế Đức Piô IX” những ngày sau đó, đều bị cảnh sát cấm. Nhà

vua cho biết là ông “đang nghĩ đến những sự cải tổ, nhưng ông

muốn rằng nhân dân phải ở yên”.

Trong tháng Chín, nhạc trưởng Novara (làm việc tại đường

Rosa Rossa số 10, hiện nay là đường XX Settembre (Tháng 9

số nhà 68) phổ nhạc cho một bài thi ca được sáng tác tại

Genova và được gửi đến đây. Đó không phải là một tuyệt tác

phẩm, nhưng là một bài ca có ít dòng nhạc, với đề tài là

“Fratelli d’ Italires” (Hỡi Các Anh Em Công Dân Ý), và nó đã

trở thành bài quốc ca của nền Phục Hưng Ý.

Ngày 1 tháng Mười. Vào ban chiều, tại vườn Ripari, một đám

đông dân Torino tụ họp lại vỗ tay mừng Đức Thánh Cha và

Đức Vua. Khi họ quay về nhà, thì bị giải tán một cách dữ dằn

bởi cảnh sát. Đó là một lệnh của nhà Vua.

Cũng trong tháng đó, Vua Carlo Alberto sa thải bá tước Solaro

della Margarita, người đã giữ chức bộ trưởng ngoại giao từ 12

năm qua và là hiện thân cho nền chính trị bảo thủ và thân Áo.

Những cuộc biểu tình của dân chúng hô vang “Hoan hô Đức

Piô IX”, trong những ngày kế tiếp, đã bị cảnh sát giải tán. Đức

Vua cho người ta hiểu rằng “ông đang nghĩ đến những cải cách

lớn, nhưng muốn dân chúng giữ yên tĩnh”.

Ngày 29 tháng Mười. Một dự luật được đệ trình nhằm trao cho

các đô thị hay thành phố tự trị nhiều quyền tự do quản trị hơn.

Các Hội Đồng được bầu từ cơ sở. Tuy nhiên các cử tri không

phải là toàn dân, mà chỉ bao gồm những người chủ đất đã trả

thuế, các giáo viên và những người nắm những chức vụ công

25.9 Page 249

▲back to top

cộng mà thôi.. Tổng số các cử tri chỉ là 2% dân chúng. Đàng

khác quyền tự do báo chí cũng được

Tháng mười một, Carlo Alberto, Công tước Leopoldo di

Toscane và Đức Piô IX cùng ký những văn kiện dự bị cho

“Liên minh Ý Đại Lợi”. Nghĩa là, cho việc hợp nhất về thuế

quan giữa ba quốc gia. Đây có vẻ là một quy trình rõ nét hướng

về “Liên minh các quốc gia thuộc Ý” đã được tiên đoán bởi

Gioberti. Torino tung hô nhà vua với tất cả sự hồ hởi.

Ngọn lửa ấm trong phòng áo

Trong tháng mười hai ấy, Don Bosco đã không để mình bị tê

liệt bởi các biến cố lớn. Ngài vẫn tiếp tục công việc của mình

với lòng khiêm hạ. Bọn trẻ của nguyện xá này đã lên đến nhiều

trăm, Don Lemoyno nói là tới tám trăm đứa. Chúng đến cả từ

những khu phố rất xa. Don Bosco, Don Borel, Don Carpano

thăm dò lẫn nhau và đều thống nhất ý kiến. Cần phải mở thêm

một nguyện xá thứ hai ở phía nam của thành phố. Đại lộ mà

nay được gọi là “Corso Vittorio” hồi ấy nằm kề bên những căn

nhà lụp xụp, nơi thường trú của các bà thợ giặt. Những tấm vải

thêu hoa trải dài dưới nắng và gió mang lại một dáng dấp của

sinh hoạt nông thôn cho vùng ven này của kinh thành Torino,

nơi được gọi là “Porta Nuova” Cổng Mới. Các nông dân “khá

giả” đến đó dạo chơi vào mỗi chiều Chúa nhật và những băng

nhóm con nít vô công rỗi nghề thường chơi đánh trận giả ở đó.

Bà Vaglienti đã cho Don Bosco thuê, với sự đồng ý của Đức

Tổng Giám mục, một ngôi nhà nhỏ, một kho chứa đồ làm vườn

và một đồng cỏ nhỏ “gần cây cầu sắt” với giá 450 lires/năm.

Rồi ngài báo tin cho đám con cái của mình bằng những lời sau:

“Các bạn, khi lũ ong trở nên quá đông trong một tổ ong, một

phần trong bọn chúng sẽ đi nơi khác ở. Chúng ta sẽ bắt chước

chúng. Chúng ta sẽ mở một nguyện xá thứ hai. Những ai thuộc

vùng phía nam thành phố sẽ không còn phải đi xa nữa. Bắt đầu

25.10 Page 250

▲back to top

từ lễ Đức Mẹ Vô Nhiễm, họ sẽ có thể đến nguyện xá thánh Lu-

y ở Porta Nuova, gần cây cầu sắt”.

Don Borel làm phép nguyện xá mới ngày 8-12-1847. Don

Carpano trở thành giám đốc của nguyện xá này trong mùa đông

cực kỳ nghiệt ngã ấy. Ngài đi bộ đến đó, với một bó củi giấu

dưới vạt áo măng tô, để đốt lửa trong phòng áo và sưởi ấm với

những đứa đến trước tiên.

Người Ý hăm hở ra mặt trận trong cuộc chiến tranh

vì nền độc lập và thống nhất nước Ý

26 Pages 251-260

▲back to top

26.1 Page 251

▲back to top

Chương 24

CƠN SỐT ĐỘC LẬP VÀ THỐNG NHẤT NĂM 1848

Kỷ niệm

150 năm

Nước Ý

Thống Nhất

Năm 1848, các nước châu Âu đều nổ tung như những kho đạn,

những ngọn lửa của cách mạng đặc biệt bùng lên tại các thành

phố: Paris (ngày 23-24 tháng hai), Thủ đô Vienna (ngày 13

tháng ba), Berlin (ngày 15 tháng ba), Budapest (15 tháng ba),

Milan (18 tháng ba).

Tại các chốt phòng thủ trong các đô thị, người ta có thể theo

dõi những cuộc chiến tranh và những trận đánh, trong vòng hai

tháng, cả châu Âu đền chìm trong khói lửa.

Đây đã là cả một vụ nổ toàn diện đến nỗi, ngày 3 tháng Tư, Sa

hoàng Nicolas của Nga, đã phải bàng hoàng tự hỏi: “có gì còn

đứng vững trên toàn cõi châu Âu này nữa!” và bất kỳ một vụ

đảo lộn hỗn loạn nào bất cứ cái gì đều sẽ được gọi, kể từ thời

điểm ấy, theo ngôn ngữ thông dụng là: “một vụ 48”.

26.2 Page 252

▲back to top

Như thường lệ, chúng tôi không có ý định vẽ lại đây bức tranh

đầy đủ của lịch sử nước Ý và của châu Âu, mà sẽ chỉ nêu ra

những biến cố chính đã có một ảnh hưởng sâu đậm trên các sự

kiện trong cuộc sống của Don Bosco, đặc biệt là những biến cố

xảy ra ở Torino và tại xứ Piemonte, là những gì đã đặt điều

kiện cho đường lối ứng xử và cho các sự chọn lựa của ngài.

Các phe tự do, ái quốc, thợ thuyền sát cánh nhau trong các

chiến tuyến phòng thủ

Ta không thể nào hiểu được trận động đất năm 1848 nếu ta

không ghi nhớ trong đầu mình ba nhân tố chủ lực giao thoa với

nhau: các trào lưu của phe tự do đấu tranh để thiết đặt những

cơ cấu hiến chế và nghị viện thay cho chính sách chuyên chế;

khát vọng của các quốc gia cá thể nhắm vào nền độc lập chống

lại đế quốc Áo; các phong trào thợ thuyền đấu tranh cho sự

công bình rộng lớn hơn về mặt xã hội.

Để diễn tả điều này một cách văn hoa bóng bẩy: trên các chốt

phòng thủ tại các quốc gia khác nhau ở châu Âu, cùng sát cánh

chiến đấu bên nhau, người theo phe tự do muốn có một biện

pháp, người ái quốc đòi hỏi nền độc lập cho Tổ quốc mình

thoát khỏi sự lệ thuộc nước ngoài, người công nhân đánh nhau

với người chủ là kẻ bắt họ phải lao động quần quật từ mười hai

đến mười bốn giờ mỗi ngày.

Phong trào thợ thuyền đấu tranh đặc biệt là ở Paris. Với những

chốt phòng thủ ngày 24 tháng 2 tại các khu phố phía đông, nó

đã mở đường cho vụ 1848. Đó là một thắng lợi hiển hách. Chế

độ quân chủ của Vua Lu-y Philipphê bị lật đổ, người ta thấy

giới trưởng giả và thợ thuyền bắt tay thân thiện với nhau chung

quanh thân cây tự do, được làm phép bởi các linh mục, quyền

lợi trong lao động được công bố, ngày làm việc giảm xuống

còn mười giờ, người ta đã mở những “xưởng thợ xã hội”.

26.3 Page 253

▲back to top

Nhưng bốn tháng sau (tiếp theo những sai lầm nghiêm trọng

của các thợ thuyền và sự bất khoan nhượng của giới trưởng

giả) đã nảy sinh một sự thoái hóa cũng chớp nhoáng không

kém. Paris, nơi có tập trung tới 140.000 thợ thuyền, đã bị tấn

công bởi tướng Cavignac suốt bốn ngày đấu tranh hung hãn (từ

23-26 tháng 6). Sự thoái hóa khủng khiếp, ngày làm việc trở lại

mười hai giờ.

Sự thoái hóa này sẽ dẫn thợ thuyền tới chỗ bỏ rơi những kẻ

theo thuyết “xã hội chủ nghĩa nhân bản” và chấp nhận thuyết

Mác-xit, cứng rắn hơn, tàn nhẫn hơn (Marx đã viết cuốn Tuyên

Ngôn Cộng Sản vào tháng 1 năm 1848).

Bên ý, phong trào thợ thuyền chỉ có các chiến sĩ trên các chốt

phòng thủ ở Milan. Toàn bộ vụ 1848 của Ý, ngược lại, đã bị

khống chế bởi những kẻ theo phe tự do với yêu sách: những

quốc vương chuyên chế, một hiến pháp và, mặc cho các nhà ái

quốc xách động cuộc chiến tranh giành độc lập chống lại nước

Áo. Nước Áo chiếm đóng, về mặt lãnh thổ, hai xứ Lombardia

và Veneto và áp đặt quyền giám hộ gắt gao của mình trên

nhiều quốc gia khác nữa.

Năm 1848 chia thành ba giai đoạn biến động: Việc ban hành

Hiến pháp, những cuộc nổi dậy của dân chúng chống lại quân

Áo, cuộc chiến tranh giành độc lập đầu tiên dưới sự dẫn dắt của

Vua Carlo Alberto

Hiếp pháp sẽ được gọi là “Pháp chế”

Ở Torino, năm 1848 khởi sự với tư tưởng về chiến tranh mà

người ta cảm thấy đang sắp bùng nổ. Mọi người đều nói về

chính trị, những chỉ trích, những phương án, những tuyên

ngôn. Một sự kiện mới mẻ nữa chính là các tờ báo chính trị

“xuất bản tự do”, càng ngày càng tăng lên gấp bội do kết quả

của luật tự do báo chí, và thi thố một nhiệm vụ hướng dẫn quan

điểm của quần chúng.

26.4 Page 254

▲back to top

Giám đốc trẻ của tờ báo Phục Hưng (ra ngày 15-12-1848)

chính là Camillo Benso di Cavour, mũi nhọn sinh động của

những người phe tự do. Ngày 1 tháng Giêng xuất hiện tờ

báo Hòa Giải, thuộc phe Dân chủ và Nhân dân Cánh Tả, do

Valerio dẫn dắt. Ngày 26 tháng Giêng khai mạc các đợt

báo Quan Điểm của ông Durando, trong tháng Sáu xuất hiện

tờ Gazzetta del Popolo (Báo Tin Nhân dân), rất mãnh liệt và

tung tin rối, trong tháng Bảy tờ Hòa giải do kinh sĩ Gastaldi,

giám mục tương lai cuả Torino, điều hành, và tờ Hài Hòa của

Gustavo Cavour, em của Camillo Cavour, có thiên hướng Công

giáo.

Ngày 30 tháng 1, tin tức loan báo là ở Napoli, vua Ferdinand

đã nhượng bộ Hiến pháp và tại Milan thiên hạ đang tẩy chay

quân Áo. “Thập nhân đoàn” của Torino đến gặp Carlo Alberto

và đề nghị ông ban hành Hiến pháp. Thập nhân đoàn là một

kiểu hội đồng toàn những viên chức cao cấp đảm nhận vai trò

làm trung gian giữa nhân dân và chính quyền trung ương (chú

thích của dịch giả).

Ngày 7 tháng 2, Carlo Alberto họp Hội đồng bất thường của

Hoàng gia và tuyên bố sẵn sàng cứu xét một dự thảo Hiếp pháp

(được gọi là “Pháp chế”) trong đó tôn giáo và các chức vị cao

của chế độ quân chủ phải được tôn trọng. Nhưng ông kêu gọi

Thập Nhân Đoàn gìn giữ cho các Quảng Trường vắng bóng

đám đông: ông sẽ không chấp nhận những sự áp đặt.

Ngày 10 tháng Hai, Đức Piô IX nói cho một đám đồn rất sôi

động. Ngài xin mọi người “đừng đòi hỏi một sự cải tổ mà ngài

không thể nào ban cho được. Và ngài kết luận: Anh em hãy

chúc tụng Thiên Chúa vĩ đại, Nước Ý, và hãy ý thức về hồng

ân Đức Tin vô cùng quí báu của anh em”. Các thủ lãnh của

công luận, kể từ nay đã quyết định sử dụng Đức Piô IX như là

phương tiện để họ đánh lại nước Áo, đã quên ráo “những cuộc

cải cách không thể ban được” và “hồng ân đức tin”, và tái

26.5 Page 255

▲back to top

truyền lan trong khắp nước Ý một lời duy nhất của ngài là “Lạy

Thiên Chúa, xin hãy chúc lành cho Nước Ý”.

Lời kêu cầu đó đã trở thành lá cờ giải phóng và tiếng còi xung

trận. Đức Piô IX hết sức nỗ lực để làm sáng tỏ vấn đề, nhưng

thất bại. Có lẽ chính tại điểm này mà Don Bosco bắt đầu nghi

ngờ phong trào tân tự do theo kiểu của ông Guelfo và tự tách

mình ra khỏi những người phe tự do.

Trong những ngày sau đó có tin rằng Hiến Pháp đã được nhà

vua ký tại Firenze (17 tháng Hai) và cũng có tin về cuộc cách

mạng tại Paris (23 tháng Hai).

Ngày 27, người ta quyết định tổ chức một buổi lễ lớn “Lễ Tạ

Ơn vì bản Hiếp Pháp mới”. Quảng Trường Vittorio mênh

mông sẽ được các phái đoàn tề tụ về từ mọi phần đất Piemonte,

Liguria, Sardegna, Savoia. Tất cả các khố tổ chức của Torino

đều được kêu mời tham dự đông đủ. Chính Bá tước Roberto D’

Azeglio cũng xuống Valdocco, mời Don Bosco cùng tất cả các

học sinh của Don Bosco tới tham dự.

Don Bosco và vị Hầu tước Roberto D’ Azeglio mặt đối mặt

Trong Hồi Ký Nguyện Xá, Don Bosco tái lập lại cuộc đối thoại

giữa ngài với hầu tước này. Có lẽ đây không phải là nguyên

văn từng lời của mỗi bên. Nhưng chúng ta tin rằng đây là một

cuộc đối thoại cực kỳ quan trọng, bởi vì Don Bosco (sau biết

bao nhiêu năm suy nghĩ trước khi ghi lại) đã cho chúng ta hiểu

đâu là thái độ của ngài đối với chính trị. Do đó chúng ta đan cử

ra ở đây những phần chính của nó.

“Một chỗ đã dành cho chúng ta tại Quảng Trường Vittorio, bên

cạnh tất cả các tổ chức dưới bất cứ một danh hiệu, mục đích và

điều kiện nào. Vậy phải làm gì bây giờ? Từ chối có nghĩa là

mình tự tuyên bố mình là kẻ thù của Nước Ý; nghe theo, có

26.6 Page 256

▲back to top

nghĩa là chấp nhận những nguyên tắc mà tôi cho là có những

hậu quả tai hại.

Ngài d’ Agelio lên tiếng:

• Hãy để cho thành phố biết là công cuộc của cha không

đi ngược lại với những công cuộc hiện đại. Điều ấy sẽ

có lợi cho cha: các quà tặng sẽ tăng lên; Tòa Hành

chánh và chính tôi đây sẽ rộng rãi ủng hộ cha.

• Thưa ngài Hầu tước, hệ thống hành động kiên vững của

tôi là đứng ngoài mọi sự có liên quan tới chính trị.

Không bao giờ ủng hộ, mà cũng không bao giờ chống

đối.

• Vậy cha muốn gì?

• Thực hiện một chút ít lợi ích mà tôi có thể cho các trẻ bị

bỏ rơi, trong khi tận dụng tất cả mọi phương tiện để

giúp chúng trở nên các Kitô hữu tốt trước mặt tôn giáo,

và các công dân lương thiện trước mặt xã hội dân sự.

• Cha lầm rồi. Nếu cha cứ kiên định trong nguyên tắc

này, cha sẽ bị tất cả mọi người bỏ rơi.”

Don Bosco lại tin chắc hoàn toàn ngược lại thế: ngài sẽ bị bỏ

rơi bởi mọi người nếu ngài dây mình vào chính trị, cách riêng

nếu ngài tỏ ra đồng chia sẻ những thái độ của các người phe tự

do. Thế rồi ngài tiếp tục lên tiếng một cách ương ngạnh:

• Xin ngài hãy mời tôi tới tham dự vào một chuyện gì đó

nơi mà một linh mục có thể thực thi đức bác ái, và ngài

26.7 Page 257

▲back to top

sẽ thấy tôi sẵn sàng và mau mắn hy sinh đến cả mạng

sống và của cải. Nhưng tôi muốn bây giờ và mãi mãi

đứng ngoài chính trị”.

Những băng nhóm chống giáo sĩ tràn ra khắp nơi

Đoàn diễu hành tới Quảng Trường Vittorio thật là ấn tượng:

50,000 người diễu hành trên các con đường trước đức vua cưỡi

ngựa. Đức Tổng Giám Mục từ chối cử hành Thánh Lễ và hát

“Te Deum” [Bài ca Tạ Ơn Thiên Chúa] tại Nhà Thờ Chính Tòa

kính Đức Mẹ Vĩ Đại. Ngài chỉ cho phép Chầu Phép Lành.

Các thầy chủng sinh đã trái lệnh Đức Tổng Giám Mục, tham

gia đoàn diễu hành với cờ Ba Mầu Ý. Ngay lập tức, để đáp trả,

chủng viện đã bị đóng cửa.

Những quyết định này giống như giọt nước tràn ly tạo nên làn

sóng chống giáo sĩ.

Chiều ngày 2 tháng Ba, những băng nhóm du côn tấn công hai

nhà dòng Tên gần nhà thờ Các Tử Đạo và nhà thờ Cát-minh,

đập bể kính và phá vỡ các cửa ra vào.

Ngày hôm sau, cùng những thủ đoạn trên đến bao vây và đe

dọa nhà các sơ “Các Bà kính Thánh Tâm Chúa”. Hầu như liên

tục 7 ngày, họ bao vây nhà dòng, trong khi các lính canh thì

vắng mặt.

Trong những ngày liền sau đó, các cha dòng tên và các nữ tu

Thánh Tâm Chúa đều rời thành phố.

Các băng nhóm chống giáo sĩ tiếp tục la hét, đập phá. Dưới các

cửa sổ của Học viện Giáo sĩ, chúng la hét: “Don Guala phải

chết!”. Chúng nỗ lực tấn công dinh Hầu tước Barolo bởi vì có

tin đồn là bà chưa chấp các cha Dòng Tên.

26.8 Page 258

▲back to top

Ngày 4 tháng 3, trước sự hiện diện của Hội đồng Hoàng gia,

Carlo Alberto ký Pháp chế. Quyền hành tuyệt đối của nhà vua

đã bị triệt tiêu, chế độ nghị viện bắt đầu.

Liên tiếp trong nhiều ngày, những tin tức quan trọng được

truyền tới: Thủ đô Vienna đã nổi dậy và hoàng đế đã sa

thải Metternich, Bộ trưởng Quốc gia Áo (ngày 13 tháng 3).

Đức Piô IX đã chấp nhận Hiến pháp. Các cuộc cách mạng ở

Berlin và ở Budapest nổ ra ngày 15 tháng Ba. Trong số những

tin tức vang dội hơn cả: Thành phố Venezia đã nổi lên chống

lại quân Áo (ngày 17 tháng 3), Milan đã bắt đầu cuộc khởi

nghĩa chống lại các toán quân Áo do Radetski chỉ huy (ngày 18

tháng 3).

Ngày 19 tháng 3, bá tước Arese, người mang những tin tức và

các đề nghị, đã đến Milan. Tại “Ban Trung ương” của phe cách

mạng hiện có một cao trào cộng hòa rất mạnh đối nghịch với

Carlo Alberto, nhưng cao trào của Gabio Casati, người bạn của

xứ Piemonte, đã chiếm được lợi thế. Ông yêu cầu sự chi viện

về mặt quân sự của Carlo Alberto.

Hội đồng bộ trưởng với nhà vua cùng cứu xét tình hình. Làm gì

đây? Người ta quyết định trước hết gửi các toán quân ra vùng

biên giới để phòng chống những vụ xâm nhập khả dĩ xẩy ra của

quân Áo. Một biệt đội quân cấm vệ lên đường đến Ticino.

Tại Milan, trong khi đó, người ta vẫn tiếp tục đánh nhau. Ngày

20, tướng Radetski, tổng chỉ huy các đội quân hoàng gia, đề

nghị một cuộc ngưng chiến: đề nghị bị bác. Ngày 22, Cổng

Tosa bị chinh phục bởi những người của Luciano Manara.

Quân Áo bỏ Milan.

Quân Áo cũng bị đuổi khỏi Venise. Daniel Manin, được phóng

thích khỏi các khám đường, đã được tung hô làm Tổng thống

của nước cộng hòa Thánh Marcô.

26.9 Page 259

▲back to top

Quần chúng, trên các đường phố Torino, reo hò vang dội:

“Chiến tranh! Chiến tranh!”.

Ngày 25 tháng 3, chiều tối, các đại biểu của Milan chiến thắng

đã tới nơi. Họ yêu cầu một sự can thiệp tức khắc của quân đội

trước khi quân Áo trở lại tấn công thành phố. Họ ra hai điều

kiện: chấp nhận “ba màu cờ Ý” thay cho màu cờ xanh của

Savoia, và sự triển khai việc kéo quân đội Piemonte vào Milan

sau khi chiến thắng.

Chiến tranh chống lại nước Áo

Hội đồng bộ trưởng quyết định phát động chiến tranh. Carlo

Alberto bày tỏ sự nhất trí. Chiến tranh được tuyên bố với Áo.

Nhà vua xuất hiện trên bao lơn của hoàng cung ở quảng trường

Castello và, tay phất lá cờ ba màu, ông chào quần chúng đang

hò la: “Chiến tranh chống lại nước Áo!”

Trong đêm, Carlo Alberto cùng con trai lên đường ra tiền tuyến

dẫn đầu 60.000 người. Một quần chúng đông đặc chen chúc

trên đường Pô và quảng trường Vittorio để chào mừng ông.

Thật giống với một lễ hội tưng bừng.

Nhưng chiến tranh lại là chuyện khác. Trong những ngày tiếp

sau đó, tất cả các liên đội đều rời khỏi Torino. Bao nhiêu ngựa

đều bị trưng dụng cả cho pháo binh và những đoàn tàu cho việc

chuyên chở các khí tài.

Thành phố, không còn cảnh “ngựa xe như nước, áo quần như

nêm”, chìm trong một cảnh tĩnh mịch dị thường với một luồng

sợ hãi xuyên suốt.

Những trận đánh thật và những trận đánh giả ở Valdocco

Cả đến lũ con nít cũng hít thở bầu khí chiến tranh. Trên những

đồng cỏ vây quanh khu Valdocco, những tên “anh chị” của các

vùng Vanchiglires, Borgo Dora, Porta Susa đang lao vào những

26.10 Page 260

▲back to top

trận đánh đích thực. Đây không phải là những trò đùa. Bọn trẻ

võ trang bằng gậy, bằng dao bằng đá, đã giáng cho nhau những

đòn chí mạng. Don Bosco thường phải ra khỏi nhà để đi kêu

cảnh sát ngõ hầu cùng họ lao vào giữa những tên hăng máu

hơn cả.

Một hôm, không xa ngài, ngài thấy một đứa trẻ mười lăm tuổi

thọc sâu mũi dao của nó vào bụng đối thủ. Người ta hối hả đưa

nạn nhân đến bệnh viện và thằng bé đã chết trong lúc miệng

còn ấp úng: “Mày sẽ bị tao báo oán”.

Don Bosco xót xa nhớ lại: “Những vụ khiêu khích ấy chẳng

bao giờ chịu ngưng. Đôi khi, có những nhóm họp nhau lại để

ném đá vào “nhà của ông cha xứ”. Đá rớt như mưa trên mái

ngói, vào lúc các khung cửa sổ khiến Giuse Buzzetti và những

đứa khác sợ run lên.

Để lôi cuốn bọn trẻ vào nguyện xá, Don Bosco đã lợi dụng bầu

khí chiến tranh để bịa ra một số trò chơi mới. Một trong số các

bạn thân của ngài, tên Giuse Brosio, đã có hồi làm cảnh sát. Để

đến Valdocco, Ông đã khoác lên mình bộ quân phục oai phong,

gây niềm hưng phấn và nể trọng suốt mấy tháng dài. Don

Bosco khuyến cáo ông nên dùng ngay bọn trẻ để thành lập một

liên đới thu nhỏ, đồng thời dạy cho chúng những thao tác và

những chuyển động trong lúc giao chiến.

Brosio chấp nhận. Ông xin được chính quyền hai trăm khẩu

súng dài, kiểu cổ lỗ sỉ, với nòng súng được thay bằng một cây

gậy. Ông thổi kèn clairon và bắt đầu các bài học bước đều

bước, quay phải, quay trái, tấn công bằng lưỡi lê, rút lui, xuất

kích. “Liên đội” trình diễn những màn được tán thưởng nồng

nhiệt và đảm trách việc giữ trật tự ngay trong nhà thờ.

Một chiều Chúa nhật, đang khi quần chúng bị cuốn hút bởi

tiếng kèn clairon, đang say mê theo dõi các thao tác thì tai họa

xảy đến nhân một vụ phản công. Quân bại trận, tan hàng rã

27 Pages 261-270

▲back to top

27.1 Page 261

▲back to top

ngũ, bị truy lùng bởi những kẻ chiến thắng hung hãn, đã vào

trốn trong vườn của mẹ Margarita, chà đạp nát rau diếp nào

hành, ngô, nào cà tô mát.

Bà “mẹ” chứng kiến cảnh tan hoang mà lòng quặng đau từng

khúc ruột.

Varda, varda Giôannin la ca I’an fait, bà thì thầm với đứa con

trai đang đứng gần mình, à I’an gues tame tut (“Coi kìa, Gioan,

hãy coi chúng gây ra cho mẹ như thế đó, chúng đã phá tan

hoang hết của mẹ rồi”).

“Hãy để tôi quay về nhà mình”

Có lẽ chuyện xảy ra ngay chiều hôm sau đã khiến mẹ

Margarita mất hết kiên nhẫn. Bọn trẻ đã đi ngủ, còn bà thì như

thường lệ, thấy mình đứng trước một đống quần áo phải mạng

vá, chúng đã bỏ dưới chân giường cho bà nào áo sơ mi rách,

nào quần tây xút chỉ, nào những chiếc vớ lủng lỗ. Và bà phải

vá lại dưới ánh sáng mờ nhạt của ngọn đèn dầu bởi lẽ sáng mai

bọn chúng chỉ có bấy nhiêu đó để mặc. Don Bosco ngồi bên

mẹ, đặt những miếng vá lên các cùi chỏ áo veston và gò lại

những chiếc giày móp méo.

- Gioan à, bà bỗng phều phào, mẹ mệt quá đi thôi. Con hãy để

mẹ quay về Becchi cho rồi. Mẹ phải làm việc đầu tắt mặt tối,

mẹ là một bà lão hom hem mà bọn nhóc ấy lại phá hư hết của

mẹ. Mẹ chịu hết nổi rồi.

Don Bosco không còn lòng dạ nào mà kể một chuyện giễu để

giúp mẹ khuây khỏa. Ngài không nói dù chỉ một lời, không

một lời lẽ nào có thể an ủi nổi người đàn bà đáng thương ấy.

Ngài chỉ phác một cử động, ngài đưa tay chỉ cây Thánh giá treo

trên tường. Và bà mẹ quê đã hiểu. Bà lại nghiêng nghiêng mái

đầu bạc phơ trên những chiếc vớ lủng lỗ, trên những cái áo sơ

mi rách tả tơi và lại tiếp tục khâu vá.

27.2 Page 262

▲back to top

Bà sẽ không bao giờ còn nói đến chuyện quay về nhà mình

nữa. Bà sẽ qua những năm tháng tàn tạ của đời mình giữa bọn

trẻ ấy tay phá phách và mất dạy nhưng lại rất cần có một người

mẹ. Bà sẽ chỉ cam phận ngước mắt thường hơn về cây Thánh

giá, ngỏ hầu lấy lại can đảm, bà già đáng thương đã quá mỏi

mệt ấy.

Cuộc chiến tranh tại ý tại xứ Lombardia

Ngày 26 tháng ba, theo những nguồn tin đang đổ về, thì dường

như các giấc mơ của phái ủng hộ Giáo hoàng đang biến thành

hiện thực một cách chớp nhoáng. Để tán trị quân đội của Carlo

Alberto trong “cuộc giải phóng nước Ý”, từ các quốc gia thuộc

Nước Đức Giáo hoàng, đã xuất phát 17.000 quân sĩ cùng với

tướng Durando; từ xứ Toscano, 7.000 quân tình nguyện cùng

với Montanelli; hai xứ Parme và Modane, bằng những cuộc

trưng cầu dân ý, tuyên bố muốn sáp nhập và xứ Piemonte.

Ngày 6 tháng Tư, bị cuốn hút bởi hưng phấn tập thể, Ferdinand

xứ Napoli tuyên chiến với nước Áo và giao một đoàn quân

viễn chinh gồm 16.000 người cho đại tướng Gugliemo Pepe.

Cuộc chiến tranh diễn ra tại xứ Lombardia là một “cuộc chiến

tranh Ý”.

Tin mừng tới tấp bay về Torino. Quân đội giành được những

thắng lợi đầu tiên ở Mozanbano và Goita (ngày 8-9 tháng Tư),

Garibaldi đã khởi hành từ châu Mỹ với “quân đoàn Ý” của

ông (ngày 15 tháng Tư).

Nhưng một gáo nước lạnh sắp dội xuống trên những niềm hưng

phấn và những cơn giận của dân Ý.

27.3 Page 263

▲back to top

Chương 25

HY VỌNG SỤP ĐỔ

Ngày 27-4-1848, bá tước Rignon, do Carlo Alberto cử đi đã tới

La Mã. Ông xin Đức Piô IX một sự ủng hộ cả về vật chất lẫn

tinh thần cho cuộc chiến tranh. Đức Giáo hoàng trả lời rằng sự

ủng hộ về vật chất ngài đã cung cấp cho ông ta rồi khi gửi

Durando và 17.000 quân sĩ đến trên sông Pô. Còn sự ủng hộ về

tinh thần, ngài cần phải nghĩ kỹ: “Giả như tôi vẫn còn có thể ký

tên Mastai, tôi sẽ cầm lấy bút và chỉ sau vài phút là việc ấy sẽ

xong xuôi, bởi lẽ tôi cũng là người Ý. Thế nhưng, hiện nay tôi

phải ký là Piô IX, mà vị thủ lãnh của Hội thánh phải là thừa tác

viên của hòa bình chứ không phải của chiến tranh”.

Ngài suy nghĩ suốt hai ngày. Hai ngày đã được đặt dưới kính

hiển vi của các sử gia, mà kết quả chẳng được bao nhiêu. Hình

như trong bốn mươi tám tiếng đồng hồ ấy, những mối quan hệ

với Áo và với Đức đã dựa vào các khối Công giáo đang nổi

loạn chống lại Tòa thánh: có hiểm họa ly giáo.

Chấm dứt sự hiểu lầm

Ngày 29 tháng Tư, trong một diễn văn đọc trước các Hồng y,

Đức Piô IX tuyên bố là những sự cải tổ của ngài đã được khơi

dậy không phải bởi những động cơ “tự do chủ nghĩa” mà là bởi

những tình cảm nhân bản và Kitô giáo. Giải pháp một cuộc

“chiến tranh chống lại dân Đức” khiến ngài hết sức bối rối.

Ngài xin với Chúa, không phải chiến tranh mà là sự hòa hợp và

nền hòa bình. Ngài cũng tuyên bố là mình không thể sẽ trở

thành “tổng thống của một nước cộng hòa được lập nên bởi các

dân tộc gốc Ý”.

Bằng những lời trên, Đức Piô IX đã đặt dấu chấm dứt sự hiểu

lầm chính trị, được đẩy đi quá xa bởi những lời công bố to

miệng của phe tự do đã muốn sử dụng Ngài làm bung xung, và

27.4 Page 264

▲back to top

cũng bởi những nỗi do dự riêng của cá nhân ngài. Dù những lời

trên chỉ nhằm khước từ quyền lãnh đạo một “nước cộng hòa”

chứ không phải một “liên minh các nước theo chế độ quân

chủ”, nhưng những lời ấy cũng đã đánh một đòn chí tử vào

giấc mơ của phái chủ trương một quốc gia theo giấc mơ của

những người thuộc phe tân tự do.

Ngay sau đó, Đức Piô IX liền gửi một thư cho Đức Vua. Ngài

đề nghị cho các miền của Ý được liên kết với nhau một cách an

hòa thành một quốc gia duy nhất. Đây là một hoạt động phù

hợp với thiện chí hiếu hòa của ngài, nhưng mắc thiếu sót do sự

quá chân chất ngây thơ của ngài. Nó chẳng đi đến đâu.

Ngọn lửa bùng sáng như một ánh chớp, nhưng cũng ngay lập

tức tắt ngụm. Những hỗn loạn nghiêm trọng đã diễn ra trên sân

khấu chiến tranh tại các thủ đô khác nhau của Ý. Liopoldo của

xứ Toscane và Ferdinand của Napoli đã triệu hồi các đoàn quân

của mình về nước. Quốc vương xứ Napoli còn đi xa hơn: bằng

một cuộc chính biến đã gây nên những đối đầu nghiêm trọng

giữa những người biểu tình và cơ quan công lực, ông đã giải

tán nghị viện (ngày 15 tháng 5).

Ngày 30 tháng 5 là ngày rạng rỡ cuối cùng đối với Torino. Dân

chúng Torino đón nhận tin vui về chiến thắng ở Goito và tin

đầu hàng của quân Áo ở Peschiera, đánh dấu cuộc chiến thắng

quân Áo của Vua Carlo Alberto. Phố xá được trang hoàng lộng

lẫy, các khung cửa sổ sáng choang, người ta reo hò: “Vạn tuế

Carlo Alberto, vua nước Ý!”

Nhưng ngay sau đó lại diễn ra những ngày cay đắng. Radetski,

tướng Nước Áo, lại chiếm được Vicenze, chiếm đóng Padona,

Treviso và Mestre.

Chiến tranh bắt đầu đè nặng lên cuộc sống ở Torino. Các

thương vụ giậm chân tại chỗ, không có tiền bạc lưu thông,

nhiều hiệu buôn đóng cửa, những kẻ thất nghiệp rất đông.

27.5 Page 265

▲back to top

Những người thợ giày và thợ may đều đình công vì thu nhập

quá thấp.

Gà-men và “khẩu phần” tại nguyện xá

Trong bầu không khí nghèo khổ rộng khắp ấy, tại Nguyện xá ở

Valdocco, người ta cũng phải thắt lưng buộc bụng. Khi các lao

động nhỏ sống với Don Bosco trở về vào giữa trưa, chúng đến

trình diện tại nhà bếp với các gà men cá nhân để nhận lấy

“khẩu phần” của mình. Cái nồi đang sôi trên bếp lửa chứa đựng

gạo và khoai tây, bột nhồi và đậu haricol, hoặc một hỗn hợp bổ

dưỡng được khuyến cáo nên dùng trong thời chiến: hạt dẻ phơi

khô nấu chung với bột ngô.

Don Bosco phân phối món súp được ngài cho thêm gia vị là

những câu nói đùa: “Hãy làm vinh dự cho ông đầu bếp”,

“Muốn lớn thì hãy ăn cho nhiều”, “Cha muốn cho con một cục

thịt quá, tiếc thay cha lại không có. Nếu có ngày nào đó chúng

ta kiếm được một con bò vô chủ, chúng ta sẻ tổ chức một lễ lớn

với một buổi đại tiệc”.

Món ăn tráng miệng thường là một trái táo tây. Không phải

một trái táo cho từng người một, mà là một trái táo cho “một”

người. Don Bosco tung trái táo lên và ai nhanh tay bắt được thì

sẽ được ăn, trước sự nhịn thèm của mọi người khác.

Quầy rượu, cho tất cả những ai muốn uống, đó là vòi giếng

bơm “chảy ra nước vừa rất nhiều, vừa rất mát và rất trong

lành”.

Trên bàn, trong giờ ăn, một con gà mái của mẹ Margarita vừa

nhảy vừa kêu cục tác, để mổ phần vụn bánh của nó.

Bánh mì, đó là hạnh phúc của người nghèo. Chiều tối, Don

Bosco cho mỗi đứa năm xu để nó tự mua lấy bánh. Lý do: khẩu

vị là một chuyện, sức khỏe lại là một chuyện khác. Ai có một

bao tử tốt và không kén ăn, kẻ ấy sẽ mua loại bánh qui của lính,

27.6 Page 266

▲back to top

người ta sẽ bán cho nó một khẩu phần dồi dào. Những đứa

khác khoái loại bánh mì bình thường hơn làm bằng bột cứng

hoặc bột mềm.

Sau bữa ăn trưa và bữa ăn tối vốn là “bản sao” của bữa ăn trưa,

ai nấy đều tự động rửa lấy gà men cá nhân và đút muỗng của

mình vào túi.

Ai háu đói có thể đi, trước giờ ăn, ra khu vườn của mẹ

Margarita để hái lấy một ít rau diếp, với dầu ăn và giấm mua

được bằng tiền dành dụm của mình, sẽ tự làm lấy một món rau

trộn.

Thời buổi rất khó khăn, mỗi đứa trẻ đều phải tính gần như từng

xu để khỏi thiếu hụt thứ gì đó. Nghệ thuật gỡ gạc rất là phổ

biến. Một đứa đã tìm cách bán được cái nệm rơm của mình với

giá bốn mươi xu (trừ khi Don Bosco ngăn chặn nó kịp thời).

Cũng nhằm cứu những đồng xu hiếm hoi khỏi chạy qua túi của

ông thợ hớt tóc, chính mẹ Margarita là người xung phong làm

“dịch vụ hớt tóc miễn phí” cho bọn trẻ. “Việc hớt tóc bằng kéo

khiến mái tóc của tôi gợn lên đầy nhưng bậc thang nhấp nhô,

bác sĩ Fedorico Cyna nhớ lại. Tôi cất tiếng than phiền thì người

đàn bà thánh thiện ấy đáp lại: “Nhưng bậc thang ấy sẽ dẫn con

lên Thiên đàng đấy con ạ”.

Nỗi buồn lớn của Don Bosco là không thể cho bọn trẻ của ngài

được ăn no (cho dù ngài đã tìm ra những lời lẽ khôi hài, mua

vui để an ủi chúng. Nhưng đối với Don Bosco, còn một nỗi khổ

khác lớn hơn thế trong những tháng sắp tới!

Lòng trung thành với Đức Thánh Cha và cái giá phải trả

Sau bài diễn văn của Đức Thánh Cha Piô IX, thì như cha Pietro

Stella nhận xét “chắc chắn không thiếu những thời điểm căng

thẳng kinh nghiệm giữa các linh mục đang ở tuyến đầu trong

công cuộc phục vụ giới trẻ: một bên là cha Cocchi và cha

27.7 Page 267

▲back to top

Ponte, và bên kia là Don Bosco. Nhưng nơi tất cả các vị đó đều

có một cảm thức chung về thời điểm tế nhị mà Hội Thánh

Torino đang phải trải qua. Cách riêng trong thời điểm đó các

linh mục yêu nước cảm thấy rằng để thành công về mặt tôn

giáo, thì nhất thiết cần phải đi theo “dân tộc” trong những khát

vọng thống nhất của họ”.

Don Bosco ngược lại cho rằng điều cần thiết trên hết là phải

trung thành với Đức Thánh Cha. (Ngài nói với các học sinh của

ngài đang hô lên “Hoan hô Đức Piô IX” rằng các con hãy hoan

hô cách mạnh mẽ “Hoan Hô Đức Thánh Cha!”). Và ngài càng

ngày càng cảm thấy mối e ngại đối với các hoạt động của

những người phái tự do.

Ngày nay, sau hơn một thế kỷ cách xa với thời đó, chúng ta

biết từ các sử gia rằng sự thống nhất Nước Ý đã là một cuộc

chinh phục vĩ đại, nhưng nó đã được thực hiện không phải

trong một cách thức tốt nhất. Cuộc Phục Hưng chế độ vua chúa

làm một hiện tượng của giới trưởng giả và của các tầng lớp bậc

trung. Dân chúng chỉ tham dự tại một số thành phố thôi. Phần

đa các tầng lớp nông dân tạo thành 70% dân số thời đó, thì đều

xa lạ, nếu không nói thẳng là chống đối chuyện đó.

Don Bosco là một nông dân, và ngài cảm thấy tự bản năng đã

có nỗi khó chịu đối với những phong trào được dẫn dắt bởi các

luật sư và các chính trị gia mưu mô, trong đó “dân chúng đích

thực” chỉ được kêu gọi lại để góp máu mình vào các mặt trận.

Chiến tranh đối với ngài chính là hình phạt của Thiên Chúa và

là sự phá sản cho dân nghèo không hơn không kém.

Có lẽ khi nhìn vấn đề như vậy, Don Bosco chứng tỏ cho thấy

ngài có những giới hạn. Nhưng nó cũng chứng tỏ là ngài biết

nhìn xa trông rộng. Cách riêng trong việc định hướng cho công

cuộc mới phát sinh của ngài, ngài đã chọn con đường (trung

thành với Đức Thánh Cha, không có bất cứ những mối liên kết

27.8 Page 268

▲back to top

nào với các đảng phái): nó cho phép Nguyện Xá khiêm nhượng

của ngài được biến chuyển thành một Tu Hội có tính cách toàn

cầu. Việc kiến tạo lịch sử dựa trên những cái “nếu” quả giống

như một cuộc chơi xổ số, nhất là chúng ta xác tín rằng nếu Don

Bosco đã xuống đường với các học sinh của ngài trong khi vẫy

những lá cờ ba màu của Nước Ý, thì ngày hôm nay có lẽ chúng

ta sẽ nói về ngài như là một vị phó xứ tốt lành của một giáo xứ

vùng ngoại ô Torino mà thôi.

Việc dấn thân trong sự trung thành với Đức Thánh Cha đã

luôn luôn mang đến cho Don Bosco nhiều sự khốn khổ. Hai vị

linh mục làm việc trong Nguyện Xá thánh Lu-y, bất chấp lệnh

cấm của ngài, đã mang các thanh thiếu niên vẫy cờ và đeo huy

hiệu tới các cuộc biểu tình chính trị, và đã biến các bài giảng

của họ thành diễn đàn chính trị nhiệt nồng. Don Bosco đã buộc

phải cãi nhau với họ.

Tại Valdocco sự việc còn tệ hơn. Một vị trợ giúp Don Bosco đã

làm một bài giảng trong đó “sự tự do, việc giải phóng, nền độc

lập” vang lên trong suốt bài diễn văn. “Cha ở trong phòng áo –

Don Bosco đã viết lại - thật sự sốt ruột lo sao kết thúc được sự

rối trật tự này. Nhưng vị giảng thuyết, vừa khi kết thúc giờ

chầu Thánh Thể, đã mời các linh mục và các thanh thiếu niên

qui tụ lại quanh ông ta dương cổ gào lên các bài quốc ca, và

làm cho cả đám trẻ hung hăng vẫy cờ, rồi lên đường diễu hành

quanh ngọn đồi các cha Capuxinô. Tất cả chúng hứa là sẽ

không đến Nguyện Xá trừ phi chúng đã nhận được các huy

hiệu của tổ quốc”

Trong suốt mấy Chúa Nhật, Nguyện Xá Valdocco hầu như

trống vắng, như cha Lemoyne viết lại. Từ 500 em, con số rút

xuống còn có 100 em.

“Không có một linh mục nào muốn trở lại nữa. Ngược lại, các

trẻ con thì đến xin lỗi, và hứa sẽ vâng phục và tuân hành kỷ

27.9 Page 269

▲back to top

luật. Nhưng còn cha thì chỉ còn một mình – Don Bosco đã viết

lên như thế với sự cay đắng. Với hầu như là 500 em, mà chỉ

còn có một vị trợ giúp duy nhất là nhà thần học Borel. Cha

không còn biết nữa, với nhịp độ công việc tối mặt, làm sao cha

còn có thể chịu đựng được”. Cha Lemoyne đã ghi nhận là các

bạn trẻ lớn nhất đã không trở lại nữa, và kể giờ phút đó tuổi

trung bình của các trẻ thấp hơn xưa nhiều.

Những tin tức bi thảm

Hai quý sau của năm 1948 đã chứng kiến hàng chuỗi những tin

tức bi thảm. Tháng 6, những cuộc nổi dạy ở Praha và ở Paris đã

bị nghiền nát bởi những loạt đại bác. Từ ngày 23 đến 26 tháng

7, trên các vùng cao ở Custoza đã xẩy ra cú sốc dứt điểm giữa

quân Áo và quân Piemonte. Vụ thảm bại của Carlo Alberto

nghiêm trọng tới mức người ta đã không sao tổ chức nổi cuộc

phòng thủ Milan.

Nguồn tin về đến Torino hôm 29 tháng 7, gây nên những cảnh

hỗn loạn nghiêm trọng. Nhà cửa của giới quý tộc và của các

linh mục được đặc biệt bị coi là những cái bia của sự bắn phá.

Ngày 6 tháng 8, Gioberti chạy đến tổng thành dinh của nhà

vua, can gián ông đừng ký hiệp định đình chiến, nhưng Carlo

Alberto, tin chắc là quân đội không còn khả năng chiến đấu

nữa, đã ra lệnh cho đại tướng Salasco ký thay vào ngày 9 tháng

8. Đó là nhìn nhận sự bại trận, là dấu chấm hết cho mọi hy

vọng.

Tại Torino, các nhà chính trị tức lồng lộn trước sự thiếu khả

năng của các nhà lãnh đạo và trước những âm mưu của các linh

mục. Họ lạnh lùng tiến hành những cuộc điều tra tại nghị viện

nhằm trừng trị những kẻ có tội. Thủ đô sôi sục. “Nhất thiết phải

áp dụng những biện pháp mạnh, Francesio Cognasso viết, thay

đổi chính phủ, cấm buôn bán ngoài phố, cấm yết thị những

27.10 Page 270

▲back to top

cuộc biểu tình chính trị, cấm tụ họp trên Quảng Trường để bàn

luận”.

Súng nổ tại nhà Pinardi

Về thời điểm này, Don Bosco đã viết: “Người ta cho là đáng

đời, bất cứ lời lăng mạ nào nhắm vào các linh mục và tôn giáo.

Bản thân tôi cũng đã bị tấn công nhiều lần, trong nhà cũng như

ngoài đường phố. Một hôm, đang khi tôi dạy giáo lý, một viên

đạn súng hỏa mai (loại súng cổ lỗ sĩ) đã từ cửa sổ bay vào,

xuyên thủng ngay nách chiếc áo chùng thâm của tôi và làm bể

một mảng lớn trên vách tường”. Lúc ấy ngài đang ở trong nhà

nguyện Pinardi và bọn trẻ đã hoảng hồn về phát súng bất ngờ

ấy. Don Bosco khá điêu đứng vì viên đạn đã bắn hụt ngài chỉ

trong vài ba ly đã phải trấn an chúng bằng đôi câu khôi hài:

“Đây là một trò đùa có phần hơi quá lố. Tội nghiệp cho cái áo

dòng của cha, cha chỉ có mỗi cái này là bảnh hơn cả. Nhưng

Đức Mẹ vẫn còn thương chúng ta”.

Một đứa đã nạy đầu đạn ghim trong vách ra, đó là một viên đạn

bằng sắt coi rất thô kệch.

“Một lần khác, đang khi tôi đứng giữa một đám trẻ hết sức

đông đảo, một kẻ lạ mặt đã tấn công tôi ngay giữa thanh thiên

bạch nhật. Và chỉ nhờ phép lạ mà, vắt giò lên cổ, tôi đã chạy

được tới phòng riêng của mình và đóng sập cửa lại để trốn

trong đó. Chính cha Borel cũng đã may mắn thoát chết vì một

phát súng lục”.

Rất nhiều nhật báo đua nhau gieo rắc sự thù nhắm vào các linh

mục. Những tựa đề cũng không buông tha Don Bosco: “Cách

mạng bị lật tẩy ở Valdocco và những kẻ thù của tổ quốc”

Làm việc nhằm đào tạo một lớp linh mục khác

28 Pages 271-280

▲back to top

28.1 Page 271

▲back to top

Phong trào chống giáo sĩ điên cuồng này không chỉ làm đau

lòng Don Bosco, nó còn khiến cho ngài suy nghĩ. Ngài viết:

“Một tinh thần ghen ghét chống lại các Dòng Tu lớn và các

dòng tu mới, nói chung chống lại hàng giáo sĩ và toàn thể

quyền bính của Hội thánh. Tiếng kêu giận dữ và khinh chê đối

với tôn giáo làm cho giới trẻ xa lìa luân lý, lòng đạo đức, và do

đó không mặn mà với ơn gọi tham gia hàng giáo sĩ”.

Chính tại đây Don bosco nhận ra mối nguy hiểm to lớn nhất:

Đó là sự giảm sút các ơn gọi linh mục. Thay vì cứ để thời gian

trôi qua trong sự rên rỉ, than phiền nào là thời gian đen tối quá,

Don Bosco đặt lại vấn đề cách minh bạch: “Tôi có thể làm

được gì để giúp cho các ơn gọi?”.

Ngài thấy hầu như dân chúng chống lại các linh mục không

phải là vì các linh mục không tham gia vào cuộc chiến tranh

giành lại nền độc lập cho Nước Ý, mà là bởi vì phần đa giới

giáo sĩ “không thuộc về dân chúng”. Các ơn gọi đến từ các gia

đình quí tộc và quá lắm là giới trung lưu mà thôi. Những vai

chính của thời đại mới đang khai sinh (ở bên kia của thời kỳ

phục hưng chế độ vua chúa) chính là giới thợ thuyền.

Nếu đây là nguyên nhân, thì giải pháp cho vấn đề phải là hoàn

toàn khác với việc tham gia vào cuộc chiến tranh tại Novara

vốn đã đưa đến thất bại (như cha Cocchi đã thử làm).

Don Bosco viết: “Trong những thời buổi này, Thiên Chúa đã

cho biết rõ ràng là sẽ có một tầng lớp chiến sĩ mới cho Hội

Thánh mà Ngài muốn tuyển chọn: họ sẽ không đến từ các gia

đình khá giả. Những người ăn uống với cuốc xẻng và đe búa sẽ

phải là những người được tuyển chọn để nắm lấy những địa vị

trong các hàng ngũ đang hướng bản thân họ đến cuộc đời giáo

sĩ”. Đấy chính là hàng giáo sĩ vô sản.

Với các phương tiện khiêm nhường mà ngài hiện có, Don

Bosco đã lập tức bắt tay vào công việc theo đường nét này.

28.2 Page 272

▲back to top

Trong số hằng trăm thanh thiếu niên đến với Nguyện Xá, ngài

đã chọn lựa 13 em, và mời chúng tham gia một khóa tĩnh tâm

hay linh thao. Các trẻ em ấy được Don Bosco nuôi trong nhà

mình suốt ngày. Chỉ có vào ban chiều “vì không có đủ giường

chiếu cho tất cả các em này, nên một phần trong số các em trở

lại gia đình để nghỉ ngơi”.

Vào những ngày đó, Don Bosco dấn thân “học hỏi, tìm hiểu,

chọn lựa một vài em” mà ngài thấy có hy vọng ơn gọi. “Sự

bình lặng của những ngày ấy – như cha Lemoyne ghi nhận –

quả tương phản với sự quấy động mãnh liệt đang ngự trị ở

thành phố Torino”.

Trong số 13 em này, vào năm tới, ngài sẽ chọn 4 em tốt hơn cả,

và cứ thế ngài tiếp tục cuộc thử nghiệm.

“Như thế - Don Bosco viết – Nguyện Xá khiêm cung của

chúng ta ngày được củng cố, trong khi xuất hiện những biến cố

nghiêm trọng đang làm thay đổi bộ mặt chính trị của Nước Ý

và có lẽ của cả thế giới”.

Những tin buồn đến từ La Mã

Ngày 18 tháng Tám, tại Torino, các trung đoàn bại trận đầu

tiên trở về. Bầu khí hẳn nhiên không tưng bừng gì, nhưng dân

chúng đón tiếp những chiến sĩ mệt nhọc và đầy bụi đó với thiện

cảm.

Ngày 15 tháng 9, nhà vua trở lại Torino. Tiếp đón lạnh lùng và

chán nản. Có những tiếng đồn kỳ quặc chuyển khắp thành phố:

các toán quân Pháp sắp tới nơi, với sự giúp đỡ của họ chúng ta

sẽ tiến hành cuộc chiến tranh. Nhà vua sắp thoái vị, cách mạng

sắp bùng nổ.

Tháng 11, Vua Carlo Alberto bổ nhiệm tướng Perrone, người

đã bị án treo cổ vào năm 1821 xưa, làm Thủ tướng. “Một người

bị án tử hình khác” vào năm 1834, ông Giuseppe Garibaldi,

28.3 Page 273

▲back to top

đang tiến hành những hoạt động riêng tư chống lại quân Áo tại

Vùng Lago Maggiore [Hồ lớn]. Những náo loạn tiếp tục tại

nghị viện (nơi cánh tả muốn tái thực hiện cuộc chiến) và tại

thành phố. “Các binh lính Genova của lữ đoàn Savoia vào ban

tối rời bỏ các doanh trại và đến hô vang tại Quảng Trường

Castello: Hoan hô Đức Vua! Hoan hô Nước Cộng Hòa! Hoan

hô hòa bình! Hoan hô chiến tranh! Chúng tôi bị nhốt trong

những trại lính tồi tệ! Chúng tôi bị cho ăn đói”.

Vào trung tuần tháng 11, những hung tin đã đến từ La Mã.

Pellegrino Rossi, vị thủ tướng ôn hòa của Đức Piô IX đã bị

quần chúng ám sát, “Quần chúng” buộc Đức Giáo hoàng phải

triệu tập một Hạ viện Lập hiến và tham gia vào cuộc đấu tranh

chống lại quân Áo.

Một quần chúng quá khích đi diễn hành khắp phố xá của

Torino, miệng la: “Đả đảo Piô IX! Đả đảo bọn bộ trưởng thoái

hóa! Hoan hô người đã hạ sát Pellegrino Rossi! Chiến tranh!

Chiến tranh!” Sợ hãi bắt đầu lan rộng. Nỗi sợ cách mạng sẽ

bùng phát và nỗi sợ rằng lại tái diễn lại tại Ý “cảnh khủng

khiếp” do “đảng Giacôbin” gây nên xưa ở Pháp.

Tháng 11 vừa tàn thì từ La Mã bay đến nguồn tin là Đức Piô

IX đã bỏ trốn. Ngài đã giả bộ nhượng bộ quần chúng nhưng

rồi, cải trang thành một linh mục bình thường, ngài đã đến tị

nạn tại Gaeta, trong vương quốc Napoli.

Năm 1848, được mở màn trong niềm hưng phấn của bao hy

vọng, đã kết thúc tại Ý trong những màn sương mù của sự

hoang mang. Tại các quốc gia khác, cuộc cách mạng chấm đứt

trong khói lửa và sắt thép của sự đàn áp. Sau Paris và Praha,

Thủ đô Vienna cũng bị pháo kích tháng 10, bởi những cỗ súng

đại bác dưới quyền một vị đại tướng. Nghị viện ở Berlin đã bị

bãi vào tháng 12.

Hai tín hiệu đầy hy vọng ở Valdocco

28.4 Page 274

▲back to top

Trong vùng thấp chủng của phố Valdocco, nơi tuyết chất đống

khi tiết sông hàn vừa chớm về. Don Bosco khiêm tốn đón nhận

hai tín hiệu của hy vọng.

Lần đầu tiên, một đứa thuộc bọn trẻ ngài đã có diễm phúc mặc

áo dòng. Tên anh là Ascanio Saviô; là người đồng hương với

Don Bosco. Anh ta đã lui tới nguyện xá từ hồi nguyện xá được

dời về gần Trú khu. Giờ đây, lẽ ra anh ta phải vào chủng viện,

nhưng chủng viện ở Torino đã bị đóng cửa, và chủng viện

Chieri cũng sắp chịu chung số phận ấy. Hội đồng Tổng Giám

mục trực thuộc Tòa thánh đã đặc cách cho anh ta hoàn tất lễ

nghi mặc áo dòng ở nhà Cottolenzo và sau đó lưu lại nguyện xá

tiếp tay với Don Bosco.

Anh ta sẽ không lưu lại đó vĩnh viễn. Bốn năm sau anh ta sẽ

vào chủng viện và sau thành linh mục triều. Nhưng anh ta sẽ

nói về Don Bosco: “Tôi yêu kính ngài như thể ngài là cha đẻ

của tôi vậy”. Còn Don Bosco sẽ viết về anh ta như sau: “Tôi đã

lập tức giao ngay cho anh ta một phần của công tác hộ trực, của

các lớp giáo lý và của cuộc điều hành các lớp khác nhau. Nhờ

đó tôi đã bắt đầu được nhẹ gánh phần nào”. Con chiên đầu tiên

đã trở thành mục tử.

Biến cố thứ hai mang tính chất hoàn toàn khác.

Ở nguyện xá hôm ấy cử hành một lễ trọng, hàng mấy trăm

thanh thiếu niên đã được chuẩn bị để rước Mình Thánh Chúa.

Don Bosco cử hành thánh lễ tin chắc là trong nhà tạm có để

chiếc chén thánh thường lệ đầy ắp những bánh lễ đã truyền

phép rồi. Khốn nỗi chén thánh ấy lại trống trơn, Giuse

Buzzetti, phụ trách phòng áo (có việc gì mà thằng bé ấy lại

không xung phong gánh vác đâu!) đã quên không dọn sẵn một

chén đầy bánh lễ khác. Và nó chỉ nhận ra được sự sơ xuất ấy

sau khi truyền phép, tức quá trễ.

28.5 Page 275

▲back to top

Don Bosco, khi bọn trẻ kéo lên để chịu Mình Thánh, đã nhận

thấy là sắp phải mời tất cả bọn chúng về chỗ. Vì không bằng

lòng bắt đầu phân phát vài bánh lễ còn sót lại dưới đáy chén

thánh.

Và này, trước sự ngạc nhiên của chính ngài cũng như của tên

Buzzetti đang cầm dĩa bánh, các bánh thánh vẫn không hề giảm

bớt. Mọi người đều được rước lễ.

Chính Giuse Buzzetti, bàng hoàng, là người tường thuật lại vụ

việc cho bạn bè của mình. Và mãi đến năm 1864 nó vẫn còn kể

cho các tu sĩ Salêdiêng tiên khởi nghe nữa. Don Bosco lúc ấy

cũng có mặt và vẻ mặt nghiêm trọng, đã xác minh chuyện ấy:

“Đúng, hôm ấy có rất nhiều bánh lễ trong chén thánh,

tuy nhiên cha đã có thể cho rước lễ tất cả những ai bước lên

Bàn Thánh, mà họ rất là đông đảo. Cha rất cảm động nhưng

bình tĩnh. Cha đã nghĩ: “Phép lạ của việc truyền phép còn lớn

hơn cả phép lạ của sự nhân gấp bánh thành nhiều. Nhưng, xin

ngợi khen Chúa về mọi sự”.

Đang khi nước Ý bị lung lay bởi những biến cố vang dội thì

một xã tỉnh lỵ khuất lánh thuộc vùng ven đô Torino. Thiên

Chúa đã âm thầm nhân gấp sự hiện diện của Ngài giữa các trẻ

em của một vị linh mục nghèo hèn, một tín hiệu bí nhiệm mà

cũng hết sức sáng ngời.

28.6 Page 276

▲back to top

Chương 26

DON BOSCO

CHÍNH TRỊ VÀ VẤN ĐỀ XÃ HỘI

Chính trị của tôi là kinh lạy Cha

Trong năm 1848, Don Bosco gặp cuộc đụng độ bi thảm đầu

tiên với chính trị, và ngài đã chọn con đường mà sau này ngài

để lại cho các Salêdiêng để làm di sản.

Ngài đã tóm tắt nó lại sau này cho Đức Cha Bonomelli, vị

Giám mục của vùng Cremone, hay: “Con nhận ra rằng mình

muốn làm một chút sự thiện gì đó, nên con đã gạt ra một bên

mọi thứ chính trị. Con đã giữ mình khỏi dây dưa vào chính trị,

và nhờ thế con đã có thể thực hiện được một điều gì đó, mà

không gặp phải sự cản trở, thậm chí con còn tìm thấy được sự

trợ giúp từ phía mà con không chờ đợi gì cả”.

Sau khi đã suy nghĩ lâu dài về thái độ của Don Bosco không

duy ở trong những sự việc của năm 1848, mà còn trong nhiều

thời điểm nặng nề khác nữa của nền chính trị và của nền chính

trị vĩ đại (việc thống nhất nước Ý). Xem ra chúng ta có thể liệt

kê ra ở đây cách vắn gọn như sau:

1. Don Bosco xác tín rằng nền chính trị của các đảng phái

chỉ có tính cách tương đối và ngài coi nó như là một sự

tập hợp rất dễ thay đổi của cuộc sống (chẳng hạn ông

Perrone trở thành thủ tướng của một ông vua đã muốn

treo ông bằng dây tròng cổ; Cavour tuyệt đối trung

thành với vua Carlo- Alberto đã bị cho nghỉ bởi chính

ông vua này bởi vì lúc đó “ông không còn trung thành

nữa…”. Vì thế, Don Bosco quả quyết mạnh mẽ rằng:

“Không có phe phái nào nắm được tôi bao giờ cả”. Do

đó, Don Bosco dựa vào những nền tảng vững chắc hơn

28.7 Page 277

▲back to top

là cánh tả và cánh hữu: Đó là các linh hồn phải được

cứu rỗi, các trẻ nghèo cần được nuôi nấng và giáo dục.

Đó là điều ngài gọi là “nền chính trị của kinh Lạy Cha”.

2. Một nhà nghiên cứu nhận xét rằng Don Bosco, trong

khi quả quyết rằng ngài không làm chính trị, thì trên

thực tế ngài luôn đứng về phía những nhà bảo thủ và

phe thân Áo. Nhận xét này chúng tôi nhận thấy đúng

một phần, nếu người ta không gán cái ý nghĩa tệ hại

hơn cho thành ngữ “phe thân Áo”, mà chỉ hiểu rằng câu

đó muốn quả quyết Don Bosco thường nhìn thiện cảm

đối với Áo Quốc. Tại chủng viện, ngài đã được đào tạo

trong quan điểm bảo thủ (một điều chúng tôi đã nhận

xét phía trước) và ngài coi Áo Quốc như là kẻ che chở

cho Đức Giáo Hoàng. Và chuyện này không thông qua

các thủ bản chính trị, mà xuyên qua các thông điệp và

các diễn văn của các Đức Thánh Cha.

Cho nên việc Don Bosco quan niệm như vậy là một chuyện

thông thường. Hẳn là ngài không coi đó là một tư thế chính trị

nhưng là một vấn đề thuộc về đức tin hay ít nhất đó là một đòi

hỏi của lòng trung thành cùng Đức Thánh Cha. Giống hệt như

vào năm 1848, nhiều người Công giáo nhìn vào Nước Mỹ với

thiện cảm: không phải bởi vì họ chia sẻ quan điểm chính trị của

Nước Mỹ lúc bây giờ ủng hộ chủ nghĩa phân biệt chủng tộc

chống lại những người da mầu, nhưng là bởi vì họ coi Hiệp

Chủng Quốc như là sự bảo trợ duy nhất cho nền văn minh Kitô

giáo chống lại Liên bang Xô-viết của Stalin.

Hơn nữa, Don Bosco biết nhiều người Torino thuộc phe tự do

và dân chủ, không phải có tính chất truyền kỳ như họ đã trở

thành như thế hiện nay trong các sách lịch sử, nhưng như chính

họ thực sự đã là trong đời sống chính trị thường nhật, vừa ma

mãnh, vừa lắm mưu đồ, chơi trò chơi hai mặt (ví như nhân vật

Brofferio chẳng hạn).

28.8 Page 278

▲back to top

1. Đôi khi, bất chấp ý muốn của ngài là chỉ đi theo “nền

chính trị của kinh Lạy Cha”, nhưng thực tế lại ép buộc

ngài phải đứng về lập trường này hay lập trường khác.

Trong những trường hợp này, Don Bosco đứng vào

hàng những người ủng hộ Đức Thánh Cha. Có nghĩa là

ngài chấp nhận lấy cho mình ý kiến của Đức Thánh

Cha.

2. Trong miêu tả lịch sử biên niên Don Bonetti (7-7-

1862), chúng ta đọc thấy điều ngài đã nói khi đó: “Hôm

nay tôi thấy mình ở trong một nhà tại đó tôi được bao

quanh bởi nhóm những người dân chủ. Sau khi đã bàn

sơ qua về những chuyện vô tội vạ khác nhau, thì cuộc

nói chuyền xoáy vào vấn đề các chuyện chính trị xẩy ra

trong ngày. Những người tự do tốt lành này đã muốn

Don Bosco nghĩ gì về chuyện dân Piemonte diễu hành

tại Roma (chúng ta đang ở trong những năm thứ tám

sau các biến cố xẩy ra tại Porta Pia). Tôi đã trả lời dứt

khoát rằng: tôi đứng về phía Đức Thánh Cha, tôi là

người Công giáo, tôi vâng phục Đức Thánh Cha cách

mù quáng. Nếu Đức Thánh Cha nói với những người

xứ Piemonte “Các con hãy đến Roma”, thì tôi cũng sẽ

nói “Nào anh em hãy lên đường”. Nếu Đức Thánh Cha

nói rằng cuộc diễu hành của các người Piemonte tại

Roma là một trò lừa bịp, một hành vi có ý đồ xấu, tôi

cũng sẽ nói y nguyên như vậy. Nếu chúng ta muốn

mình là những người Công giáo, chúng ta phải suy

nghĩ, tin tưởng như Đức Thánh Cha đã suy nghĩ và tin

tưởng”.

Trước khi tranh luận về chuyện trên, và ngay cả khi muốn

ngầm gợi tới quan niệm của ngài, Don Bosco vẫn luôn là người

đứng về phía Đức Thánh Cha. Trong năm 1847-1848, Don

Bosco có thiện cảm trong một thời gian ngắn với phái Công

28.9 Page 279

▲back to top

giáo tự do của những năm 1800: không phải vì ngài có xác tín

rằng làm như thế sẽ tốt đẹp hơn, mà chỉ bởi vì hướng chính trị

đó xem ra là thái độ của Đức Thánh Cha. Sau bài huấn đức

ngày 29 tháng Tư 1848, Don Bosco lại trở thành người bảo thủ

trở lại, không phải vì đó là do thay đổi khung suy nghĩ của

ngài, nhưng mà là vì chính Đức Thánh Cha đã suy nghĩ như

vậy”.

Nếu Đức Cha thay đổi lập trường, thì ngài cũng thay đổi ngay

lập tức. “Nếu Đức Thánh Cha nói với những người dân

Piemonte: “Các con hãy đến Roma”, thì khi ấy cả tôi nữa, tôi

cũng đồng ý”.

Don Bosco và vấn đề xã hội

Trong năm 1848, Karl Marx đã xuất bản Tuyên ngôn Cộng

Sản. Đó là bước khởi sự một cuộc cách mạng ít rùm beng so

với những cuộc nổi dậy của cùng năm đó, nhưng nó đi xa hơn

và sâu hơn. Lập trường cộng sản tận căn và bạo động trên “vấn

đề xã hội” sau cả tá năm vẫn còn làm chấn động các quốc gia

Bắc Âu. Đó là cuộc tố cáo kiên quyết và rõ ràng những giai cấp

bóc lột và là một lời kêu gọi một cuộc cách mạng bằng bạo lực

để “lật đổ hệ thống này”, một hệ thống được xây dựng trên sự

bất công.

Thái độ của Don Bosco trước “vấn đề xã hội” như thế nào?

Pietro Stella viết: “Hình như Don Bosco không nêu ra vấn đề

làm chuyển biến các giai cấp… Xem ra có vẻ như Don Bosco

không nắm bắt chiều kích mênh mông của hiện tượng nghèo

khổ như là một hiện tượng được gắn kết với những sự đảo lộn

xã hội” (Sách được trích, Cuốn II, các trang 95-96).

Nếu với những lời trên muốn khẳng định rằng Don Bosco đã

không có một cái nhìn “khoa học” về hoàn cảnh kinh tế - xã

hội và đã không nói về hoàn cảnh đó bằng những từ kỹ thuật

(như vốn, sức lao động, v.v.), thì chúng ta đồng ý. Ngược lại,

28.10 Page 280

▲back to top

chúng ta sẽ không đồng ý nếu người ta muốn nói lên rằng Don

Bosco đã không hiểu thời đại của mình và để cho mình được

hướng dẫn duy bởi “các tình cảm tốt lành” mà thôi.

Don Lemoyne là người đã nhận những lời tâm sự của Don

Bosco trong nhiều năm, quả quyết rằng: “Ngài là một trong

những người đã nắm bắt chuyện đó ngay từ lúc ban đầu, Ngài

đã nói hằng ngàn lần rằng phong trào cách mạng không phải là

một cơn gió lốc sẽ trôi qua, bởi lẽ các lời hứa được đem hứa

hẹn cho quần chúng không phải là hoàn toàn bất lương đâu, trái

lại chúng đáp ứng lại các khát vọng phổ quát và sinh động của

giới vô sản. Những ai đã ước ao tiếp nhận sự bình đẳng dành

cho tất cả mọi người, không phân biệt các giai cấp, và tiếp

nhận một sự công bình to lớn hơn và sự cải tiến số phận họ tốt

đẹp hơn. Đàng khác ngài nhìn nhận rằng những của cải giàu có

trở thành độc quyền của những người tư bản không có lòng dạ

thương người, và những ông chủ áp đặt lên người thợ cô đơn

và không được bảo vệ, những khế ước bất công, liên quan đến

lương bổng và sự nặng nhọc của công việc” (M. B., Cuốn IV,

tr. 80).

Don Bosco đang ở trước biên giới của hai thời đại của thế giới

và cũng của Hội Thánh nữa.

Trong dòng các thế kỷ đi liền trước cuộc cách mạng kỹ nghệ,

các người thợ đã qui tụ lại thành “các hợp tác xã”: tức các tổ

chức xã hội cứng ngắc, mang tính chất của thời Trung cổ,

nhưng chúng còn thực thi được một sự bảo vệ cho các thợ

thuyền. Những người nghèo khi ấy rất đông đảo. Tuy nhiên

không bao giờ con số của họ lại so sánh được với khối đại

chúng khổng lồ và bất hạnh của giới vô sản, bị phó mặc cho

chính mình, do các nhà máy của thế kỷ thứ nhất của cuộc cách

mạng kỹ nghệ tạo nên. Khuôn mẫu can thiệp của Hội Thánh

ủng hộ cho những người nghèo khi ấy chính là “sự cứu tế có tổ

chức” của thánh Vinh-sơn Phaolô (1581-1660).

29 Pages 281-290

▲back to top

29.1 Page 281

▲back to top

Trong thời đại mới của kỹ nghệ này, các hợp tác xã chết dần

mòn giữa những sắt vụn (cũng do bởi cuộc chiến thắng của

những nguyên tắc của chủ nghĩa tự do), và những khối đông

đảo các người vô sản chỉ còn giữ lại được cái tự do duy nhất là

để cho mình bị bóc lột bởi các ông chủ vô cùng quyền thế. Chủ

nghĩa tự do đã tung sức ngăn cản việc hình thành các tổ chức

mới nương theo các hợp tác xã thời xưa để bảo vệ các quyền

của giới thợ thuyền.

Trong sự bất lực không thể tìm ra được các kế hoạch và các

29.2 Page 282

▲back to top

Chương trình được hình thành tốt đẹp để hành động – như

chúng ta đã nói ở trên các trang phía trước, cũng như trong sự

không an tâm luôn luôn có vào thời ban đầu của một thời kỳ

lịch sử, nhiều nhân vật của Hội Thánh đã sử dụng tất cả những

nghị lực của họ trong các hành động trực tiếp ủng hộ cho đám

dân cùng khổ, phủi sạch bụi bám trên các phương pháp cứu trợ

và bác ái xưa của thánh Vinh-sơn (tức các “Hội” đã được thiết

lập tại Paris để giúp cho các thợ thuyền, mang danh gọi đích

xác là “các Hội’ của thánh Vinh-Sơn Phaolô).

Dĩ nhiên người ta sớm hiểu rõ là việc làm từ thiện không đủ.

Dù dưới hình thức mới và mang tính chất tiến bộ cao xét về

mặt xã hội được thể hiện nơi các trường dạy nghề, các xưởng

huấn luyện, nó vẫn còn chưa đủ. Cần phải đấu tranh cho sự

công bình xã hội, cho những cơ chế và luật pháp khả dĩ đảm

bảo được các quyền của các công nhân. Con đường vẫn còn

dài, vì sự không thấu hiểu nơi hàng giáo phẩm, và các sự chống

đối mãnh liệt của các Quốc gia tự do.

Don Bosco vào thời điểm của những năm đầu tiên của cuộc

cách mạng kỹ nghệ Ý, đã dấn thân trong tình trạng mới của các

sự việc, do được thúc đầy bởi sự cấp bách của điều ngài đã

thấy, và với sự tự hiến trọn vẹn của ngài để phục vụ các trẻ

nghèo. Chiến thuật của việc cần làm ngay lập tức, việc “can

thiệp ngay lập tức” (vì lý do những người nghèo không thể

phung phí thời gian để chờ đợi những cuộc cải cách và những

kế hoạch có tổ chức) đã trở thành dấu ấn của Don Bosco và của

các Salêdiêng đầu tiên, tạo thành một

29.3 Page 283

▲back to top

Chương trình “khẩn cấp” mà các người con của Don Bosco đã

thực hiện cho chúng.

Nhưng xem ra sự chọn lựa này không chỉ thuần túy là một bộc

phát tự nhiên. Với thời gian, hoàn cảnh đã trở thành ngày càng

rõ ràng và Don Bosco ngày càng thêm ý thức hơn về thời đại

ngài được kêu gọi để sống và để thực thi sứ mệnh của ngài: đó

là cái vĩ đại cũng như cái giới hạn của ngài.

“Gạt sang một bên mọi thứ chính trị” có nghĩa là gì?

Chúng ta nhận định thêm một chút về lời tuyên bố của Don

Bosco với Đức Cha Bononelli (vào thời điểm của nhiều năm

sau 1848): “Con ý thức được rằng nếu con muốn làm được một

chút gì ích lợi, thì con phải gạt mọi thứ chính trị sang một bên”.

Hạn từ “chính trị” vào thời đó có nghĩa là gì? Phải chăng là

việc “liên minh các đảng phái”? Chúng ta nghĩ là không.

Hạn từ “chính trị” vào thời đó cũng bao gồm một thái độ đối

với “vấn đề xã hội”: đó là ủng hộ hay chống đối thị trường giá

cả tự do, việc can thiệp của Nhà Nước trong các vấn đề việc

làm, đình công, các tổ chức thợ thuyền xã hội chủ nghĩa, các

hợp tác xã theo kiểu của ông Owen đặc biệt chăm lo cho giới

thợ…, các nghiệp đoàn, chế độ luật pháp có tính cách xã hội

mà Đức Cha Ketteler của Nước Đức yêu cầu, v.v….

“Đặt sang một bên mọi thứ chính trị”, cũng là đừng để cho

mình bị lôi kéo vào trong nội bộ của những cuộc tranh cãi xã

hội (mà ngay vào thời điểm của Don Bosco cũng đã tạo thành

một phần đáng kể của

29.4 Page 284

▲back to top

Chương trình hành động của các đảng phái chính trị). Khi

người ta hỏi Don Bosco rằng ngài nghĩ gì về ông Mazzini, thì

dĩ nhiên ngài không thể chối rằng ngài không biết gì về người

thuộc đảng cộng hòa không dễ chịu này, giữ vai thủ lãnh của

“các Tổ hợp thợ thuyền Ý” và là thành viên của Đệ Nhất Quốc

tế Cộng Sản do Marx sáng lập vào năm 1864. “Chính trị” chính

là cái của ông Solaro della Margarita và của ông thủ tướng

Cavour, nhưng cũng là cái của các nhà cách mạng xã hội chủ

nghĩa, của nhà xã hội chủ nghĩa theo đường lối Mazzini, tức là

ông Pisacane người đã cập bến miền Nam nước Ý (1857) để

“thức tỉnh những đám dân bị áp bức hãy vùng đứng dậy”. Cách

hành xử cụ thể của Don Bosco chính là “đừng để mình dây dưa

vào các cuộc tranh cãi này”. Thái độ đó ngài cũng áp đặt lên

các người Salêdiêng của ngài.

Nhưng chúng tôi cũng thấy hình như Don Bosco không phải là

không “đặt ra cho mình vấn đề về các giai cấp xã hội đang

chuyển mình”. Ngài không nêu nó ra ngay lập tức, cũng không

nêu nó lên “dưới hình thức khoa học”, nhưng những lời ngài

nói với Đức Cha Bonomelli và được nhắc lại cả ngàn lần cho

Các Salêdiêng làm chứng rằng ngài đã hiểu và đã giải quyết

một vấn đề cụ thể. Có lẽ người ta sẽ còn thảo luận bao lâu

người ta muốn về cách thức mà ngài đã đảm nhận lấy, nhưng

chính ngài đã hiểu nó và đã giải quyết nó. Dẫn mình vào cuộc

tranh cãi chính trị có nghĩa là đứng về phía ‘một ai đó” và do

sự việc này, mình đã “chống lại một ai khác”. Tự liệt mình vào

số “các linh mục xã hội” có nghĩa là ngay lập tức cắt đứt mình

khỏi nại tới sự giúp đỡ của giới nhà giàu và của những người

có của. Còn Don Bosco thì ngài luôn cần đến các sự trợ giúp

này ngay lập tức, từ khắp mọi phía, bởi vì các trẻ em ngài

không muốn để cho chúng phải sống lang thang ngoài phố xá.

Với những sự trợ giúp này, ngài làm việc thiện, rất nhiều việc

thiện, cách thực sự, cho những người nghèo.

29.5 Page 285

▲back to top

Ngài nhận lấy phương hướng hành động đơn giản, cơ bản, để

cho các người giàu có và các người sống dễ chịu buộc phải suy

nghĩ mà giúp đỡ ngài: “Những người nghèo khổ đang có nguy

cơ bị lôi cuốn vào cuộc cách mạng, bởi vì sự nghèo khó quả là

không thể nào chịu nổi nữa. Tình trạng đó thật bất xứng đối với

dân Kitô hữu. Những người giàu có phải đem của cải của mình

phục vụ những người nghèo. Những người nghèo bị đẩy vào

hoàn cảnh khốn cùng đang đòi hỏi các người giàu có phải biết

chia sẻ ‘bằng cách đưa con dao lên cổ người giàu’. Họ

đang tạo ra ‘cuộc cách mạng’ làm đảo lộn tất cả và gây ra bạo

lực giống như ‘cảnh khủng khiếp do nhóm Giacobin’. Tất

cả chuyện này sẽ là hậu quả của sự vô cảm của những người

giàu không muốn đứng ra giúp đỡ những người nghèo khổ

thoát ra khỏi cảnh cùng khốn của họ”.

Nếu chúng ta muốn qui về một dụ ngôn tin mừng, thì ta phải

nhìn nhận Don Bosco chính là người Samaritanô nhân hậu,

người đã khám phá ra kẻ bị thương, nạn nhân của những kẻ ác,

rồi lôi anh ta ra khỏi hố, đưa anh ta tới quán trọ, nhờ chăm sóc

cho anh ta với tiền phí tổn ông ta sẽ gánh chịu. Người ấy không

thể nào là một nhà chính trị chỉ chạy đi để tổ chức một kế

hoạch lập luật để thủ tiêu nạn cướp bóc mà thôi.

Với năm tháng qua đi, Don Bosco hiểu rằng hành động từ thiện

cũng có những giới hạn rõ ràng của nó. Ngài cũng biết rằng

ngài không phải là con người duy nhất trong Hội Thánh và ngài

đã tuyên bố nhiều lần cho các người Salêdiêng rằng: “Chắc

chắn là trong thế giới, cần phải có những người chú tâm tới

những chuyện chính trị, để cố vấn, phát hiện ra những mối

nguy hiểm và làm những chuyện khác nữa; nhưng nhiệm vụ

này không phải cho chúng ta là những người nghèo!” (M.

B. Cuốn 16, tr. 291). “Trong Hội Thánh, không thiếu những

người biết giải quyết một cách thích đáng những vấn đề khó

khăn và cam go này; trong một đạo quân tất có những người

29.6 Page 286

▲back to top

phải đứng ra chiến đấu và những người mang hành lý, và người

đáp ứng các nhiệm vụ cần thiết khác, để đồng hoạt động cho

cuộc chiến thắng” (M.B. Cuốn 3, tr. 487). Don Bosco chọn ưu

tiên công việc giải quyết cái khẩn trương trước mắt và không

để cho mình bị lôi kéo vào trong các cuộc tranh cãi chính trị để

có thể nhận được sự giúp đỡ từ mọi phía: đó là chuyện có thể

bị đem ra bàn cãi. Nhưng ngược lại, những kết quả của sự ưu

tiên này không thể nào chối bỏ được: Việc phục vụ cho những

bạn trẻ nghèo khổ chính là một phép lạ đích thực, được những

người có những ý nghĩ khác nhau đều công nhận, kể cả bởi

những ai có những ý tưởng khác đi nữa, kể cả những người

(xuất thân từ các viện từ thiện) đang phấn đấu cho những người

nghèo với các kế hoạch khác nhau.

Chỉ xin đan cử hai ví dụ. Ông Sandro Pertini, một cựu học

sinh của trường Varazze, một người vô thần theo Xã hội Chủ

nghĩa, sau này trở thành Tổng Thống của Nước Cộng Hòa Ý,

đã viết cho giáo sư của ông là cha Rorella: “Ngày hôm nay con

hiểu ra rằng tình thương yêu vô giới hạn mà con đã cảm

nghiệm được đối với những người bị áp bức, những người bất

hạnh, đã bắt đầu sinh ra nơi con khi con sống bên các cha.

Cuộc sống đáng kính phục của vị thánh của quí cha đã dẫn đưa

con vào trong thứ tình yêu thương này”. Sử gia Martina quả

quyết rằng các người Salêdiêng thuộc thế hệ thứ nhất khi họ đi

đến một số tỉnh nhỏ nào của vùng Romagno nơi các người

cộng sản và các người bài giáo sĩ sinh sống, tưởng chừng như

họ sẽ chắc chắn mất thế của mình. Nhưng ngược lại họ đã

chiến đầu bằng các trẻ con Nguyện Xá của họ, với ban kèn

đồng, và sau một ít thời gian họ đã trở thành bạn hữu của mọi

người. Người ta đã nói rằng: “Họ không phải là những linh

mục giống như các linh mục khác”.

Và nếu sự chọn lựa của ngài đã khác đi thì sao?

29.7 Page 287

▲back to top

Một chuyện chắc chắn sẽ là: nếu Don Bosco đã chọn dấn mình

vào cuộc tranh cãi xã hội, thì ngài sẽ chỉ mở được ít trường học

và xưởng dạy nghề hơn. Và có thể hôm nay sự chọn lựa của

ngài có thể bị đặt thành dấu hỏi. Ngài đã khẳng định điều đó

vào ngày 24 tháng Sáu năm 1883: “Chúng ta dấn mình vào

chính trị thì được ích lợi gì? Với tất cả sức lực của chúng ta,

chúng ta có thể đoạt được gì? Hẳn là chẳng được gì cả ngoài

việc khiến chúng ta không có thể theo đuổi nổi công cuộc bác

ái của chúng ta” (M. B., Cuốn 16, tr. 291).

Trong khi tóm lược theo một lược đồ sơ đẳng nhất, chính hoàn

cảnh sống, chúng ta có thể “trên lý thuyết” phác họa ra một vấn

đề nan giải được đặt ra cho Don Bosco như sau:

Hoặc đấu tranh chống lại những hiệu quả của những sự bất

công xã hội (như giúp đỡ các trẻ em nghèo trong khi xin và

nhận các trợ giúp của bất cứ ai) để xây dựng nhà trường và các

xưởng thợ).

Hoặc đấu tranh chống lại những nguyên nhân của các bất công

xã hội (sáng tạo ra các hình thức tố giác công cộng, qua các tổ

chức nghiệp đoàn các người thợ trẻ, từ chối sự cộng tác và sự

từ thiện của những người nằm ở trong một hệ thống chính trị -

kinh tế dựa trên sự bóc lột), với viễn cảnh là các nguồn từ thiện

của mình sẽ bị cạn kiệt, và phải từ bỏ các trẻ nghèo mặc cho số

phận của chúng.

Trong trường hợp thứ nhất, chúng ta sẽ có thể giựt giới trẻ ra

khỏi những nguy hiểm trực tiếp, nhưng sẽ liều để cho mình “bị

giật dây” bởi một hệ thống tại chỗ, tức là giáo huấn một lớp

những người thợ trẻ sống vâng phục và dễ bảo, khiến cho

chúng rốt cuộc sẽ không bao giờ phá rối những người quyền

thế.

29.8 Page 288

▲back to top

Trong trường hợp thứ hai, người ta tạo nên được một sự thay

đổi về “hệ thống xã hội”, nhưng liền gặp nguy cơ là không còn

có thể đáp ứng cho các khó khăn trực tiếp đang đè bẹp giới trẻ.

Không chỉ riêng với Don Bosco, mà còn đối với rất nhiều các

nhân vật trong Hội Thánh thời đại đó, sự chọn lựa thật là một

bi kịch; dù mình có chấp nhận giải pháp nào đi nữa, mình vẫn

không thể làm được tất cả mọi sự như mình mong muốn.

Trong mức khẩn trương của thời buổi, Don Bosco đã chọn con

đường thứ nhất. Khi ngài nhận ra những giới hạn của sự chọn

lựa này, ngài cảm thấy được nâng đỡ bởi toàn bộ hành động

của Hội Thánh (nay gọi là Công giáo Tiến hành). Ngài nói:

“Chúng ta hãy để cho các dòng tu khác cứng cáp hơn chúng ta

đề ra những lập trường và hành động chính trị. Còn chúng ta,

chúng ta đi thẳng tới những người nghèo”.

Để kết luận:

Xem ra chúng ta có thể khẳng định rằng nếu trong Hội Thánh,

những đặc sủng thì nhiều, tức là những ân huệ mà một số

người nhận lãnh được vì lợi ích của cộng đoàn, thì Don Bosco

xem ra đã nhận được đặc sủng là biết can thiệp vào những nhu

cầu khẩn thiết để cứu giúp giới trẻ nghèo. Đặc sủng tuy có

khác, nhưng không đối chọi lại với các đặc sủng được diễn tả

nơi Đức cha Ketteler (1811-1877), của Toniolo (1845-1918),

của Don Sturzo (1871-1959). Do vậy, vị linh mục thành Torino

có thể xếp ngang hàng với những vị trên. Bốn đặc sủng khác

nhau trong lãnh vực của Hội Thánh, đã được sống với

sự lương thiện và trong sáng và vì lý do đó, rất phong phú các

hoa trái chân chính cho dân Thiên Chúa.

Thánh Quan Don Bosco đi thăm thế giới

29.9 Page 289

▲back to top

Chương 27

1849, NĂM GAI GÓC MÀ PHONG PHÚ

Năm 1849 đã rất là gai góc, phong phú, Don Bosco viết, nó đã

bắt chúng tôi phải chịu nhiều cực nhọc khốn đốn và nhiều hy

sinh lớn lao.

Mọi sự bắt đầu xảy đến với ngài bằng một tin buồn của gia

đình. Ngày 18 tháng 1, ông anh Antôn của ngài thình lình qua

đời, hưởng dương mới bốn mươi mốt tuổi. Trong thời gian cuối

đời, ông thường hay đến nguyện xá để gặp mẹ Margarita và em

trai của mình. Họ trò chuyện với nhau về những vụ thu hoạch

thất bát và thuế khá nặng nề của chính phủ áp đặt lên nông dân

nhằm tài trợ cho cuộc chiến. Ông cũng nói cho họ hay về bảy

người con mà Thiên Chúa đã ban cho ông. Đứa con áp út, em

Nicolas đã về trời sau khi chào đời được mấy tiếng đồng hồ,

nhưng những đứa khác thì xem ra vẫn lớn lên bình thường.

Những năm tháng, cuộc sống, đã làm hai anh em xích lại gần

nhau. Thời gian mà họ từng cảm thấy lạnh nhạt đối với nhau

dường như đã lùi quá sâu vào quá khứ.

Ngày 1 tháng 2, Vua Carlo Alberto khai mạc cuộc họp Hạ viện

mới được bầu trong cuộc tuyển cử mới đây. Đa số áp đảo của

cánh tả lắng nghe nhà vua bằng một sự im lặng thù nghịch.

Trên các đường phố đám đông tiếp tục la hét: “Hoan hô chiến

tranh! Đả đảo các linh mục! Nền cộng hòa muôn năm!”. Trên

các nhật báo, những tranh biếm họa thô lỗ về Đức Piô IX “kẻ

phản bội nước Ý”. Trên tờ báo ngày 1l Fischietto (tiếng huýt

sáo nhỏ) Don Bosco bị châm biếm với một sự khôi hài độc địa.

Người ta gọi ngài là ông thánh, là “nhà người làm phép lạ của

khu Valdocco”.

29.10 Page 290

▲back to top

Các băng nhóm côn đồ lại tái diễn những màn tấn công bằng

những trận mưa đá quăng vào nhà Pinardi (mà Don Bosco đã

thuê bao toàn bộ).

Khi cần ra ngoài, Don Bosco cùng đi với anh Brosio; và người

“cảnh sát viên” tháp tùng cha đó kể lại: “Lúc chúng tôi đang đi

trên đại lộ gọi là Corso Regina Margherita, một bọn du đãng

nhóc con vẫn thường lăng mạ Don Bosco đều đều, đã rống lên

những câu chửi rủa thô bỉ hoặc hát vang những điệp khúc tục

tĩu. Một hôm, tôi đã tính tát tai chúng nhưng Don Bosco đã

dừng bước và đã xích được lại gần vài đứa trong bọn, đã mua

trái cây của một bà bán hàng có sạp cách đó không xa và đã

đem biếu không cho “những người bạn” của mình, theo cách

ngài gọi chúng như vậy.

Tờ báo “Bạn của Giới Trẻ”, một thất bại!

Don Bosco lo lắng về những sự dữ gieo rắc ngay cả nơi giới

trẻ bởi các tờ báo chống giáo sĩ. Những tờ báo này bán trên

các đường phố, và dán cả lên tường. Các báo Công giáo thì ít

ỏi, và thiếu tính cách bạo dạn chinh phục được dân chúng.

Dù có rất nhiều công việc và lo lắng, Don Bosco vào năm đó

kiêm thêm công việc sáng lập, phổ biến và điều hành một tờ

báo. Tên gọi là “Người Bạn của Giới trẻ”. Báo được xuất bản

ba lần trong một tuần. Ngài chuẩn bị bài vở cho tờ báo với sự

cộng tác của cha Carprano và cha Chiaves. Ngài in báo tại

xưởng in Speirani-Ferrero.

Đó là một thất bại nho nhỏ. Tam nguyệt đầu tiên có 137 số báo

in. Trong tam nguyệt thứ hai có 116 số báo. Báo xuất bản cả

thẩy 61 số.

Don Bosco đã trả cho nhà in 272 lire số tiền âm. Nhưng cha

không bao giờ tiếc xót. Cha đã cố gắng thực hiện điều thiện.

Đây là lần đầu tiên cha đã dụng độ phải “sự vô ý thức yên

30 Pages 291-300

▲back to top

30.1 Page 291

▲back to top

lành” của những người tốt. Sách báo Công giáo bên Ý đã lùi lại

phía đằng sau như một sợi dây xích nặng nề tới hơn 100 năm.

Lại chiến tranh

Trong khi đó, Torino lại hít thở không khí chiến tranh một lần

nữa.

Ngày 20 tháng Hai. Thủ tướng Giorberti từ chức. Thay thế ông

để đứng đầu chính phủ là bộ trưởng chiến tranh Chiodo. Phe

dân chủ cánh hữu làm chủ tình hình, thúc đẩy việc tái tiếp tục

chiến tranh. Ngày 2 tháng Ba, Hạ viện trình lời tâu lên Đức

Vua: “Các nghị sĩ của dân chúng khuyến cáo đức vua phế bỏ

cuộc đình chiến và tuyên bố chiến tranh. Chúng thần tin tưởng

vào vũ khí của Đức vua”.

Ngày 12 tháng 3, thỏa ước đình chiến đã bị bãi bỏ: chiến tránh

sẽ tái diễn sau tám ngày, 75.000 người ra biên giới. Nhà vua

lên đường đi Alexandria. Nhưng lần này, niềm hưng phấn vắng

bóng trong đám binh sĩ. Lữ Đoàn Savoia từ chối bước đi. Có

những kẻ đào ngũ, một số đã bị xử bắn.

Tại Lombardia, Tướng Áo Radetzki hô vang trước binh sĩ câu

khẩu hiệu mới: “Hãy tiến về Torino”.

Ngày 23 tháng 3, trận đánh Novarre nổ ra trên một trận tuyến

trải dài suốt bốn cây số. Miền La Biocca, trọng điểm của những

trận giáp la cà, đã nhiều phen bị mất rồi lại được tái chiếm.

Những thiên anh hùng ca đích thực. Đại tướng Passalacqua tử

thương trong một cuộc phản công bằng lưỡi lê. Đại tướng

Perrone, cựu thủ tướng, trúng thương nặng, đã được khiêng

bằng tay tới trước Đức Vua để bái kiến. Chiều tối, mọi sự đều

kết thúc. Pháo binh của Radetzky mạnh hơn nhiều, Đại tướng

Durando sẽ kể lại là mình đã nhiều lần phải nắm tay vua Carlo

Alberto mà lôi để kéo nhà vua ra khỏi cuộc hỗn chiến.

30.2 Page 292

▲back to top

Cả trận đánh lẫn chiến tranh đều thảm bại. Trong đêm tối, cảnh

hỗn loạn diễn ra rộng khắp, từ Novarre đến Olaggio, ở Moma

ngổn ngang những toa xe chất đầy các vật liệu bị bỏ lại. Binh

lính rã ngũ thất thểu lê bước trên mọi ngả đường, không có võ

trang, không người chỉ huy. Họ gào la: “Về nhà thôi! Mặc cho

Piô IX trả giá, mặc cho bọn nhà giàu trả giá, mặc cho những kẻ

ham thích chiến tranh cứ việc trả giá, chúng ta về nhà mình

đây”.

Lúc một giờ sáng, Carlo Alberto thoái vị. Với một áo choàng

lữ hành vắt ngang vai, ông rời Novarre trên một cỗ xe ngựa

bốn bánh và lên đường đi đày, băng ngang cảnh hỗn loạn rộng

khắp.

Chàng trai Vittorio Emmanuel, thẫn thờ như kẻ mất hồn, râu

ria lởm chởm, hai mắt thâm quầng vì mỏi mệt, gặp vị thống

tướng người Áo trong sân một nông trại. Chàng xin người ta

đừng áp đặt cho mình những điều kiện không sao chấp nhận

được, bằng không thì chính chàng cũng sẽ ra đi và bỏ mặc xứ

Piemont rơi vào tay quân cách mạng. Khi chàng bỏ đi, một ông

lính già người Áo (82 tuổi) đã nói nhỏ với tướng Hess “Tội

nghiệp thằng bé!”

Những tàn tích cuối cùng của tự do

Nhưng đáng tội nghiệp hơn cả, trong tình huống ấy, chính là

đất nước. Ở Torino, tình hình rất căng. Khi người ta được biết

là quân Áo đang đòi 200 triệu đồng bồi thường chiến tranh và

đang chiếm đóng Alexandria, sự phản kháng “dân chủ” trào

dâng như nước vỡ bờ. Người ta công khai nói đến nền cộng

hòa. Người ta kịch liệt đòi phải lâm chiến trở lại. Genova nổi

loạn.

Sau đám cháy lớn của vụ 1848, còn lại rất ít than hồng. Những

chiến binh từng sát cánh bên nhau trên các chốt phòng thủ mùa

xuân, hầu hết đều đã bị đánh bại. Các nhà ái quốc từng đòi hỏi

30.3 Page 293

▲back to top

nền độc lập đều đã bị pháo binh Áo bắt phải câm họng. Thợ

thuyền đã lại tiếp tục ngày gian khổ mười hai tiếng đồng hồ.

Các hiến pháp của chủ nghĩa tự do đã được rút ngắn lại ở khắp

nơi. Chỉ có ở Piemonte thì bộ Pháp chế [Hiến pháp] là còn

được duy trì.

Tuy vậy, các mảnh nhỏ ấy của tự do cho thấy là cực kỳ quan

trọng: chung quanh Piemonte sẽ qui tụ nước Ý. Cả đến những

hạt giống khác của tự do và bình đẳng, dường như đã bị phân

tán trong các vùng đất màu mỡ của sự đàn áp, cũng sẽ nảy

mầm theo tiến bộ chậm chạp của năm tháng dần trôi.

Sự thất bại của “các linh mục yêu nước”

Tại Novara cũng đồng lúc đánh dấu sự thất bại của “các linh

mục yêu nước” Piemonte với xác tín là mình “đi theo dân tộc”,

cha Cocchi đã dẫn một đoàn đông đảo các bạn trẻ của Nguyện

Xá Vanchiglires tham dự vào cuộc chiến chinh tại Novara. Khi

họ ở Vercelli, 200 bạn trẻ đã không được vị chỉ huy sư đoàn

nhìn nhận như là những binh lính. Chúng không biết tìm đâu ra

lương thực và chỗ qua đêm. Sau cuộc thảm bại của binh lính

Piemonte, họ trở về Torino, vào thành phố lúc ban đêm, nửa

sống nửa chết vì mệt nhọc. Đó là sự tàn bại dành cho công

cuộc của vị linh mục năng động xứ Druent.

Nguyện Xá Vanchiglires phải đóng cửa trong vài tháng. Cha

Cocchi sống ẩn dật. Ngài lại xuất hiện trở lại vào tháng Mười,

cùng với hai linh mục khác ngài đề xuất kế hoạch một nhà nội

trú cho các “bạn trẻ thợ”. Thế là ngài đã ngầm nhìn nhận

đường lối “phi chính trị” của Don Bosco là đường lối đúng

đắn.

33 lire dâng kính Đức Thánh Cha

Hằng chục ngàn di dân vào những tháng đó, đã đến để làm cho

dân số Torino thêm đông nghẹt. Cuộc sống trở nên khó khăn.

30.4 Page 294

▲back to top

Giá thuê nhà cao ngất, lương bổng lại khá thấp. Một di dân

Pháp, theo phe xã hội, tên là Coeurderoy, nói đến cảnh khốn

khổ hết sức nghiêm trọng tại các khu dân cư. Thiếu một nền kỹ

nghệ năng động. Tiền bạc đang lưu hành thì bị săn lùng bởi các

thứ thuế má hết sức nặng nề. Thợ thuyền tiếp tục rất dồi dào

trên các chợ búa, nhưng nếu những nhà cửa mới liên tục được

xây dựng đầy dẫy, thì người ta cũng đã thuê chúng ngay cả

trước khi chúng được hoàn tất.

Trong khi đó Đức Piô IX vẫn còn sống lưu đày tại Gaeta. Hầu

tước Gustavo Cavour và kinh sĩ Valinotti đưa ra một kế hoạch

quyên góp tại Torino với danh nghĩa “Quà quyên góp dâng cho

thánh Phêrô”. Ngay cả các trẻ em Nguyện Xá cũng tham dự.

Gom góp hết các đồng xu của các em lại, vào cuối tháng Ba,

các em đã trao cho Ủy Ban Quyên góp 33 lire, cùng với một lá

thứ chúc mừng Đức Thánh Cha.

Ngày 2 tháng Sáu vị Khâm sứ Tòa Thánh gửi tới Don Bosco

một lá thư: “Một niềm cảm động dịu dàng đã khởi sắc nơi tâm

hồn Đức Thánh Cha trước của dâng trìu mến và chân thành của

các trẻ em thợ nghèo cùng những lời mộ mến của các em đi

kèm theo. Vậy tôi xin cha cho các em hay Đức Thánh Cha rất

hài lòng trước món qùa dâng này. Nó vô cùng quí báu vì nó đã

được dâng cho ngài từ các trẻ em nghèo”.

Đức Thánh Cha trao đổi lại với các em một món quà là một

chùm 720 vòng triều thiên tràng hạt mân côi sẽ đến Torino vào

ngày 21 tháng Tư 1850.

“Hai quả tim nhỏ để tạ ơn”

Ngày 24 tháng 6, lễ Thánh Gioan Baotixita, đây là ngày lễ của

Don Bosco. Carlo Gastini và Felice Reviglio, bất chấp thời

buổi khó khăn, quyết định biếu một món quà nhỏ cho Don

Bosco. Suốt mấy tháng nay họ đã bí mật thỏa hiệp với nhau.

Họ đã nhịn ăn bánh để dành dụm những đồng xu hiếm hoi,

30.5 Page 295

▲back to top

những khoản tiền thưởng nho nhỏ các em đã nhận được.

Nhưng mua gì đây với những giá cắt cổ của các mặt hàng mà

người ta được thấy trong các tủ kính? Cuối cùng, họ quyết

định: hai quả tim nhỏ bằng bạc, loại mà thiên hạ vẫn quen mua

để dâng kính Đức Mẹ, nhằm tạ ơn sau khi đã nhận được một

ơn lành nhờ chuyển cầu của Mẹ. Một sự lựa chọn kỳ lạ nhưng

mới dễ thương và cảm động biết bao!

Bốn đứa trẻ và một khăn mùi xoa trắng

Gastini và Reviglio là hai đứa trẻ mà Don Bosco để ý quan sát.

Năm 1848, họ đã dự cuộc tĩnh tâm với mười một đứa khác.

Năm nay, họ lại tĩnh tâm lần nữa với sáu mươi chín bạn bè,

chia làm hai đội.

Ý niệm cố định của Don Bosco vẫn luôn luôn là “nghiên cứu,

biết chọn ra vài đối tượng” có nhiều hy vọng thành đạt ơn kêu

gọi làm linh mục.

Cuối cuộc tĩnh tâm, ngài gọi Giuse Buzzetti, Giacomo Bellires,

Carlo Gastini và Felici Reviglio, ngài bảo chúng:

- Cần có người tiếp tay với cha ở nguyện xá.

- Tiếp tay, bằng cách nào?

- Trước hết, tiếp tục học trở lại. Những khóa cấp tốc có cả môn

La văn. Sau đó, nếu Chúa muốn, các con sẽ có thể trở nên linh

mục.

Bộ bốn nhìn vào mắt nhau, chúng đều đồng ý.

Don Bosco chỉ ra một điều kiện duy nhất. Ngài rút ra một cái

khăn mùi xoa trắng và vo nó trong hai tay của mình.

“Cha xin các con hãy ở trong tay cha như chiếc khăn mùi xoa

này: vâng lời trong mọi sự”

30.6 Page 296

▲back to top

Trong bộ bốn ấy, chỉ có mỗi mình Bellires là đã theo học toàn

bộ các lớp sơ cấp. Don Bosco, tháng tám, giao phó cậu ta vào

tay nhà thần học Chiaves để cha ấy kèm cặp gắt gao cậu ta về

môn La văn. Tháng chín, ngài đem cậu ta về Becchi, tại nhà

của Giuse, và cậu ta bắt đầu vùi đầu vào các bài học La văn.

Họ quay về Torino vào tháng mười, vừa kịp để tham gia vào

đám tang trọng thể mà cả kinh thành tổ chức cho Carlo

Alberto, qua đời tại Porto.

Đại đội ở Borgo Vanchiglires

Cũng trong tháng mười ấy, được sự đồng ý của Don Cocchi và

với sự đồng tình ủng hộ của Đức Tổng Giám mục, Don Bosco

lại mở lại nguyện xá Thiên thần bản mệnh ở Borgo

Vanchiglires. Hai kho chứa đồ làm vườn, hai buồng ngủ, một

phòng lớn hơn được cải tiến thành nhà nguyện: 900 lires tiền

thuê mỗi năm. Chính Don Carpano, là người sẽ điều hành nó

và sẽ nhượng lại cho Don Ponte nguyện xá Thánh Lu-y.

Ở Borgo Vanchiglires vẫn tiếp tục những trận đánh tàn bạo

giữa các băng nhóm. Để tiếp tay với Don Carpano, Don Bosco

đã cử cảnh sát viên Brosio tới, và cả ở đây nữa, ông này cũng

đã thành lập một đại đội hiếu chiến, chơi rất hăng mà đánh

cũng thật đúng đối tượng, đúng lúc.

“Một ngày Chúa nhật nọ, Brosio thuật lại, xuất hiện bốn chục

tên côn đồ, võ trang bằng đá, gậy và dao tính xâm nhập vào

nguyện xá. Cha giám đốc sợ đến nỗi run lên như cầy sấy. Phần

tôi, chẳng rõ là bọn chúng thật sự kiên quyết tấn công, tôi liền

đóng cửa lại, triệu tập mấy em lớn nhất và phát cho các em

những cây súng gỗ. Tôi chia các thanh thiếu niên thành những

phân đội, với huấn lệnh là nếu các em bị tấn công, khi nào tôi

ra hiệu thì các em sẽ nhất loạt phản công ở mọi nơi và đồng bộ,

và hãy đập đánh không nương tay”.

30.7 Page 297

▲back to top

Sau khi thu gom những đứa nhỏ nhất đang khóc tỉ tê vì sợ, tôi

giấu chúng vào bên trong nhà thờ, còn mình thì đứng ngay cửa

ra vào, lúc ấy đang bị bọn tấn công ra sức xô cho sập bằng cách

dùng hết sức để đập phá dữ dội. Trong lúc ấy, có người đã đi

báo cho các quan nhân thuộc kỵ binh đã xộc tới với những

thanh gươm tuốt trần.

Lần đó mọi chuyện trôi êm thắm!

Một bao đầy lá khô

Ngày 8 tháng 12, đã đến tạm trú tại nhà Don Bosco linh mục

Giacomelli, bạn cố tri của ngài hồi ở chủng biện Chieri. Cha

này sẽ lưu lại Valdocco hai năm. Với sự giúp đỡ của cha ấy và

của chủng sinh Ascanio Saviô, có thể gia tăng sĩ số các trẻ em

thường trú, những em “nội trú”, lên tới con số ba chục em.

Chúng sẽ là 36 và năm 1852, 76 năm 1853, 115 vào năm 1854.

Trong năm 1860 chúng sẽ là 470 và 600 vào năm 1861. Mức

cao nhất sẽ đạt được là 800 em.

Nếp sống của bọn trẻ vẫn tiếp tục cực kỳ nghèo túng. Mùa

đông, ai nấy đều lạnh cóng bên trong nhà thờ cũng như ở mọi

nơi khác, ngoại trừ trong bếp và trong một căn phòng có một lò

sưởi đốt bằng củi. Nệm nhồi len hoặc lông bờm ngựa là một xa

xỉ phẩm đối với một số em. Đa phần ngủ trên những bao nhét

đầy lá khô hoặc rơm. Những đồng xu hiếm hoi của cộng thể,

Don Bosco đem giao cả cho Giuse Buzzetti, khiến đứa trẻ

mười bảy tuổi vào năm 1849 ấy lấy làm ngạc nhiên vì được tín

nhiệm tới mức đó.

Chúa nhật, bọn trẻ “nội trú” ấy tham gia trọn vẹn vào sinh hoạt

của 500 trẻ em chiếm đóng nguyện xá, vào các trò chơi, các

cuộc dạo chơi.

Ngày 20 tháng Mười Một, Vua Vittorio Emmanuel, với lời

tuyên bố tại thành phố Moncalieri, đã một lần nữa giải tán Hạ

30.8 Page 298

▲back to top

viện và kêu gọi 90,000 cử tri tham gia cuộc bầu cử mới. Với

những lời nghiêm khắc, ông đã quở trách “Phe Dân Chủ Cánh

tả” đã làm cho tổ quốc bị tàn phá, và mời gọi các cử tri đưa vào

Hạ viện những con người ôn hòa hơn.

Cuộc bầu cử diễn ra vào ngày 9 tháng Mười Hai, vào buổi đầu

của một mùa đông đầy đe dọa lạnh giá và hoang tàn. Các nghị

viên mới im lìm chấp thuận hòa ước. “Đây không phải là một

nền hòa bình – như lời ông Cognasso viết - đây là một cuộc

ngừng chiến trong 10 năm. Mười năm phải trôi qua trong lao

động âm thầm”.

Bốn xu cháo bột ngô

Trong quí chót của năm 1849, đang khi mà – theo lời các sử

gia – rất đông đảo người chung quanh Torino, lâm cảnh đói

khổ, thì lịch sử của Don Bosco đã ghi nhận một số biến cố thần

bí. Chúng ta có thể gọi là (nếu từ ngữ không có tính quá lố)

“những phép lạ mà một linh mục được làm cho những con

người tầm thường”.

Bersagliere Giuseppe Brosio thuật lại phép lạ thứ nhất trong

một thư viết cho Don Bonetti

“Một hôm, tôi đang ở nhà Don Bosco, một người đàn ông đến

ra mắt ngài để xin của bố thí. Ông ta kể lại là mình có năm con,

mà bọn chúng đã nhịn đói suốt một ngày rồi. Don Bosco lục lọi

khắp các túi, ngài chỉ kiếm được 4 xu (khoảng 1/5 của 1 lires)

và ngài trao cả cho ông ta cùng với phép lành của ngài”.

Khi chúng tôi chỉ còn lại một mình, Don Bosco bảo tôi rằng

ngài lấy làm tiếc đã không có nhiều tiền hơn: giả như ngài có

một trăm lires, ngài cũng đã tặng hết cho ông ta rồi.

Tôi thưa với ngài:

30.9 Page 299

▲back to top

- Làm sao mà cha biết được là ông ta có nói thật hay không?

Lỡ ra đó là một tên lường gạt thì sao?

- Không, ông ta rất chân thành và trung thực. Thậm chí tôi còn

dám nói thêm rằng ông ta rất chăm làm và rất gắn bó với gia

đình mình.

- Làm sao mà cha biết được chuyện ấy?

- Tôi đã đọc thấy trong tim ông ta.

- Chèng đéc ơi! Nếu vậy thì cha cũng thấy rõ mọi tội lỗi của tôi

nữa sao?

- Phải, tôi ngửi thấy mùi của những tội ấy, ngài vừa cười vừa

đáp. Và tôi phải nói ngay rằng ngài thật sự đọc được trong tim

tôi. Nếu như tôi có quên sót điều gì đó trong lúc xưng tội, ngài

liền phơi bày trước mặt tôi toàn bộ vụ việc, dù tôi ở cách xa

nhà ngài tới mười cây số. Có hôm tôi đã làm được một nghĩa

cử của lòng quảng đại, đòi hỏi tôi phải hy sinh rất nhiều, mà

không ai hay biết gì cả. Tôi đến nguyện xá. Ngay khi vừa gặp

tôi, Don Bosco đã cầm tay tôi và nói: “Phần thưởng mà ông

bạn đã chuẩn bị cho mình trên Thiên Đàng mới đẹp đẽ biết

bao”. “Tôi đã làm gì chứ?”, tôi hỏi ngài và ngài liền ôn lại cho

tôi từng điểm một những gì đã xảy ra. Ít lâu sau, tôi tình cờ gặp

lại người đàn ông đã được ngài cho bốn xu. Ông ta đã nhận ra

tôi, kêu tôi dừng lại và cho tôi biết là với bốn xu ấy ông ta đã

đi mua bột ngô để nấu cháo, ông ta và cả gia đình đã được ăn

uống no nê, ông ta còn nói.

“Trong gia đình, chúng tôi gọi ngài là vị linh mục của phép lạ

cháo bột ngô, bởi lẽ với bốn xu người ta chỉ mua đủ bột cho

chưa đầy hai người ăn, vậy mà chúng tôi có cả thảy bảy người

ăn no nê mà còn thừa nữa”.

“Tôi đã gọi đích danh anh ta: Carlo!”

30.10 Page 300

▲back to top

Phép lạ thứ hai, chính là hầu tước Maria Faistre, là người thuật

lại bằng thư, viết bằng tiếng pháp. Bà viết: “Tôi đã nghe bài

tường thuật này từ miệng của chính Don Bosco và tôi đã cố ghi

lại một cách hết sức trung thực”.

Một hôm người ta đã đến kiếm Don Bosco để lo cho một thanh

niên trước kia vẫn thường xuyên lui tới nguyện xá và người ta

cho biết là chàng ta đang ngã bệnh nặng. Don Bosco lúc ấy đi

vắng và mãi hôm sau mới trở về Torino. Ngài đã chỉ có thể tới

nhà người bệnh vào khoảng bốn giờ chiều hôm sau. Khi đến

nhà người ấy, ngài đã thấy những tấm thảm màu đen treo trên

cửa ra vào với tên tuổi của thanh niên mà ngài muốn đến gặp.

Tuy vậy, ngài vẫn vào nhà để nhìn mặt anh ta lần chót cũng

như để an ủi song thân của anh ta. Ngài gặp họ đang đầm đìa

nước mắt và họ kể lại cho ngài nghe là con trai họ đã tắt thở từ

hồi sáng. Don Bosco hỏi xem ngài có thể lên phòng đặt linh

cữu để nhìn mặt người quá cố lần cuối chăng. Một gia nhân

liền dẫn ngài lên đó.

“Khi bước vào phòng, Don Bosco nói, tôi chợt nảy ra ý nghĩ là

anh ta chưa chết, tôi lại gần gường và gọi đích danh anh ta:

“Carlo!” Anh ta liền mở mắt và chào tôi với vẻ ngạc nhiên: “Ồ,

Don Bosco!”, anh ta reo lên, “Cha vừa đánh thức con khỏi một

giấc mơ rất là khủng khiếp!”. Lúc ấy, nhiều người nãy giờ cũng

có mặt trong phòng đã bỏ chạy, cực kỳ hoảng hốt, miệng thét

vang, xô đổ cả đèn, nến, còn Don Bosco thì vội vàng xé rách

tấm vải liệm bọc kín chàng trai vẫn đang tiếp tục nói như vậy.

“Con thấy dường như người ta đang đẩy con vào một hang

động sâu thẳm và tối om, anh ta nói, và hẹp tới mức con gần

như không sao thở nổi, ở cuối hang động ấy con thấy như có

một khoảng trống rộng lớn hơn và sáng sủa hơn, nơi đấy rất

nhiều linh hồn đang bị phán xét và nỗi thấp thỏm kinh hoàng

của con tiếp tục tăng thêm vì con thấy một số đông trong bọn

họ đã bị kết án, cuối cùng đã tới phiên con và con sắp sửa phải

31 Pages 301-310

▲back to top

31.1 Page 301

▲back to top

chịu chung số phận khủng khiếp của họ vì đã xưng tội lần chót

không nên, thì đúng lúc ấy cha đã đánh thức con dậy!”

Lúc này cha và mẹ của Carlo đã chạy tới và được tin là con

mình còn sống. Chàng trai chào họ một cách thân thiện nhưng

bảo họ đừng trông mong gì chuyện mình được hết bệnh. Sau

khi đã ôm hôn họ, chàng xin được ở lại với Don Bosco, là

người được kể cho nghe mình đã vô phúc phạm phải một tội

mà anh tin là rất nặng, và thấy mình không được khỏe, anh đã

cho người đi mời Don Bosco với quyết tâm sẽ xưng thú tội lỗi,

nhưng vì không gặp được ngài nên người ta đã đưa về một linh

mục khác mà anh ta không quen biết do đó anh ta đã không

dám xưng tội kia ra. Chúa vừa tỏ ra cho anh ta thấy là anh ta

đáng sa hỏa ngục vì đã phạm sự thánh khi làm hư phép giải tội

như vậy. Ngay sau đó anh ta đã xưng tội với tất cả lòng ăn năn

đau đớn, và ngay khi nhận được ơn tha tội anh ta đã nhắm mắt

lại và nhẹ nhàng trút hơi thở cuối cùng”.

“Tôi được biết chuyện trên bởi miệng của chính Don Bosco và

tôi đã cố ghi lại một cách trung thực bao nhiêu có thể”.

Một giỏ hạt dẻ không bao giờ cạn

Sự kiện thứ ba, chính Giuse Buzzetti là người thuật lại, và nó

đã được xác nhận bởi Carlo Tomatis, là một trong những đứa

trẻ đầu tiên đã được Don Bosco cho nương náu trong nhà của

ngài.

Ngày lễ các linh hồn, Don Bosco đưa tất cả bọn trẻ vẫn trở lại

nguyện xá vào ngày Chúa nhật và các ngày lễ, cho chúng ra

thăm nghĩa địa và cầu nguyện ở đó. Ngài có hứa là, lúc trở về,

sẽ cho chúng ăn hạt dẻ rang. Ngài đã cho múc ba bao.

Mẹ Margarita vì không hiểu ngài muốn gì nên đã chỉ cho rang

ba hoặc bốn ký mà thôi.

31.2 Page 302

▲back to top

Giuse Buzzetti, cậu bé quản lý, về đến nhà cùng với các bạn

khác, thấy rõ vụ việc liền nói:

“Don Bosco thế nào cũng bệnh về chuyện này mất. Mình phải

báo trước cho ngài mới được”

Nhưng trong cảnh rộn ràng huyên náo do sự trở về của cả một

đoàn quân háu đói, Buzzetti đã không sao giải thích cho ngài

hiểu được chuyện gì đã xảy ra. Don Bosco cầm lấy cái rổ và

bắt đầu chia hạt dẻ với cái muỗng lớn đã cũ, lủng lỗ. Trong

cảnh ồn áo, Buzzetti la lên để mong ngài nghe lọt tiếng mình:

- Đừng cho quá nhiều như vậy! Sẽ không đủ cho mọi người

đâu.

- Nhưng dưới bếp có tới ba bao kia mà.

- Không! Chỉ có vậy thôi, có vậy thôi! Buzzetti cố trả lời ngài

trong lúc bọn trẻ gào la và xô lấn nhau từng đợt trên bếp. Don

Bosco quýnh lên:

“Nhưng cha đã hứa cho hết mọi người mà. Thấy họ! Còn tới

đâu ta cứ tiếp tục phát tới đó”.

Ngài tiếp tục chia ra cho mỗi đứa một muỗng lớn. Buzzetti lấm

lét hết nhìn mấy nắm hạt dẻ rang còn sót dưới đáy rổ lại nhìn

đến hàng người chờ đợi càng lúc càng dài mãi. Một đứa khác

cũng bắt đầu quan sát. Và bỗng nhiên, sự câm lặng chợt ập tới,

hàng trăm đôi mắt mở rộng không sao tách khỏi cái rổ không

bao giờ cạn ấy nữa…

Ai nấy đều có phần cả. Và tới hôm ấy hẳn là lần đầu tiên mà

bọn trẻ, hai tay đầy ắp những hạt dẻ rẻ tiền, đã hô vang: “Don

Bosco là một vị thánh!”

31.3 Page 303

▲back to top

Chương 28

MỘT NGÔI NHÀ VÀ MỘT NHÀ THỜ

Trong quý sau cùng của năm 1848, Don Bosco đã đệ trình một

thỉnh nguyện thư lên Bộ nội vụ để xin một khoản trợ cấp cho

nguyện xá của ngài.

Buổi chiều một ngày Chúa nhật trong tháng 1 năm 1850, một

ủy ban gồm ba nghị sĩ, Sclopis. Pallavicini và Colegno đã

xuống khu Valdocco để tham quan cơ sở và làm một báo cáo

cho Thượng viện và cho ông bộ trưởng.

Cảnh tượng rất tích cực, họ thấy năm trăm thanh thiếu niên

chơi đùa trên mấy cái sân và trên các đồng cỏ, cầu nguyện chen

chúc nhau trong nhà nguyện và ở chung quanh, họ đã thăm dò

tỉ mỉ về trung tâm nương náu ba chục nội trú sinh.

Bá tước Sclipis hỏi Giuseppe Zanzine, một đứa trẻ mà ông tình

cờ gặp được. Ông được biết là nó từ Varese tới, làm nghề thợ

đẽo đá, mồ côi cha. Ông có biết thêm, giữa hai giọt nước mắt

sầu khổ của thằng bé, là mẹ nó hiện đang ở tù.

“Tối, cháu đi đâu ngủ?” Ông bá tước hỏi, có vẻ hơi bối rối.

Cho mãi đến những ngày gần đây, cháu vẫn ngủ tại nhà người

mướn cháu làm nhưng hiện nay Don Bosco đã nhận cho cháu

vào ở trong nhà của ngài.

Pallavicini thảo báo cáo cho Thượng viện. Bản báo cáo này đã

được ghi lại trong các công vụ chính thức của ngày 1 tháng 3,

nguyên văn như sau: “Cơ ngơi của vị linh mục lỗi lạc và đầy

nhiệt tình Gioan Bosco chứng tỏ rằng đây là một cơ sở tôn

giáo, đạo đức, hữu ích. Sẽ là một thiệt thòi nghiêm trọng cho

thành phố nếu nó phải ngừng hoạt động hoặc biến mất vì Don

Bosco thiếu sự cứu trợ. Ủy ban chúng tôi khẩn thiết yêu cầu Bộ

31.4 Page 304

▲back to top

Nội vụ vui lòng yểm trợ một cách hữu hiệu cho một một công

cuộc vừa có ích vừa có lợi như vậy”.

Những lời trên đã đem lại cho Don Bosco một món tiền tính

theo tiền lire là ba tờ tiền giấy trăm lire do Thượng viện ban và

hai tờ tiến giấy ngàn lire do ngài Bộ trưởng Urbano Rattazzi

trao.

Nhưng những đồng lire (được nhận một cách xứng đáng và

được chúc phúc) không phải là cái lợi chính, mà còn có một lợi

ích lớn hơn. Đó là tại xứ Piemont, sắp nổ ra một vụ tranh cãi

lâu dài và và gian nan giữa Nhà Nước và Giáo hội. Cuộc thăm

viếng và bản báo cáo của ba thượng nghị sĩ mà Don Bosco đã

khơi lên, đã giúp cho nguyện xá vượt qua được cơn phong ba

bão táp lớn mà không phải chịu những tổn thất nào quá đáng.

Đức Tổng Giám mục bị bắt giữ

Đó là những ngày nóng bỏng, tại phòng Đặc nhiệm người ta

đang tranh luận về các dự án luật đã được đệ trình lên Bộ

trưởng Tư pháp, Siccardi. Người ta tính bãi bỏ vài đặc quyền

lâu đời của hàng giáo sĩ: tòa án giáo quyền (các Giám mục và

các linh mục phạm pháp sẽ không còn được xét xử bởi các tòa

án giáo quyền nữa, mà là bởi các tòa án phàm tục), quyền tị

nạn (xưa nay cảnh sát không được bắt giữ những kẻ tội phạm

nếu họ vào tị nạn trong một nhà thờ hoặc tu viện); khả năng gia

tăng các tài sản của Giáo hội.

Ngày 8 tháng 4, các sắc luật Siccardi đã được tán thành bởi

phòng đặc nhiệm và Thượng viện. Ngày 9 nó được phê chuẩn

bởi nhà vua. Trong thành phố, những băng nhóm bài giáo sĩ

như vừa thoát cũi xổng chuồng. Những đoàn người tuần hành

nối đuôi nhau luôn miệng gào thét: “Đả đảo các linh mục!

Hoan hô Saccardi!” Điểm hội tụ là Tòa Tổng Giám mục. Thoạt

đầu chỉ có những tiếng la và những lời thóa mạ: “Giết chết

Fransoni đi! Tống cứ khâm sứ Tòa thánh đi cho rồi!” Rồi

31.5 Page 305

▲back to top

người ta bồi thêm vào đó những cục đá. Những khung kính cửa

sổ bể nát, người ta ra sức phá sập cổng ra vào. Những đội kỵ

binh, gươm tuốt trần, đã phải can thiệp.

Cuối tháng bảy, Pietro Derossi di Santarosa, bộ trưởng Nông

nghiệp, ngã bệnh nặng. Ông xin được chịu các bí tích. Cha xứ,

thuộc Tu hội Servites CácTôi Tớ, nhận được từ Đức Tổng

Giám mục lệnh phải đòi người bệnh rút lại sự tán thành đã

dành cho các sắc luật Siccardi. Sactorosa từ chối, ông chết

ngày 5 tháng 8 mà không được rước Của Ăn đàng

Trên các đường phố Torino, những cảnh hỗn loạn lại tái diễn.

Các tu sĩ thuộc Tu hội Servites Các Tôi tớ đều bị trục xuất. Bộ

trưởng bộ chiến tranh, Alphonse la Marmora, đề nghị đức

Fransoni từ nhiệm chức Tổng Giám mục. Do bị từ chối, ông đã

cho cảnh sát bắt giữ ngài ngày 7 tháng 5 và quản thúc tại thành

Fenestrelle, gần biên giới Pháp. Từ nơi ấy Đức Tổng Giám

mục sẽ bị đầy ra khỏi nước ngày 28 tháng 9.

Những toán xung kích ồ ạt tấn công các tu viện trong thành

phố. Các tu sĩ thuộc các dòng Oblat Tận Hiến, Barnabite, Đa

minh phải dùng đồ đạc chặn các cửa ngõ để phòng thủ trong

các nhà của họ. Ngày 14 tháng 8, một gã tên Volpato đã đến

Valdocco và báo cho Don Bosco biết là đến chiều tối nguyện

xá cũng bị tấn công. Tốt nhất ngài nên bỏ đi ngay tức khắc

cùng với bọn trẻ.

Don Bosco ngẫm nghĩ rồi quyết định ở lại. Lúc bốn giờ chiều,

đoàn người biểu tình kéo xuống vùng ven. Nhưng trong đám

đông (Don Lamoyne chứng thực) có một người đàn ông đã

từng được Don Bosco cứu giúp. Ông cho dừng những toán đi

đầu lại và nói:

“Tấn công nguyện xá là bậy. Chúng ta sẽ chỉ bắt gặp toàn

những đứa con nít nghèo khổ và một vị linh mục đang ra sức

31.6 Page 306

▲back to top

cung cấp của ăn để nuôi sống chúng. Don Bosco cũng đứng về

phía nhân dân như chúng ta vậy. Hãy để ngài yên”.

Người ta bàn cãi, rồi đoàn người rẽ sang một hướng khác.

Một ê kíp 4 người khác

Trong cơn phong ba bão táp, Don Bosco vẫn âm thầm hoạt

động. Reviglio, Bellires, Buzzetti vẫn tiếp tục các “khóa cấp

tốc” và kể từ nay họ hầu như đã sẵn sàng để dự kỳ sát hạch để

được nhận áo chùng thâm. Michelino Rua, trong năm 1850, đã

hoàn tất mấy lớp sơ cấp tại trường các sư huynh các trường

Công giáo và Don Bosco không hề rời mắt khỏi cậu. Một hôm,

ngài gọi cậu ra riêng một chỗ:

- Con có ý định làm gì năm tới này?

- Mẹ con đã nói chuyện với ông giám đốc cơ sở sản xuất vũ

khí. Họ đã chịu nhận cho con vào làm việc, nhờ đó con sẽ có

thể phụ đỡ gia đình.

- Cha cũng vậy. Cha đã nói chuyện với một người. Các giáo

viên của con đã cho cha biết là Thiên Chúa đã ban cho con một

trí thông minh tuyệt vời và sẽ rất uổng nếu con không tiếp tục

theo đuổi việc học. Con nhất trí với cha chứ?

- Tất nhiên, nhưng mẹ con rất nghèo. Cha con đã chết. Cha bảo

con kiếm đâu ra tiền để ăn học chứ?

- Chuyện ấy để cha lo. Con chỉ cần cầu xin mẹ con để con tiếp

tục theo học các lớp La văn.

Gioan-Maria, bà mẹ, nhìn thật lâu đứa con trai cao lều nghều

và ốm nhách của mình. Bà nghe nó nói về Don Bosco với sự

hưng phấn và đáp:

“Mẹ bằng lòng đó, Michelino ạ. Nhưng liệu sức khỏe của con

có cầm cự nổi không? Chúa đã cất đi bốn anh trai của con, mà

31.7 Page 307

▲back to top

con thì, còn ốm yếu hơn cả mấy anh ấy nữa. Hãy thưa với Don

Bosco đừng bắt con học hành quá căng”.

Vì Michelino ở không mấy xa nguyện xá và thật sự có ít sức

khỏe, Don Bosco đã để cậu ở lại nhà cậu thêm hai năm nữa.

Nhưng đến tháng 11 năm 1850, ngài đã bắt đầu gửi cậu vào

trường của giáo sư Giuseppe Bonzamino. Tối đến, ngài đích

thân tiến hành cho cậu các ôn tập đại số và phương pháp đo

lường bằng thước tấc. Bên cạnh Rua còn có các thanh niên

Angeli Saviô, Francesia và Anfossi, ê kíp thứ hai gồm bốn

người mà Don Bosco hy vọng sẽ dìu dắt tới chức linh mục.

Chúa nhật, đang khi Buzzetti tiếp tay với Don Bosco, thì Micae

Rua và Angelo Saviô lên đường tới các nguyện xá Vanchiglires

và Porta Nuova, nơi họ phụ giúp công tác hộ trực và dạy giáo

lý.

Ngày 2-2-1851, sau mười lăm tháng “trường học lửa”, bộ bốn

đầu tiên của ngài đã được chấm điểm đậu xuất sắc trong kỳ sát

hạch tại Hội đồng giáo phận Torino. Buzzetti, Gastini, Bellires,

Reviglio được nhận áo dòng ngay tại nguyện xá. Don Bosco

mặt mày sáng rỡ. Ngài thấy dường như những con chiên đầu

đàn của mình, rốt cuộc, nay đang biến thành những người chăn

chiên. Nhưng ngài đang lầm, trong bốn chàng trai ấy (những kẻ

mà ngày hôm sau, sẽ bắt đầu khóa triết học), chỉ có Bellires và

Reviglio là sẽ thành linh mục, nhưng sẽ không lưu lại nguyện

xá. Buzzetti sẽ vẫn ở lại với Don Bosco, nhưng không hề trở

nên linh mục. Mối hy vọng đầu tiên sẽ đạt được đúng như tâm

nguyện của ngài, chính là đứa bé cao lều nghều mặt xanh mét

vẫn đang sống bên mẹ của nó, Michelino Rua.

30.000 lire và một thoáng chóng mặt.

Sau vụ nhận áo chùng thâm của bộ bốn đầu tiên “những tu sĩ

nhỏ”, Don Bosco liền nghĩ đến chuyện ăn của họ. Người ta

không thể nào sống được tại một điểm thuê mướn có nguy cơ

31.8 Page 308

▲back to top

bị bán đi bất kỳ lúc nào. Một chiều Chúa nhật nọ, đang khi Don

Borel thuyết giáo, ngài đã thẳng thắn tấn công Francesco

Pinardi:

- Nếu ông ra giá phải chăng, tôi sẽ mua đứt toàn bộ ngôi nhà

của ông.

- Giá phải chăng, tôi sẽ cho cha biết sau. Cha tính trả tôi bao

nhiêu nào?

- Tôi đã cho một người đàng hoàng lượng định giá cả rồi, đó là

kỹ sư Spezia. Trong tình trạng hiện nay, ông ta cho tôi biết là

nó đáng giá trong khoảng từ 26.000 đến 28.000 lire. Tôi đề

nghị trả cho ông 30.000 lires.

- Trả bằng tiền mặt và dứt điểm chỉ trong một lần.

- Đồng ý.

- Cha hãy bắt tay tôi. Mười lăm ngày nữa, chúng ta sẽ ký văn

kiện sổ công chứng.

Don Bosco bắt tay ông ta. 30.000 lire thời ấy tương đương với

50 triệu lire theo thời giá hiện nay (tính theo đôla Mỹ hiện nay

là khoảng 50.000 đôla). Kiếm đâu ra số tiền này nội trong vòng

mười lăm ngày? Sau đây là những gì Don Bosco đã viết một

cách rất đơn sơ:

“Thế là đã diễn ra một nghĩa cử cao đẹp của Chúa Quan phòng.

Ngay tối hôm ấy, Don Cafasso đã gặp chuyện khác thường

trong ngày lễ, ngài đến gặp tôi và cho tôi biết là một nhân vật

đạo đức, bà bá tước Casazza Riccardi, đã nhờ ngài chuyển đến

tôi 10.000 lire ngõ hầu tôi có thể dùng vào việc nào đó mà tôi

cho là tốt nhất để làm sáng danh Chúa. Hôm sau, một tu sĩ

Rosmini đã đến, ngỏ ý sẵn sàng cho tôi mượn 20.000 lire. Tiền

lời là 4% nhưng cha Rosmini nhấn mạnh là mình chỉ cần nhận

được hoặc tiền lời, hoặc tiền vốn mà thôi. 3000 lires thủ tục phí

31.9 Page 309

▲back to top

đã được bổ sung bởi hiệp sĩ Cotta, tại ngân hàng mà người ta

tiến hành thủ tục mua bán”.

Hôm ấy là ngày 19-2-1951, thật khó mà không nhìn thấy trong

vụ việc này là sự can thiệp của Chúa và còn khó hơn nữa, đối

với Don Bosco, nếu không thừa thắng xông tới trên cùng một

con đường ấy.

Và giờ đây, một Thánh đường nguy nga tráng lệ

Một buổi tối, cũng trong thánh đường này, đang khi mẹ

Margarita vá đồ cho bọn trẻ đang say giấc mộng, ngài thì thầm

như nói với lòng mình:

“Và giờ đây, ta muốn xây một Thánh đường để kính thánh

Phanxicô đệ Salê”.

Sợi chỉ và cây kim rơi khỏi tay mẹ Margarita:

- Một Thánh đường! Nhưng con sẽ đào đâu ra tiền chứ? Chúng

ta thậm chí không kiếm nổi bánh ăn và áo mặc cho bọn trẻ

đáng thương ấy, vậy mà con còn đòi nói đến một ngôi Thánh

đường mới nữa chứ! Mẹ hy vọng là con sẽ suy nghĩ kỹ và sẽ

thỏa hiệp đàng hoàng với Chúa trước khi dính vào một chuyện

động trời như vậy.

- Mẹ à, nếu mẹ có tiền, mẹ sẽ cho con chứ?

- Tất nhiên, nhưng mẹ đâu còn gì nữa.

- Còn Chúa là Đấng vừa giàu lại vừa rộng lượng hơn mẹ, lẽ

nào ngài lại không ban cho con sao?

Làm sao mà có thể “tranh luận” với một đứa con như vậy chứ?

Mặt khác, Don Bosco có những lý do rất vững: Ngôi nhà

nguyện Pinardi tuy đã được mở rộng nhưng bọn trẻ không thể

nào chịu nổi khi ở trong đó vì nó có tới ba cấp bậc khác nhau.

31.10 Page 310

▲back to top

Hơn nữa, nếu vào đó cần phải bước xuống bốn bậc thang, Don

Bosco viết, mùa đông và những ngày mưa thì chúng tôi bị ngập

nước, trong khi mùa hè thì bị ngộp thở bởi hơi nóng và những

mùi nồng nặc.

Bản vẽ, ngài đã giao cho hiệp sĩ Blanchier, còn nhà thầu là

Federico Bocca.

- Tôi xin báo trước với ông, Don Bosco vừa cười vừa bảo ông

này, là có khi tôi sẽ không có tiền để trả cho ông đâu đấy.

- Nếu vậy chúng tôi sẽ thi công chậm hơn.

- Không! Không được đâu! Ngược lại tôi muốn là chúng ta

phải tiến hành thật nhanh sao cho một năm sau nhà thờ đã phải

hoàn tất.

Federco nhún vai:

- Nếu vậy, chúng tôi sẽ thi công mau lẹ, còn cha cũng sẽ mau

lẹ trong việc chi trả.

“Đào móng rồi, Don Bosco nhớ lại, việc làm phép viên đá đầu

tiên đã diễn ra ngày 20-7-1851. Hiệp sĩ Giuseppe Cotta, một

trong những mạnh thường quân hào phóng nhất của Don

Bosco, đã là người đặt viên đá ấy. Micae Rua là người đọc lời

cảm tạ. Một diễn giả nổi tiếng, cha Barrera đã đọc diễn văn.

Nói chung bao giờ người ta cũng nói ngoa trong những dịp như

vậy, người ta tìm những câu ví von thật hay. Cha Barrera cũng

đưa ra những câu ví von hoa mỹ của mình, nhưng ngài đã

không thành công trong việc nói ngoa. Ngài nói: “Viên đá này

là hạt cải nhỏ. Nó sẽ tăng trưởng như một cây lớn mà rất nhiều

trẻ em đến nương náu dưới bóng của nó”.

Tiền bạc là một bài toán hiểm hóc. Don Bosco đã gõ mọi cánh

cửa quen biết và cả nhiều cánh cửa khác nữa. Ngài đã thành

32 Pages 311-320

▲back to top

32.1 Page 311

▲back to top

công trong việc thu gom được mức tối đa là 35.000 lire, còn

thiếu 3.000 lire nữa.

Đức Giám mục Biella, Đức Cha Losana, phổ biến một lá thư

luân lưu cho tất cả các giáo xứ của địa phận ngài. Ngài nhắc

đến “tất cả những đứa trẻ lớn thợ xây của vùng Biella” đã được

Nguyện Xá giúp đỡ. Ngài đã kêu gọi một cuộc quyên góp đặc

biêt vào Chúa Nhật. Don Bosco hy vọng rất nhiều vào

chuyện này, nhưng kết quả cũng không béo lắm: tiền thu được

là 1000 lire.

Bọn trẻ cũng giúp ngài theo khả năng của chúng. Don

Giovanni Turchi nhớ lại: các vách tường của ngôi thánh đường

mới đã lên tới ngang tầm các cửa sổ bằng kính màu, nhưng tôi

và bạn bè còn bận chuyền gạch cho nhau trên các dàn giáo.

Để góp nhặt đủ số 3000 lire còn thiếu ấy, lần đầu tiên Don

Bosco đã phải liều mình lao vào một cuộc xổ số quan trọng.

Ngài nhớ lại: “Chúng tôi đã nhận được 3.300 món quà. Đức

Thánh Cha, nhà Vua, Hoàng thái hậu đã nổi bật bởi các tặng

phẩm của họ”. Các lô trúng được trưng bày công khai trong

một căn phòng rộng lớn phía sau nhà thờ thánh Đaminh. Danh

mục các giải trúng được minh họa bởi một tấm giấy bìa xếp lại

thành tập dầy cộm.

Việc bán vé số gây nhiều tủi nhục cho Don Bosco. Nhưng số

tiền thu được quả là rất lớn: 26.000 lire chẵn chòi. Kể từ cuộc

thử nghiệm này, mỗi lần lâm cảnh khó khăn, Don Bosco sẽ lại

nghĩ đến một cuộc xổ số. Trong những lá thư cuối cùng của đời

mình, được biết bằng một bàn tay bắt đầu run rẩy, ngài sẽ còn

dặn dò “xin nhận một xấp vé số cho cuộc sổ số của tôi”.

Thánh đường đã được cung hiến ngày 20-6-1862. Hiện nay nó

vẫn còn đó, ở cuối tòa nhà Pinardi, có hơn bị lép vế trước vẻ đồ

sộ của Vương cung Thánh Đường Đức Mẹ Phù hộ, trải dài tới

chỉ còn cánh cửa trước của nó khoảng ba mét. Đây là “Tiểu bộ

32.2 Page 312

▲back to top

phận” Salêdiêng bên trong những vách tường ấy, mười sáu

năm trời ròng rã (từ tháng 6/1852) trái tim của cơ quan của

Don Bosco đã đập đều đặn…

Vị thánh rất trẻ Đaminh Saviô đã từng đến đây để cầu nguyện.

Trước bàn thờ Đức Mẹ, nằm bên phải bàn thờ chính, cậu đã tận

hiến cho Đức Mẹ. Trong thánh đường ấy đã từng phục vụ nào

Micae Magone, cậu bé xứ Caramagnola, nào Phanxicô

Besucco, cậu bé của xứ Achentina, kẻ đã tái diễn, năm 1863,

lòng nhân ái anh hùng của Đaminh Saviô.

Don Micae Rua đã làm lễ mở tay của ngài tại đây. Suốt bốn

năm liền, mỗi ngày nhiều lần, mẹ Margarita, ngày càng già hơn

và mệt mỏi hơn, đã thường xuyên ra vào ngôi Thánh đường

này. Bà đã tìm được ở đây sự can đảm để tái diễn mỗi ngày

việc phục vụ bọn trẻ đáng thương.

Ma quỉ, có lẽ thế

“Cùng với ngôi Thánh đường mới, Don Bosco ghi chú, chúng

tôi đã có thể tạo điều kiện cho những đứa nhỏ nhất, nếu chúng

muốn tham gia các nghi thức phụng vụ và cả các lớp tối và lớp

ngày (nhà nguyện Pinardi, cả nhà thờ mới lẫn phòng áo mới

đều đã được dùng làm các phòng học suốt cả ban ngày). Nhưng

làm sao mà giải quyết được cho vô vàn vô số trẻ em nghèo

khác không ngừng kéo đến để xin nương náu?”. Ngài thản

nhiên kết luận: “Vào thời điểm có yêu cầu bức xúc ấy, quyết

định đã được đưa ra là phải xây thêm một chái mới cho tòa

nhà”.

Mùa thu đã tới sớm, nhưng người ta đã khẩn trương tiến hành

công việc; rất nhanh, người ta đã làm tới mái nhà nhưng nhằm

đúng lúc ấy thì bắt đầu thời tiết xấu: “Đó là cả một trận lũ lụt

kéo dài suốt nhiều ngày và nhiều đêm, nước tuôn chảy cuốn

theo xi măng mới tô và còn chưa kịp khô, chỉ để lại những viên

gạch và những cục đá được rửa sạch sẽ. Vào khoảng nửa đêm

32.3 Page 313

▲back to top

ngày 2 tháng 12, Don Bosco vẫn đang viết, người ta chợt nghe

một chuỗi những tiếng răng rắc dữ dội cùng lúc càng mạnh hơn

và càng khủng khiếp hơn. Đó là cái vách tường đang đổ ập

xuống”.

Với bọn trẻ khiếp hãi, Don Bosco bảo:

“Đây là một trò đùa của ma quỉ. Nhưng với sự độ trì của Chúa

và Đức Mẹ, chúng ta sẽ xây dựng lại tất cả”.

Ma quỉ đã làm phần việc của nó, nhưng cha quản lý Girandi

sau khi khảo khát những gì còn sót lại của các vách tường, lại

khẳng định rằng chúng được nhét đầy những đá vụn và cát lấy

từ sông về. Thành phần vôi bị thiếu hụt. Don Bosco đã muốn

tiết kiệm chi phí, và nhà thầu cũng muốn kiếm chác thêm đôi

chút…

Thiệt hại của Don Bosco lên tới 10.000 lires. Công việc đã có

thể tiếp tục vào mùa xuân và tòa nhà đã hoàn tất vào tháng 10-

1853. “Vì chúng tôi đang hết sức cần có nhà, Don Bosco viết,

nên chúng tôi đã vội vã chiếm đóng nó. Các lớp học, phòng ăn

và phòng ngủ tập thể đã có thể được tổ chức và ổn định nơi

chốn và số các nội trú sinh đã lên tới 65 em”.

32.4 Page 314

▲back to top

Chương 29

VÀ CHÚA ĐÃ GỬI ĐẾN MỘT CON CHÓ

Ngày 17 tháng 2 và ngày 19 tháng 3 năm 1848, Carlo Alberto

đã nhượng bộ “tính đồng đẳng về các dân quyền” cho những

người thệ phản và những người Do Thái, xưa nay vốn chỉ là

những kẻ được dung dưỡng.

Những người Công giáo cứ ngỡ rằng những người thệ phản,

nhờ đã đạt được các quyền lợi tương đương, sẽ ở yên không

còn quậy phá nữa. Ngược lại, người ta đã không khỏi lo ngại

khi nhận thấy là giáo phái Vaudois đang sắp sửa tung ra cả một

chiến dịch dụ người theo giáo của họ.

Họ cho in ấn ba tờ báo ngày: Tin mừng, Ánh sáng Phúc âm, Kẻ

huênh hoang người xứ Piemonte. Họ xuất bản và bán với giá rẻ

mạt những cuốn sách tuyên truyền và tổ chức các chu kỳ hội

nghị.

Đây là cuộc gặp gỡ đầu tiên với thuyết “nền văn hóa đa

nguyên”. Dân Công giáo Piemonte công phẫn nhưng chẳng

biết phải làm gì nữa. “Họ tin tưởng vào các luật dân sự cho tới

nay vẫn che chở và bảo vệ họ - như Don Bosco viết – nên cho

tới bây giờ họ chỉ có vài tờ báo hằng ngày, vài công trình văn

học. Họ không có một tờ báo hay tạp chí ra định kỳ nào, cũng

chẳng có sách đặt vào tay những người bình dân, đơn sơ”.

Các Đức Giám mục ở Piemonte nhóm họp năm 1849 tại

Villanovetta (Thành phố Cuneo). “Công phẫn chẳng ích gì, các

ngài kết luận. Cần phải chống trả bằng cách lăn xả vào ngành

báo chí và vào việc rao giảng”.

Những thành quả cụ thể của các phiên họp đã là việc phát hàng

bộ sưu tập các sách tốt (tháng 9-1849), tờ báo ngày Quả

chuông (tháng 3-1850) và cuốn tạp chí Công giáo (tháng 3-

1853).

32.5 Page 315

▲back to top

Riêng các ấn phẩm sau này (một bộ gồm những cuốn sách nhỏ

rất sinh động) đã được Don Bosco nghĩ ra và được hỗ trợ đặc

biệt bởi Đức Giám mục giáo phận Ivréa.

32.6 Page 316

▲back to top

Chương trình của nó cắt nghĩa ý hương của nhà xuất bản:

1. Các sách sẽ viết đơn giản, dáng dấp bình dân, và chứa

đựng các tài liệu thuần túy liên quan đến đạo Công

giáo.

2. Hằng tháng sẽ xuất bản một tập tạp chí từ 100 đến 108

trang, với giá cả năm là 1,80 lires.

Đối Thoại Giữa Những Kẻ Điếc

Sáu số đầu tiên đã được biên soạn bởi chính Don Bosco.

Những số ấy ra trong khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 8

năm 1853 dưới tựa đề chung là: người Công giáo học hỏi về

tôn giáo của mình.

Don Bosco mỉm cười khi nhớ lại là mình đã cố tìm một vị

Giám mục chịu cho ngài “sự tán đồng của giáo quyền” đối với

sáu cuốn sách nhỏ đầu tiên ấy. Vị tổng phụ tá ở Torino đã trả

lời ngài: “Tôi không muốn đặt chữ ký của mình ở cuối tờ giấy

ấy. Cha đang thách thức và đang tấn công trực diện các kẻ thù

của mình”. Don Bosco đã viết với sự cứng rắn của một kẻ xông

ra mặt trận. Ngài không có mảy may ý niệm thế nào là sự “đối

thoại”. Bút pháp của ngài là bút pháp của một “bức tường đang

nói với một bức tường”. Cần phải cứu các thanh thiếu niên và

mọi người cho Giáo hội, cho Chúa, cho cuộc sống đầu đời và

để được như vậy, cần phải đấu tranh, cần đánh nhau.

Các số Tạp chí Công giáo đã được đón tiếp với rất nhiều mãn

nguyện bởi một khối lượng phi thường các độc giả. “Nhưng

đây đã là điểm xuất phát cho những bùng nổ dữ dội của bọn thệ

phản”.

Các Mục sư Bert, Meille và Pugno thuộc Giáo hội Tin lành, đã

kéo nhau xuống khu phố Valdocco. Họ cố tìm cách thuyết phục

Don Bosco ngưng phát hành các cuốn Tạp chí Công giáo hoặc

32.7 Page 317

▲back to top

ít là viết lách với giọng ôn hòa hơn. Họ đã chẳng thành đạt

được gì cả.

“Một tối Chúa nhật trong tháng 1, tôi được báo là có hai ông

đến thăm. Họ bước vào và lên tiếng chúc mừng tôi:

- Thưa cha, cha được Chúa ban cho một phẩm chất tuyệt vời:

đó là khả năng khiến quần chúng hiểu được cha và khoái đọc

các bài báo của cha. Lẽ ra cha nên chuyên về các bộ môn lịch

sử, địa lý hoặc vật lý. Ngược lại, cha nên dẹp quách đi những

cuốn Tạp chí Công giáo, đó là những chủ đề đã được nhai đi

nhai lại cả trăm lần rồi.

- Đúng vậy, những chủ đề ấy đã được luận giải trong các tác

phẩm văn hóa, nhưng không một ai đã đặt nó ngay tầm hiểu

biết của quần chúng.

- Chúng tôi sẵn sàng yểm trợ cha về tài chính nếu cha bắt tay

vào một tác phẩm lịch sử (họ chìa ra cho tôi bốn tờ một ngàn

lires) và ngưng ngay việc làm vô bổ ấy.

- Nếu đó là một việc làm vô bổ, thì cần gì phải chi tiền để bắt

tôi gạt bỏ nó đi? Quí vị thấy chứ, khi trở thành linh mục, tôi đã

hiến mình cho lợi ích của Hội thánh và của dân nghèo, và tôi

đã kiên quyết tiếp tục, kể cả bằng cách viết và in những cuốn

Tạp chí Công giáo.

Cung giọng liền đổi khác. Tiếng họ trở nên đầy đe dọa:

- Cha bậy rồi đó. Nếu cha ra khỏi đây, liệu cha có dám chắc là

mình còn trở lại được không?

Tôi đứng lên, mở cửa văn phòng:

- Buzzetti, hãy dẫn mấy ông này ra tận cổng đi.

Rượu Và Hạt Dẻ

32.8 Page 318

▲back to top

Khi bước ra, hai “ông” ấy đã nói nhỏ: “Ta sẽ còn gặp lại nhau”.

Don Bosco trong

32.9 Page 319

▲back to top

Chương chót của Bộ hồi sử, đã giải thích “họ đã tìm cách cho

ngài gặp lại” ra sao, và bình luận “hình như đã có một âm mưu

nhằm chống lại tôi”. Chúng tôi xin dẫn bài tường thuật của

chính ngài, bằng cách tóm lược những gì mà chúng tôi cho là

cần.

“Một tối nọ, đang khi tôi đứng lớp, hai người đàn ông đã kiếm

tôi vì một ca khẩn cấp: tại quán trọ Quả tim vàng (số 3, 4

đường Cottlengo) có một người đang hấp hối. Tôi đã lên

đường, nhưng tôi muốn được hộ tống bởi mấy đứa lớn trong số

những đứa lớn nhất, bất chấp mọi nỗ lực của chúng nhằm ngăn

cản tôi đi tới đó.

Đến “Quả tim vang”, người ta dẫn tôi vào một gian phòng ở

tầng trệt trong đó có mấy tên yêu đời đang ăn hạt dẻ với nhau.

Họ muốn tôi cùng ăn, tôi đã từ chối.

“Chắc cha không từ chối uống một ly rượu của chúng tôi. Một

ngụm nhỏ thì đâu có hại gì cho cha”.

Họ rót rượu cho mọi người, nhưng khi đến ly của tôi, một tên

trong bọn họ đã hớ hênh đi kiếm một chai khác. Tôi cầm lấy ly

và nói: “Chúc sứ khỏe quý vị”, rồi tôi đặt ly trở lại trên bàn.

- Cha đừng làm như vậy chứ, chơi không đẹp tí nào cả.

- Đó là một sự sỉ nhục đối với chúng tôi.

- Nhưng tôi không có hứng uống rượu.

Thế là bọn chúng liền giở giọng hù dọa:

- Chẳng làm được gì đâu, phải uống thôi.

Một tên kẹp chặt vai bên trái của tôi, tên khác khoác vai bên

phải: “Ông phải uống, dù muốn hay không cũng vậy”.

32.10 Page 320

▲back to top

- Nếu mấy người nhất thiết đòi tôi phải uống thì ít nhất phải để

tôi được thoải mái hai tay chứ, vừa nói tôi vừa vùng ra khỏi tay

họ. Và vì tôi không muốn uống ly rượu này, nên tôi sẽ cho một

đứa trong bọn trẻ của tôi uống thay tôi.

Khi nói những lời ấy, tôi đồng thời bước một bước dài ra phía

cửa, mở toang ra và mấy chàng trai lao vào.

Vừa thấy bóng mấy thanh niên to con ấy, bọn chúng liền đổi

giọng ngay. Chúng xin lỗi và bảo rằng người bệnh sẽ xưng tội

vào ngày mai. “Một người thân quen đã mở cuộc điều tra và đã

báo lại với tôi rằng có người đã đãi chúng một bữa ăn tối với

điều kiện là chúng phải ép tôi uống bằng được ly rượu mà kẻ

ấy đã pha chế riêng cho tôi”.

Họ Vồn Vã Chào Đón Tôi

“Những vụ mưu sát mà tôi kể lại có vẻ là những chuyện bịa

đặt, tuy vậy những vụ ấy đều có thật và đều đã diễn ra trước sự

có mặt của đông đảo nhân chứng.

Một tối Chúa nhật trong tháng 9, tôi đã được mời khẩn cấp tại

nhà Sardi, kế bên Trú khu; để giải tội cho một bệnh nhân đang

có nguy cơ lìa đời. Tôi đã kêu mấy đứa lớn đi theo. Tôi đã bắt

đầu cảnh giác với hết mọi người. Mấy đứa đứng lại dưới chân

cầu thang; Giuse Buzzetti và Hyacinthe Arnaud cùng tôi leo

lên gác, gần cửa phòng người bệnh.

Tôi bước vào và thấy một phụ nữ thở hổn hển như thể mụ sắp

tắt thở đến nơi rồi. Tôi xin bốn người đàn ông có mặt xích ra xa

để tôi giải tội cho mụ.

- Trước khi xưng tội, mụ gào lên, tôi muốn rằng thằng ăn cướp

này phải xin lỗi tôi đã.

- Tôi có làm gì bà đâu?

- Câm ngay! Một tên thứ ba vừa la vừa đứng bật dậy.

33 Pages 321-330

▲back to top

33.1 Page 321

▲back to top

Tiếp theo là một vụ ẩu đả dữ dội, và trước khi tôi kịp hiểu

chuyện gì đang xảy ra thì ai đó đã tắt đèn tối thui và một trận

mưa gậy gộc đã ào ào phóng về phía tôi. Tôi chỉ kịp chụp lấy

một cái ghế và đội nó lên đầu trong lúc co giò chạy vội về phía

cửa ra vào. Những cú gậy đáng lý đập bể đầu tôi, đã làm vỡ tan

chiếc ghế. Chỉ có một cú đập nhằm ngón cái trên bàn tay trái

của tôi đã giật mất của tôi móng tay và phân nửa đốt ngón tay.

Tôi đã quay về nhà với mấy thanh niên của mình vây bọc

chung quanh”.

“Hình như, Don Bosco nhận xét, tất cả được sắp đặt nhằm bắt

tôi ngưng nói xấu bọn thệ phản”.

“Con Xám”

“Những trò đùa hiểm ác thường xuyên mà tôi là đối tượng đã

khuyến cáo tôi không nên đến Torino và cũng không nên từ đó

mà quay về một mình (giữa nguyện xá và thành phố hồi ấy

phải băng ngang một khoảng đất đồng không nhà trống ngổn

ngang những bụi rậm và những cây cao).

Một tối nọ, khi tôi đơn phương độc mã quay về nhà trong bóng

tối, không phải là không phập phồng lo sợ trong lòng, tôi đã bị

đi kèm kè kè một bên bởi một con chó bự mà, thoạt nhìn đã

khiến tôi hết hồn. Nhưng nhờ vuốt ve nó như thể tôi là chủ của

nó vậy, hai chúng tôi đã thành bạn thân của nhau và nó đã đi

kèm tôi đến tận nguyện xá. Việc này còn tái diễn nhiều lần nữa.

Tôi có thể nói là “Con xám”[4] đã giúp ích cho tôi rất nhiều.

Sau đây là vài vụ điển hình.

Vào khoảng hạ tuần tháng 1-1854, tôi từ thành phố một mình

trở về nhằm một buổi tối trời mây u ám và mưa rơi tầm tã. Đột

nhiên, tôi nhận ra là có hai người đàn ông đang bước đi không

xa lắm đàng trước tôi. Họ rảo bước hoặc đi chậm lại tùy theo

chính tôi bước nhanh hoặc đi chậm lại. Tôi đã thử quay gót trở

lui, nhưng đã quá muộn. Chỉ nhảy hai cú là họ đã đến sát bên

33.2 Page 322

▲back to top

tôi và, chẳng nói chẳng rằng, chụp ngay một cái áo choàng lên

đầu tôi. Đúng lúc ấy, con Grigio xuất hiện. Vừa sủa vang, nó

vừa vung hai chân trước ngay mặt tên thứ nhất và cắn tên thứ

hai một cú đau điếng, bọn chúng la toáng lên:

- Kêu con chó đi!

- Tôi sẽ kêu nếu mấy người để tôi yên.

- Hãy kêu nó liền đi, chúng nài van.

Con Grigio tiếp tục rú lên như một con sói lên cơn điên. Bọn

chúng bỏ chạy, còn con Grigio bước đi cạnh tôi, đã đi kèm tôi

về tới nhà.

Tất cả những tối nào mà tôi không có người đi kèm, khi tôi đến

bên khu vực rừng cây bị đốn, tôi đều thấy xuất hiện con Grigio.

Bọn trẻ ở nguyện xá vẫn thường thấy nó vào trong sân. Một

hôm, hốt hoảng, hai đứa trẻ đã tính tấn công nó bằng những

cục đá, nhưng Giuse Buzzetti đã kịp thời can thiệp.

“Hãy để nó yên, đó là con chó của Don Bosco đấy”.

Thế là chúng bắt đầu vuốt ve nó và cho nó vào phòng ăn, nơi

tôi đang ăn tối với vài linh mục và thân mẫu của tôi. Ai nấy

đều nhìn nó với vẻ kinh hoàng, tôi bảo:

“Quí vị chớ sợ, đó là con Grigio của tôi đó, hãy để nó lại đây”.

Mà thật vậy, vẽ một vòng tròn quanh bàn ăn, nó lại gần tôi với

vẻ mừng rỡ. Tôi cho nó súp, bánh đồ ăn, nhưng thứ gì nó cũng

chê cả. Nó dựa đầu vào khăn trải bàn như muốn chúc tôi ngủ

ngon rồi để yên cho bọn trẻ dẫn ra cửa. Tôi nhớ lại là, tối hôm

ấy, tôi đã về nhà trễ và một người bạn đã cho tôi “quá giang”

xe của ông ta.

Carlo Tomatis, vẫn thường xuyên lui tới nguyện xá trong

những năm ấy, kể lại: “Đó là một con chó có tầm vóc dị

33.3 Page 323

▲back to top

thường. Nhiều lần mẹ Margarita khi thấy nó đã phải la lên:

“Khiếp! Con vật đồ sộ thấy mà ớn!”. Nó có một cái mõm dài

thòng như mõm chó sói, đôi tai thẳng đứng, lông xám, thân

hình cao cỡ một mét”.

Micae Rua, người đã gặp con Grigio hai lần, làm chứng: một

tối nọ, Don Bosco phải ra khỏi nhà vì những lý do khẩn cấp,

nhưng ngài đã gặp con chó nằm dài ngay trước ngưỡng cửa.

Ngài tìm cách bắt nó xích ra, rồi lại thử bước qua người nó,

nhưng lần nào con Grigio cũng gầm gừ và đẩy lui ngài về phía

sau. Mẹ Margarita, lúc này đã quen biết ý của con vật, liền cất

tiếng bảo con trai mình:

“Nếu con không muốn nghe lời mẹ, ít nhất hãy nghe lời con

chó ấy, đừng đi đâu nữa”.

Hôm sau, Don Bosco được tin là có một kẻ đầy ác ý, võ trang

một khẩu súng lục, tối qua đã đợi ngài ở một góc phố.

Don Bosco đã nhiều lần muốn biết con chó ấy từ đâu mà đến.

Nhưng ngài đã chẳng tìm được gì cả. Mãi đến năm 1872, bà

nam tước Azelires Fassati vẫn còn hỏi ngài xem ngài nghĩ sao

về con chó ấy, Don Bosco đã mỉm cười trong lúc trả lời:

“Nói rằng đó là một thiên thần chắc sẽ khiến người ta tức cười.

Nhưng ta cũng không thể nói rằng đó là một con chó thông

thường”.

Ngủ tại tiệm giầy

Ban ngày, Don Bosco làm việc vì bọn trẻ, ngược xuôi khắp

nơi để kiếm tiền, giải tội và giảng thuyết tại nhiều học viện

trong thành phố. Đêm đến, ngài rút bớt nhiều giờ của giấc ngủ

để vá quần áo và vớ, để viết sách. Cơn buồn ngủ cứ chồng chất

mãi và giấc ngủ bất thần ập đến với ngài.

33.4 Page 324

▲back to top

Sau bữa ăn trưa, Don Cagliero nhớ lại, đôi khi ngài đột nhiên

thiếp đi, ngủ ngồi trên ghế, đầu cúi gập xuống ngực. Những kẻ

có mặt ở đó đều nhón gót nhẹ nhàng rút lui để khỏi làm ngài

tỉnh giấc.

Đối với ngài, thời điểm ấy là giờ cực nhất trong ngày. Lúc ấy,

ngài ra khỏi nhà, đi mua sắm ngoài phố, ghé thăm các nhà hảo

tâm để xin họ giúp đỡ. “Tôi vẫn tỉnh táo lúc chân bước đi”,

ngài vừa mỉm cười vừa nói. Nhưng không phải lúc nào ngài

cũng cưỡng lại được cơn buồn ngủ.

Một buổi trưa, ngài đang đứng ở Quảng Trường trước nhà thờ

Đức Bà An ủi thì bị khống chế bởi một cơn buồn ngủ mạnh tới

mức ngài không còn biết mình đang ở đâu hoặc đang cần đi

đâu nữa. Ngay gần đó có một tiệm giầy, Don Bosco liền đi vào

và xin người thợ giầy cho mình ngủ ngồi trên ghế ít phút.

“Xin mời cha, mời cha vào. Con lấy làm buồn, nhưng con sẽ

gây phiền hà cho cha vì những cú búa đập rầm rầm của con.

- Không, anh chẳng làm phiền tôi chút nào đâu.

Ngài ngồi xuống bên chiếc bàn thợ mộc và ngủ li bì từ 14 giờ

30 đến 17 giờ chiều. Khi tỉnh giấc, ngài đưa mắt ngơ ngác nhìn

quanh mình rồi nhìn đồng hồ.

- Ôi, rõ khổ cái thân tôi! Sao anh không đánh thức tôi dậy?

- Cha ơi, người đàn ông tốt bụng trả lời, cha ngủ ngon lành tới

nỗi sẽ là một trọng tội nếu đánh thức cha dậy. Ôi, sao mà con

muốn được ngủ như vậy quá đi!

33.5 Page 325

▲back to top

33.6 Page 326

▲back to top

Chương 30

NỬA TÁ XƯỞNG THỢ

Trong công hàm của Tu hội Salêdiêng còn lưu giữ hai tài liệu

hiến hoi: một giao kèo “về học nghề” viết trên giấy thường vào

tháng Mười Một 1851; giao kèo thứ hai, cũng “về học nghề”,

viết trên giấy có dán tem thuế 40 xu, viết ngày 8-2-1852. Cả

hai đều có chữ ký của chủ xưởng, người học nghề và Don

Bosco.

Sau đây là phần cốt yếu của giao kèo thứ nhất:

“Với văn bản riêng tư này làm tại nhà Nguyện Xá Thánh

Phanxicô Salê, các bên đồng thỏa thuận:

1. Ông Carlo Aimibno nhận em Giuse Bordone sinh tại

Biella học nghề thợ lắp kính, hứa và cam kết dạy em

trong vòng ba năm, và trao ban cho em trong ba năm

học nghề những chỉ dẫn cần thiết và những qui luật tốt

nhất liên quan đến nghề của em cùng với những lời

khuyên bảo thích hợp liên quan đến hạnh kiểm tốt, qua

việc sửa bảo khi em có thiếu sót nào, bằng lời nói chứ

không phải bằng những biện pháp khác; cũng cam kết

chỉ để em làm những công việc liên quan đến nghề này

của em, chứ không làm những công việc khác, với sự lo

liệu không để cho các công việc ấy vượt quá sức lực

của em.

2. Thầy dạy nghề cũng có bổn phận cho em học nghề

được tự do trong tất cả các ngày lễ trong năm.

3. Thầy dạy nghề cũng cam kết trả cho em học nghề hằng

ngày là một đồng lire trong năm một, một ngày là 1 lire

50 xu trong năm hai, một ngày là 2 lire trong năm ba;

và cho em được hưởng kỳ nghỉ 15 ngày mỗi năm.

4. ................

33.7 Page 327

▲back to top

5. Cậu Giuse Bordone hứa trong suốt thời gian học nghề

làm việc cho ông chủ với sự mau mắn, bền bỉ và chú

tâm; dễ dạy, kính trọng và vâng lời.

6. ................

7. Vị giám đốc của Nguyện Xá hứa sẽ trông coi để đưa

hạnh kiểm của cậu học nghề đạt được kết quả tốt nhất”.

Một ngón tay trên nhiều ung nhọt

Trong văn bản giao kèo này, Don Bosco đã đặt một ngón tay

lên nhiều ung nhọt. Một số các ông chủ đã sử dụng các thanh

thiếu niên học nghề của họ như những người tôi tớ và người

rửa bát đĩa. Don Bosco buộc họ phải sử dụng các em học nghề

duy nhất trong công việc của nghề nghiệp của chúng mà thôi.

Các ông chủ đánh đập chúng, và Don Bosco đòi hỏi việc sửa

dạy phải được làm qua lời chỉ dạy mà thôi. Cha chăm lo cho

sức khỏe, việc nghỉ lễ và các ngày nghỉ hằng năm. Cha đòi hỏi

một mức lương có tăng lên từ từ, bởi vì năm học nghề thứ ba,

người học nghề trên thực tế đã là một người thợ rồi.

Trong văn khế giao kèo thứ hai, bên cạnh tem thuế còn có mộc

hoàng gia, với các tiêu đề: “Giao kèo giữa ông Giuse Bertolino,

thầy dạy nghề mộc cư trú tại Torino, và cậu thiếu niên Giuse

Odasso sinh tại Mondo vì, qua sự can thiệp của linh mục Gioan

Bosco, và với sự giám sát và bảo vệ của cha cậu bé là ông

Vincentê Odasso, quê quán Garesso, có nhà ở tại Torino”.

Bản văn hầu như là một bản sao in các-bon của bản giao kèo

thứ nhất. Chỉ có một chi tiết đáng kể. Don Bosco buộc ông chủ

dạy nghề phải cam kết hành xử không phải như “ông chủ” mà

như là”người cha”. Chúng ta đọc thấy trong khoản 1:

“Ông Bertolino Giuse, thầy dạy nghề mộc... cam kết dành cho

cậu Giuse Odasso trong khóa học nghề của cậu... những lời

khuyên có ích lợi mà một người cha tốt lành ban cho người con

33.8 Page 328

▲back to top

của chính mình liên quan tới hạnh kiểm luân lý; sửa bảo em với

tình yêu thương trong trường hợp có thiếu sót nào, tuy nhiên

luôn luôn chỉ thuần là những lời cảnh cáo chứ không bao giờ

với các hành vi tàn tệ”.

Don Bosco là người phát minh ra các giao kèo học nghề. Công

cuộc Giáo dục giới ăn xin (được thiết lập năm 1774) đã qui

định các giao kèo này từ bấy lâu. Nhưng hai bản giao kèo có

chữ ký của Don Bosco này là hai bản cổ nhất được lưu giữ tại

Torino. Có lẽ chúng ta được phép nghĩ rằng (trừ phi có những

tài liệu khác làm chứng khác đi) ngoài Công cuộc giáo dục giới

ăn xin và các nỗ lực của Don Bosco, ta hầu như thấy không có

ai khác đã đứng ra bảo vệ các người trẻ học nghề vào thời đó.

Chúng ta không thể nghĩ rằng các cha mẹ trẻ em học nghề đã

đứng ra, vì họ nghèo và dốt nát. Chúng ta cũng không thể nghĩ

là chính quyền dân sự thời đó đã đứng ra, vì thứ chủ thuyết tự

do của họ: họ sẽ để mặc cho các trẻ học nghề bị bóc lột theo

luật của “sự cạnh tranh tự do”.

Đơn độc, không được bảo vệ, trong tay ông chủ

Buổi đầu, nhà Nguyện xá (mà Don Bosco gọi là “nhà đón

người cơ nhỡ”, nay chúng ta gọi chính xác hơn là Trường Nội

Trú”) đón tiếp cách riêng các lao động trẻ. Sau thằng bé đến từ

Val Sesia, tạt vào gian bếp của mẹ Margarita nhưng một ngày

mưa tầm tã, sau Buzzetti và Gastini, mỗi năm đều có hàng chục

đứa khác nữa. Có những đứa ở lại đó ba năm, đứa khác hai

tháng, lại có những đứa suốt đời luôn. Chỉ mãi đến năm 1856,

các học sinh mới chiếm đa số trong các nội trú sinh.

Sự ưu tiên dành cho các lao động trẻ đã được thúc đẩy bởi điều

kiện cơ cực của họ. Các sắc lệnh của nhà vua năm 1844 nhằm

bãi bỏ các nghiệp đoàn, đã bỏ rơi các thợ thuyền, cách riêng là

những thợ trẻ, đơn độc và vô phương tự vệ trong tay người

33.9 Page 329

▲back to top

chủ. Carlo Alberto đã ngậm đắng nuốt cay việc thành lập các

“hội cứu tế”, điều mà chính phe tự do cũng chống đối luôn.

Don Bosco giao phó bọn trẻ của ngài cho các ông chủ, bảo vệ

chúng bằng những hợp đồng đôi bên cùng có lợi, đến gặp

chúng hàng tuần như là “người chịu tránh nhiệm đối với gia

đình”. Nếu người chủ không tôn trọng các thỏa hiệp, ngài sẽ rút

lại người thợ tập nghề.

Năm 1853, khi tòa nhà mới đã xây dựng xong, ngài liền quyết

định mở ngay tại nhà của mình những xưởng thợ đầu tiên.

Hai bàn thợ mộc đã bắt đầu

Mùa thu năm 1853, Don Bosco mở xưởng đóng giày và xưởng

may. Xưởng đóng giày được đặt trong một gian hết sức nhỏ

hẹp hồi ấy được dùng làm phòng áo mini của nhà nguyện

Pinardi, kế bên tháp chuông, hai bàn thợ mộc và bốn cái ghế

đẩu. Don Bosco là huấn luyện viên đầu tiên: ngài ngồi trước

bàn thợ mộc, lấy búa gõ từng cú một lên một đế giày đặt trước

mặt bốn đứa trẻ. Sau đó, ngài dạy chúng sử dụng dùi và cái

vuốt ngựa. Mấy ngày sau, ngài nhường chức huấn luyện viên

ấy cho ông Đa Minh Goffi, lao động bảo vệ của nguyện xá.

Bọn thợ nay được “cắm dùi” trong gian bếp, trong khi nồi

xoong và các bếp lò thì được chuyển qua nhà mới. Các thầy

dạy cắt may đầu tiên là mẹ Margarita và lại vẫn là Don Bosco,

dạy chúng may vá cắt y hệt như ngài đã được học ở bác Gioan

Roberto, ở Castelnuovo hồi nào.

Trong mấy tháng đầu năm 1854, gần như để giỡn chơi, ngài

mở xưởng thợ thứ ba: xưởng đóng sách. Không một đứa nào

trong bọn trẻ biết làm nghề này.

Một hôm, vây quanh mình là vài thiếu niên, ngài trải lên bàn

những tờ giấy đã in sẵn dành cho cuốn sách mới nhất của ngài.

33.10 Page 330

▲back to top

Các Thiên thần Bản mệnh. Rồi ngài đưa tay chỉ một đứa trong

bọn.

“Con sẽ làm thợ đóng sách!

- Con hả! Nhưng con thậm chí còn chưa hiểu đóng sách là gì

nữa.

- Dễ ợt, lại đây nào. Con thấy chứ? Mấy tờ giấy khổ lớn này

được gọi là “chữ ký”. Phải gấp chúng làm hai, rồi lại làm hai

và thêm một lần làm hai nữa. Rồi đó! Hãy làm thử xem sao!”

Với sự tiếp tay của những đứa khác đang vây quanh bàn, mọi

tờ giấy đã được xếp xong xuôi. Don Bosco đặt các chữ ký

chồng lên nhau.

“Thế đó, vậy là cuốn sách đã làm xong. Bây giờ, phải khâu cho

nó dính lại”.

Họ kêu mẹ Margarita đến “cứu bồ” và với một cây kim lớn và

vài mũi chích vào ngón tay, họ đã thành công, keo để gián bìa

là một ít bột trắng quậy với nước.

Còn phải làm một công đoạn nữa: cắt xén cho thành hình cuốn

sách. Làm thế nào đây? Xúm quanh bàn, bọn trẻ thi nhau đưa

ra những ý kiến khác nhau: dùng kéo, một con dao, một bàn

chà. Don Bosco xuống bếp và lấy con dao phay bằng thép

thường dùng để xắt nhỏ hành khô và ngò. Bằng vài cú chắc

nịch, ngài cắt bỏ từng xấp giấy. Bọn trẻ cười thích thú, Don

Bosco cũng vậy; nhưng xưởng thợ đã được “khai trương” và tổ

chức trong một phòng tòa nhà mới.

Một năm để có xưởng in

Khoảng cuối năm 1856, xưởng thợ thứ tư đã được khai trương:

xưởng một.

34 Pages 331-340

▲back to top

34.1 Page 331

▲back to top

Sự việc lập tức trở thành một việc nghiêm túc. Một nhóm khá

đông thiếu niên đã rút khỏi cơ xưởng trong thành phố và đã đến

“cắm dùi” trong một căn phòng lớn có thiết đặt các bàn thợ

mộc, các đồ nghề, kho dự trữ gỗ. Ông Corio là công trình sư

đầu tiên.

Xưởng thợ thứ năm, được mong đợi nhiều nhất, chính là xưởng

in. Don Bosco đã phải tranh đấu gần trọn một năm mới nhận

được giấy phép của Quận, cấp ngày 31-12-1861.

Buổi đầu thật khiêm tốn, hai cái máy rập mà bọn trẻ làm cho

xoay bằng sức mạnh của các cổ tay. Nhưng, vào thuở sinh tiền

của Don Bosco, nhà in ấy đã biến thành nhà in vừa quan trọng

vừa hiện đại, cạnh tranh với những nhà in xịn nhất trong toàn

thành: bốn máy rập, mười hai máy in chạy bằng mô-tơ, máy

đúc để làm bản kẽm, lò đúc chữ, đúc bản in khắc.

Năm 1862, Don Bosco mở xưởng thứ sáu và cũng là xưởng thợ

cuối cùng của ngài, lò rèn, tiền thân của các xưởng cơ khí hiện

nay.

Bốn cách thức để tìm ra cách thức tối ưu

Để các xưởng thợ của mình hoạt động được, Don Bosco đã

đụng phải nhiều khó khăn và đã phải thử nghiệm liên miên

nhiều công thức khác nhau.

Thoạt tiên, ngài sử dụng các thầy dạy nghề với lương bình

thường. Kết quả, họ lo làm việc chứ không lo cho sự tiến bộ

của các học sinh cũng như cho sự hoạt động tốt của xưởng.

Công thức thứ hai, các thầy dạy nghề phải chịu trách nhiệm

hoàn toàn, kể cả việc tìm ra các đơn đặt hàng như thể họ là

những ông chủ vậy. Kết quả, bọn trẻ bị đối xử không khác gì

những lao công bị đặt dưới quyền ông giám đốc.

34.2 Page 332

▲back to top

Thí nghiệm thứ ba, Don Bosco chịu trách nhiệm hoàn toàn, cả

về mặt đạo đức lẫn hành chánh, đối với các xưởng thợ, chỉ để

lại cho các thầy dạy nghề việc đào tạo tay nghề cho các thợ tập

sự. Lại thêm một kết quả tiêu cực nữa: sợ bị qua mặt bởi những

học sinh xuất sắc nhất, các huấn luyện viên giảng dạy rất ít, bỏ

mặc cho học sinh làm biếng.

Công thức tối ưu, Don Bosco đã tìm ra khi ngài đào tạo thành

công các trưởng xưởng hoàn toàn gắn bó với ngài: các sư

huynh Salêdiêng, cũng là những tu sĩ như các thầy tư giáo

và các linh mục, nhưng chuyên lo cho các trường dạy nghề.

“Ai không hoàn toàn nghèo thì không có chỗ trong Nhà này”

Trường nội trú Nguyện Xá không phải là “xưởng đào tạo các

người thợ”, mà là một nhà thực hiện một nền giáo dục đích

thực. Bởi lý do đó, trong năm học 1854-1855, Don Bosco khai

mào “cuốn nội qui thứ nhất” trình bày dung mạo của Công

cuộc dành cho các thợ học nghề trẻ (trong phần Phụ lục có bàn

đến các nội qui lệ liên quan đến các học sinh trẻ học văn hóa).

Người thợ trẻ được nhận vào đây phải ở lứa tuổi từ 12 đến 18

tuổi, “mồ côi cha hay mẹ và hoàn toàn nghèo và bị bỏ rơi. Nếu

có các anh hay các cậu có khả năng đảm nhận việc giáo dục,

thì em đó không nằm trong mục tiêu của Nhà”.

Bản nội qui giới thiệu cho các bạn trẻ “những người mà mỗi

bạn trẻ phải phục tùng, và các em phải coi họ như những bề

trên của Nhà”. Các vị đó là Cha Giám đốc (trách nhiệm về bổn

phận của mỗi một người và về luân lý của các học sinh trong

trường), cha Tổng Quản hay Quản lý, Cha Giám linh hay linh

hướng (có nhiệm vụ đáp ứng các nhu cầu thiêng liêng của các

em), hộ trực (phân phát bánh, coi sóc phòng ăn, các xưởng thợ,

các nhà ngủ).

34.3 Page 333

▲back to top

Nội qui khích lệ các nhân đức chính là lòng sùng kính đối với

Thiên Chúa, làm việc, vâng phục các bề trên, yêu thương các

bạn hữu, nết na. Nội qui ra luật về hạnh kiểm tại nhà và ngoài

nhà. Nó nêu lên “ba cái xấu hết sức phải xa lánh”: là nói phạm

thượng, gian lận và ăn cắp.

Thời khóa biểu tiên liệu việc thức dậy vào ban sáng, thánh lễ

với kinh nguyện và lần hạt mân côi, bữa ăn sáng và công

việc. Tất cả phải có mặt trong bữa ăn trưa và trong giờ chơi

lớn vào buổi sau trưa. Rồi các học sinh học nghề lại tái làm

việc trở lại. Vào buổi chiều các học sinh được tiên liệu phải

làm bài. Ngày học kết thúc với kinh chiều và những lời huấn tứ

tối của Don Bosco dành cho cả gia đình trường nội trú Nguyện

Xá. Các học sinh cũng được khích lệ tham dự hằng tháng một

cuộc tĩnh tâm ngắn (gọi là buổi Dọn Mình Chết Lành), và mỗi

năm một khóa tĩnh tâm.

Về lãnh vực tôn giáo, Don Bosco luôn luôn ít đòi hỏi đối với

các học sinh học nghề so với các học sinh học văn hóa. Nhưng

khi thấy trong số các em học nghề có những dấu hiệu của đời

sống thiêng liêng đáng kể, ngài đã ủng hộ việc thành lập “Hội

các bạn kính Thánh Giuse”: tức là một nhóm tập trung các bạn

tốt hơn cả và thôi thúc các bạn này đào sâu đời sống Kitô hữu

và tông đồ.

Don Bosco với ban kèn và Học sinh trong xưởng thợ

34.4 Page 334

▲back to top

Chương 31

NHỮNG HỌC SINH KHOÁC ÁO NHÀ BINH

Ngày 1-11-1851, Don Bosco về thăm quê cha đất tổ, xứ

Castelnuovo d’Asti. Chiều tối, tại nhà thờ, ngài đã đảm nhận

bài giảng trong nghi thức cầu cho những người quá cố. Trong

số các em của ca đoàn. Có một đứa bước theo ngài về tòa giảng

và cứ đứng lỳ ở đó mà nhìn ngài miệng há hốc trong suốt bài

giảng. Và Don Bosco nhận thấy là nó vẫn tiếp tục yên lặng

quan sát ngài khi họ đã quay về phòng áo. Ngài gọi nó:

- Dường như con có điều gì cần nói với cha, phải không?

- Phải chứ, thưa ông. Con muốn đi Torino với cha để học và trở

thành linh mục.

- Tốt. Vậy con hãy bảo mẹ con đến nhà xứ gặp cha sau bữa ăn

tối nay.

Thằng bé tên là Gioan Cagliero, nó đã mồ côi cha. Bà mẹ cùng

đến với Giovanni sau bữa ăn tối.

- Thế ra, bà Têrêxa à, Don Bosco nói đùa, bà tính bán con trai

của bà cho tôi thật sao?

- Dạ, đâu có! Người đàn bà vừa cười vừa đáp. Ở đây những

con bê mới là mặt hàng để bán buôn. Còn bọn con nít, chúng

con chỉ dùng làm quà biếu mà thôi.

- Thế lại còn hay hơn nữa. Bà hãy chuẩn bị cho cháu nó vài bộ

đồ và mai này tôi sẽ đem nó theo với tôi.

Hôm sau, lúc hừng đông Gioan Cagliero đã có mặt tại nhà thờ.

Cậu giúp lễ cho Don Bosco, dùng bữa điểm tâm với ngài, ôm

hôn thân mẫu và gói hành trang kẹp dưới nách, kêu lên với vẻ

nóng lòng:

34.5 Page 335

▲back to top

“Thưa Don Bosco, chúng ta đi chứ?”

“Ngủ trong chiếc thúng đựng mì dòn”

Họ cuốc bộ suốt quãng đường dài. Thật ra, Giovanni đã rảo qua

hai lần lộ trình ấy vì vừa nói chuyện với Don Bosco nó vừa

chạy phía trước, đuổi bắt bướm trên các đồng cỏ, nhảy qua các

kênh mương. Cagliero nhớ lại:

“Don Bosco, suốt dọc lộ trình, đặt ra cho tôi cả ngàn câu hỏi,

còn tôi, tôi đã đáp trả ngài cả ngàn câu. Kể từ giờ phút ấy, với

ngài tôi đã không còn giữ kín bất cứ điều gì nữa. Trong khi

nghe các chuyện tiếu lâm của tôi, ngài đã nửa đùa nửa thật bảo

tôi rằng tôi sẽ phải chuyển biến tốt hơn. Cuối cùng, chúng tôi

đã đến Torino.

Tối mồng 2 tháng 11, chúng tôi đều mệt nhoài. Don Bosco giới

thiệu tôi với mẹ Margarita qua câu nói:

- Mẹ ơi, con dẫn về cho mẹ một thằng bé quê ở Castelnuovo

nè!

Mẹ Margarita đáp:

- Phải rồi, con thì chỉ được cái là lôi bọn con nít ở đâu về, còn

mẹ, mẹ chẳng biết phải nhét chúng vào chỗ nào nữa.

- Thằng này nó nhỏ tới mức chúng ta có thể cho nó ngủ trong

thúng đựng mì dòn. Với một sợi dây, chúng ta sẽ treo nó lên

tuốt trên sàn nhà, như một lồng chim bạch yến vậy.

Mẹ Margarita bật cười và bắt đầu kiếm cho tôi một chỗ. Quả

thật chẳng có một chỗ trống nào cả, và đêm ấy tôi đã phải ngủ

dưới chân giường một người bạn.

Hôm sau, tôi đã để ý thấy cảnh nghèo bao trùm ngôi nhà ấy.

Các phòng ngủ của chúng tôi, dưới tầng trệt, đều chật hẹp, nền

lót đá lượm ngoài đường phố. Trong gian bếp, chỉ có vài cái

34.6 Page 336

▲back to top

đĩa bằng thiếc với một lượng muỗng cũng ngang ngang như

vậy. Nĩa, dao, khăn ăn, phải nhiều năm sau chúng tôi mới được

thấy trên bàn ăn của mình. Don Bosco đích thân dọn cho chúng

tôi ăn, giúp chúng tôi giữ phòng ngủ cho gọn gàng ngăn nắp,

giặt giũ và vá quần áo cho chúng tôi, phục vụ chúng tôi trong

những công tác hèn kém nhất.

Chúng tôi để mọi thứ làm của chung. Chúng tôi cảm thấy đang

ở trong một gia đình hơn là một trường học, dưới sự chỉ đạo

của một người cha rất yêu thương chúng tôi, và chẳng có ưu tư

nào khác hơn là lo mưu ích cho chúng tôi cả về tinh thần lẫn

vật chất.

Gioan Cagliero đã chứng tỏ, ngay từ buổi đầu, một trí thông

minh sắc sảo và một bản lĩnh vui tươi. Cậu ưa thích trò chơi

với một tình cảm lai láng như nước vỡ bờ vậy.

Micae Rua vẫn tiếp tục sống tại nhà thân mẫu, nhưng sáng nào

cũng dẫn đầu nhóm học sinh và, cùng nhau, họ lên đường vào

thành phố, lại nhà giáo sư Bonzanino. Don Bosco đã giao cho

Rua vai trò làm giám thị, với nhiệm vụ ngăn chặn bất kỳ ai cúp

cua. Micae rất ít khi giữ được Cagliero trong vòng kỷ cương.

Vừa ra khỏi nguyện xá, Giovanni liền đổi hướng, phóng như

bay về khu Porta Palazzom Cổng Dinh và dừng lại trước bọn

mãi võ Sơn Đông và các lều bạt của gánh xiếc lưu động. Rồi, a

lê hấp! Vẫn co giò chạy, đến trường! Khi những đứa khác tới

nơi, cậu đã đứng sẵn trước cửa, mồ hôi nhỏ giọt, nhưng hài

lòng thấy rõ. Micae lườm nguýt lên “Đạo binh bất trị”:

- “Sao bạn không đi chung với chúng tôi?

- Tại tớ khoái đi ngõ khác, như vậy thì có gì là bậy chứ?

- Bạn cần phải vâng lời.

34.7 Page 337

▲back to top

- Bộ tôi không vâng lời sao? Tôi phải đến trường, thì tôi đến

rồi đây. Tôi phải đúng giờ, thì tôi có bao giờ đến trễ đâu. Mắc

mớ gì cậu nếu tớ khoái đi coi mấy tên lang băm mãi võ…”.

Gioan Cagliero sau này sẽ thành vị Giám mục Hồng y

Salêdiêng tiên khởi. Bên cạnh Rua, cậu sẽ là một trong những

trụ cột kiên cố nhất của Tu hội Salêdiêng. Nhưng về tính khí

Rua và Cagliero mãi mãi vẫn sẽ rất khác nhau, Micae: cần

mẫn, kiên trì, cân nhắc chín chắn; Gioan: liều lĩnh, đam mê,

hung hãn. Cả hai đều sẵn sàng nhảy vào lửa vì Don Bosco.

“Con sẽ đi qua biển Đỏ và sa mạc”

Ngày 22-9-1852 Micae Rua vào ở luôn tại nguyện xá với tư

cách nội trú sinh, hôm sau cùng với Don Bosco, mẹ Margarita

sáu mươi bốn tuổi, và hai mươi sáu bạn học, cậu cuốc bộ về

xóm Becchi. Don Bosco sẽ giảng tuần chín ngày dọn mừng lễ

Mân Côi tại Castelnuovo và bọn trẻ sẽ được đón tiếp bởi anh

Giuse của ngài.

Trước giờ xuất phát, Don Bosco gọi Micae đến và bảo:

“Sang năm, cha cần con phụ cha một tay để điều hành nhà của

chúng ta. Ngày 3 tháng 10, là lễ Đức Mẹ Mân Côi. Cha xứ ở

Castelnuovo sẽ đến Becchi và trong ngôi nhà nguyện nhỏ, ngài

sẽ cho con mặc áo chùng thâm của các thầy tư giáo. Khi trở lại

nguyện xá, con sẽ là thầy hộ trực kiêm thầy giáo của bạn mình.

Con đồng ý chứ?

- Đồng ý!”

Tới ngày lễ, trên chiếc xe đưa họ về Torino, Don Rua nhớ lại

là, phá tan sự yên lặng, Don Bosco đã bảo cậu:

“Micae yêu quí của cha, giờ đây con đã bắt đầu một cuộc sống

mới. Nhưng con nên biết rằng trước khi vào được Đất hứa, con

sẽ phải đi qua Biển đỏ và Sa mạc đã. Nếu con giúp cha, thì

34.8 Page 338

▲back to top

chúng ta sẽ đi qua cả hai nơi ấy một cách yên ổn, và chúng ta

sẽ tới Đất hứa”.

Micae ngẫm nghĩ một lát. Cậu không hiểu rõ lắm. Rồi, đến

phiên mình phá tan sự yên lặng, cậu hỏi:

“Cha còn nhớ cuộc gặp gỡ đầu tiên của chúng ta chứ? Cha đã

phân phát những mẫu ảnh đeo nhưng chẳng còn mẫu nào cho

con cả. Lúc ấy cha đã làm một động tác lạ lùng như thể cha

muốn cho con nửa bàn tay của cha vậy. Điều ấy có nghĩa ra

sao?

- Con vẫn chưa hiểu à? Lúc ấy cha muốn nói là hai chúng ta sẽ

ăn đồng chia đủ với nhau mọi sự. Tất cả những gì là của cha

cũng sẽ là của con luôn: những món nợ, những trách nhiệm,

những rắc rối”.

Và Don Bosco mỉm cười.

“Nhưng rồi con sẽ thấy là sẽ có vô số những cái rất tuyệt vời.

Và sau hết mọi sự, cái tuyệt nhất trần đời: Thiên Đàng”.

Bảo hành năm mươi năm

Thứ ba trong tuần Phục Sinh năm 1853. Bầu trời Torino phủ

đầy những đám mây u ám. Gioan Francesia và Micae Rua, bạn

học cùng lớp và là đôi bạn thân sống chết có nhau, đang cùng

nhau ôn tập bài học tiếng Ý. Nhưng Micae tỏ ra lơ đãng, xa

vắng. Hình như một nỗi buồn mênh mang đã phủ chụp xuống

trên cậu. Francesia, sau khi đã hỏi bạn hai lần cùng một câu,

đột ngột gấp sách lại và gào lên:

“Ê kìa! Bữa nay cậu mắc chứng gì vậy?”

Cắn lấy môi để khỏi bật khóc, Micae thì thầm:

“Anh Gioan của tớ chết rồi… Lần sau, sẽ đến phiên tớ…”

34.9 Page 339

▲back to top

Đó là người cuối cùng trong đám anh em còn sống tại nhà. Kể

từ nay, bà mẹ, trong nơi thường trú của mình tại cơ sở sản xuất

vũ khí, sẽ chỉ còn một thân một mình. Don Bosco hay tin và để

giải khuây cho Micae, đã đưa cậu đi với mình rảo qua khắp

kinh thành Torino. Ngài phải giải quyết một vụ việc gần nhà

thờ Gran-Madre Đức Bà Cả, trên bờ sông Pô. Họ rảo bước,

miệng nói về nguyện xá. Những ngày vừa qua, Torino đã mừng

kỷ niệm lần thứ tám, 50 năm “Phép lạ Mình Thánh Chúa” và

Don Bosco đã phát hành một tập sách nhỏ bán đắt như tôm

tươi. Bất chợt, Don Bosco dừng bước và chậm rãi nói:

“Năm mươi năm sau, người ta sẽ mừng kỷ niệm lần thứ chín

50 năm phép lạ cả thể này, nhưng cha sẽ không còn sống tới

đó. Phần con, con sẽ vẫn còn sống. Lúc ấy con hãy nghĩ đến

việc cho in lại cuốn sách nhỏ của cha nhé!”

Micae thử tưởng tượng đến thời gian xa lắc, xa lơ ấy: năm

1903. Cậu gật đầu:

“Cha đi quá xa đấy, Don Bosco ạ, khi tuyên bố là con sẽ còn

sống tới đó. Phần con trái lại, con thật sự sợ rằng thần chết sắp

chơi con một vố đau…

- Chẳng chơi được vố nào cả, dù đau hay là không đau, Don

Bosco cắt ngang. Cha bảo đảm với con là năm mươi năm sau,

con vẫn còn sống nhăn. Hãy cho tái bản cuốn sách nhỏ ấy,

đồng ý chứ?”

(Năm 1903, Don Rua vẫn còn sống nhăn, thật thế, là đấng kế vị

của Don Bosco trên chóp đỉnh của Tu hội Salêdiêng. Năm ấy

ngài bảy mươi tuổi và ngài đã cho in lại cuốn sách nhỏ).

Bọn “con ông cháu cha” và đám học sinh khoác áo nhà binh

Tuy bận chăm lo cho đám thợ thuyền trẻ, Don Bosco vẫn

không quên các học sinh. Mục tiêu của ngài, chúng tôi đã

thông báo nhiều lần, là nhằm chuẩn bị cho mình những cộng sự

34.10 Page 340

▲back to top

viên: các chủng sinh, các linh mục sẽ phụ giúp ngài trong các

công tác của ngài, và còn chuẩn bị cả các ơn kêu gọi làm linh

mục cho các giáo phận, bằng cách tuyển chọn giữa bọn trẻ “lớn

lên giữa cây cuốc và cái búa”, để bù đắp tình trạng thiếu hụt

linh mục.

Nhóm bốn người đầu tiên mà ngài đã chuẩn bị đã khiến ngài

hơi thất vọng, như chúng tôi đã có nói. Nhưng Rua, Cagliero,

Francesia đã hoàn toàn đáp ứng lại các kỳ vọng của ngài. Bên

cạnh họ, Angelo Saviô, Rocchietti, Turchi, Durando, Cerrutti,

đang tiến bộ khả quan.

Chế độ nội trú cho các học sinh ra đời có hơi hấp tấp nhưng

phát triển rất mạnh: 12 nội trú sinh trong năm 1859, 35 trong

năm 1854, 65 vào năm 1855, 121 vào năm 1857,….

Các học sinh của ba lớp La văn cao nhất đến học tại nhà Don

Bonzanino, rồi họ chuyển sang lớp hùng biện và nhân bản của

Don Matteo Picco, người tổ chức các lớp trong khu phố Đức

Bà An Ủi.

Hai trường tư ấy đều có thành phần học sinh là con em những

gia đình khá giả ở Torino, phải trả học phí rất cao. Bọn trẻ của

Don Bosco, trái lại, đều được nhận cho học miễn phí.

Đám “con ông cháu cha”, lúc đầu, đều nhạo báng lũ cùng đinh

với những tấm áo khoác nhà binh “tạo cho kẻ ăn mặc như vậy

dáng dấp của dân buôn lậu hoặc một vẻ kệch cỡm, lố bịch”.

(Những tấm áo khoác ấy, cũng như cái mũ chào của lính, Don

Bosco đã được Bộ trưởng làm quà cho, chúng giống như cái

mền hơn là những áo khoác ngoài, Don Lemoyne nói, nhưng

chúng che mưa, che tuyết rất tốt). Bonzanino không chấp nhận

những lời chế nhạo: “Giá trị của một thiếu niên, ngài nghiêm

khắc tuyên bố, được căn cứ vào những cuốn tập làm bài chứ

không phải vào màu mè của áo quần che thân”. Căn cứ theo

điểm số, lũ cùng đinh luôn ăn đứt bọn công tử bột. Bọn trẻ của

35 Pages 341-350

▲back to top

35.1 Page 341

▲back to top

Don Bosco học tập rất tốt. Tình yêu của Don Bosco biết cách

tỏ ra yêu sách, tình yêu ấy không chịu đựng nổi những kẻ làm

biếng. Năm 1863, giáo sư Prieri, thuộc trường đại học Torino,

đã tuyên bố: “Tại nhà của Don Bosco, người ta học tập tốt, học

tập ra trò”.

“Cha thấy mình thoải mái được ở giữa bọn trẻ”

Những chuyến đi đi về về thành phố không phải là điều lý

tưởng đối với Don Bosco. Vả lại, rất nhanh, các phòng lớp của

Don Bonzanino và Don Picco đã hết còn đủ chỗ để chứa toàn

thể học sinh của nguyện xá.

Ngay khi Gioan-Baotixita Francesia, mười chín tuổi, đã hoàn

thành xuất sắc các khóa La văn của mình, ngài liền giao cho

anh ta lớp 8 của trường trung học phổ thông. Hồi ấy là tháng

11-1855.

Năm sau bắt đầu hoạt động lớp 6 và lớp 7, điều hành bởi một

giáo dân, bạn thân của Don Bosco, giáo viên Bianchi.

Năm 1861, các học sinh ba lớp cấp I trung học vượt con số 200

em. Các giáo viên là những thầy tư giáo Francesia, Provera,

Anfossi, Durando, Cerruti.

Trong Phụ lục của “Nội qui” dành cho các học sinh phổ thông,

có qui định là Nguyện Xá chỉ nhận các em học sinh phổ thông

có đủ ba phẩm chất: “Có khả năng đặc biệt để theo học văn

hóa”, “có lòng đạo đức trổi vượt”, “có ý muốn ôm ấp ơn gọi

giáo sĩ, nhưng đồng thời để cho các em tự do theo đuổi ơn gọi

sau khi các em đã hoàn thành lớp 12 trong đó có cả môn học

La tinh”.

Nội qui không nhấn mạnh cách dứt khoát đến điều kiện phải là

các em mồ côi hay trong điều kiện nghèo toàn diện. Nhưng

phần đông các học sinh văn hóa đều đến từ các môi trường

nghèo, và giai thoại các học sinh của Don Bosco đi học ở ngoài

35.2 Page 342

▲back to top

Nguyện Xá khi mặc những trang phục nhà binh xác minh điều

đó tương đối rõ ràng.

Thời khoa biểu của các em học nghề và học chữ trùng hợp với

nhau. Dĩ nhiên là có những khác biệt là trong khi các em học

nghề phải trải qua những giờ học trong xưởng thợ, thì các em

học văn hóa sẽ học tại trường và trong phòng hội chung.

Cha Lemoyne ghi nhớ rằng: “Cho tới năm 1858, Don Bosco

cai quản và điều hành Nguyện Xá giống như một người cha

điều hành gia đình của mình. Các trẻ em không cảm thấy có sự

khác biệt lớn giữa Nguyện Xá và gia đình riêng của mình.

Chúng không phải xếp hàng mà đi từ nơi này sáng nơi khác,

không có các hộ trực nghiêm khắc, cũng không có các luật lệ

chi li”.

Don Bosco ở giữa các trẻ em mỗi khi ngài có thể. Ngài nói

rằng: “Không có các trẻ em của cha, cha không thể nào sống

được”. Chỉ có một lý do nghiêm trọng mới có thể ngăn cản cha

ở giữa chúng, để nói chuyện và tham gia trò chơi của chúng.

Ngài cũng dành nhiều thời gian để có mặt trong nhà học riêng

của chúng. Ngài làm chuyện này không phải vì thiếu các hộ

trực, mà vì “ngài cảm thấy dễ chịu ở giữa chúng”, và trên cùng

một bàn ghế với chúng để “viết hay suy gẫm về các cuốn sách

sắp xuất bản của ngài”.

Vào cuối bữa ăn tối, (và điều này còn tiếp diễn cho mãi tới cuối

năm 1870), có một chuỗi dài các con cái ùa vào phòng Don

Bosco, nơi đây Don Bosco cũng vừa mới ăn xong. Chúng thi

đua nhau chạy cho nhanh để có thể ở gần Don Bosco hơn các

bạn khác, để thấy cha, hỏi han cha, lắng nghe cha, cười vì hết

câu chuyện vui này đến câu chuyện vui khác cha kể. Các trẻ

em ngồi quanh ngài, trên các chiếc bàn phía trước, hay đứng,

có bạn khác lại còn quì gối nữa. Don Bosco rất thích thú lối

35.3 Page 343

▲back to top

gặp gỡ thân mật này, “đó là đĩa món ăn ngon nhất cho bữa tối

của ngài”.

“Don Bosco không có thể hiểu hết giá trị của gia đình...?”

Bầu khí tu trì vây bọc các học sinh trẻ thật là dày đặc. Họ là

những mầm non tao nhã của những ơn gọi làm linh mục tương

lai. Don Bosco muốn rằng họ phải chìm đắm trong bầu khí của

tinh thần tu hành, Bí tích, đầy tình yêu đối với Mẹ Maria và đối

với Giáo hội.

Xưng tội là thói quen hàng tuần hoặc mỗi nửa tháng của mọi

người. Ngày nào Don Bosco cũng ngồi tòa để giải tội suốt hai

hoặc ba giờ đồng hồ. Tiếng tăm nổi như sóng cồn của ngài về

khả năng “đọc được tội lỗi” đã động viên chúng tin tưởng tuyệt

đối nơi ngài. Rước lễ, chỉ ít năm sau ngày khai trương môi

trường nội trú, đã trở thành một bí tích hàng ngày đối với đông

đảo thanh thiếu niên. Có rất ít đứa bỏ không chịu Mình Thánh

Chúa ít nhất là một lần trong một tuần.

Người ta hít thở lòng sùng kính Đức Mẹ. Lòng sùng kính này

đạt tới đỉnh cao nhất trong những năm của Đaminh Saviô và

vào thời điểm đang tiến hành việc xây cất Đại thánh đường

Đức Mẹ Phù Hộ.

Lòng yêu mến Đức Giáo Hoàng vẫn còn là một điểm cố định

trong tâm tình Kitô giáo của Don Bosco. Thiên hạ sẽ nói ngài

“hết lòng với Đức Thánh Cha còn hơn cả chính Đức Thánh

Cha để ý tới vị trí của Ngài” và người ta không hoàn toàn sai

khi nói thế. Đây đã không chỉ là những lời nói suông: để vâng

theo lời cầu mong của một Đức Giáo Hoàng, Don Bosco sẽ “xả

láng”, thí bỏ những năm cuối cùng trong đời sống của ngài.

Bọn trẻ đã hấp thu nhuần nhuyễn tinh thần của ngài.

Don Bosco cũng có thể sai lầm chứ! Theo các nhà tâm lý học

hiện đại cũng như các nhà giáo hội học, thì Don Bosco có sai

35.4 Page 344

▲back to top

lầm lớn liên quan đến kỳ nghỉ hè tại gia đình các học sinh.

Ngài đã muốn rút vắn tới mức tối đa kỳ nghỉ hè như vậy. Ngài

cho đó là một nguy hiểm nghiêm trọng cho các ơn gọi.

Các chuyên viên ngày nay nói với chúng ta rằng: “Don Bosco,

người con của thời đại mình, đã không hiểu nổi giá trị của gia

đình và của giáo xứ như là một Giáo hội địa phương ươm mầm

cho ơn gọi”. Có lẽ chúng ta có một chút e ngại trước một nhận

xét quyết liệt như thế đối với Don Bosco! Cứ tính thử các con

số xem cái mà Don Bosco đã đạt được về ơn gọi: chỉ trong năm

1861 tại Nguyện Xá đã nẩy sinh 34 ơn gọi linh mục”. Nhà của

ngài được giới chống giáo sĩ gọi là “một nhà máy sản xuất các

ơn gọi linh mục”. Vào cuối đời ngài, các linh mục xuất thân từ

Nguyện Xá Valdocco tính đến cả ngàn người. Và chắc chắn họ

không phải là một đội quân của những người đã bị đàn áp. Gia

đình và giáo sĩ quả có đóng góp lớn cho ơn gọi, nhưng hiện

nay trong một xã hội tục hóa, môi trường gia đình và xã hội

cũng có thể lây nhiễm những quan điểm tục hóa, và thiếu hẳn

những giá trị đích thực của một gia đình Kitô giáo và tự nó

cũng chưa đủ sức bảo vệ, vun trồng và quí chuộng ơn gọi. Cho

nên ơn gọi cũng cần được bảo vệ trong những môi trường giáo

dục giàu tinh thần gia đình. Hơn nữa, Don Bosco xác tín rằng

nơi các linh mục, điều thiết yếu chính là Đức Khiết tịnh. Cần

phải bảo vệ các “tư giáo nhỏ” này trong thời thể lý tế nhị của

tuổi dậy thì. Đó là một nhận định chí lý, mà chúng ta dù vẫn

phải giữ chắc giá trị của gia đình và của giáo xứ trong tư cách

Giáo hội địa phương, vẫn cần phải tìm cách cứu vãn bầu khí

giáo dục lành mạnh, thân tình và làm phát huy sự quí chuộng

đối với Đức khiết tịnh.

35.5 Page 345

▲back to top

Chương 32

1854: CHÚNG TA SẼ ĐƯỢC GỌI LÀ SALÊDIÊNG

Ngày 26-01-1854, ở Torino, trời rét như cắt da cắt thịt, nhưng

trong căn phòng nhỏ của Don Bosco, có tỏa ra một hơi nóng

đúng mức cần thiết. Don Bosco đang nói với bốn thanh niên

đang rong ruổi đuổi theo từng lời của ngài với một trí tưởng

tưởng đầy tin tưởng.

"Các con thấy là Don Bosco đang làm tất cả những gì mình có

thể, nhưng ngài chỉ có một mình. Ngược lại, nếu các con giúp

cha một tay, thì cùng nhau chúng ta sẽ có thể làm được những

điều kỳ diệu. Nhiều trẻ em nghèo đang chờ chúng ta. Cha cam

đoan với các con là Đức Mẹ sẽ gởi đến cho chúng ta những

nguyện xá rộng lớn khang trang, những Thánh đường, những

tòa nhà, những trường học và rất nhiều vị linh mục kiên quyết

phụ giúp chúng ta. Và chuyện đó xẩy ra ở Ý, ở Châu Âu, chưa

gì cha đã thấy một cái mũ giám mục rồi.

Bỡ ngỡ, bốn thanh niên nhìn lẫn nhau. Họ tưởng như mình

đang ngủ mơ. Tuy vậy, Don Bosco đâu có ngủ mơ, ngài rất

nghiêm túc và có vẻ như đang đọc thấy tương lai:

"Đức Mẹ muốn rằng chúng ta hãy phát động một Tu hội. Cha

đã tự hỏi từ lâu nên đặt tên cho Tu hội ấy là gì. Cha đã quyết

định là chúng ta sẽ được gọi là Salêdiêng".

Trong bốn thanh niên ấy có những viên đá tảng để làm nền

móng cho tu hội Salêdiêng. Trên cuốn sổ tay của mình, tối hôm

ấy, Micae Rua đã cẩn thận ghi chép: "Chúng tôi đã họp nhau

tại phòng Don Bosco, Rocchietti, Artiglires, Cagliero và Rua.

Ngài đã đề nghị chúng tôi hãy tiến hành, với sự trợ giúp của

Chúa và của Thánh Phanxicô đệ Salê, một cuộc thử nghiệm

thực hành Đức ái đối với người khác. Sau đó chúng tôi sẽ đưa

ra một lời hứa và rồi nếu có thể chúng tôi sẽ tuyên khấn với

35.6 Page 346

▲back to top

Chúa. Những ai làm việc thử nghiệm ấy và những ai sẽ làm vậy

sau này, sẽ được nhận danh hiệu Salêdiêng.

Dàn dây leo và những bông hồng

Những "dự đoán tương lai" mà Don Bosco thông tri cho mấy

thanh niên của mình tối hôm ấy, cũng chính là những điều mà

mấy năm về trước đã khiến thiên hạ tưởng ngài bị điên và suýt

nữa thì đã đem ngài vào nhà thương điên.

Nhưng Don Bosco đã lặp lại những điều ấy với một sự chắc ăn

lì lợm bởi lẽ (như Don Borel đã nói thế) "ngài thấy những điều

ấy trong giấc mơ". Năm 1847, ngài đã mơ một "giấc mơ cơ

bản" được dùng làm

35.7 Page 347

▲back to top

Chương trình. Đây là những lời của chính ngài trong các vụ

việc thông thường. Chỉ mãi đến năm 1864 ngài mới kể lại giấc

mơ này, trong phòng đợi của mình cho mấy tu sĩ Salêdiêng tiên

khởi, trong đó có Don Rua, Don Cagliero, Don Durando, Don

Barberis:

"Một ngày trong năm 1847, sau khi đã ngẫm nghĩ về cách thức

mưu ích cho giới trẻ, Nữ vương Thiên Đàng đã hiện ra với cha

(cách dùng từ rất hữu hạn của Don Bosco, thông thường ngài

quen nói: Cha đã thấy trong giấc mơ bà rất đẹp…) và đã dẫn

cha vào một khu vườn thần tiên. Trong đó có nhiều cổng xây

hình vòng cung đẹp lộng lẫy trông ra một dàn dây leo bằng gỗ

tuyệt đẹp được viền hai bên và phủ đầy bởi những cây hoa

hồng diễm lệ đang nở rộ. Cả mặt đất cũng phủ đầy những bông

hồng. Đức Trinh Nữ bảo cha:

"Hãy bước đi dưới dàn dây leo này, đây là con đường mà con

phải đi qua đi lại hoài".

Cha bắt đầu bước đi. Nhiều cành cây từ trên cao thòng xuống

trông tựa như những tràng hoa. Cha chỉ thấy toàn hoa hồng là

hoa hồng, ở bên phải cũng như bên trái, hoa hồng ở trên đầu

cha, hoa hồng ở trước mặt cha. Nhưng hai chân cha vướng vào

những cành lá nằm ngổn ngang trên mặt đất và làm cha bị

thương. Khi đưa tay gạt một cành cây chắn ngang lối đi, cha đã

bị gai chích, hai tay cha và toàn thân cha be bét máu. Những

bông hồng giấu ẩn một lượng gai nhọn vô số kể.

Tất cả những ai thấy cha tiến tới đều nói: “Don Bosco lúc nào

cũng bước đi trên những bông hồng. Mọi sự đều tốt đẹp đối với

ngài!". Họ đâu có thấy gai nhọn đã cào nát tay chân cha.

Rất nhiều các chủng sinh, các linh mục và các giáo dân sống

đời phàm tục mà cha ngỏ lời mời gọi đã bắt đầu hớn hở đi theo

cha, ngất ngây trước vẻ đẹp của những bông hoa ấy. Nhưng họ

đã hiểu là mình phải tiến bước giữa đám gai nhọn và họ bắt đầu

35.8 Page 348

▲back to top

la lên: "chúng ta bị gạt rồi", nhiều người bỏ đi. Cha ở lại, hầu

như chỉ còn một mình. Cha nói: “lẽ nào ta lại phải đi lại một

mình trên con đường này sao?".

Nhưng cha đã sớm được an ủi. Cha thấy bước về phía mình

một đám đông gồm các linh mục, các chủng sinh, các giáo dân

sống đời phàm tục, tất cả đều nói với cha: “Chúng con xin hết

mình vì cha. Chúng con sẽ theo cha". Cha lại tiếp tục lên

đường, bước đi dẫn đầu cả bọn họ. Chỉ có vài người đã nản

lòng và đã dừng lại. Phần đông đã đi với cha tới nửa đoạn

đường.

Sau khi đi qua hết dàn cây leo, cha thấy mình đứng trong một

khu vườn tuyệt đẹp. Những kẻ trong đám người ít ỏi tháp tùng

cha đều đã gầy xọp hẳn đi, đầu tóc rối bù, mình mẩy đẫm máu.

Lúc ấy một làn gió hiu hiu nhẹ thổi, và cùng lúc gió mát, mọi

người đều hồi phục sức khỏe. Một ngọn gió nữa nổi lên và như

có phép lạ, cha thấy xung quanh mình là cả một đám đông vô

số những người trẻ tuổi và những chủng sinh, những cộng tác

viên sống đời phàm tục và cả những linh mục nữa, ai nấy đều

bắt đầu làm việc với cha trong công tác dìu dắt giới thanh thiếu

niên. Cha nhận ra được trong đám ấy một số bộ mặt rất quen

thuộc, nhưng rất nhiều người khác cha chưa hề quen biết.

Lúc ấy, Đức Mẹ là Đấng đã dẫn đường cho cha, phán bảo cha:

- Con biết ý nghĩa của những gì con đang thấy cũng như những

gì con đã thấy trước kia chứ?

- Thưa không.

- Con đường mà con đã đi qua băng ngang những bông hồng

và những gai nhọn tiêu biểu cho nỗi lo toan cho giới trẻ mà con

sẽ phải đảm trách. Con sẽ phải bước đi bằng đôi giầy hãm mình

phạt xác. Gai góc là những trở ngại, những khổ đau, những nỗi

khó chịu sẽ tập kích con. Nhưng con chớ có sờn lòng nản chí.

35.9 Page 349

▲back to top

Với đức ái và với sự hãm mình, con sẽ thắng và sẽ đến được

với những bông hồng không có gai".

Ngay khi Đức Mẹ Chúa Trời vừa dứt lời, cha liền chợt tỉnh và

thấy mình đang ở trong phòng ngủ của mình.

Cha đã thuật lại cho các con chuyện này, ngài kết luận, ngõ hầu

mỗi người chúng ta đều vững tin rằng chính Đức Mẹ là Đấng

mong muốn có Tu Hội của chúng ta, và ngõ hầu chúng ta càng

ngày càng thêm quyết tâm hoạt động cho danh Cha cả sáng.

Được hướng dẫn bởi niềm tin bình thản ấy, Don Bosco ngày

nào cũng tung lưới vào giữa các thanh thiếu niên của mình

nhằm làm tăng trưởng số lượng các tu sĩ Salêdiêng tương lai

của mình. Ngài nói, cứ như là ngẫu nhiên: “Con có thích Don

Bosco không? Con có thích ở lại với cha không?" hoặc "lẽ nào

con lại không tiếp tay với cha để giúp đỡ các thanh thiếu niên?

Con thấy đó, thậm chí nếu cha có tới một trăm linh mục và một

trăm chủng sinh, cha vẫn sẽ có đủ việc làm cho mọi người.

Chúng ta sẽ có thể đi cùng khắp thế giới".

“Cha trả lương cho tôi ra sao?"

Tại Avigliresna có một linh mục lớn hơn Don Bosco ba tuổi.

Tên cha ấy là Victor Alasonatti. Don Bosco đã gặp cha ấy nhân

tuần tĩnh tâm ở Nhà tĩnh tâm Thánh Inhaxio. Họ trở thành bạn

thân của nhau. Don Alasonatti, tại Avigliresna, là giáo viên dạy

trường sơ cấp và rất được lòng bọn con nít. Cha ấy hơi nghiêm

túc, đòi hỏi, một phong cách chững chạc, nhưng ai nấy đều rất

quý mến cha.

Nhiều lần Don Bosco đã chọc ghẹo cha nhằm giỡn chơi:

- “Cha có bao nhiêu con cái? Ba chục hả? Vậy mà cha không

thấy mắc cỡ sao? Làm sao mà cha lại dám làm việc chỉ cho ba

chục đứa con nít chứ? Thôi đi, cha hãy tới giúp tôi một tay ở

Torino đi.

35.10 Page 350

▲back to top

- Thế về thù lao, cha sẽ cho tôi những gì nào?

- Bánh ăn, việc làm, và Thiên đàng. Sách vở thì cha sẽ chẳng

chồng chất được nhiều, nhưng giấc ngủ thì cha sẽ có thể để

giành bao nhiêu tùy thích".

Từ câu nói đùa này đến câu nói đùa khác, Don Alasonatti bắt

đầu ngẫm nghĩ nghiêm chỉnh. Don Bosco biết thế và trong quý

đầu của năm 1854 ngài đã viết cho cha ấy một lá thư trong đó

ngài chỉ ghi vỏn vẹn mấy lời: “Hãy đến giúp tôi đọc kinh nhật

tụng".

Ngày 14 tháng 08, sau khi giải quyết xong mọi việc riêng, Don

Alasonatti: đến nguyện xá với một va ly nhỏ trên tay và một

cuốn kinh nhật tụng kẹp dưới nách. Cha ôm hôn Don Bosco và

bảo ngài:

“Tôi đến rồi đây. Đâu là chỗ tôi sẽ 'cắm dùi' để đọc kinh nhật

tụng đây? ".

Don Bosco đưa cha ấy vào văn phòng nơi có cất giữ các sổ

sách kế toán.

"Chỗ này đây. Đây sẽ là giang sơn của cha. Cha đã dạy đại số

quá nhiều, nên đối với cha những phép toán cộng và toán trừ

chắc chắn sẽ dễ như trở bàn tay".

Don Alasonatti tỏ ra nghiêm túc:

“Từ giờ phút này, cha cứ việc chỉ huy, còn tôi sẽ luôn tuân

lệnh. Và cha khỏi cần nể nang nhân nhượng với tôi; bởi lẽ

nước Thiên đàng, tôi muốn chiếm lấy bằng được cho mình".

Kể từ ngày ấy, Don Alasonatti đã biến thành cái bóng khiêm

tốn và có phần khắc khổ của Don Bosco. Cha ấy kê vai gánh

gác cho ngài mọi công việc bao có thể: quản lý toàn bộ trong

nhà, công tác hộ trực, giữ gìn sổ sách xuất nhập, các danh bộ,

36 Pages 351-360

▲back to top

36.1 Page 351

▲back to top

việc thảo các thư từ vừa vô cùng cực nhọc vừa hết sức khó

khăn.

Khi cha đã mệt và sau này khi sức khỏe bắt đầu suy sụp, cha

đọc thấy trong sách kinh nhật tụng trên một tấm phiếu mà cha

cố tình đặt vào đó để đánh dấu trang mình đang đọc tới: “Hỡi

Vittorio, mi đến đây để làm gì chứ? " Bên cạnh, cha đã thêm

một câu mà Don Bosco thường hay lập lại với những người

thân của mình khi ngài thấy họ mệt mỏi: “Chúng ta sẽ nghỉ

ngơi trên thiên đàng".

Ngay hôm sau ngày đặt chân đến nguyện xá, Don Alasonatti đã

phải khởi công sứ mạng của mình tại Valdocco một cách lạ

đời; người ta yêu cầu ngài tới cứu giúp một người bị bệnh dịch

tả. Một cách cực kỳ mãnh liệt, nạn dịch tả vừa bùng nổ tại

Torino.

Thần chết trên các đường phố ở Khu Borgo Dora

Hung tin đến Torino vào tháng bảy. Dịch tả đã xâm nhập vùng

Ligurie, gây nên 3.000 nạn nhân tại Genova. Những ca đầu tiên

đã được ghi nhận ở Torino ngày 30 và 31 tháng Bảy. Nhà vua,

hoàng hậu và toàn thể hoàng tộc vội vã rời khỏi kinh đô trên cỗ

xe ngựa cửa đóng bít bùng. Họ đến tị nạn tại lâu đài Castelette,

cửa ngõ dẫn vào các thung lũng Lanzo và Suse.

Trọng điểm sát phạt của nạn dịch là khu Borgo Dora, chỉ cách

khu Valdocco một quãng đường ngắn. Tại đó, trong những

ngôi nhà tồi tàn, những người di cư sống chen chúc nhau, một

đám cư dân thiếu ăn và không hề có một phương tiện vệ sinh

nào. Trong vòng một tháng, 800 người ngã gục, 500 người tử

vong.

Ông thị trưởng Notta tung ra lời kêu gọi cho toàn thành: cần có

những người can đảm đến cứu giúp các bệnh nhân, chuyển họ

36.2 Page 352

▲back to top

vào các bệnh viện nhỏ hầu sự lây lan khỏi biến thành vết dầu

loang.

Ngày 05-08-1854, lễ Đức Bà xuống tuyết, Don Bosco ngỏ lời

với bọn trẻ. Ngài bắt đầu bằng một lời hứa:

"Nếu các con đặt mình trong tình trạng được ơn nghĩa với

Chúa và không phạm một tội trọng nào, cha bảo đảm với các

con là không một ai sẽ bị bệnh dịch tả cả".

Rồi ngài đưa ra một lời kêu gọi:

"Các con đều biết là ông đô trưởng đã phát động một lời kêu

cứu. Các y tá và các điều dưỡng rất cần cho việc chăm sóc

những người bị dịch tả. Nhiều người trong các con còn quá

nhỏ. Nhưng nếu trong số những người lớn nhất có ai muốn đi

cùng cha tới các bệnh viện và các nhà cá biệt, chúng ta sẽ làm

được một việc thiện rất đẹp lòng Chúa".

Ngay tối hôm ấy, mười bốn người đã đăng ký vào danh sách.

Mấy hôm sau, ba mươi đứa khác đã tranh thủ xin được phép

nhập bọn với bạn bè đã đi trước, dù chúng còn rất trẻ.

Đó là những ngày lao động gian khổ, chẳng có gì là hấp dẫn.

Các y sĩ khuyên nên săn sóc các bệnh nhân bằng cách vừa xoa

bóp vừa chà mạnh hai cẳng chân nhằm đẩy mạnh việc ra mồ

hôi. Bọn trẻ được chia làm ba nhóm: những đứa lớn tuổi nhất

phục vụ suốt bất kể giờ giấc trong các bệnh viện và tư gia của

các nạn nhân, nhóm thứ hai đảo quanh các đường phố nhằm

phát hiện ra những bệnh nhân mới, nhóm thứ ba, những đứa

nhỏ nhất, ở lại nguyện xá sẵn sàng đáp ứng mọi lời cầu cứu.

Don Bosco tiến hành mọi biện pháp phòng bệnh. Mỗi người

đều phải mang theo một chai giấm và phải rửa tay sau khi đụng

vào các bệnh nhân.

36.3 Page 353

▲back to top

Rất thường xẩy ra, Don Lemoyne kể lại, chuyện những người

bệnh bị thiếu khăn trải giường, thiếu quần áo che thân. Bọn trẻ

đến báo lại cho mẹ Margarita. Bà đã tới tủ đựng quần áo vải

vóc và vét sạch vài món còn sót lại trong đó. Chỉ vài hôm sau

đã chẳng còn gì nữa. Một y tá đến kể lại với bà là hiện đang có

một kẻ bất hạnh đang lăn lộn trên cái giường ọp ẹp không có

khăn trải giường gì cả. “Không có cái gì để phủ lên giường

sao?", mẹ Margarita ngẫm nghĩ rồi đến gỡ tấm khăn trắng che

bàn thờ ra và đặt vào tay thằng bé: “Con hãy đem nó cho người

bệnh của con đi. Mẹ không tin rằng Chúa sẽ phiền hà về

chuyện này đâu".

Những tên khổng lồ mặt mày rầu rĩ

Gioan Cagliero, mười sáu tuổi, một tối cuối tháng tám, khi từ

bệnh viện trở về, chợt cảm thấy khó chịu. Có lẽ vì, trong tiết

trời oi ả mấy ngày vừa qua, cậu đã ăn phải những trái cây hư

thối. Y sĩ, được Don Bosco cấp tốc mời đến, đã đưa ra lời

chuẩn đoán khủng khiếp: “bệnh thương hàn".

Suốt cả tháng chín, cơn sốt không ngừng dằn vặt cậu. Những

ngày cuối cùng, cậu chỉ còn có da bọc xương và cảm thấy mình

sắp đi luôn. Hai y sĩ, được mời đến thăm bệnh nhân, tuyên bố

là trường hợp đã tới hồi tuyệt vọng. Họ khuyến cáo nên cho

cậu chịu các bí tích sau hết.

Don Bosco hết sức bối rối. Ngài hết lòng yêu quý cậu bé ấy.

Ngài không đành lòng báo tin ấy cho cậu. Ngài đề nghị

Giuseppe Buzzetti thay mình làm việc ấy với tất cả sự tế nhị.

Trong lúc ấy, ngài xuống nhà thờ lấy của ăn đàng.

Giuseppe Buzzetti vừa nói xong với Cagliero thì Don Bosco

trở lại với hộp đựng mình thánh. Nhưng ngài không tiến tới,

ngài đứng lặng mấy giây đứng nhìn vào khoảng không như thể

ngài đang chứng kiến một cảnh tượng mà những kẻ khác không

ai nhìn thấy. Rồi ngài tiến lại giường người bệnh, nhưng điều

36.4 Page 354

▲back to top

gì đó đã chuyển biến một cách sâu sắc trong ngài. Nỗi buồn, vẻ

bối rối của những phút trước đó đã tan biến. Ngài có vẻ vui

tươi, ngài mỉm cười. Gioan thì thầm:

- Đây là lần xưng tội cuối cùng của con chăng? Con sắp chết

thật sao?

- Không, vẫn chưa tới ngày con được về Trời đâu. Còn rất

nhiều việc phải làm, con sẽ khỏi, con sẽ mặc áo chùng

thâm…con sẽ trở thành linh mục… và rồi… và rồi với cuốn

nhật tụng dưới tay, con sẽ phải vòng tới vòng lui nhiều

lần!...còn cuốn kinh nhật tụng, con sẽ lại phải trao lại cho nhiều

người khác nữa…và con sẽ đi xa, rất xa.

Nói xong những lời ấy, Don Bosco đem của ăn đàng trở lại nhà

thờ.

Mấy ngày sau, sốt hạ và Gioan đã có thể quay về Castelnuovo

để tĩnh dưỡng một thời gian dài.

Một thời gian sau, Buzzetti và Cagliero đã hỏi nhau xem Don

Bosco đã thấy gì khi bước vào phòng bệnh. Câu trả lời, chính

Don Bosco đã cung cấp sau này:

“Cha vừa đặt chân tới ngưỡng cửa thì, đột nhiên, cha thấy một

luồng sáng chói lòa. Một con bồ câu trắng tinh, miệng ngậm

một cành lá ô liu, đáp xuống trên giường người bệnh. Nó dừng

lại chỉ cách vài phân bộ mặt tái mét của Cagliero và buông rơi

cành lá xuống trên trán em. Liền ngay sau đó, cha thấy hình

như các vách tường của căn phòng đều mở tung ra để lộ những

chân trời xa tắp và bí hiểm. Chung quanh giường xuất hiện một

tập đoàn những bóng người nguyên sơ bán khai. Hình như đó

là những con người rừng rú với một vóc dáng cao lớn. Nhiều

người có nước da đậm màu, có xâm những hình bí ẩn mầu đỏ

lợt, những tên khổng lồ với gương mặt đầy kiêu hãnh và đầy

36.5 Page 355

▲back to top

rầu rĩ ấy, lom khom cúi xuống người bệnh và run rẩy, bắt đầu

xì xào:

“Nếu ngài có mệnh hệ nào, thì ai là người sẽ đến cứu giúp

chúng ta?"

Thị kiến kéo dài không lâu, nhưng cũng để cha đạt được niềm

xác tín là Cagliero sẽ khỏi bệnh".

Tám phút đã thuộc hết một trang

Sau các cơn mưa đầu mùa của tháng Mười, những đợt công

phá của bệnh dịch tả giảm đi thấy rõ. Dù vài ca vẫn còn diễn ra

trước thềm mùa đông, nhưng ngày 21 tháng 11 người ta cũng

tuyên bố là đã kết thúc “tình trạng khẩn cấp". Từ ngày 01 tháng

08 đến 21 tháng 11, người ta ghi nhận được trong toàn thành

2.500 ca với 1.400 người chết.

Bọn trẻ của Don Bosco, mà không một đứa nào nhiễm bệnh,

bắt đầu trở lại trường. Vài đứa trở về gia đình để nghỉ phép một

thời gian ngắn.

Cũng như những năm khác, Don Bosco lại lên xóm Becchi để

mừng lễ Đức Mẹ Mân côi. Trong thời gian ngài ở đó, ngài đã

có dịp tiếp một vị khách đến thăm, đó là một bạn học cũ thời

ngài còn ở chủng sinh, Don Cagliero, nay là giáo viên một

trường sơ cấp ở Mondonio.

- Người ta có cho tôi biết, cha ấy nói sau mấy lời chào hỏi, là

đồng thời với những tên vô lại, cha cũng thâu nhận vào nguyện

xá của mình những đứa trẻ đàng hoàng có nhiều hy vọng trở

thành linh mục. Tại Mondonio, tôi có một em bé được sinh ra

cho cha. Tên em là Đaminh Saviô. Em không có bao nhiêu sức

khỏe, nhưng về mặt tốt lành, tôi sẵn sàng cá độ là cha chưa bao

giờ gặp được một đứa bé nào như em cả. Đây đúng là một

Thánh Luy Gonzaga đích thực.

36.6 Page 356

▲back to top

- Cha nói quá rồi đó, Don Bosco mỉm cười. Dù sao, tôi cũng

muốn gặp mặt em bé ấy. Tôi còn lưu lại đây mấy hôm nữa.

Cha hãy lo cho tôi làm quen với em cùng lúc với thân phụ của

em. Chúng tôi sẽ nói chuyện với nhau và sẽ biết là em có

những năng khiếu và những phẩm chất nào.

Ngày 2-10-1854, cuộc hội ngộ đã diễn ra trước nhà Giuse. Don

Bosco đã quá xúc động bởi cuộc gặp gỡ này, đến nỗi ngài đã

thuật lại với cả những tình tiết vụn vặt nhất, như thể ngài đã

bấm máy thu hình và ghi âm vậy. Ngôn từ là cách diễn đạt của

những năm 1850, nhưng cảnh quay thật sống động, khiến ta có

cảm giác như đang có mặt tại hiện trường vậy:

Hôm thứ hai đầu tháng mười, sáng tinh sương, tôi thấy một em

bé có cha ruột đi kèm tiến lại gần để trò chuyện với tôi. Gương

mặt em vui tươi, vẻ tươi cười mà đầy kính cẩn của em đã cuốn

hút tia nhìn của tôi:

- Con là ai? Tôi hỏi, con từ đâu tới?

- Con là Đaminh Saviô, em đáp, mà Cugliero đã nói với cha và

hai cha con tới từ Mondonio.

Tôi đưa em ra riêng một chỗ và sau khi nói về việc học mà em

đã theo đuổi, và cuộc sống mà em đã kinh qua, một niềm tin

trọn vẹn đã được xác lập giữa hai chúng tôi: em với tôi, tôi với

em.

Tôi đã phát hiện nơi em ấy một tâm hồn thực sự trong tinh thần

của Chúa và tôi đã hết sức ngạc nhiên khi thấy những thành

quả mà ân sủng đã thực hiện được nơi một em bé còn trẻ người

non dạ như vậy.

Sau một cuộc trò chuyện khá lâu, trước khi tôi kịp lên tiếng kêu

cha em, em đã nói với tôi những lời lẽ chính xác này:

36.7 Page 357

▲back to top

- Thế nào, cha nghĩ sao? Cha đưa con về Torino để con ăn học

chứ?

- Ờ, cha thấy hình như là vải tốt đấy (1) (vải tốt: hiểu theo

nghĩa bóng là có năng khiếu, phẩm chất đạo đức tốt (chú thích

của dịch giả)).

- Vải ấy có thể dùng vào việc gì ạ?

- Vào việc may một bột đồ đẹp để dâng lên Chúa.

- Nhưng con tính làm gì khi đã học xong môn La văn?

- Nếu Chúa thương ban cho con những ân sủng cần thiết, con

sẽ hết lòng ao ước được trở thành linh mục.

- Tốt, bây giờ cha muốn biết con có đủ những tính năng cần

thiết cho việc học hay không. Con hãy cầm lấy cuốn sách nhỏ

này (đó là tập sách nhỏ của hộ Tạp chí Công giáo), hãy học

thuộc trang này nội ngày hôm nay, ngày mai con sẽ đến trả bài

cho cha.

Nói vậy rồi tôi để mặc cho em đi chơi, còn tôi thì bắt đầu nói

chuyện với cha của em. Chưa đầy mười phút sau, Đaminh đã

trở lại, miệng cười tươi nói, em thưa với tôi:

- Nếu cha muốn, con xin đọc thuộc lòng trang ấy ngay bây giờ

ạ!

Tôi đón lấy cuốn sách và vô cùng ngạc nhiên, tôi phải nhận

rằng em không chỉ đã thuộc lòng từng chữ trong bài báo mà

còn hiểu rất đúng ý nghĩa hàm chứa trong đó.

- Hoan hô!, tôi bảo em, con đã học thuộc bài sớm hơn hạn

định, nên cha cũng trả lời con sớm hơn. Được rồi, cha sẽ đem

con theo về Torino và kể từ giây phút này con đã được kể vào

số các con cái thân yêu của cha, nhưng con hãy, ngay từ bây

36.8 Page 358

▲back to top

giờ cầu xin Chúa để ngài giúp đỡ chúng ta, con cũng như cha,

chấp hành tốt thánh ý của Ngài.

Không biết làm gì hơn để bày tỏ ưng thuận và lòng biết ơn của

mình, em đã cầm lấy tay tôi, siết chặt, hôn nhiều lần và sau hết

thưa với tôi:

“Con mong sao cha sẽ không bao giờ phải than phiền về hạnh

kiểm của con".

Khi nghĩ lại những lời của Don Cugliero, Don Bosco đã phải

kết luận rằng cha ấy đã không nói ngoa. Giả như thánh Lu-y

mà chào đời giữa vùng đồi núi Montferrat và là con nhà nông

dân, thì thánh nhân cũng không thể nào khác với em bé tươi

tỉnh này, kẻ luôn ôm mộng trở nên “một bộ đồ đẹp để dâng lên

Thiên Chúa".

Một tấm biển treo tường bí ẩn

Trong lúc ấy, đang khi dưỡng bệnh tại Castelnuovo, Gioan

Cagliero đã phạm phải một sơ suất. Cậu đã ăn rất nhiều nho

(hồi ấy đang là mùa hái nho) và một cơn sốt nặng đã tái phát.

Don Bosco hay tin liền đến thăm cậu. Ngài gặp bà mẹ đang

tuyệt vọng:

- Thằng Gioan của con sắp tiêu rồi! Nó đang mê sảng, nó cứ

nói mãi về chuyện nhận áo chùng thâm trong khi cơn sốt đang

sắp đưa nó về bên kia thế giới.

- Không đâu bà Têrêxa tốt bụng ạ, con trai bà đâu có mê sảng.

Bà hãy chuẩn bị ngay cho nó chiếc áo chùng thâm ấy để tôi cho

nó mặc vào tháng này. Cơn sốt sẽ không bắt được nó đâu, nó

còn quá nhiều việc phải làm trên cõi đời này.

Và đó là chuyện đã xảy ra thật. Ngày 22 tháng 11, lễ thánh nữ

Cécilires, Gioan Cagliero, hoàn toàn bình phục, đã được mặc

áo chùng thâm. Cha giám đốc chủng viện ở thủ đô, linh mục

36.9 Page 359

▲back to top

Vogliotti, cho phép thầy Cagliero theo học chủng viện trong

lúc vẫn tiếp tục thường trú tại nhà Don Bosco.

Ngày 19 tháng 10, về phần mình, Đaminh Saviô gia nhập

nguyện xá. Cậu cùng thân phụ bước vào phòng của Don Bosco

và chợt để ý đến một tấm biển treo trên tường với những lời lẽ

bí hiểm: Da mihi animas, Coetera tolle.

Khi thân phụ ra về rồi, cậu đã cố vượt thắng mối e ngại ban đầu

của mình và đã hỏi Don Bosco về nghĩa lý của những lời treo

trên tường. Don Bosco giúp cậu dịch: “Lạy Chúa, xin ban cho

con các linh hồn, và hãy cất đi mọi sự khác". Đây là câu châm

ngôn đã được Don Bosco chọn cho hoạt động tông đồ của ngài.

Khi đã hiểu ra, Đa Minh đã được chính Don Bosco kể lại như

vậy - trầm ngâm trong giây lát, rồi tuyên bố: “Con hiểu rồi, ở

đây người ta không kinh doanh bằng tiền bạc mà là bằng các

linh hồn. Con hy vọng là linh hồn của con sẽ góp phần vào việc

kinh doanh này".

Và như vậy là đã bắt đầu đối với Đa Minh cuộc sống mỗi ngày

của cậu. Chắc hẳn cậu cũng khoác lên vai chiếc áo choàng nhà

binh và mỗi sáng, cùng với băng nhóm nhỏ dưới sự chỉ đạo của

Rua, cậu cũng lên đường tới trường học của Don Bonzanino.

Ngày của cậu cũng là ngày có phần ảm đạm của một học sinh

trẻ: bài làm, bài học, các tiết học, sách vở, bạn bè. Don Bosco

theo sát cậu từng ngày, sẽ viết về cậu: “Kể từ ngày gia nhập,

em đã tuyệt đối chính xác ít ai theo kịp trong việc hoàn thành

tốt bổn phận của mình".

Những bóng đèn tròn muôn mầu trên hai bờ sông Pô

Cuối tháng 11, nguyện xá chìm trong một bầu không khí đặc

biệt. Tuần chín ngày dọn mừng Đức Mẹ Vô Nhiễm bắt đầu và

hồi ấy là năm 1854. Đức Piô IX, từ La Mã, đã loan báo là ngày

8 tháng 12 ngài sẽ công bố tín điều Vô Nhiễm Nguyên Tội của

Mẹ Maria. Trong toàn thể thế giới Công giáo lòng yêu mến

36.10 Page 360

▲back to top

Đức Mẹ đã được thức tỉnh, người ta lo chuẩn bị những lễ nghi

long trọng linh đình.

Don Bosco, tự cảm thấy “được hướng dẫn bởi tay” Đức Trinh

nữ, tối nào cũng nói về vấn đề ấy với bạn trẻ của mình, và tuần

chín ngày đã được sống trong một tâm tình sốt mến cao độ. Khi

nói chuyện ngoài sân hoặc trong văn phòng của mình, ngài

thường hỏi bọn trẻ xem chúng muốn “biếu gì cho Mẹ” nhân

ngày lễ kính Mẹ. Đa minh Saviô đáp lại: “Con muốn đánh một

trận không khoan nhượng với tội trọng và con muốn sốt sáng

cầu xin Chúa và Đức Mẹ: "Chẳng thà bắt con chết đi còn hơn

là để con sa ngã phạm tội".

Đây là sự lập lại của một lời hứa mà cậu đã đề ra nhân dịp

mình rước lễ lần đầu: “Thà chết chẳng thà phạm tội". Đây

không phải là một câu độc đáo do cậu tự chế ra, mà là những

lời cuối cùng trong kinh ăn năn tội mà vào thời ấy bổn phận

đạo quen đọc sau khi xưng tội. Nhiều trẻ em đã từng nhận câu

này làm lời hứa nhân dịp cuộc gặp gỡ đầu tiên của mình với

Chúa Giêsu Thánh Thể. Kể cũng lạ khi ta bắt gặp cũng câu này

xen giữa những lời hứa đã được hoàng hậu Adélaide, phu nhân

của Vittorio Emmanuel đệ nhị, gợi ý cho hoàng thái tử

Humberto de Savoia (sẽ lên ngôi vua vào tháng 1-1878), gần

như cùng độ tuổi với Đa minh Saviô ( sinh năm 1842, còn

Humberto thì năm 1844). Người ta vô cùng cảm kích khi nghĩ

rằng hàng ngàn trẻ em đã lãng quên lời hứa ấy trong các trò

chơi của tuổi ấu thơ. Đa Minh thì ngược lại, đã trung thành với

lời hứa ấy một cách anh hùng mãi tới giờ từ giã cõi đời.

Ngày 8 tháng 12, Đức Piô IX trước một tập đoàn đông đặc các

Hồng y và các Giám mục, đã công hố như một chân lý đức tin

rằng Mẹ Maria, ngay từ giây phút đầu đời của Ngài, đã được

Thiên Chúa giữ cho khỏi “tội nguyên tổ".

37 Pages 361-370

▲back to top

37.1 Page 361

▲back to top

Đa Minh Saviô, nhân một lúc tạm nghỉ trong ngày lễ tại

Nguyện xá, đã bước vào bên trong nhà thờ Thánh Phanxicô

Salê, quì gối trước bàn thờ Đức Mẹ, rút từ trong túi ra một mẩu

giấy nhỏ trên đó cậu đã viết mấy hàng. Đó là kinh tận hiến của

cậu cho Đức Mẹ Chúa Trời, một kinh nguyện ngắn sẽ trở nên

nổi tiếng trong đại gia đình Salêdiêng.

“Lạy Mẹ Maria, con xin dâng Mẹ trái tim con xin làm cho nó

mãi mãi là của Mẹ. Lạy Chúa Giêsu, và Mẹ Maria, xin hãy mãi

mãi là bạn của con. Nhưng xin thương xót con, xin khiến cho

con chết tức khắc còn hơn là bị rủi ro mắc phạm dù chỉ một tội

mà thôi".

Tối đến, khắp cả kinh thành Torino đều ngời lên những đốm

sáng lộng lẫy tuyệt vời. Hàng ngàn những ngọn đèn nhỏ muôn

mầu rực sáng tại các cửa sổ, trên các sân thượng, dọc theo hai

bờ sông Pô. Quần chúng lũ lượt xuống đường, và mấy đám

rước kiệu vĩ đại kéo về Thánh đường Đức Bà An Ủi. Các thanh

niên của khu Valdocco xúm quanh Don Bosco, cũng vừa diễu

hành vừa hát vang khắp các phố phường của chốn đế đô.

Đứa bé mô côi ở khu phố Thánh Đa Minh

1854, các năm đầy rẫy những biến cố trong cuộc sống của Don

Bosco, đã kết thúc bằng một tình tiết gợi buồn. Kế bên nhà thờ

Thánh Đa Minh, hội đồng thánh phố đã phải khẩn trương mở

một viện mồ côi tạm bợ để đón nhận khoảng một trăm đứa bé

trai mà nạn dịch tả đã cướp mất bố mẹ. Khi những cơn lạnh

đầu mùa kéo đến, ông đô trưởng Notta đã ngỏ lời với các Học

viện Công giáo để người ta nhận nuôi một số đứa. Don Bosco

đã đón nhận hai mươi em. Một trong những đứa ấy tên là

Pietro Enria và nó nhớ lại biến cố ấy như sau:

“Một hôm, Don Bosco đã tới. Tôi chưa từng gặp ngài lần nào.

Ngài hỏi họ và tên của tôi, rồi ngài bảo tôi: Con có muốn đến

với cha không? Chúng ta sẽ mãi mãi là bạn tốt của nhau.

37.2 Page 362

▲back to top

Tôi đáp:

- Vâng, thưa ông.

- Người đang đứng cạnh con, là anh trai của con hả?

- Vâng, thưa ông.

- Hãy bảo anh ấy cùng đến luôn một thể".

Mấy ngày sau, anh em chúng tôi được dẫn đến nguyện xá cùng

với vài đứa khác. Mẹ tôi đã chết vì nạn dịch tả và bố tôi hồi ấy

cũng mắc cùng một chứng bệnh. Tôi còn nhớ là mẹ của Don

Bosco đã la ngài:

“Con thì lúc nào cũng nhận thêm những đứa mới, nhưng ta sẽ

nuôi ăn và may mặc cho chúng ra sao đây?"

Bản thân tôi, quả vậy, lúc mới gia nhập tôi đã phải ngủ nhiều

đêm liền trên một đống lá khô mà chẳng có gì đắp ngoài một

cái mền nhỏ. Don Bosco và mẹ ngài, tối đến vá lại quần áo và

những cái áo vét rách bươm của chúng tôi vì chúng tôi chỉ có

độc nhất một bộ mà thôi.

Cho bọn trẻ mồ côi, Don Bosco đã thu xếp một chỗ đặc biệt

trong tòa nhà mới. Ròng rã hơn một năm trời, ngài đứng lớp

giảng dạy cho chúng, buổi đầu chỉ có mình ngài, rồi sau đó với

sự giúp đỡ của các thầy tư giáo và các bạn thân. Những đứa

khác trong nguyện xá gọi chúng là “Lớp những Bé lùn” vì bọn

trẻ mồ côi đều còn nhỏ xíu.

Pietro Enria đã sống suốt đời với Don Bosco, chính ngài là

người đã ở bên săn sóc nó như săn sóc một đứa con ruột thịt

trong căn bệnh cuối cùng của nó và đã vuốt mặt cho nó.

Bệnh dịch tả, trong số bao nhiêu chứng bệnh khác từng xảy đến

trong thành phố, ít ra đã đem đến đôi điều tốt lành cho Nguyện

xá, ít là do hệ quả của tình thế: sự cứu giúp mà bọn trẻ đã cống

37.3 Page 363

▲back to top

hiến một cách quảng đại cho những người bị dịch đã khiến

chúng được biết đến và được hâm mộ bởi các thị dân. Một lời

biểu dương của ông đô trưởng đã tranh thủ được cho chúng

niềm tin của các nhà cầm quyền. Sự kiện hầu như không sao

tin nổi nữa là không một đứa nào trong những trẻ chí nguyện

ấy (nói được là ngụp lặn ngay giữa sự lây lan) đã bị nhiễm

bệnh, đã thuyết phục rất nhiều người là nên coi trọng những lời

lẽ "điên khùng” của Don Bosco.

Niềm vui của Cha là được ở giữa các con

37.4 Page 364

▲back to top

Chương 33

1855: NHỮNG THIẾU NIÊN

"PHẠM PHÁP" Ở KHÁM LỚN

Năm 1855 đã chứng kiến một vụ đối đầu hết sức gây cấn giữa

Nhà nước và Giáo Hội.

Tháng 10-1852, thay thế cho Massimo d' Anzelio, Camille

Cavour đã trở thành Thủ tướng. Kẻ hậu duệ đáng ngại và giàu

sụ này, xuất thân từ một gia đình quý tộc, đã quất những đòn

đau điếng vào xứ Piemonte ù lì ngái ngủ. Các luật gia tỉnh lẻ,

quen thói ngâm nga trên các băng ghế tại nghị viện những câu

thơ của các thi hào Dantes và Mameli, đã được kêu gọi hãy nói

đến những vấn đề thực tiễn như: ngân sách chi thu, chính sách

thuế má, những vụ đầu tư vốn. Các tuyến đường xe lửa vươn

tới độ dài 850 cây số, ngang tầm với tất cả các tuyến đường

khác của Ý. Tại Ligurie, đã khai sinh tổ hợp công nghiệp

Ansaldo (tổ hợp công nghiệp lớn nhất nước Ý), các nông

trường xây dựng Odero và Orlando. Người ta đẩy mạnh việc

đào các kênh mương tại vùng Vercelli. Nông nghiệp được ưu

đãi bởi việc bãi bỏ các sắc thuế đánh vào các loại hạt giống.

Khoảng cuối năm 1854, đã được đề nghị như là sự cải tổ về

kinh tế, một dự án luật đã được đệ trình lên phòng đặc nhiệm

do chính Bộ trưởng Urbain Ratazzi: “Một mục tiêu chuẩn xác,

sử gia Francesco Traniello viết, nhằm triệt hạ ảnh hưởng của

Giáo Hội". Dự luật này đề nghị giải thể các dòng tu chiêm

niệm, tức những dòng nào không chuyên lo việc giảng dạy,

cũng như việc thuyết giáo, và cả việc chăm sóc những người

bệnh, và việc tịch biên toàn bộ tài sản của các dòng ấy do Nhà

nước tiến hành, sẽ có thể cung ứng cho nhu cầu của các giáo xứ

nghèo hơn cả.

37.5 Page 365

▲back to top

Đây là một sự can thiệp trắng trợn của nhà nước vào đời sống

của Giáo Hội, Traniello viết, đặc biệt nghiêm trọng bởi lẽ Nhà

nước đoạt lấy quyền quyết định đâu là những dòng tu có thể,

theo một tiêu chuẩn tính theo sản phẩm, còn là hữu ích cho xã

hội. Và Camille Cavour đã đi tới chỗ quá quắt khi khẳng định

rằng những dòng tu bị giải thể thậm chí còn chẳng có ích gì

cho Hội Thánh nữa. Về phần mình, các lực lượng Công giáo,

đứng đầu là các vị Giám mục, lại quả quyết rằng "đạo luật

nhắm vào những người anh em ấy” vi phạm trắng trợn các

nguyên tắc phân quyền giữa Giáo Hội và Nhà nước mà chính

Cavour đã nhiều phen công bố là nền tảng cho chính sách của

ông ta.

Người ta thấy trước là, bất chấp sự chống đối mãnh liệt của

giới Công giáo, đạo luật rồi đây sẽ được thông qua tại phòng

đặc nhiệm và tại Thượng viện. Chỉ duy nhà vua mới có thể

chặn đứng nó lại mà thôi.

"Những đám ma lớn tại triều đình!"

Một chiều đông giá lạnh nhằm tháng 12-1854 (các nhân chứng

nói rằng Don Bosco lúc ấy mang một đôi bao tay cũ, rách và

cầm trên tay một gói thư từ). Don Bosco thuật lại cho Don

Alasonatti, Rua, Cagliero, Francesia, Buzzetti và Anfossi là

mình đã mơ một giấc mơ kỳ lạ: ngài đang ở giữa khu đất dành

cho các trò chơi thì đột nhiên, đã thấy xuất hiện một người hầu

của chốn cung đình, mặc đồng phục đỏ, lớn tiếng la: “Đám ma

lớn tại triều đình! Đám ma lớn tại triều đình!". Ngài nói với các

thầy tư giáo của mình là, ngay khi thức giấc, ngài đã biên thư

cho nhà vua để thuật lại giấc mơ ấy của mình.

Năm hôm sau, giấc mơ lại tái diễn. Người hầu áo đỏ trở lại trên

lưng ngựa và la: “Thông báo: không phải đám ma lớn tại triều

đình mà là những đám ma lớn tại triều đình!" lúc hừng đông,

Don Bosco viết một lá thư khác cho nhà vua, khuyến cáo ông

37.6 Page 366

▲back to top

nên "nghĩ cách làm sao để đẩy xa cả các mối đe dọa lẫn các

hình phạt, và nhân cơ hội này yêu cầu nhà vua hãy hết sức

chống đối lại đạo luật đang được nói đến”.

Ngày 5-1-1855, Hoàng Thái hậu Maria Terêxa ngã bệnh nặng.

Sau việc trở bệnh nặng đột ngột, bà từ trần ngày 15 tháng 1,

hưởng dương 54 tuổi. Linh cữu được chuyển từ hầm mộ của

gia tộc Savoia đến vương cung thánh đường Superga ngày 16,

nhằm một hôm tiết trời cực kỳ giá lạnh.

Ngày 20-1, người ta ban Bí tích Xức dầu bệnh nhân cho Hoàng

hậu Maria-Aldelaide, phu nhân của Quốc vương Vittorio

Emmanuel đệ nhị. Hai ngày trước, bà đã hạ sinh một hoàng

nam và bà đã không hồi sức lại được. Bà tạ thế ngày hôm ấy.

Bà chỉ mới ba mươi ba tuổi.

Ngày 11-12, sau hai mươi ngày bệnh nặng, hoàng tử Ferdinand

de Savoia đã qua đời, quận công xứ Genova, bào đệ của nhà

vua. Ông thọ ba mươi ba tuổi.

Các thầy tư giáo tại nguyện xá (là những người duy nhất biết

các giấc mơ và các thư mà Don Bosco gởi cho nhà vua) đều

"thật kinh khi thấy ứng nghiệm một cách chớp nhoáng như vậy

những lời tiên tri của Don Bosco", Don Lemoyne viết, "ngay

cả trong thời kỳ dịch tả hoành hành, người ta cũng chưa bao

giờ thấy ba mồ mả của hoàng gia mở ra chỉ trong vòng một

tháng trời".

Don Francesia khẳng định là vua Vittorio Emmanuel đệ nhị đã

hai lần ngự giá đến gặp Don Bosco và nhà vua đã tỏ ra rất giận

dữ đối với ngài.

Dù sao chăng nữa, đạo luật phế bỏ đã được thông qua tại phòng

đặc nhiệm (94 phiếu thuận đối với 23 phiếu chống) và tại

thượng viện (53 thuận, 42 chống). Nhà vua duyệt ký ngày 29-5.

Thế là đã bị phế bỏ, theo những số liệu do Don Lemoyne đưa

37.7 Page 367

▲back to top

ra, 334 nhà tù trong đó thường trú 5.456 người. Từ La Mã đã

được thông báo "vạ tuyệt thông bất khả kháng" (mà việc giải

vạ chỉ dành riêng cho Đức Giáo Hoàng) nhắm vào "các tác giả,

các kẻ xách động và các người thừa hành luật pháp".

Trong khoảng thời gian đó, hoàng tử út của nhà vua, Victorio

Emmanuel Leopold, cũng từ giã cõi đời, mới có bốn tháng tuổi.

Là thánh nhân hay là kẻ mang xui xẻo (tất cả đều tùy thuộc

người ta đứng từ phía nào mà nhìn sự việc), Don Bosco đã thấy

trước tất cả một cách chính xác.

Người Salêdiêng thứ nhất

Mỗi một tuần, Don Bosco tiếp tục lặng lẽ qui tụ các thầy tư

giáo của mình. Ngài đã nói đến Đức khó nghèo, Đức Khiết tịnh

và Đức Vâng phục, ba nhân đức mà Hội Thánh luôn luôn coi

như là “con đường dấn tới Thiên Chúa”. Ngài đã cắt nghĩa cho

họ là bất cứ ai khấn các lời khấn này, nghĩa là long trọng thế

hứa với Thiên chúa là mình sẽ thực hiện chúng trong đời sống

của mình.

Sau một năm tròn Ngài đã thực hiện các buổi nói chuyện này,

ngài thấy Rua có vẻ là người đã được chuẩn bị nhất. Ngài nói

cho cậu: “Con có cảm thấy khấn được các lời khấn khó nghèo,

khiết tịnh và vâng phục chăng?”. Micae – như cậu sẽ thú nhật

sau này – nghĩ rằng đó chỉ có nghĩa là “gắn bó bản thân mình

hơn với Don Bosco”, nên nhận lời.

Ngày 25-3-1855, ngày lễ Truyền tin. Trong căn phòng nghèo

nàn của Don Bosco, diễn ra một nghi thức không có gì là long

trọng. Don Bosco đứng, lắng nghe. Còn Rua, quì trước tượng

Chúa chịu nạn, thì thầm công thức: “Con xin tuyên khấn cùng

Thiên Chúa sống khó nghèo, khiết tịnh, vâng phục, và tôi đặt

mình tôi trong tay Don Bosco...”. Không có ai khác làm nhân

chứng. Ấy thế mặc lòng, trong giờ phút đó một Tu Hội đã phát

37.8 Page 368

▲back to top

sinh. Don Bosco là Đấng Sáng lập. Micae Rua là người

Salêdiêng đầu tiên.

Kể từ giờ phút đó, đối với cậu cũng như đối với cả Cagliero và

Francesia,chuyện khó nhất chính là ngủ được. Không phải là

họ không muốn ngủ: có những lúc họ đứng mà ngủ đấy. Nhưng

họ không thể tìm ra giờ mà ngủ.

Họ phải tiếp tục việc học của họ và thi đủ mọi môn học mà vào

thời đó có rất nhiều môn dồn dập và rất khó. Đồng thời Don

Bosco trao cho họ việc dạy giáo lý, hộ trực trẻ tại nhà ăn và

trong xưởng thợ, cũng như trong các lớp học cho các em mồ

côi.

Ngày Chúa nhật, Don Bosco sai họ làm việc tại các Nguyện

Xá. Nguyện xá Thiên Thần Bản Mệnh năm đó đột xuất thiếu

mất vị giám đốc. Don Bosco chỉ định Micae Rua làm giám đốc,

với tuổi mới 17. Nguyện xá này được các em thợ cạo ống khói

lui tới. Các em này đeo bên vai cuộn giây và cái dũa gỗ. Chúng

đi lại khắp phố xá với tiếng rao đặc biệt, và chờ xem có gia

đình nào mời gọi chúng quét sạch bên trong lòng các ống khói

trước khi mùa đống tới, lúc mà các lò sưởi cần phải được thông

ngon lành để sưởi ấm cho cả căn nhà.

Đó là những em rất bé nhỏ, vì những ống khói lò sưởi mà

chúng phải leo vào trong vừa dài lại vừa chật hẹp. Chúng có

khuôn mặt và đôi bàn tay đen vì mồ hóng.

Trong suốt một thời gian dài, Micae tới Nguyện Xá đó vào

sáng Chúa nhật, quét dọn các căn phòng nhỏ, sắp dặt trật tự nhà

thờ. Khi các đứa trẻ đầu tiên tới, cậu giúp các em chuẩn bị

xưng tội với cha đến làm lễ tại đó. Lúc 9 giờ thì đã có khoảng

một trăm em tới, và Micae “đóng vai trò của Don Bosco” trong

suốt cả ngày. Cậu khởi xướng các trò chơi, nói chuyện với đám

trẻ, hỏi thăm những công chuyện vất vả của chúng, và dạy các

bài giáo lý cho các em.

37.9 Page 369

▲back to top

Buổi chiều, khi dọc theo các con đường, đèn khí đốt cháy sáng,

các trẻ em giã từ. Có vài em đi theo Rua tới tậnValdocco.

“Chào nhé, Micae, chúng ta lại gặp nhau Chúa nhật tới!”.

Rua trở về nhà mệt nhoài. Một chút đồ ăn tối còn để hâm nóng

cho cậu, cho Cagliero, Francesia, Anfossi là những người trở

về từ các nguyện Xá khác, cũng mệt nhoài như cậu. Thế rồi họ

leo lên gác xép sát mái , nơi có giường của họ. Micae nhắc nhớ

lại là cậu thường nằm xuống là ngủ ngay, nhanh như chớp.

Cagliero thức dậy vào một buổi sáng thứ hai kia trên chiếc ghế,

tay còn đang cầm giày. Cậu chưa kịp leo lên đến giường đã ngủ

ngay trên ghế rồi.

Đồng hồ báo thức ban sáng reo vang sớm lắm, sớm đến đáng

sợ; vào lúc bốn giờ sáng, và là bốn giờ sáng trong không khí

lạnh của nước Piemonte, bên Ý...Gioan Cagliero nhớ lại rằng

mùa đông tại Torino đâu phải là chuyện đùa. Tại phòng gác

xép sát mái nhà của chúng tôi, chẳng có lò sưởi ấm, chằng có

ống nước. Để rửa mặt, vào buổi chiều chúng tôi phải sách các

chậu nước lên đó. Nhưng vào buồi sáng giá lạnh đã biến nước

thành nước đá rồi. Để rửa mặt, chúng phải mở gác xép, lấy

tuyết trên mái nhà xuống, và thực hiện việc vò nát tuyết mạnh

mẽ trên tay, trên mặt, trên cổ. Sau ít phút, da chúng tôi bốc

khói! Khi ấy chúng tôi quấn mình trong chiếc chăn và bắt đầu

thời gian học: Rua thì học tiếng Do thái để đọc Cựu Ước,

Francesia thì gọt dũa những vần thơ La-tinh, tôi thì sáng tác

những bài tập âm nhạc”.

Vào tháng 11 năm 1855, Nguyện Xá bắt đầu mở các lớp cấp II

trong nhà. Francesia cùng với tất cả những công việc khác,

kiêm thêm công việc giáo viên dạy văn

37.10 Page 370

▲back to top

Chương, Rua thì dạy toán, Cagliero dạy âm nhạc.

Có khi người ta nghĩ: Không biết Don Bosco có điên không khi

để cho các bạn trẻ theo ngài chất đống các bổn phận học hành

với các công việc bề bộn và mệt nhọc khác? Thế rồi ta phải suy

nghĩ lại xem kết cuộc như thế nào: Gioan Cagleiro làm tới

Hồng Y, chết vào tuổi 88; Mice Rua, đứng đầu Tu Hội

Salêdiêng, sống đến năm 73 tuổi; Gioan Francesia, nhà La-tinh

học có tiếng ở Âu Châu, trụ hạng cho đến năm 92 tuổi. Don

Bosco “biết” được rằng công việc, dù rất khắc khổ đến mấy đi

nữa, cũng không giết người ta quá sớm đâu!

Đối đầu trực diện với Bộ trưởng

Các họa sĩ chuyên vẽ tranh biếm họa chính trị thời ấy, khi họ

minh họa chính phủ, thường vẽ Camillo Cavour với một thân

hình mèo và những hàng ria thật dài, còn Urbano Ratazzi (Bộ

trưởng nội vụ) thì như một con chuột cống vậy. "Gatass và

Ratass" là bí danh của hai ông vào thời ấy.

Đối với Ratazzi (bất chấp những tư thế trái ngược rất rõ nét đối

với hầu hết các quan niệm chính trị), Don Bosco gặp được đủ

mọi thuận lợi. Ông Bộ trưởng nội vụ ngưỡng mộ ngài vì ngài

hoạt động" vì lợi ích của quần chúng nhân dân và khi cứu vớt

các trẻ em nghèo, giải thoát chính phủ khỏi cả núi những lo

toan chồng chất".

Năm 1845, trên đường dẫn tới Stupinigi, một khám đường mới

đã được mở ra tại Torino: khám Lớn. Đây là trung tâm "cải

tạo" dành cho các thanh thiếu niên; nó có thể chứa tới ba trăm

phạm nhân. Don Bosco thường xuyên lui tới nơi ấy một cách

đều đặn và ngài ra sức kết thân với bọn trẻ ấy, bị kết án thông

thường vì tội trộm cắp hoặc du thủ du thực.

Các phạm nhân trẻ được chia làm ba loại. Loại "bị canh chừng

đặt biệt" mà tối đến bị đem nhốt vào Xà lim riêng, loại "bị canh

38 Pages 371-380

▲back to top

38.1 Page 371

▲back to top

chừng thông thường" mà người ta bắt phải bước đi thẳng thắn

bằng những phương tiện quen dùng trong một nhà tù, và loại

"suy đồi" sở dĩ có mặt trong đó là tại có ai đó, quá mỏi mệt vì

chúng, đã phủi tay rũ bỏ "của nợ" ấy bằng cách giao chúng

cho cảnh sát. Chúng qua thời gian tù tội của mình bằng những

công việc nhà nông và trong xưởng thợ nội bộ.

Trong mùa chay năm 1855, Don Bosco đã mở một khóa giáo lý

nghiêm chỉnh cho tất cả các phạm nhân, tiếp nối bằng ba ngày

tĩnh tâm và kết thúc bằng một cuộc xưng tội chung đích thực.

Don Bosco đã hết sức cảm kích vì thiện chí của chúng, đến nỗi

ngài đã hứa sẽ tặng chúng "một món quà đặc biệt". Ngài đến

gặp vị quản đốc và đề nghị tổ chức cho bọn trẻ (đã bị cảnh

giam cầm biến thành đê tiện) một cuộc dạo chơi hào hứng đến

tận Stupinigi.

- Cha nói năng nghiêm chỉnh đấy chứ? Ông quản đốc hỏi với

vẻ ngạc nhiên.

- Nghiêm chỉnh hơn ai hết.

- Cha có biết là tôi sẽ phải chịu trách nhiệm về những tên đào

thoát không?

- Sẽ chẳng có một ai đào thoát cả. Tôi xin hứa danh dự với ông.

- Cha hãy nghe đây, tranh luận nữa cũng vô ích. Nếu cha muốn

có một cái phép như vậy, cha hãy lên hỏi ngài Bộ trưởng ấy.

Don Bosco lên đường đến gặp Ratazzi và thản nhiên trình bầy

đề án của mình.

- Đồng ý, ông Bộ trưởng nói. Một cuộc dạo chơi chắc chắn sẽ

có ích đối với các tù nhân trẻ. Tôi sẽ ra những lệnh cần thiết

sao cho suốt dọc lộ trình sẽ có bố trí đủ số những cảnh sát viên

mặc thường phục.

38.2 Page 372

▲back to top

- Ồ không! Don Bosco kịch liệt phản đối. Điều kiện duy nhất

mà tôi đặt ra đó là không có một cảnh vệ nào bảo vệ chúng tôi

cả. Và ngài phải hứa danh dự với tôi như vậy. Nguy cơ, chính

tôi là người gánh chịu. Nếu có đứa nào đào tẩu, chính tôi là kẻ

mà ngài sẽ tống vào tù.

Họ cùng cười, rồi Ratazzi trở lại nghiêm chỉnh:

- Don Bosco, cha hãy biết điều một chút, không có các cảnh sát

viên, cha sẽ không dẫn về cho tôi được một mống nào đâu.

- Còn tôi thì tôi xin nói ngược lại là tôi sẽ dẫn chúng về đủ số.

Chúng ta hãy cá độ với nhau nào.

Ratazzi ngẫm nghĩ vài giây, rồi:

- Được rồi, tôi chấp thuận. Tôi tin tưởng ở cha và tôi cũng tin

tưởng ở các cánh sát viên là, trường hợp xẩy ra đào tẩu họ sẽ

không mất quá nhiều thời gian để bắt trở lại cho tôi vài ba đứa.

Một ngày tự do

Don Bosco trở lại khám Lớn và thông báo về cuộc dạo chơi.

Các tù nhân trẻ hú lên vì mừng rỡ. Ngay khi chúng vừa yên

lặng trở lại, ngài nói tiếp:

"Cha đã hứa danh dự là toàn thể các con không trừ một ai, các

con sẽ ứng xử đàng hoàng và sẽ không tìm cách đào tẩu. Ngài

Bộ trưởng cũng đã hứa danh dự với cha là ngài sẽ không cử

cảnh vệ tới, dù là mặc đồng phục hay thường phục cũng vậy.

Nhưng giờ đây, cả các con nữa, các con cũng phải hứa với cha,

nếu như dù chỉ có một người đào thoát mà thôi, cha sẽ bị mất

uy tín và bị ô danh vĩnh viễn. Người ta chắc chắn sẽ không bao

giờ còn cho phép cha đặt chân trở lại đây nữa. Liệu cha có thể

tin cậy ở các con được không?

Chúng thảo luận với nhau trong chốc lát. Rồi mấy đứa lớn nhất

tuyên bố:

38.3 Page 373

▲back to top

"Chúng con xin hứa với cha. Chúng con sẽ trở lại đầy đủ và

chúng con sẽ ứng xử đúng qui cách".

Hôm sau, khí trời mát dịu: một ngày xuân đẹp trời. Họ lên

đường đi Stupinigi dọc theo những lối mòn do dân quê vạch

sẵn. Họ chạy, họ nhảy, hò la…Don Bosco là trung tâm điểm

của cả đám, luôn miệng nói đùa và kể chuyện này đến chuyện

khác. Phía trước con lừa đủng đỉnh bước đi, lưng mang nặng

lương thực, thực phẩm.

Tại Stupinigi, Don Bosco cử hành Thánh Lễ. Họ ăn trên cỏ và

họ hăng say lao vào những cuộc thi và những trò chơi dọc theo

ven sông Sangone. Họ đến tham quan khu công viên và lâu đài

hoàng gia. Một bữa lót lòng, rồi lên đường ra về vào lúc mặt

trời lặn. Con lừa không còn phải chuyên chở gì nữa mà Don

Bosco thì có phần hơi mệt. Bọn trẻ đưa ngài lên yên và tay kéo

dây cương dọc đến trước nhà tù mà miệng vẫn còn vang tiếng

hát. Ông quản đốc vội vàng nhẩm đếm: chúng vẫn còn đủ số.

Phút chia tay thật buồn diễn ra trước cổng Khám Lớn. Don

Bosco chào từng đứa một và quay về nhà, cõi lòng se thắt vì đã

chỉ có thể giải phóng chúng vỏn vẹn mỗi một ngày.

Ông bộ trưởng, ngược lại khi được báo cáo lại vụ việc, đã vô

cùng mừng rỡ như sau một thắng lợi lớn.

- Tại sao cha làm được những chuyện như vậy mà chúng tôi thì

lại không sao làm nổi? Một hôm ông ta đã hỏi Don Bosco.

- Bởi vì nhà nước thì lo chỉ huy và trừng trị. Họ đâu có làm

được gì hơn nữa. Trong khi đó thì tôi, tôi yêu thương bọn trẻ

ấy. Và vì là linh mục nên tôi có một sức mạnh tinh thần mà

ngài không thể nào hiểu được.

Chín trang để trình bày phương pháp của mình

38.4 Page 374

▲back to top

Người ta thường hay xin Don Bosco giải thích trong một cuốn

sách hệ thống giáo dục của ngài. Sự thiếu thời gian, sự bất khả

dừng lại để tư duy một cách có hệ thống về các lực truyền

trong các hoạt động của mình đã ngăn ngài để đời cho chúng ta

một tác phẩm "có tính khoa học".

Năm 1876, ngài thu hết can đảm và vẽ lại một bản "phác thảo"

về hệ thống giáo dục" dùng trong các nhà Salêdiêng". Tác

phẩm này chỉ gồm vỏn vẹn chín trang giấy.

"Hệ thống này hoàn toàn dựa vào lẽ phải, tôn giáo và sự thân

thương. Nó loại trừ mọi sự trừng phạt thô bạo và ra sức tránh

cả đến những hình phạt nhẹ nữa".

Vị giám đốc và những người hộ trực như là những người cha

thân thương. Họ trò chuyện, hướng dẫn khuyên bảo và sửa sai

với lòng dịu hiền. Người học sinh không bao giờ bị hạ nhục,

trở thành một người bạn, gặp được nơi thầy hộ trực một vị ân

nhân muốn giúp em trở nên tốt, tránh cho em những sự hạ

nhục, những hình phạt và những nỗi cay đắng xót xa.

Nhà giáo dục, nhờ tranh thủ được niềm tin của kẻ thọ ân, sẽ có

thể theo em khi em đã là người trưởng thành, có thể khuyên

bảo em và thậm chí cải tạo em.

Việc thực thi hệ thống này hoàn toàn được đặt cơ sở trên những

lời sau đây của thánh Phaolô: “Đức ái thì hiền hòa và nhẫn nại,

nó chịu đựng tất cả nhưng hy vọng tất cả, nó nhận chịu bất kể

sự quấy rối nào". Do đó, chỉ duy người Kitô hữu mới có thể áp

dụng biện pháp mà nhà giáo dục cần phải liên tục sử dụng tới.

Vị giám đốc, ngoài ra phải tận hiến hoàn toàn cho những kẻ mà

ngài đảm trách và bao giờ cũng phải có mặt cạnh chúng những

khi mình rảnh rỗi."

Giấc mơ về “đời sống Nguyện Xá xưa” như một lời kêu gọi

38.5 Page 375

▲back to top

Nếu Don Bosco viết các khảo luận một cách khó khăn, thì lại là

một nhà ảo thuật trong việc thông tri cuộc sống đã được sống

trong khi kể chuyện. Do đó, nhiều nhà chuyên môn đã quả

quyết rằng trong khi khảo luận về hệ thống giáo dục dự

phòng nghèo nàn, thì “giấc mơ” Don Bosco kể trong lá thư

năm 1884 là một bản diễn tả sống động và hấp dẫn nhất của

tính bén nhạy giáo dục của Don Bosco.

Don Bosco ở lại tại Roma vào tháng Năm năm đó để thương

lượng về các chuyện quan trong cho Tu hội. Ban đêm thì ngài

“mơ” về Nguyện Xá xưa (Nguyện xá mà những Đaminh

Saviô, Rua, Cagliero đã sống) và có thể đem đối chất nó với

Nguyện Xá của thời buổi 1884 tại Valdocco. Thế là ngài đã

đọc cho viết lá thư ngày 10-5-1884. Cha Pietro Stella quả

quyết: “Đây có thể được coi là một trong các tài liệu hữu hiệu

và phong phú nhất về khoa sự phạm của Don Bosco”.

Chúng ta hãy tóm lược lá thư đó lại như sau.

“Cha thấy mình như đáng ở trong Nguyện Xá xưa vào giờ

chơi. Đây là một quang cảnh rất sống, rất động, rất vui. Người

chạy, người nhẩy, người giúp cho kẻ khác nhẩy. Người thì chơi

nhẩy xa kiểu nhái, người thì chơi trò “Phá Vạch đứng”, kẻ thì

chơi banh. Chỗ này một nhóm tụ lại, say sưa nghe một linh

mục kể chuyện, chỗ khác một thầy tư giáo ở giữa các em chơi

trò lừa bay và Trò chơi Hành nghề. Bọn trẻ hát, cười khắp

nơi; và khắp nơi có các tư giáo và linh mục, và bọn trẻ bao

quanh họ, cảnh huyên náo vui vẻ. Người ta quả thấy được giữa

thanh thiếu niên và các bề trên có sự thân tình, tin tưởng. Cha

rất sung sướng trước cảnh tượng này, và người đi theo cha nói

với cha:

• Cha xem, tình thân mật đưa đến sự quyến luyến, và sự

quyến luyến đem lại niềm tin tưởng. Và điều đó cởi mở

38.6 Page 376

▲back to top

lòng con người, các thanh thiếu niên thì bộc lộ lòng

mình không hề sợ hãi cho các thầy dạy, các hộ trực và

các bề trên của mình. Chúng thành thật trong khi xưng

tội, và rất dễ dạy bảo trước bất cứ điều gì mà người

chúng chắc chắn chúng đang được người ấy yêu

thương, ban lệnh cho chúng.

Vào lúc đó một người học trò xưa của cha, anh Giuse Buzzetti,

lại gần cha và nói với cha:

• Cha có muốn xem các thanh thiếu niên hiện nay của

Nguyện Xá không?

Cha thấy tất cả chúng đang chơi. Nhưng cha không còn nghe

thấy những tiếng la hét vui vẻ và các tiếng hát nữa, cũng chẳng

có cái náo động hay sức sống như trong cảnh trước. Nơi nét

mặt lộ ra sự buồn chán, sự mệt mỏi, khinh bỉ, lãnh đạm. Bên

cạnh những học sinh vô tư, vui đùa, chạy nhảy, cha thấy một số

đông lủi thủi một mình, tựa vào cột, đứng ở cầu thang, những

người khác đưa mắt ranh mãnh nghi ngờ, nhìn quanh. Thánh

Lu-y chắc cũng cảm thấy đỏ mặt, hổ thẹn khi phải ở với

chúng.

• Các học sinh bây giờ khác xa với thời chúng ta ngày

xưa biết mấy! – Buzzetti thốt lên.

• Tiếc quá! Nhưng làm sao chúng ta có thể giúp các bạn

trẻ thân yêu của chúng ta được sinh động nhỉ?

• Phải dùng tình yêu, cha ạ.

38.7 Page 377

▲back to top

• Tình yêu à? Thế học sinh của cha chưa được yêu mến

đầy đủ sao? Con không thấy cha đã chịu nhiều đau đớn,

cực nhọc vì chúng, cho đến bây giờ cha vẫn đang chịu

bao đau khổ, lao lực, mệt nhọc, nhục mạ, chống đối,

bách hại, chỉ vì để mang lại của ăn, nhà ở, thày dạy, và

nhất là để lo cho phần rỗi linh hồn của chúng. Còn các

giám đốc, tổng quản, thầy giáo, hộ trực, họ đã chẳng

tiêu hao những năm tháng tuổi trẻ của họ cho chúng là

gì sao?

• Nhưng còn thiếu một điều tốt hơn – Buzzetti nhấn

mạnh. Đó là yêu mến chúng chưa đủ, mà chúng còn

phải biết được, thấy được là chúng ta yêu mến chúng.

• Nhưng chúng không thấy được rằng chúng ta đã làm tất

cả mọi sự vì lòng yêu mến chúng sao.

• Không.Vậy thì còn cần phải làm gì nữa?

• Chớ gì chúng cảm thấy chúng được yêu mến nơi những

gì mà chúng thích thú, khi thấy họ chia sẻ những sự

thích thú của tuổi thơ của chúng, nhờ thế chúng học để

đem lòng yêu mến những chuyện mà tự nhiên chúng

không thích mấy: đó là kỷ luật, học hành, hãm dẹp bản

thân. Con xin nói rõ hơn: cha hãy xem kìa, xem các học

sinh đang trong trò chơi kìa. Thế các Salêdiêng của cha

đang ở đâu?

Cha quan sát và thấy rất ít các cha và các thầy hòa mình với

học sinh, còn chơi với chúng lại còn ít hơn nữa. Các bề trên

38.8 Page 378

▲back to top

không còn là linh hồn của trò chơi, đa số đi đi lại lại, nói

chuyện với nhau, không chút bận tâm gì đối với học sinh. Một

số khác chỉ biết điềm nhiên nhìn trẻ chơi, không nghĩ gì đến

chúng; có những người canh chừng xa xa, xem có ai lỗi phạm,

họa hiếm lắm mới có người biết cảnh cáo sửa lỗi, nhưng đầy đe

dọa, vài tu sĩ Salêdiêng muốn tới tiếp xúc với một nhóm thanh

thiếu niên nào đó, nhưng cha thấy chúng khôn khéo tìm cách

xa lánh các thầy và các bề trên của chúng.

Vậy nên Buzzetti mới tiếp tục nói:

• Ngày xưa ở Nguyện Xá có bao giờ cha xa chúng con

đâu, nhất là trong các giờ chơi? Cha còn nhớ những

năm hạnh phúc đó chứ? Thật sung sướng như thiên

đàng, một thời kỳ mà chúng con luôn ghi nhớ với biết

bao nhiêu tình mến; bởi vì khi ấy tình yêu là luật sống

giữa chúng ta, và giữa cha và chúng con nào có gì dấu

ẩn.

• Đúng vậy, hồi đó mọi sự đều là nguồn vui đối với cha.

Nhưng bây giờ con thấy đấy, những cuộc gặp khách

liên tục, rồi những công việc bề bộn và sức khỏe yếu

kém khiến cha không thể nào làm việc ấy được nữa,

con hiểu chứ?

• Vâng, con hiểu. Cha không thể, nhưng tại sao các tu sĩ

Salêdiêng không bắt chước cha? Tại sao cha không

nhấn mạnh, không đòi hỏi các tu sĩ của cha phải đối xử

với thánh thiêu niên như chính cha đã đối xử? Hãy yêu

thích những gì các thanh thiếu niên yêu thích, rồi chúng

38.9 Page 379

▲back to top

sẽ thích những điều các bề trên yêu thích. Ngày nay bề

trên chỉ còn là bề trên chứ không còn là người cha,

người anh em hay người bạn nữa; vì thế chúng sợ hãi

và ít yêu mến các ngài. Vậy nếu muốn sống một lòng

một trí vì yêu mến Chúa Giêsu, thì cần phải phá tan bức

tưởng ngăn cách, đố kị và thay vào đó bằng lòng tin

yêu, tín nhiệm. Có như thế, việc vâng phục mới hướng

dẫn thanh thiếu niên như người mẹ dìu dắt con mình.

Khi ấy hoàn cảnh sống hòa thuận, an vui xưa kia sẽ trở

lại trong Nguyện Xá.

• Nhưng phải làm sao để có thể phá đổ bức tường ngăn

cách đó?

• Phải thân thiết với các thanh thiếu niên, nhất là trong

giờ chơi. Thiếu thân thiết, sẽ thiếu yêu thương, thiếu

yêu thương, tất nhiên sẽ thiếu tín nhiệm. Ai muốn được

yêu mến, thì cần phải tỏ ra mình yêu mến. Chúa Giêsu

Kitô đã trở nên bé nhỏ với những người bé nhỏ, và đã

mang lấy thân phận hèn yếu của chúng ta. chính Ngài là

vị Thầy của tình thân thiện. Bao lâu thầy giáo còn ngồi

trên ghế giảng, thì bấy lâu vẫn còn là một vị thầy dạy

mà thôi, nhưng một khi hòa mình đi chơi chung với

thanh thiếu niên, thầy sẽ trở thành như một người có

lòng thương mến. Rất nhiều thanh thiếu niên biết cải

hóa vì vài lời rỉ tai các em lúc các em đang hăng hái vui

chơi. Ai biết mình được yêu sẽ đáp lại tình yêu, và ai

38.10 Page 380

▲back to top

được yêu mến sẽ được mọi sự, nhất là nơi các thanh

thiếu niên. Tín nhiệm là dòng điện lưu hành giữa thanh

thiếu niên và Bề Trên. Chính nhờ có tình yêu đó mà bề

trên chịu đựng mọi lao nhọc, nhàm chán, vô ơn, quấy

phá, thiếu sót, lơ đãng của trẻ nhỏ. Chúa Giêsu đã

không bẻ gãy cây sậy dập nát, cũng chẳng dập tắt tim

đèn còn leo lét. Ngài là gương mẫu của các con. Nhờ

thế sẽ không còn thấy ai làm việc vì hư danh; phạt để

trả thù lòng tự ái của mình bị tổn thương; để cho tạo vật

chiếm hữu con tim của mình, và vì nịnh hót kẻ ấy, mà

sao nhãng tất cả các trẻ khác, hay vì vị nể mà sợ cảnh

cáo những ai đáng cảnh cáo. Tại sao chúng ta lại phải

thay thế tình yêu bằng một thứ luật lệ lạnh lùng?

Don Bosco kết luận lá thư dài này bằng những lời ngài viết

trong khi khóc (theo như chính chứng từ của vị thư ký của

ngài):

“Chỉ cần một bạn trẻ bước vào trong nhà Salêdiêng là Đức

Trinh Nữ Rất thánh lập tức tiếp nhận em đó vào trong sự che

chở đặc biệt của Mẹ. Hỡi các con thân mến, đã gần đến thời

gian cha phải lìa bỏ các con mà đi về cõi đời đời. Các con biết

người cha già cả này mong muốn điều gì nơi các con chăng?

Không có gì khác ngoài việc các con trở lại với các thời kỳ

hạnh phúc của Nguyện Xá: đó là những ngày thương mến đậm

đà và tin tưởng giữa các người trẻ và các bề trên; những ngày

của tinh thần chiếu cố và chịu đựng lẫn nhau, vì tình yêu Chúa

Giêsu Kitô, những ngày của tình tương thân tương ái; những

ngày của các trái tim rộng mở cho nhau với tất cả sự đơn sơ và

39 Pages 381-390

▲back to top

39.1 Page 381

▲back to top

ngay thẳng, những ngày của đức yêu thương và của niềm vui

đích thực dành cho tất cả mọi người”.

Ai vào Nguyện xá hay nhà Salêdiêng là Đức Trinh nữ Maria

tiếp nhận em đó vào trong sự che chở của Mẹ!

39.2 Page 382

▲back to top

Chương 34

VĨNH BIỆT MẸ GIÀ

VÀ MỘT CẬU BÉ

Chúa nhật đầu tháng Tư 1855, Don Bosco giảng cho các con

cái mình để nói với chúng về sự thánh thiện. Một số đứa mặt

mày nhăn nhó như khỉ gặp mắm tôm. Riêng Đaminh Saviô rất

chăm chú lắng nghe. Don Bosco giảng giải, bằng giọng truyền

cảm và đầy sức thuyết phục của ngài, nên cậu cảm thấy rằng

bài giảng dường như được soạn riêng cho chính mình. Đạt đến

sự thánh thiện, như chàng hoàng tử Lu-y Gonzaga, như nhà

truyền giáo vĩ đại Phanxicô Xaviê, như các thánh tử đạo của

Hội thánh…

Kể từ giờ phút ấy, Đaminh bắt đầu mơ mộng, và giấc mơ của

cậu chính là nên thánh.

Ngày 24 tháng 6, ngày lễ bổn mạng của Don Bosco, một lễ lớn

ở Nguyện Xá, cũng như mọi năm, đáp lại lòng quí mến và

thiện chí mà bọn trẻ đã chứng tỏ với ngài, Don Bosco tuyên bố:

ai ước nhận được từ nơi cha. Cha cam đoan sẽ làm hết khả

năng của mình để ai nấy đều được mãn nguyện.

Một tờ giấy với năm từ

Khi đọc các tờ giấy, Don Bosco bắt gặp những đề nghị cả

nghiêm túc lẫn phi lý. Nhưng ngài cũng gặp những thỉnh

nguyện quá lố khiến ngài mỉm cười: một đứa đã mong muốn có

một trăm ký kẹo nu-ga “để ăn suốt năm”. Trên tấm giấy của

Saviô, ngài gặp năm từ: “Xin giúp con nên thánh”.

Don Bosco coi trọng những lời trên. Ngài gọi Đaminh Saviô

đến và bảo: “Cha muốn cống hiến cho con công thức của sự

thánh thiên, nó đây: thứ nhất: niềm vui, những gì khiến con bối

rối và cướp mất sự bình an đều không đến từ Thiên Chúa. Thứ

39.3 Page 383

▲back to top

hai: các bài vở trường lớp và các bổn phận đạo đức của con,

hãy chuyên cần trong lớp, trung kiên trong việc học, trung kiên

trong kinh nguyện. Làm mọi sự ấy, không phải do tham vọng

mà do lòng mến Chúa. Thứ ba: mưu ích cho người khác, hãy

luôn luôn giúp đỡ chúng bạn, cho dù việc này đòi hỏi con phải

hy sinh nhiều. Toàn bộ sự thánh thiện là như thế đó”.

Đaminh tiến tới thật. Trong cuộc sống của Đaminh Saviô mà

Don Bosco đã viết ngay sau khi cậu qua đời, rất nhiều sự kiện

bình thường mà đầy cảm động đã được kể lại. Chúng tôi chỉ

xin đơn cử một chuyện duy nhất.

Một hôm, một thiếu niên đem vào nguyện xá một tạp chí bằng

tranh và những hình vẽ đi ngược lại với sự đoan trang nết na.

Năm sáu đứa bạn bu lấy nó. Chúng ngắm nghía với vẻ đầy

thích thú, Đaminh tiến lại gần; Cậu đón lấy tờ báo từ tay chủ

nó và xé vụn ra. Thằng bé phản kháng, nhưng Đaminh cũng

phản kháng với giọng kẻ cả: “Mấy thứ đồ quỉ này mà bạn dám

đem vào nguyện xá ư? Đang khi Don Bosco phải cực khổ đêm

ngày để giúp chúng ta trở nên những công dân lương thiện và

những người Kitô hữu tốt, thì bạn lại lôi vào nhà của ngài

những văn hóa phẩm đồi trụy dơ dáy. Những hình ảnh ấy xúc

phạm đến Chúa và không được phép lọt vào đây”.

Kỳ nghỉ hè đã đến và đã trôi qua mau lẹ.

Khi bọn trẻ trở lại nguyện xá vào tháng mười, Don Bosco gặp

lại Đaminh Saviô và đã xúc động mạnh:

- Con không nghỉ ngơi gì trong kỳ hè sao?

- Thưa cha, có chứ, sao vậy?

- Con xanh xao hơn thường lệ nhiều, tại sao thế?

- Chắc tại con mệt vì đường xa, và cậu mỉm cười thản nhiên.

39.4 Page 384

▲back to top

Nhưng đó không phải là một cơn mệt mỏi đột xuất. Đôi mắt

trũng sâu, bộ mặt xanh mét và gầy guộc cho thấy rõ là sức khỏe

của Đaminh đã bị tổn thương nghiêm trọng. Don Bosco quyết

định áp dụng những biện pháp đề phòng.

“Năm nay con sẽ không lên học trên thành phố nữa. Đi về lầm

lũi dưới mưa rơi và tuyết lạnh có thể gây nguy cho con. Con sẽ

theo học các lớp của Don Francesia ngay tại đây, trong nhà

này. Nhờ vậy, con có thể nghỉ thêm ít nhiều vào buổi sáng. Và

đừng có quá tích cực trong việc học, sức khoẻ là một tặng

phẩm của Chúa, ta không được phép phá hoại nó”.

Đaminh vâng lời. Nhưng mấy hôm sau, như thể cậu đã thấy

trước chuyện gì đó thật nghiêm trọng sắp xảy đến với mình,

cậu đã thưa với Don Bosco.

“Xin cha hãy giúp con nên thánh, lẹ lên!”

Hội Bạn “Đức Mẹ Vô nhiễm”

Đaminh đã trở thành người bạn lớn của Micae Rua và của

Gioan Cagliero, dù mỗi người ấy đều hơn cậu cả bốn đến năm

tuổi. Các bạn thân khác của cậu đều là những thiếu niên xuất

sắc, mới gia nhập nguyện xá mấy năm gần đây: Bongiovanni,

Durando, Cerutti, Gavio, Massaglires.

Đến đầu năm 1855, số nội trú sinh của nguyện xá là 153 em:

63 học sinh học sinh và 90 thợ phụ.

Mùa xuân, Đaminh chợt nảy ra một ý kiến tuyệt vời. Sao

không qui tụ tất cả các thiếu niên có thiện chí vào một “hội

kín” để đào tạo thành một nhóm gắn bó chặt chẽ với nhau gồm

những tông đồ nhỏ trong tập thể các trẻ em khác? Cậu đem

điều này ra nói với mấy người bạn, ý kiến được mọi người

đồng tình ủng hộ. Họ quyết định đặt tên hội là “Hội Vô

Nhiễm”.

39.5 Page 385

▲back to top

“Don Bosco cho phép lập hội, nhưng khuyến cáo không nên

hấp tấp tiến hành công việc. Làm một cuộc thử nghiệm, thảo

một bản nội qui rồi ta sẽ bàn lại sau”.

Họ đã thử, sau phiên họp đầu tiên, họ tìm xem nên rủ những ai

đăng ký. Ít thôi, đáng tin cậy, biết giữ kín. Họ thảo luận về

trường hợp Francesia, vị giáo viên rất trẻ dạy bộ môn văn

39.6 Page 386

▲back to top

Chương, một chàng trai ngây thơ vô tội, là bạn của mọi người.

Nhưng họ đã gạt chàng qua một bên vì đó là một người hay nói

[lắm mồm], với chàng, bí mật sẽ không giữ kín được lâu.

Hội đồng giao cho ba người đã được ghi danh việc phác thảo

bản nội qui: Micae Rua, mười chín tuổi, Giuse Bongiovanni,

mười tám, Đaminh Saviô, mười bốn. Don Bosco khẳng định là

chính Đaminh Saviô đã thảo văn bản. Mấy người kia nhuận

chính lại.

Bản nội qui ngắn gọn gồm hai mươi mốt điều khoản. Các hội

viên hứa trở nên tốt hơn dưới sự bảo trợ của Đức Mẹ và với sự

trợ giúp của Chúa Giêsu Thánh Thể, hứa giúp đỡ Don Bosco

bằng cách trở nên, với sự thận trọng và tế nhị, những tông đồ

nhỏ giữa chúng bạn, hứa gieo rắc niềm vui và sự hòa thuận

chung quanh mình.

Điều 21, điều khoản cuối cùng, tóm lược tinh thần của Hội:

“Một niềm tin tưởng chân thành, đầy tình con thảo, vô bờ nơi

Mẹ Maria, một sự trìu mến phi thường đối với Mẹ. Một lòng

sùng kính bền lâu sẽ khiến chúng ta làm chủ mọi trở ngại, kiên

trì trong các quyết định, nghiêm khắc với chính mình, hòa nhã

với người khác, và đúng mực trong mọi sự.

Hội đã được khai sinh ngày 8-6-1856 trước bàn thờ Đức Mẹ,

trong nhà thờ thánh Phanxicô Salê. Mỗi người đều hứa sẽ trung

thành với lời tuyên hứa.

Hôm ấy, Đaminh đã thực hiện được kiệt tác phẩm của mình.

Cậu chỉ còn sống được chín tháng, nhưng Hội Vô Nhiễm của

cậu sẽ tồn tại hơn một trăm năm (tính chẵn đến năm 1967).

Trong tất cả các nhà và nguyện xá Salêdiêng, nó đã là đội quân

ưu tú gồm các thiếu niên tự nguyện hiến thân cho những ơn

kêu gọi làm linh mục tương lai.

39.7 Page 387

▲back to top

Các thành viên Hội chọn “chăm sóc” cho một hàng mục thiếu

niên mà họ gọi là những “thân chủ” theo cách nói riêng của họ:

những đứa vô kỷ luật, lắm mồm như vẹt và ham đánh nhau như

gấu. Mỗi hội viên bảo lãnh một đứa và đóng vai “Thiên thần

Bản mệnh” của nó bao lâu còn cần thiết để đưa nó về đường

ngay nẻo chính. Những tên “lính mới tò te” là hạng mục thân

chủ thứ hai. Họ giúp chúng qua buổi ban đầu một cách thoải

mái. Thời gian mà chúng chưa quen biết ai, chưa biết chơi các

trò chơi tập thể, nói năng toàn bằng thổ ngữ của quê hương

mình, tâm hồn trĩu nặng nỗi buồn xa nhà xa quê.

Mùa chay 1856, Đaminh Saviô (một cậu bé gợi nhớ cho Don

Bosco về khuôn mặt của Lu-y Comollo, vừa xanh xao vừa

căng thẳng) cuối cùng đã vướng phải một vài sự thái quá. Cậu

đã nghe các bài đọc của phụng vụ thời ấy vốn luôn kêu gọi

người ta làm việc hãm mình đền tội, nên chính cậu ta cũng

muốn chính mình thực hiện. Don Bosco đã được một hộ trực

nhà ăn cho biết Saviô đã ăn chay.

Cha gọi cậu bé lập tức đến với cha. Trong một cuộc nói chuyện

thẳng thắng, cha biết được từ chính miệng Saviô nói ra là cậu

không những đã ăn chay, mà còn vượt xa hơn thế: cậu đã bỏ ra

một bên chăn đắp (trong khi trời rất lạnh), đã đặt những cục

gạch vào giường dưới chiếc nệm để làm cho giấc ngủ bị khuấy

động. Don Bosco chặn đứng cách quyết liệt:

- Cha cấm con tuyệt đối bất cứ việc hãm mình, đền tội nào.

Hay đúng hơn cha cho phép con làm duy một việc đền tội:

là vâng lời. Đó là một việc đền tội đòi hy sinh lớn, và làm đẹp

lòng Chúa, mà không làm hại sức khỏe. Con hãy vâng lời và

thế là đủ.

Mẹ Margarita ra đi về cõi vĩnh hằng

Ngày 15-11-1856, mẹ Margarita ngã bệnh. Bệnh viêm phổi

nặng rất dễ gây tử vong đối với sáu mươi tám năm tuổi vốn đã

39.8 Page 388

▲back to top

kiệt quệ vì bao công việc nặng nhọc của bà. Trong khoảnh

khắc, sự sống của nguyện xá như ngưng lại. Họ làm sao mà

sống nổi nếu không có bà? Quanh giường bệnh của bà, các

thầy tư giáo của Don Bosco và những trẻ em lớn đã luân phiên

nhau túc trực đêm ngày. Biết bao lần bọn chúng đã từng đi vào

gian bếp của bà và nói:

-Mẹ ơi, mẹ cho con một trái táo nhé?

-Mẹ ơi, xúp nấu xong rồi chứ?

-Mẹ ơi, con chẳng còn cái mùi xoa nào cả.

-Mẹ ơi, con làm rách quần rồi nè.

Đức anh hùng của người phụ nữ cao quí sắp tạ thế ấy chỉ nảy

sinh từ những cái quần rách cần vá lại, từ rơm rạ cần cắt về, từ

quần áo cần giặt và từ nồi niêu xoong chảo. Nhưng trong thân

phận vô danh tiểu tốt ấy, có một sức mạnh không bao giờ

chúng nản: lòng nhân hậu dịu dàng của người mẹ.

Chính từ bà mà Don Bosco đã lãnh hội được phương pháp giáo

dục dự phòng của bà. Ngài là người đầu tiên đã được nuôi dạy

bằng lẽ phải, tôn giáo và tình thương. Tu hội Salêdiêng đã

được ru trên gối mẹ Margarita, người mẹ hiền mà giờ đây sắp

sửa tàn lụi như một ngọn đèn cạn dầu.

Từ xóm Becchi, Giuse đã đến với mấy đứa cháu lớn. Don

Borel, cha giải tội của bà từ hồi bà tới Torino đến nay, đã đến

mang theo của ăn đàng cho bà.

Bà thu hết sức tàn để nói với Gioan của mình:

“Hãy coi chừng vì có nhiều kẻ, thay vì vinh danh của Chúa, chỉ

tìm sự thành đạt của cá nhân mình… kề bên con, có những kẻ

yêu thích sự nghèo khổ nơi người khác chứ không phải nơi bản

thân mình, những gì ta đòi hỏi người khác, ta phải là những kẻ

đầu tiên thực thi trước đã”.

39.9 Page 389

▲back to top

Bà không muốn Gioan thấy bà đau khổ, cho đến giờ phút chót

bà vẫn nghĩ đến những kẻ khác.

“Đừng đứng đần ra đó Gioan ạ! Thấy mẹ thế này chỉ khiến con

càng thêm khổ sở thôi. Con hãy nhớ rằng cuộc đời này được

tạo ra là để ta chịu thương chịu khó. Hạnh phúc thật là ở trong

cuộc sống đời đời… bây giờ, con hãy ra ngoài đi, mẹ xin con

đó, hãy nghe lời mẹ... hãy cầu nguyện cho mẹ. Vĩnh biệt con”.

Cận kề mẹ già đang chết dần chết mòn, còn lại Giuse và Don

Alasonatti. Bà lụi tắt vào lúc ba giờ sáng ngày 25-11-1856.

Giuse vào phòng Don Bosco và vòng tay ôm lấy cổ ngài mà

khóc tức tưởi.

Hai giờ sau, Don Bosco gọi Giuse Buzzetti. Đó là người bạn

của những giờ phút bi ai hơn cả, là kẻ duy nhất mà ngài không

thấy mắc cỡ khi khóc than trước mặt người ấy. Ngài đến làm lễ

trong nhà nguyện đặt dưới hầm mộ của thánh đường Đức Bà

An ủi. Tiếp đó, họ cùng quì gối trước Đức Mẹ và Don Bosco

đã thầm thì: “Giờ đây, các con cái của con và con không còn có

mẹ trên thế gian này nữa. Xin mẹ hãy luôn ở bên chúng con và

hãy đóng vai Mẹ hiền của chúng con”.

Bốn ngày sau, Micae Rua đến gặp thân mẫu của mình, bà

Gioan- Maria:

“Từ khi mẹ Margarita về chầu Chúa, Micae thưa với mẹ, chúng

con chẳng còn biết phải làm gì nữa. Chẳng có ai để nấu súp, để

vá những chiếc vớ rách. Mẹ ơi, mẹ không thèm đến với chúng

con sao, hở mẹ?” với tuổi đời năm mươi sáu năm già cỗi, bà

Gioan-Maria đã đi theo con trai mình và đã trở thành người mẹ

thứ hai của nguyện xá. Bà sẽ lưu lại đó suốt hai chục năm.

Một cậu bé trò chuyện với Chúa

Tháng 12-1856. Các đường phố Torino đã được rắc đầy những

lọn tuyết đầu mùa. Đêm đến, đèn đường bật sáng. Cũng như

39.10 Page 390

▲back to top

mọi tối, Don Bosco cúi khom người tại bàn làm việc trước một

đống thư từ đang chờ ngài hồi âm. Ngài sẽ phải trả lời đến tận

nửa đêm. Nhưng ai đó đang gõ nhẹ lên cửa.

- Vào đi, ai vậy?

- Con đây! Đaminh Saviô vừa đáp vừa nhanh nhẹn bước vào.

Lẹ lên, cha ơi, xin cha hãy đi với con, có một việc từ thiện phải

làm ngay tức khắc.

- Bây giờ sao? Ngay giữa đêm hôm thế này à? Con tính đưa

cha đi đâu chứ?

- Lẹ lên, Don Bosco, lẹ lên.

Don Bosco do dự, nhưng khi nhìn Đaminh, ngài thấy gương

mặt cậu, lúc thường rất bình thảng, đang rất là nghiêm trọng.

Cả đến các lời lẽ của cậu cũng đầy vẻ thúc bách, khác nào một

mệnh lệnh. Don Bosco trỗi dậy, lấy nón và đi theo cậu.

Đaminh xả hết ga phóng xuống cầu thang, ra sân, không chút

ngại ngần lao vào các đường phố trong kinh thành, quẹo vào

một con lộ đầu tiên, rồi con lộ thứ hai. Cậu không nói với ngài

lời nào, cũng không hề dừng bước. Giữa trận địa bát quái đầy

những đường phố và những con hẻm chằng chịt, cậu xăm xăm

tiến tới, vững tin ở mình. Cậu leo lên một thang gác, Don

Bosco vẫn theo cậu: tầng 1, tầng 2, tầng 3. Đaminh dừng lại, gõ

cửa. Trước khi người ta ra mở cửa, cậu đã thưa với Don Bosco:

- Đây là nơi mà cha phải vào.

Và cậu quay trở về nhà. Cửa mở, một người đàn bà xuất hiện

đầu tóc bù xù. Bà thấy Don Bosco và reo lên:

- Chính Chúa nhân lành đã gửi cha tới. Lẹ lên, lẹ lên kẻo trễ

mất. Chồng con đã vô phương, mất đức tin nhiều năm nay. Giờ

đây, ông ấy sắp chết. Ông ấy cầu mong được xưng tôi.

40 Pages 391-400

▲back to top

40.1 Page 391

▲back to top

Don Bosco tiến đến bên giường bệnh và thấy một người đàn

ông đầy hoảng hốt bên bờ vực thẳm của sự tuyệt vong. Ngài

giải tội cho ông ban phép lành tha tội. Ít phút sau người ấy trút

hơi thở cuối cùng.

Mấy ngày trôi qua, Don Bosco vẫn chưa hết cảm kích vì những

gì đã xẩy ra với mình. Làm thế nào mà Đaminh có thể biết

được chuyện liên quan đến người bệnh ấy? Ngài lại gần em

vào một lúc mà không một ai có thể nghe lén họ được.

“Đaminh, tối hôm nọ khi con vào phòng cha để gọi cha, ai đã

nói với con về người bệnh ấy vậy? Làm sao mà con lại quen

biết được ông ấy?”.

Lúc ấy đã xảy ra một điều mà Don Bosco không hề mong đợi.

Cậu bé nhìn ngài với một vẻ rầu rĩ và bật khóc. Don Bosco

không dám đặt thêm cho cậu những câu hỏi khác, nhưng ngài

hiểu rằng trong nguyện xá của mình hiện có một cậu bé có thể

trò chuyện với Chúa.

Trên Thiên Đàng, con có thể thấy các bạn của con chứ?

Tháng 2-1857, mùa đông ở Torino trở nên rất khắc nghiệt

Đaminh Saviô càng ngày càng xanh xao, vàng võ. Cậu bị dằn

vặt. Bởi một chứng ho dữ dội và sức lực của cậu suy giảm rất

nhanh. Lo lắng, Don Bosco đã cho mời hai y sĩ đến để khám

cho cậu.

Giáo sư Vallauri, sau một cuộc xét nghiệm tỉ mỉ, tuyên bố:

- Cơ thể èo uột và tình trạng căng thẳng thường xuyên của đầu

óc em chẳng khác gì những cây giũa đang bào mòn sức sống

của em vậy.

- Tôi có thể làm gì cho em? Don Bosco gạn hỏi.

Vallauri trong vẻ thất vọng và nhún vai. Y khoa trong những

năm ấy, hầu như chỉ là con số không.

40.2 Page 392

▲back to top

- Hãy gửi trả em về hít thở không khí trong lành của quê hương

và hãy bắt em tạm ngưng việc học một thời gian.

Khi hay biết quyết định, Đaminh đành nhẫn nhịn tuân theo.

Nhưng cậu rất khổ tâm vì phải bỏ dở việc học, bỏ lại bạn bè và

cách riêng là Don Bosco.

- Nhưng sao con lại không muốn về hưởng sự có mặt của

những người thân yêu của con chứ?

- Tại con muốn lìa đời tại đây, tại nguyện xá.

- Đừng nói như vậy chứ. Tạm thời con cứ về nhà đi, con sẽ

khỏi bệnh, rồi con sẽ trở lại.

- Chuyện ấy thì không được đâu! Đa minh vừa mỉm cười vừa

lắc đầu. Con ra đi và con sẽ không trở lại nữa. Don Bosco, đây

là lần cuối cùng chúng ta trò chuyện với nhau. Xin cha hãy cho

con biết: con còn có thể làm được những gì nữa cho Chúa?

- Hãy dâng cho Ngài những đau khổ của con.

- Và còn gì nữa?

- Hãy dâng cho ngài mạng sống của con.

- Từ trên Thiên Đàng liệu con có thể thấy bạn bè của con tại

nguyện xá và cha mẹ của con không?

- Tất nhiên, Don Bosco khẽ nói mà cố dằn nỗi xúc động của

lòng mình.

- Và con sẽ có thể đến gặp họ chứ?

- Nếu Chúa muốn, con sẽ có thể trở lại.

Chúa nhật ngày 1 tháng 3, lời chào cảm động nhất của Đa minh

đã dành cho các bạn thân trong “Hội”. Rồi chiếc xe của cha cậu

đã đến để đưa cậu về Mondonio. Đến góc phố mà cậu vẫn còn

40.3 Page 393

▲back to top

vẫy tay để chào nguyện xá, chào bạn bè thân quen, chào Don

Bosco “của mình” vẫn đang đứng đó, lòng buồn rười rượi nhìn

theo chiếc xe bò đang xa dần. Cậu học trò ưu tú của ngài đã ra

đi, vị thánh nhỏ mà Đức Mẹ đã ban cho nguyện xá của ngài từ

ba năm nay.

Cậu chết gần như bất ưng ngày 9-3-1857. Cha cậu có mặt bên

cậu. Cậu chỉ có vừa đủ sức để thì thầm:

“Vĩnh biệt cha… hồi nãy cha xứ bảo con… nhưng con không

nhớ nổi… đẹp biết bao, cảnh tượng con đang thấy…”

Đức Piô XII đã phong thánh cho cậu ngày 12-6-1954. Vị thánh

đầu tiên mới 15 tuổi đầu.

Một băng giải màu máu

Don Bosco còn thấy lại cậu một lần nữa, trong “giấc mơ” lớn.

Cha mơ tại Lanzo vào đêm 6 tháng Mười Hai 1876. Bài tường

thuật của cha chiếm 10 trang dày đặc trong Cuốn Hồi Sử

12. Chúng ta chỉ bằng lòng với việc nêu lên một vài đoạn.

“Cha thấy mình đang ở trên bờ cánh đồng bằng mênh mông,

màu xanh như màu biển cả. Nhưng đó không phải là nước, mà

là thủy tinh trong suốt. Trong không gian có tiếng âm nhạc

vang lên thật dịu dàng.

Thình lình một con số đông đảo vô kể các bạn trẻ xuất hiện, số

những người đã ở Nguyện xá và các trường của chúng ta thì

Cha biết được, nhưng phần đa, cha không biết. Đi đầu có

Đaminh Saviô, Cha Alasonatti, cha Chiala, cha Giulitto và

nhiều thầy, nhiều linh mục, mỗi người dẫn đầu một đội binh

các bạn trẻ.

Chỉ có Đaminh Saviô tiến lên tới gần cha đến nỗi cha có thể

đưa tay chạm tới. Em yên lặng, mỉm cười đẹp lắm. Áo em

trắng ngời, dát vàng điểm kim cương, tuôn đến chân. Một giải

40.4 Page 394

▲back to top

băng hồng quấn ngang lưng điểm các viên ngọc quí giá san sát

nhau. Cha như ngây ngất vì kinh ngạc. Em đeo vòng hoa kết

bằng kim cương và dải vàng… thả lỏng xuống. Từ đấy tỏa ra

một ánh sáng siêu phàm, sáng ngời hơn mặt trời, rực rỡ như

ban sáng mùa xuân, tỏa chiếu trên gương mặt sáng và hồng đẹp

khôn tả; đầu em đội triều thiên bằng bông hồng, tóc em bồng

bềnh tỏa xuống vai. Em thật đẹp, thật đáng yêu, thật quyến rũ

giống như…giống như một Thiên thần!.

Bỗng Saviô cắt đứt sự im lặng:

- Sao cha im thế, và như không có mặt? Xưa cha đâu có sợ hãi

gì? Dám đối đầu với mọi vu khống, bách hại, thù địch, hiểm

nghèo đủ thứ? Vậy sự can đảm của cha ở đâu? Sao cha không

nói?

Cha mấp máy:

- Cha chẳng biết nói gì? Vậy con là Đaminh Saviô sao?

• Con đây, cha không nhận ra con sao?

• Sao cha lại gặp con ở đây?

• Con đến để nói chuyện với cha, biết bao lần con đến nói

chuyện với cha khi còn ở trần gian! Cha nhớ không,

xưa cha yêu con lắm? Cha đã tỏ cho con vô vàn dấu của

tình bằng hữu, và biết bao nét thân thương! Vậy con

không đáp ứng lại tình yêu của cha sao? Con tín nhiệm

vào cha rất nhiều.

Cha lấy lại bình tĩnh và nói:

• Cha đang ở đâu?

40.5 Page 395

▲back to top

• Cha đang ở nơi cực lạc.

Cha ngất ngây chiêm ngắm Saviô và thẳng thắn hỏi em:

• Tại sao con mặc áo trắng ngời như vậy?

• Tại sao con thắt lưng bằng dải hồng?

Một giọng nói cất lên những lời từ Kinh Thánh:

“Họ là những kẻ đồng trinh và đi theo Chiên Con khắp mọi

nơi”. Lúc đó cha mới hiểu dải hồng đỏ màu máu biểu trưng cho

các hy sinh lớn lao em đã làm, các nỗ lực ghê gớm gần như tử

đạo em chịu để giữ nhân đức trong sạch. Màu áo trắng ngời là

sự vô tội của ngày chịu phép rửa em đã giữ được.

- Vậy sao những người này lại đứng sau con? Don Bosco hỏi

Saviô.

- Con nắm vai trò sứ giả của Thiên Chúa! Trong quá khứ,

Dòng đã làm nhiều chuyện thiện ích. Cha hãy nhìn kia kìa con

số vô tận các bạn trẻ … ở cổng vào cái vườn này, có viết gì?

- Cha thấy rồi: cảnh vườn Salêdiêng.

- Vâng, tất cả họ là các Salêdiêng, hay được giáo dục dưới sự

hướng dẫn của cha, có liên hệ với cha và được cứu rỗi bởi cha

hay bởi các linh mục, giáo sĩ của cha và những người khác đã

được cha đưa vào con đường ơn gọi. Con số họ sẽ là hàng triệu

người đông hơn thế nếu cha đã tin tưởng và trông cậy nơi Chúa

nhiều hơn.

- Thế còn hiện tại?

Saviô cho cha xem bó hoa đẹp đẽ em đang cầm ở tay. Nào

hồng, nào hoa viôlet (tím), hoa hướng dương, hoa nhài, các

40.6 Page 396

▲back to top

bông cúc, hoa huệ, hoa cây thường xanh, và giữa các bông hoa

trội lên các hạt. Saviô đưa bó hoa cho cha và nói:

- Bó hoa này cha hãy đem cho các con cái của cha để họ dâng

lên cho Chúa: Hoa hồng đức ái, hoa violet chỉ đức khiêm

nhường, hoa hướng dương chỉ đức vâng lời, hoa nhài chỉ đức

hãm mình đền tội và khổ chế, các bông lúa chỉ việc rước lễ

thường xuyên.

- Vậy còn tương lai?

- Thiên Chúa chuẩn bị những chuyện lớn lao cho Tu hội. Năm

tới sẽ trổi lên cho Tu hội một bình minh vinh quang rạng rỡ rực

sáng như ngọn đèn nơi bốn phương trời, từ đông sang tây, từ

nam tới bắc.

Một vinh quang lớn được chuẩn bị cho Tu hội. Một tương lai

sẽ vô cùng rạng rỡ và nó sẽ mang ơn cứu độ cho vô vàn vô số

người. Nhưng với điều kiện là các con cái cha phải sùng kính

Đức Mẹ, giữ đức khiết tịnh vừa đẹp lòng Chúa.

- Còn cha thì sao?

- Ồ nếu cha biết cha còn phải chịu đựng biết bao chuyện nữa!

Cha vội vã đưa tay nắm lấy đứa con thánh của cha nhưng tay

cha xem ra cầm không khí và không thể ôm siết được gì cả.

40.7 Page 397

▲back to top

Chương 35

THẦY TU HAY KHÔNG, TÔI SẼ VẪN Ở LẠI VỚI DON

BOSCO

Một ngày mùa hạ năm 1857, Don Bosco gặp gỡ bộ trưởng

Rattazzi. Câu chuyện trao đổi về “công cuộc Nguyện Xá” mà

vị bộ trưởng rất quí trọng, nhất là kể từ nỗ lực của các bạn trẻ

giải cứu những người bị bệnh dịch, và sự kiện dẫn các tù nhân

của nhà tù Generala đi chơi ngoài trời. Theo như cha Lemoyne,

cuộc trao đổi như sau:

- Tôi chúc cha sống được nhiều năm. Nhưng rồi cha cũng phải

chết. Vậy khi đó các trẻ của cha sẽ ra sao?

- Vậy tôi xin hỏi lại ngài, thưa bộ trưởng: Tôi phải làm gì để

đảm bảo việc tồn tại công cuộc của tôi?

- Tôi khuyên cha nên chọn những giáo sĩ mà cha tín nhiệm, để

lập nên một Hội, thấm nhuần tinh thần của cha, và cha dạy dỗ

họ về hệ thống giáo dục của cha. Bây giờ thì họ sẽ là những

người trợ lực cho cha, nhưng tương lai họ sẽ là những người kế

tục cha.

Don Bosco mỉm cưới:

- Nhưng cách đây hai năm chính ngài đã chấp thuận luật hủy

bỏ nhiều dòng tu. Thế mà bây giờ lại chính ngài đề nghị lập

một cộng đoàn tu trì mới. Liệu chính phủ có để cho nó được

sống chăng?

- Luật hủy bỏ các dòng tu tôi biết rõ chứ. Ông bộ trưởng

Rattazzi tới lượt mình lại mỉm cười. Còn cha, cha có thể thiết

lập một hội mà không ai có thể làm cho nó chết đi được.

- Bằng cách nào?

40.8 Page 398

▲back to top

- Một Nhà Nước thế tục sẽ không bao giờ nhìn nhận một “Tu

Hội” trong tư cách nó thuộc về Giáo Hội, hay thuộc về một

thẩm quyền khác với nó. Nhưng nếu đó là một Hội trong đó

mỗi thành phần đều duy trì các quyền dân sự, tuân giữ Pháp

Luật nhà nước, đóng thuế đàng hoàng, thì nhà Nước sẽ không

nói gì cả. Trước mặt nhà nước, Tu Hội này không khác chi một

Hiệp Hội của các công dân tự do, những người liên kết lại với

nhau và sống cùng nhau vì một mục đích từ thiện, giống như

các Hội khác qui tụ lại vì mục đích thương mại để cứu trợ lẫn

nhau. Còn như nếu ở trong nội bộ của chúng, những hội viên

này cũng vẫn chấp nhận quyền bính của các Đức Giám mục, và

của Đức Thánh Cha, thì nhà nước vẫn để mặc kệ. Lý do là tất

cả các hội của các người công dân tự do luôn luôn được phép,

miễn là họ tôn trọng luật pháp và quyền bính của nhà nước.

Don Bosco cảm ơn ông bộ trưởng, và hứa chắc với ông là mình

sẽ suy nghĩ kỹ về điều này. Bộ trưởng Rattazzi chỉ làm một

việc là tạo nên một hình thức trong sáng cho các ý tưởng mà

Don Bosco đã ấp ủ từ nhiều năm nay. Ngài đang thực sự

nghiên cứu thiết lập một Tu Hội mà “về mặt Giáo Hội” nó là

Dòng Tu, còn “về mặt Nhà Nước”, nó là một Hội của các công

dân tự do. Cái khó khăn chính là liệu Tòa Thánh có chấp nhận

quan điểm mới này chăng: một quan điểm chấp nhận trên thực

tế việc chia tách giữa Nhà Nước và Giáo Hội (đó là nguyên tắc

của phe tự do), và là một cuộc đổi mới đối với các khung cổ

điển về đời tu sĩ chăng? Cho tới bây giờ thì các tu sĩ đều luôn

là tu sĩ “trước mặt Giáo Hội cũng như trước mặt Nhà Nước”.

Bản Phác thảo viết tay về một Tu Hội mới đang phát sinh

Trong khi suy nghĩ về việc phải dùng công thức viết thế nào,

thì Don Bosco lại quan tâm tới các nhân viên sẽ tạo nên Tu Hội

này. Các cộng sự viên của cha, người này sang người khác, đã

lần lượt bỏ cha. Con đường phải theo đã được Bà lạ trong giấc

40.9 Page 399

▲back to top

mơ chín tuổi chỉ cho cha thấy: Con phải làm phát sinh các mục

tử từ trong đám chiên con.

Thầy Micae Rua vào tháng Ba năm 1855 được tuyên khấn các

lời khấn lần đầu tiên.

Và tháng sau tới lượt cha Alasonatti tuyên khấn.

Trong năm 1856 tới lượt thầy Gioan Baotixita Francesia, người

đã sáng tác một bài hát La-tinh để hát vào dịp đó.

Chẳng có ai trong số những người này lại nghĩ mình là thành

phần của một dòng tu nào cả. Họ chỉ nghĩ qua lời khấn mình

liên kết nhiều hơn với Don Bosco “để dành cho cha một cánh

tay”.

Don Bosco tiếp tục cẩn trọng cách ghê gớm: Dòng tu và thầy tu

không phải là một của thời đại đó. Ngài cẩn thận tránh mọi thứ

“giống với những phong tục của dòng tu: việc nguyện ngắm

thường xuyên, với kinh kệ, và việc tuân giữ nhiệm nhặt” (E.

Ceria).

Hơn thế nữa, vào cuối năm 1859 Don Bosco không được ai cho

phép gì cả để tự phong mình là “người đứng dầu một dòng tu”.

Ngài chỉ được quây quần bởi các thầy tư giáo đã lãnh nhận áo

chùng thâm giáo sĩ. Tất cả chuyện này được phép bởi vì Đức

Tổng Giám Mục nhìn thấy đó là điều cần thiết cho “công cuộc

các Nguyện Xá”. Đàng khác những thầy tư giáo này luôn phải

chịu thi cử tại Tòa Giám Mục, và theo học các lớp học tại

chủng viện, trừ một số ít được miễn chuẩn vì công việc của họ

đang rất cần tại Nguyện Xá. Don Bosco cai quản các Nguyện

Xá, trường Nội Trú Valdocco, các tư giáo, dưới quyền của

Đức Tổng Giám Mục Fransoni của Tổng Giáo Phận Torino.

Vậy là không cần vẻ bề ngoài, nhưng nội dung bên trong thì

dần được cô đọng lại. Cần phải phác họa một đường nét cho

40.10 Page 400

▲back to top

Tu Hội, tức là “một bản Hiến luật” minh định các điểm cốt yếu

của tinh thần và phương pháp hành động.

Don Bosco âm thầm làm công việc này ngay từ năm 1855: kín

múc từ nguồn kinh nghiệm của Ngài, từ “các luật của Nguyện

Xá” vốn đã vạch ra đường nét cho Nguyện Xá, từ việc bàn

thảo, dựa vào các luật của các dòng tu xưa và các Tu hội mới

đây, như Tu Hội Bác ái của cha Rosmini và Tu Hội Tận hiến

của cha Lanteri.

Cuộc trò chuyện với bộ trưởng Rattazzi (trong đó vị bộ trưởng

chỉ nhắc lại điều đã được công khai trình bày tại Hạ viện) là

một luồng sáng lóe lên giúp Ngài hiểu là mình có thể đem điều

cốt yếu của đời sống tu sĩ vào trong những hoàn cảnh mới do

chế độ chính trị mới đề ra. Don Bosco sẽ kiên quyết bảo vệ

quyền dân sự cho các tu sĩ của Ngài.

Vào cuối năm 1857, bản văn đầu tiên của Tu luật Salêdiêng đã

viết xong. Sau này nó sẽ được phân chia thành Hiến luật và Qui

chế. Công tác hoàn tất luật dòng để xin sự chuẩn nhận của giáo

quyền bắt đầu.

Được báo cáo về sáng kiến của Don Bosco, Đức Tổng

Giám

Mục Fransoni từ nơi lưu đày ở Lion nhiệt tình

khích lệ Don Bosco. Để nắm chắc phần thành công, Ngài

khuyên cha đến thưa chuyện về kế hoạch này với Đức Thánh

Cha Piô IX.

Cuộc gặp gỡ với Đức Thánh Cha

Trong những ngày đầu tiên của tháng hai năm 1858, Micae

Rua trải qua nhiều giờ thức đêm chép tay cẩn thận và nắn nót

bản viết tay của Luật Tu Hội. Don Bosco nhắn nhủ Rua:

- Con hãy chép cho thật đẹp. Chúng ta sẽ cùng nhau mang nó

đến với Đức Thánh Cha.

41 Pages 401-410

▲back to top

41.1 Page 401

▲back to top

Ngày 18 tháng Hai, hai cha con đi tới Roma. Đây là một cuộc

hành trình đầy khó khăn vào thời đó: khi thì đi đường bộ, khi

thì đi đường biển, với một hộ chiếu đàng hoàng. Trước khi lên

đường, Don Bosco đã nghĩ nên để lại nhà một bản di chúc.

Nguyện Xá được trao phó cho cha Alasonatti.

Ngày 9 tháng Ba, Don Bosco có cuộc bệ kiến Đức Thánh Cha

Piô IX. Đức Thánh Cha tỏ lòng ưu ái mà dấu ấn còn tiếp tục

mãi. Ngài không dấu sự cảm phục trước hoạt động sôi nổi của

vị linh mục Torino này. Ngài chấp thuận ý hướng sáng lập Tu

Hội thích nghi với thời đại, nhưng cũng thêm những lời dạy

bảo: Điều quan trọng nhất con phải liên kết các hội viên lại

bằng “các lời khấn tu sĩ đích thực”, chứ không chỉ bằng “các

lời hứa” như Rattazzi đã gợi ý. Ngài cũng nói với Don Bosco là

chính Đức Thánh Cha cũng cần phải suy nghĩ thêm về công

việc này. “Các con hãy lên đường, hãy cầu nguyện, rồi một ít

ngày nữa các con hãy trở lại để nói cho cha hay ý kiến của

con”.

Hạnh phúc vì sự tiếp nhận ân cần này, Don Bosco tái duyệt lại

Tu luật và cho Rua chép lại.

Ngày 21 tháng Ba có một cuộc bệ kiến Đức Piô IX lần thứ hai.

Đức Thánh Cha đã suy nghĩ và diễn tả ra ý nghĩ của Ngài như

“Cha tin chắc là kế hoạch này sẽ tạo nhiều lợi ích lớn lao cho

giới trẻ. Con phải thực hiện nó. Tu luật phải nhẹ nhàng và dễ

tuân giữ. Cách thức về tu phục, các việc thực hành đạo đức

không cần phải khác biệt với các giáo dân. Có lẽ để nhằm mục

đích này, con sẽ gọi Tu Hội thay vì Dòng Tu. Nói tóm lại, con

hãy làm sao để mỗi hội viên của Tu Hội này trước mặt Hội

Thánh là một người tu sĩ, còn trong đời sống xã hội họ là người

công dân”.

41.2 Page 402

▲back to top

Don Bosco nghĩ ngay rằng Đức Thánh Cha Piô IX cũng nghĩ

giống Rattazzi. Nên cha trình lên Đức Thánh Cha bản văn ngắn

gọn của Tu luật:

“Trong Tu luật mà con đã sửa lại theo các lời căn dặn của Đức

Thánh Cha này, chỉ chứa đựng tất cả kỷ luật và tinh thần mà

trong suốt 20 năm qua đã hướng dẫn chúng con”.

Tu luật này không có dáng dấp đan sĩ gì cả. Đây chính là một

Hội, hay Tu Hội gồm các giáo sĩ và giáo dân kết hiệp lại với

nhau qua các lời khấn và tất cả họ đều ước muốn tận hiến chính

mình cho lợi ích của giới trẻ nghèo. Đứng trước Nhà Nước họ

là các công dân: “Mỗi người khi vào Tu Hội, không mất đi

quyền dân sự và sau khi đã thực hiện các lời khấn, họ vẫn duy

trì quyền sở hữu các của cải của mình. Trước mặt Hội Thánh

họ là các tu sĩ: “Những hoa quả của cải của họ, trong suốt thời

gian họ sẽ ở lại trong Tu Hội, phải được nhượng lại cho Tu

Hội”.

“Trong cuộc bệ kiến thứ ba vào ngày 6 tháng Tư – theo lời cha

Ceria kể lại trong Biên niên sử Tu Hội Salêdiêng – thì Đức Piô

IX đã trả lại bản thảo cho Don Bosco, nói là Don Bosco hãy

trao nó vào tay Đức Hồng Y Gaude”.

Vị Hồng y người Piemonte này có mối giao hảo hết sức tốt đẹp

với Don Bosco. Ngài đã đọc, sửa lại nó một lần nữa. Sau đó

Ngài khuyên Don Bosco hãy đem thực hành thí nghiệm Tu

Luật đã được sửa lại này. Sau đó hãy trình bày lại với Đức

Thánh Cha.

Vào ngày 14 tháng Tư, Don Bosco rời Roma.

Một tuần lễ để quyết định cuộc sống của Tu Hội

Ngày 9 tháng 12 năm 1859, Don Bosco nghĩ tới lúc công khai

hóa về Tu Hội. Ngài nói với các “người Salêdiêng” qui tụ lại

trong phòng của Ngài gồm 19 người, những lời như sau:

41.3 Page 403

▲back to top

“Từ lâu cha đã nghĩ đến việc sáng lập Tu Hội. Bây giờ là thời

gian đi đến bước cụ thể. Đức Thánh Cha Piô IX đã khích lệ và

ca ngợi đề nghị của cha. Thực ra Tu Hội này không phát sinh

bây giờ: nó đã hiện hữu qua Luật Nguyện Xá mà các con đã

tuân giữ như một truyền thống... Nhưng giờ đây một bước tiến

lên phía trước, để chính thức thiết lập Tu Hội và tiếp nhận Tu

Luật. Tuy nhiên các con phải biết rằng sẽ chỉ được ghi danh

vào Tu Hội này tất cả những ai sau khi đã suy nghĩ chín chắn,

muốn thực hành vào thời gian thích hợp các lời khấn khó

nghèo, khiết tịnh và vâng phục... Cha để cho các con một tuần

lễ để suy nghĩ về điều này”.

Ra khỏi phòng họp, tất cả đều im lặng một cách bất thường.

Thế rồi đột nhiên họ bắt đầu phát biểu rằng Don Bosco đã có lý

để tiến hành một cách chậm rãi và thận trọng. Có tiếng lẩm

bẩm rằng Don Bosco muốn biến họ thành các thầy tu. Cagliero

bước những bước đi trên khu sân phía trong để đắn đo suy nghĩ

những tư tưởng đối nghịch cùng nhau.

Thế rồi ước vọng để “ở lại với Don Bosco” lấn chiếm lấy ý

nghĩ của đa số. Cagliero buột miệng nói ra một câu mang tính

cách lịch sử: “Dù là thầy tu hay không phải thầy tu, tôi quyết ở

lại với Don Bosco”.

Trong “Hội Nghị kết ước” diễn ra vào ngày 18 tháng Mười

Hai, trừ 2 người trong số 19 người nói trên, tất cả họ đều tham

dự vào buổi họp. Sau đây là nội dung cuộc họp được cha

Alasonatti đúc kết lại:

“Trong phòng của linh mục Gioan Bosco, vào lúc 09 giờ tối,

chúng tôi qui tụ lại gồm các thành viên sau: Don Bosco, linh

mục Alasonatti Vittorio, các tư giáo Saviô Angelo phó tế,

Micae Rua phụ phó tế, Gioan Cagliero, Gioan Tẩy giả

Francesia, Phanxicơ Provera, Carlo Ghivarello, Giuse Lazzero,

41.4 Page 404

▲back to top

gioan Bonetti, Gioan Anfossi, Luy Marcellino, Phanxico

Cerruti, Celestino Durando, và thanh niên Luy Chianale.

Tất cả đều đồng ý cùng nhau tạo thành Tu Hội hay Dòng tu...

Họ nhất trí xin Don Bosco, là người khởi xướng và cổ xúy, để

đảm nhận chức danh Bề Trên Cả, và Ngài chấp thuận với điều

kiện là phải có vị Phó bề trên cả gọi là Tổng quản: ý kiến là

chức vụ này do người viết biên bản này đảm nhận...

Họ nhất trí chọn Giám linh là phụ phó tế Micae Rua. Phó tế

Angelo Saviô được chấp thuận làm quản lý. Ba vị cố vấn được

bầu chọn là các tư giáo Gioan Cagliero, Gioan Bonetti và Carlo

Ghivarello. Thế là việc thiết lập cơ quan quản trị được thiết lập

xong cho Tu Hội chúng ta (mà sau này được gọi Thượng Hội

đồng).

“Nếu không làm linh mục, cậu sẽ làm gì tại Nguyện Xá?”

Tu Hội ra đời, Don Bosco rất vui. Nhưng chúng ta có thể chắc

chắn rằng một ngấn buồn vẫn còn in hằn trong sâu thẳm tâm

hồn cha: trong số 17 người đã chấp nhận lời mời gọi, không có

anh Giuse Buzzetti rất thân thiết của cha.

Khi sử dụng khẩu súng lục (để bảo vệ những đồ vật trưng bày

trong cuộc sổ số), cậu ta đã gặp phải tai nạn nghiêm trọng là

mất ngón tay trỏ trái. Điều này vào thời đó được coi là một cản

trở nghiêm trọng để có thể trở thành linh mục. Tai nạn này

“cùng với lòng khiêm cung”, như cha Lemoyne nhận xét, đã

thuyết phục Buzzetti không nhận tu phục giáo sĩ.

Nhưng cậu dâng hiến mọi thời giờ trong ngày của cậu cho Don

Bosco của mình tại Nguyện Xá. Cha Lemoyne kể ra: Cậu chăm

sóc nhà cửa, hộ trực tại phòng ăn, sắp xếp bàn ghế, cung cấp

những gì cần thiết cho việc dọn quét dọn nhà cửa, dạy các lớp

tại trường giáo lý, chăm lo việc quản lý và việc chuyển các Tập

san Công giáo. Cậu cũng điều khiển trường dạy hát cho tới

41.5 Page 405

▲back to top

năm 1860, cho tới khi cậu nhường công việc đó cho anh Gioan

Cagliero. “Với trí minh mẫn và hoạt động nhanh nhạy, cậu là

linh hồn của mọi cuộc sổ số, lo lắng tìm việc làm cho các

xưởng, lo mua lương thực và những thứ cần thiết”.

Cậu cảm nhận Nguyện Xá như là xương thịt của bản thân

mình. Khi tòa nhà gần xây dựng xong bị sụp đổ, cậu đã giám

sát các hóa đơn cách tỉ mỉ và đã tìm ra các mặt hàng mua đã

quá hạn, nên đã mắng nhiếc nặng lời với người chủ thầu. Chính

Don Bosco đã phải làm cậu lắng dịu lại:

- Chúng ta phải kiên nhẫn. Con sẽ xem Chúa sẽ giúp chúng ta.

- Vâng, vâng, Chúa sẽ giúp chúng ta! Nhưng chính cha đã phải

thức khuya, làm việc ngày đêm để kiếm từng đồng một[1], còn

đây họ ăn cắp của cha hàng ngàn đồng trong một lúc. Cần phải

cho họ một bài học quyết liệt.

- Thôi chúng ta để cho sự việc trôi qua. Nếu họ đáng hình phạt,

Chúa sẽ cho họ bài học.

Cha Lemoyne tiếp tục kể rằng Buzzetti giữ vai trò vệ sĩ cho

Don Bosco, đi theo ngài khi có nguy hiểm, tới gặp ngài vào

ban tối. Gương mặt cứng cỏi của cậu, bộ râu đỏ xồm xoàng của

cậu làm biến tan nơi những kẻ ác ôn cái ý định tấn công vị linh

mục của khu Valdocco[2] này.

Hai người em thợ xây của cậu mà một người đã trở thành thợ

cả, nhiều lần nói với cậu:

- Nếu anh không làm linh mục, thì anh ở lại Nguyện Xá làm

gì? Nếu Don Bosco chết đi, mà anh không có nghề nào trong

tay, thì anh xoay sở làm sao?

- Don Bosco đã đảm bảo với anh rằng sau khi ngài chết, thì vẫn

luôn có miếng bánh dành cho anh. Đối với anh, thế là đủ rồi.

41.6 Page 406

▲back to top

Tuy nhiên chàng trai trẻ 27 tuổi này, người vốn sẵn sàng hiến

mạng sống mình cho Don Bosco, lại không cảm thấy phải khấn

dòng và trở thành người Salêdiêng.

Người “giáo dân” thứ nhất được nhận vào Tu Hội Salêdiêng

chính là Giuse Rossi. “Ban Cố Vấn của Tu Hội Salêdiêng”

nhóm họp ngày 2-2-1860 đã quyết định tiếp nhận cậu. Với

Rossi, tiếng “sư huynh” bắt đầu xuất hiện trong ngữ vựng của

Dòng, để chỉ về người Salêdiêng giáo dân.

Cơn khủng hoảng của Giuse Buzetti

Ngày 14 tháng Năm 1862 đánh dấu bước kiện cường Tu Hội

Salêdiêng. Họp nhau lại tại phòng Don Bosco, “các hội viên”

đáp lại lời mời gọi của ngài, “hứa với Thiên Chúa sẽ tuân giữ

Luật Dòng khi họ khấn khó nghèo, khiết tịnh và vâng lời trong

ba năm”. Con số họ là 22 người, không kể Đấng Sáng lập.

Vào cuối buổi họp, Don Bosco nói: “Trong khi anh em tuyên

những lời khấn này trước mặt cha, thì cha cũng tuyên khấn

trước Chúa Chịu Đóng Đinh cho suốt cả đời cha, bằng cách

hiến dâng cha như của lễ hy sinh cho Chúa”.

Trong nhóm 22 người này có hai giáo dân thuộc thành phần rất

khác biệt nhau: một người tên là Giuse Gaia, là đầu bếp trong

nhiều năm tại Nguyện Xá, còn người kia là Feredico Oreglires

thuộc vùng San Tefano [thánh Stêphanô], một nhà quí tộc

thành Torino. Don Bosco đã chinh phục được người này trong

một khóa tĩnh tâm, giúp cho chàng ta khép lại “một giai thoại

cuộc sống mạo hiểm và ăn chơi”. Trong suốt 9 năm trời chàng

đã giúp Nguyện Xá rất nhiều việc, rồi sau đó vào dòng Tên.

Một cám dỗ dễ dàng vào những năm kế tiếp khi thấy các giáo

dân tham gia đời sống Tu Hội, thì người ta ưa coi các hội viên

bậc giáo dân chỉ là “những người đầy tớ giúp việc” cho nhà,

hay ít ra chỉ là “tu sĩ bậc hai”.

41.7 Page 407

▲back to top

Có lẽ chính đó là nguyên nhân phát sinh “cơn khủng hoảng”

của Buzetti. Cuốn năm trong Bộ Hồi Ký đã kể lại chuyện này,

và chúng ta liệt kê lại như sau:

Cậu ta thấy rằng gia đình trong chế độ gia trưởng xưa kia đã bị

biến thể bởi Tu luật; cậu thấy là dần dà việc điều hành nhà

Nguyện Xá và nhiều công việc xưa kia được trao phó cho cậu

được chuyển sang tay các giáo sĩ. Buồn bã và thất vọng, cậu

quyết định ra đi. Cậu đã tìm được một chỗ làm tại Torino và

đến chào biệt Don Bosco. Với sự thẳng thắn vốn có, cậu nói

cho ngài hay rằng đã từ lâu cậu trở thành chiếc bánh xe ở đằng

cuối cùng, phải vâng lời những người mà xưa kia cậu đã thấy

họ vào Nguyện Xá khi còn là những đứa con nít, mà cậu còn

phải dạy chúng hỉ mũi nữa. Cậu biểu lộ nỗi buồn phải lìa xa

căn nhà mà xưa kia cậu đã đến khi nó chỉ là một cái mái dại ra.

Don Bosco không nói với cậu rằng “Con để cha lại một mình

ư? Cha sẽ làm gì nếu không có con?” Ngài không phàn nàn cho

chính bản thân ngài. Ngài nghĩ tới cậu, tới người bạn thân thiết

của ngài: “Con đã tìm được một chỗ làm việc rồi ư? Họ sẽ trả

cho con lương bổng tốt đẹp chứ? Con có tiền không, và chắc là

con đang cần tiền chi trả cho những phí tổn lúc ban đầu”. Ngài

mở ngăn kéo bàn ra: “Con biết rõ hơn cha những ngăn kéo này,

Con cứ lấy đi tất cả những gì con cần, và nếu không đủ, con cứ

nói cho cha, cha sẽ lo liệu, Buzetti yêu mến, cha không muốn

con phải chịu thiếu thốn vì cha”. Thế rồi Don Bosco trìu mến

nhìn cậu, vẻ nhìn mà chỉ có mình ngài mới có thể có được đối

với các trẻ em con cái thân thương của ngài: “Chúng ta đã luôn

luôn yêu thương lẫn nhau. Cha tin rằng con sẽ không bao giờ

quên cha”.

Thế là Buzetti bật khóc. Cậu khóc rất lâu và nói: “Không, con

không muốn rời bỏ Don Bosco. Con sẽ luôn luôn ở với cha”.

Người sư huynh Don Bosco có trong trái tim ngài

41.8 Page 408

▲back to top

Có lẽ biến cố này đã kích thích Don Bosco minh định rõ nét

hơn dung mạo Salêdiêng giáo dân, “người sư huynh” trong Tu

Hội Salêdiêng.

Ngày 31-3-1876, trong một buổi “huấn từ tối” dành cho các

học sinh thợ, ngài đề ra ơn gọi của người Salêdiêng giáo dân là

gì: “Các con hãy chú ý là giữa các hội viên của Tu Hội không

hề có một sự phân biệt nào cả; tất cả đều được đối xử như

nhau, nào là người thợ, tư giáo và linh mục; chúng ta đều coi

nhau tất cả như anh em”.

Năm 1877, Giuse Buzetti quyết định làm đơn xin gia nhập Tu

Hội Salêdiêng. Don Bosco muốn chính mình trình đơn xin của

cậu lên Ban Cố Vấn Tu Hội, được thiết lập hầu như hoàn toàn

từ những đứa bé nhỏ xíu ngày xưa Buzetti “đã dạy hỉ mũi”.

Cậu được chấp thuận với toàn bộ số phiếu và chúng ta tin rằng

đây chính là một trong những ngày tuyệt vời nhất trong cõi

lòng Don Bosco.

Kể từ đó rất nhiều các sư huynh tham gia vào Tu Hội Salêdiêng

với các chức vụ rất khác biệt nhau: Pelazza và Gambino làm

giám xưởng; Marcello Rossi là người gác cổng; Nasi coi phòng

bệnh; Giuse Rossi quản thủ viên; Enria tạp vụ; Falco và

Ruffato nấu ăn. Nhưng tất cả trong vai trò sư huynh đều “phụ

giúp các linh mục” trong trách nhiệm tông đồ: dạy giáo lý, hộ

trực và là nhà giáo dục.

“Cám dỗ hạ thấp vai trò sư huynh Salêdiêng” vào những năm

cuối đời Don Bosco lại quay trở lại. Trong “Tổng Tu Nghị thứ

ba” của Tu Hội vào năm 1883, có người nói: “Cần phải duy trì

trình độ thấp cho các sư huynh”, huấn luyện họ như là một loại

tu sĩ tách biệt”. Don Bosco đã phản ứng mãnh liệt: “Không,

không, không. Các hội viên sư huynh giống như tất cả mọi

người chúng ta”. Và khi nói chuyện với các Salêdiêng giáo dân

này trong cùng năm đó, ngài quả quyết cách mạnh mẽ: “Anh

41.9 Page 409

▲back to top

em không phải là những người trực tiếp làm việc hay phải khó

nhọc, trái lại anh em là người điều hành. Anh em phải như

những chủ nhân trên các người thợ, chứ không phải là các

người đầy tớ...Đấy chính là ý tưởng về người sư huynh

Salêdiêng. Cha thật cần có nhiều người đến giúp đỡ cha theo

cách thức đó! Do đó cha bằng lòng khi thấy các con thích hợp

và tươm tất; anh em cần được ngủ nghỉ trên giường tử tế và

trong khu ngủ xứng đáng, vì anh em không phải là bề dưới mà

là bề trên”.

Cha Braido là một học giả về vấn đề này đã quả quyết: “Dung

mạo sư huynh (Theo Ý Don Bosco) không xuất phát đột xuất

giống như một cuộc tạo nên hoàn toàn mới mẻ và độc đáo, trái

lại nó được nổi lên cách tiệm tiến, giữa những chao đảo và bấp

bênh”.

Chúng ta dám quả quyết rằng “dung mạo sư huynh” mà Don

Bosco mang trong lòng mình qua bao nhiêu năm tháng chính là

dung mạo của Giuse Buzetti: một con người được tín nhiệm,

khiêm nhượng, luôn luôn hiện diện trong những giờ phút khó

khăn và tế nhị, vốn cảm nhận Nguyện Xá là gia đình của mình,

máu thịt của mình, nếu Nguyện Xá được vẻ vang, thì chính bản

thân anh cũng được vẻ vang. Anh không hiểu biết nhiều về

chuyện pháp lý nhưng với bất cứ giá nào “Anh muốn ở lại với

Don Bosco”.

41.10 Page 410

▲back to top

Chương 36

MICAE MAGONE: MỘT ĐỨA BÉ VÀ BẢY CẢNH SÁT

Trong những năm sau năm 1850, Don Bosco cật lực làm nẩy

sinh “Tu Hội Salêdiêng”. Nhưng cũng thực là một sai lầm

nghiêm trọng khi nghĩ rằng những suy nghĩ, các cuộc hành

trình, gặp gỡ để thiết lập Tu Hội lại tách biệt ngài khỏi các trẻ

em của ngài. Don Bosco không bao giờ là “một người đứng

đầu một xí nghiệp”, mà chính là “người cha gia đình”. Và trong

gia đình của ngài, sự hiện diện của trẻ em được ngài coi là yếu

tố thiết yếu.

Vừa khi sau các cuộc hành trình, gặp gỡ, các công chuyện mà

trở về, Don Bosco liền ngồi tòa giải tội tiếp các học sinh. Cha

luôn nghĩ đến đám trẻ từ các căn phòng của cha tại Roma, cũng

như trên các toa xe lửa khi nó ngừng lại tại trạm.

Vào một buổi chiều đầy sương mù, đứng dưới mái ga xe lửa

Carmagnola vào năm 1857, cha đợi chuyến tầu đi Torino. Bất

cứ một khách chờ xe lửa nào khác, trong cái rét ẩm ướt này, thì

cũng đều tìm một nơi kín đáo hơn tại phòng đợi. Nhưng Don

Bosco khi chợt nghe tiếng trẻ con vui chơi, đã nhìn sâu vào

đám sương mù để tìm chúng.

Cha viết rằng: “Giữa những tiếng la hét, cha nghe rõ ràng một

giọng nói át hẳn các tiếng khác. Đó là một giọng nói của một

thủ lĩnh, được mọi đứa trẻ khác nghe theo như một lệnh. Thế là

trong lòng cha nẩy sinh ước muốn xem em nào lại có thể điều

hành lũ trẻ giữa những tiếng la hét vui vẻ này”.

Cha đã lại gần. Vừa khi thấy có bóng áo thâm lộ ra trong đám

sương mù, đám trẻ ba chân bốn cẳng chạy. “Chỉ có một em

đứng lại, tiến lên, tay chống nạnh, vẻ hung hãn, lên tiếng nói

với cha như sau: ‘Ông là ai? Ông muốn gì với tụi con?”.

Phải mất xe lửa hay là mất đứa bé

42 Pages 411-420

▲back to top

42.1 Page 411

▲back to top

Don Bosco nhìn chằm chặp vào đứa bé từ mái tóc bồng bệnh,

cho tới sâu thẳm của con mắt đầy tự hào, và cha thấy nơi em

một sức sống dồn dập, nhưng tiếc là đang trôi dạt vô phương

hướng. Qua cuộc đối thoại ngắn ngủi, sự nghi ngại tan biến, và

cha biết được tên em: “Micae Magone”, hoàn cảnh của em, “13

tuổi, cha chết”, viễn cảnh tương lai, “con đã học nghề vô

phương rỗi nghề”.

Tầu hỏa hú còi, có thể cha không kịp theo chuyến tầu hỏa.

Nhưng mất em bé này còn là một điều không may mắn lớn lao

hơn thế nhiều. Cha liền trao tay em một mẫu ảnh Đức Mẹ và

nói cùng em:

- Con hãy đi tới cha Aricácio, cha phó của con. Hãy nói với cha

ấy là vị linh mục cho con mẫu ảnh này muốn biết thông tin về

con.

Sau ít ngày Don Bosco nhận được lá thư của cha phó xứ

Camagnola nói rằng: “Cậu bé Magone là một đứa trẻ nghèo

khổ, mồ côi cha; mẹ em lo nghĩ kiếm lương thực cho gia đình,

nên không coi sóc em được; tính cuồng vọng và phóng khoáng

thả lỏng của em đã khiến em không ít lần bị đuổi khỏi trường

học; tuy nhiên em đã học khá tốt hết lớp ba tiểu học.

Về luân lý, con nghĩ là em có lòng tốt, và có phong hóa đơn sơ;

nhưng kiềm chế em là một điều rất khó. Trong lớp học cũng

như trong lớp giáo lý, em luôn phá phách khắp chốn; khi nào

em ngưng khuấy động, thì lập tức có sự bình an; khi nào em ra

khỏi nơi đó, thì tất cả cảm thấy hạnh phúc.

Tuổi của em, sự nghèo khổ và tư chất cùng trí thông minh của

em khiến em đáng được hưởng lòng bác ái cưu mang giúp đỡ

em!”.

Don Bosco trả lời thư rằng nếu em bé và mẹ em chấp nhận, thì

ngài sẵn lòng cho em đến ở Nguyện xá.

42.2 Page 412

▲back to top

Cha Aticácio gọi Magone lại, nói với em về vị linh mục hôm

đó. Tại Torino, ngài có một nhà rộng lớn có hằng trăm trẻ em

chạy nhẩy, vui chơi và học chữ hay học nghề chăm chỉ. Rồi

cha kết luận: “Ngài bằng lòng tiếp nhận cả con nữa vào nhà của

ngài. Con có muốn đi tới đó không?”. Ngài nghe em trả lời:

“Gớm thật! Con đi chứ!”.

Bà mẹ đi theo đứa con vai mang tay nải quần áo, mà lòng xe

thắt lại vì cảm động. Thế rồi Magone tới Nguyện Xá tại

Valdocco. Sau đây là cuộc đối thoại đã được Don Bosco ghi

lại:

- “Em chạy tới gặp cha và thưa: - Thưa cha, con đây, con là

Micae Magone mà cha đã gặp ở ga xe lửa Camagnoloa.

- Cha đã biết cả rồi; con vui lòng đến đây chứ?

- Vâng, vâng, thiện chí thì con không thiếu.

- Vậy cha căn dặn con đừng lật đồ lộn xộn tứ tung nhé!

- Ồ, cha cứ yên tâm, con sẽ không làm cha khó chịu. Trong quá

khứ con đã không kiềm chế mình tốt; nhưng trong tương lai

con không muốn sống như thế nữa. Hai bạn của con đã vào tù

rồi, còn con…

- Con cứ yên tâm. Con chỉ nói cho cha hay con muốn học văn

hóa hay nghề nghiệp.

- Con sẵn sàng làm theo ý cha muốn. Tuy nhiên nếu con được

chọn, con thích học văn hóa.

- Và sau khi học xong, con muốn làm gì?

- Nếu một đứa vô lại như con… nói tới đó em bé cúi đầu cười.

- Con nói tiếp đi, nếu một đứa vô lại…

42.3 Page 413

▲back to top

- Nếu một đứa vô lại như con có thể trở thành đủ tốt để làm

linh mục, con sẽ rất vui lòng làm linh mục.

- Vậy chúng ta sẽ xem một đứa vô lại sẽ có thể làm được gì,

Cha cho con học văn hóa”.

- Kể từ lúc đó hát xướng, chạy nhảy, la hét trở thành cuộc sống

của em. Dĩ nhiên em chưa trở thành một vị thánh nhỏ. “Hội

Đức Mẹ Vô Nhiễm” đặt bên em một cậu bé khác để giúp em

sửa chữa với tất cả tấm tình tốt lành. Em bé thiên thần đó còn

phải làm nhiều việc. Có những lời buột phát từ miệng em,

những câu nói thô tục, những lời phạm thượng…Nhưng mỗi

lần người bên em sửa bảo em, Micae dù rất náo nhiệt, cũng đã

lập tức cám ơn và tái bắt đầu lại tốt hơn.

- Có một điều bé Magone ghét nhất: đó là tiếng chuông kết

thúc giờ chơi và gọi em tới việc học hay tới giờ lớp. Cắp sách

dưới cánh tay, Magone đi giống như người đi làm việc khổ sai.

Nỗi buồn của một đứa bé

Nhưng tiếng chuông tan học thì thật là vui cho Magone. Don

Bosco, người đã theo dõi em với sự chăm chú yêu thương,

nhận xét"Em xem ra vọt khỏi lớp học như một phát đại bác: em

bay nhẩy mọi góc, làm cho tất cả quay cuồng vui nhộn”. Trong

trò chơi em là một thủ lĩnh. Kể từ khi em đến, phe của em hầu

như luôn chiến thắng.

Thế là một tháng trôi qua.

Một ngày kia, Magone bắt đầu ngấm buồn. Từ một góc đơn

côi, em nhìn các bạn vui chơi, em lẩn tránh các bạn đang la hét,

và có khi không ai thấy, em nức nở khóc. Xem ra có cả bức

màn sầu muộn rơi xuống trên khuôn mặt em. Chúng ta hãy

nhường lời cho Don Bosco kể:

42.4 Page 414

▲back to top

“Cha theo dõi Magone khi sự việc trên xẩy ra cho em. Một

ngày kia cha cho gọi em tới và nói với em như sau:

- Magone thân mến, cha muốn con làm cho cha một ân huệ

nhé; con đừng từ chối đó.

- Cha cứ nói đi – em trả lời cách cương quyết - con sẵn lòng

làm bất cứ điều gì cho cha.

- Cha cần con để cho cha một thời khắc làm chủ lòng con, và

con hãy tỏ rõ cho cha tại sao mấy ngày nay con buồn bã thế.

- Vâng, đúng thế… Con thất vọng về con và con không biết

làm sao nữa.

Rồi em bé bật khóc. Cha để cho nó khóc xả đi nỗi buồn; rồi cha

vui cười nói diễu:

- Con có biết viên tướng Magone, thủ lãnh của đám trẻ ở

Camagnola chứ? Thế con thuộc loại tướng tá nào? Mà sao con

không nói ra được cái làm con buồn sầu?

- Con muốn lắm, nhưng con không biết diễn tả ra như thế nào.

- Con nói cho cha một lời thôi.

- Con có lương tâm rối rắm.

- Thế là đủ cho cha rồi, con ạ! Cha đã hiểu tất cả. Con có thể

ổn định mọi sự cách hết sức dễ dàng. Con hãy nói cho cha giải

tội là con có điều gì đó phải tái xem lại ở thời đã qua, thế rồi vị

linh mục ấy sẽ nói cho con về đường đời sống của con, con chỉ

còn có việc thưa với ngài là có hay không thôi”.

Có mấy vị linh mục tới giải tội tại Nguyện Xá, nhưng hầu như

tất cả lũ trẻ đến xưng tội với Don Bosco. Buổi chiều hôm đó,

Magone tới gõ cửa văn phòng của cha:

42.5 Page 415

▲back to top

- Don Bosco ơi, chắc là con quấy rối cha... Nhưng Chúa đã đợi

chờ con lâu lắm rồi, và con không thể để cho ngài chờ đợi thêm

nữa cho tới ngày mai.

Với sự giúp đỡ của Don Bosco, Magone đặt dưới chân Chúa

Chịu Đóng đinh những khốn nạn bé nhỏ của em, mà em tưởng

nghĩ là chúng lớn ghê ghớm lắm, và kêu xin Chúa tha thứ cho

em. Don Bosco nhân chứng của sự phục sinh của em, ghi nhận:

“Micae đã mất đi niềm vui vẻ khi em đã bắt đầu hiểu được rằng

sự bằng lòng chân thật không phát sinh từ việc chạy nhẩy, mà

từ tình bạn hữu cùng Chúa và từ sự an bình của lương tâm. Khi

em thấy các bạn em tới rước lễ và trở thành tốt hơn, còn em thì

không cảm thấy lương tâm mình an ổn, nên đã rơi vào cảnh lo

lắng...Sau khi xưng tội xong, em cảm kích thốt lên: “Con hạnh

phúc quá!””.

Ngày hôm sau, tại sân chơi Nguyện Xá, Magone lại trở lại

đứng đầu đội chơi, và dẫn dắt đội tới cuộc chiến thắng đáng ghi

nhớ. Cậu lại trở lại với vai trò của vị vua của niềm vui vẻ.

Những cú đấm tại Quảng Trường Castello[3]

Don Bosco khi kể lại câu chuyện Micae Magone, đã bộc lộ cho

chúng ta thấy diễn tiến qua đó ngài thực hiện hằng trăm và

hằng trăm các cuộc gặp gỡ các bạn trẻ “mà sự dữ đã bắt đầu

hoạt động trong họ”. Ngài biết đến những cách thức hết sức

đơn giản để giao hòa họ lại cùng Thiên Chúa và dẫn dắt họ trên

con đường thánh thiện.

“Đây là lúc – theo lời Don Bosco nói – mà tiếng chuông mời

gọi vào nhà thờ không còn đáng ghét đối với Magone nữa: trái

lại nó gọi em tới gặp gỡ cùng Chúa Giêsu, Đấng đã trở thành

bạn hữu của em”.

Trên mặt trận chinh phục sự tốt lành và niềm vui vẻ, Micae

Magone thực hiện cuộc chiến đấu với phong thái đầy sung lực

42.6 Page 416

▲back to top

và hết sức tự nhiên của mình, khác hẳn với phong thái dịu dàng

của Đaminh Saviô. Giữa nhóm bạn trẻ tụ lại ở mái cổng, có

một bạn trẻ kể chuyện thiếu thanh nhã

Với sự trợ giúp của Don Bosco em vạch ra “một kế hoạch xung

trận” để duy trì và phát huy tình bạn hữu này: đó là quyết tâm

gìn giữ sự trong sạch hoàn toàn của cuộc sống của em; quyết

tâm tới cùng để phổ biến lòng tốt và niềm vui giữa các bạn

hữu”.

Trên cuốn sổ tay, Magone viết bẩy quyết định mà cậu gọi là

bẩy khẩu súng các-bin” để bảo vệ tình bạn hữu cùng Chúa.

Chúng như sau:

1. Thường xuyên gặp gỡ cùng Chúa Giêsu trong việc rước

lễ và trong tòa cáo giải.

2. Yêu mến Mẹ Maria rất thánh với tất cả tình thương yêu

dịu dàng.

3. Cầu nguyện rất nhiều.

4. Năng kêu cầu Chúa Giêsu và Đức Mẹ.

5. Không dễ dãi đối với thân xác của mình.

6. Luôn luôn làm một việc gì đó.

7. Tránh xa các bạn xấu.

(Thật dễ dàng để nhận ra rằng trong 7 điểm này chính là hành

trình mà Don Bosco đề nghị với các bạn trẻ để đảm bảo cho

mình được nên những con người tốt lành).

Trên chiến tuyến của lòng tốt và niềm vui, Magone đã chiến

đấu với sự hăng nồng và vô vị lợi, hoàn toàn khác với cách

thức dịu dàng của Đaminh Saviô. Trong nhóm tách riêng ra

dưới vòm hành lang, có một bạn trẻ kể những chuyện xấu, có

kẻ cười hô hố, kẻ khác thì muốn bỏ đi, nhưng không dám.

Magone hiểu hết, em lại gần phía sau bạn trẻ xấu đó, rồi đưa

bốn ngón tay lên miệng theo kiểu những người chăn cứu, rồi

42.7 Page 417

▲back to top

thổi thành tiếng hét long óc anh bạn đang kể chuyện. Bạn kia

nhẩy lên vì khiếp hãi rồi giận dữ la lên:

- Mày điên hả?

- Tao điên hay mày điên khi kể những chuyện dơ bẩn này?

Một hôm Don Bosco đem Magone đi với ngài để làm một vài

nhiệm vụ. Họ đi vào Quảng Trường Castello. Hai đứa trẻ đang

đánh bạc, và một đứa thốt ra những lời phạm thượng thánh

danh Chúa. Magone liền tiến thẳng tới nó và tát cho nó hai tát.

Đứa bé nguyền rủa Chúa đó sững người ra rồi lập tức tấn công

lại Magone. Cả hai người bắt đầu đấm đá nhau giữa đám đông

đứng vòng quanh theo dõi. Don Bosco buộc phải đến giữa hai

đứa trẻ để tách cả hai người ra. Magone thét lên:

- Mày hãy cảm ơn vị linh mục này đi, nếu không tao đã lột da

mày đề ăn mừng lễ rồi.

Don Bosco phải khuyên nhủ Magone không cần thiết phải đánh

đập người ta mỗi khi nghe họ thốt lên lời phạm thượng đến

Thiên Chúa.

Nhưng em không chỉ có khả năng đánh nhau mà thôi. Em ngày

càng trở nên biết phục vụ và dễ thương, quảng đại. Em giúp

các bạn nhỏ hơn em để xếp lại giường nghỉ cho ngăn nắp, lau

sạch các tấm thảm, ôn lại bài học cho các em kém thông minh.

Don Bosco đặt tay trên đầu Magone

Don Bosco rất bằng lòng với hạnh kiểm của Magone, nên vào

mùa thu, cha dẫn em cùng với các bạn trẻ tốt hơn cả qua một

vài ngày nghỉ hè tại Becchi.

Đến tháng mười năm 1858, Magone bắt đầu năm học thứ hai

tại Valdocco.

42.8 Page 418

▲back to top

Ngày 31 tháng 12 năm đó, khi cho huấn từ tối, Don Bosco

nhắn nhủ tất cả phải bắt đầu và tiếp tục năm học cách tốt lành,

trong ơn sủng của Thiên Chúa, bởi vì có lẽ “đối với một em

nào đó trong chúng con – như lời cha nói – sẽ là năm cuối đời”.

Bàn tay của Don Bosco đặt nhẹ trên đầu Magone khi ngài nói

những lời này. Cậu bé suy nghĩ: “Hay là cha nói tới tôi lời cảnh

báo ấy?”. Em không hãi sợ. Em chỉ nói trong lòng mình rằng:

“Tôi phải chuẩn bị mình đây”.

Ba ngày sau, cậu thấy đau ở bụng: đây là cơn đau cậu đã cảm

thấy trong các năm trước, đôi khi cơn đau lại trở lại. Có lẽ đó là

một cơn đau ruột thừa kinh niên. Cậu đi đến nhà bệnh, và

chuyện này xem ra không đáng lo ngại. Don Bosco nhìn em từ

của sổ và hỏi thăm xem em có chuyện gì. Ngài chỉ nghe em trả

lời: “Không có gì đâu cha. Những cơn đau bình thường ấy

mà!”.

Nhưng chiều tối ngày 19 tháng giêng cơn đau thình lình nổi lên

ghê gớm. Mẹ em được gọi lên khẩn cấp. Bác sĩ chạy tới, nghe

thấy em thở ngột ngạt, mệt nhọc, tay giang ra trong sự bất lực

của thuốc men thời đó. Ông ta chỉ nói được rằng: “Chuyện này

xấu rồi”. (các cuộc giải phẫu ruột thừa chỉ được thử nghiệm

vào cuối thế kỷ đó).

Ngày 21 tháng giêng, Magone đang ở vào những giây phút

cuối cuộc đời. Mẹ em phải trở về quê chăm lo cho các đứa con

nhỏ hơn của bà, nhưng Don Bosco thì vẫn ở đó, bên giường

bệnh của em. Em đột xuất thốt lên:

- Đã đến lúc rồi. Don Bosco xin giúp con với… Cha hãy nói

cho mẹ của con xin mẹ tha cho con vì đã làm phiền lòng mẹ.

Xin cha nói với mẹ rằng con thương mẹ nhiều, rằng mẹ hãy

can đảm lên nhé...Con đợi mẹ trên Thiên đàng...

42.9 Page 419

▲back to top

Đã tới nửa đêm. Magone thiếp đi một lúc. Rồi em như bừng

tỉnh từ giấc ngủ sâu, với vẻ mặt thanh thản, em nói cùng Don

Bosco:

- Cha hãy nói với các bạn con là con đợi chúng trên thiên

đàng... Giêsu, Giuse, Maria...

Gương mặt em lặng im, trong vẻ thanh thản của sự chết.

Nền “chính trị vĩ đại” tức là Việc Thống Nhất Nước Ý

Năm 1859 Nguyện Xá bắt đầu bước vào một thảm cảnh nhỏ

nhưng vô cùng đau đớn là cái chết của Magone, và hoàn tất với

việc chính thức thiết lập Tu Hội Salêdiêng.

Tại nước Ý xẩy ra những biến cố và những thay đổi lớn.

Diễn tiến nước Ý và Âu Châu trong những năm sau năm 1848

đã liên tục có các bước lúc đầu âm thầm, nhưng ngày càng ồn

ào và to lớn lên.

Vào tháng Mười hai năm 1852, Luy Napoleon, cháu của

Napoleon Buonaparte bằng một cuộc đảo chính đã tuyên bố

mình là hoàng đế Nước Pháp, với tên là Napoleon III. Ông tự

giới thiệu với Âu Châu như người tiếp nối vinh quang của Đại

đế Napoleon xưa: sẵn sáng ủng hộ những quốc gia đòi quyền

độc lập khỏi đế quốc Áo.

Vào tháng mười năm 1852, tại Paris, ông Gioberti qua đời.

Năm 1853, tại Torino ông Silvio Pellico và Cesare Balbo qua

đời. Cùng với họ kết thúc thời kỳ Phục Hưng lãng mạn và thời

kỳ ủng hộ Đức Giáo Hoàng và phản đối việc Đức - Áo cai

quản Ý. Giai đoạn mới của thời kỳ Phục Hưng được thống trị

bởi ông Cavour, vừa quỉ quyệt vừa bất cần đạo lý. Năm 1855,

ông ta đã phái một đạo quân Piemonte tham gia cuộc chiến tại

đảo Crimea bên cạnh cánh quân Pháp và Anh đang thực hiện

cuộc chiến tranh với quân Nga. Chống lại “kế hoạch quân sự

42.10 Page 420

▲back to top

điên” này, tại nghị viện Piemonte nổ ra cuộc tranh cãi xôi nổi

giữa cánh tả và cánh hữu. Tại Luân Đôn Mazzini nguyền rủa.

Sao lại đem quân đội mình vào chỗ chết trong một cuộc chiến

xa xôi đó trong khi xứ Piemonte đang sống trong cảnh bần

cùng (bánh ăn giá 80 xu [tức gần một đồng lire] một kí lô trong

khi lương công nhật của một người thợ chỉ là ba hay bốn đồng

lire), trong khi những khát vọng của người ý còn nằm trong

tương lai?

Nhưng Cavour nhìn xa hơn. Vào mùa xuân năm 1856 trong

Hội Nghị Hòa Bình ở Paris, ông ta đã có thể ngồi bàn Hội nghị

với các lãnh tụ của các “cường quốc Châu Âu”. Những chiến sĩ

chết tại đảo Crimea là tấm vé tham dự hội nghị cho ông ta, và

cho phép ông ta “mở ra cuộc thảo luận về vấn đế Nước Ý”.

Ngày 14 tháng giêng 1858, Orsini thuộc phe Mazzini cho nổ

bom tại Paris vào lúc Napoleon III đi tới nhà Hát Lớn. Một

trăm người bị thương, Napoleon an toàn. Orsini bị hành hình

vào ngày 13 tháng Ba, nhưng trước đó trong nhà tù ông ta đã

viết hai lá thư cho vị Hoàng đế : ông ta lên án “sự sai lầm tai

hại của tâm trí ông ta” và mời gọi Hoàng đế hãy giải phóng cho

Nước Ý.

Cavour lợi dụng các thời điểm này. Ông lôi kéo chú ý của

Hoàng đế Pháp tới nỗi hoang mang rất nguy hiểm liên quan

đến bán đảo Ý. Hoặc là phải giải quyết hoặc là để nổ ra cuộc

cách mạng của những phần tử quá khích (những người như

Orsini quả thật rất nhiều).

Vào tháng Bảy 1858 có một cuộc họp bí mật tại Plombìere. Cả

Napoleon III và Cavour đều đồng ý một cuộc chiến tranh

chống lại nước Áo và một trật tự tương lai cho Nước Ý phía

Bắc là Vương Quốc Piemonte – Lombardia – Venetia, dưới

quyền hoàng gia Savoia; ở Trung ý là vương quốc dành cho

một hoàng tử Pháp; phía Nam là vương quốc thứ ba cho một

43 Pages 421-430

▲back to top

43.1 Page 421

▲back to top

người cháu của đại tướng Gioakim Murat. Nước Đức Giáo

Hoàng sẽ thu hẹp lại tại vùng Latium, và Đức giáo Hoàng tồn

tại như chủ tịch của liên bang ba vương quốc. Nước Pháp sẽ

nhận được phần thưởng là vùng Nice và vùng Savoia.

“Nếu cần thì hãy dựng các hàng rào cản tại Torino”

Ngày 10 tháng Giêng 1859, vua Vitor Emmanuel II ngỏ với Hạ

Viện bài diễn văn về “tiếng kêu đau đớn”. “…Chúng ta không

thể vô cảm với tiếng kêu đau đớn đang âm vang lên tại khắp

các miền Nước Ý.” Napoleon III đồng ý với câu nói này; đây là

lời tuyên bố chiến tranh với Nước Áo.

Ngày 23 tháng Tư, đáp lại cuộc tập hợp của các tình nguyện

quân tại Piemonte, Nước Áo gửi tối hậu thư. Nó bị từ chối vào

ngày 26. Chiến tranh khởi sự. Quân đội Piemonte gồm 60.000

quân tràn sang biên giới. Từ nước Pháp, ngày 30 tháng Tư sư

đoàn Bataille [Chiến Trận], đội quân tiên phong của đạo quân

120.000 do chính vị hoàng đế đích thân chỉ huy.

Khi quân Pháp tới, Torino như say sưa. Constanza d’ Azeglio

đã viết: “Tôi đã thấy họ diễu hành trên Quảng Trường Castello

giữa tiếng reo hò của quần chúng. Tôi nhìn từ ban-công của bộ

cùng với ông Farina và Ricasoli. Bá tước Cavour được đám

đông nhận ra, đã được chào đón nồng nhiệt. Tôi không còn

nhận ra thành phố rất yên lặng và buồn chán của Torino xưa

nữa: nào là ánh sáng thắp sáng từ các của sổ, nào là những

tiếng hát hò, kêu la, hoan hô nhiệt liệt.”

Quân Áo gồm 160.000 người cố gắng chiến đấu chống quân

Piemonte trước khi đoàn quân của Napoleon đến. Với bước

hành quân ồ ạt, họ tiến tới Novara, Vercelli, Trino, đe dọa

Ivrea. Và đoàn quân tiên phong của họ tiến tới Chivasso (25

cây số cách Torino). Lũ lụt ở cánh đồng hạ lưu đã làm chậm

bước tiến của họ, nhưng không chận họ lại được. Thành phố

Torino hốt hoảng. Tướng Sonnaz buộc phải tập họp mặt trận tự

43.2 Page 422

▲back to top

vệ tại Doire Batee. Bá tước Cavour báo điện tín cho đức Vua:

nếu cần chúng ta sẽ chiến đấu tại Stura, và chúng ta sẽ dựng

hàng rào cản tại các đường phố Torino.

Nhưng Napoleon đã tới. Ông ta chuyển quân rất nhanh bằng

đường hỏa xa. Cuộc chiến lớn đầu tiên giữa quân Pháp và quân

Áo xẩy ra tại Magenta (vào ngày mùng 4 tháng Sáu). Sau một

ngày bất bấp bênh, quân Pháp đã nắm phần chiến thắng.

Bốn ngày sau một tin vĩ đại báo tới Torino: Ngày 8 tháng Sáu,

Hoàng đế Pháp và Đức vua Piemonte hội kiến tại Milano.

Sau đó một tin mới: Hoàng đế Áo là Francois Joseph đã rời

Vienna nước Áo để đích thân nắm quyền chỉ huy đạo quân của

mình. Một trận chiến kinh khủng đang được chuẩn bị.

Phêrô Enria lúc đó 18 tuổi đã nhắc nhớ lại rằng: “Vào năm

1858, giống như đã xẩy ra trong những năm 1848 - 1849, một

nhiệt tình chiến tranh đốt nóng lên giữa các trẻ con của dân

chúng Torino. Hàng trăm trong số chúng trải rộng ra nơi những

khu đất trống vắng bao quanh thành phố, chia ra thành hai mặt

trận và chơi trò chiến tranh. Các cuộc chiến chỉ là trận giả,

nhưng tinh thần rốt cuộc cháy bùng lên và cả những trận mưa

đá diễn ra. Điều đó xẩy ra trong suốt những ngày Chúa Nhật và

các ngày lễ.

Tôi nhớ lại là vào một Chúa Nhật kia, Don Bosco đi vào nhà

nguyện để nói chuyện với các trẻ em Nguyện Xá. Nhưng ngài

ngạc nhiên vì chỉ thấy có các em nội trú. “Những đứa khác đi

đâu cả rồi?” Ngài hỏi. Không ai biết cả. Ngài đi ra ngoài và

tiến về phía các cánh đồng cỏ: ngài tìm thấy lũ trẻ Nguyện Xá

chiến đấu cùng nhau xối xả. Có tất cả ba trăm đứa với những

cục đá lớn bay trong không khí. Don Bosco tiến vào đám hỗn

chiến này. Từ xa tôi đứng nhìn ngài. Tôi sợ là ngài sẽ phải ăn

các cục đá ném ra. Nhưng ngài bước 50 bước tới giữa đám trẻ.

Khi chúng thấy ngài, chúng ngừng tay. Ngài nói trong khi mỉm

43.3 Page 423

▲back to top

cười: “Bây giơ chúng con đã chiến đấu rồi, đã tới giờ vào học

giáo lý.” Không đứa nào chạy trốn cả. Chúng theo ngài vào

trong nhà thờ.

Thảm cảnh Hỏa ngục trong suốt 12 giờ

Cuộc chiến kinh hoàng giữa quân Áo vá quân Pháp- Piemonte

diễn ra trong ngày 24 tháng Sáu, ở phía nam hồ Garda. Vào

rạng sáng, sư đoàn thứ nhất của Piemonte do tướng Durando

chỉ huy, đã tấn công quân Áo tại “Madona thuộc vùng

Scoperta”, rồi đến sư đoàn ba và năm, dưới lệnh của tướng

Durando và Cucáchiari, đã tung các đợt tấn công khủng khiếp

lên cao nguyên San Martino đang đầy các lưỡi lê của quân Áo.

Napoleon III, đứng ở dưới các ngọn đồi Solferino, tiếp tục gửi

các sư đoàn tiến về phía trung tâm điểm của đạo binh Áo,

quyết chọc thủng nó bằng mọi giá.

Vào khoảng 10 giờ, cuộc chiến hỏa ngục diễn ra: tiếng canôn

rền rĩ, tiếng súng nổ ran, hàng chục ngàn chiến sĩ thét gào.

Đống hỗn độn thật kinh khủng: nào là tiếng la hét của các

thương binh hòa với những tiếng la hét xung trận của các trung

đoàn, tiếng ngựa phi của các đoàn kỵ binh mang những lưỡi

gươm lấp loáng, những tiếng nổ điếc tai, những ánh lửa phát ra

từ các trái lựu đạn nổ trên các tuyến chiến trường. Các cuộc

phản công khủng khiếp của đạo quân áo trắng của người Áo

diễn ra khốc liệt. Cả một rừng lưỡi lê tiến lên với sức mạnh của

sự tuyệt vọng. Từng đợt sóng người của các tay súng Pháp bị

đẩy lùi rồi lại buộc phải dồn lên tấn công trong đám hỗn độn

của các tay gươm của kỵ binh. Những binh lính tái tấn công tới

lần thứ mười, lần thứ mười lăm. Rất nhiều người tay siết cây

súng, vừa khóc vừa chạy. Những người khác thì hét lên để lấy

can đảm.

Lập tức sau trưa, cuộc tấn công của quân Pháp biến thành một

chuỗi các cuộc đánh sát lá cà dữ tợn để dành cuộc chiếm nghĩa

43.4 Page 424

▲back to top

trang, ngọn đồi Bạch dương và tháp Solferino. Đội quân

Zouave Anêrie của Napoleon III tiến công như điên: họ tung

mình vào đoàn quân Áo và thực hiện các cuộc tàn sát.

Vào 3 giờ trưa, lá cờ Pháp bay phất phới trên đồi Solferino.

Nhưng tại cánh trái, quân Piemonte không thể tiến thêm một

bước. Cuộc tiến công toàn bộ được quyết định vào lúc 5 giờ

chiều. Trong khi cuộc tấn công diễn ra, bầu trời đầy mây đen.

Những ánh chớp đầu tiên lóe sáng khắp trời. Trong khi các lữ

đoàn Piemonte tấn công cách tuyệt vọng các hàng ngũ quân đội

của thống chế chỉ huy trận Benedek của Áo, thì cơn mưa đậm

hòa với mưa đá tràn ngập chiến trường. Sau cơn bão, xuyên

qua lớp mây mù gió thổi tạt đi, người ta đã thấy lấp ló ánh các

vì sao đầu tiên, và quanh đỉnh núi San Martino, người ta lại tái

bắt đầu cuộc tấn công. Vào lúc 9 giờ tối, Vittore Emmanuel

tung đội kỵ binh tuần tiễu của xứ Montferrato. Cú sốc cuối

cùng thật là kinh khủng. Những người Áo bại trận sau 14 giờ

chiến đấu.

Kết trận chiến, trên các cánh đồng Solferino, 30.000 người nằm

la liệt. Những tiếng kêu của các thương binh và những người

hấp hối vang lên đồng một lúc, như một đám hát hãi hùng.

Henri Dunant, một chàng trai Thụy Sĩ, người sáng lập viện

tương lai của Hội Chữ Thập Đỏ đi vòng quanh với cây đèn

lồng để thăm chiến trường. “Đó thật là một cuộc quan sát thảm

cảnh hỏa ngục, chàng ta thốt lên, vâng thật đúng là ở trong

chốn thâm cung của hỏa ngục: Những tử thi méo mó, tan nát,

biến dạng, cụt tay, chân đang khóc lóc, cầu nguyện, nguyền

rủa; những người bị thương lết mình đây đó tìm những sự trợ

giúp bao có thể.” Vào lúc mặt trời mọc của tháng Sáu, bầu

không khí trở thành ghê sợ: Mùi thối của tử thi, các đám mây

của ruồi nhặng, các vết thương hôi thối, các tiếng kêu man dại.

Vâng, đây chính là cảnh chiến tranh, chiến tranh thực sự, chứ

không phải cảnh chiến tranh mà báo chí Torino hôm đó tôn

43.5 Page 425

▲back to top

vinh như là một buổi đại lễ. Trong một tờ báo xuất bản vào

cuối năm 1859, Don Bosco lên tiếng chống lại tất cả những lời

hồ hởi của lúc đó. Ngài viết: “Sau trận chiến tại Solferino, tôi

luôn luôn nói chiến tranh là điều khủng khiếp, và tôi tin rằng

nó thật là điều nghịch lại đức bác ái.”

Sự thành công của “chính trị thực dụng”

Napoleon nhận ra ngay mọi khía cạnh của cuộc tàn sát này. Và

những tin tức khác đến làm ông bối rối: vùng Toscana, Parma,

Modena và các lãnh thổ thuộc Tòa Thánh đều nổi dậy và biểu

lộ sự gắn bó của họ với xứ Piemonte. Điều này loại bỏ kế

hoạch đã được lấy tại Hội nghị Plombìeres về “một vương

quốc ở miền Trung ý” sẽ được trao phó cho một vị hoàng từ

Pháp. Hơn nữa cuộc đại bại của quân Áo tạo nên phản ứng của

họ là đem quân Áo-Phổ tập trung tại bờ sông Rhin.

Không báo trước cho các đồng minh Piemonte, Napoleon ký

hiệp ước đình chiến tại Villafranca ngày 11 tháng Bảy. Vittor

Emmanuel chỉ thâu nhận được vùng Lombardia[4] mà thôi.

Tin này tới Torino như một gáo nước lạnh. Trong lúc phiền

muộn, Cavour đã định tự tử. Napoleon III trở về Pháp đi ngang

qua Torino. Tại đó người ta tiếp đón ông cách lạnh nhạt. Vua

Emmanuel tháp tùng hoàng đế Napoleon cho tới Susa, cám ơn

ông vì tất cả những gì ông đã làm cho nước Ý. Nhưng vừa khi

ông lấy xe lửa trở về Torino, ông nói nhỏ: “Rốt cuộc, hắn đã đi

khỏi rồi!”

Trong những tháng dấy động tiếp theo, xứ Toscana (thủ phủ là

thành phố Firenza), rồi xứ Emilires-Romagna (thủ phủ là

Bologna) kết hợp lại với Piemonte, Liguria, Sardegna và với xứ

Lombardia. Năm sau, Garibaldi xuất chính với đạo quân của

Đạo Binh Một Ngàn Người Lính đã chinh phục Sicilires và

Nam Ý. Vào tháng Hai năm 1961 Hạ viện mới sẽ tuyên bố

Vittore Emmanuel là “vua nước Ý”.

43.6 Page 426

▲back to top

Nền chính trị thực dụng của Cavour đã chiến thắng. Grazia

Mancini, người đã sống trong những tháng đầu tiên của năm

1861, khi ông đi dạo tại San Carlo, đã viết: “Khuôn mặt tốt

lành, có sức diễn đạt, mãn nguyện của ông ta đã nói lên thật rõ

ràng: Mọi sự đã diễn tiến tốt đẹp. Đôi mắt nhỏ bé rực sáng qua

mắt kính; ông bước đi khoan thai, cân bằng cơ thể to béo của

ông trên đôi chân mỏng manh, xoa xoa đôi bàn tày nhỏ nhắn

quí phái không đeo găng của ông.”

Ngày 7 tháng Sáu năm ấy (1861), một tin bất ngờ không ai

tưởng tượng nổi lan ra khắp Torino: Bá tước Cavour đã chết.

Đây là một cú đau điếng cho vương quốc Ý non trẻ.

Giấc mơ lên chín tuổi: Gioan Bosco được trao sứ mệnh biến

thú dữ thành chiên hiền, tức là biến các trẻ nghèo, bị bỏ rơi ,

thiếu giáo dục thành những Kitô hữu tốt và những công dân

lương thiện.

43.7 Page 427

▲back to top

Chương 37

NHỮNG CUỘC DÃ NGOẠI TỚI

CÁC VÙNG MIỀN MONTEFERRATO

VÀ CUỘC SỐNG TẠI NGUYỆN XÁ

Mỗi năm vào Lễ Mân Côi, Don Bosco đem những học sinh tốt

nhất của ngài tới Becchi. Những năm đầu con số chúng khoảng

20 người. Thế rồi con số đó tăng lên. Năm 1858, nó đạt đến

trăm em.

Cha Lemoyne viết: “Trong những ngày đầu tiên của tháng

Mười, từ Nguyện Xá, các nhóm ca viên, nhạc viên và những

em khác lên đường. Mỗi người mang một túi đựng quần áo để

thay đổi trong kỳ hè, ít bánh, phó mát và trái cây”.

Tại Becchi người anh của Don Bosco là Giuse Bosco luôn luôn

niềm nở tiếp đón họ, mắt nhắm lại mỗi khi thấy đám trẻ chạy

vào vườn nho của ông, dĩ nhiên là chúng làm giảm bớt sự thu

hoạch của mùa hái nho.

Chúa nhật đầu tháng Mười họ mừng lễ mẹ Mân Côi, sau đó là

các cuộc hành trình dã ngoại kéo dài suốt mười hoặc hai mươi

ngày, hay hơn nữa.

Cho tới năm 1858, tổng hành dinh luôn luôn là Becchi: họ khởi

hành sáng sớm tới một xứ sở không quá xa, rồi tối họ trở về

nhà. Bắt đầu từ năm 1859, các cuộc dã ngoại thực sự chuyển

mình thành các cuộc “hành trình đường dài” xuyên qua núi đồi

của vùng Monteferrato.

Don Bosco chuẩn bị trước cho cuộc hành trình. Các cha xứ và

các vị ân nhân đã sẵn sàng đón nhận các nhóm đã ngoại mệt

nhọc và đói bụng. Cuộc hành trình đi xuyên qua các con đường

miền quê, các ngọn dồi và các vườn nho. Họ đi thành từng

43.8 Page 428

▲back to top

nhóm, hát xướng và đánh trống, trong khi thúc đẩy các chú lừa

tiến bước, mang trên lưng chúng các dụng cụ trang trí và những

gì cần thiết cho buổi diễn kịch. Luôn luôn Don Bosco đi sau

cùng, bao quanh bởi một đám trẻ luôn để tai lắng nghe các mẩu

chuyện cha kể về các xứ sở mà họ đi qua.

Và đội quân nhỏ dàn thành hàng, với ban nhạc đi trước, khi họ

đến gần xứ sở định đến. Họ muốn long trọng tiến vào đó.

Cha Anfossi viết: “Tôi luôn luôn nhớ lại các cuộc du hành mạo

hiểm này. Chúng luôn đem lại cho tôi muôn điều kỳ diệu và

thỏa mãn.Tôi đã đi theo Don Bosco qua các ngọn đồi

Monteferrato từ năm 1854 đến 1860. Chúng tôi gồm hằng trăm

đứa trẻ và chúng tôi thấy được danh tiếng thánh thiện mà Don

Bosco được hưởng. Các hoạt động tại các làng mạc này chính

là một khải hoàn. Các cha xứ ở vùng phụ cận đón tiếp ngài khi

ngài đi qua và nói chung cả chính quyền dân sự nữa. Dân

chúng ngó qua cửa sổ hay đi ra khỏi nhà, những nông dân

ngưng công việc của họ để xem vị thánh đi qua, các bà mẹ tiến

lại gần ngài, giới thiệu các con mình cho ngài và quì gối xin

phép lành của ngài. Theo thói quen chúng tôi thường đi thẳng

tới nhà thờ tại mỗi địa phương để thờ lạy Chúa Giêsu Thánh

Thể. Thế là nhà thờ chật ních người đến. Don Bosco liền lên

tòa giảng, ngỏ lời cùng giáo dân. Sau đó chúng tôi hát bài “Đây

Nhiệm Tích Vô cùng Cao Quí” với âm nhạc đi kèm. Sau cùng

Don Bosco ban phép lành Thánh Thể.

Nhóm trẻ ăn đồ khô, nhưng thật là dư giả, theo lối nhà quê.

Dân chúng vui vẻ mang tới cho các chú bé của Don Bosco

những giỏ hoa trái, bánh nông thôn, pho mát và những bình

rượu nho.

Họ ngụ tại hiên những nhà có mái dài hay những căn phòng,

trên những bao đan bằng lá hay cói.

Một em bé lên năm tuổi có tên là Philip Rinaldi

43.9 Page 429

▲back to top

Trong những năm 1859-1860 họ đến các xứ Villa San

Secondo, Montiglio, Pica, Marcucáco, Albugnano, Montafia,

Primeglio, Cortazzone, Pino d’ Asti…

Năm 1861, Nhóm hành trình vui vẻ này đi tới Casale

Monteferrato, Mirabello, Lu, San Salvatore và Valenza. Họ

tiếp tục lên xe lửa đi tới Alexandria và từ Alexandria tới

Torino.

Năm 1862, họ hành trình đi Calliresno, Grana, Montemagno,

Vignale, Casorzo, Camagna và Mirabello. Các con đường sắt

của Nhà Nước năm đó còn dành cho Don Bosco cả hai toa xe

lửa để trở về Torino xuất phát từ nhà ga Alexandria.

Năm 1863 và 1864, một chuỗi nhưng khó khăn làm ngưng lại

các cuộc dã ngoại này. Các trẻ em chỉ còn thực hiện các cuộc

dã ngoại tới Becchi, Mondonio là quê hương của Đaminh

Saviô thôi.

Những cuộc dã ngoại này ghi ấn không thể nào quên nơi các

trẻ em của con Don Bosco, và chính là “thư giới thiệu” Don

Bosco với các xứ sở vùng Menteferrato. Từ đây Ngài đưa được

vào Nguyện Xá biết bao nhiêu ơn gọi rực rỡ.

Khi ngài đến Lu vào năm 1861, trước căn nhà của gia đình

Rinaldi, ngài thấy chín bạn trẻ đứng xếp hàng như chín ống kèn

dương cầm. Đứa thứ tám là một đứa bé năm tuổi tên là Philip

Rinaldi. Cậu bé cảm phục ngước nhìn vị linh mục bằng một

dấu vẫy tay đã làm dậy lên cả một dàn nhạc kèn đồng, và khi

tiếng kèn ngưng, cậu ta vỗ tay thật to. Don Bosco gặp lại cậu

bé này nửa tiếng sau, tại sân phía trong khu nhà Rinaldi, nơi

cha của cậu là ông Cristoforo Rinaldi cho cha mượn một chiếc

xe ngựa đưa cha đi tới San Salvatore. Trước khi đi, ngài vuốt

ve các đứa trẻ nhút nhát đang ngạc nhiên ngó ngài, rồi nhìn

một lúc lâu vào đôi mắt của đứa bé Philip Rinaldi. Chú bé sau

43.10 Page 430

▲back to top

này sẽ trở thành Đấng Kế Vị thứ ba của Don Bosco, để đứng

đầu Tu Hội Salêdiêng.

Một cậu bé có mái tóc hung và trời mưa

Vào năm 1862, ban nhạc tới Montemagno. Một em bé chơi tại

thung lũng; em nghe thấy tiếng kèn trổi của ban nhạc, bỏ các

bạn và giầy lại và chạy tới Quảng Trường của xứ sở đó. Em

dùng khuỷu tay đưa đẩy để len lỏi tới hàng đầu. Don Bosco

xem đứa bé lạ lùng có mái tóc hung đó, và trước khi để cho em

bé đi, ngài đã hỏi em:

- Con là ai?

- Con là Lu-y Lasagna.

- Con có muốn đến Torino với cha không?

- Để làm gì cơ?

- Để học như những em nhỏ khác.

- Có.

- Vậy con hãy nói với mẹ con mai đến nói chuyện với cha tại

Vignale, tại nhà cha xứ nhé.?

Lu-y Lasagna lên 12 tuổi. Em vào Nguyện Xá vào cuối tháng

Mười. Em lanh lẹ như tia sét, nhưng vô cùng nhạy cảm. Em

nhớ nhà quá, và ít ngày sau em trốn về nhà. Một trong những

bề trên có ý không đón em trở lại nữa, nhưng Don Bosco đảm

bảo với ngài rằng: “Đứa bé này là một tấm vải tốt, cha sẽ thấy

đấy.”

Lu-y trở lại, gắn bó với Don Bosco. Cậu trở thành vị giám mục

Salêdiêng thứ hai và một vị truyền giáo rất vĩ đại.

Trời không mưa đã ba tháng. Các vườn nho trên các sườn đồi

khô hạn. Don Bosco đến giảng tuần tĩnh tâm trong ba ngày để

44 Pages 431-440

▲back to top

44.1 Page 431

▲back to top

chuẩn bị cho lễ Đức Mẹ Lên Trời và ngài thình lình loan báo ở

giữa bài giảng rằng:

“Nếu trong vòng ba ngày anh chị em giải hòa cùng Thiên Chúa

bằng một lần xưng tội và đi chịu lễ vào chính ngày lễ, thì tôi

xin hứa cùng anh chị em, nhân danh Đức Mẹ rằng trời sẽ mưa

thật to.”

Khi ngài xuống khỏi tòa giảng, cha xứ liền đến vẻ mặt cau có

nói với ngài rằng:

- Này cha, cha can đảm lắm đấy chứ?

- Về chuyện gì thưa cha?

- Cha đã dám hứa công khai rằng sẽ có mưa vào chính ngày lễ.

- Con, con nói chuyện đó ư?

- Tất cả mọi người đều đã nghe rõ. Và đấy là những chuyện

con không thích thú lắm!

Dân chúng thì tin vào lời Don Bosco. Nhiều năm sau đó, Cha

Rua và cha Cagliero là những vị đi theo Don Bosco còn nhắc

nhở tới nỗi nhọc nhằn của những giờ dài giải tội cho dân

chúng.

Lời tiên tri đã lan rộng sang các xứ bên cạnh. Nhiều người tò

mò chờ đợi, những người khác thì hoài nghi.

Ngày lễ Mẹ Lên Trời đến, nhằm vào ngày thứ Năm. Bầu trời

thật quang đãng. Vào ban trưa chẳng một chút mây bay trên

bầu trời.

Cha Lu-y Porta làm chứng rằng: “Trong khi chúng tôi tới nhà

thờ để đọc kinh chiều với bá tước Fassati, chúng tôi nói về cơn

mưa Don Bosco đã hứa đó. Dù cho từ lâu đài của bá tước tới

44.2 Page 432

▲back to top

nhà thờ chúng tôi chỉ mất mười phút đi bộ, mà mồ hôi vẫn chảy

nhễ nhãi trên trán. Tới phòng áo, vị bá tước nói với Don Bosco:

“Don Bosco thân mến, lần này cha đã phải cam chịu một thất

bại rồi. Cha đã hứa một trận mưa rào và bây giờ thì một cái gì

khác hẳn một trận mưa đang xẩy ra.”

Cuối giờ kinh chiều, Don Bosco mặc áo lễ ngắn mầu trắng và

quàng dây các phép, rồi bước lên tòa giảng. Và trong khi ngài

đọc kinh Kính Mừng trước khi giảng, thì ánh sáng mặt trời bắt

đầu tối nhạt lại. Cha nói được vài phút thì sấm chớp bắt đầu.

Don Bosco ngưng nói một chút, trong niềm cảm kích sâu xa.

Một trận mưa rào to và dài đập vào các cửa kính nhà thờ.

Cha Porta tiếp tục kể lại chuyện trên: “Các bạn hãy nghĩ hôm

đó từ lòng Don Bosco tuôn ra những lời hùng hồn như thế nào

vào đúng lúc mưa nhu trút đổ xuống. Đó chính là bài thánh ca

tạ ơn Đức Nữ Trinh Maria.

Sau Chầu Thánh Thể, dân chúng ở lại trong nhà thờ và dưới

vòm phía cuối nhà thờ chờ đợi vì mưa còn tiếp tục đổ xuống.

Những trận bão mùa hè tại Monteferatto thường đi kèm theo

mưa đá. Quả là cũng có chút mưa đá rơi xuống vào hôm đó.

Những người nhiệt tình đã đi tìm hiểu ngay lập tức và cắt nghĩa

rằng “trước đó mưa đá đã đổ xuống trên các vườn nho của xứ

Grana”, một làng bên cạnh xứ Montemagno hôm đó đang

mừng lễ Bổn mạng của mình, khi có một cuộc khiêu vũ diễn ra

tại Gana, là điều luôn làm các cha xứ hết sức bực mình.

Cô gái xứ Mornese có tên là Maria Mazzarello

Trong cuộc dã ngoại mùa thu năm 1864 đó, Don Bosco cùng

đám trẻ tới Mornese. Trời đã tối. Dân chúng đến gặp họ dẫn

đầu là cha xứ Valle và cha Pestarino. Ban kèn đồng trổi nhạc,

nhiều người quì xuống khi Don Bosco đi qua để xin cha chúc

44.3 Page 433

▲back to top

lành. Các bạn trẻ và dân chúng đi vào nhà thờ dự chầu Thánh

Thể, rồi ăn tối.

Sau đó được khích lệ bởi các tràng vỗ tay nhiệt liệt, các trẻ của

Don Bosco đã có một buổi hòa nhạc ngắn bằng các khúc quân

hành và nhạc nhẹ. Ở hàng đầu có cô gái 27 tuổi Maria

Mazzarello. Cuối buổi hòa nhạc, Don Bosco nói đôi lời: “Bọn

cha đã thấm mệt và các trẻ của cha ước ao một giấc ngủ ngon

lành... Ngày mai, chúng ta sẽ nói chuyện dài với nhau”.

Hôm sau, vào ban sáng, cha Pestarino giới thiệu “Các Con Đức

Mẹ Vô Nhiễm” với Don Bosco. Don Bosco rất ấn tượng bởi

lòng tốt và quảng đại của các cô gái trẻ này. Ngài nói đôi lời

với họ, khích lệ họ hãy bền đỗ trong cuộc sống họ đã chọn và

trong thực hành việc thiện.

Maria Mazzarello sẽ trở thành Mẹ Bề Trên đầu tiên của Tu Hội

Con Đức Mẹ Phù Hộ (tức các sơ Salêdiêng).

Một người kế vị thứ ba của Don Bosco: cha Philip Rinaldi; một

giám mục: Đức Cha Lu-y Lasagna; một Đồng Sáng Lập Tu

Hội Con Đức Mẹ Phù Hộ; tất cả điều đó là thành quả tuyệt diệu

của các cuộc dã ngoại vào các tháng Mười: thật là tuyệt vời.

Khi nói về các cuộc dã ngoại tại vùng Monteferrato, chúng tôi

đã phải nói quá sớm về một vài diễn tiến của lịch sử. Chúng tôi

thành thật cáo lỗi và xin tuần tự tái lấy lại diễn trình tường

thuật của chúng tôi.

Thánh lễ đầu tiên của Don Rua

Ngày 28 tháng Bẩy năm 1860 Don Rua được thụ phong linh

mục.

Don Bosco đã sai ngài chuẩn bị mình chịu chức trong cuộc tĩnh

tâm tại Hội các Linh mục Thừa sai. Vào cuối cuộc tĩnh tâm,

Micae Rua viết cho Don Bosco một lá thư bằng tiếng Pháp

44.4 Page 434

▲back to top

(vào thời đó ngôn ngữ được dùng của các cha thừa sai là tiếng

Pháp), xin Don Bosco ban cho mình một kỷ niệm vào ngày

quan trọng nhất của cuộc đời của mình.

Don Bosco khi ấy đang ở Nhà Thờ Thánh Inhaxio gần Torino,

và chính ngài cũng đang dự tuần tĩnh tâm. Ngài đã trả lời Don

Rua bằng tiếng La-tinh:

“Con đã viết cho cha bằng tiếng Pháp và con đã làm điều tốt

đẹp. Vậy con hãy là người Pháp trong ngôn ngữ và lời nói; còn

tâm hồn con, trái tim con, và hành động của con thì phải luôn

là người Roma can trường và kiên quyết”.

Cha Gioan Baotixita Francesia viết lại rằng:

“Ngày 29 tháng Bảy đó, Don Bosco trở về nhà từ Tu viện

thánh Inhaxiô. Tôi cùng đi với ngài. Bởi lý do Don Bosco

không chịu nổi việc đi lại trên xe đò công cộng, nên tôi đi xe

ngựa với ngài, và ngồi gần đánh xe ngựa. Chúng tôi thật ngạc

nhiên khi thấy từ xa bóng ba người mặc áo chùng đen mà dần

dần chúng tôi nhận ra đó là thầy Rua, thầy Durando và thầy

Anfossi. Don Bosco xin người đánh xe ngựa dừng xe lại và

hỏi:

- Các ngài đi đâu thế?

Cha Rua trả lời:

- Chúng con tới Casale nơi có Đức Cha Balma có nhiệm

vụ phong chức linh mục cho con.

- Ồ! Cha hy vọng Chúa sẽ nhận lời con. Xin con thay mặt cha,

chào Đức Cha Balma nhé.

Chúng tôi vui vẻ nhìn ba người bạn này đang đi bộ, như những

người nghèo, đi đến Đức Cha để lãnh nhận chức thánh.

44.5 Page 435

▲back to top

Thánh lễ mở tay của Don Rua được tổ chức lớn tại Nguyện Xá

vào Chúa nhật tới. Bàn thờ được trang trí với những cụm hoa

trắng toát do các bạn nhỏ quét ống khói lò sưởi của Nguyện Xá

Thánh Lu-y mang tới.

Khi trở về căn phòng nhỏ của mình, sau ngày vui lớn, Don Rua

tìm thấy trên bàn viết nhỏ nhắn của mình lá thư của Don

Bosco. Ngài đọc: “Con sẽ thấy rõ hơn cha về công cuộc

Salêdiêng vượt qua biên giới nước Ý và được thiết lập trên

nhiều phần trên thế giới. Con sẽ phải làm việc nhiều và phải

chịu đau khổ nhiều; nhưng con biết đó, chỉ có bằng việc vượt

qua Biển Đỏ và sa mạc, thì mới tới được Đất hứa. Hãy chịu đau

khổ với lòng can đảm; và ngay cả dưới thế này, con sẽ không

thiếu những an ủi và sự trợ giúp của Chúa”.

Sau lễ mở tay của Don Rua, Don Bosco có được sự thanh thản

rõ rệt hơn, một cảm thức vững vàng gây ấn tượng mạnh.

Nguyện Xá giờ đây đã là một nhà lớn rộng. Các thanh thiếu

niên nội trú lên đến 500 em. Trong bốn xưởng thợ đang hoạt

động rất hữu hiệu, có tới ba trăm học sinh thợ học nghề. Don

Bosco thường xuyên phải vắng mặt: cho tất cả được ăn no

không phải là một chuyện dễ. Nhưng Don Bosco bình thản

thực hiện những chuyến đi vòng quanh để xin lòng từ thiện:

Don Rua kể từ nay đã là một Don Bosco thứ hai tại Nguyện

Xá.

Ngày 23 tháng 6 năm 1860, một tin đau đớn đến với Don

Bosco: cha Cafasso qua đời. Ngài biết được quá trễ về tình

hình nguy kịch của người bạn vĩ đại của ngài. Ngài vội cùng

thầy Phanxico Cerruti trẻ trung lên đường, nhưng khi tới thì

cha Cafasso vừa qua đời. Ngài quì xuống bên giường và cầu

nguyện lâu giờ. Người Ngài mắc nợ ít ai bằng chính là cha

Cafasso. Cha đã tin nơi ngài, tin vào sứ mệnh của ngài, ngay cả

khi ngài nghi ngờ về nó. Cha đã luôn giúp đỡ ngài, luôn khích

44.6 Page 436

▲back to top

lệ ngài. Ngài chính là vị cha tinh thần của ngài theo nghĩa

chính xác của từ ngữ.

400 chiếc bánh mì trong một thúng bánh

Ngày 22 tháng 10 năm 1860. Phanxicô Dalmazzo 15 tuổi gia

nhập Nguyện Xá. Cậu sinh tại Cavour, đã theo học những năm

đầu tiên của mình tại Pinerolo, nhưng ở đó “cậu đã được đọc

những tập san “Báo đọc Công giáo”, nên cậu đã hỏi xem Don

Bosco là ai. Sau khi biết được rằng tại Torino có nhà nội trú

cho các bạn trẻ, nên cậu quyết đến đó tham gia đời sống các

con cái Don Bosco”. Cậu được tiếp nhận để theo học năm cuối

cùng của trung học cấp II.

Tuy nhiên sau 20 ngày theo học, Dalmazzo thất vọng. “Tôi đã

quen sống sung sướng tại nhà tôi, tới đấy, tôi không thể nào

làm quen với những bữa cơm thanh đạm được, rồi lại còn phải

thích nghi với những thói quen của nhà Nguyện Xá. Thế là tôi

viết thư cho mẹ lên đón tôi về nhà, bởi vì tôi đã quyết chí trở về

nhà rồi”.

Ngày 11 tháng Mười một, mẹ cậu đã lên đón cậu. “Trước khi

ra đi, tôi muốn xưng tội lần chót với Don Bosco. Tôi đợi tới

phiên mình trong giờ thánh lễ. Sau đó, khi ra khỏi thánh lễ, mỗi

đứa trẻ đều nhận được một cái bánh mì để ăn điểm tâm sáng.

Trong khi tôi chờ đợi tới phiên mình xưng tội, thì hai bạn trẻ đi

tới vì họ phải phân phối các ổ bánh mì. Chúng nói với Don

Bosco:

- Thưa cha, không còn bánh để ăn sáng nữa.

- Cha phải làm gì bây giờ? – Don Bosco trả lời - Các con hãy

đi tới nhà ông Magra, người làm bánh mì, và nói ông đưa bánh

thêm cho.

44.7 Page 437

▲back to top

- Ông Magra đã nói là ông không trao bánh cho chúng con nữa,

vì chưa trả ông tiền bánh.

- Vậy thì để đấy, chúng ta sẽ tính. Các con hãy để cha giải tội

xong đã.

Tôi nghe rõ những câu thì thầm trao đổi đó. Thế rồi tới lượt tôi

xưng tội, và tôi bắt đầu xưng tội. Thánh Lễ đã tới lúc truyền

phép Mình Máu Thánh, và hai đứa trẻ lại trở lại:

- Don Bosco ơi, chẳng còn gì cho bữa ăn sáng cả.

- Nhưng chúng con hãy để cha giải tội đã, rồi chúng ta sẽ xem.

Các con hãy vào nhà kho hay nhà cơm xem, liệu có cái gì giúp

ta giải quyết chăng?

Trong khi chúng đi, thì tôi tiếp tục xưng tội. Tôi vừa xưng tội

xong, thì một trong hai đứa trở lại lần thứ ba:

Chúng con đã thu gom mọi sự, nhưng có rất ít bánh.

Các con hãy đem đặt chúng trong thúng bánh. Chính cha sẽ

phân phát bánh. Các con hãy để cha yên để giải tội đã. Don

Bosco tiếp tục giải tội cho những đứa trẻ còn lại. Trong khi đó,

gần cửa mở ở phía sau bàn thờ Đức Mẹ, có đặt sẵn thúng bánh.

Tôi thì nghĩ lại các câu chuyện phép lạ người ta đã kể về Don

Bosco, nên tôi tò mò, đi đến một chỗ thuận lợi để xem chuyện

gì xẩy ra.

Bên cửa đó, có mẹ tôi đứng chờ tôi:

- Phanxicô con, hãy đến với mẹ đi. Nhưng tôi ra dấu cho mẹ

hãy đợi tôi một chút. Khi Don Bosco đến, lấy từ thúng ra một

chiếc bánh, thì tôi nhìn vào thúng bánh, và thấy thúng ấy chỉ

chứa độ 15 hay hai mươi cái bánh. Do đó tôi cố đứng ở bậc cầu

thang phía sau Don Bosco, không cho ngài thấy tôi, với đôi

mắt mở thật to. Don Bosco bắt đầu phát bánh. Các trẻ con xếp

thành hàng tiến lên phía ngài, vui vẻ nhận lấy bánh từ ngài và

44.8 Page 438

▲back to top

hôn tay ngài, trong khi ngài nói với mỗi đứa một lời hay mỉm

cười với chúng.

- Tất cả các học sinh, với con số khoảng 400 em, đều đã nhận

được bánh. Kết thúc việc phân phát bánh, tôi lại muốn xem lại

thúng bánh, và tôi vô cùng kinh ngạc vì thấy thúng bánh vẫn

còn y nguyên số bánh lúc ban đầu. Tôi ngỡ ngàng qúa, liền vụt

chạy lại cùng mẹ tôi và nói với mẹ:

- Con không đi về nhà nữa, con không muốn rời khỏi đây, con

ở lại đây. Mẹ tha thứ cho con vì con đã làm cho mẹ phải đến

tận Torino. Vậy đấy, tôi xin kể lại cho các bạn tất cả những

điều chính mắt tôi đã thấy và tôi xin nói cho các bạn: Đừng rời

bỏ một vị thánh như Don Bosco.

- Đó là lý do duy nhất khiến tôi ở lại Nguyện Xá và sau này ghi

tên tôi vào số các con cái của Don Bosco”.

- Phanxicô Dalmazzo đã trở thành Salêdiêng, và 8 năm làm

Giám đốc trường Trung Học Valsalice, và 7 năm là Tổng đại

diện Tu Hội Salêdiêng tại Tòa Thánh.

Thi hành đức ái vì các người nghèo mà thôi

Trước lúc khởi đầu năm học 1860-1861, Don Bosco nhận thấy

con số học sinh ghi danh vào Nguyện Xá quá đông. Ngài sợ

rằng mình sẽ “trao ban những hoa trái của đức bác ái” cho

những kẻ thực sự không là đối tượng chính đáng của đức bác

ái. Nhằm đạt được mục đích đó, ngài cho tái in vào

44.9 Page 439

▲back to top

Chương trình của nhà nội trú một câu ngắn mới này: Các học

sinh trong hai tháng đầu phải đóng tiền học và tiền ăn chính

xác. Chỉ sau khi các em đã chứng tỏ hạnh kiểm tốt, xứng đáng

được hưởng sự trợ giúp của lòng bác ái, thì món tiền phải đóng

đó sẽ được giảm xuống hay miễn hẳn. Cha Lemoyne kể lại

thông tin này, có ghi nhận: “Tuy nhiên Don Bosco với lòng bác

ái của ngài đã làm không ít luật trừ”.

Và đây là các điều kiện ngài đã in ấn và phân phát cho niên

khóa 1860 – 1861:

Cho các học sinh thợ:

- Phải mồ côi cả cha lẫn mẹ.

- Đủ trọn 12 tuổi và không quá 18 tuổi.

- Nghèo khổ và bị bỏ rơi.

Cho các học sinh học văn hóa:

- Phải hoàn tất các lớp tiểu học và muốn học lên các lớp cấp II.

- Đáng được nhận vì trí thông minh và đời sống luân lý tốt.

- Đã qua hai tháng thử với tiền đóng là 24 lire mỗi tháng, sau

đó những điều kiện đối xử được thể hiện tùy theo sự xứng đáng

em tỏ ra.

- Trong số các “qui định tổng quát” được kể ra kế tiếp đó, thì

đáng kể là qui định sau đây: “Tất cả quần áo thì các em phải tự

lo liệu, trừ phi các em có thể chứng tỏ được rằng chuyện đó các

em không thể làm được vì hoàn cảnh nghèo túng”.

“ Một ban được qui tụ bí mật” vào năm 1861

Trong năm 1861 có một chuyện xẩy ra rất lạ lùng, hầu như độc

nhất, và hết sức quan trọng. Cha Alasonatti, cha Rua, thầy

Cagliero, thầy Francesia và 10 Salêdiêng khác tập hợp lại thành

44.10 Page 440

▲back to top

“một ban bí mật”. Tất cả đều xác tín rằng những gì xẩy ra xung

quanh Don Bosco thường có một tính cách ngoại thường và

thậm chí còn thật sự là siêu nhiên. Không ghi nhớ lại được các

biến cố đó sẽ là bỏ qua đi một kho tàng. Vì thế mỗi người phải

“duy trì lấy những ý niệm này” cách trung thành. Vậy mỗi

người hãy ghi chú lại. Trong các cuộc họp đều đặn của phân

ban này, các ghi chú được đọc cho mọi người nghe và được

sửa lại để cho chứng từ của mỗi người thật sự chính xác với sự

việc xẩy ra.

Cha Lemoyne kể lại sự kiện này trong cuốn thứ mười của Bộ

Hồi Sử, ghi nhận rằng: “Chúng ta có thể yên tâm về sự thật mà

những nhân chứng này truyền lại. Trong nhiều năm trôi qua, có

những người mới đến thế chỗ cho những người cũ với cùng

một công việc được thực hiện như ban bí mật này đã đề ra, vì

tấm lòng yêu mến Don Bosco và vì sự thật của các sự việc

được ghi lại”.

Chúng ta rất biết ơn các người Salêdiêng đầu tiên này. Họ đã

đầy ắp các công việc, mà còn cố gắng giành giật thời gian từ

giấc ngủ để thực hiện công trình đáng ghi nhớ, vô cùng quí giá

đó. Nếu không có nó, rất nhiều ghi nhận về Don Bosco sẽ bị

đánh mất hay sẽ bị chìm vào trong lớp sương mù của các huyền

thoại.

Điều ấy không ngăn cản chúng ta có thể và phải làm một số

những nhận định về các dữ liệu đã được ghi lại này và về

những người đã viết chuyện đời sống Don Bosco dựa trên các

chứng từ của họ. Không phải để trách cứ các thành viên trong

ban “lịch sử” này (đó chắc chắn là một chuyện điên rồ), nhưng

là để giúp chúng ta hiểu rõ hơn câu chuyện thực về Don Bosco.

Thứ nhất: Thường Don Bosco nói nhiều và thoải mái trong tình

thân mật với các con cái của mình, và ngài hoàn toàn có quyền

làm như thế. Người đích thân nói chuyện với các học trò thì ở

45 Pages 441-450

▲back to top

45.1 Page 441

▲back to top

trong tư thế khác với người “đọc để cho người ta ghi lại chính

xác lịch sử”. Vậy ta phải coi những lời Don Bosco nói như là

những lời thân tình, dễ dãi, chứ không phải những tài liệu lịch

sử đúng luật. Điều đó giống những chuyện anh hùng Napoleon

kể lại tại hòn đảo Saint Helena, nơi ông bị cầm tù, hay giống

như những chuyện Lutero nêu lên trong bàn ăn, hay nhiều

chuyện khác nữa. Những tường thuật Napoleon kể lại tất nhiên

đầy ắp mối cảm kích, những tia lóe sáng của vinh quang,

những kỷ niệm anh hùng, nhưng thật là một lầm lẫn lớn nếu có

ai đó coi đấy như là những lời chứng được tuyên thệ là đúng

thật một cách chi li với lịch sử. Chúng ta cần phải luôn luôn

đem đối chiếu chúng với các tài liệu ta thu thập được, những

bản đồ chiến trận, những thư từ đã được viết và những khế ước.

Có thể đã xẩy ra là những chuyện Don Bosco kể lại tuy không

có tầm mức lớn lao lại đã được nhận định như là tuyệt đối

chính xác và nghiêm chỉnh cho đến các chi tiết nhỏ của chúng.

Thứ hai: Những người thu lượm lại các sự kiện và những lời

nói của Don Bosco do công việc nặng nhọc họ đã phải làm tại

Nguyện Xá và do sự thiếu hiểu biết về các công việc Don

Bosco đã làm ở ngoài thành phố, nên họ đã ghi nhận lại tất cả

những điều Don Bosco đã làm, nhưng đồng thời họ hầu như

không ghi lại gì cả một chút gì về điều cùng lúc đó đang xẩy ra

tại thành phố Torino và các vùng xung quanh. Vì lý do đó, tuy

tất cả những điều Don Bosco nói đều tuyệt đối chính xác,

nhưng toát ra từ các tường thuật của họ một cảm nghĩ là chỉ có

mình Don Bosco mới làm nổi những chuyện này trong khi tại

Torino chỉ có Thiên Chúa mới biết còn có biết bao nhiều người

đang nỗ lực làm thử các kinh nghiệm tông đồ khác nhau và

quyết theo đuổi các quyền xã hội mà dân chúng cần có được.

Ai được nhìn như có một mình, thì luôn được coi như là đứng

hàng nhất; Don Bosco cũng thế, dựa theo các lời ghi chú của

các con cái của mình, thì xem ra như là người duy nhất có

những trực giác lớn về giáo dục này, và chỉ duy mình ngài mới

45.2 Page 442

▲back to top

dám có những sáng kiến trên. Nhưng nếu chúng ta xét duyệt

các sự kiện trong tổng thể của chúng, ta sẽ thấy được rằng Don

Bosco quả thật vĩ đại, nhưng bên cạnh ngài, trước và sau ngài,

còn có rất nhiều người đã nỗ lực làm việc trong cùng một

đường nét trên.

Chẳng hạn trong công cuộc xây cất Đền Thờ Đức Mẹ Phù Hô

Các Giáo Hữu (mà chúng ta sẽ nói đến trong

45.3 Page 443

▲back to top

Chương sau), ta thấy như có vẻ đây là một công trình có tính

cách độc nhất: nào là chi phí thật quá lớn lao, những quà dâng

thật vĩ đại, sự hoàn thành quá mau chóng trong việc xây dựng,

con số dân chúng vô cùng đông đảo vào ngày khánh thành.

Nhưng khi ta xét kỹ lại lịch sử của Torino, thì ta cũng thấy

cùng một lúc có biết bao nhiêu nhà thờ đã được xây dựng, mà

các chi phí cũng xít sao ngang nhau:

Nhà thờ

Năm

Phí tổn

Giáo xứ Thánh Giulires

1863

650,000 lires

Giáo xứ Thánh Phêrô và Phaolô 1865

540,000 lires

Giáo xứ Đức Mẹ Vô Nhiễm

1867

220,000 lires

Đền Đức Mẹ Phù Hộ

1868

890,000 lires

Giáo xứ Thánh Barbara

1869

336,000 lires

Giáo xứ Thánh Maxime

1853

1,500,000 lires

Với so sánh ở trên, Đền thờ Đức Maria phù Hội không mất đi

chút nào tầm quan trọng của nó. Nó vẫn tồn tại như một phép

lạ của lòng can đảm, của đức tin, và đức ái. Nhưng được đặt

trong bối cảnh của bốn nhà thờ khác, ta nhận ra được bình diện

chính xác của Đền Thờ Đức Mẹ Phù Hộ này. Cho nên nhìn một

mình, nó giống như một cây thông mọc ngoài sa mạc, nhưng

nhìn trong bối cảnh chung, nó là một cây thông giữa một khu

rừng. Luôn luôn vẫn là một cây thông, nhưng trong trường hợp

thứ hai, thì cây thông này chẳng phải là độc tôn, chỉ mình nó

mới đáng được ngưỡng mộ.

Chúng ta cũng có thể nói như thế về các lớp học tối, các xưởng

thợ, việc gửi các nhà truyền giáo lên đường, tất cả đều là những

chuyện đáng kinh ngạc của cả một tổng thể những việc phi

thường trong Hội Thánh Công giáo. Như thế, Don Bosco hiện

lên không phải như “một hiện tượng”, mà như là một vị thánh

45.4 Page 444

▲back to top

trong một bối cảnh Công giáo đầy dấn thân, đã biết dùng đức

tin của mình mà khơi dậy những phép lạ chân chính. Ngài bên

cạnh các linh mục can trường khác (dù không phải là một vị

thánh như ngài đi nữa) đã cùng nhau làm việc với cùng một

lòng tin và lòng can đảm như nhau.

Thứ ba: Thiên Chúa đã ban ân huệ huyền nhiệm cho Don

Bosco. Ngài mơ được những giấc mơ bộc lộ tương lai cho

ngài, loan báo các biến cố sẽ được thực hiện đúng như vậy tới

từng chi tiết. Nhưng ngài cũng vẫn là một con người, một linh

mục khốn khổ, mà thường khi vẫn phải tìm kiếm một cách

khiêm cung như mỗi người trong chúng ta, chỉ thấy được một

chút xa hơn cái đầu mũi của ngài. Cũng xẩy ra là ngài cho các

ý kiến, nuôi những hy vọng, thực hiện những tiên đoán lúc thì

xẩy ra đúng vậy, lúc thì không (chẳng hạn như trong trường

hợp cha Guanella mà Don Bosco cố giữ lại ở Nguyện xá trong

khi sứ mạng của cha lại ở nơi khác). Việc ghi nhận các dự kiến

của Don Bosco, các niềm hy vọng của ngài, để rồi chắc chắn

rằng chúng buộc phải xẩy ra đúng như vậy làm ta không đánh

giá đúng mức về Don Bosco. Đó là cất đi khỏi ngài quyền được

là con người phải qui phục như bất cứ những con người nào

khác cho các bước thăng trầm của cuộc sống. Đó là một thứ sai

lầm của “tâm trí” qua đó người ta đã lượm lặt những dữ kiện,

những lời nói của Don Bosco và trao cho chúng cái gía trị tuyệt

đối. Cách riêng ngày hôm nay, chúng ta phải biết ơn các nhân

chứng đã thuật lại cho chúng ta những thành công phi thường

và cả những sự e dè, ái ngại, những phân vân và những sai lầm

của mẫu người “thật mênh mông” mà cũng thật “người

thường” của Don Bosco, cha của chúng ta.

Nhưng tất cả những nhận định ở trên không thể được coi là

những lời quở trách. Các Salêdiêng đầu tiên mà các công việc

ghi chép của họ dù cho bất toàn, nhưng quả có một giá trị đáng

kể giúp chúng ta biết về Don Bosco.

45.5 Page 445

▲back to top

45.6 Page 446

▲back to top

Chương 38

ĐỀN THỜ LỚN

ĐƯỢC NHÌN THẤY TRONG GIẤC MƠ

Vào tháng Mười 1844, Don Bosco có hai giấc mơ. Chúng ta đã

nói đến chúng trong

45.7 Page 447

▲back to top

Chương 18, nhưng bây giờ chúng ta phải tái trở lại với chúng,

và trích dẫn chúng dài hơn. Giấc mơ thứ nhất, chúng ta trích nó

từ cuốn sách Hồi Ký Nguyện Xá do chính Don Bosco viết, còn

giấc mơ thứ hai chúng ta trích từ cuốn sách do cha Barberis và

cha Lemoyne viết.

“Người nữ mục tử mời cha nhìn về phía Nam. Đưa mắt nhìn,

cha thấy một cánh đồng, tại đó người ta đã gieo trồng hạt bắp,

các củ khoai tây, cải bắp, xà lách và nhiều loại rau cỏ khác.. Bà

còn nói với cha: “Con hãy nhìn thêm nữa”, và cha nhìn trở lại.

Khi ấy cha thấy một nhà thờ cao và tuyệt đẹp. Một ban nhạc,

dàn nhạc hòa tấu và hát xướng đang mời gọi cha hát lễ. Quanh

nhà thờ có một băng chữ màu trắng với hàng chữ: Hic domus

mea, inde gloria mea “Ở đây là nhà của ta, từ đấy tỏa sáng vinh

quang của Ta” (Hồi Ký Nguyện Xá, bản tiếng ý của do cha

Ceria ấn hành, tr. 136).

Giấc mơ ba nhà thờ

“Cha như thấy mình trên một cánh đồng bằng chứa đầy một

đám rất đông các thanh thiếu niên. Có những trẻ đánh nhau, và

những kẻ khác thì nguyền rủa và nói phạm thương. Một đám

mây gồm những viên đá bay trong không khí, do đám trẻ đang

đánh nhau. Cha định rời xa nơi này thì thình lình cha thấy một

Bà bên cạnh cha và nói với cha:

- Con hãy tiến lên phía trước giữa các trẻ này và làm việc.

Cha tiến lên, nhưng để làm gì? Chẳng có chỗ nào cả để tiếp

nhận bất cứ trẻ nào. Thế là cha quay đầu về phía Bà đó, bà nói

với cha:

- Đây là nơi chốn! – Bà chỉ cho cha thấy một cánh đồng cỏ.

- Nhưng đây đâu phải là cánh đồng cỏ - Cha nói. Bà trả lời:

45.8 Page 448

▲back to top

- Con ta và các Tông đồ đã không có lấy một mãnh đất nhỏ để

tựa đầu.

Cha bắt đầu làm việc trên cánh đồng cỏ đó, khích lệ, rao giảng,

giải tội. Nhưng tất cả những cố gắng đó sẽ vô ích thôi nếu cha

không tìm thấy một khu có một tòa nhà nào đó để qui tụ các

trẻ.

Khi ấy Bà nói cho cha:

- Con hãy nhìn kìa.

Cha nhìn thấy một nhà thờ thấp và nhỏ, ở cuối một cái sân và

có rất đông trẻ. Cha tái làm việc trở lại. Nhưng nhà thờ trở nên

quá chật, nên cha chạy lại với Bà, và Bà chỉ cho cha thấy một

nhà thờ khác lớn hơn nhà thờ trước nhiều, với một căn nhà bên

cạnh. Sau đó cha đi ra xa khỏi đó một chút, trong một khoảng

đất đang canh tác, gần như ở trước mặt nhà thờ thứ hai. Bà nói

thêm:

“Ở nơi này, nơi các vị tử đạo quang vinh của Torino là

Aventore và Ottavio đã chịu chết vì đạo tại đây, trên các chỏm

đất cao đã từng thấm máu và được thánh hóa bởi máu của các

ngài, Ta muốn Thiên Chúa được tôn vinh một cách phi

thường”.

Trong khi nói vậy, Bà bước thêm một bước, đặt chân ngay tại

chỗ xẩy ra cuộc tử đạo, rồi Bà chỉ cho cha một cách chính xác

nơi đó[5].

Trong thời gian đó cha thấy mình được bao bọc bởi một số rất

đông các trẻ, với con số càng lúc cáng gia tăng; nhưng trong

khi nhìn Bà Nữ Chăn Chiên, thì các phương tiện và các nơi

chốn dành cho cha sử dụng cũng tăng lên; thế rồi cha thấy một

nhà thờ thật rộng lớn ở chính nơi mà Bà đã chỉ cho cha như là

nơi xẩy ra cuộc tử đạo của các vị thánh trong đạo binh Tebea,

45.9 Page 449

▲back to top

với rất nhiều tòa nhà xung quanh và một đài kỷ niệm tuyệt đẹp

ở giữa” (M. B. cuốn II, tr. 289).

Don Bosco đã luôn luôn để mắt đến “cánh đồng gieo trồng hạt

bắp, các củ khoai tây, cải bắp, xà lách và nhiều loại rau cỏ

khác”, mà ngài đã nhận ra nó chính xác ở phía bên ngoài bức

tường xây quanh Nguyện Xá. Ngài đã đặt cho nó một tên mới

là “cánh đồng của các giấc mơ”. Vừa khi có đủ tiền, ngài liền

mua lại mảnh đất vào ngày 20 tháng Sáu 1850. Nhưng năm

1854 (năm xẩy ra nạn dịch hạch, trong đó ngài buộc phải thâu

nhận cùng một lúc 20 em mồ côi), ngài lại phải bán mảnh đất

đó đi để trả các món nợ gấp gáp. Sau đó mảnh đất lại trở thành

sở hữu của ngài vào ngày 11 tháng Hai 1863. Nhưng vào

những tháng cuối cùng của năm 1863, đã xẩy ra những chuyện

mới.

"Đây sẽ là Nhà Thờ Mẹ cuả Tu Hội chúng ta”

Một buổi chiều tháng Mười Hai năm 1862, Phaolô Albera (một

cậu trai 17 tuổi năm đó được nhận vào Tu Hội Salêdiêng) nghe

lời tâm sự của Don Bosco. Vào một thứ Bẩy, Don Bosco giải

tội cho tới 23 giờ, và chỉ vào giờ muộn như thế, ngài mới

xuống nhà cơm với cậu bé Phaolô Albera để ăn chút gì đó.

Ngài rất lo lắng và thình lình ngài bắt đầu kể: “Cha đã giải tội

cho nhiều bạn trẻ, và cha chả còn biết rõ những gì cha đã làm

và đã nói, tới mức cha bị thu hút bởi một ý tưởng. Nó khiến

cho cha chia trí và cứ ám ảnh lấy cha. Cha đã nghĩ: nhà thờ của

chúng ta quá nhỏ, không chứa nổi tất cả các bạn trẻ của chúng

ta. Vì thế chúng ta phải xây dựng một nhà thờ khác, đẹp hơn,

lớn hơn, huy hoàng hơn. Chúng ta sẽ gọi nó là nhà thờ Đức

Maria Phù Hộ. Cha không có lấy một xu, cha cũng chẳng biết

cha sẽ lấy tiền từ đâu, nhưng điều đó không quan trọng. Nếu

Thiên Chúa muốn, chúng ta sẽ làm”.

45.10 Page 450

▲back to top

Ít lâu sau đó, ngài lại nói về kế hoạch này với Gioan Cagliero.

Và đây là chứng từ của Cagliero: “Vào năm 1862, Don Bosco

nói với tôi là ngài nghĩ đến xây dựng một nhà thờ to lớn và

xứng đáng với Đức Nữ Trinh rất thánh.

Ngài nói: “Cho tới bây giờ, chúng ta đã cử hành đại lễ kính

Đức Mẹ Vô Nhiễm. Nhưng Đức Mẹ muốn là chúng ta tôn kính

Mẹ dưới tước hiệu Đức Maria Phù Hộ: thời đại của chúng ta

thật khốn quẫn khiến chúng ta thực sự cần đến Đức Trinh Nữ

rất thánh phù hộ chúng ta để gìn giữ và bảo vệ đức tin Kitô

giáo. Và con còn biết tại sao không?

- Tôi mới trả lời: Con tin đó sẽ là Nhà Thờ Mẹ của Tu Hội

tương lai của chúng ta và là trung tâm từ đó phát xuất tất cả các

công cuộc khác của chúng ta phục vụ cho giới trẻ.

- Con đã đoán đúng - ngài nói với tôi. Đức Maria phù Hộ chính

là Người Sáng Lập và là sự nâng đỡ các công cuộc của chúng

ta” (M. B.,Cuốn VII, tr. 334).

Một nhà thờ lớn hơn có khả năng chứa các thanh thiếu niên,

“nhà thờ mẹ” của Tu Hội; đó là hai lý do khiến Don Bosco lên

kế hoạch xây dựng Đền Thờ Đức Mẹ Phù Hộ. Nhưng ngài còn

nêu lên lý do thứ ba: Thời đại chúng ta thật khốn

quẫn… Chúng ta tin rằng cần phải cắt nghĩa các từ ngữ này để

người ta không liệt chúng vào loại “các lời phàn nàn đại để”

mà vào mỗi thời lại rộ lên nơi miệng các chuyên viên than

phiền.

Những biến cố tại Spoleto và Đức Maria Phù Hộ

Sử gia Giacono Martina viết rằng lịch sử Hội Thánh vào giữa

những năm 1800 “ghi đậm dấu của một cú sốc dữ tợn giữa cái

cũ và cái mới, giữa những cơ cấu của một xã hội chính thức là

Kitô giáo và sự khẳng định ngày càng rõ nét của một nền thế

tục hóa đời sống xã hội. Do đó hiện lên một hình ảnh của một

46 Pages 451-460

▲back to top

46.1 Page 451

▲back to top

thời kỳ then chốt trong lịch sử Hội Thánh được diễn tả bằng

những hạn từ mới như là cuộc đối đầu giữa Kitô giáo và các

nền văn hóa của các thời kỳ lịch sử khác nhau mà Kitô giáo

gặp phải.

Một trong những thời điểm dữ dằn nhất của “cú sốc ghê gớm

đó” là thời điểm xẩy ra vấn đế về Roma và về Quốc gia của

Đức Giáo Hoàng. Sau cuộc chiến tranh thứ hai vì nền độc lập

của Nước Ý, theo như tác giả Pietro Stella, thì Nước Đức Giáo

hoàng (hay các bang thuộc Đức giáo Hoàng) mà các người

Công giáo coi là cần thiết cho sự độc lập của Đức Thánh Cha,

xem ra đã bị “Vương Quốc Ý chinh phục”. Các Đức giám mục

của miền Trung Ý tức là miền Umbria[6] vào ngày 2 tháng Hai

1860 đã mời gọi các tín hữu cầu nguyện Thiên Chúa “qua sự

chuyển cầu của Trái Tim vẹn sạch Đức Mẹ Maria, Mẹ Thiên

Chúa, Đấng Phù Hộ Các Giáo hữu”.

Tại Spoleto, một thành phố nhỏ miền Umbria, có tin đồn một

phép lạ cả thể trong dân chúng. Trong tháng Ba năm 1862, qua

một bức ảnh cổ xưa, được lưu giữ tại một nhà thờ hoang tàn,

Đức Mẹ có nói chuyện với một em bé lên năm tuổi và chữa

lành một nông dân trẻ. Các khách hành hương tuôn về nhà thờ

này.

Đức Tổng Giám Mục Spoleto, đức Cha Arnaldi, gửi tới tờ báo

Công giáo mang tên Sự hài Hòa, một bài viết hồ hởi về những

biến cố này. Ngài nói đến những cuộc hành hương quan trọng

đến từ miền Todi, Perugia, Foligno, Nocera, Narni, Norcia.

Cũng Đức Giám mục trên vào tháng Chín 1862 đã đề xuất ý

tưởng xây một đền thờ lớn tại những nơi xẩy ra các phép lạ, và

trao cho bức ảnh Đức Mẹ (cho tới khi đó còn gọi là “Đức Mẹ

Sao Sáng”) này cái tên “Phù Hộ Các Giáo Hữu” (Auxilium

christianorum).

46.2 Page 452

▲back to top

Don Bosco “rất hài lòng” khi đọc bài viết của Đức Cha

Arnaldi. Cũng đồng thời Ngài có giấc mơ quan trọng về Hai

cái neo "tựa vào hai cột trụ". Sự kiện diễn tiến như Pietro

Braido tổng kết lại trong

46.3 Page 453

▲back to top

Chương XIV của cuốn “Don Bosco Vi Linh Mục Của Các Bạn

Trẻ Trong Thế Kỷ Của Tự Do” của ngài như sau:

Lá thư viết cho Đức Piô IX ngày 13-2-1863 kết thúc với

việc hình dung ra một trong các khía cạnh đặc trưng của lòng

sùng kính Đức Maria dưới tước hiệu Phù Hộ là sự gắn kết

không thể tách lìa của nó với việc thờ phượng phép Thánh Thể.

Don Bosco gợi ý rằng "Đức Thánh Cha làm sáng tỏ tư tưởng

cao vời cho rằng Thiên Chúa gợi hứng trong lòng con người

trong khi ngài công bố khắp nơi lòng tôn sùng Bí tích rất thánh

và lòng sùng kính Đức Nữ Trinh là hai chiếc neo đem đến ơn

cứu độ cho nhân loại lầm than"[7]. Để báo trước các biến cố

đau thương, Don Bosco cũng gợi ý trong thư viết ngày 10-3-

1863 rằng: "Mẹ Hội Thánh lại một lần nữa phải đương đầu và

gánh chịu những sự khuấy động của các con cái bội bạc của

mình. Ở đây chúng con tăng cường cầu nguyện và đặt tất cả

niềm cậy trông của chúng con nơi Chúa Giêsu Thánh Thể và

nơi Đức Maria Vô nhiễm rất thánh. Con hy vọng là Chúa Quan

Phòng sẽ kéo dài đời sống của Đức Thánh Cha, và sau những

cơn bão táp, Đức Thánh Cha có thể thấy được những ngày

quang đãng và bình an cho Hội Thánh"[8]. Các cuộc giao chiến,

các nơi ẩn náu và các cuộc chiến thắng dưới hai dấu hiệu cao

cả trên đã được chính Don Bosco trình bày một cách thật huy

hoàng trong bài giảng ngắn vào buổi chiều 30 - 5 - 1862 cho

500 em Nguyện Xá. Ngài đã áp dụng vài hình phạt, vừa thích

đáng vừa đúng thời đúng lúc và đúng dịp cho một vài em vào

ngày trước lễ Chúa Lên Trời, những em này "đã trốn khỏi

Nguyện Xá mà không có phép của bề trên", "bằng cách leo

tường". Ngài đã huấn từ cho các em như sau:

Cha sẽ kể cho chúng con một chuyện dụ ngôn, vậy các con hãy

chăm chú nghe xem các con sẽ hiểu nó ra sao nhé (...). Các

con hãy tưởng tượng thấy mình bên bờ biển và không cảm thấy

rõ đâu là khoảng đất xung quanh mình ngoại trừ ngay chỗ chân

46.4 Page 454

▲back to top

mình đứng. Trên toàn thể mặt biển có vô số những thuyền bè

có mang chiếc mỏ sắt nhọn hoắc để đi tới đâu, chúng đục thủng

các thuyền bè khác tới đó. Trong số những chiếc tầu này, có

những chiếc mang vũ khí, ca-nông, súng, những chiếc khác thì

mang những sách vở, những đồ dễ cháy, thế rồi tất cả chúng

quay mũi tầu tới tấn công một chiếc tầu khá lớn, nhằm húc đổ

nó, đốt cháy nó và gây tại hại cho nó bao có thể. Giữa biển các

con hãy tưởng tượng mình thấy hai cột cao lớn: trên một cây

cột có tượng Đức Trinh Nữ Vô Nhiễm rất thánh, ở dưới có ghi

chữ: Auxilium Christionorum (Đấng Phù Hộ Các Giáo Hữu).

Trên chiếc cột kia, một cây cột còn to hơn và cao hơn, có Mình

Thánh ngự trên đó, to tương ứng với cây cột, có ghi các

lời: Salus Credentium (Ơn Cứu Độ cho các tín hữu). Ở chân

cột còn có biết bao nhiêu sợi dây xích khác được cột vào các

neo, chờ đón các tàu chạy tới cột vào. Chiếc tàu lớn hơn do

Đức Thánh Cha hướng dẫn, và ngài làm hết sức để đưa tàu tới

giữa hai cây cột trụ này. Nhưng những chiếc thuyền khác đã

tìm mọi cách tấn công và phá hoại chiếc tàu này, với khí giới,

với những chiếc mỏ sắt nhằm xuyên thủng, với những đám

cháy đốt lên bằng các sách báo, nhưng tất cả đều thất bại và

luống công; tất cả các khí giới và vật dụng đều bị xé nát và

chìm lỉm. Có khi những viên đạn ca-nông xuyên thủng chỗ này

chỗ khác của cạnh tàu, nhưng chỉ một cơn gió thổi từ hai cột

trụ ào tới là các lỗ thủng lành lại ngay, và con tàu tiếp tục chạy.

Trên hành trình, Đức Thánh Cha một lần ngã xuống, thì lại

đứng dậy, một lần nữa ngã gục rồi chết. Ngài vừa chết một vị

khác đã lên thay ngay lập tức, và vị này dẫn con tàu đến giữa

hai cột trụ, và ngài cột dây sắt với neo vào chiếc cột Bánh

Thánh Thể và vào cột Đức Maria Thụ Thai Vô Nhiễm. -Thế rồi

một cơn chấn động lớn lao trên toàn mặt biển. Tất cả những

chiếc tàu đã tấn cống tàu của Đức Thánh Cha đã bị phân tán và

trốn chạy, va chạm vào nhau, tàu nào chìm thì tìm cách làm

chìm luôn các tàu khác. Những tàu đậu ở xa thì cẩn thận đi lùi

46.5 Page 455

▲back to top

lại, và sau khi những con tàu khác đã bị chìm vào trong vòng

nước xoáy, thì những chiếc tàu còn lại vội vàng chèo về phía

chiếc tàu lớn: và khi chúng tới đó, chúng cũng vội cột mình

vào những chiếc neo treo ở hai chiếc cột và tại đó chúng tìm

được sự yên hàn tuyệt đối". Kể tới đây, Don Bosco giúp tìm lời

giải thích khi hỏi cha Rua, và cha Rua đã trả lời một cách đơn

giản là "Con thấy chiếc tàu lớn của Đức Thánh Cha chính là

Hội Thánh (...) Còn những người bảo vệ Hội Thánh chính là

những người tốt, yêu mến Toà Thánh, còn những người khác là

những kẻ thù". Don Bosco đồng ý và thêm: "những chiếc tàu

của kẻ thù chính là những cuộc bách hại đang được chuẩn bị

chống lại Hội Thánh. Điều đã xẩy ra cho tới bây giờ chưa là gì

cả"[9].

Lời kỷ niệm Don Bosco gửi cho các học sinh Mirabello ngày

30-12-1863 chính là "Lòng sùng kính Đức Maria rất thánh".

Ngài đã bình luận: "Các con rất thân mến, các con hãy tin rằng

cha không nghĩ là mình nói quá khi quả quyết rằng việc chịu lễ

thường xuyên là một cột trụ lớn trên đó một cực trái đất được

cột vào, và lòng sùng kinh Đức Mẹ là một cột trụ khác nữa mà

cực bên kia của trái đất được cột vào"[10].

Với những niềm xác tín về Đức Mẹ Phù Hộ như thế, năm 1863

Don Bosco đã tậu thêm đất để xây tường vòng quanh Đền thờ

tương lai. Năm 1864, ngài cho thực hiện công việc đào bới, tậu

vật liệu, và tiến hành công việc xây dựng Thánh Đường Đức

Mẹ Phù Hộ.

Một Tên gọi của Thánh Đường khiến người ta phải nhăn mặt

Don Bosco trao cho kỹ sư Antôn Spezia lo việc lập họa đồ Đền

thờ dưới hình thập giá La-tinh trên một diện tích 1,200 mét

vuông. Chiều dài nhất của thánh đường là 48 mét. Với cuộn

họa đồ trong tay, Don Bosco đem tới tòa thị chính để xin sự

chấp thuận. Về bảng vẽ chính quyền không có ý kiến gì; ngược

46.6 Page 456

▲back to top

lại họ còn hứa (dù chỉ thuần túy bằng miệng) tài trợ cho thánh

đường một món trợ cấp ngoại thường là 30,000 lires mà tòa thị

chánh ban cho một nhà thờ giáo xứ mới.

Điều làm cho người ta nhăn mặt chính là tước hiệu của nó

là thánh đường kính Đức Mẹ Maria Phù Hộ. Các sự kiện tại

Spoleto, lá thư của các Đức Giám mục vùng Umbria, các cuộc

tranh luận với tờ báo Sự hài Hòa đều khiến cho chính quyền thị

chánh e ngại. Tước hiệu này xem ra có tính cách phản bác.

“Vậy liệu chúng ta có thể đổi cái tước hiệu lạ kỳ này chăng? Ví

dụ gọi nó là Nhà Thờ Đức Mẹ Mân Côi, hay Đức Mẹ Hòa

bình, hay Đức Mẹ Núi Các-men?... Đức Mẹ quả có lắm tước

hiệu cơ mà”.

Don Bosco mỉm cười.

“Các vị cứ chấp thuận dự án của tôi đi. Còn về tước hiệu, thì

chúng ta luôn luôn có thể thỏa thuận với nhau”.

Nhưng người ta đã chẳng bao giờ đi tới thỏa thuận về điều đó

cả: Don Bosco vẫn giữ nguyên tước hiệu trên.

Bắt đầu với tám đồng xu

Sau khi nhận được phép xây cất, Don Bosco trao nhiệm vụ xây

cất cho nhà thầu Carlo Buzzetti (anh của Giuse Buzzetti. Người

có tên Carlo này Don Bosco đã gặp tại nhà thờ thánh Phanxicô

Assisi, đã trở thành người dẫn dắt công trình xây dựng đáng tin

cậy. Thế rồi Don Bosco gọi cha quản lý Saviô và lệnh cho cha

khởi sự công việc chuẩn bị đất đai.

“Nhưng thưa Don Bosco, chúng ta sẽ làm sao đây? Đây đâu có

phải là một nhà nguyện, mà là một nhà thờ rất lớn và tốn phí

rất nhiều tiền. Sáng hôm nay tại nhà chúng ta thậm chí còn

chưa có tiền để trả tiền tem cho các lá thứ gửi đi.

46.7 Page 457

▲back to top

- Con hãy bắt đầu chuẩn bị đất đai, Don Bosco trả lời. Có bao

giờ chúng ta đã bắt đầu một công việc mà có sẵn những món

tiền cần thiết đâu? Con hãy để cho Chúa quan Phòng còn có

việc phải làm chứ”.

Các công việc đã khởi sự vào mùa thu năm 1863, rồi tái bắt

đầu lại vào tháng Ba 1864.

Vào cuối tháng Tư, do lời mời của người thầy, Don Bosco

cùng với các linh mục của ngài và nhiều học sinh khác, đi

xuống hầm đào để đặt viên đá đầu tiên. Sau lễ nghi này, Don

Bosco quay về phía Carlo Buzzetti và nói với anh ta:

“Cha muốn ngay lập tức trao tiền cho các công việc to lớn

này”.

Ngài lấy cái ví của ngài ra và mở nó, và đổ hết tất cả những gì

có trong đó vào tay chủ thầu là 8 xu, tức là chưa tới được nửa

lire Thấy Buzzetti há hốc mồn ra, ngài lập tức nói thêm:

“Con cứ an tâm. Đức Mẹ sẽ nghĩ đến chuyện đem tiền bạc cần

thiết tới”.

Dĩ nhiên là Đức Mẹ sẽ nghĩ cách, nhưng để có tiền bạc đến, thì

cũng luôn cần mồ hôi cùng sự mệt nhọc của Don Bosco.

Ai đã nghiên cứu dung mạo của hai vị thánh đồng thời tại

Torino: là Cottolengo và Don Bosco, tất thấy mình bị đánh

động bởi sự khác biệt của các ngài: Cả vị này lẫn vị kia đều

nhận được sự trợ giúp của Chúa Quan Phòng. Nhưng trong khi

cha Cottolengo nói: “Chúa Quan Phòng đã chuẩn bị sẵn số tiền

mà chúng ta đang cần. Chúng ta hãy đợi tiền sẽ đến”; thì Don

Bosco lại nói: “Chúa Quan Phòng đã chuẩn bị tiền sẵn mà

chúng ta đang cần. Chúng ta hãy đi tìm tiền đó đi”.

Cha Phaolô Albera, người kế vị thứ hai của Don Bosco, vốn

sống gần ngài trong thời gian đó, đã nói rằng: “Chỉ những ai

46.8 Page 458

▲back to top

chứng kiến mới có một ý niệm chính xác về công việc và

những hy sinh cha chúng ta đã đảm nhận lấy cho mình trong

suốt những năm hoàn thành ngôi thánh đường Đức Mẹ Maria

Phù Hộ Các Giáo Hữu, được nhiều người coi là một công cuộc

táo bạo, vượt lên trên sức lực của một linh mục khiêm nhượng

đã phải chịu trách nhiệm hoàn thành nó”.

Don Bosco ráng ép trí tưởng tượng của mình để ép buộc lòng

quảng đại của dân chúng. Ngài gửi khắp cả Torino và sứ

Piemonte bằng vô số những thư từ và thư luân lưu; ngài tung

những lời kêu gọi quyên góp; ngài kêu mời những người nặng

ký của trần gian ở Torino, Firenza, Roma đóng góp. Vào tháng

Năm 1866 Don Bosco viết cho kỵ sĩ Oreglires: “Số người thợ

xây phải tiếp tục làm việc tại nhà thờ đã bị giảm xuống thành

tám người, vì thiếu các phương tiện. Đây là lúc nguy kịch cần

đến bàn tay Ngài cứu vớt chúng tôi”.

Đức Mẹ đi quyên góp cho Don Bosco

Nếu “Don Bosco khổ sở” vượt thắng được những khó khăn, đó

chính là nhờ sự trợ giúp của đức Maria Phù Hộ vì Người đứng

ra thực hiện “những việc quyến góp kết quả nhất”. Tin đồn về

“những ân huệ” lớn nhỏ mà Đức Mẹ ban cho những ai giúp đỡ

xây dựng thánh đường lan tỏa mau chóng tại Torino và tại

nhiều miền Nước Ý.

Ơn có tiếng vang lớn nhất có lẽ là ơn mà thượng nghị sĩ Giuse

Cotta nhận được. Ông vốn là ân nhân của Don Bosco và rất

được biết đến trong những môi trường chính trị và tài chánh tại

Torino.

Cha Lemoyne kể rằng trong khi vị thượng nghị sĩ 90 tuổi ốm

liệt giường mà các bác sĩ không hé lộ một tia hy vọng, thì Don

Bosco đến tìm ông. Ông chỉ còn thều thào nói với Don Bosco:

- Chỉ còn ít phút nữa là con phải đi vào cõi vĩnh cửu.

46.9 Page 459

▲back to top

- Không, thưa thượng nghị sĩ! Don Bosco vui vẻ trả lời. Đức

Mẹ hãy còn cần thượng nghị sĩ trên trần gian này. Ngài còn

phải giúp tôi xây dựng nhà thờ.

- Không còn hy vọng nữa, thưa cha, vị thượng nghị sĩ nói nhỏ.

Đức tin của Don Bosco đưa ngài tới chỗ vững tâm lạ thường.

Ngài nói như diễu:

- Thượng nghị sĩ sẽ làm gì nếu Đức Mẹ cho nghị sĩ ơn lành

bệnh?

Ông cười, cố lấy sức bình sinh, giơ hai ngón tay ra phía Don

Bosco:

- Hai ngàn lires nhé. Nếu con khỏi bệnh, con chuyển hai ngàn

lires trong sáu tháng cho công trình xây dựng nhà thờ

Valdocco.

Ba ngày sau vị thượng nghị sĩ xuất hiện trước Don Bosco lành

lặn:

- Con đây, ông nói cùng Don Bosco. Đức Mẹ đã chữa con và

con đến cùng cha để trả phần nợ thứ nhất của con.

Chúng ta sẽ chỉ đan cử ra ở đây hai ơn lạ nữa, khi mà Don

Bosco vào ngày 11 tháng Hai 1868 viết cho kỵ sĩ Oreglires

rằng: “Mỗi ngày Đức Maria Phù Hộ đều làm những chuyện

ngày càng nổi bật để giúp nhà thờ. Điều đó lấp đầy hằng cuốn

sách…” Vào dịp điều tra để tôn phong chân phước cho Don

Bosco, Đức Cha Bertagna làm chứng qua tuyên thệ rằng:

“Trong cuộc tĩnh tâm tại Tu viện thánh Inhaxiô, Don Bosco xin

tôi lời khuyên để biết ngài có nên tiếp tục ban các phép lành

cho những người bệnh với các ảnh của Đức Maria Phù Hộ và

của Chúa Cứu thế chăng, bởi vì ngài nói người ta đồn rất dữ về

rất nhiều các trường hợp chữa lành tiếp nối nhau và chúng

giống như những việc diệu kỳ. Liệu điều này xấu hay tốt? Tôi

46.10 Page 460

▲back to top

đã nghĩ là nên khuyên Don Bosco tiếp tục ban các phép lành

của Đức Mẹ Phù Hộ”.

Người mẹ, đứa trẻ thơ và những đồ trang sức của người nghèo

Một hôm Don Bosco đi phố. Khi trở về Nguyện Xá, ngài thấy

ở gần cửa ra vào có một người đàn bà nghèo ẵm một đứa bé

khoảng một tuổi trong vòng tay mình. Đức bé gầy gò, đầy mụn

nhọt, bất động và câm như chết rồi. Don Bosco ngừng lại rồi

hỏi người mẹ:

- Em bé ốm bao lâu rồi?

- Nó luôn như vậy từ lúc mới sinh.

- Bà có đem em tới bác sĩ khám bệnh chăng?

- Có, nhưng bác sĩ nói là không thể làm gì cho nó được.

- Và bà có bằng lòng thấy nó khỏe mạnh lại chăng?

- Có, nhưng con không đáng hưởng một ơn huệ như vậy. Nếu

con bé khỏi, con sẽ dâng tất cả những gì quí giá nhất con có.

- Vậy bà chuẩn bị nhé, khi bà có thể, bà hãy đi xưng tội và chịu

lễ. Trong vòng 9 ngày bà hãy đọc một kinh Lạy Cha và một

Kinh Kính Mừng, và xin chồng bà cùng đọc với bà. Đức Mẹ sẽ

nhận lời bà.

Rồi ngài chúc lành đứa bé bằng phép lành Đức Mẹ Phù Hộ.

Mười lăm ngày sau, vào một Chúa Nhật, tại phòng áo của nhà

thờ, giữa những người tìm gặp để nói chuyện với Don Bosco,

có một người đàn bà mang theo một đứa bé có đôi mắt sáng và

rất sinh động. Khi bà ta tới với Don Bosco, bà ta đã thốt lên

tươi tỉnh:

- Này cha, đây là đứa con của con.

47 Pages 461-470

▲back to top

47.1 Page 461

▲back to top

- Bà muốn gì, thưa bà?

Don Bosco không nhớ được về phép lành cha đã ban cho bà.

Người đàn bà nhắc lại và kể cho ngài là vào ngày thứ ba hay

thứ tư của tuần chín ngày, đứa bé trai của bà đã được lành

bệnh. Rồi bà ta nói thêm:

- Bây giờ con đến để thi hành lời con đã hứa.

Trong khi nói vậy, bà ta lấy ra một cái hộp trong đó có những

đồ trang sức của người nghèo: một cái vòng đeo cổ, một chiếc

nhẫn và một đôi hoa tai. Don Bosco bối rối, chắc hẳn ngài đã

nghĩ đến những đồ trang sức của mẹ ngài. Nhưng người đàn bà

nói tiếp:

- Con đã hứa với Đức Mẹ là con sẽ dâng hiến những cái gì quí

hóa nhất đối với con. Và con xin cha vui lòng nhận lấy.

Don Bosco lắc đầu:

- Bà thân mến, thế bà lấy gì để đương đầu với cuộc sống chứ?

- Không, chúng con sống ngày này qua ngày khác với tiền

lương của chồng con, người đang làm việc tại lò đúc.

- Vậy hai ông bà có thể giữ lại được gì chăng?

- Làm sao cha nghĩ chúng con có thể giữ lại được gì với có 3

lires một ngày công thôi?

- Còn chồng bà có vui lòng để bà dâng những vật này chăng?

- Vâng, ông ấy biết và ông ấy bằng lòng.

- Nhưng như thế ông bà sẽ chẳng còn lại gì cả. Ông bà sẽ làm

gì khi ốm đau hay gặp tai nạn?

- Chúa biết chúng con nghèo và Ngài sẽ lo liệu. Còn con, con

phải làm điều con đã hứa.

47.2 Page 462

▲back to top

Don Bosco hết sức cảm động:

- Này bà nhé, chúng ta sẽ làm như sau: Đức Mẹ không đòi ở bà

một hy sinh quá lớn như vậy. Nếu bà thật sự muốn dâng cho

Đức Mẹ một dấu của lòng biết ơn của bà, thì bà chỉ cần cho tôi

chiếc nhẫn thôi, còn chiếc vòng đeo cổ và đôi hoa tai thì bà giữ

lại.

- Ồ không! Con đã hứa là dâng tất cả và con phải cho đi tất cả.

- Bà hãy cứ làm như tôi nói với bà. Đức Mẹ bằng lòng với

chuyện đó mà.

- Có thật không cha? Con không muốn nuốt lời của mình.

- Bà không nuốt lời của mình đâu. Tôi quả quyết với bà như

vậy nhân danh Đức Mẹ.

Người đàn bà xem ra còn có chút ít hoài nghi, sau cùng bà ta

kết luận:

- Vậy, con làm như vậy. Nhưng nếu cha có muốn cầm hết số

vàng của con, thì cha cứ lấy nhé.

Don Bosco nhắc lại với bà ta là đừng ái ngại và đưa tay vuốt

nhẹ đứa bé (M.B., Cuốn X, các trang 94-95).

Người làm công nhật xứ Alba

Một người từ xứ Alba đến với Don Bosco sau cả một ngày một

đêm cuốc bộ. Ông ta xưng tội, rước lễ, rồi trình diện với Don

Bosco để thi hành một lời hứa. Ông ta kể lại rằng ông ta đã ốm,

bác sĩ đã nói thế là xong đời rồi; thế là ông ta hứa với Đức Mẹ

là ông ta sẽ đem đến cho Đức Mẹ tất cả những gì ông ta có nếu

ông ta được khỏi bệnh. Rồi bỗng nhiên ông ta khỏi bệnh. Don

Bosco thấy người này ăn vận khốn khổ quá; ông ta rút ra một

mảnh giấy từ trong túi, cẩn thận gỡ nó ra. Giữa tờ giấy có một

47.3 Page 463

▲back to top

đồng bạc: một lire. Ông ta đưa nó cho Don Bosco rồi trịnh

trọng lên tiếng:

- Đây là tất cả những gì con có, tất cả của cải của con.

- Ông làm nghề gì?

- Làm công tại vườn. Con làm việc mỗi ngày.

- Ông sẽ trở về nhà thế nào?

- Con sẽ trở về nhà y như con đến đây: tức là đi bộ.

- Ông không mệt ư?

- Cũng khá mệt, vì cuộc hành trình khá dài.

- Ông chưa ăn gì cả chứ?

- Dĩ nhiên rồi, vì con muốn chịu lễ. Trước nửa đêm con có ăn

một mẩu bánh mì con mang trong túi.

- Và bây giờ ông còn gì để ăn chăng?

- Không còn gì cả, thưa cha.

- Vậy chúng ta sẽ làm như vầy nhé: hôm nay ông ở lại đây với

cha. Cha cho ông ăn bữa trưa và bữa tối. Ngày mai, nếu tiện,

ông sẽ trở về nhà.

- Thật là tuyệt vời! Con đem đến đây một đồng lire, và cha cho

con ăn tốn tới hai hay ba lires!

- Này nhé: ông đã dâng cho Đức Mẹ một món quà. Còn bây

giờ, Don Bosco thực hiện món quà dâng của mình: đó là một ít

cháo và một ly rượu thôi, chứ có gì?

- Con xin thưa rõ với cha là con không nhận. Con biết Don

Bosco và Đức Mẹ có duy một túi tiền chung thôi. Vậy nên bây

giờ con xin cuốc bộ về nhà của con. Nếu con đói, con sẽ ăn

47.4 Page 464

▲back to top

xin. Nếu con mệt, con sẽ ngồi nghỉ dưới bóng cây. Nếu con

muốn ngủ, người ta sẽ vui lòng cho con nằm trên rạ mà ngủ.

Còn lời hứa của con với Đức Mẹ, thì con phải hoàn tất nó một

cách đúng mức. Con xin chào cha và xin cha cầu nguyện cho

con”.

Và rồi không thêm một lời nào nữa, ông ta lên đường

(M.B., Cuốn X, các trang 97-98).[11]

47.5 Page 465

▲back to top

Chương 39

DON RUA: TỪ MIRABELLO CHO TỚI

HỒI KHÁNH THÀNH VƯƠNG CUNG

THÁNH ĐƯỜNG ĐỨC MẸ PHÙ HỘ

Tại Mirabello, thuộc giáo phận Casale Monferrato, cha xứ có

một trường trung học trong khuôn viên giáo xứ. Ngài mời Don

Bosco tới nhận nhà trường. Sau khi chắc chắn được rằng mình

sẽ là “chủ nhân ông tại trường của mình” và được quyết định

rằng trường sẽ nhận ưu tiên các ứng sinh trẻ tới chức linh mục,

Don Bosco tiếp nhận trường học đó.

Khi đó ngài bận tới tận cổ trong công cuộc xây dựng thánh

đường Đức Mẹ Phù Hộ, nhưng ngài cũng quyết tìm mọi biện

pháp để sáng kiến thành lập trường Mirabello đi tới thành

công. Đức Cha Calabiana, Giám mục Casale, lúc ấy đang có rất

ít ơn gọi tới chức linh mục, đã hoàn toàn chấp thuận dự án. Do

đó trường này được gọi là “ tiểu chủng viện”.

Vào mùa thu năm 1863, Don Bosco gọi Don Rua đến và bảo:

- Cha xin con một hy sinh lớn. Người ta đã đề nghị chúng ta

mở một “tiểu chủng viện” tại Mirabello, trong vùng

Monteferato. Cha tính sai con tới đó để điều hành trường. Đây

là nhà Salêdiêng đầu tiên được mở ngoài vùng Torino. Hằng

ngàn con mắt bám sát chúng ta xem “chúng ta tiến hành ra

sao”. Cha hoàn toàn tín nhiệm vào con. Cha sẽ cho con các hội

viên cần thiết để cho nhà này bắt đầu tốt đẹp”.

Cha Rua lúc đó 26 tuổi. Don Bosco cùng ngài nghiên cứu danh

sách các Salêdiêng sẽ đi theo cha Rua. Các tư giáo Provera,

Bonetti, Cerruti,Albera, Dalmazzo và Cuffia đã được chọn.

47.6 Page 466

▲back to top

Họ cũng nghiên cứu một công thức sẽ sớm đem lại cho họ

những kết quả tốt: Đó là sẽ có một số những em tốt hơn cả

được chọn ra từ Nguyện Xá để đem tới trường trung học

Mirabello để là; “men tốt” giữa con số 90 em học sinh nam

được nhận trong năm đầu tiên tại đó.

Bốn trang giấy mang giá trị của một di chúc

Cha Rua tới Mirabello sau lễ Đức Mẹ Mân Côi vào đầu tháng

mười. Ngài đem theo bốn trang giấy gồm các lời khuyên quí

báu mà Don Bosco đã viết cho ngài.

Cha Pietro Stella nói là “Bốn trang giấy này có giá trị của một

bản di chúc. Don Bosco phản ánh tại đây toàn bộ cung cách

của các mối quan tâm chính yếu của một người cha, một nhà

giáo dục, một linh mục đang mưu cầu ơn cứu độ của các linh

hồn”.

Chính Don Bosco cũng rất ý thức là mình đã thành công trong

việc vạch ra trong những dòng chữ này một trong các bản tóm

lược tốt nhất của hệ thống giáo dục của ngài, đến độ sau đó

ngài đã viết lại những trang này (có thêm bớt và thay đổi đôi

chút) cho các Giám đốc Salêdiêng, dưới đề tài: Các lời tâm

niệm ký thác lại cho các Giám đốc.

Chúng ta thử ghi nhận lại một bản tổng hợp sau đây:

"Cha nói với con tiếng nói của một người cha dịu dàng muốn

mở lòng mình cho một trong các con cái thân thương nhất của

cha.

Với chính mình con

- Đừng sợ gì cả.

- Hãy tránh các việc hãm mình trong của ăn của uống.

Mỗi đêm con nghỉ ít là sáu tiếng.

47.7 Page 467

▲back to top

- Con hãy cử hành Thánh Lễ và Đọc Kinh Thần vụ với lòng

đạo đức, sùng tín và chăm chú.

- Mỗi buổi sáng hãy nguyện gẫm một chút, và trong ngày hãy

đi viếng Thánh Thể một lần.

- Hãy cố gắng làm cho mình được yêu mến trước khi làm cho

các trẻ nể sợ mình; khi con ra lệnh hay sửa trị, hãy lo làm cho

mọi người hiểu được rằng đó là vì lợi ích chứ không phải do sự

nổi nóng và ý riêng của con. Hãy chịu đựng mọi sự khi phải

đứng ra ngăn ngừa tội lỗi.

- Hãy suy nghĩ kỹ càng trước khi lấy các quyết định quan

trọng.

- Khi con phải làm một báo cáo về một người nào, con hãy cố

gắng làm sáng tỏ vấn đề trước khi đưa ra một phán quyết.

Với các thầy giáo

- Hãy cố gắng thường xuyên nói chuyện với họ. Nếu con hay

được rằng họ cần bất cứ một điều gì, thì hãy làm hết sức để lo

liệu cho họ chuyện đó.

- Hãy lo sao để họ tránh các tình yêu riêng tư và thiên vị đối

với các học trò.

Với các giám thị

- Hãy cố gắng liên hệ với họ để biết quan điểm của họ về hạnh

kiểm của các trẻ em. Hãy lo sao cho họ mau mắn trong nhiệm

vụ của họ. Họ cần phải tham gia trò chơi của các trẻ em.

Với các học sinh

- Không nhận dưới bất cứ lý do nào một học sinh từng bị đuổi

khỏi các trường khác hay qua những cách thức khác, học sinh

này đã được báo cho con là có những thói quen xấu.

47.8 Page 468

▲back to top

- Con hãy tìm mọi cách để có thể dự các giờ chơi giữa các trẻ.

Hãy lợi dụng dịp để nói đôi lời rỉ tai thân ái, mà con biết nói ra

khi có cơ hội trong lúc này hay lúc khác và khi con cảm thấy

điều đó nên làm. Đây chính là một bí mật để con làm chủ trái

tim của các trẻ.

- Con hãy lo liệu khai sinh Hội Bạn Đức Mẹ Vô Nhiễm

Nguyên Tội.

Với các học sinh ngoại trú

- Đức ái và sự lịch thiệp là những đặc tính của một giám đốc,

đối với các học sinh nội trú lẫn ngoại trú.

- Liên quan đến những vấn đề vật chất, con hãy hết sức nhường

nhịn bao có thể, dù mình có phải chịu thiệt thòi, miễn là duy trì

được tình bác ái.

- Trong những chuyện thiêng liêng, hay luân lý mà thôi, thì

mọi sự phải được giải quyết vì vinh danh cao cả của Thiên

Chúa và ích lợi của các linh hồn. Những công việc, sự cứng

cỏi, tinh thần trả thù, tự ái, lý lẽ, yêu sách, và thậm chí cả danh

dự nữa, ta đều phải hy sinh tất cả trong trường hợp này.

Và sau đây là những điều được thêm vào mà Don Bosco đã

thực hiện khi ngài chép lại những điều trên để làm

thành Những lời tâm huyết dành cho các giám đốc:

- Con hãy lo sao để không ra lệnh làm những việc vượt quá sức

hay nguy hại cho sức khỏe.

- Trước bất cứ một quyết định nào, con hãy nâng lòng lên cùng

Thiên Chúa trong ít phút giây.

- Hãy hết sức lo liệu để các học sinh biết đến con và con biết

đến chúng bằng việc trải qua những thời gian con có được để ở

bên chúng.

47.9 Page 469

▲back to top

- Con hãy để lại cho người khác các biện pháp trấn áp và kỷ

luật.

- Hãy hết sức lo liệu để nương theo các khuynh hướng của mỗi

người, trong khi ưu tiên trao phó các nhiệm vụ cho những

người mà con biết là họ ưa thích các nhiệm vụ đó nhất.

- Mình phải cố gắng cần kiệm trong mọi sự, nhưng hãy lo liệu

sao để những người đau ốm không thiếu thốn gì cả.

- Sự suy xét, thời gian, kinh nghiệm cho cha chạm tới được

bằng tay là thói tham ăn, ham muốn, sự khoe khoang đã tạo

nên sự đổ vỡ của các Tu Hội rất phồn vinh và các dòng tu quan

trọng. Những năm tháng trôi qua sẽ làm cho con được biết các

chân lý mà có lẽ giờ đây con coi là không thể tin nổi”.

Những lời nói rỉ vào tai của Don Bosco

Don Bosco gợi ý với Don Rua: “Hãy tìm cách nói nhỏ vào tai

những lời thân ái mà con có thể nói ra...”. Những lời nói nhỏ

của Don Bosco chính là một trong những bí quyết của công

việc giáo dục, theo như chứng từ của các học trò của ngài. Cha

Lemoyne đã cố gắng thu thập “các lời nói nhỏ” này qua việc

hỏi han các học trò của Don Bosco. Dây là một số các ví dụ:

- Con có khỏe không? Và linh hồn con thì sao?

- Con giúp cha một chuyện lớn nhé, Con có biết chuyện gì

chăng? Đó là chuyện giúp con nên tốt đó mà!

- Khi nào con sẽ trở nên niềm an ủi lớn cho cha?

- Con có muốn đập tan các cái sừng của con quỉ bằng một cuộc

xưng tội tốt chăng?

- Con có muốn chúng ta trở nên những người bạn tốt của nhau

trong các công chuyện của linh hồn con không?

47.10 Page 470

▲back to top

- Con có sợ Chúa sẽ tức giận với con không? Nếu sợ, con cứ

chạy tới Đức Mẹ.

- Thiên đàng đâu phải cho những kẻ lười biếng.

- Hãy cầu nguyện, cầu nguyện tốt đẹp và con chắc chắn sẽ cứu

rỗi được mình.

- Con có cảm thấy mình ở trong cơn bão táp chăng? Hãy kêu

cầu Đức Mẹ là Ngôi sao Biển.

- Con hãy nghĩ đến sự phán xét của Thiên Chúa.

- Đừng tin tưởng quá vào sức mạnh của mình.

- Con hãy nghĩ đến Chúa và con sẽ làm cho mình trở nên tốt

hơn và hạnh phúc hơn.

- Con hãy giúp cha nhé. Cha muốn làm cho con trở nên hạnh

phúc bây giờ và trong đời sau.

- Nếu con giúp cha, cha sẽ làm cho con trở nên một thánh Lu-y

mới.

- Ai bền đỗ đến cùng sẽ được ơn cứu rỗi.

- Các con hãy làm việc, hãy làm việc thật nhiều, và chúng ta sẽ

nghỉ ở trên thiên đàng.

- Can đảm lên! Một góc thiên đàng sẽ làm mọi chuyện khó

khăn được ổn định trở lại.

Một bà mẹ, và biết bao nhiêu chuyện phải làm

Don Bosco ước ao mẹ của Don Rua đi theo ngài tới Mirabello.

Đây là một sự để ý đầy tế nhị đến cha Rua. Bà chăm sóc đến

việc giặt dũ quần áo cho các trẻ, nhưng nhất là bà chính là yếu

tố tạo sự quân bình trong những thời điểm xuống tinh thần

không tránh khỏi được của người con còn trẻ của bà.

48 Pages 471-480

▲back to top

48.1 Page 471

▲back to top

Có một số vấn đề vào lúc khởi đầu liên quan đến các văn bằng,

nhưng Các Salêdiêng tại Mirabello đã sớm nhận được các kết

quả mỹ mãn, nhất là trong việc đánh thức các ơn gọi linh mục.

Một lịch sử biên niên đã kể lại với tất cả lời khen ngợi rằng

“Don Rua tại Mirabello hành xử y như là một Don Bosco tại

Torino”.

Vào đầu năm 1865,Tu Hội Salêdiêng đạt đến con số 80 hội

viên, trong đó có 11 linh mục. Các thầy giáo sĩ được sai đến

Mirabello với cha Rua – là Bonetti và Provera – đã trở thành

các linh mục. Tại Torino, bên cạnh Don Bosco và Don

Alasonatti cũng có các cha Cagliero, Saviô, Francesia, Ruffino,

Ghivarello, durando cũng đã được thụ phong linh mục.

Tuy nhiên cũng trong năm đó Tu Hội Salêdiêng phải trải qua

một thử thánh cam go. Trong vòng vài tháng, năm thành viên

Salêdiêng đầu tiên đã bị loại ra khỏi vòng chiến, các trẻ nội trú

đạt tới con số 500 em, đền thờ Đức Mẹ Phù Hộ đã nuốt trửng

những số tiền khổng lồ và khiến cho Don Rua tới mức kiệt sức.

Bức họa Đức Maria Phù Hộ

Trong những tháng đầu tiên của năm 1865, Don Bosco bận tâm

nghĩ đến bức họa Đức Maria Phù Hộ thật vĩ đại phải được đặt

trên vòm đền thờ mới. Ngài trao cho họa sĩ Lorenzone thực

hiện và cố gắng diễn tả cho vị họa sĩ những điều ngài muốn

được thấy trong bức họa này:

- “Trên cao có Đức Thánh Trinh Nữ ngự giữa các thiên thần,

được bao quanh bởi các Thánh Tông đồ, các Ngôn sứ, các

Trinh nữ, các Thánh Hiển tu. Ở phía dưới sẽ là dân Thiên Chúa

thuộc các miền khác nhau trên trái đất đang đưa cao tay lên Mẹ

để kêu cầu Mẹ trợ giúp”.

Họa sĩ Lorensô để cho ngài nói xong, mới hỏi:

- Thế bức họa này cha sẽ đặt ở đâu?

48.2 Page 472

▲back to top

- Trong nhà thờ mới.

- Thế cha nghĩ như thế là ổn à? Chúng ta tìm ra khu phòng nào

để mà vẽ nó đây? Chúng ta cần cả một Quảng Trường Pháo

Đài (Castello)!

Don Bosco phải nhìn nhận là vị họa sĩ có lý. Nên cuối cùng

phải quyết định là quanh Đức Mẹ chỉ vẽ có các Tông đồ và các

Vị tác giả các Tin Mừng. Ở dưới bức họa, chỉ vẽ có Nguyện Xá

mà thôi.

Họa sĩ Lorenzone chọn nơi vẽ là căn phòng lớn của dinh thự

Madama (Dinh Bà) và ông bắt đầu công trình kéo dài trong

suốt ba năm.

Ông thành công tạo nên khuôn mặt từ mẫu của Đức Mẹ Maria

Phù Hộ với cả một sự dịu dàng lớn lao. Một linh mục của

Nguyện Xá kể lại:

“Một hôm tôi vào xưởng vẽ để nhìn bức họa. Họa sĩ Lorenzone

trèo trên một cái thang, vẽ những nét vẽ cuối cùng trên dung

mạo Đức Mẹ. Ông ta không quay lại khi tiếng chân tôi lao xao

bước vào phòng vẽ, mà tiếp tục làm việc. Ít lâu sau đó, ông ta

xuống khỏi thang và bắt đầu chiêm ngắm. Thình lình, ông ta

nhận ra tôi có mặt, ông liền cầm lấy cánh tay tôi và dẫn tôi đến

một chỗ nào đó có đủ ánh áng.

- Em hãy nhìn Mẹ đẹp biết bao! Ông ta nói với tôi. Đây không

phải là công trình của tôi. Không phải là tôi vẽ. Có một bàn tay

khác hướng dẫn tay tôi. Cháu hãy nói với Don Bosco là bức

họa sẽ thật là tuyệt vời!

Ông vô cùng phấn khởi. Thế rồi ông lại tiếp tục công việc vẽ

vời.

48.3 Page 473

▲back to top

Khi bức họa được đưa vào thánh đường và dựng ở nơi đã được

định trước, thì họa sĩ Lorenzone đã quì gối xuống và bắt đầu

khóc to lên như một đứa trẻ.

Chào biệt Don Alasonnati sang thế giới bên kia và chào đón

Don Rua trở lại Nguyện Xá

Vào buổi sáng ngày 8 tháng Mười năm 1865, thầy tư giáo

Cibrario từ Lanzo đến Valdocco, báo tin cho Don Bosco hay

Don Alasonatti dưỡng bệnh tại đó đã qua đời vào ban đêm, và

có đem đến cho Don Bosco một trong số các lá thư của ngài.

Ngài đã trải qua 11 năm cuối đời trong một công việc đầy

những hy sinh âm thầm. Cả đống những hồ sơ, biên nhận, các

sổ sách bề bộn khiến cho ngài đã phải thức trắng nhiều đêm.

Thiên đàng là nơi ngài đã xin Chúa trước khi đến Nguyện Xá,

và ngài đã quyết đảm bảo cho mình chỗ ấy một cách nghiêm

chỉnh. Vào tháng Chín, một mụn lớn ở cổ đã làm cho ngài phải

chịu đau đớn kinh khủng.

Don Bosco nhắc nhớ đến kỷ niệm về ngài cho các bạn trẻ với

tất cả sự cảm động của một người anh thương nhớ người em

của mình. Đối với Nguyện Xá, đây là một sự mất mát quá

nghiêm trọng.

Tại Mirabello, Don Rua đã chuẩn bị

48.4 Page 474

▲back to top

Chương trình của ngài cho một năm học mới. Nhưng cha

Rovera đã từ Torinmo đến đó báo tin:

- Don Bosco muốn cha trở lại Nguyện Xá. Cha Bonetti sẽ đảm

nhận công việc điều hành trường học. Xin cha sớm lên đường

bao có thể.

Cha Rovera kể lại rằng:

- Khi đó Don Rua đang viết lách tại bàn giấy. Nhưng ngài

không một chút do dự: không nêu một câu hỏi nào hay xin một

lời cắt nghĩa. Ngài đứng dậy liền, lấy sách nguyện của mình và

nói: “Nào chúng ta đi!” Ngài để mẹ ngài ở lại Mirabello, cho

tới khi tìm được một người khác lo việc giặt giũ cho các học

sinh.

- Tại Torino, Don Bosco nói cho ngài một cách thật đơn giản:

Những gì cha đã làm tại Mirabello, bây giờ hãy tiếp tục tại

Valdocco.

Don Bosco trao phó cho ngài mọi sự: các xưởng với 350 em

học sinh học nghề, công trình xây dựng Vương Cung Thánh

Đường, việc xuất bản Báo Đọc Công giáo (12,000 ấn bản)

cùng với nhiệm vụ đọc và trả lời phần lớn các thư từ người ta

viết cho Don Bosco.

Ban sáng Don Bosco phải gặp gỡ liên tục khách viếng thăm

Cha Lemoyne kể lại rằng: “Các cuộc gặp gỡ này bắt đầu có từ

năm 1846, và tăng dần, tăng dần. Trong năm 1858, Don Bosco

còn có thể ra khỏi nhà vào lúc 10g30 hay 11 giờ sáng. Nhưng

vào năm 1860, số người đến đông đến độ ngài phải ở lại trong

phòng suốt ban sáng, từ 9 giờ sáng tới 1 giờ sau trưa, và điều

này cứ tiếp tục như thế cho tới cơn bệnh cuồi cùng của ngài.

Khi Don Cafasso qua đời, Don Bosco được coi như người kế

tục tinh thần của Don Cafasso. Tất cả những gì có ở Torino,

48.5 Page 475

▲back to top

gồm những người tốt lành, nổi nang, trổi vượt trong mọi giai

tầng xã hội Torino đều chạy đến với Don Bosco”.

Don Cagliero còn thêm: “Tôi luôn luôn trông thấy rất nhiều

người tới đó để gặp ngài. Họ xin ngài cầu nguyện cho họ, đón

nhận chúc lành của ngài, xin ngài lời khuyên bảo về các việc

lành phải thực hiện, mang tới cho ngài những quà dâng vì lợi

ích của các con cái của ngài, hoặc chỉ vì một mục đích duy

nhất là được thấy ngài và nói chuyện với ngài. Đó là những

người thuộc mọi tầng lớp dân chúng, nhưng cũng có cả các

khách chính quyền và các vị bộ trưởng, các bề trên của các

chủng viện và các đức Giám mục”.

Một trạng sư năng được Don Bosco tiếp đón đã kể lại rằng:

“Ngài có nhiều việc khẩn trương phải làm. Bất chấp điều đó,

ngài không bao giờ nôn nóng để cắt ngắn các cuộc nói chuyện.

Ngài vừa đáng kính trọng, vừa đơn giản vừa thân ái. Tôi được

nghe rất nhiều lần rằng: Ồ, Don Bosco đón tiếp tôi tốt đẹp biết

mấy!”

Don Gioakim Berto, thư ký của ngài, thường nghe ngài khích

lệ các bệnh nhân rằng Thiên Chúa luôn nâng đỡ những người

tới nhà của Người. Don Bosco luôn nhắc lại rằng: “Chúa là một

người Cha tốt lành không bao giờ cho phép chúng ta phải chịu

đau khổ vượt quá sức lực của ta”. Nếu các bệnh nhận gợi lại

những việc lành họ đã làm, thì Don Bosco thốt lên: “Thiên

Chúa không quên một điều gì cả. Ngài trả cho họ dồi dào trên

thiên đàng. Thiên Chúa là Đấng trả công khôn sánh”.

Cha Dalmanzo kể lại rằng:

- Một hôm, có một người buôn bán giàu có, nhưng vô tín

ngưỡng, đến gặp Don Bosco. Ông ta chỉ đến đó vì tò mò. Thế

rồi tôi thấy ông ta ra khỏi phòng Don Bosco mà rất hồi hộp, đã

thốt lên hết thảy ba hay bốn lần rằng: “Ôi, thật là một con

người, một con người tuyệt vời!”. Lúc đó tôi mới hỏi ông ta

48.6 Page 476

▲back to top

xem ông ta đã nhận được từ Don Bosco những lời lẽ nào. Ông

ta trả lời: “Tôi đã học ở Don Bosco những chuyện tôi không

được nghe thấy từ miệng các linh mục khác. Trong khi ngài

đưa tôi ra cửa, ngài nói với tôi: “Chúng ta hãy làm sao để một

ngày kia, ông với tiền bạc của ông, và tôi với sự khó nghèo của

mình, chúng ta đều có thể gặp gỡ nhau trên thiên đàng”.

Ông De Amicis nhìn thấy tượng Đức Mẹ Phù Hộ vĩ đại trên

vòm của Đền Thờ

Vào năm 1866, các công việc xây dựng Đền Thánh tiến tới

việc hoàn thành vòm chính của nhà thờ, rồi ngừng lại. Don

Bosco chẳng còn tiền nữa. Ngài liền ra lệnh thay thế vòm chính

của thánh đường bằng một mái vòng cong đơn giản và hoàn

thành công trình theo cách đó. Nhà thầu Buzetti, cha quản lý

Saviô, hoàn toàn kinh ngạc trong nỗi đau đớn: Một thánh

đường được xây dựng như thế sẽ mất đi một phần lớn vẻ đẹp

của nó. Họ quyết định dời lại lại công việc dựng mái vòm này

khoảng một tháng, để tiến sang các công trình phụ khác, chờ

xem may ra Don Bosco đổi ý kiến. Chính lúc đó thượng nghị sĩ

Cotta tới:

- Vậy cha quyết định bỏ vòm chính hả?

- Nào có ai muốn bỏ đi một cái gì đâu; Chúng tôi thiếu các

phương tiện, và bây giờ thì phải lo việc đóng lại mái che trước

khi mùa đông tới.

- Vậy thì các cha hãy cứ thi hành bản vẽ của nhà thờ y như nó

đã là. Các phương tiện sẽ không thiếu đâu.

Rồi ông thượng nghị sĩ nói thêm với Don Bosco:

- Tôi có các dữ kiện để khẳng định rằng Chúa giờ đây đã ban

cho tôi gấp trăm lần những gì tôi đã dâng cúng vì tình yêu mến

Ngài.

48.7 Page 477

▲back to top

Mái vòm chính được nâng cao lên. Ngày 25 tháng Chín 1866,

Don Bosco với một học sinh nhỏ, leo lên trên giàn giáo. Họ

cùng nhau đặt viên đá đóng lại ổ chốt cuối cùng của toàn bộ

các tảng đá của mái vòm.

Vào năm 1867, một bức tượng vĩ đại của Đức Mẹ được đặt trên

đỉnh của vòm chính nhà thờ. Don Bosco viết rằng: “Tượng này

cao khoảng 4 mét và tượng Mẹ ở phía đầu được bao quanh bởi

12 ngôi sao bằng đồng mạ vàng. Khi được dọi sáng lên, Tượng

Mẹ trở nên rực rỡ cho những ai ngắm nhìn từ xa vào lúc tượng

Mẹ được soi sáng bởi những luồng ánh sáng của mặt

trời. Người ta phải thốt lên rằng chính tượng Mẹ đã nói lên

rằng: Mẹ ở lại đây để đón nhận các lời cầu nguyện của các con

cái mẹ, để đổ đầy ân sủng và các chúc lành cho những người

yêu mến Mẹ”.

- Vùng Valdocco và vùng Borgo Dora tiếp tục là một vùng

ngoại ô nghèo nàn, đôi khi có dáng dấp buồn thảm: nào là

những cánh đồng để hoang, các mái nhà và các lều trú của các

dân nghèo, rồi đến một mái nhà lớn chứa sự đau đớn, tức là

những đứa bé và những bệnh nhân khốn khổ, gọi là “nhà

Cottolengo”, nhà chứa các người cùng khổ, kế đến là các công

cuộc của bà bá tước Barolo và của Don Bosco.

- Khi lái các chiếc xe ngựa để đi về các miền quê, các gia đình

quí tộc và giàu có của thành phố thường đi xuống khu phố

nghèo khổ này.

- Edmondo De Amicis, một văn sĩ nổi tiếng và theo đúng mốt,

cùng xuống khu phố lạ lùng này. Trong cuốn sách tả lại Thành

Phố Torino, ông ta viết: “Tiếp nối với khu phố lạ lùng và buồn

thảm này, là một vùng quê bao quanh nó, bằng phẳng và im

lặng, nhất là vào mùa đông, vào giờ phút hoàng hôn, khi ở phía

trên các mái nhà và các cánh đồng phủ đầy tuyết – đang chìm

vào trong bóng mờ nhạt của buổi chiều – ta vẫn còn thấy nhấp

48.8 Page 478

▲back to top

nháy nhờ các tia sáng cuối cùng của mặt trời, bức tượng mạ

vàng của Đức Mẹ Maria Phù Hộ, đứng thẳng trên mái vòm

chính của nhà thờ đơn độc đó, với hai tay của tượng dang ra

ôm lấy dẫy núi Alpe.

Đây chính là lúc những lời tiên tri “điên” đã trở thành hiện thực

Ngày 9 tháng Sáu 1868, tượng Mẹ Phù Hộ được thánh hiến.

Vào 10 giờ 30, Đức Cha Ricácardi, Tổng giám mục Torino

bước lên bàn thờ chính để dâng thánh lễ Đầu tiên. Ngày sau đó,

Don Bosco cử hành thánh lễ, có Don Francesia và Don

Lemoyne giúp lễ. Tại nhà thờ, 1200 bạn trẻ tham dự.

Đây là lúc vô cùng cảm kích. “Những lời tiên tri điên rồ” của

Don Bosco đã trở thành thực tại trước tất cả mọi con mắt.

“Thánh đường kỳ diệu và cao trổi” vươn cao lên cách lạ lùng

trong “một cánh đồng gieo cây bắp và khoai tây”. Quanh vòm

chính nhà thờ, trên một tấm biển bằng vải trắng, người ta đọc

thấy dòng chữ: HIC DOMUS MEA, INDE GLORIA MEA

(ĐÂY LÀ NHÀ CỦA MẸ, TỪ ĐẤY GIÃI TỎA VINH

QUANG CỦA MẸ). Bàn thờ thì được bao quanh bởi một con

số mênh mông các trẻ em”.

Có người cao giọng nhắc đến Don Bosco vào ngày hôm ấy,

như để tưởng thưởng ngài vì những cay đắng ngài đã từng phải

uống cạn trong suốt những năm cuối cùng. Ngài đã đáp lời

cách khiêm cung: “Cha không phải là tác giả của những công

trình lớn lao này. Chính Chúa, chính Đức Maria Phù Hộ đã

đoái thương sử dụng đến một linh mục thấp hèn là Don Bosco

để thực hiện chúng. Mỗi một viên đá của ngôi nhà thờ này là

một ân huệ của Đức Mẹ Maria”.

Hai ngày hôm sau báo Unità Catolica (Công giáo thống

nhất) trong bài tường thuật về lễ cung hiến, đã viết một câu làm

Don Bosco vô cùng hài lòng: “Ngôi thánh đường này được

48.9 Page 479

▲back to top

chính những người nghèo dựng nên, và phục vụ những người

nghèo”.

Ngày lễ lớn lao đó chắc chắn đã không làm cho Don Bosco

“mất khôn”. Nếu ngài có bị cám dỗ rơi vào cảnh đó, thì những

khó khăn bức bách lại bắt đầu giữ cho ngài khỏi sa vào cảnh

đó. Ngài viết trong vòng những ngày đó rằng: “Cái giá của gian

khổ khiến chúng ta kinh ngạc. Giữa Torino, Mirabello và

Lanzo (một trường trung học thứ ba mà ngài đã mở trong thời

kỳ này) mỗi tháng khiến chúng ta phải trả 12 ngàn lires duy

nhất cho bánh ăn”.

Cha Rua suy sụp

Người đã phải hy sinh bản thân nhiều nhất trong thời gian đó

(và luôn luôn trong sự thinh lặng) chính là Don Rua. Trong

vòng hơn một tháng, ngài chỉ ngủ không hơn ba hay bốn giờ

hằng đêm. Công việc quá mức đã kết thúc bằng việc nắm phần

thắng trên cơ thể ngài.

Ngày 29-7-1868, ngài ngã qụy. Ngài ngã xuống theo đúng

nghĩa chữ trên vòng tay của một người bạn khi đi vào Nguyện

Xá. Được đưa vào phòng, một bác sĩ đã xét nghiệm ngài và báo

động: Đây là chứng viêm màng bụng cao độ.

Don Bosco khi ấy vắng mặt; người ta cho tìm ngài ngay lập

tức. Và buổi chiều Don Bosco trở về, nhưng khi vừa thấy ngài

các trẻ em liền ào tới xưng tội với ngài. Don Bosco vẫn giữ vẻ

rạng rỡ ngoại thường.

Don Saviô nói với ngài:

- Xin cha đến gặp Don Rua ngay lập tức; cha ấy có thể ra đi bất

cứ lúc nào.

48.10 Page 480

▲back to top

- Không thể, không thể được. Don Rua sẽ không bao giờ ra đi

mà không xin phép cha. Cha còn phải giải tội cho các trẻ em

đã.

Ngài giải tội cho tới nửa đêm. Rồi thay vì tới bệnh xá, ngài đi

dùng bữa tối. Quanh ngài mọi người giữ sự thinh lặng nặng nề.

Người ta không thể hiểu được tại sao ngài thông thường vẫn tỏ

ra rất lo lắng cho các bệnh nhân, mà lúc này lại tỏ ra rất không

tế nhị với người cộng tác viên chính của mình đang đang tha

thiết xin gặp ngài.

Sau khi đã ăn xong, Don Bosco lên phòng của mình để cất túi

đồ của mình, và rồi sau đó ngài mới quyết định tới gặp Don

Rua. Người bệnh đang đổ mồ hôi lạnh trên trán. Cha đang cảm

thấy thật sự khó chịu. Thấy Don Bosco, cha liền thì thầm:

- Nếu đây là giờ của con, xin cha nói cho con. Con không sợ

chết đâu.

- Chết sao? Don Bosco thốt lên. Rua thân mến, cha không

muốn thế; con có hiểu chăng? Cha sẽ cảm thấy lạnh nếu không

có con! Chúng ta còn phải làm việc và làm việc, không có vấn

đề chết gì cả!

Ngài nhìn thấy trên bàn có bình dầu để cử hành bí tích xức dầu

bệnh nhân, liền hỏi:

- Ai là người tốt lành muốn cử hành bí tích xức dầu kẻ liệt cho

Don Rua?

- Chính con đó, Don Saviô trả lời.

- Con thật là những người ít đức tin. Hãy can đảm lên Don Rua

ạ! Nghe này: ngay cả khi cha có vất con qua cửa sổ, con cũng

sẽ không chết. Bây giờ, các con hãy đem đặt dầu bệnh nhân

vào chỗ của nó và để nó ở yên chỗ ấy.

49 Pages 481-490

▲back to top

49.1 Page 481

▲back to top

Ba tuần sau, Don Rua khỏi bệnh. Sau một tháng rưỡi dưỡng

bệnh, ngài trở lại sân lớn chơi như một trong số các trẻ em.

Ngài chưa hoàn toàn trong tình trạng chạy nhẩy được, nhưng

ngài chơi cùng với các em nhỏ nhất. Cùi xuống sát đất, ngài

nhắm những trái banh nhỏ bằng đất nung với ngón tay cái còn

thiếu bình tĩnh.

Tháng 8-1876, sau bữa ăn tối, một Salêdiêng đột xuất hỏi Don

Bosco:

- Phải chăng những người Salêdiêng chết vì làm việc quá

nhiều?

- Điều này đúng, Don Bosco trả lời, Tu Hội chúng ta không vì

thế mà phải chịu bất cứ một tai hại nào, trái lại là đàng khác.

Nhưng không phải hoàn toàn đúng thế. Chỉ có một người xưng

đáng danh hiệu là nạn nhân của công việc, đó chính là Don

Rua. Nhưng tạ ơn Thiên Chúa! Chúa vẫn gìn giữ ngài vững

mạnh và khỏe khoắn.

49.2 Page 482

▲back to top

Chương 40

MỘT GIAI ĐOẠN MỚI

CHO CÁC NGƯỜI SALÊDIÊNG

Kể từ khi Don Bosco lo việc xây dựng đền thờ Đức Mẹ Phù

Hộ, người ta có cảm tưởng rằng ngài như bị nén lại, hầu như bị

tù hãm bởi công cuộc của ngài. Lịch sử diễn ra bên cạnh ngài

không có vẻ là lịch sử của riêng ngài nữa.

Có vẻ như “Lịch sử Salêdiêng” bắt đầu như thể đang tiến hành

song song, nhưng trong tính cách độc lập với một lịch sử

“khác”, (tức là lịch sử của nước Ý), với những giai đoạn những

thành công, những cuộc chiến cá biệt của nó: việc thiết lập

dòng Con Đức Mẹ Phù Hộ, cuộc xuất phát truyền giáo, việc

khởi đầu Hội Cộng Tác Viên, cuộc chiến xứng đáng trong danh

dự nhưng cam go, trắc trở với hàng giáo phẩm Torino cho sự

độc lập của Tu Hội, những bước hành động vắt cạn sức lực tại

Roma để đạt được sự phê chuẩn Hiến Luật Salêdiêng.

Lịch sử diễn ra ở bên ngoài cổng lớn của Nguyện Xá

Ấn tượng kể trên là không đúng. Lịch sử của nước Ý với

những bước nặng nhọc tiến tới việc thống nhất, những cú đụng

độ đầy giận dữ của các quyền bính chính trị chống lại Giáo

Hội, lịch sử “không chính thức” của các cuộc chiến thợ thuyền,

cuộc di cư khổng lồ, sức căn thẳng của khối đống quần chúng

nhằm đạt tới một sự chuyển biến tốt đẹp hơn của ngành giáo

dục và của văn hóa hòa trộn vào hoạt động của Don Bosco như

là một hệ thống các đường mạch máu, định hướng cho ngài,

gợi ý cho ngài các cách thức mới để cảm nhận các sự việc.

Vì lý do này, mà xem ra thật nguy hiểm (và hời hợt) nếu mình

bỏ hẳn qua một bên các biến cố lớn đang diễn ra ở ngoài cánh

cổng của Nguyện Xá.

49.3 Page 483

▲back to top

Sau cái chết của ông Cavour (6-6-1861), một nhóm các nhân

vật được gọi là “cánh hữu lịch sử” kế tục ông trên đỉnh cao

quyền lực trong vòng 15 năm. Họ đã trưởng thành bên cạnh

ông Cavour, nhưng dù cho họ đã hấp thụ được nghiệp chính trị

của Cavour, họ lại không có được sự chói sáng của thiên tài

Cavour. Đó là những ông Sella, Lanza và Rattazzi của vùng

Piemonte (Torino); Jacini và Visoconti Venosta của vùng

Lombardia (Milano); Minghetti và Farini của vùng Emilires

(Bologna); Ricasoli và Peruzzi của vùng Toscana (Firenza);

Spaventa và Massari của vùng nam Ý. Họ có khuynh hướng và

những quan tâm của giới trưởng giả giàu có và của giới quí tộc

chủ sở hữu đất đai nông nghiệp.

Đối diện với Giáo Hội, họ kiên định theo đường lối của Cavour

tách Giáo Hội ra khỏi Nhà Nước, và không e ngại giáng đòn

mạnh trên giới giáo sĩ và các Đức Giám Mục bị nghi ngờ là

đứng ra bảo vệ các quyền giáo hoàng.

Đối mặt với “cánh hữu lịch sử này”, cánh tả năm Hạ viện. Họ

khác hẳn với cái chúng ta gọi ngày hôm nay là cánh tả. Những

thành phần của cánh tả xưa này cũng xuất thân từ giới quí tộc

và giàu có (trên con số 22 triệu người Ý, chỉ có 400,000 người

có quyền bầu cử, và chỉ có 200,000 người thi hành quyền bầu

cử này mà thôi).

Crispi, Depretis, Bertani, và những người lãnh đạo chính của

cánh tả coi những việc cải tạo dân chủ ôn hòa là

49.4 Page 484

▲back to top

Chương trình hành động của họ (tức là việc mở rộng quyền bầu

cử) và một hành động chống giáo sĩ quyết liệt hơn.

Nước Ý, trước khi chiếm đóng vùng Latium (tức là những bang

thuộc Giáo Hoàng) và ba vùng Vennezie có 22 triệu dân. 80%

trong số họ không biết đọc biết viết, và con số các học sinh đại

học chỉ là 6500 người. 70% người Ý sống tại miền quê và canh

tác đất đai. Chỉ có 18% dân số làm việc trong ngành kỹ nghệ.

Các tập đoàn kỹ nghệ lớn nhất là Ansaldo, tại vùng Ligurie

(vùng ven biển của xứ Genes) sử dụng đến 1000 công nhân.

Các đường xe lửa đạt tới 2,000 cây số. Thương thuyền Ý đứng

thứ ba trên thế giới, sau nước Anh và Nước Pháp.

Cuộc chiến chống lại bọn cướp và cuộc di dân vĩ đại

Trong năm 1861, tại miền nam nước ý khởi sự cuộc chiến

chống lại các băng đảng cướp. Có lẽ đây là trang sử bi thảm

nhất và đau đớn nhất của lịch sử Nước Ý.

Các “tên cướp” là những băng nhóm có võ trang là một số

người trung thành với dòng tộc vua chúa tại Napoli và Hai

vùng Cicilie gọi là Borboni; nhưng phần đa các băng nhóm nói

chung là những băng nhóm lang thang, sống ngầm trong xã

hội, cướp bóc và nhận tiền chuộc các con tin. Francesco

Traniello viết rằng “Sự nở rộ của các băng đảng đưa ra ánh

sáng những giới hạn của nền chính trị mà cánh hữu tự do theo

đuổi. Cuộc thống nhất quốc gia đã bị coi như là một việc lạm

dụng quyền lực, một cuộc đô hộ thực sự các xứ sở ở miền Nam

nước Ý”.

Các nhà chính trị Cánh Hữu biểu lộ một sự khinh bỉ đối với

miền nam nước Ý: Ông bộ trưởng Farini viết: “Đó không phải

là Nước Ý, mà là châu Phi. Những người Beduin so với những

người thô lỗ (Nam Ý) này, phải được kể như tinh hoa của các

nhân đức chân chính”. Cho nên cánh hữu chống lại các băng

đảng mà không động tới cái nguyên nhân đích thực của nạn

49.5 Page 485

▲back to top

bằng đảng: đó là việc vô chữ nghĩa chạm tới 90% dân chúng,

cảnh khốn cùng xã hội, cuộc nổi dậy trong tuyệt vọng của cư

dân thành phố chống lại một Nhà nước yêu sách thuế má nặng

nề và đưa thanh niên đi xa qua các cuộc động viên bó buộc.

Cuộc chiến đấu chống lại các băng đảng cướp quả là một cuộc

chiến tranh thực sự, được thực hiện với một đội quân 120,000

người, với các trận chiến, tình hình bao vây, các tòa án quân

sự, các cuộc hành hình bằng vũ khí.

Hơn 5,000 tên cướp bị giết trong 5 năm từ 1860 đến 1865.

Cuộc chiến tranh đi đến thắng trận, nhưng những vấn đề miền

Nam Ý vẫn còn y nguyên. Những cư dân miền nam bị đè bẹp

và hạ nhục, đã bám víu một phong trào trốn tránh dưới cái tên

“cuộc di dân”. “Trong những năm liền sau 1861, tác giả Micae

Marotta viết, cuộc di dân của người Ý mang lấy đặc tính của cả

một khối đông, với mức trung bình hằng năm là 500,000

người”.

Trong khi sai các nhà thừa sai đầu tiên của mình đi Achentina,

Don Bosco nói với họ: “Các con hãy ra đi tìm những người anh

em của chúng ta tại đó mà sự cùng khốn và mạo hiểm đã dẫn

họ tới những miền đất xa lạ”.

Chiến tranh du kích tại Torino

Năm 1862 cuộc chiến giữa Nước Ý và Tòa Thánh nhằm chiến

được Roma tái bắt đầu. Garibaldi với sự thỏa thuận của thủ

tướng Rattazzi, rời Caprera, xuống tàu Palerme và chuẩn bị

một cuộc xuất quân để chinh phục vùng Latium (là tỉnh Tòa

Thánh) và thành phố Roma. Một mình đối diện với những phản

ứng mãnh liệt của Napoleon III và các người Công giáo Ý,

chính phủ quyết định cho quân đội ngoại quốc đem lực lượng

võ trang thường trực ra chặn đường tiến quân của Garibaldi,

người đã xuống tàu tại Calabra.

49.6 Page 486

▲back to top

Ngày 29 tháng 8 xảy ra cuộc đụng độ tại chân núi Aspromonte

(một ngọn núi cao 1,956 mét trên đỉnh dãy núi Calabre).

Những lính kỵ binh của quân đội Ý do đại tá Pallavicini chỉ

huy tấn công và bắt giam Garibaldi.

Ngày 15-9-1864, Nước Ý ký hiệp ước với Napoleon III. Hoàng

đế chấp nhận rút quân Pháp đang đóng tại Roma để bảo vệ Đức

Thánh Cha và chính phủ Ý hứa tôn trọng chủ quyền của Đức

Giáo Hoàng trên thành Roma. Để chứng tỏ thiện chí, chính phủ

thực hiện việc chuyển thủ đô từ Torino lên Firenza.

Vừa khi quyết định này được thông báo đến Torino, thì thành

phố này bừng bừng lửa giận dữ. Ngày 20 tháng 9, sáu ngàn

người tập họp tại Quảng Trường Castello và la hét: Đả đảo nhà

vua, hoan hô Nước Cộng Hòa!”

Ngày hôm sau, một đám đông đằng đằng sát khí tập hợp tai

San Carlo để la hét phản đối tờ bào Gazetta del Popolo (Báo

tin của quần chúng). Thình lình, trên những đường phố bên

cạnh, đám dân đụng phải lính an ninh công cộng đi tuần tiễu

với lưỡi lê mờ sẵn. Bị thương và chết. Đám đông buộc phải

phân tán, nhưng sau đó lại tập hợp lại được một vài giờ sau đó,

và bắt đầu tấn công tổng hành dinh của cảnh sát. Trong thời

gian đó tại Quảng Trường Castello, đang diễn ra một cuộc biểu

tình hòa bình. Nhưng thần kinh lúc ấy hết sức căn thẳng. Một

đội lính cảnh sát nhận được lệnh bắn vào đám đông: mười

người chết nằm trên những vỉa hè. Khi ấy cơn giận của quần

chúng nổi dậy: Các văn phòng tòa báo Gazzetta bị phá hủy

dưới lằn mưa đá gạch, các cửa tiệm buôn bàn ghế bị tấn công.

Dân chúng cầm lấy khi giới. Ông bộ trưởng nội vụ sợ xảy ra

một cuộc nội chiến, nên ra lệnh cho 28,000 binh lính và một

trăm khẩu ca nông tràn vào. Các đại bác được đặt trên Đồi Các

thầy Capuxin, miệng các khẩu đại bác quay về phía trung tâm

thành phố.

49.7 Page 487

▲back to top

Buổi chiều ngày 21 tháng chín, Don Bosco tập hợp tất cả các

thanh thiếu niên lại dưới các lớp hành lang của nhà Valdocco

để cầu nguyện cho Torino và cho dân chúng của nó.

Ngày 22, cuộc loạn đả lại bắt đầu từ 9g30 sáng. Một hàng

những người lính cảnh sát mang khí giới canh gác tổng hành

dinh của cảnh sát lại bị một trận ném đá tấn công. Hai người

cảnh sát bị thương trầm trọng. Bị bức tới đường cùng, các ông

bạn cảnh sát liền nã súng ngang tầm vai con người: Kết quả là

26 người chết.

Đức vua nổi giận, yêu cầu chính phủ từ chức. Vị thủ tướng mới

được bổ nhiệm là tướng La Marmora. Những cuộc náo loạn

ngừng lại, nhưng sau đó thành phố thủ đô đã sớm được đưa về

Firenze.

Torino cảm thấy mình bị phản bội.

Cơn khủng hoảng tôn giáo: Kinh Thánh và lớp học về thị

trường chứng khoán

Và chính Đức Thánh Cha cũng cảm thấy mình bị phản bội.

Đức Piô IX thấy mình không còn được sự che chở về mặt quân

sự của Napoleon III nữa, đã trở nên cứng cỏi trong các lập

trường chống chủ nghĩa tự do của ngài. Xuyên qua văn

bản Syllabus (Bản liệt kê các tà thuyết), ngài lên án tổng thể

các “giáo thuyết hiện đại”. Trong các dòng cuối cùng của tập

tài liệu, Đức Thánh Cha chối việc Hội Thánh “có thể và phải

dung hòa mình và liên minh với sự tiến bộ, với chủ nghĩa tự do

và với nền văn minh hiện đại”.

Đức Thánh Cha cùng với rất nhiều môi trường Công giáo, đã

cảm thấy e ngại trước cơn khủng hoàng tôn giáo như có vẻ

đang thay đổi bộ mặt thế giới.

Tác giả Traniello đã trích dẫn đoạn văn sau đây: “Các giới lãnh

đạo mới và các chủ xí nghiệp thích chọn các lớp học về thị

49.8 Page 488

▲back to top

trường chứng khoán hơn là lớp học Kinh Thánh. Các khối đông

quần chúng vô sản mới bị mất gốc và bị bóc lột, đã cải hồi một

cách dễ dàng để gia nhập cuộc đấu tranh giai cấp hơn là sống

theo các mối phúc của Tin Mừng. Việc rời bỏ các miền quê để

lên các thành phố, những sự thay đổi chỗ ở do đòi hỏi của nghề

nghiệp và nơi làm việc, các điều kiện sống mới và nói chung sự

tan vỡ của cơ chế xã hội cũ tạo nên những thay đổi sâu xa trong

lối suy nghĩ, làm quay ngược những đoàn lũ dân chúng quan

trọng khỏi các vị cha xứ và mục tử của họ. Toàn bộ sự thể này

mang dáng dấp một cuộc từ chối các nguyên tắc Công giáo

truyền thống, một sự từ bỏ hay giảm thiểu việc thực hành Kitô

giáo, và trên hết, một sự chống đối lại giáo quyền vẫn còn gắn

chặt với một thế giới kể từ nay đã lỗi thời rồi”.

Hoàn cảnh khủng hoảng này, vốn đã đạt tới tột đỉnh của nó

trong cuộc chinh phục Roma của các nhóm quân đội Ý vào

năm 1870, đẩy những người Công giáo tái bố trí lại lực lượng

của mình, tự tổ chức mình như là “một quốc gia trong một

quốc gia”. Để bảo toàn các giá trị riêng của mình và tạo nên

những thế hệ mới trong bầu khí Kitô giáo, (trong sự song hành

với các tổ chức của Nhà Nước chống giáo sĩ) các người Công

giáo tạo nên các Hội “Công giáo” cứu trợ lẫn nhau, các nhà

băng “Công giáo”, các chi nhánh bảo hiểm “Công giáo”, các

trường trung học cấp II và III “Công giáo” để giáo dục con em

của họ.

Don Bosco đã sống cách thâm sâu cái thời điểm lịch sử nước Ý

này. Ngài động viên phần lớn các nỗ lực của ngài để mở “các

trường Công giáo” tới mức đưa Tu Hội của ngài vào trong

“giai đoạn mới”: là giai đoạn của các trường học. Chúng ta sẽ

nói rộng rãi hơn về đề tài này trong phần thứ hai của

49.9 Page 489

▲back to top

Chương này.

Lịch sử không chính thức của giới thợ thuyền

Bên cạnh dòng lịch sử chính thức của nước Ý, diễn ra các biến

cố khác, thường bị quên lãng bởi các sách kể lại lịch sử vĩ đại

của nước Ý.

Những năm này chứng kiến “nỗi khổ to lớn” của dân nghèo.

Các thợ thuyền tại Piemonte phải làm việc trong các xưởng thợ

12 giờ mỗi ngày với những đồng tiền lương buộc người ta phải

ăn đói, không có sự tương trợ lẫn nhau, không có bảo hiểm xã

hội. Những nông dân tạo thành một đa số rất lớn của dân chúng

như chúng ta đã nói tới. Ngay vào tháng Ba, họ đã dẫn con cái

khoảng 12 tuổi của họ tới chợ búa, để các chủ đất thuê chúng

đi làm việc. Chuyện này đã xảy ra ngay vào thời Don Bosco

còn là một em bé. Và chuyện này còn kéo dài rất lâu (và nó còn

kéo dài cho tới tận năm 1981 trong một số vùng của nước Ý

như Puglires, tức là vùng bàn chân của bán đảo Ý). Các người

con gái thì chăm sóc “các bện tóc tóc dài” của chúng, rồi đem

cắt đi và bán nó khi các em tới 18 tuổi: đó là phương thức tốt

nhất để chuẩn bị món tiền hồi môn khi cưới hỏi.

Những đám di dân cũng rời khỏi Piemonte đang thiếu các luật

lệ để điều hành công việc lao động và đảm bảo an sinh xã hội;

những người di dân từng mùa một sang Pháp và Thụy Sĩ, còn

những di dân vĩnh viễn thì qua Mỹ Châu.

Vào năm 1864 tại Luân Đôn khai sinh “Quốc Tế Những Người

Lao Động Thứ Nhất”. Vào lúc khởi đầu nó gồm ba trào lưu

chính: phe Nghiệp Đoàn Anh nhắm đến các việc cải cách tuần

tự để tạo điều kiện tốt hơn cho các người thợ, cho họ được

tham dự trực tiếp hơn vào hành động chính trị; các môn sinh

của nhà Xã Hội Pháp Proudhon đứng ra thúc đẩy cuộc đấu

tranh giai cập và chủ nghĩa cộng sản Mac-xít và tìm cách thiết

lập “các hợp tác xã thợ thuyền” để dân dần hủy bỏ chủ nghĩa tư

49.10 Page 490

▲back to top

bản; các người theo Mazzini vốn đã xây dựng tại nước Ý 450

“Hiệp Hội Công Nhân” với 120,000 người ghi danh.

Tuy nhiên dần dà từng chút một, Quốc Tế này bị thống trị bởi

Các-Mác mà qua các cuộc thanh lọc kế tiếp nhau, đã loại bỏ

những ai đã không suy nghĩ như ông ta và áp đặt chính các ý

tưởng cộng sản của ông ta.

Trong cùng năm 1864 này, đức Cha Ketteler, Giám mục

Mayenne, xuất bản cuốn sách Vấn đề Thợ thuyền và Kitô

giáo. Đây là một

50 Pages 491-500

▲back to top

50.1 Page 491

▲back to top

Chương trình của nền Công giáo xã hội Đức. Ngài yêu cầu sự

can thiệp của Nhà Nước để lập nên bộ luật lao động và việc

tiên liệu xã hội. Các luật này sẽ đảm bảo một mức lương tối

thiểu, giới hạn các giờ làm việc, đảm bảo việc nghỉ ngơi hằng

tuần, cấm đưa phụ nữ và trẻ con vào làm việc, cung ứng cho sự

an sinh xã hội, tái lập lại sự quan trọng của các “xã hội cấp

trung” giữa cá nhân và Nhà Nước: Đó là gia đình, thị trấn, các

cơ chế địa phương, các hội tự do.

Dưới áp lực của các phong trào này và của các cuộc tranh đấu

của giới thợ thuyền, những năm này đã chứng kiến được các

cuộc chinh phục chậm chạp và gian khổ. Năm 1864, chính phủ

của Napoleon III nhìn nhận các công nhân có quyền đình công.

Năm 1866, chính phủ Bỉ nhìn nhận các nghiệp đoàn lao động

đầu tiên (dưới áp lực mạnh của các hội đoàn Công giáo).

Những việc thừa nhận trong các lãnh vực này được thể hiện

tiếp theo tại Áo (1870), tại Anh (1878), và tại Pháp (1884).

Ngày 1 tháng năm 1866 bắt đầu một chiến dịch quốc tế nhằm

giảm thiểu ngày lao động thành 8 tiếng đồng hồ thôi. Người ta

tính ra có đến 5,000 cuộc đình công và nhiều cuộc biểu tình.

Khắp nơi cảnh sát và quân đội đàn áp dã man. Tại Chicago, có

rất nhiều cái chết và các người lãnh đạo các cuộc biểu tình này

đã bị treo cổ.

Trong mười năm sau cùng của thế kỷ XIX, hầu như tất cả mọi

Quốc gia Châu Âu đều dùng các luật mới để giảm thiểu thời

gian lao động của một ngày còn 10 giờ thôi, đồng thời cấm sử

dụng lao động trọn thời gian đối với các trẻ trai dưới 13 tuổi,

phê chuẩn các luật pháp về việc ngăn ngừa tai nạn, về vệ sinh,

về ngày nghỉ Chúa Nhật. Giữa năm 1883 và 1889, do việc thôi

thúc của những người Công giáo Phe Trung, và các người xã

hội của Lasalle, chính phủ Đức ban hành luật bảo hiểm bó buộc

chống lại các tai nạn, bệnh tật và tuổi già. Việc này sớm được

bắt chước bởi các quốc gia Áo, Thụy Sĩ, Đan Mạch, Bỉ và Ý.

50.2 Page 492

▲back to top

“Thuế đánh trên cảnh đói của dân chúng”

Vào nằm 1868, dân quê Ý đã nghèo cùng cực, lại còn phải

gánh chịu một thứ thuế độc ác: thuế “đánh trên bột mì”. Việc

say nghiền bột mì và lúa mạch đều bị đánh thuế nặng nề và

điều này tác động mạnh đến những người chỉ có lương thực để

sống là bánh mì và “bánh đúc lúa mạch Ý” (la polenta), tức là

những kẻ nghèo nhất của xứ sở. Thế là dậy lên cả một làn sóng

những cuộc nổi dậy nghiêm trọng nhất trong toàn thể đất nước.

Traniello viết rằng : Chống lại những kẻ giết người này đôi khi

vang lên khẩu hiệu: “Hoan hô Đức Thánh Cha và quân Áo!”.

Có hằng trăm người chết và bị thương. Nhưng chính quyền vẫn

nhất quyết giữ y nguyên “thứ thuế đánh vào những người đói

khổ” trên.

Ngay tại Nguyện Xá và trong các nhà khác của Don Bosco nơi

các học sinh “nuốt trửng cả núi bánh mì nhỏ”, thứ thuế trên bột

mì này đã làm phí tổn gia tăng: “Bánh mì mắc mỏ khiến chúng

tôi khốn khổ: Đó là lời Don Bosco viết vào những tháng đó.

“Những Trường Trung Học Salêdiêng” phát sinh

Bắt đầu từ năm 1863, với việc mở trường tiểu chủng viện

Mirabello, Don Bosco đã được nhiều nơi tại nước Ý yêu cầu

thiết lập không phải Nguyện Xá, mà là các trường trung học.

Don Bosco chấp nhận (nhưng luôn luôn mở một Nguyện Xá tại

chính nơi trường học đó).

Thế là trong vòng ít năm sau, Tu Hội Salêdiêng dấn thân làm

việc trong các trường học để dạy dỗ các em tiểu học, trung học

và nghề nghiệp.

Chúng ta đã nói đến lý do tại sao trong các trang trước. Sau đây

là câu trả lời trọn vẹn của cha Pietro Stella: “Sự rộ nở của các

trường Công giáo và việc nhân rộng chúng xảy ra vào nửa thứ

hai của thế kỷ XIX, khi nền chính trị và pháp luật Ý càng ngày

50.3 Page 493

▲back to top

dựa trên những nền tảng của chủ nghĩa tự do... Sự bất đồng sâu

xa giữa nước Ý theo Pháp quyền, được thiết định bởi lớp lãnh

đạo và nước Ý đích thực, được tạo thành bởi các tầng lớp đông

đảo của phe đối lập Công giáo và các lực lượng khác đang trên

đà hình thành (đảng xã hội...), đưa đến kết quả là tại các trường

công cộng Ý, có một đường hướng thế tục và rõ ràng chống

giáo sĩ (với các cuộc đụng độ gây cấn về việc dạy tôn giáo tại

các lớp học). Do phản ứng, sự việc trên khơi dậy nơi các người

Công giáo một khuynh hướng tự tổ chức bản thân mình trong

mọi lãnh vực: hội đoàn tôn giáo, các nhiệm vụ cứu trợ lẫn

nhau, các ngân hàng bình dân, các hội bảo hiểm, các trường

trung học giáo dục các trẻ em, nhắm nhiều hơn tới các tầng lớp

trưởng giả loại nhỏ và dân chúng thợ thuyền và nông dân, hầu

như là tạo nên một xã hội ở trong xã hội Nhà Nước.

Điều này cắt nghĩa tại sao vào năm 1863, người ta dự vào một

sự nhân rộng các trường trung học, các trung tâm, các trường

dạy nghề, các trường canh nông, các chủng viện mở ra hay

điều hành bởi các người Salêdiêng với ưu tiên dành cho các

học sinh nội trú... Trường học Salêdiêng góp phần tăng sức

mạnh cho các lực lượng Công giáo tại ý và trong thế giới qua

công việc đóng góp một con số rất lớn các thế hệ người trẻ”.

Các trường dạy học sinh học nghề gọi là các trung tâm học

nghề. Chúng chỉ tiếp nhận duy có các em mồ côi và bị bỏ rơi”.

Ngược lại các trường trung học thì dành cho các học sinh, tuy

nhiên cũng rõ nét là phục vụ cho các trẻ nghèo. Đó luôn luôn là

ý muốn minh nhiên của Don Bosco.

Buổi chiều 7-3-1859, sau khi từ Roma trở về, ngài chuyển giao

cho các Salêdiêng những lời căn dặn sau đây của ĐứcThánh

Cha Piô IX: “Chúng con hãy chăm lo đến các em nghèo của

quần chúng. Hãy giáo dục các trẻ nghèo và đừng bao giờ có

các trường phục vụ các em nhà giàu và quí tộc. Hãy ấn định

tiền học phí vừa phải. Đừng nâng giá học phí. Đừng nhận điều

50.4 Page 494

▲back to top

hành các nhà trường sang giàu. Nếu anh em giáo dục những trẻ

nghèo, và sống nghèo, người ta sẽ để cho anh em sống yên lành

và anh em sẽ làm được nhiều việc thiện” (M. B. Cuốn IX, tr.

566).

Thực tế tương ứng với các chỉ dẫn này, không chỉ trong các

năm đầu tiên. Năm 1875, Don Bosco có thể viết: “Tại Alassio,

Varazze, Sampierdarena, nền tài chánh hầu như là zêrô”. Năm

1898, mười năm sau cái chết của Don Bosco, tại một trường ở

Bologna do vị thư ký riêng của Don Bosco điều hành, có 181

em được sống trong đó. Con số các em mồ côi, được nuôi dạy

hoàn toàn miễn phí là 69 em. Tiền ăn học nội trú toàn bộ hằng

tháng là 25 lires chỉ có 33 em trả được thôi. Tất cả số còn lại là

99 em bình quân trả được nửa số tiền ăn học. Thu nhập hằng

năm là 23,000 lires, còn tốn phí hằng năm là 46,000 lires. Một

sự thiếu hụt thu nhập 100%, đó là một con số “lành”.

Năm trường trung học đầu tiên

Năm 1864 khai sinh trường Lanzo. Don Bosco gửi cha Ruffino

(24 tuổi) tới trong tư cách giám đốc cùng với 7 tư giáo. Cảnh

nghèo khó và xập xệ làm bạn hữu với họ suốt các tháng đầu

tiên. Thầy tư giáo Sala sau này là Tổng Quản lý Tu Hội, viết lại

rằng: “Căn nhà trống rỗng, một vài bức tường đã hư hỏng một

nửa… Chẳng có ghế, bàn chuẩn bị các phần ăn và chúng tôi ăn

trên một cánh cửa hư được đặt trên hai cái bộ ngựa. Các cửa sổ

không có khuôn kiếng được đóng lại bằng các tấm khăn lau tay

và các tấm chăn. Chúng tôi thì ngủ trên rơm rạ”.

Năm thứ nhất trường có 37 học sinh nội trú, với một đám đông

ngoại trú vô kỷ luật. Vào tháng ba, thầy tư giáo Provera do một

cơn bệnh và sự kiết lực đã trở thành hoàn toàn không làm việc

được. Sang tháng 7, cha giám đốc trẻ chết vì bệnh lao. Trường

được trao phó cho bảy thầy tư giáo còn sống sót. “Chúng tôi

làm việc rao sao ư? - cha Sala nhớ lại – Chúng tôi không

50.5 Page 495

▲back to top

muốn người ta nói trường tiến hành xấu bởi vì trường chỉ có

duy chúng tôi là những thầy tư giáo trẻ điều hành thôi”.

Năm tiếp theo sau Don Lemoyne tới điều hành trường, và mọi

chuyện bắt đầu tiến triển tốt đẹp hơn.

Năm 1870 mở trường Alassio. Giám đốc là cha Cerruti, 26

tuổi.

Năm 1871 mở trung tâm dạy nghề Marassi, được chuyển về

Samperdarena vào năm sau. Don Albera làm giám đốc ở tuổi

26. Trường bắt đầu với ba xưởng thợ cho các “trẻ em mồ côi và

bị bỏ rơi”. Ngoài các lớp dạy nghề, Don Bosco cũng muốn có

một phân ban cho các trẻ em “nghĩ tới theo đuổi ơn gọi linh

mục”.

Năm 1871, 20 Salêdiêng vào Trường Dân lập Varazze. Don

Francesia, một trong các học trò đầu tiên của Don Bosco,

hướng dẫn họ. 20 Salêdiêng này đã mở trong ba năm một

trường trung học tại Cherasco, nhưng họ đã buộc phải từ bỏ nó.

Don Bosco đến nói chuyện tại trường trung học và ngỏ với một

đám đông dân chúng của vùng Varazze đang vỗ tay mừng ngài.

Ngài tươi cười nói: “Để cho các trẻ con theo học sinh sống, thì

không cần dân chúng vỗ tay trong không khí, mà hãy vỗ tay

vào túi tiền! Nếu vào giờ ăn, tôi chỉ bằng lòng vỗ tay mà thôi...

thì các trẻ em sẽ đứng lại!...”

Năm 1878, Don Bosco tiếp nhận trường Valsalice cho các

thanh thiếu niên con nhà quí tộc.

Đây là một thời kỳ nặng nề cho Tu Hội. Một Hội 7 linh mục

Torino đã mở trên ngọn đồi Torino một trường trung học cho

các thanh thiếu niên quí tộc, nhưng trường đã kết thúc trong

cảnh vỡ nợ. Đức Tân Tổng Giám mục Gastaldi đang khi có

những mối tương quan căng thẳng với các Salêdiêng, đã gọi

Don Bosco đến và buộc ngài phải tiếp nhận lấy trường này.

50.6 Page 496

▲back to top

Don Bosco không muốn biết đến chuyện này. Từ lâu ngài đã

khẳng định rằng: “Không có chuyện đó! Không bao giờ cả, bao

lâu cha con sống! Đó sẽ là sự hư hoại của chúng ta”. Nhưng

Đức Tổng giám mục thì sẵn sáng buộc ngài phải tiếp nhận

ngay cả bằng lệnh vâng lời.

Don Bosco trao vấn đề cho Công nghị của Tu Hội và tất cả mọi

người đều có ý kiến tiêu cực. Ngài liền lên Lanzo để hỏi ý kiến

cha Lemoyne, và cha này đã trả lời ngài: “Cha cứ từ chối đi.

Cha đã chẳng nói đi nói lại rằng tiếp nhận các trường quí tộc sẽ

đem sự suy sụp đến cho Tu Hội chúng ta, và chúng ta phải luôn

luôn giữ vững lập trường phục vụ các trẻ em nghèo của dân

chúng cơ mà?”

Sau cùng, để tránh đối đầu với quyền bính Giáo Hội, Don

Bosco đã phải chấp nhận trường này. Trong suốt 5 năm, trường

này là một gánh nặng cho Tu Hội. Có rất ít học sinh mà lại phải

chịu một chi phí khổng lồ. Nguyện Xá Valdocco phải giúp đỡ

trường bằng những đợt trợ cấp quan trọng về tiền bạc. Don

Bosco đã cay đắng thốt lên rằng:

“Thật là những người nghèo lại phải đứng ra cứu giúp những

người giàu!”

Rốt cuộc, vào năm 1887, trường này đã trở thành sở hữu của

nhà dòng sau khi đã trả một món tiến lớn là 130,000 lires. Thế

là Don Bosco thay thế các học sinh con nhà quí tộc bằng các

thầy chủng sinh Salêdiêng. Có một tấm bảng rất lớn dựng ở

cổng ra vào: Chủng viện của các Vùng đất Thừa sai. Vấn đề

lương tâm của Valsalice sau 15 năm đã được giải quyết tốt đẹp.

Một bước ngoặt đánh dấu cho một nguyên tắc nền tảng

Chúng ta dừng lại ở đây danh sách các cơ sở mới được thiết

lập. Khi Don Bosco qua đời, các nhà Salêdiêng rải rác trong

sáu nước là 64 nhà. Con số Các Salêdiêng là 768.

50.7 Page 497

▲back to top

Để kết luận, chúng tôi xin đưa ra một nhận xét.

Bắt đầu từ năm 1864, sau sự rộ nở của các Nguyện Xá và

các trung tâm dạy nghề, còn phát sinh thêm các trường trung

học.

Nguyện Xá Chúa Nhật (bao có thể hằng ngày nữa) vẫn tồn tại

là “công cuộc thứ nhất của Tu Hội”. Luật dòng Salêdiêng đã

khẳng đinh như vậy và thực tế của hoạt động của Các

Salêdiêng khẳng định điều đó. Nơi các công cuộc lớn lao mở ra

tại Ý và Ác-hen-ti-na, Tây-ban-nha, Brasil, ta thấy tái sinh

động cảnh trí náo nhiệt của Nguyện Xá Valdocco. Các đấng kế

vị Don Bosco nhấn mạnh đến điều này; đối với tất cả mọi công

cuộc Salêdiêng: thì cần có cạnh nó một Nguyện Xá.

Nhưng Don Bosco vào đầu năm 1864, đã nắm bắt được một

nhu cầu mới của con cái của dân chúng; các trường học nghiêm

chỉnh và có phẩm chất cung cấp một nền dạy dỗ chắc chắn và

Kitô hữu. Đây chính là một bước ngoặt đối với Tu Hội: từ cảnh

náo nhiệt của các Nguyện Xá, một số ngày càng đông Các

Salêdiêng chuyển mình vào hàng ngũ lớp lang của các trường

trung học.

Không ngại ngùng nắm bắt lấy bước ngoặt này, xem ra Don

Bosco đã thiết lập một nguyên tắc nền tảng cho Tu Hội ngài:

Yếu tố thiết định có tính cách bất biến của sứ mệnh Salêdiêng

chính là giới trẻ nghèo, các người con cái của dân chúng: Đối

với họ, Các Salêdiêng buộc phải thích nghi công cuộc của họ

hầu có thể đọc được cách nhanh chóng và can đảm các dấu chỉ

và các đòi hỏi của thời đại. Tắt một lời, không phải giới trẻ

nghèo khổ sẽ phải thích nghi chính mình họ với các người

Salêdiêng và các công cuộc Salêdiêng, trái lại chính Các

Salêdiêng và các công cuộc của họ phải thích nghi với các đòi

hỏi của giới trẻ bình dân.

50.8 Page 498

▲back to top

50.9 Page 499

▲back to top

Chương 41

MORNESE CŨNG

GIỐNG NHƯ VALDOCCO

Ngày 24-6-1866, tại Nguyện Xá cử hành lễ Quan Thầy của

Don Bosco. Các giám đốc của hai nhà Salêdiêng đầu tiên là

Mirabello và Lanzo đã đến. Cha Lemoyne, giám đốc Lanzo kể

lại rằng:

“Mặt trời đã lặn và mặt trăng lộng lẫy tỏa sáng bầu trời. Tôi lên

phòng Don Bosco và ở lại một mình với Don Bosco trong hai

tiếng đồng hồ. Trên các cửa sổ và vòng bảo vệ ban-công có đốt

sáng hàng trăm và hàng trăm ngọn đèn đủ mầu sắc. Don Bosco

và tôi, chúng tôi tiến ra phía cửa sổ. Quang cảnh thật là hấp

dẫn. Don Bosco mỉm cười. Thình lình tôi thốt lên:

- Don Bosco, cha có nhớ đến các giấc mơ xưa không? Đây các

bạn trẻ, đây các linh mục và các thầy tư giáo mà Đức Mẹ đã

hứa với cha. Gần 25 năm đã trôi qua và bánh chẳng thiếu đối

với bất cứ một ai cả.

- Chúa thật tốt lành – Don Bosco trả lời. Thế rồi chúng tôi lại

rơi vào trong thinh lặng tràn đầy ngàn nỗi xúc động. Thế rồi tôi

lại bắt đầu lên tiếng lần thứ hai:

- Don Bosco, cha không thấy là còn thiếu một cái gì đó để hoàn

tất công việc của cha sao?

- Chuyện gì?

- Thế cha lại không nghĩ làm một cái gì đó cho giới trẻ nữ hay

sao? Cha không nghĩ rằng chúng ta nên có một Tu Hội các sơ

do cha sáng lập, đó sẽ là triều thiên hoàn thành công cuộc của

cha sao? Các sơ sẽ làm được biết bao nhiêu sự thiện cho các

50.10 Page 500

▲back to top

học sinh nghèo. Họ có thể làm cho các cô gái điều chúng ta

làm cho các trẻ nam.

Don Bosco tư lự một chút, rồi nói:

- Phải, chuyện đó cũng sẽ được thực hiện. Chúng ta sẽ có các

sơ. Nhưng không ngay lập tức; cần đợi một chút.

Cha Pietro Stella nghĩ rằng Don Bosco trong một thời gian đã

nuôi một hy vọng là sẽ kết hợp lại với Tu Hội Salêdiêng những

công cuộc của Marria –Louisa Clarac, một nữ tu Bác Ái đã làm

việc không cách Nguyện Xá thánh Lu-y bao xa.

Kế hoạch này nếu Don Bosco đã thực hiện, cũng không có một

tuổi thọ lâu dài.

Ngược lại trong các cuộc gặp gỡ với hai nhân vật: Don

Pestarino và Maria Đomenica Mazzarello mang tính quyết

định.

Dịch bệnh sốt nổi mụn, những tên phù thủy và con mắt soi mói

Năm 1860, giữa mùa hè, trên các ngọn đồi Mornêsê nổ tra dịch

sốt nổi mụn. Cuộc chiến tranh giành độc lập lần thứ hai vào

năm trước đó đã cất đi mạng sống của nhiều người cha gia

đình. Giờ đây dịch sốt này phát xuất từ các giếng nước nơi

nước tù tùng và thối ủng trong mùa hè, trải rộng nỗi khiếp hãi

trong tất cả miền Alexandrina

Giống như mỗi khi một nạn dịch sốt lây nhiễm phổ biến mọi

nơi, người ta ưa nói đến các phù thủy và con mắt xấu. Vi trùng,

vệ sinh, diệt vi trùng là những tiếng thời bấy giờ chưa ai biết.

Các gia đình nơi đồn là có nạn dịch thì bị mọi người từ bỏ.

Những người lành lặn khóa mình lại nơi nhà riêng của mình.

Có một gia đình mang họ Mazzarello là một trong những nhà

đầu tiên bị lây dịch bệnh. Trước hết là ông chồng, sau tới bà

51 Pages 501-510

▲back to top

51.1 Page 501

▲back to top

vợ, rồi các con cái của ông ta. Ít lâu sau người cha và đứa con

bị chết.

Don Pestarino, vị linh mục mà người ta gọi là “vị linh mục nhỏ

nhắn mà rất dễ thương” đi thăm giáo dân và nhận ra họ đang

thực sự cần một người đến giúp đỡ họ. Ngài đi thẳng tới nhà có

cha mẹ cũng mang họ Mazzarello và cô con gái tên là Maria.

Nàng là một thiếu nữ mạnh khỏe, 23 tuổi. Nàng làm việc như

một người đàn ông và cầu nguyện như một thiên thần.

- Tại nhà ông cậu, chú của con, có hai người sắp chết. Con nghĩ

sao nếu mình tới giúp họ một tay?

Maria im lặng một lúc lâu. Cô cũng sợ như mọi người đều sợ.

Vị linh mục tốt lành nhìn cô yên lặng và chờ đợi. Maria thì

thầm:

- Nếu ba con bằng lòng, con sẽ đi.

Cha cô là một người tín hữu nghiêm chỉnh. Thế là Maria đi vào

nhà đang lây bệnh. Trật tự và sự sạch sẽ vãn hồi ngay. Các

phương thuốc và của ăn đã sẵn sàng vào đúng những lúc đã

định trước.

Nhưng trong khi những người đau bệnh được chữa khỏi và

xuống khỏi giường, thì bệnh dịch sốt lại chụp xuống thân

Maria –Domenica. Khuôn mặt trái soan đẹp đẽ của cô trong có

vài ngày đã trở thành một tam giác có nước da lợt lạt và căng

thẳng. Thầy thuốc tới và lắc đầu; cái chết đã sẵn sàng ở đó cả

rồi. Ông ghi toa thuốc... Nhưng cô Maria kiệt lực liền lên tiếng:

• Cháu cám ơn ông, nhưng xin ông vui lòng đừng ghi

thêm những toa thuốc khác. Cháu sẽ không cần gì thêm

nữa, trừ việc Chúa sẽ đến đón cháu thôi.

51.2 Page 502

▲back to top

Nhưng giờ phút của cô đã không bao giờ đến cả. Cô còn phải

làm việc nhiều trên trái đất này trước khi Chúa đến đem cô đi.

Thế là chẳng cần thuốc men, Maria đã bất chợt khỏi bệnh. Nét

mặt cô lại đượm những mầu sắc của sự sống. Tuy nhiên tứ chi

cô như có một sự mệt nhọc, yếu đuối không thể vượt qua được.

Cơn sốt quá lớn đã làm đổ vỡ toàn bộ cơ thể cường tráng của

cô.

Vậy thì giờ đây mình phải làm gì đây? Có nhiều thanh niên

muốn bàn chuyện hôn nhân với cô. Cô chẳng thiếu một đức

tính nào để trở thành một người vợ và một người mẹ tốt.

Nhưng cô không hề muốn dần mình vào những câu chuyện như

thế. Cô tự hỏi: “Rồi tôi sẽ làm gì đây?”

Cô Maria Mazzarello đã ghi danh vào Hiệp Hội đạo đức các nữ

tử của Đức Mẹ Vô Nhiễm. Ý tưởng của nhóm này xuất phát từ

một nữ giáo viên của vùng xứ sở này, tên là cô Angela

Macagno. Don Pestarino đã gợi ý cho cô viết một lược đồ về

luật của Hiệp Hội. Sau đó ngài đã gửi nó tới tay cha Frassinetti,

một cha xứ nổi tiếng ở Genova. Theo những lời gợi ý này cha

Frassinetti sáng tác “một bộ luật của Hiệp Hội Đạo Đức Con

Đức Mẹ Vô Nhiễm. Hội này mau chóng trải rộng ra khắp nước

Ý.

Don Pestarino đã thiết lập “Hiệp Hội Đạo đức” thứ nhất tại

Mornese ngày 9-12-1855 với 5 thanh nữ. Người trẻ nhất là cô

Maria Mazzarello, 18 tuổi.

Maria Mazzarello có một bạn nữ mà cô không hề giữ bí mật

nào với cô ta: đó là cô Petronilla, cũng là một người Con Đức

Mẹ Vô Nhiễm. Một ngày nọ trong năm 1861, Maria nói với cô

này rằng:

- Em đã quyết định học nghề may. Khi em đã biết rõ nghề này,

em sẽ mở một xưởng và dạy cho các trẻ nữ nghèo. Chị có ưng

51.3 Page 503

▲back to top

làm nghề may không? Chúng ta sẽ ở với nhau; chúng ta sẽ

sống chung như trong một gia đình thân ái.

Một năm trôi qua. Maria va Petronilla đã thiết lập một xưởng

may vá nhỏ ở cạnh xứ sở của mình. Khoảng mười thiếu nữ đến

học may. Thế rồi một chuyện mới xẩy ra làm đảo lộn mọi sự.

Bốn con mắt vẻ đầy hãi sợ

Vào mùa đông năm 1863, khi các thiếu nữ đi giày và mặc áo

mưa chống tuyết, vừa rời xưởng may về nhà mình, thì Maria và

Petronilla nghe tiếng gõ cửa. Họ mở cửa ra thì thấy một người

đàn ông góa vợ, làm nghề buôn bán lưu động cùng với hai đứa

bé gái. Ông ta xin gửi hai cô coi sóc chúng không những trong

ngày mà còn cả trong đêm nữa, vì ông ta không ở nhà mình

cũng chẳng chăm lo cho chúng được. Hai đứa trẻ mồ côi đứng

đó, với những con mắt sợ hãi. Đứa lớn 8 tuổi, đứa nhỏ 6 tuổi.

Petronilla cầm tay đứa lớn, còn Maria thì dắt đứa nhỏ. Họ đốt

lửa lớn tại lò sưởi.

Thế là chẳng có

51.4 Page 504

▲back to top

Chương trình trước, xưởng may đã biến thành một mái nhà nhỏ

cho các trẻ nữ nghèo. Maria và Petronilla đi gõ cửa các người

bên cạnh và mượn được hai chiếc giường và một ít bột để làm

món cháo.

Khi dân chúng biết được tại Mornese các cô Mazzarello “đã

tiếp nhận trong nhà mình những bé gái mồ côi”, thì nhiều

người đem củi, đôi chăn, nửa túi bột mì. Họ cũng mang cả

những bé gái nhỏ đang cần một mái ấm. Ít lâu sau, nhóm trẻ đã

lên tới 7 em.

Trước khi bắt đầu làm việc tại xưởng, các trẻ nhỏ đọc kinh

Kính Mừng. Khi chuông nhà thờ vang lên báo hiệu giờ, cô

Maria liền nhắc nhở: “Một giờ bớt đi trên trần gian, một giờ

thêm vào trên thiên đàng”. Cô muốn rằng các em học nghề của

cô làm việc cho Chúa: “Mỗi một mũi kim là một hành vi tình

yêu dâng lên Thiên Chúa”.

Sáng ngày Chúa Nhật, Maria cũng muốn “làm sự thiện cho tất

cả mọi trẻ nữ trong xứ mình”. Một hình thức Nguyện Xá phát

sinh. Trong các ngày lễ, hai bạn nữ tập họp các trẻ em lại, dẫn

các em tới nhà thờ và giúp các em vui chơi hay đi dạo.

Một vị linh mục đi tìm việc làm

Cha Đominico Pestarino sinh tại Mornese; ngài được thụ

phong linh mục năm 23 tuổi tại chủng viện Genova. Trong vài

năm, ngài ở lại làm việc tại chủng viện, cho tới năm 30 tuổi,

đáp lại lời mời trợ giúp của một vị cha xứ già, ngài đã trở lại

quê hương. Ngài tự giới thiệu mình tại tòa giảng bằng những

lời sau đây: “Tôi đi tìm công việc, không phải tại những cánh

vườn nho của chúng ta, mà là tại đây, nơi nhà thờ, trong vườn

nho của Thiên Chúa tốt lành. Có nhiều chỗ được cống hiến cho

tôi, nhưng tôi ở đây giữa anh chị em nếu anh chị em cung cấp

công việc mà tôi tìm kiếm”.

51.5 Page 505

▲back to top

Ngài gặp Don Bosco lần đầu tiên tại Genova, trong nhà cha

Frassinetti. Nhưng cuộc gặp gỡ có tính cách quyết định là ở

trên xe lửa, khi cả hai người ở tại xe lửa giữa thành phố Acqui

và Alexandria. Don Bosco đề nghị ngài tới thăm Nguyện Xá

Valdocco. Mấy tháng sau đó, Don Pestarino tới thăm Nguyện

Xá.

Quang cảnh rất đông trẻ em đang lớn lên cách vui tươi trong

một trường học làm việc và thấm nhuần đức tin làm cho người

tới thăm viếng hết sức phấn khởi. Ngài nói với Don Bosco:

“Xin cha hãy đem con về với cha”. Don Bosco đồng ý để ngài

trở thành Salêdiêng (trên thực tế, vào năm sau, Don Pestarino

đã tuyên khấn), nhưng Don Bosco lại muốn ngài ở lại Mornese

nơi có rất nhiều chuyện quan trọng khiến ngài trở thành tối cần

thiết tại đó. Dẫu sao đi nữa, các mối tương quan với Don Bosco

đã trở thành những mối tương quan của sự công tác và sự lệ

thuộc. Kể từ giờ phút đó Don Pestarino tham gia các cuộc họp

của các giám đốc Salêdiêng.

Tại Mornese trong thời gian đó, cũng có một điều mới mẻ

khác. Hai người con của Đức Mẹ Vô Nhiễm xin với Maria và

Petronilla để được “sống như họ”. Khi họ hỏi ý kiến Don

Pestarino, thì ngài trả lời: “Tại sao không? Với hai chúng con

mà thôi, chúng còn có quá nhiều chuyện để làm khiến chúng

con không kham nổi nữa”. Thế là họ tạo thành một cộng thể:

bốn cô gái dạy may cho các trẻ nữ và giữ vai trò các bà mẹ cho

7 đức bé gái ở với họ cả ngày đêm.

Năm 1864, như chúng ta đã nhắc đến trong

51.6 Page 506

▲back to top

Chương 37, Don Bosco tới Mornese với các trẻ trai trong kỳ

nghỉ hè – dã ngoại vào mùa thu. Ngài lưu lại đây 5 ngày, Maria

Mazzarello tham dự bài huấn đức mà Don Bosco ban cho các

con Đức Mẹ Vô Nhiễm. Mỗi buổi chiều cô cũng nghe các huấn

từ tối Don Bosco nói cho các trẻ trai. Có người trách cô là

không tiện lắm. Cô trả lời: “Don Bosco là một vị thánh, em

cảm nhận được điều này”.

Vào năm sau, Các Con Đức Mẹ Vô Nhiễm chia ra thành hai

nhóm. Những người đã quyết định sống đời cộng thể với Maria

và Petronilla thì cư ngụ tại nhà cha Pestarino là nơi các cô thấy

thuận lợi để cư ngụ hơn, và không xa nhà thờ giáo xứ lắm, và

giữ nguyên tên Các Con Đức Mẹ Vô Nhiễm. Còn những người

khác như Angelina Maccagno thì thích ở lại gia đình của họ

hơn, và họ lấy tên của nhóm mình là Các Chị Em

Ursoline mới.

Cuốn vở nhỏ bị lạc mất

Dân chúng Mornese tại khu gọi là Borgo Alto, xây dựng một

trường trung học để cho các cậu con trai có các lớp để học.

Don Bosco đã hứa là ngài sẽ gửi các Salêdiêng của ngài tới khi

ngôi nhà xây xong. Cả xứ sở tham gia vào công trình, bằng

những tiền dâng cúng hay góp ngày công lao động.

Năm 1867, ngôi nhà nguyện của Trường Trung Học hoàn

thành. Vào tháng 12, Don Bosco đến cử hành thánh lễ tại đó.

Ngài kêu xin Chúa ban các chúc lành của Người xuống trên

trường học và dân chúng tại Mornese. Ngài dừng chân tại đó

trong 4 ngày và ban một bài huấn đức cho nhóm Các Con Đức

Mẹ Vô Nhiễm bé nhỏ này.

Năm 1869, Don Bosco thúc đẩy bước chuyển động để tiến

hành việc thiết lập “gia đình thứ hai”. Mắt của ngài giờ đây đã

nhắm chắc vào các cô gái Mornese, và không kèn trống, ngài

gửi cho Maria và Petronilla một cuốn vở nhỏ “viết bằng chính

51.7 Page 507

▲back to top

tay của ngài, chứa đựng thời khóa biểu và một luật nhỏ để họ

cùng với các cô gái nhỏ của họ bắt đầu sống một đời sống qui

củ hơn” (M. B., Cuốn X, tr. 591).

Cuốn sách nhỏ này đã bị lạc mất; Sơ Petronilla nhớ lại rằng

“trong cuốn sách đó có những lời khuyên sau đây: Cố gắng

sống thường xuyên trong sự hiện diện của Thiên Chúa; Cầu

nguyện qua việc sử dụng các lời kêu cầu thường xuyên; giữ

thái độ cư xử hiền lành, kiên nhẫn, dễ thương; để ý nhiều đến

các trẻ nữ, luôn giữ cho chúng bận bịu với các công việc và

chuẩn bị chúng cho một đời sống đạo đức, đơn sơ, thẳng thắn

và tin tưởng” (M.B. Cuốn 10, Tr. 592).

Năm 1870, Don Bosco tới ở lại tại Mornese 3 ngày: để nghỉ

ngơi hầu lấy lại đối chút sức lực của mình và cũng để quan sát

gần đời sống cộng thể của các chị em. Ngài muốn thấy “cuốn

vở nhỏ đó” có tác động gì nơi đời sống của họ. Ngài hoàn toàn

mãn nguyện”

Ngày 30-1-1871, tại Nguyện Xá, Don Bosco họp các giám đốc

Salêdiêng của ngài, có Don Pestarino tham dự và trình bày về

sự phát triển tại Mornese.

Ngày 24-4-1871, Don Bosco họp Công Nghị Tu Hội. Hiện diện

Don Rua, Don Cagliero, Don Saviô, Don Ghivarello, Don

Durando, Don Albera. Ngài công bố quy tụ họ lại vì “một công

việc có tầm quan trong lớn lao”. Sau đây là những lời của ngài,

theo biên bản cuộc họp:

“Một số lớn các nhân vật đã nhiều lần khích lệ cha hãy làm cho

các trẻ nữ một ít điều thiện mà nhờ ơn Thiên Chúa chúng ta đã

làm cho các trẻ nam. Nếu cha đã nghe theo những khuynh

hướng cá nhân của cha, tất cha đã tránh thứ tông đồ này.

Nhưng cha sợ mình đi ngược lại với dự định của Chúa Quan

Phòng. Vậy, cha mời gọi chúng con suy nghĩ trước mặt Chúa

để lấy một quyết định sẽ mang lại một vinh quang to lớn hơn

51.8 Page 508

▲back to top

cho Thiên Chúa và lợi ích to lớn hơn cho các linh hồn. Trong

tháng này các lời cầu nguyện của chúng ta sẽ hướng nhiều về

việc xin Chúa ban cho chúng ta ánh sáng cần thiết trên công

chuyện quan trọng này”.

Khi không còn bột bắp để làm món cháo bắp

Felicina Mazzarello, em của Maria, kể lại cuộc sống trong

những thời gian đầu tiên đó: “Chuyện vẫn thường xẩy ra là

cộng đoàn thiếu đồ ăn cần thiết, nhất là bột bắp để làm món

cháo bắp; và khi có được, thì lại thiếu củi để nấu chín cháo.

Thế là chị Maria cùng với một vài chị em khác của chúng ta đi

ra cánh đồng và đến dưới các gốc cây để tìm củi khô, rồi vác

đem về nhà, chuẩn bị đồ ăn. Khi cháo bắp đã nấu xong, họ đem

ra sân, đổ ra đĩa lớn và đặt trên nền đất, rồi mời cả cộng đoàn

tham gia bữa tiệc tuyệt vời này. Đĩa và thìa thì thiếu, nhưng

chẳng thiếu thức ăn rất ngon và niềm vui chan hòa”.

Vào cuối tháng Năm 1871, Don Bosco lại nhóm họp Công

nghị để hỏi ý kiến các thành viên. Tất cả các vị đều nhận xét là

thời giờ thuận lợi đã tới để phục vụ cho giới trẻ nữ. Don Bosco

rút ra kết luận như sau:

“Trong trường hợp này, hiện nay chúng ta có thể nói rằng

Thiên Chúa chắc chắn muốn chúng ta chăm sóc cho các trẻ nữ

và để đi tới một cái gì cụ thể, cha đề nghị là nhà cha Pestarino

vừa mới xây dựng xong tại Mornese thì được dành cho công

cuộc này”.

Vào giữa tháng sáu, Don Pestarino đã mời Don Bosco tới một

cách khẩn cấp. Cha Pestarino tốt lành đã tường thuật về cuộc

gặp gỡ này như là một buổi nói chuyện thanh thản và hoàn toàn

như một lời truyền lệnh. Tuy nhiên cuộc đối thoại giữa hai vị

có thể rất khác thế, rất sôi nổi và ý kiến rất trái ngược nhau,

nếu chúng ta lưu ý đến lời sơ Petronilla kể lại rằng “thường khi

51.9 Page 509

▲back to top

cha Pestarino trở về nhà sau cuộc găp gỡ với Don Bosco, vẻ

ngài như đang ở trên tầng trời thứ bẩy, nhưng lần này ngài lại

có vẻ rất ái ngại, rối rắm và lo lắng”. Sau đây là lời kể lại của

cha Pestarino:

“Don Bosco nói lên ước muốn của ngài là lo chăm sóc cho việc

giáo dục Kitô giáo của các trẻ nữ, con cái của dân chúng, và

tuyên bố rằng Mornese là nơi mà ngài coi là thích hợp nhất:

các Con Đức Mẹ Vô Nhiễm ở đó có thể đáp ứng cho những

tiếng gọi họ sống đời sống chung, tách biệt khỏi thế gian và bắt

đầu một Tu Hội các Con Đức Mẹ Phù Hộ, phục vụ cho lợi ích

của biết bao nhiều trẻ nữ của dân chúng. Don Pestarino không

hề e ngại, đã trả lời rằng: “Nếu Don Bosco (và đây chỉ là lời

khẳng định của lời tường thuật lại của riêng cha Pestarino mà

thôi) muốn nhận lấy việc hướng dẫn và che chở Tu Hội, thì các

cha sẵn sàng đặt bản thân cha trong tay ngài”.

Trong thời điểm này, tại nhà của Maria và Petronilla đã có các

thiếu nữ khác cùng dấn thân như Teresa Pampuro, Caterina

Mazzarello, Felicina Mazzarello, Gioavnnina Ferrettino và các

em nhỏ tuổi hơn là Rosina Mazzarello Baroni, Maria Grosso,

Corinna Arrigotti.

Hai khó khăn đặc biệt khiến cho cha Pestarino “ái ngại và bối

rối là: Các thiếu nữ này là những Kitô hữu tốt nhưng không có

ai trong số họ đã nghĩ đến việc trở thành các nữ tu. Don Bosco

muốn trao trường trung học Borgo Alto này làm nơi ở cho các

Con Đức Mẹ Phù Hộ; nhưng dân xứ này đã thực hiện công

việc xây cất là nhắm đến sao để có được một trường trung học

cho các lớp học của các cậu con trai của họ. Sự thay đổi sẽ gợi

dậy hầu như là một cuộc cách mạng rồi.

Ý kiến của Đức Thánh Cha và sự bực bội của dân xứ đó

Trong tháng 6-1871 đó, Don Bosco đi Roma để trình bày kế

hoạch mới của ngài cho Đức Piô IX. Sau khi đã xin một vài

51.10 Page 510

▲back to top

ngày sau để “suy nghĩ kỹ lại”, Đức Thánh Cha nói với ngài:

“Kế hoạch của con hiện ra cho cha như là ý của Thiên Chúa.

Cha nghĩ là các sơ này phải nhận việc dạy dỗ và giáo dục các

trẻ nữ như là mục đích chính của Tu Hội, giống như Các

Salêdiêng nam đã làm cho các trẻ nam. Còn về việc các sơ này

lệ thuộc vào ai, thì dĩ nhiên là lệ thuộc vào con và các người kế

vị con. Theo ý này, con hãy nghĩ đến Hiến luật và hãy bắt đầu

viết bản thảo Hiến luật. Những gì còn lại sẽ đến sau”.

Ngày 29-1-1872, theo lệnh của Don Bosco, Don Pestarino tập

họp lại 27 Con Đức Mẹ Phù Hộ để họ bầu bề trên thứ nhất của

họ. Lá phiếu chọn Maria Mazzarello, nhưng cô khiếp sợ và xin

các chị em miễn chước cho cô. Họ vẫn kiên quyết trong sự

chọn lựa này và cha Pestarino quyết định trao toàn quyền quyết

định lại vào tay Don Bosco. Maria cảm thấy yên lòng: Don

Bosco chắc chắn biết rõ là cô không đủ khả năng, nên chắc

chắn sẽ miễn chước cho cô khỏi gánh trách nhiệm. Ngược lại

Don Bosco biết rõ cô đủ khả năng như thế nào và xác nhận cô

trong trách nhiệm bề trên khiến cho cô không khỏi bồn chồn lo

lắng.

Giờ đây phải làm sao để cho các Con Đức Mẹ phù Hộ có được

một chỗ ở vững bền. Nhưng làm sao để tiến hành được mà

không làm dấy lên sự bất mãn của dân trong xứ sở? Một diễn

tiến giúp thực hiện giải pháp này. Số là nhà của cha có nguy cơ

sụp đổ. Chính quyền thị xã đã quyết định đập nó xuống và xây

dựng lại. Trong khi chờ đợi, chính quyền xin cha Pestarino cho

cha xứ được sử dụng đến căn nhà mà cha Pestarino có ở gần

nhà thờ.

“Thế còn các cô gái đang dạy lớp may và nuôi dạy, cung cấp

chỗ ăn chốn ở cho chúng, thì đi đâu?”

Các vị trong ban hội đồng xã suy nghĩ và gợi ý:

52 Pages 511-520

▲back to top

52.1 Page 511

▲back to top

- Cứ gửi các cô ấy đến trường đang xây dựng ở Borgo Alto.

Tại đấy có tầng trệt đã làm xong và chưa có ai ở.

Don Pestarino thở phào sung sướng: Người ta đã ra lệnh cho

cha làm điều cha không dám xin. Việc di chuyển chỗ ở được

thực hiện bằng các chiếc xe của dân quê mà không quên dời

các nong nuôi tằm là một trong những nguồn tài nguyên sinh

lời quí báu của đám các cô gái nghèo này.

Ngay lập tức, việc di chuyển không khơi dậy một sự ngạc

nhiên nào. Nhưng tiếng đồn lan rộng ra trong xứ sở rằng các

Con Đức Mẹ (mà con số tăng thật nhanh) kể từ nay sẽ chiếm

ngôi trường trung học mất để tạo thành một Tu Hội mới. Lập

tức nổi lên “những tiếng than phiền dai dẳng và tiếng phản đối

chung” (M. B. Cuốn X, tr. 613). Sử gia Writh thì viết chi tiết

hơn nữa: “Dân chúng tại Mornese gào lên rằng dây là một sự

phản bội. Các Con Đức Mẹ Phù Hộ bước những bước đầu tiên

trong một bầu khí không được thông cảm, hầu như là thù

nghịch. Và điều tệ hại đó cộng thêm vào với cảnh khó nghèo

và thiếu thốn đã quá lớn rồi”.

“Trong xứ sở đồn đại lời ra tiếng vào rằng những chuyện này

chẳng kéo dài được lâu đâu – như lời sơ Felicina mazzarello

viết. Theo kiểu loài người mà nói, thì đó là chuyện đương

nhiên thôi vì các cô thiếu thốn mọi sự. Tuy nhiên cô Maria –

Domenica chẳng sợ hãi. Cố tiếp tục cuộc sống mệt nhọc và hy

sinh của mình. Tòa nhà đang xây dựng chưa hoàn tất, cô cả

ngày lo lắng dồn dập lại. Còn việc giặt giũ thì thế nào? Con

sông Roverno chẳng xa xứ Mornese mấy. Ngày giặt quần áo

đến, cố lấy một ít bánh đem theo, hay một mảng lớn cháo bột

bắp đặc, rồi cô đi tới con sông cùng với một số các bạn hữu.

Tại đó các cô làm công việc giặt giũ của mình. Cô trở về nhà

mệt nhọc và quần áo ẩm ướt, cô lập tức lo cho các chị em khác

thay quần áo và chuẩn bị cho họ một thứ đồ ăn ấm áp nào đó.

Cô thực sự là một người mẹ dào dạt tình thương”.

52.2 Page 512

▲back to top

Mùi thơm của nắm hạt dẻ

Ngày 5-8-1872, mười lăm Con Đức Mẹ Phù Hộ nhận áo dòng.

Mười một người trong số họ cũng khấn ba năm sống trong Tu

Hội, trong đó có cô Maria Mazzarello.

Đức Cha Sciandra trao thánh giá cho 15 sơ: “Các con tốt lành,

hãy nhân lấy hình ảnh của Đức Giêsu yêu dấu của các con.

Ngài sẽ là sự an ủi cho các con trong những khó khăn mà các

con sẽ gặp phải”.

Don Bosco dự lễ nhận áo dòng và tuyên khấn. Sau đó với sự

đơn sơ đầy âu yếm, ngài nói:

- Các con phải chịu khổ cực, cha tin điều ấy bằng chính mắt

cha, bởi vì cả thế giới đều nghịch lại với các con, diễn cợt các

con; ngay cha mẹ các con cũng quay lưng khỏi các con. Các

con đừng ngạc nhiên. Trong kinh phụng vụ kính Đức Trinh

Nữ, các con đã đọc: “Cây cam tùng của tôi tỏa hương thơm

ngát”. Các con có biết khi nào cây cam tùng tỏa hương thơm

chăng? Khi nó bị đập nát. Các con rất thân mến, chớ gì chuyện

các con bị đối xử thậm tệ như các con hiện nay trên trần gian

này không làm cho các con kinh ngạc. Các con hãy can đảm

lên và tự an ủi mình vì chỉ bằng cách thế như vậy các con mới

trở nên có khả năng thực thi sứ mệnh của mình. Nếu các con

sống một cách xứng đáng với hoàn cảnh của các con, các con

có thể làm ích cho linh hồn các con và cho linh hồn những

người bên cạnh các con”.

- Cảnh nghèo nàn của họ đúng là đang gần như là cảnh khốn

cùng. Món ăn chính của cộng đoàn là món cháo bắp và những

hạt dẻ luộc. Một sơ của những thời ban đầu kể lại rằng: “Mùi

thơm của nắm hạt dẻ này bắt đầu tỏa ra từ hai giờ trước đó và

làm chúng tôi ngây ngất”.

52.3 Page 513

▲back to top

- Nhiều sơ sử dụng khúc gỗ cuộn giẻ làm cái gối đầu. Toàn bộ

những chiếc gối nhỏ có trong nhà đều dành cho các trẻ nhỏ.

Maria Mazzarello đã không muốn cho các sơ trẻ phải thực

hành việc đền tội này, nhưng mẹ không thể nào cắt nghĩa nổi

tại sao chính mẹ là người đầu tiên đã nghĩ ra cách thế đền tội

đó.

Cái chết gõ cửa

Ngày 29-1-1874, cái chết lần đầu tiên len lỏi vào trường trung

học. Maria Poggio, một sơ trẻ thuộc nhóm đầu tiên, đã ra đi.

Cô sống vui tươi, luôn sẵn sàng giúp đỡ, nên hữu ích cho mọi

người, và trông nom các người đau ốm. Cô phải chịu đói và

lạnh rét trong mùa đông năm ấy! Cô đã ra đi trong sự thinh

lặng, chẳng làm phiền ai.

Đám tang của cô sơ trẻ tuổi này đã qui tụ toàn thể dân làng lại.

“Nhiều người khóc”, cha Pestarino nhớ lại. Điều đó tái tạo lại

sự hòa bình giữa dân chúng và các cô thanh nữ xanh xao đang

theo hàng tiến bước trong bộ áo các sơ và lần tràng hạt này. Kể

từ ngày hôm đó, bột bắp để nấu cháo và bột mì để làm bánh

không còn thiếu trong kho nữa.

Nhưng cái chết vẫn còn đến gõ cửa nhà.

Ngày 15 tháng Năm, Don Pestarino đọc cho các sơ nghe một

trang sách về sự vắn vỏi của cuộc sống. Ngài nói: “Có lẽ cái

chết sẽ bắt chộp lấy tôi trong vòng một năm, trong vòng một

tháng, hay một tuần, hay một ngày, một giờ, hay có thể ngay

trong lúc đọc sách này!” Vào lúc đó, vị linh mục bật khóc. Các

sơ đều rối loạn.

Vào 11 giờ trưa, đang khi ngài làm việc, ngài đã ngã xuống đất.

Ngài chết vài giờ sau đó. Ngài hưởng dương 57 tuổi.

Họ lập thành nhóm ba người, lên đường dưới cảnh tuyết rơi

52.4 Page 514

▲back to top

Ngày 9-12-1876, dưới cảnh tuyết rơi, ba sơ đầu tiên lên đường.

Họ đi tới Vallecrosia, miền Liguria, để mở một Nguyện Xá và

một trường cho các thiếu nữ.

Ngày 19-3-1876, 7 sơ khác lên đường tới Torino. Cách Nguyện

Xá của Don Bosco 50 mét, các sơ khai mạc một Nguyện Xá và

một trường cho trẻ nữ. Nhà này sẽ trở thành suốt 40 năm nhà

trung tâm của các Con Đức Mẹ Maria Phù Hộ.

Trong năm 1876, 26 sơ lên đường từ nhà Mornese: các sơ đã

mở các trường và Nguyện Xá tại Biella, Alssio, Lu Monferrato,

Lanzo Torinese. Một nhóm 7 sơ lên đường tới Sestri Levante.

Họ đi thiết lập một trại tại vùng biển cho các trẻ nam và nữ bị

bệnh lao. Giữa đám trẻ mặt mũi ghê sợ này, có sơ Henriette

Sorbone làm việc với một niềm vui thanh thản. Sơ xưa kia là

một em bé mồ côi, dắt theo bốn em nhỏ của mình tới nhà

Mornese.

Năm 1878, các Con Đức Mẹ Phù Hộ đã trở thành một gia

đình đông đảo, tỏa ra khắp thế giới. Theo lệnh của Don Bosco,

trung tâm của Tu Hội chuyển từ Mornese đến Nizza

Monferrato. Đối với Maria Mazzarello, đây là một nỗi đau xé

lòng. Cô chào biệt cha mẹ tuổi đã rất cao, rồi tới nghĩa trang

thăm mộ cha Pestarino và chào biệt căn nhà nhỏ nơi cô đã học

may cho các trẻ nữ đầu tiên.

Không bao giờ chuyện làm bề trên tổng quyền làm mẹ

Mazzarello đánh mất sự nhạy bén với những mối tương giao và

tiếp xúc. Mẹ tiếp tục hộ trực các trẻ nữ nhỏ nhất tại nhà ngủ,

với con mắt chăm chú và trìu mến. Một em bé mà vì chứng

sưng buốt ngồi co quắp, khoanh tròn chân tay, ép lại cùng

nhau, rồi lén đưa mắt xem có ai nhìn thấy em, sau đó để

nguyên quần áo, chui vào trong chăn chân vẫn đi giày... Mẹ

Mazzarello thấy cảnh em này đang làm, nhưng không nói gì cả.

Mẹ xuống nhà bếp lấy một chậu nước ấm, ống đo nhiệt độ, và

52.5 Page 515

▲back to top

vải len. Mẹ đặt toàn bộ những thứ đó gần bên giường em rồi thì

thầm:

- Bây giờ con hãy đưa chân cho mẹ xem. Đừng sợ, mẹ sẽ

không làm cho con đau đâu.

Cái chết đến với những bông hoa của tháng Năm

Tháng Giêng năm 1881, các sơ bắt đầu nhận thấy sức khỏe của

Mẹ Mazzarello suy giảm. Có người thì thầm với mẹ rằng mẹ

phải để ý tới sức khỏe của mình, nhưng mẹ mỉm cười trả lời:

- Sẽ tốt hơn cho mọi người nếu mẹ ra đi. Như vậy người ta sẽ

có thể chọn một bề trên có khả năng hơn mẹ.

Cơn bệnh của mẹ trở nên tệ hại hơn khi mẹ hành trình cùng

một nhóm các sơ được sai đi truyền giáo tại châu Mỹ. Vì thời

tiết xấu, mẹ buộc phải qua đêm nằm co quắt trong một góc xó,

vẫn mặc y nguyên quần áo và run rẩy vì cơn sốt. Sáng ra, mẹ

không thể dậy khỏi giường. Sau đó chút ít, mẹ đã hết sức cố

gắng đứng dậy để đi theo các con của mẹ cho tới bến cảng.

Nhưng sau vài giờ mẹ không thể chịu nổi nữa.

Bị viêm màng phổi nghiêm trọng như thầy thuốc chuẩn bệnh.

40 ngày cảm sốt và ở xa nhà mình, với cách chữa duy nhất là

hành hạ da lưng mình bằng giác hơi là cách thức chữa bệnh

duy nhất được biết tới vào thời bấy giờ và khiến cho lưng của

mẹ xưng dộp lên.

Thế rồi cơn sốt biến mất, nhưng thầy thuốc phán một cách

minh bạch và hung hãn là mẹ chỉ còn có thể sống được ít tháng

nữa thôi.

Trở về Nizza, mẹ gặp Don Bosco và nói với ngài: “Thầy thuốc

nói quá rõ. Thưa Don Bosco, con còn có thể chữa khỏi bệnh

được nữa chăng?”

52.6 Page 516

▲back to top

Don Bosco không trả lời thẳng vào câu hỏi mà chỉ kể cho mẹ

nghe một câu chuyện: “Có một hôm, thần chết đến gõ cửa một

tu viện. Thần chết nói cho tất cả các sơ rằng: “Hãy đến theo

ta!”; nhưng tất cả họ đều khựng lại vì họ còn có nhiều chuyện

phải làm. Cuối cùng thần chết đến với bà bề trên và nói: “Này

đến lượt bà phải làm gương tốt đấy nhé. Hãy đi với ta!” Bà bề

trên buộc phải chấp nhận và vâng lời”.

Mẹ Mazzarello hiểu, mẹ cúi đầu và cố gắng mỉm một nụ cười.

Xanh xao và kiệt sức, mẹ trở về Nizza. Buổi lễ lớn các sơ tổ

chức để đón mẹ về khiến mẹ hết sức cảm động. Mẹ chân thành

cảm ơn:

- Trên trần gian dù có chuyện gì xẩy ra đi nữa, chúng ta đừng

có vui quá hay buồn quá. Chúng ta luôn ở trong vòng tay của

Thiên Chúa, ngài là cha chúng ta, và chúng ta phải luôn luôn

sẵn sàng làm điều ngài muốn.

Kết cuộc xẩy ra vào mùa xuân. Qua các khung kính cửa sổ, mẹ

thấy cảnh cây xanh và hoa nở. Mẹ thích nghe tiếng của các trẻ

nữ chạy nhảy và vui chơi không tư lự. Mẹ còn muốn nói với

các sơ của mẹ:

- Các con hãy thương yêu nhau. Hãy đoàn kết. Các con đã từ

bỏ thế gian; các con đừng tạo nên một thế gian khác ở trong

nơi này. Các con hãy nghĩ đến điều khiến các con vào Tu Hội.

- Mẹ chịu đau khổ, nhưng không muốn làm buồn lòng một ai.

Mẹ cố gắng hát. Thiên Chúa đến tìm mẹ vào sáng sớm 14

tháng Năm. Mẹ thì thầm nói lên được tiếng “Hẹn gặp lại trên

trời”. Mẹ đạt được 44 tuổi.

Caterina Daguero, một sơ còn rất trẻ với 25 xuân xanh, được

gọi kế tục mẹ đứng đầu các con Đức Mẹ Phù Hộ. Sơ đã vào

Dòng lúc 18 tuổi. Mẹ Maria Mazzarello đã giúp cho cô bé vượt

thắng nỗi buồn và gian khổ của các ngày đầu tiên. Năm 1879

52.7 Page 517

▲back to top

sơ đã trở thành giám đốc công cuộc Torino. Sự gần gũi với

Don Bosco đã thức tỉnh nơi sơ sáng kiến thiết lập một Nguyện

Xá và một trường học, làm lộ ra những phẩm chất sâu xa: sự

vững vàng, quân bình và lòng tốt.

Dưới sự thúc đẩy của bề trên mới, các Con Đức Mẹ Phù Hộ

(FMA) phát triển các công cuộc tại Ý, Pháp, Nam Mỹ. Khi

Don Bosco qua đời, họ đã đi được một hành trình dài: Họ điều

hành 50 nhà, con số các sơ đạt đến 390 và các tập sinh lên đến

cả trăm người.

52.8 Page 518

▲back to top

Chương 42

CUỘC CHINH PHỤC ROMA

VÀ CƠN RÙNG MÌNH CỦA SỰ CHẾT

Vào năm 1870 xảy ra hai biến cố quan trọng trong lịch sử của

Hội Thánh và của nước Ý: Công đồng Vaticano I và việc quân

đội Ý chiếm thành Roma.

Công đồng ở Roma và phản-công đồng tại Napoli

Công Đồng chính thức khai mạc ngày 8-12-1869. Đức Piô IX

nêu lên hai mục tiêu chính: một là trình bày giáo thuyết Công

giáo đối lại với những sai lầm của thời hiện đại và việc định tín

sự bất khả ngộ của Giáo Hoàng.

Ba trăm năm đã trôi qua kể từ Công Đồng cuối cùng là công

đồng Trento kết thúc. Đức Piô IX ngỏ lời kêu gọi đầy hối thúc

tới các Giám mục của Hội Thánh ly khai Đông phương để mời

họ tham dự Công Đồng Vaticano I. Những vị này đã trả lời tiêu

cực và thiếu lịch thiệp.

Các người phái Thệ phản cũng được mời tham dự, nhưng công

thức mời nói đến “cơ hội tốt lành để trở về với đoàn chiên duy

nhất của Chúa Kitô” nghe không mấy thuận tai đối với họ.

Phe Tam điểm Ý, một tổ chức ngầm có những nghi thức riêng

chống Giáo Hội, trong thời đại chống giáo sĩ dữ dằn, đã công

bố một “phản công đồng” tại Napoli và tiếp nhận sự tán đồng

đầu tiên đến từ Giuseppe Garibaldi và văn hào Vitor Hugo.

Trong nhiều tỉnh những cuộc biểu tình của quần chúng đã được

tổ chức để công bố “một cuộc chiến tranh quyết liệt với Đức

Giáo Hoàng”.

Số các Đức Giám mục tham dự Công đồng gồm: 200 Giám

mục Ý, 70 Giám mục Pháp, 40 Giám mục Áo-Hungary, 36

52.9 Page 519

▲back to top

Giám mục Tây Ban Nha, 19 Giám mục Ái Nhĩ Lan, 18 Giám

mục Đức, 12 Giám mục Anh, 50 Giám mục Đông phương, 40

Giám mục Hoa Kỳ, 9 Giám mục Canada, 100 Giám mục của

các quốc gia khác và của các lãnh thổ truyền giáo. Cùng với

các Đức Giám mục, còn có cả các Dòng tu và các Tu Hội đại

diện tham gia. Toàn bộ là 700 Nghị Phụ Công Đồng.

Ngày 20-1-1870, Don Bosco đi Roma và tới đó vào ngày 24.

Ngày 8 tháng Hai, ngài có hai cuộc bệ kiến tư với Đức Thánh

Cha. Đức Piô IX xin ngài cho phát hành giữa dân chúng một

cuốn sách lịch sử nhỏ nêu rõ sự bất khả ngộ của Đức Thánh

Cha. Don Bosco đã vâng lời vào cuối năm đó: ngài gửi tới tất

cả mọi độc giả của Báo Đọc Công giáo một ấn bản mới của

cuốn Lịch Sử Hội Thánh của ngài, với một phần cuối dành để

nói về Vaticano I và sự bất khả ngộ.

“Trời Cao nói với vị Mục tử của các mục tử”

Trong một cuộc bệ kiến kế tiếp (vào ngày 12 tháng Hai), Don

Bosco trao vào tay Đức Thánh Cha những trang sách về “các

sự thấy trước liên quan đến tương lai”. Những dòng chữ đầu

nói: “Vào buổi chiều vọng lễ Hiển Linh năm 1870 đang diễn

ra, các vật trong phòng của con biến mất và con đang trong sự

chiêm ngưỡng các điều siêu nhiên. Việc này kéo dài rất ít thời

gian, nhưng con thấy được rất nhiều điều”. Bản tường trình

(mà chúng ta còn giữ lại được bản viết tay của chính Don

Bosco) được viết trong một văn thể giàu tưởng tượng, tiên tri,

trộn lẫn các lời công kích, các dự kiến, các lời kêu gọi thường

có tính cách huyền bí và lẫn lộn. Đoạn văn đánh động Đức

Thánh Cha nhất (và cũng là đoạn đủ rõ ràng cho chúng ta nữa)

là đoạn sau đây:

“Bây giờ là tiếng nói của trời cao cho vị Mục tử của các mục

tử: Ngươi đang ở giữa Phòng Hội Lớn cùng với Bồi thẩm đoàn

của ngươi; nhưng kẻ thù của sự thiện không một chút nghỉ

52.10 Page 520

▲back to top

ngơi. Nó nghiên cứu và sử dụng đến tất cả mưu đồ chống lại

ngươi. Nó gieo vãi sự bất hòa giữa các vị Bồi thẩm của ngươi,

khơi dậy các kẻ thù trong số các con cái ngươi. Các quyền lực

của thế kỷ này mửa ra lửa và cố gắng bóp nghẹt các lời trong

họng của các kẻ gìn giữ luật của ta. Điều ấy sẽ không xảy ra

được. Chúng sẽ làm sự dữ, nhưng lại tạo ra sự dữ cho chính

mình chúng. Còn ngươi, hãy tiến nhanh hơn. Nếu người ta

không có thể gỡ mối cho các khó khăn, thì hãy cắt đứt chúng.

Nếu ngươi phải rơi vào những nỗi khổ não, thì đừng dừng

bước. Nhưng hãy tiếp tục cho tới khi đầu Con Rắn Biển gây ra

sự khủng khiếp bị chặt đứt. Cú đánh này làm cả trái đất lẫn hỏa

ngục run rẩy. Nhưng thế giới này sẽ tìm lại được sự an ổn và

những kẻ tốt lành sẽ hoan hỉ. Vậy ngươi hay gọi hai người Bồi

thẩm đến gần ngươi thôi, nhưng bất cứ ngươi đi dâu, ngươi hãy

tiếp tục và hãy hoàn tất công cuộc đã được trao phó cho ngươi.

“Những ngày qua đi nhanh, các năm sống của ngươi đang tiến

đến con số đã được xác định. Nhưng vị Nữ Hoàng Vĩ đại sẽ

luôn luôn là sự phù hộ cho ngươi và cũng như trong quá khứ,

Mẹ luôn luôn trong tương lai sẽ vẫn là magnum et singulare in

Ecáclesian praesidium (Đấng Phù Hộ vĩ đại và độc nhất của

Hội Thánh)”.

Hai mươi dòng sau đó, Don Bosco nói về tương lai của Đức

Thánh Cha:

“Giờ đây ngài già nua, yếu đau, không được bảo vệ; bị bóc lột.

Tuy nhiên, với lời nói lôi cuốn, ngài sẽ làm cho thế gian run

sợ”. (Việc chiếm Nước Tòa Thánh sẽ xẩy ra vào ngày 20-9-

1870).

Những lời đe dọa đen tối trên Nước Pháp

Trang của những điều “dự kiến” vào tháng Hai năm 1870 mà

xem ra là trang có tính cách không thể nào tin nổi nhất chính là

trang nói về nước Pháp. Vào thời đó, Napoleon III còn là ông

53 Pages 521-530

▲back to top

53.1 Page 521

▲back to top

vua quyền lực nhất của Châu Âu. Cuộc chiến thảm bại chống

lại nước Phổ (nó xẩy ra vào ngày 19-7-1870) và cuộc thảm sát

ở Công Xã Paris (trong thời gian từ tháng Ba đến tháng Năm)

là chuyện không thể nào nghĩ tới được. Sau đây là các lời Don

Bosco viết:

“Các luật pháp của nước Pháp không còn biết đến Đấng Tạo

Thành nữa, và Đấng Tạo Thành sẽ tỏ cho nó biết và viếng thăm

nó ba lần với cây gậy của cơn lôi đình của Ngài.

Ngài sẽ đánh hạ sự kiêu ngạo của nó bằng những lần bại trận,

cướp đoạt và phá hủy các mùa gặt, xúc vật và con người của

nó. Các kẻ thù của nó sẽ đưa nó đến cảnh khổ ải, đói và sợ hãi

cùng cách đáng ghê tởm đối với các nước. Nhưng khốn cho

ngươi nếu ngươi đã không nhìn nhận bàn tay của Đấng đánh

ngươi... Người sẽ rơi vào tay những kẻ xa lạ và những kẻ thù

ngươi sẽ thấy từ xa các dinh thự ngươi giữa những ngọn lửa.

Các nơi ở của ngươi sẽ trở thành một đống hoang tàn đẫm

trong máu của các anh hùng của ngươi đã biến mất”.

Trong những ngày sau, Don Bosco đã gặp gỡ nhiều vị Giám

mục và sử dụng uy tín mà ngài có để khích lệ các ngài tiến

hành mau chóng tín điều bất khả ngộ. Có vẻ như sự can thiệp

mang tính cách mạnh mẽ nhất của ngài là ở nơi Đức cha

Gastaldi, khi ấy là Giám mục Saluzzo và là một người bạn lớn

của ngài.

Don Lemoyne quả quyết rằng Đức Piô IX thật hài lòng với

nhiệt tình của Don Bosco nên một ngày kia đã nói với ngài:

- Con không thể từ giã Torino để đến ở lại tại Roma chăng?

Liệu Tu Hội của con có vì thế mà bị thiệt hại không?

- Thưa Đức Thánh Cha, đó sẽ là sự tiêu tan của Tu Hội! (Đời

Sống Thánh Gioan Bosco, Cuốn II, tr. 44).

Don Bosco rời Roma ngày 22 tháng Hai.

53.2 Page 522

▲back to top

Ngày 24 tháng Tư, Công đồng phê chuẩn tài liệu Dei Filius

(Con Thiên Chúa) với sự nhất trí hoàn toàn. Đây là một tài liệu

trình bày cô đọng và rõ ràng giáo thuyết Công giáo về Thiên

Chúa, Mặc Khải và đức Tin. Nó nhấn mạnh cách riêng tới ý

tưởng là khoa học và đức tin một khi được hiểu cách đúng đắn,

thì không thể đối nghịch lại nhau, bởi vì cả hai đều đến từ

Thiên Chúa.

Liệu Đức Thánh Cha có thể bất khả ngộ?

Vào ngày 15 tháng Năm, tại phòng họp khoáng đại của Công

đồng bắt đầu cuộc thảo luận về sự bất khả ngộ của Đức Thánh

Cha. Cuộc thảo luận chung tiếp tục cho đến ngày 4 tháng Sáu.

Đức Hồng Y Bonnechose ngày hôm đó đã viết trong cuốn sổ

tay hoạt động của ngài rằng: “Người ta nói chúng tôi hành trình

một cách khó khăn trên một con tàu bị sóng đánh trong đó mọi

người đều bị say sóng”.

Có hai trào lưu phân rẽ giữa các Nghị Phụ khi phải đối diện với

những cuộc thảo luận cam go ở bên trong cũng như bên ngoài

Công đồng. Phần đa số ủng hộ sự bất khả ngộ. Thiểu số (gồm

khoảng 60 Giám mục Đức, Pháp, Ý và Mỹ) coi việc định tín

cho nó là một cản trở nghiêm trọng cho việc xích lại gần với

các Giáo Hội Thệ phản. Đức Piô IX nhiều lần cho thấy sức

nặng của quyền bính của ngài ủng hộ cho việc định tín này.

Ngày 18 tháng Bảy Công đồng phê chuẩn bản văn liên quan

đến sự bất khả ngộ. Một nhân chứng kể lại rằng: “Đây là một

ngày mưa rơi nặng hạt trên Roma và liên tục có những đợt bão

rất khốc liệt. Trong khi Đức Cha Valenziani đọc bản văn, các

cửa sổ bị lay mạnh bởi sấm sét và khi các ánh chớp ngừng lóe

sáng, thì một sự tối tăm nặng nề ập xuống.

Quyết định của Công đồng có chữ ký của Đức Thánh Cha, định

nghĩa chân lý sau đây là tín điều[12]:

53.3 Page 523

▲back to top

“Đức Giáo Hoàng Roma tuyên bố ex cathedra (từ ngai tòa

chính thức của ngài), trong sức mạnh của quyền tông đồ tối cao

của ngài, thì ngài hoàn thành nhiệm vụ vị cha hướng dẫn và

tiến sĩ của tất cả các Kitô hữu. Khi trong những điều kiện đó,

ngài định tín một giáo thuyết liên quan đến đức tin hay phong

hóa, để nó được tiếp nhận như là một tín điều bởi Hội Thánh

toàn cầu, thì ngài hưởng sự bất khả ngộ. Do sự kiện này, các

định tín (khá là hy hữu) của Đức Giáo Hoàng đều không thể

thay đổi được, không phải vì Hội Thánh coi chúng là như vậy,

mà vì chính chúng là như vậy”.

Công việc dành cho tín điều bất khả ngộ đã hoàn tất, Công

đồng quyết định tạm nghỉ trong 4 tuần. Khi nhóm họp trở lại,

Công đồng quyết nghị về các Đức Giám Mục. Nhưng các biến

cố nghiêm trọng đã dồn dập nối tiếp nhau tại Châu Âu.

Lính thiện xạ Ý ở Cổng Porta Pia của thành Roma

Ngày 19-7-1870, Napoleon III tuyên bố chiến tranh đối với

Nước Phổ. Đây quả là một cuộc thảm họa. Những cuộc chiến

bại của quân Pháp dồn dập nối tiếp nhau cho tới trận chiến tại

Sedan (mùng 2 tháng Chín) tại đó Napoleon bị bắt làm tù nhân.

Nước Pháp đã không đầu hàng. Pháp công bố mình là Nước

Cộng Hòa và dời chính phủ về Tours, nhưng sau cùng nó vẫn

phải nhượng bộ. Hòa ước được ký một cách nhục nhã tại

Francfort vào tháng Năm 1871, sau khi Paris cố gắng chuyển

biến mình thành một Nước Cộng Hòa Công Xã, nhưng rồi nó

đã bị đè bẹp bởi chính quân đội Nước Pháp (14,000).

Khi Napoleon bại trận tại Sedan, chính phủ Ý cảm thấy được

rảnh tay để đương đầu với Roma. Họ đã chiếm được Venezia

thông qua “một cuộc chiến tranh bất hạnh vì độc lập lần thứ

ba” (1866). Giờ đây 60,000 quân dưới quyền của tướng

Raffaele Cardona đã nhận lệnh đóng quân trên biên giới

Latium để chuẩn bị chinh phục Roma. Quân đội của Đức Giáo

53.4 Page 524

▲back to top

Hoàng có 14,000 người. Trong những trường hợp này, nhiều

người khuyên Đức Thánh Cha Piô IX rời khỏi Roma. Một

chiếc tàu Anh sẵn sàng đưa ngài qua đảo Malta. Những người

khác thì đề nghị ngài sang Tây Ban Nha, hay Châu Mỹ. Đức

Thánh Cha thì coi như ngài đã sai lầm khi trốn sang Gaita vào

năm 1848, đã quyết ở lại tại chỗ. Ngài quả thực đã cho hỏi ý

kiến của các người thân tín. Don Bosco được Đức Thánh Cha

rất tin tưởng ở sự chín chắn trong nhận định, khi được hỏi, đã

trả lời cho ngài: “Chớ gì người lính canh, Thiên thần của Ít-ra-

en, hãy ở lại tại vị trí của ngài và canh gác đá tảng của Thiên

Chúa và hòm bia thánh”. Lá thư trả lời đó đã được bàn tay viết

chữ đẹp của Don Cagliero ghi chép lại, được gửi khẩn cấp cho

Đức Thánh Cha.

Thủ phủ Civitavecáchia của Roma (bên cạnh bờ biển Tyrrene,

nằm cách xa Roma 75 cây số theo hướng Tây Bắc) đã bị bao

vây phía đất liền và khép kín lại bởi hạm đội ngoài khơi, nên

đã đầu hàng tướng Nino Bixio vào đêm 14, 15 tháng chín.

Cùng lúc đó quân đội của tướng Cardona đã vào vùng Latium

và bao vây Roma. Vào lúc 5g30, ngày 20-9, một cánh quân

pháo binh của sư đoàn Anoletti nổ súng vào cổng Thánh

Gioan. Đó chỉ là nghi binh. Mục tiêu đích thật là cổng Porta

Pia. Đội quân thiện xạ Ý mở đường thâm nhập vào công viên

của thành phố Patrizi và giải tỏa toán quân có súng đang cản

đường bước tiến của pháo binh. Khi tới con đường

Momentana, các tay điều khiển pháo binh mở cuộc oanh kích

vào Cổng Porta Pia. Trước 9 giờ sáng, một lỗ hổng 30 mét đã

mở vào trong tường thành. Các đơn vị thiện xạ thứ 12 và

34 vượt qua bức tường.

Hai hay ba phút trước 10 giờ, trên bàn giấy của Đức Thánh

Cha, có tin tới báo tường thành đã bị sập đổ. Do dấu hiệu đã

được hiểu ngầm trước đó, Đức Thánh Cha ra lệnh lá cờ trắng

53.5 Page 525

▲back to top

được kéo lên trên pháo đài Thánh Thiên Thần và ngài ra lệnh

cho tướng Ksanzler đầu hàng.

Bản đối chiếu tử vong của đôi bên cho biết con số tử vong

không cao lắm, nhưng vẫn luôn luôn là điều rất đau lòng: 56

người tử trận, 141 lính bị thương về phía nước Ý; còn bên phía

tòa thánh thì có 20 người tử trận và 49 người bị thương.

Lên tiếng chống lại những người thực hiện cuộc xâm chiếm

Roma "dù cho họ là những người nắm giữ các chức vị cao

nhất", Đức Thánh Cha ra vạ tuyệt thông cấp độ cao.

Don Lemoyne viết: Don Bosco “ nhận được tin Roma bị chiếm

đóng khi ngài ở tại Lanzo, và trước sự ngạc nhiên của những

người hiện diện, ngài tiếp nhận tin này một cách bình thản, như

là ngài nghe được điều mà ngài đã biết từ một thời gian trước

rồi”.

Đức Thánh Cha thông báo cho các Nghị Phụ Công đồng còn

đang ở lại Roma rằng: Trong hoàn cảnh của các sự việc tang

thương này, vì nhận thấy rằng các nghị phụ Công đồng không

thể có đủ sự tự do cần thiết, cũng như sự yên ổn và bình an để

bàn về những chuyện của Hội Thánh... chúng tôi ngưng lại việc

cử hành Công đồng chung Vaticano”.

Cơn rùng mình của sự chết tại Varazze

Việc chiếm đóng Roma, sự kết thúc Nước của Đức Giáo

Hoàng có một tiếng vang cực kỳ to lớn, chúng ta không thể nào

tưởng tượng ra được. Đó là sự kết thúc của một thời đại kéo dài

1,500 năm. Nhiều người đã nghĩ đó là sự kết thúc của Giáo

Hội.

Một năm sau đó, Tu Hội trẻ trung và mỏng manh Salêdiêng

cảm thấy tới lượt mình lại phải cảm nhận một thời điểm của

một sự rùng mình của sự chết. Ngày 6-12-1871, trong khi ở

Varazze (trên vùng Riviera nước Ý, khoảng 40 cây số về phía

53.6 Page 526

▲back to top

đông của Genova), Don Bosco ngã xuống đất và ngất xỉu.

Những nhân chứng e ngại rằng đó là một cuộc đột quỵ các

mạch máu não. Người ta đã xốc Don Bosco dậy và đưa ngài

vào trong nhà Salêdiêng. Tại đó phải đặt ngài trên một cái

giường giống như một đứa trẻ con.

Bệnh này sau vài ngày còn trong nỗi lo lắng, hoài nghi, thì nay

lộ ra hết sức nguy kịch. Từng đợt một, thân thể của Ngài phủ

đầy những mụn bong bóng đỏ trên da, vừa nhỏ, vừa

cứng. Những nỗi đau đớn không tưởng nổi và nhiệt độ lên cao

một cách đáng lo sợ. Người ta đã lo cho ngài của ăn đàng, trên

hành trình gần tới mồ.

Tại Torino, thật là cả một sự kinh ngạc. Nếu Don Bosco chết,

thì điều gì trong công cuộc của ngài còn có thể cứu vãn được?

Don Rua, cánh tay mặt của ngài mới có 34 tuổi. Nhiều

Salêdiêng dâng hiến cuộc sống mình cho Don Bosco. Và hình

như Don Bosco đã nói: “Cha phải chết tại Varqzze. Những

năm sẽ đến sau này là một hồng ân mà Thiên Chúa đã ban cho

một vài người nào đó trong số các con cái của cha”.

Cơn bệnh kéo dài hai tháng. Vào lúc ban đầu, những tin tức

thật làm hoảng sợ, nhưng để tránh gây rối loạn cuộc sống tại

Nguyện xá, người ta chỉ chuyển tin bằng điện tín, qua những

chữ dùng khá chung chung.

Nhưng chi tiết này đã thực sự trở thành dịp để biểu lộ những

dấu chứng của tình yêu bao bọc lấy Don Bosco.

Giữa Varazze (là nơi Pietro Enria, một em mồ côi vào thời nạn

dịch năm 1854, đã đi xuống vùng Varazze để coi sóc Don

Bosco) và Giuseppe Buzzetti (người đang run sợ tại Torino vì

anh không có những tin tức chi tiết về sức khỏe của Don

Bosco) bắt đầu thể hiện một loại “thư kín đáo”. Những lá thư

giữa hai em “cựu học sinh” của Don Bosco không văn hoa,

53.7 Page 527

▲back to top

nhưng đầy những chỗ đồng cảm, chứa đựng một tình cảm yêu

thương tha thiết, tuyệt đối chân thành, độc đáo.

Những lá thư đầy tràn tình yêu thương dịu dàng

Chúng ta ghi lại ở đây một ít đoạn văn:

Ngày 23-12-1871, Enria viết cho Buzzetti:

“Với một nỗi buồn mênh mang, tôi buộc phải báo cho bạn

những tin không tốt lắm về người cha khốn khổ của chúng ta.

Hôm nay cơn sốt không rời ngài một giây phút nào. Trong suốt

cả ngày, ngài luôn ướt sũng do toát mồ hôi. Ngài thường khiến

tôi lo sợ bởi vì ngài rên rỉ rất nhiều trong khi ngủ. Tôi chạy lại

giường của ngài, nhưng ngài nói với tôi: không sao cả.

Ôi! Buzzetti thân mến, tôi đau khổ quá đến nỗi không đủ sức

viết thơ cho bạn. Xin các bạn nói cho người ta cầu nguyện, và

phải cầu nguyện với hết cả tấm lòng cơ, và Chúa Giêsu hài

đồng sẽ thương đến chúng ta. Bây giờ đã hai giờ sáng, ta có thể

nói là ngài đã thiếp đi một chút. Chúc các bạn một ngày lễ vui

tươi. Tôi sẽ qua ngày lễ này ở bên giường cha của tôi và cha

của các bạn”.

Buzzetti đã trả lời thư:

“Tôi chưa đọc xong lá thứ của bạn viết ngày 23 vì buồn quá, vì

hoàn cảnh éo le, và vì tôi không cầm nổi nước mắt trong khi

biết được rằng Don Bosco thân yêu của chúng ta đau đớn ngày

một nhiều.

Tôi đã cầu nguyện và xin mọi người cùng cầu nguyện; tôi cũng

xin Chúa Hài Đồng Giêsu để tôi được chịu đựng tất cả những

đau đớn mà Don Bosco đang phải chịu đựng kể cả cái chết nếu

đó là điều tôi phải chịu, để Don Bosco được mau chóng bình

phục và còn được sống nhiều năm nữa.

53.8 Page 528

▲back to top

Bạn hãy tiếp tục viết thư cho tôi nhé, đừng sợ làm tôi khó chịu,

ngược lại bạn sẽ làm tôi khó chịu nếu bạn để trôi qua một ngày

mà không viết thư thông báo tin tức cho tôi về sức khỏe của

người cha thân yêu của chúng ta. Bạn hãy ôm hôn bàn tay

thánh thiện của cha thay cho tôi và xin cha chúc lành cho tôi”.

“Buzzetti thân mến, ngày 3-1-1872, sức khỏe của cha mến yêu

của chúng ta đã khá hơn, nhưng chầm chậm thôi. Những mụn

nhỏ vẫn tiếp tục thay nhau nổi lên khiến cho ngài phải khó chịu

đôi chút và làm cho ngài lên cơn sốt nhẹ”.

Buzzetti trả lời: “Bạn Pietro thân mến, chúng tôi đang đợi các

tin tức. Hôm qua, tôi đã kết thúc tuần chín ngày. Bởi đó nếu

Đức Mẹ Maria Phù Hộ thấy chúng tôi có đáng được hưởng nhờ

tình yêu của Mẹ, thì xin Mẹ cho Don Bosco của chúng ta được

khỏe mạnh trở lại; bằng không, chúng tôi tiếp tục làm phiền

Mẹ trong suốt bao lâu chúng ta thấy cần.

Bạn phải biết rằng trời lạnh như qủi, và mọi ngày chúng ta thấy

có nhiều thùng nước bị vỡ ra vì nước đóng băng giá, kể cả các

thùng nước trên gác xếp của bạn”.

Khi Don Bosco bắt đầu thực sự khỏe lên, Enria gửi một bức

điện tín cho Buzzetti: “Lễ hôm qua, Cha đã dậy được. Việc bạn

thăm cha làm cha vui. Hôm nay tốt hơn nhiều”. Những lời:

“Cha đã dậy được” lập tức lan rộng ra khắp Nguyện Xá, khiến

mọi người thật sung sướng.

Nhờ sức khỏe ngày một hồi phục, nên Enria trong hai hay ba

ngày không gửi đi các tin tức và Buzzetti viết cho anh:

“Bạn Pietro thân mến, bạn còn sống chứ? Nếu bạn còn, như tôi

hy vọng, thì tại sao bạn không giữ lời hứa của bạn là không để

qua đi một ngày mà không viết thơ cho tôi hay về Don Bosco

yêu quí? Vậy, bạn đừng đánh lừa tôi nghe”.

53.9 Page 529

▲back to top

Enria lập tức trả lời: “Sức khỏe của Don Bosco mỗi ngày một

khá hơn. Nhiều lần cha đã thốt lên: “Ôi! Những ngày chúng ta

gặp gỡ nhau tại Nguyện Xá!...” Và ngài bối rối và suy nghĩ

mông lung về chuyện phải làm khi trở lại căn nhà được chúc

phúc của chúng ta”.

Ngày 15 tháng 2, Don Bosco đã có thể trở lại Torino. Ngài qua

cửa chính mà vào Thánh Đường Đức Mẹ Phù Hộ. Trong nhà

thờ, các học sinh và nhiều bạn hữu của Valdocco chờ ngài.

Vừa khi ngài tiến vào cung thánh ở trước bàn thờ, thì Buzzetti

xướng lên các thánh vịnh Laudate, pueri, dominum “Hỡi các

bạn trẻ, hãy hát mừng Chúa”. Quì gối trước Nhà Tạm và trước

Đức Mẹ Phù Hộ, Don Bosco cầu nguyện lâu giờ. Rồi ngài cám

ơn các học sinh và mời gọi các em cám ơn Đức Mẹ.

“Enria đã quì gối trong khu ca đoàn, như lời cha Amadei nhắc

nhở lại; Buzzetti cầm tay anh ta và đi theo anh ta ra ngoài”. Họ

ôm nhau mà khóc.

Đại bác Ý nổ pháo và bính lính Ý tiến vào Roma qua cổng

Porta Pia chấm dứt Nước Đức Gíao Hoàng vào năm 1866!

53.10 Page 530

▲back to top

Chương 43

CÁC CỘNG TÁC VIÊN: TỨC

CÁC SALÊDIÊNG GIỮA TRẦN THẾ

Trong những năm 1870 kế hoạch của Don Bosco về các cộng

tác viên biến thành cụ thể. Giống như các ý tưởng của Don

Bosco, điều này không phải thình lình mà đến: tất cả các căn rễ

của nó đã có từ lâu rồi. Chính ngài đã viết:

“Khi mới bắt đầu công cuộc các Nguyện Xá vào năm 1841,

nhiều vị linh mục đạo đức và tận tụy cùng các giáo dân đã đến

giúp đỡ, vun trồng cho vụ mùa thu hoạch đã rộ lên rất phong

phú trong các lãnh vực giới trẻ đang gặp nguy hiểm. Các cộng

sự viên hay các cộng tác viên trong mọi cơ hội đều là sự nâng

đỡ cho các công cuộc mà Chúa Quan Phòng phó thác cho

chúng ta”.

Chào biệt cha Borel

Don Bosco nhắc nhở trước hết đến các linh mục. Chúng ta đã

gặp các linh mục này trong dòng các biến cố của cuộc sống

ngài. Trước hết tại Nguyện Xá lưu động, rồi tại Valdocco. Có

những sự tương phản đối lại với các ý kiến “điên rồ” của ngài,

rồi “thái độ chính trị” của ngài. Nhưng tình yêu cụ thể cho giới

trẻ làm cho ngài vượt thắng các trở ngại và các rào cản. Pietro

Merla, Luigi nasi, Leonardo, Murialdo, Inhazio và Giuse Vola,

Giacinto, Carpano và cách riêng cha Cafasso, và “cha bé nhỏ”

Don Borel luôn luôn gắn bó với công cuộc của Don Bosco, như

là những cộng tác viên trung thành và hy sinh của Don Bosco.

“Người cha bé nhỏ” Borel nhắm mắt trên trái đất này vào ngày

9-9-1873. Don Bosco khóc bên cạnh ngài vào giờ phút ngài

dần tắt lịm sự sống. Don Bosco nói: “Ngài xem ra như là một

“vị linh mục nhỏ bé không đáng kể là gì cả, nhưng ngược lại

54 Pages 531-540

▲back to top

54.1 Page 531

▲back to top

người thợ của Thiên Chúa này đã làm tất cả sự thiện to lớn mà

dù cho đến 10 linh mục khác cũng không thể nào làm được”.

Vào lúc qua đời, ngài không để lại thậm chí số tiền cần thiết

cho việc an táng của ngài. Nhưng Don Bosco biết rõ đã bao lần

ngài đã dốc trọn túi tiền của ngài vào tay Don Bosco, mà không

cần biết đó là những đồng xu nhỏ hay những đồng tiền

Napoleon bằng vàng. Các giám đốc Salêdiêng được Don Bosco

gọi về tham dự đám tang ngài, mang quan tài ngài trên vai.

Các thầy tư giáo, các thanh thiếu niên, ban kèn động của

Nguyện xá đi theo ngài tới nghĩa trang. Đó là những linh mục,

những thầy tư giáo, những thanh thiếu niên mà Don Bosco đã

nói về họ với cha Borel vào năm 1844 rằng: “Nhưng tuy vậy

chắc chắn có những người đó, vì chính mắt con trông thấy họ”.

Những người nam nữ thiện chí

Bên cạnh các linh mục, còn có các giáo dân. Một số thuộc về

các gia đình quí tộc: Bá tước Cays (người sẽ trở thành

Salêdiêng và linh mục ở tuổi cao), bá tước Fassati de

Montemagno, hầu tước Callori di Vignale, hầu tước Scaranmpi

di Pruney. Những người khác là những người thợ thuyền hay

buôn bán. Don Bosco thường nhắc nhở đến một người buôn

bán tạp hóa tên là ông Giuse Gagliresrdi với tất cả lòng tri ân

lớn lao, vì ông đã cống hiến thời giờ và cả tiền bạc dành

dụm cho Nguyện Xá.

Sự hợp tác của các giáo dân này mang tính chất khác nhau.

Don Bosco xin họ trước hết hãy sẵn sàng để "dạy giáo lý” vào

các ngày Chúa Nhật và các ngày trong tuần trong thời gian

mùa chay. Một số còn giúp ngài trong các lớp buổi tối và hộ

trực các thanh thiếu niên. Những người khác thì đi tìm việc làm

cho các bạn trẻ cách riêng cho những em ra khỏi nhà tù.

Không chỉ có các cánh đàn ông thôi. Chúng ta đã nhắc nhở đến

“những bà mẹ” làm việc tại Nguyện Xá: mẹ Margarita, Mẹ của

54.2 Page 532

▲back to top

Don Rua, Mẹ của Michel Magone, em của Mẹ Margarita, mẹ

của linh mục kinh sĩ Gastaldi.

Người mẹ kể chót này đích thân lo việc giặt giũ quần áo của

các trẻ em và phân phát cho chúng vào thứ bảy. “Đó là điều rất

cần thiết, như Don Bosco nói. Trong số các trẻ nghèo khổ, có

những em không bao giờ thay đổi những bộ quần áo bẩn thỉu

các em đang mặc, và chúng thật bẩn thỉu đến độ không ông chủ

nào muốn tiếp nhận chúng trong xưởng thợ của họ”.

Trong các ngày Chúa Nhật, bà Gastaldi tập họp các trẻ em lại,

và như là “một vị tướng trong một đạo quân”, bà đi duyệt lại

cách tỉ mỉ quần áo và sự sạch sẽ của mỗi đứa, kể cả giường

chiếu mà thường đã trở thành những tổ rận nhỏ và bốc mùi hôi.

Nhiều người không tham gia trực tiếp vào công việc này,

nhưng là bằng tiền nong. Một vị linh mục cho các trẻ con

nghèo nhất tất cả số tiền mà ngài nhận được từ những người

họ hàng giàu có. Một chủ nhà băng đều đặn cung cấp tiền hằng

tháng, như thể chính ông là “một em đã được Don Bosco cứu

về” Nguyện Xá. Một người thợ đều đặn đem đến tiền ông ta đã

dành dụm được.

Các người Salêdiêng ngoại trú: một ý tưởng bị gạt bỏ

Don Bosco càng ngày càng tin rằng cần thiết phải tập họp lại

các cộng sự viên của ngài thành một hiệp hội.

Ngài thực hiện một thí nghiệm vào năm 1850, khi qui tụ bảy

người ngài tín nhiệm “gồm toàn các người giáo dân Công

giáo”. Nhưng không thành công.

Năm 1864, ngài có một thí nghiệm mới. Trong khi trình diện

Hiến luật của ngài tại Roma, ngài đưa vào một “

54.3 Page 533

▲back to top

Chương” khiến cho nhiều Đức Ông và Đức Cha nhíu mày.

Trong

54.4 Page 534

▲back to top

Chương đó ngài nói đến các “Salêdiêng ngoại trú”. Bất cứ ai,

dù cho là họ sống tại gia đình, đều có thể trở thành các người

Salêdiêng. Không phải tuyên các lời khấn dòng, nhưng chỉ cần

cộng tác vào công việc của Các Salêdiêng để phục vụ cho

thanh thiếu niên nghèo khổ. Ở khoản 5, ngài đã tiên liệu thẳng

thắn rằng tất cả các Salêdiêng ra khỏi Tu Hội “vì lý do chính

đáng”, sẽ trở thành “hội viên ngoại trú” của Tu Hội.

54.5 Page 535

▲back to top

Chương này bị gạt bỏ khi Roma duyệt xét. Với một sự bướng

bỉnh của người xứ Piemonte, Don Bosco tái trình bày lại khoản

luật này, trước hết có sự mô phỏng, rồi sau đó đặt nó vào phần

phụ lục nhưng vô phương. Để được sự chấp thuận cho Luật

Dòng (sẽ được phê chuẩn vào năm 1874), ngài buộc phải cam

chịu rút nó lại.

Kế hoạch "Các Salêdiêng ngoại trú” đã bị đẩy lùi, Don Bosco

lập tức làm việc để thực hiện một cái gì tương tự như vậy. Năm

1874, ngài phác họa những đường nét lớn của Hiệp Hội Thánh

Phanxicô Salê. Các Giám đốc mà ngài tham khảo biểu lộ rất ít

sự phấn khích. Hiệp Hội này có khác chi các hiệp hội đạo đức

khác. Don Bosco lắc đầu:

- Các con chưa hiểu được. Nhưng các con sẽ thấy hiệp hội này

sẽ là sự nâng đỡ cho Tu Hội chúng ta. Các con hãy bắt đầu suy

nghĩ về nó đi.

Don Bosco trao ba mục tiêu chính cho Hiệp Hội này:

- Thứ nhất là làm sự tốt lành cho chính bản thân mình, trong

khi thực hành đức bác ái đối với đồng loại, cách riêng đối với

các trẻ em nghèo và bị bỏ rơi.

- Thứ hai tham gia vào các công cuộc đạo đức và tôn giáo mà

Các Salêdiêng theo đuổi.

- Tiếp nhận các trẻ em nghèo, dạy dỗ chúng trong nhà riêng

của mình, bảo vệ chúng chống lại các mối hiểm nguy.

Các Cộng Tác Viên Salêdiêng

Trong năm 1876, ngài tìm được công thức vĩnh viễn. Ngài gọi

đó là hiệp hội đạo đức các cộng sự viên của ngài, tức là “Các

Cộng Tác Viên Salêdiêng”. Ngài viết và in ấn ngay lập tức luật

cho họ và gửi tới Đức Thánh Cha để được chấp thuận. Ngài trở

54.6 Page 536

▲back to top

về với một “chiếu thư” (lá thư mục vụ) của Đức Piô IX viết

ngày 9-5-1876.

Các mục tiêu vẫn đồng nhất với danh sách các mục tiêu đã nêu

lên hai năm trước: Làm sự thiện cho chính mình qua đời sống

Kitô hữu dấn thân, giúp đỡ Các Salêdiêng trong các công cuộc

của họ, giải cứu những mối nguy hiểm đang đe dọa thanh thiếu

niên.

Những phương tiện đều y như các phương tiện của người

Salêdiêng: việc dạy giáo lý, các cuộc thao luyện thiêng liêng,

mối quan tâm đến các ơn gọi linh mục, việc phổ biến sách báo

tốt, kinh nguyện và của bố thí.

Hạn từ cuối cùng này đã tạo nên nhiều sự lập lờ nghĩa đôi. Có

một số người Salêdiêng giảm thiểu trên thực tế hoạt động của

các Cộng Tác Viên thành sự đóng góp tài chánh cho các công

cuộc của Các Salêdiêng. Don Bosco đã phản đối một cách

quyết liệt chống lại sự đánh giá thấp về người cộng tác viên

này.

Ngài nói tại Toulon vào năm 1882 rằng: “Cần phải hiểu mục

đích của Hiệp Hội Cộng Tác Viên này. Các Cộng Tác Viên

không chỉ thuần túy có nhiệm vụ thu thập các quà dâng cho các

công cuộc của chúng ta, mà còn phải nỗ lực dùng mọi phương

tiện để cộng tác vào phần rỗi của các anh chị em mình, cách

riêng của giới trẻ”.

Trong các cuộc hành trình của ngài tại Ý và ra ngoại quốc, Don

Bosco cam chịu rất nhiều sự gian khổ để làm tăng hiệu lực của

các Cộng Tác Viên của Ngài. Cha Wirth viết: “Genova và xứ

Liguria cung cấp cho ngài nhiều lực lượng Cộng Tác Viên. Tại

nước Pháp, Nice trở thành một trung tâm quan trọng có tính

chất đa sắc tộc của thành phố. Tại Marseille, các Cộng Tác

Viên rất sốt sắng khiến Don Bosco cảm thấy ở giữa họ một bầu

khí như gia đình”.

54.7 Page 537

▲back to top

Tại Tây Ban Nha, có một trong những dung mạo Cộng Tác

Viên độc đáo là bà Dorotea de Chopitea. Bà đã trở thành

“người mẹ của các công cuộc Salêdiêng”; và án vụ phong chân

phước cho bà đã được khởi sự.

Tờ “tập san Salêdiêng” cũng đã vươn tới các vùng Sotto il

Monte

Don Bosco đã muốn trao cho các cộng tác viên Salêdiêng một

dụng cụ được dùng để giúp giữ gìn họ hiệp nhất với nhau và

với trung tâm của các công cuộc Salêdiêng. Đó là tập san

Salêdiêng, một tờ báo ra hàng tháng. Số đầu tiên xuất hiện vào

tháng tám năm 1877.

Don Bosco quý chuộng tờ tập san này cách riêng đến độ ngài

đích thân chuẩn bị các số xuất bản đầu tiên. Khi ngài không thể

tiếp tục kham nổi công việc này nữa, ngài đã rút ra một vị

Giám đốc trong số các Giám đốc của ngài, để ủy thác cho vị ấy

tờ tạp san này: Đó là Don Gioan Bonetti (người cũng nằm

trong ban Thượng Cố Vấn). Khi người ta hỏi Don Bosco là gửi

tờ báo Salêdiêng này tới những ai, Don Bosco trả lời: “Gửi cho

những ai muốn nó và cả những người không muốn nó”.

Trong Tập san Salêdiêng có công bố cả các lá thư đầu tiên của

các nhà truyền giáo Salêdiêng, được cả giới trẻ lẫn người lớn

đọc một cách say mê.

Trong tập san này Lịch sử Nguyện Xá của Don Bosco viết lần

đầu tiên được xuất bản nhiều đợt và rất được chờ đợi, kích

thích tính hiếu kỳ lạ lùng của giới độc giả. Người ta cũng đọc

thường xuyên về những công cuộc Salêdiêng trên khắp thế

giới, những ơn lạ lùng nhất của Đức Maria Phù Hộ.

Tập san hiện đại ra hằng tháng này thâm nhập vào mọi nơi,

chiếm được lòng của nhiều bạn hữu về với Don Bosco và các

công cuộc của ngài. Đức Thánh Cha Gioan XXIII, sinh tại xứ

54.8 Page 538

▲back to top

Sotto il Monte nhắc nhở lại như sau: “Những năm đầu đời của

cha đã được làm cho rạng rỡ, vui tươi và che chở bởi hình ảnh

thân ái của Đức Mẹ Phù Hộ. Ồ! Một bức hình Mẹ rất đơn sơ

lấy từ trang bìa của tập san Salêdiêng mà bác của cha là

Zaverio đã nhận được và đọc cho bọn cha cũng như đã đọc cho

mọi người nghe với một nhiệt tình say sưa. Bức hình Đức Mẹ

được đặt ngay ở đầu giường cha. Biết bao nhiêu kinh nguyện

đầy tín thác được dâng lên trước bức ảnh này! Và Đức Maria

Phù Hộ đã luôn trợ giúp cha”.

Năm 1888, trong khi nói chuyện với cha Lemoyne, Don Bosco

tỏ lộ cho ngài một ý tưởng dần dà thành hình và trở thành càng

ngày càng rõ ràng cho ngài: “Đó là mục đích của các cộng tác

viên không phải là giúp đỡ Các Salêdiêng, nhưng là để phục vụ

Hội Thánh, các Đức Giám mục, các cha xứ, dưới sự hướng dẫn

của Các Salêdiêng”.

“Cha Morand Writh viết: “Khi Don Bosco chết vào năm 1888,

thì một chuyện trở nên hiển nhiên: Lực lượng Tông đồ của Tu

Hội Salêdiêng nhỏ bé đã được nhân lên gấp mười nhờ sự trợ

giúp huynh đệ của các Cộng Tác Viên. Rất nhiều người trong

số họ đã xứng đáng được coi trên thực tế, nếu không phải là

trên pháp lý, như những người Salêdiêng đích thực trong thế

giới”.

Lãnh vực Cộng tác viên và Gia đình Salêdiêng

54.9 Page 539

▲back to top

Chương 44

FRANCESCO, EUSEBIO, FILIPPO,

MICHELE VÀ NHIỀU BẠN HỮU KHÁC

Năm 1870, Don Bosco trọn năm mươi tuổi. Cuộc sống của

ngài nóng nẩy và sinh động như một dòng thác đổ từ núi trong

những thập niên đầu tiên, nay mở rộng ra tựa dòng sông lộng

lẫy. Mười tám năm của cuộc sống ngài được ghi lại tỉ mỉ trong

100kg các tài liệu và chứng từ, rồi được thu gọn lại trong 9

cuốn Hồi Sử Về Một Cuộc Sống (memorie biografiche), mà hai

trong số đó vượt quá 1000 trang.

Hiển nhiên là mỗi một cuốn tiểu sử về Don Bosco luôn phải áp

dụng cho nó hạn từ “cắt gọn lại”. Các sự kiện, các cuộc gặp gỡ,

các bài nói chuyện cho các trẻ em, các giấc mơ đầy cảm kích

và rất đầy tình người; chúng ta rất tiếc là phải để qua một bên

hằng chục và hằng chục chuyện trong số chúng. Và mặc dù

vậy, con số các trang chúng ta hiện tham khảo được như đã

được thiết định, chúng ta vẫn còn buộc phải chấp nhận cắt bớt

đi một cách cương quyết.

Tuy nhiên trong

54.10 Page 540

▲back to top

Chương này, chúng ta lấy lại một chút các sự kiện đã bị bỏ đi.

Chúng tôi xin kể ra “theo vòng xoay tự do” một số những sự

việc, những cuộc gặp gỡ đầy sức đánh động của những năm

này trong khi xin lỗi nếu chúng tôi không thể liên kết chúng

thành một chuỗi “hoàn toàn logic”. Đàng khác cuộc sống

không luôn luôn sử dụng đến logic như là hành trình chính của

nó.

“Tôi đã ăn cắp hai ổ bánh mì tròn”

Vào tháng tám năm 1872. Tiếng chuông đổ và một nhóm đông

kinh khủng các trẻ con chạy như bay khỏi các lớp học và các

xưởng thợ trong khi la to lên “Bánh mì! Bánh mì!”.

Hai người làm bánh mì đã để ở cuối sân bốn chiếc thúng lớn

đan bằng cây liễu dầy ắp những bánh mì mới tinh và mùi thơm

ngon. Người ta la to: “Mỗi người một cái, không được lấy

thêm!”

Francesco Picácollo, một đứa trẻ 11 tuổi, mới đến đây từ xứ

Pecácetto Torinese, nhìn đám trẻ xếp hàng dài này và đợi đến

lượt mình. Nó đã ăn cháo vào ban trưa, nhưng sau nhiều giờ,

tính thèm ăn lại nổi dậy. Nó nghĩ rằng một ổ bánh mì thì chẳng

đủ cho cơn đói của nó. Cần tăng gấp đôi phần ăn, Nguyện Xá

thì nghèo, và bánh phải giới hạn theo khẩu phần năm đó

(1872).

Trong khi nó suy nghĩ tất cả chuyện đó, nó quan sát thấy rằng

một số các bạn nó, sau khi đã nốc xong một cái bánh, lại yên

ổn xếp lại vào hàng để lấy thêm chiếc bánh thứ hai, rồi thứ ba

mà không có ai nhận thấy.

- Thế là tôi – như lời Francesco kể lại sau này – cũng để cho

mình bị chiến thắng bởi tính thèm ăn: tôi ăn cắp hai ổ bánh rồi

trốn ra sau dẫy hành lang để ăn hau háu. Thế rồi cơn hối hận

55 Pages 541-550

▲back to top

55.1 Page 541

▲back to top

xâm chiếm lấy tôi. Tôi đã ăn cắp, nhưng làm sao ngày mai tôi

dám rước lễ đây? Tôi phải đi xưng tội!

Nhưng cha giải tội tôi là Don Bosco, và tôi sẽ làm ngài đau

lòng biết mấy khi hay biết rằng tôi đã ăn cắp. Làm thế nào đây?

Không phải vì xấu hổ, nhưng là vì không muốn làm Don Bosco

đau lòng, tôi trốn ra khỏi cửa nhà thờ và chạy thẳng tới đền thờ

Đức Mẹ An Ủi không cách xa đó mấy.

Tôi vào trong nhà thờ tương đối tối, tôi chọn tòa giải tội kín ẩn

hơn cả và tôi bắt đầu xưng tội:

“Con xưng tội ở đây bởi vì con xấu hổ không dám xưng tội với

Don Bosco!” (Tôi không buộc phải nói lên điều này, nhưng tôi

quá quen với sự thành thật khiến tôi thấy nói lên điều đó là

quan trọng). Một giọng nói trả lời tôi:

“Nói đi con, Don Bosco sẽ không bao giờ biết gì cả đâu”.

Đó chính là giọng Don Bosco! Khốn rồi! Tôi toát mồ hôi trán.

Nếu Don Bosco ở Nguyện Xá, sao cha lại có thể ở đây? Phải

chăng đó là phép lạ ư? Không, không phải phép lạ. Don Bosco

đã được mời tới giải tội ở nhà thờ Đức Mẹ An Ủi để giải tội

như thường lệ, và tôi rơi đúng vào tòa giải tội của Don Bosco.

“Nói đi, con người nhỏ tốt lành của tôi. Chuyện gì đã xẩy ra

với con?”

Tôi run lên như một chiếc lá.

“Con đã ăn cắp hai ổ bánh mì.

- Và hai bánh mì đó làm con đau ốm ư?

- Không.

- Vậy nó làm con bối rối ư? Con đói chứ?

- Vâng.

55.2 Page 542

▲back to top

- Đói bánh và khát nước, đó là cơn đói và cơn khát tốt lành; khi

con cần sự gì, con cứ xin Don Bosco. Ngài sẽ cho con tất cả

bánh mà con muốn. Nhưng con nhớ nhé: Don Bosco ao ước

con có lòng tin nơi cha, hơn là muốn con hoàn toàn vô tội. Nếu

con tin nơi cha, cha có thể giúp con, nhưng với cái vẻ bề ngoài

vô tội của con, con sẽ liều trượt và té, và chẳng có ai đưa tay ra

cho con. Sự giàu có của Don Bosco chính là sự tin tưởng của

các trẻ con của ngài; con đừng quên điều đó, Francesco ạ!

Năm sau tôi lên lớp 8 và một ngày trong bữa ăn, người ta nói

cho tôi hay là mẹ tôi đợi tôi ở phòng khách. Tôi ra gặp mẹ và

thấy mẹ khóc:

- Mẹ ơi, sao thế?

- Không có gì cả, Francesco nhỏ bé của mẹ, nhưng con biết

đấy, chúng ta nghèo và cha quản lý nói nếu chúng ta còn tiếp

tục không trả được tiền nội trú, thì ngài buộc phải cho con về

nhà.

Mẹ tôi đã khóc trước lời đe dọa này và tôi cũng khóc chia tay

mẹ, vì tôi phải vào lớp. Nhưng vào giữa giờ chơi sau trưa, tôi

lại thấy mẹ đợi tôi tại cổng, và lần này mẹ sung sướng mỉm

cười. Mẹ nói với tôi:

- Francesco ạ, con thấy mẹ bây giờ không còn khóc nữa. Mẹ đã

đi gặp Don Bosco và cha nói với mẹ: “Bà tốt lành, hãy nói với

con bà rằng nếu cha quản lý cho nó đi khỏi cửa nhà trường, thì

bảo nó đi lối nhà thờ và đến gặp tôi. Don Bosco sẽ không bao

giờ đuổi nó”.

Rồi mẹ tôi ôm tôi và về nhà. Tối hôm đó cha quản lý đã cho

gọi tôi và tôi sợ hãi, nên đã đi gặp Don Bosco trước đã. Tôi gõ

cửa phòng ngài:

- Ai đó?

55.3 Page 543

▲back to top

- Con đây, Picácollo Francesco.

- Con vào đi. Sao đấy, Francesco?

Rồi cha lấy một tờ giấy ra:

- Mẹ con nợ tiền nội trú mấy tháng?

Tôi nói số tháng cho cha và Don Bosco tế nhị viết cho tôi một

biên nhận cho cả năm và ký tên. Không ai nhận thấy được lòng

quảng đại của cha, ngay cả cha quản lý là người tôi đem đến

biên nhận này. Tôi thật kinh ngạc nhất là trước thái độ tế nhị

mà cha đã giúp tôi bằng cử chỉ thân ái này của cha.

Ba năm trôi qua. Tôi đã lên lớp 12. Một hôm chúng tôi là

những học sinh lớn nhất bao bọc lấy Don Bosco và đi lại cùng

ngài dọc hành lang có cột và mái vòm. Tôi muốn một mình nói

chuyện với ngài, nhưng tôi không dám xin ngài. Như mọi lần,

ngài đã nhận ra ngay được ý tôi, liền kéo tôi riêng ra rồi nói với

tôi:

- Cha nghĩ con có điều gì muốn nói với cha?

- Cha đã đoán ra. Nhưng con không muốn chúng bạn con nghe

được – Tôi rồi thì thầm vào tai ngài:

- Con muốn làm một qùa tặng cho cha. Con nghĩ cha sẽ hài

lòng.

- Con muốn cho cha món quà gì?

- Cha hãy nhận con vào số các Salêdiêng của cha!

Don Bosco mỉm cười:

- Con muốn cha sẽ làm gì với với típ người ngô ngộ như con? –

Thế rồi thình lình cha trở nên nghiêm nghị và nói với tôi:

55.4 Page 544

▲back to top

- Cám ơn, Francesco ạ! Con không có thể cho cha một món

qùa dễ thương hơn thế. Cha nhận con, không phải cho cha, mà

để hiến dâng con và tận hiến con hoàn toàn cho Chúa và cho

Mẹ Maria Phù Hộ.

Francesco Picácolo đã trở thành Salêdiêng và linh mục, làm

việc hơn 30 năm tại Sicilires trong vai trò giáo viên, Giám đốc,

rồi trách nhiệm các công cuộc Salêdiêng tại tỉnh dòng Sicilires.

Ngài sống cho tới năm 1930.

Eusebio Calvi di Palestro

Cũng trong năm 1872 đó, một học sinh ngoan khác tên là

Eusebio Calvi de palestro rất lo lắng vì cha mẹ cậu không thể

trả tiền ăn học nội trú. Don Bosco thấy cậu buồn nên mới hỏi:

- Con sao thế, Eusebio?

- À, thưa Don Bosco, cha mẹ con không có thể trả tiền ăn học

nội trú cho con nữa và con buộc phải thôi học.

- Nhưng con có là bạn của Don Bosco không?

- Ồ, có!

- Vậy thì chúng ta dàn xếp chuyện này dễ dàng thôi. Con hãy

viết cho cha con rằng ông đừng lo gì về quá khứ, còn trong

tương lai, thì ông cứ trả theo sức của ông.

- Cha con muốn biết con số chính xác, cha con muốn đem tất

cả những gì ông có thể được để lo trả.

- Cho tới hôm nay, thì tiền ăn học hằng tháng là bao nhiêu?

- 12 lires mỗi tháng.

- Con hãy viết cho cha con là chúng ta ấn định là 5 lires nhé.

Và ông cứ cố gắng trả theo mức ông có thể. Con hãy đến bàn

văn phòng để cha làm cho con một biên nhận cho cha quản lý.

55.5 Page 545

▲back to top

Eusebio Calvi cũng trở thành Salêdiêng và linh mục, làm việc

tại Calabre và tại Sicile và sống cho đến năm 1923. Có rất

nhiều, tính tới nhiều ngàn trẻ em, theo như cha Adamei viết, đã

nhận được những dấu bày tỏ tình thương như thế của Don

Bosco.

Don Bosco không mấy hạnh phúc vì sự từ chối

Khi Don Bosco tới Lu vào dịp các cuộc dã ngoại vào mùa thu

(như chúng ta đã kể ra ở

55.6 Page 546

▲back to top

Chương 37), trong sân nhà Rinaldi, ngài trìu mến vuốt ve em

bé Filippo lên 5 tuổi.

Khi em bé lên 9 tuổi, tên của Don Bosco lại sôi động lại trong

cuộc sống của nó. Tại xứ Mirabello, trong tầm bắn súng tính từ

xứ Lu, Don Bosco đã mở một “tiểu chủng viện”.

Đứa bé có vóc dáng lớn, lại rất dịu hiền, vai đeo gói đồ, ôm

hôn từ biệt mẹ, rồi lên xe của bố để tới trường mới. Nó có trái

tim hơi xe lại, giống như tất cả các đứa trẻ lần đầu tiên bỏ nhà

lên ở trường nội trú. Nhưng nó nghiêm trang và suy nghĩ kỹ

càng. Nó hiểu hy sinh này có thể mở cho cuộc sống nó những

chân trời mới thay vì những cánh đồng ruộng và nương nho

của cha nó.

Cậu có giáo viên dạy lớp là thầy Paolino Albera. Cậu viết:

“Đối với tôi, thầy Albera là một thiên thần bản mạnh. Chính

thầy có nhiệm vụ canh giữ tôi, và thầy đối xử với tôi theo đức

ái dịu dàng khiến tôi ngạc nhiên mỗi khi nghĩ lại”. Nhưng tiếc

là không chỉ có một mình thầy Albera. Có một thầy hộ trực

khác có những cách thức thô lỗ khiến các bạn trẻ cảm thấy bị

xúc phạm.

Don Bosco hai lần từ Torino đến thăm “tiểu chủng viện”, và

ngài nói chuyện lâu với Filippo. Họ đã trở nên đôi bạn.

Tuy vậy vào mùa xuân, xẩy ra một chuyện buồn. Filippo cảm

thấy mệt nhọc do việc học gây cấn trong mùa đông. Trong một

ngày cậu quá sức căng thẳng, thầy hộ trực đụng độ với cậu một

cách đặc biệt, với những lối xử sự thô lỗ. Filippo không mất sự

điểm tĩnh. Cậu đi thẳng tới cha Giám đốc, nói với ngài rằng

cậu muốn về nhà. Xem ra đó chỉ là một cách tức tối nhất thời,

nhưng không phải như vậy. Filippo đã quyết định như vậy, và

không ai có thể làm cậu thay đổi quyết định.

55.7 Page 547

▲back to top

Filippo đã nhận được một số thư từ Don Bosco trong những

năm kế tiếp. Trong mỗi lá thư, Don Bosco đều khuyên cậu nghĩ

lại, để quay về trường: “Những nhà của Don Bosco sẽ luôn

luôn mở rộng cho con”.

Rất ít khi Don Bosco lại nhấn mạnh nhiều như thế với một em

bé. Xem có vẻ như ngài thấy một cái gì nơi tương lai của đứa

bé. Nhưng đứa bé tuy vẫn là bạn thân của Don Bosco, lại

không cảm nhận được điều Don Bosco cảm nghĩ.

Năm 1874, Filippo được 18 tuổi, và Don Bosco tới gặp cậu tại

xứ Lu. Chính lúc ấy có một người đàn bà nghèo khổ đến. Bà ta

chống nạng bước đi và có một cánh tay đau yếu. Bà ta đến xin

Don Bosco chữa lành mình. Vị thánh đã ban cho bà phép lành

Đức Mẹ Phù Hộ Các Giáo Hữu, và bà ta, trước ánh mắt nhìn

của Filippo, đã ném nạng xuống mà bước đi được để trở về nhà

hoàn toàn khỏi bệnh. Cậu thanh niên trẻ này rất cảm động,

nhưng cậu đã trả lời “không” cho lần không biết thứ bao nhiêu

Don Bosco mời gọi theo ngài tới Torino. Tiếng thứ “không" đó

đã đè nặng lên cậu trong suốt cả cuộc đời: “Chớ gì Chúa và

Đức Mẹ làm cho tôi sẽ không bao giờ lạm dụng ơn huệ của

Chúa sau khi đã bao lần từ chối ân sủng của các ngài trong quá

khứ”, đó là lời cậu nói với tất cả lòng khiêm nhường.

Tiếng “không” này mà cậu đã đáp lại cho Don Bosco sẽ trở

thành tiếng thưa không đầu tiên trong một chuỗi những tiếng

thưa không khác. Cậu bắt đầu nói không cho việc cầu nguyện,

nói không cho mẹ cậu lên tiếng quở trách cậu nối kết những

mối tình bạn nguy hiểm, thưa không cho cha xứ mời gọi cậu đi

tới nhà thờ thường xuyên hơn. Có cả một “cơn khủng hoảng

tôn giáo” mà cậu sẽ vượt thắng nhờ lời cầu nguyện của mẹ cậu.

Khi Don Bosco quyết bước vào một cuộc chiến

Năm 1878, Filippo Rianaldi tròn 20 tuổi. Cha mẹ của một cô

gái tốt lành đến xin ba Cristoforo của Filippo đồng ý đám cưới

55.8 Page 548

▲back to top

giữa Filippo với con gái của ông ta. Nhưng từ Torino cũng có

Don Bosco đến, quyết thực hiện một cuộc chiến để mang

Filippo về với ngài.

Có một cuộc nói chuyện lâu dài và quyết định. Với một sự

ngoan cường của người nông dân, Filippo đưa ra tất cả một

chuỗi những khó khăn của cậu. Nhưng Don Bosco cũng là một

nông dân như cậu, và ngài tranh luận từng điểm một với cậu

một cách bình tĩnh. Ngài đã khám phá ra nơi chàng trai này

tấm vải làm nên một người Salêdiêng vĩ đại, và ngài không

muốn chàng ta trốn thoát. Filippo viết lại: “Ngài đã chiếm lấy

tôi dần dà, dần dà. Cha mẹ tôi để cho tôi tự do, và sự chọn lựa

của tôi hướng về phía Don Bosco”.

Tháng 11 năm 1877, Filippo Rinaldi tới Samperderena, nơi

Don Bosco đã mở một nhà cho “các ơn gọi muộn”. Với 21

tuổi, chàng nông dân xứ Lu tái mở cuốn văn phạm Ý và văn

phạm La-tinh ra. Những thời ban đầu thật là cam go. Trên vở

làm bài đầu tiên, bên cạnh cả một rừng chữ thập đỏ, xanh, còn

có cả số điểm thấp nhục nhã. Tuy nhiên với sự ngoan cường

qua đó trong bao nhiêu năm cậu đã cưỡng lại tiếng gọi của Don

Bosco, ngày này qua ngày khác Filippo gò bước trên con

đường gay cấn của học hành.

Cha giám đốc của nhà Sampierderena lại chính là thầy Paolo

Albera mà Filippo say mê tại Mirabello. Trong những thời

điểm trắc trở cậu tìm được niềm an ủi nơi ngài. “Một ngày kia

cậu nói với ngài là cậu sợ mình sẽ một lần trong những lần trốn

của mình, thì ngài trả lời rằng ngài sẽ tới để đem cậu trở lại”.

Ngày 13-8-1880, Filippo quì gối dưới chân Don Bosco, tuyên

các lời khấn khó nghèo, khiết tịnh và vâng phục. Cậu đã trở

thành người Salêdiêng. Cậu được 24 tuổi.

Trong mùa thu, cậu bắt đầu bước trèo cao tới chức linh mục.

Cậu tiếp nhận các chức nhỏ, rồi chức phụ phó tế, chức phó tế.

55.9 Page 549

▲back to top

Có một đặc điểm đầy sức thu hút sự hiếu kỳ: Filippo tiến lên

phía trước không phải bởi cậu muốn, mà là bởi Don Bosco đã

ra lệnh cho cậu phải làm. Cậu kể lại rằng: “Don Bosco nói với

tôi: trong ngày đó con sẽ thi cử..., con sẽ nhận chức này. Tôi

vâng lời từ lần này sang lần khác”. Không bao giờ Don Bosco

lại cư xử với một ai khác như đã cư xử với Filippo: Với họ,

Don Bosco chỉ khích lệ, mời mọc. Còn với Rinaldi thì Don

Bosco ra lệnh. Don Bosco chắc chắn đã đọc được rõ ràng

tương lai của chàng trai trẻ này.

Vào vọng Giáng Sinh 1882, Don Filippo Rianaldi cử hành

thánh lễ đầu tiên, Có Don Bosco hiện diện, rồi ôm hôn tân linh

mục, Don Bosco hỏi: “Giờ đây con bằng lòng chứ?”. Câu trả

lời khiến cho người ta phải buông thõng tay xuống: “Nếu cha

giữ con lại với cha, thì có. Nếu không, con cũng chẳng biết

mình sẽ làm gì”.

Nhưng ít ngày sau Don Coastamagna trở về Torino từ vùng

truyền giáo nam Mỹ và Don Filippo lần đầu tiên cảm thấy vô

cùng phấn khích, đã xin Don Bosco để đi truyền giáo. Nhưng

lần này, chính là tới lần Don Bosco nói “không” với Rinaldi:

- Con sẽ ở lại đây. Tới các khu truyền giáo, thì con sẽ sai

những người khác”.

- Đấng kế vị thứ nhất của Don Bosco để đứng đầu Tu Hội

chính là Don Rua; vị thứ hai chính là Don Albera; người thứ ba

chính là Don Filippo Rinaldi. Cha già Francesia nói về ngài:

ngài chỉ còn thiếu có giọng nói của Don Bosco thôi. Tất cả điều

còn lại thì Rinaldi giống hệt Don Bosco”.

Vị Kinh sĩ ngưng công việc để nghỉ ngơi

Năm 1872 Don Bosco thực hiện một chuyến viếng thăm ngắn

ngủi ở Genova. Cha Amadei kể lại:

55.10 Page 550

▲back to top

“Giữa những người khác, Don Bosco đã đến thăm kinh sĩ

Ampugnani đang sống tại Marassi và là người đã giúp ngài

mua trường trung học Alassio. Don Bosco hỏi vị kinh sĩ:

- Vậy bây giờ cha làm gì?

- Con hở? Không làm gì cả, chỉ nghỉ ngơi thôi.

- Sao, sao cha lại nghỉ ngơi? Cha đang khỏe, lại còn trẻ nữa.

- Con đã làm việc rất nhiều bên Mỹ, và bây giờ con nghỉ ngơi.

Don Bosco trở nên rất nghiêm nghị:

- Vậy cha không hay là sự nghỉ ngơi của một linh mục là ở

thiên đàng chăng? Còn chúng ta phải chịu trả lẽ rất ngặt trước

Thiên Chúa về quãng thời gian đã mất chăng?

Vị kinh sĩ bị đánh động bởi những lời như thế, mà không biết

chạy tới ai để giúp ngài thoát khỏi điều này. Một ngày sau đó,

ngài trở về nhà Salêdiêng, và nói với vị giám đốc của nhà đó để

cho ngài đánh đàn, dạy âm nhạc, giảng thuyết. Ngài thốt lên

rằng:

- Don Bosco đã nói với con những lời thật kinh khủng!

Don Bosco còn gặp cả Bề Trên Tổng quyền dòng Anh em hèn

mọn thánh Phanxicô - Phaolô, một con người hết sức uyên

bác, hiện đang làm cha xứ. Ngài chào vị linh mục cách cung

kính, sau đó Don Bosco mới nói:

- Chắc là cha rất bận rộn với các công việc của dòng cha!

- Thật sự ra có rất ít việc. Chúng tôi rất ít người, cha biết

không?

- Cha có bao nhiêu tập sinh?

- Chẳng có tập sinh nào cả.

56 Pages 551-560

▲back to top

56.1 Page 551

▲back to top

- Còn các học viên thì sao?

- Chẳng có ai.

- Sao vậy? – Nét mặt Don Bosco trở nên nghiêm trọng, lời lẽ

ngài run lên. Vậy cha không làm gì cả để ngăn chặn cho một

dòng tu đã có bao công lao lớn với Hội Thánh khỏi chết đi, vì

nó đã không còn đạt tới mục tiêu mà Đấng Sáng Lập ra nó đã

đặt ra và ngài vẫn còn có biết bao nhiêu lời tiên tri rất vinh

quang đang cần phải được thể hiện chăng?

- Nhưng chúng con không có các ơn gọi!

- Nhưng nếu cha không tìm ra ơn gọi tại nước Ý, cha hãy đi

sang Nước Pháp, hay Nước Tây Ba Nha, hãy sang châu Mỹ,

Châu đại dương. Cha có một trách nhiệm vô cùng quan trọng,

một sự tính sổ nghiêm chỉnh mà cha còn phải làm trước mặt

Thiên Chúa. Biết bao nhiêu lao nhọc, đau đớn thánh Phanxico

Phaolô đã phải chịu đựng khi thiết lập Tu Hội của ngài? Còn

cha, cha lại chấp nhận để mất đi biết bao nhiêu kinh nguyện,

biết bao nhiêu lao nhọc, biết bao nhiêu hy vọng đó sao?

Vị linh mục Tổng quyền tốt lành cảm thấy như mình bị dồn

đến chỗ không. Ngài hứa sẽ làm hết sức để tìm những ơn gọi

mới”.

Những người thợ xây trẻ của Nguyện Xá Chúa nhật

Ai nhìn vào cuộc sống của Don Bosco trong thời kỳ này đều có

thể có ấn tượng là Nguyện Xá Chúa Nhật mà ngài đã từng

sống trong những năm vinh quang của ngài, giờ đây đã mất hút

trong đàng chân trời. Nhưng thật sự không phải vậy. Dĩ nhiên

Don Bosco đã bận rộn tới 90% bởi nhà to lớn của các học sinh

cũng như của các anh em học nghề chứa đến 800 thanh thiếu

niên và bởi các công cuộc Salêdiêng khác đang nhân rộng

thêm. Nhưng ngài không quên Nguyện Xá “của ngài”. Những

56.2 Page 552

▲back to top

chứng từ không phải nhiều lắm, nhưng cũng đủ để nêu cao lãnh

vực Nguyện Xá này.

Enrico Angelo Bena kể lại rằng: “Tôi đến Nguyện Xá vào dịp

mùa chay năm 1871. Tôi đến từ vùng Magnano Biellese và tôi

phải vất vả làm nghề thợ xây. Vào ngày thứ nhất của tuần

thánh, theo như cha xứ của tôi đã căn dặn cho tôi và cho các

bạn khác, tôi tới Nguyện Xá của Don Bosco. Tôi rất thích. Mỗi

năm, khi trở lại Torino từ tháng ba đến tháng mười một, tôi tiếp

tục lui tới Nguyện Xá, bởi vì tôi không ghi danh vào quân đội.

Lối vào Nguyện Xá trong những năm đó ở phía bên trái đền

thờ Đức Mẹ Phù Hộ. Lối vào là một cổng thô làm bằng những

tấm ván. Có ba hay bốn linh mục tại Nguyện Xá. Don Bosco

thường đến vào ban sáng để cử hành Thánh lễ, và vào ban

chiều để dạy giáo lý. Năm thứ hai tôi đến Torino, tôi được chịu

lễ lần đầu tại Nguyện Xá. Tất cả mọi người đều được mặc áo

sạch sẽ. Ai không nhận được áo từ gia đình của mình, thì nhận

áo từ Don Bosco. Chính ngài cử hành thánh lễ trong nhà thờ

thánh Phanxicô Salê và trao Mình Thánh cho chúng tôi. Sau đó

khi ra khỏi nhà thờ, bàn ăn được dành cho chúng tôi: có bánh,

phó mát, dồi. Don Bosco đi qua trao cho chúng tôi một chút

rượu mà ngài rót vào các ly của mỗi người chúng tôi. Ngài

cũng phân phát bánh ga-tô nữa.

Khi một bạn trẻ có áo quần, giầy rách, thì Don Bosco phân

phát cho họ quần áo và giầy dép tuy có vá lại, nhưng rất chắc.

Điều tôi thích thú là các cuộc chơi kỵ sĩ tấn công nhau, hay

cuộc chơi thi đua chạy lướt và những món quà chúng tôi nhận

được. Ban kèn đồng chơi những điệu rất thích thú”.

Trong năm 1871, cậu thợ trẻ của vùng Villa Miroglio tên là

Francesco Alemano cùng với cả gia đình đến Torino, và cậu ta

bắt đầu lui tới Nguyện xá Chúa Nhật. Ngày đầu tiên cậu ta đến

đó thì gặp Don Bosco. Sau khi đọc giờ kinh phụng vụ, thì có tổ

56.3 Page 553

▲back to top

chức một cuộc sổ số nho nhỏ và Alemanno thắng được một

món quà là chiếc cra-vát. Don Bosco quàng cra-vát vào cổ cậu

ta và hỏi:

- Con tên là gì?

- Franceso Alemanno

- Con đã đến Nguyện Xá được lâu chưa?

- Đây là lần đầu tiên.

- Con có biết Don Bosco không?

Cậu ta tỏ vẻ bối rối, rồi ngước đôi mắt nhút nhát lên, cậu ta nói:

- Don Bosco là cha đó.

- Con sẽ biết rõ Don Bosco hơn nếu con để cho ngài làm ích

cho linh hồn con.

- Thưa cha, đó chính là điều con tìm kiếm, một người bạn

chăm lo cho linh hồn con.

- Thật là kỳ diệu! Chiều hôm nay, con đã thắng sổ số được một

chiếc cra-vát và cha, với chiếc cra-vát này, cha sẽ cột chặt con

vào Nguyện Xá mà con không thể xa nó được nữa”.

- Francesco đã trở nên một người bạn thực thụ của Don Bosco.

Từ Nguyện Xá, cậu chuyển sang Tu Hội Salêdiêng.

Các người thợ trẻ, việc phân phát những quần áo cho các trẻ

nghèo khổ hơn cả, các câu chuyện trao đổi giữa cha và con với

các bạn trẻ : đó luôn luôn là Nguyện xá của Don Bosco vẫn còn

tiếp tục sống và phát triển mạnh mẽ dưới bóng Đền Thờ Đức

Mẹ Phù Hộ.

Don Bosco trao Nguyện Xá cho cha Barberis hướng dẫn trong

một vài năm. Rồi trao cho Don Pavia điều khiển nó rất lâu

56.4 Page 554

▲back to top

năm. Thế là trong những năm dài của thời cha Pavia, Nguyện

xá được trợ giúp bởi một sư huynh huyền thoại Giovanni

Garbellone. Đó là một con người có tính hướng ngoại đôi chút

và kỳ quái, chính là một bằng chứng sống động của quyền giáo

dục phi thường của Don Bosco, con người vốn biết biến các

đức tính tự nhiên dù là của những con người nghèo khổ nhất,

thành các sức mạnh có giá trị to lớn.

Trong suốt 50 năm, Garbellone là linh hồn của Nguyện Xá

Chúa Nhật. Trong cuốn sổ tay của thầy, thầy đã giữ sáu ngàn

tên của các bạn trẻ được chuẩn bị rước lễ lần đầu. Kể từ năm

1884, cậu trở thành nhạc trưởng của Ban Kèn đồng mà thầy đã

dẫn dắt một cách oai vệ cho tới năm 1928, năm thầy qua đời.

Don Bosco đã chiếm lãnh tình cảm của thầy bởi một cử chỉ tín

nhiệm lớn lao. Ngài đã đặt vào tay thầy 30.000 lires (một con

số kếch xù để đem đi trả một món nợ. Garbello khi đó mới có

28 tuổi, và là một con người nghèo khổ. Cử chỉ này chạm tới

tim thầy một cách sâu xa đến độ kể từ đó thầy luôn sẵn sàng dù

là ném mình vào trong lửa vì Don Bosco.

Michele Unia, một nông dân

Ngày 19-3-1871, một thanh niên nông dân 27 tuổi đến Nguyện

Xá. Tên cậu ta là Michele Unia. Cậu ta nói với Don Bosco rằng

cậu muốn học để trở thành linh mục, nhưng không phải là

Salêdiêng.

- Con muốn trở lại Rocácaforte thuộc Mondoi, xứ sở của con.

- Nhưng nếu Chúa muốn cho con một sứ mệnh to tát hơn thì

sao?

- Nếu Chúa cho con hiểu ra được rằng đó là thánh ý của

Ngài…

56.5 Page 555

▲back to top

- Nếu Thiên Chúa tỏ lộ cho cha điều chỉ mình con biết về con

mà thôi, và nếu cha nói điều đó cho con ở đây, thì liệu đó có

phải là một dấu chỉ đủ cho con thấy rằng ngài muốn con là một

linh mục Salêdiêng chăng?

Michele Unina không biết liệu mình có thể lấy những điều cha

nói đó là nghiêm chỉnh chăng hay chỉ như là một trò chơi vui

thôi. Cậu ta suy nghĩ một chút, rồi nói:

- Được, xin cha nói cho con hay rằng cha thấy trong lương tâm

của con.

Don Bosco đã nói cho cậu tất cả. Ngài nêu một danh sách các

hành động tốt và các tội của cậu, cho tới những chi tiết nhỏ

nhất. Unia tưởng như là mình đang mơ:

- Và cha còn biết con hơn là con có thể tưởng tượng ra được.

Khi đó con lên 13 tuổi, con ở trong ca đoàn nhà thờ của con, và

vào dịp hát kinh chiều. Một trong các bạn của con, ngồi kế bên

con, ngủ, với cái đầu ngẩng lên và miệng mở to ra. Con có

những trái mận trong túi. Con đã chọn trái to nhất và đã đút vào

miệng đang mở to của thằng bé khốn khổ ấy. Cảm thấy nó bị

nghẹt thở, nó đứng dậy và chạy khắp nơi như một đứa điên. Nó

phải ngưng buổi hát kinh chiều. Con cười bò lê bò càng, nhưng

cha xứ đã bạt tai con cả nửa tá.

Michele Unia đã ở lại với Don Bosco. Đó là vị truyền giáo

Salêdiêng đầu tiên đến với những người cùi ở Colombia, trong

một vùng đất xa tít gọi là Agua de Dios (Vùng Nước của Thiên

Chúa). Ngài đã sống ở đó giữa 730 người bị chứng bệnh ghê

gớm đó. Với một công việc thật cực nhọc, cuối cùng ngài đã bị

kiệt sức hoàn toàn, và qua đời. Ngài đã trả lại một khuôn mặt

mang phẩm giá thực sự của những con người và của con cái

Thiên Chúa cho họ.

56.6 Page 556

▲back to top

Chương 45

ĐI XA HƠN

Trong những năm 1871-1872, Don Bosco có một giấc mơ đầy

kịch tính. Có vẻ ngài đã kể lại với Đức Piô IX, rồi với một số

Các Salêdiêng. Trong số họ có cha Barberis và cha Lemoyne

đã kỹ lưỡng ghi các điểm lại.

“Cha thấy mình đang ở trong miền đất man rợ và hoàn toàn

chưa được biết tới. Đấy là một đồng bằng mênh mông chưa

được canh tác, và không có các ngọn núi hay ngọn đồi nhô lên.

Tuy nhiên ở đằng chân trời xa tắp, người ta thấy được nhô lên

những dẫy núi gồ ghề, lởm chởm. Cha thấy có những người đi

ngang qua cánh đồng bằng này. Họ gần như để trần, thân hình

to lớn ngoại thường và vẻ hung dữ. Tóc họ dài và thô, màu

đồng thậm và đen. Họ chỉ mặc áo da súc thùng thình tỏa xuống

từ bờ vai. Họ mang khí giới là lao và cung nỏ.

Những bộ lạc này ở rải rác và xuất hiện trong những cảnh khác

nhau: một số người chạy và săn các con vật hoang dã; những

người khác thì đi qua lại, dùng lao giơ cao những miếng thịt

máu me. Có những người giao tranh chống lại nhau; những

người khác thì chống lại các người lính mặc theo lối Âu châu

và mảnh đất đó phủ đầy xác chết. Trước cảnh tượng đó cha

rùng mình khiếp sợ.

Và này tại chân trời xuất hiện rất nhiều người theo lối ăn vận

và cách hành động của họ, cha hiểu được rằng đó là những vị

truyền giáo thuộc các dòng khác nhau. Họ tiến bước tới đó để

rao giảng cho các người man rợ này đạo thánh của Chúa Giêsu

Kitô. Cha quan sát kỹ họ, nhưng cha không nhận ra ai cả. Họ

tiến vào giữa những người man rợ. Những người man rợ này

vừa khi thấy họ, thì tiến đánh và giết họ. Trên các cây gậy dài

của họ, họ buộc những chiến tích rùng rợn.

56.7 Page 557

▲back to top

Những con người tình nguyện mới sẵn sàng liều mạng

“Sau khi đã thấy những cảnh kinh khủng trên, cha tự nhủ:

“Làm thế nào để có thể cải hồi những con người hung dữ này?”

Trong khi đó cha thấy từ xa một nhóm các nhà truyền giáo

khác có đám thanh thiếu niên đi trước, gặp gỡ những người

man rợ này với những vẻ mặt vui tươi. Cha run lên trong khi

suy nghĩ: “Chúng sẽ giết họ mất”. Cha lại gần họ, thấy họ

chính là các thầy tư giáo và các linh mục. Cha chăm chú nhìn

họ và nhận ra họ là những người Salêdiêng của chúng ta.

Những người đầu tiên cha biết rõ, còn những người khác đi

theo họ, tuy cha không thể đích thân mình biết đến họ, nhưng

cha có cảm tưởng đó là những nhà truyền giáo Salêdiêng như

là tất cả các người truyền giáo của chúng ta.

“Sao lại vậy?”, cha tự hỏi trong lòng. Cha không muốn để họ

cứ tiến lên và cha muốn ngăn cản họ. Cha chờ đợi từ lúc này

sang bất cứ lúc nào đó, họ cũng sẽ chịu cùng một số mệnh như

những nhà truyền giáo tiên khởi, nhưng trái lại cha thấy họ tới

làm cho các bộ tộc man rợ này vui hẳn lên. Họ đã hạ các vũ khí

của đám dân này xuống, khiến cho chúng mất hết vẻ man rợ và

tiếp nhận những người của chúng ta với những dấu thân thiện,

lễ phép. Ngạc nhiên quá, cha mới tự nhủ: “Nào chúng ta xem

chuyện sẽ kết thúc như thế nào!” Cha thấy các nhà truyền giáo

của chúng ta tiến vào giữa đám dân man rợ, dạy dỗ chúng và

chúng vui lòng lắng nghe họ. Họ dạy dỗ và chúng chú ý học

hỏi. Họ khích lệ chúng và chúng tiếp nhận và đem ra thực hành

các lời khuyên nhủ của họ.

Cha tiếp tục quan sát: Các nhà truyền giáo đọc kinh Mân Côi

và các người mạn rợ đáp lại bằng lời kinh của họ. Sau này một

khoảng cách thời gian ngắn, Các Salêdiêng còn đi sống ở giữa

đám dân này, và chúng bao bọc lấy họ. Các nhà truyền giáo quì

gối xuống, các người man rợ cũng qùi gối xuống sau khi đã hạ

56.8 Page 558

▲back to top

các khí giới. Và này đây một người Salêdiêng cất cao

giọng: Hãy ca ngợi Đức Mẹ Maira, hỡi các tiếng nói của các

tín hữu. Đám đông đều đồng thanh tiếp tục bài ca này cách thật

mạnh mẽ đến nỗi cha khiếp sợ và thức giấc.

Giấc mơ này tác động mạnh mẽ trong đời Don Bosco. Chính

ngài quả quyết: “Sau giấc mơ này, cha cảm thấy phát sinh

trong lòng cha một niềm ước ao xưa là làm việc trong cánh

đồng tông đồ truyền giáo”.

Don Bosco bắt đầu nghĩ đến các xứ truyền giáo khi ngài còn là

một học sinh trẻ tại Chieri. Cha Lemoyne kể rằng: “Khi ấy, tại

Piemonte, công cuộc Truyền giáo đã mang lấy một tầm mức

khổng lồ. Những sách vở miêu tả những sự khó nhọc và những

cuộc tử đạo của các nhà truyền giáo đã được hăm hở đọc. Và

Gioan Bosco cảm thấy một ước muốn hăng nồng hiến mình

cho các xứ truyền giáo xa lạ”.

Công đồng Vaticano I (1869-1870) đã đóng góp một cách

nghiêm chỉnh cho việc phát triển các xứ truyền giáo. Lợi dụng

các chuyến hành trình tới Nước Ý (nơi hàng giáo sĩ rất đông

đảo so với các hàng giáo sĩ tại các xứ xở truyền giáo của mình),

các Đức Giám Mục của hai Châu Mỹ và châu Á đã tìm cách

ghi danh những linh mục và những sơ muốn gia nhập các lãnh

địa của các ngài.

Nhiều đơn cầu xin các hội viên cũng đã được gửi đến

Valdocco. Đức Cha Barbero xin Don Bosco gửi các sơ tới

Hydebad, tại Ấn độ. Đức cha Alemanày, giám mục San

Francisco tại California, cũng xin ngài mở tại đó một trường

dạy nghề. Don Bosco trả lời bằng các quà dâng, nhưng chưa

nghĩ “cách cụ thể” đến các xứ truyền giáo.

Một năm sau đó , Don Bosco một giấc mơ về “cánh đồng bằng

với những con người có những bộ mặt hung dữ” vừa kể ở trên,

và Don Bosco cảm thấy “ước ao xưa” lại nổi dậy. Kể từ lúc đó,

56.9 Page 559

▲back to top

ngài đi tìm miền truyền giáo mà Chúa Quan Phòng ủy thác cho

các người Salêdiêng đấy, là nơi nào. Những đơn yêu cầu thiết

lập công cuộc bên kia biển tiếp tục được gửi đến và ngài xem

xét chúng với một sự chú tâm khác hẳn trước.

Đi tìm một chi tiết: Hai con sông và một vùng sa mạc

Don Bosco kể lại rằng: “Những người da đen trong giấc mơ,

trước đó tôi đã tin rằng đó là những người Phi châu và Êthiopi.

Nhưng sau khi đã hỏi những người biết đến vùng này, và đã

đọc những sách địa dư, tôi bỏ ra một bên những vùng này. Thế

rồi tôi dừng lại ở Hong Kong, một hòn đảo của Trung Hoa. Tôi

còn tìm hiểu về Nước Úc. Từ Đức Cha Quinn, tôi nhận được

những lời cắt nghĩa về tình trạng của các dân bản địa này,

nhưng các miêu tả của ngài không tương ứng với điều tôi đã

thấy. Thế rồi tôi hướng trí tôi tới miền Mangalore và Malabar.

Cuối cùng vào năm 1874, vị lãnh sự Achentina tại Savone,

Gazolo, nói một tiếng về các người Salêdiêng cho Đức Tổng

Giám Mục của Buenos-Aires. Ngài nói lên ý nguyện của ngài

là các người Salêdiêng sẽ đến Achentina. Khi ấy tôi đi tìm các

sách địa lý về vùng nam Mỹ Châu và tôi đọc chăm chú. Điều

đáng kinh ngạc là theo như các sách và các bức tem thư minh

họa về vùng này, tôi nhận ra thật sự các người man rợ này ở

ngay trong vùng đất Nam Achentina”.

Có một chi tiết mà Don Bosco cứ mãi tìm cho được trong các

bản đồ để khám phá ra “nơi được chỉ định bởi Thiên Chúa”.

Don Amadei, một trong các hạnh sử gia chăm chú nhất về Don

Bosco gợi lại rằng: “Trong lãnh vực tông đồ của giấc mơ, ngài

đã ghi nhận hai con sông ở cửa một sa mạc rất rộng, mà ngài

không thể tìm ra được trên các tấm bản đồ mà ngài đã xem rất

kỹ. Đó chính là con sông Rio Colorado và con sông Rio Negro

tại Pantagonia; ngài chỉ biết được về điều này trong dịp ngài

nói chuyện lần đầu tiên với vị sĩ quan chỉ huy Gazzolo, lãnh sự

56.10 Page 560

▲back to top

viên của Achentina tại vùng Savone. Tôi (Don Amadei) nhớ lại

chính mình đã thấy một trong những tấm bản đồ cũ mà Don

Bosco đã nghiên cứu trong đó ta đọc thấy ở dưới Nam Mỹ có

những tiếng: “Vùng đất Pantagonia, nơi các dân ở đó là những

người khổng lồ” (M.B. Cuốn 10, tr. 1273).

Suy nghĩ về những biến cố này, Piero Stella bình luận: "Rõ

ràng là ý hướng của Don Bosco là tìm kiếm một con đường cho

việc bành trướng công cuộc của ngài ở ngoài đất Âu châu. Ngài

đã nghĩ đến và mơ tới những nơi truyền giáo theo nghĩa sát từ

ngữ nhất, in partibus infidelium (trong những vùng đất của

những người chưa có đức tin), và theo nghĩa mơ hồ nhất của

thời đại đó: tức là nơi những dân tộc hung dữ và man rợ... Tại

Achentina, có các người man rợ: còn tốt hơn nữa: là có những

người man rợ ở trong đầu óc ngài. “Những người man rợ” là

tiếng ma thuật gợi nên mối quan tâm thích thú và sự tò mò hơn

cả... Có cả một bầu khí của huyền thoại bao bọc lấy những dân

man rợ của vùng Pantagonia này, được miêu tả như những

người khổng lồ bởi những tay thám hiểm xa xưa nhất, và cũng

được trình bày lại ngay vào thế kỷ XIX, theo như trí tưởng

tượng của những người diễn tả về họa hình các sách du hành,

như là những người khổng lồ mà những người Châu Âu, với

những cái mũ ba múi của họ, chỉ đứng cao tới thắt lưng của

những người dân bản địa vừa mới sinh ra đấy. Họ là những

người man rợ mà vào năm 1864 còn được miêu tả trong Từ

điển Những Sự Hiểu Biết ích lợi, xuất bản tại Torino, với

“những vai rộng, đầu to tướng, tóc đen và kết bện lại, ít râu,

dung mạo lạnh lùng và thân mình cao hai mét. Họ là những

người có lẽ là cao lớn nhất trên trái đất”. Sự hung dữ của họ là

hình ảnh của vùng lãnh thổ chưa được khai hóa, không có cây

cối, không có người ở, tại đó gió mạnh tàn phá, và cũng tại đó

họ cưỡi những con ngựa chạy ngang dọc cực nhanh, mang

những vũ khí như dây rợ, trái ném, và giáo mà họ sử dụng rất

khéo léo”.

57 Pages 561-570

▲back to top

57.1 Page 561

▲back to top

Một thư luân lưu để tìm những người tình nguyện

Một lời xin cụ thể đến từ Đức Tổng Giám mục Buenos Aires

vào cuối năm 1874. Don Bosco nói: “Những lá thư này cha đã

đọc ở Công Nghị của Tu Hội vào buổi chiều 22-12”.

Đức Tổng Giám mục đề nghị hai nơi: Một là đảm nhiệm tại

Buos Aires một giáo xứ có các di dân Ý cư ngụ, được dâng

kính cho Mẹ Từ ái; hai là điều hành tại San Nicolas một trường

trung học các trẻ nam mới hoàn thành cách đây ít lâu. San

Nicolas là một trung tâm rất quan trọng của Tổng Giáo phận

Buenos Aires.

Don Bosco trả lời bằng tiếng Áchentino bằng việc trình bày ba

điểm về

57.2 Page 562

▲back to top

Chương trình của ngài:

- Ngài sẽ sai một vài linh mục sang Buenos Aires để xây dựng

tại đó một điểm xuất phát cho Các Salêdiêng vào Mỹ Châu. Họ

sẽ chăm sóc “cách riêng cho giới trẻ nghèo và bị bỏ rơi, cho

việc dạy giáo lý, cho các trường học, việc rao giảng, các

Nguyện xá Chúa Nhật;

- Thời gian thứ hai, Các Salêdiêng cũng sẽ đảm nhận công

cuộc giáo xứ San Nicolas;

- Từ hai địa bàn đầu tiên này, Các Salêdiêng sẽ có thể “được

mời tới những chỗ khác”.

Trong điểm thứ ba, Don Bosco bao hàm hay dưới một hình

thức nào đó dấu ẩn cái dự tính của ngài là “dấn thân càng sớm

càng tốt vào với những sắc dân man rợ”.

Bằng cách này ngài đã xác định bằng các hạn từ cụ thể và thực

hiện một phương pháp riêng để Tin Mừng hóa trong địa hạt

truyền giáo. Các tu sĩ của Don Bosco không dấn thân ngay lập

tức vào môi trường của các bộ lạc xa xăm, nhưng họ sẽ tạo nên

những nền tảng tại những vùng đất an ổn trước đã, khi làm việc

cho những di dân Ý rất đông đảo tại Achentina và thật sự họ

đang thiếu thốn sự trợ giúp tôn giáo và luân lý. Từ các địa bàn

đó, họ sẽ ra đi để đảm nhận những thí nghiệm tông đồ khác “ở

tuyến đầu”.

Don Ceria kể rằng: “Khi ấy vị thánh đã không lộ ra bất cứ một

điều gì cả trong nhà, và ngài chuẩn bị một màn kịch đáng ngạc

nhiên nhất. Buổi chiều 29-1, nhằm vào lễ thánh Phanxicô Salê,

ngài cho tập họp các học sinh tập nghề, các học sinh văn hóa,

cùng các hội viên tại phòng hội nơi các bạn học, tại đó đã được

dựng lên một sân khấu. Don Bosco bước lên đó cùng với ông

lãnh sự Achentina trong bộ đồng phục rất đẹp của ông, cùng

57.3 Page 563

▲back to top

với các thành viên của Thưởng Công Nghị và các giám đốc

Salêdiêng”.

Với một cộng đồng hết sức chăm chú, Don Bosco công bố là

với sự chấp thuận của Đức Thánh Cha, các người Salêdiêng

đầu tiên sẽ sớm lên đường tới các nơi truyền giáo vùng Nam

Mỹ. Những lời của ngài không khơi lên một nỗi sợ hãi vì

những mối hiểm nguy sẽ gặp phải tại đó, hay vì hành động này

quả có quá táo bạo chăng, nhưng một sự hồ hởi không thể tả

được giữa các bạn trẻ cũng như các người Salêdiêng.

“Một nắm men mới đã bắt đầu rắc lên giữa đám học trò và các

Salêdiêng. Các ơn gọi tới chức linh mục đang nhân rộng và các

đơn xin gia nhập Tu Hội tăng lên cách thấy được. Nhiệt tình

truyền giáo tỏa rộng khắp thế giới”. Cha Eugenia Ceria đã viết

những lời trên trong Lịch sử biên niên của Tu Hội đã bình luận

như sau: “Nếu chúng ta nhận định về ấn tượng đã có được, thì

phải báo cáo lại rằng vào thời kỳ đó khi Tu Hội còn có vẻ một

gia đình kết chặt lại quanh thủ lãnh của mình. Sự bùng phát

được thình lình ban cho trí tưởng tượng trong ngày hôm đó

bỗng khiến cho nó vượt ra khỏi những chân trời có giới hạn để

rồi nó lập tức làm cho lớn rộng lên cái ý tưởng tốt đẹp mà

người ta đã có về Don Bosco và về công cuộc của ngài. Một

lịch sử thứ hai đã bắt đầu cách thực sự cho Nguyện xá và Tu

Hội Salêdiêng”.

Ngày 5 tháng Hai, Don Bosco loan báo cuộc xuất phát truyền

giáo thứ nhất cho tất cả các Salêdiêng cư trú tại Valdocco. Lá

thư luân lưu của ngài kêu gọi những người tình nguyện làm

đơn xin truyền giáo. Ngày xuất phát truyền giáo được ấn định

trên nguyên tắc vào tháng Mười.

Sự hồ hởi gia tăng khắp nơi, hầu như tất cả mọi người đều

xung phong đi truyền giáo. Những tiếng như “một lịch sử mới

đã bắt đầu” hình như không phải là quá đáng.

57.4 Page 564

▲back to top

Người dẫn đầu đoàn truyền giáo là đứa trẻ có hai người Da đỏ

khổng lồ đu lên

Chính Don Bosco đứng ra tổ chức mười một cuộc xuất phát

truyền giáo trong suốt dòng cuộc sống ngài; nhưng không có

cuộc xuất phát truyền giáo nào vượt qua được lòng nhiệt thành

và cơn sốt bỏng của cuộc xuất phát truyền giáo thứ nhất.

Nó đã được chuẩn bị cho tới tận chi tiết nhỏ nhặt. Để cho các

con của ngài được tiếp nhận như là “những người bạn giữa

đám bạn hữu”, Don Bosco đã liên lạc với các nhân vật tại

Bueos Aires. Để cho họ có được tất cả những gì cần thiết, ngài

đã quay về với các cộng tác viên và chính ngài cũng phải ngạc

nhiên về sự quảng đại của họ.

Các nhà truyền giáo lên đường sẽ phải diễn tả cái tốt đẹp nhất

của Tu Hội non trẻ và nhỏ bé. Trong số những người đã đáp

lại lời kêu gọi của ngài (một đám rất đông đảo), Don Bosco

chọn ra sáu linh mục và bốn sư huynh. Có một số người đã kết

thúc tồi tệ: Don Bosco không phải lúc nào cũng xét đúng người

đúng chỗ, cũng chẳng phải lúc nào ngài cũng nắm bắt được ánh

sáng soi sáng từ Trời cao.

Gioan Cagliero sẽ là thủ lãnh của cuộc xuất phát truyền giáo

này. Đó là đứa trẻ mà Don Bosco đã thấy hai người da đỏ

không lồ có nước da mầu đồng đu lên. Với cái tuổi 37, Don

Cagliero là một linh mục cường tráng, vui vẻ, thông minh và có

một hoạt động sôi nổi. Cha chuẩn bị mình để trở nên con người

của hoàn cảnh mới tại Nam Mỹ. Khó có thể tượng ra cảnh

Nguyện xá không có Cagliero: cha có văn bằng thần học, giáo

sư của các thầy tư giáo trẻ, một bậc thầy khôn bì, và một nhà

soạn nhạc. Cha chịu trách nhiệm về các hoạt động khá tế nhị,

dẫn dắt đời thiêng liêng cho nhiều Tu Hội trong thành phố. Sự

ra đi truyền giáo của cha sẽ tạo nên một sự vắng mặt rất nặng

nề.

57.5 Page 565

▲back to top

Don Bosco đã ghi danh cha vào nhóm xuất phát truyền giáo

qua một phương cách kỳ lạ. Don Ceria kể lại rằng:

“Sau khi giữ thái độ tư lự và im lặng, một ngày kia Don Bosco

nói với Cagliero đang đứng bên cha:

- Cha muốn sai một trong những linh mục ở với cha lâu nhất để

cùng đồng hành với các người đi truyền giáo tại Mỹ Châu:

người ấy sẽ ở lại với họ trong vòng ba tháng, cho tới khi họ đã

ở lại đó một cách tốt đẹp. Bỏ mặc họ ngay lập tức không có

một sự nâng đỡ nào, hay một người cố vấn nào có được sự tín

cẩn của họ, đối với cha xem ra là một điều khá đau lòng”.

Cagliero trả lời:

- Nếu Don Bosco không tìm ra được một người nào khác và

muốn chọn con vào nhiệm vụ đó, con sẵn sàng.

- Tốt lắm! – Don Bosco kết luận.

Nhiều tháng trời qua đi mà không thấy Don Bosco có lúc nào

khơi lại chuyện này trong khi nói chuyện. Nhưng khi ngày xuất

hành đến gần, thì thình lình một hôm Don Bosco nói với ngài

một cách đột ngột:

- Về vấn đề lên đường đi Mỹ Châu, con có luôn luôn ở trong

cùng một tâm tưởng không? Hay là con chỉ nói thế để diễu cợt

thôi?

- Cha biết rõ con không bao giờ diễu cợt với Don Bosco cả.

- Tốt, vậy trong trường hợp này, con hãy chuẩn bị, thời gian đã

đến rồi.

Don Cagliero chạy đi để bắt đầu việc chuẩn bị. Trong vài ngày,

bằng cách làm việc cật lực để sắp đặt đâu vào đó.

57.6 Page 566

▲back to top

Và cứ như vậy, với sự đơn sơ quen thuộc và dễ chịu, vị truyền

giáo thứ nhất và cũng là nhà truyền giáo vĩ đại nhất Salêdiêng

bắt đầu sứ mệnh của mình. Nhưng ba năm nhằm chuẩn bị cho

nhà tân truyền giáo làm quen với môi trường mới, đã được kéo

dài thành 30 năm đối với Don Cagliero.

Một linh mục khác có giá trị xuất phát đi truyền giáo là Don

Fagnano, có tâm hồn của một nhà tiên phong, là cựu chiến binh

của tướng Garibaldi. Bốn linh mục còn lại là những vị

Cassinis, Tomatis, Bacácino và Allavena. Bốn sư huynh trong

phái đoàn này là Scavini; thầy dạy nghề mộc, Gioia đầu bếp và

thầy dạy đóng giày, Molinari thầy dạy âm nhạc, và

Belmonte quản lý.

Hai mươi lời kỷ niệm viết bằng bút chì

Mùa hè được dành cho những người lên đường để học tiếng

Tây ban nha.

Sang tháng Mười, Don Cagliero dẫn họ tới Roma để lãnh nhận

phép lành của Đức Thánh Cha. Đức Piô IX vừa vào phòng đã

nói: “Ồ Cha già mất rồi. Đâu là các nhà truyền giáo trẻ của

cha? Vậy ra các con là các con của Don Bosco và các con đi

rao giảng Tin Mừng cho Achentina. Các con sẽ có một khung

cảnh rộng rãi tại đó để làm việc thiện. Các con hãy nêu gương

nhân đức ở giữa các dân tộc này. Cha mong ước là các con sẽ

trở thành đông đảo hơn bởi vì công việc thì bất tận và mùa gặt

thì dồi dào giữa các bộ lạc man rợ đó”.

Rồi họ trở lại Torino. Eugenia Ceria kể lại rằng: “Một cuộc

xuất phát truyền giáo ở cuối Châu Mỹ vào năm 1875 có một

cái gì đó anh hùng lắm trước con mắt của những người sống

trong góc nhỏ mất hút của thành phố Torino gọi là Valdocco.

Người ta nhìn các người lên đường như những nhà quán quân

quảng đại đã tung mình cách kiên quyết vào cuộc gặp gỡ với

57.7 Page 567

▲back to top

mầu nhiệm. Trong khi xem thấy họ đi lại trong bộ áo kỳ lạ, ai

cũng muốn tìm gặp họ để trao đổi với họ vài điều”.

Ngày 11-11-1875, tại đền thờ Đức Mẹ Phù Hộ, Don Bosco nói

lời chào biệt cùng họ. Và lúc 16 giờ, nhà thờ đầy ắp người.

Vào cuối kinh chiều, Don Bosco lên tòa giảng và vạch ra cho

các người lên đường một

57.8 Page 568

▲back to top

Chương trình cho hoạt động của họ. Trước hết họ sẽ chăm sóc

cho các di dân Ý tại Achentina:

“Cha căn dặn các con cách mạnh mẽ đặc biệt về hoàn cảnh đau

thương của nhiều gia đình Ý. Các con sẽ gặp rất đông các trẻ

em và cả các người lớn sống trong sự ngu dốt đáng buồn không

biết đọc, biết viết và bất cứ nguyên tắc tôn giáo nào. Các con

hãy đi tìm kiếm các anh chị em của chúng con mà sự nghèo

khổ và bất hạnh đã dẫn họ tới vùng đất xa lạ này...”.

Tiếp đến họ sẽ bắt đầu truyền giáo tại Pantagonia:

“Chúng ta bắt đầu một công cuộc lớn, không phải vì chúng ta

tin mình hoán cải cả thế giới trong vòng vài ngày, không.

Nhưng ai sẽ biết được cuộc xuất phát truyền giáo này sẽ ra sao

và xem xem từ một cây nhỏ bé, nó sẽ trở thành một cây lớn thế

nào? Ai biết được rằng nó sẽ giống như cây hạt cải hay hạt kê,

nhưng sẽ mọc lên và sản sinh thiện ích to lớn?”.

Cuối cùng, với tình huynh đệ, Don Bosco ôm hôn các người

lên đường. Mối cảm xúc thật lớn khi các người đi truyền giáo

đi dọc theo nhà thờ, bước qua các lớp học sinh và bạn hữu. Tất

cả muốn bao bọc lấy họ. Don Bosco là người cuối cùng bước

tới cửa cuối nhà thờ. Quang cảnh thật là vĩ đại: Sân nhà thờ

chứa đầy dân chúng; những hàng dài các xe cộ chờ đợi các nhà

truyền giáo, ánh sáng đèn lồng soi sáng vào ban đêm. Don

Lemoyne ở bên Don Bosco, nói với ngài:

“Don Bosco ơi, đây là khúc khởi đầu của câu Inde exibit gloria

mea (“Từ đây sẽ tỏa ra vinh quang của Mẹ”; xem

57.9 Page 569

▲back to top

Chương 38).

- Đúng đấy, Don Bosco trả lời với sự xúc động sâu xa.

Đây là thời điểm mà người ta có thể đánh mất đi ý thức về thực

tại.

Nhưng Don Bosco đứng chắc đôi chân trên mặt đất. Vài tháng

trước đó ngài đã tuyên bố: “Nguyện Xá Valdocco của chúng ta

là gì so với thế giới? Một hạt nguyên tử. Nhưng tuy nhiên

chúng ta có biết bao việc phải làm khởi sự từ góc xa xôi này,

này đây chúng ta nghĩ đến việc sai những người tại nơi đây hay

nơi kia. Ôi, Chúa tốt lành biết bao!”.

Mỗi người lên đường đều nhận được một tờ giấy với “20 lời

ghi niệm đặc biệt” do chính Don Bosco viết. Ngài đã biên ra

những lời này trên một cuốn sổ tay nhỏ của ngài trong một

cuộc hành trình trong toa xe lửa, rồi ngài đã cho các người đi

truyền giáo chép ra nhiều bản. Đó là những điều cốt yếu nói lên

ý niệm của ngài về việc truyền giáo Salêdiêng. Chúng ta chỉ

nêu ra ở đây năm điều có ý nghĩa nhất:

1. Hãy tìm kiếm các linh hồn, chúng không phải tiền bạc,

hay những vinh dự hay các phẩm trật.

2. Hãy chăm sóc những người ốm đau một cách đặc biệt.

3. Hãy làm cho thế giới thấy chúng ta là những người

nghèo trong áo mặc, ăn uống, nhà cửa, và các con sẽ

nên giàu có trước mặt Thiên Chúa và trở thành những

người làm chủ trái tim con người.

4. Giữa các con, hãy yêu thương nhau, khuyên bảo nhau,

sửa lỗi cho nhau, đừng có ghen tỵ, giận hờn; trái lại,

chớ gì cái tốt của một người là cái tốt của tất cả mọi

người; những nỗi đau khổ của một người phải được coi

là những nỗi đau khổ của tất cả mọi người, và mỗi

57.10 Page 570

▲back to top

người đều nỗ lực để chữa chúng cho lành hay ít nhất là

làm thuyên giảm chúng.

5. Trong những lao nhọc và thử thách, chúng ta đừng quên

rằng chúng ta có một phần thưởng lớn trên trời. Amen.

Cùng ngày 11 tháng 11 đó Don Bosco đồng hành cùng các nhà

truyền giáo tới Genova nơi họ xuống tàu hơi nước Savoia của

Pháp vào ngày 14. Một nhân chứng nhớ lại rằng Don Bosco

mặt đỏ rực do nỗ lực ngài cố kiềm hãm sự cảm động của mình.

Tương lai hiện lên ở đằng chân trời chẳng có chút gì là sự nghỉ

ngơi, nhưng Don Cagliero mang theo mình một tờ giấy nhỏ

trên đó Don Bosco đã viết cho ngài là: “Các con hãy làm điều

các con có thể; Thiên Chúa sẽ làm cái mà chúng ta không thể

làm được. Các con hãy tín nhiệm vào Chúa Giêsu Thánh Thể

và vào Mẹ Maria Phù hộ và các con sẽ thấy phép lạ sẽ ra sao”.

58 Pages 571-580

▲back to top

58.1 Page 571

▲back to top

Chương 46

PANTAGONIA, ĐẤT HỨA

Họ tới Buenos Aires ngày 14-12-1875 và thấy mình ở giữa các

bạn hữu. Cùng với Đức Tổng Giám mục của thành phố và các

linh mục, còn có 200 di dân Ý hô vang lên lời chào đón của

mình. Thậm chí họ còn tìm ra được một nhóm các cựu học sinh

của Nguyện Xá Valdocco.

Nhưng họ còn kinh ngạc “trước cảnh tượng của số dân chúng

tính tình tốt lành và có truyền thống tốt đẹp, rất kính trọng các

linh mục, quảng đại với nhau, nhưng hoàn toàn không biết gì

về đạo và không được sự giúp đỡ nào về tôn giáo cả. Dựa trên

những lá thư đầu tiên họ gửi về, thì hầu như 30,000 dân Ý tại

Buenos Aires, và hầu như 300,000 di dân Ý trong đất nước

Áchentina, do thiếu các linh mục đồng hương, nên hầu như bị

bỏ mặc cho bản thân họ. Don Cagliero và các anh em hội viên

Salêdiêng cảm thấy mình như là nước mưa bị hút hết bởi mảnh

đất khô hạn” (Cha Pietro Stella).

Sau vài ngày, Các Salêdiêng chia ra thành hai nhóm, như đã

được quyết định tại Torino: Don Cagliero với hai hội viên cư

trú tại nhà thờ dâng kính Đức Mẹ đầy lòng thương xót, để điều

hành một giáo xứ có di dân Ý sống; còn Don Fagnano hướng

dẫn 6 hội viên Salêdiêng khác đến San Nicolas, để sinh động

một trường trung học trẻ nam.

Tại Buenos Aires, cái thật thích hợp với hoàn cảnh theo ý Chúa

Quan Phòng là hoạt động Nguyện xá ngày lễ, được mở ra ngay

lập tức. Trong thành phố lớn này thiếu hoàn toàn việc phục vụ

cho các trẻ em. “Don Cagliero và các cộng tác viên của ngài

đều há hốc miệng ra ngạc nhiên khi tìm thấy mình bị bao

quanh bởi đám trẻ. Đa số chúng là trẻ Ý. Khi được mời làm

dấu Thánh Giá, chúng nhìn họ ngạc nhiên, vì không hiểu họ

muốn nói gì. Khi hỏi chúng để biết xem chúng có đi lễ Chúa

58.2 Page 572

▲back to top

Nhật chăng, chúng trả lời là chúng không nhớ bởi vì chúng

không biết khi nào là ngày Chúa Nhật và khi nào không phải là

ngày Chúa Nhật” (P. Stella).

Khắp nơi đều thiếu các trường học và trong khoảng vài tuần

Don Cagliero bị tấn công bởi các lời yêu cầu, không chỉ ở

Áchentina, mà còn ở nước Uraguay bên cạnh. Đức Khâm sứ

Montevideo trong khi khích lệ gửi tới các Salêdiêng, đều đã

nêu lên những con số đau đớn: Trong toàn thể đất nước

Uraguay, lớn bằng một nửa Nước Ý, không có cả tiểu chủng

viện lẫn đại chủng viện, và chỉ có duy nhất một trường học

Công giáo.

Còn những người man rợ thì sao?

Việc nghĩ đến những người man rợ đã từng là động cơ giúp rất

nhiều người trong số họ quyết định vượt Đại dương, thì lúc ấy

hãy còn tạm gạt sang bên cạnh.

Don Cagliero hiện chú tâm đến ba công cuộc mà ngài thấy là

cần thiết phải mở ngay lập tức. Trước hết là một trường dạy

nghề, “một xưởng huấn luyện các ngành nghề đáp ứng cho các

nhu cầu hiện tại, sẽ là một biến cố phải được ghi lại trong lịch

sử của quốc gia, khiến cho công chúng ai ai cũng phải kinh

ngạc, và mang đến ích lợi thật to lớn” (thư cho Don Bosco

ngày 5-2-1876). Rồi một Trường Trung Học tại Montevideo:

một trường trung học Kitô giáo đầu tiên tại thủ đô Uraguay. Và

sau cùng là một công cuộc cho các trẻ nam tại một khu nghèo

nhất của Buenos Aires: “La Boca”, nơi di dân Ý sống, và bị cai

quản bởi các người tam điểm.

Không ai dám đi qua phố xá tại nơi đó. Don Cagliero lập tức

tới đó, qui tụ một nhóm trẻ trong khi phân phát cho chúng các

ảnh Đức Mẹ, và đã thành công nói chuyện với một vài gia

đình. Đức Tổng Giám mục hay tin đó, đã nói với cha:

58.3 Page 573

▲back to top

- Anh em đã mắc một sai lầm to lớn. Tôi đã chưa bao giờ dám

đến đó và tôi cũng đã không cho phép các linh mục của tôi đến

đó. Ai đến đó tất sẽ gặp những nguy hiểm lớn.

- Nhưng tuy vậy con thật sự đang tính lại đó.

Quả vậy, hai hay ba ngày sau, cha Cagliero đã quay trở lại đó.

Các trẻ chạy lại với cha và nói bằng tiếng vùng Genova: “Ông

linh mục cho ảnh đã đến!” Thế là chúng tái lập lại những cảnh

xưa kia ở vùng ngoại ô Torino: “Cha sẽ cho ảnh cho những

người tốt nhất… Vậy ai là người xấu nhất nào…Các con có

biết làm dấu thánh giá chăng? Và có biết đọc Kinh Kính Mừng

Maria chăng?!...”.

Những người đàn ông, đàn bà đi ra đứng ở ngưỡng cửa nhà để

xem vị linh mục dám ở lại giữa những đứa trẻ phá phách này

và còn hứa dành cho chúng một khu đất với các trò chơi, các

bài hát, âm nhạc và niềm vui nữa. Tuy nhiên tại Valdocco,

người ta vẫn cứ hỏi đến các tin tức về đám dân man rợ.

Eugenio Ceria viết: “Pantagonia đã là một tiếng làm bừng dậy

trí tưởng tượng của các bạn trẻ. Biết bao nhiêu em mơ về các

cuộc mạo hiểm giữa những người Da Đỏ đang đi khắp các

vùng đất mênh mông không người ở này”. Don Bosco phải

nuôi những trí tưởng tượng của giới trẻ và không để mất đi

nhiệt tình này.

Các nhà truyền giáo gửi qua những lá thư gửi về các tin tức mà

họ lượm lặt đây đó. Lúc đầu còn chưa được chính xác lắm,

nhưng dần dần với thời gian các tin tức trở thành chính xác

hơn. Sau đây là một lá thư viết ngày 10-3-1876:

“Những điều kiện sống vật chất và tinh thần của các người Da

đỏ, tức là các bộ lạc Pampas và Patagon lấp đầy tâm hồn chúng

con bằng nỗi cay đắng. Các thủ lãnh các bộ lạc này chiến đấu

chống lại chính phủ. Họ phàn nàn về những sự sỉ nhục và

những phiền toái. Họ tránh né các đơn vị đồn trú để rồi giữ

58.4 Page 574

▲back to top

chân các đơn vị đó lại, rồi đi lại khắp các vùng quê, đánh cắp,

rồi trang bị mình với những khẩu xúng carabin hiệu

Remington, bắt tù cả đàn ông, đàn bà và trẻ con, ngựa và cừu.

Về phía các binh lính của chính phủ thì thực hiện một cuộc

chiến sinh tử với họ đến độ tinh thần họ thay vì bình thản, lại

càng ngày càng căng thẳng lên quá mức, và nổi máu trả thù.

Điều này có thể đã khác đi nếu thay vì các binh lính, chúng ta

có các thầy dòng Capuxin hay các nhà truyền giáo khác: Họ sẽ

cứu được biết bao các linh hồn và sự thịnh vượng, an sinh xã

hội được thiết lập nơi các người man rợ này. Trong hoàn cảnh

chiến tranh và căng thẳng hiện tại của những người Da đỏ

chống lại chính phủ, những nhà truyền giáo chỉ có thể làm

được rất ít điều hoặc không thể làm được gì cả…”

Những bạn trẻ đến từ Torino

Don Bosco từ Torino am hiểu rõ tình hình: Thành phố Buenos

Aires đầy các di dân, nhắc nhở cho ngài cảnh thành phố Torino

với các bạn trẻ đến đó từ các vùng thung lũng cao, khi ngài còn

là một linh mục trẻ.

Ngài chuẩn bị một cuộc xuất phát truyền giáo thứ hai. Ngày 7-

11-1876, ngài gửi tới Mỹ Châu 23 Salêdiêng để cho tại đó Don

Cagliero có thể thiết lập các công cuộc xem ra là khẩn trương

nhất. Trong số các nhà truyền giáo này có Don Brodato và Don

Luigi Lasagna (“Cậu bé có tóc hung hung”) là những người tạo

nên một lực đẩy rất quan trọng cho công cuộc Salêdiêng. Đây

là một cố gắng làm đổ máu Tu Hội Salêdiêng còn non trẻ và

mỏng manh. Ngài viết cho Don Cagliero: “Cuộc xuất phát

truyền giáo này làm cho chúng ta nền nhà lún sâu vào nước tới

tận cổ, nhưng Thiên Chúa giúp đỡ và chúng ta sẽ thoát mình

được ra khỏi đó”.

Tuy nhiên, Don Bosco không muốn người ta từ bỏ quá vội kế

hoạch lúc khởi đầu: đó là việc Tin Mừng hóa các người Da đỏ.

58.5 Page 575

▲back to top

Ngài đề nghị một kế hoạch mà từ xa xem ra hoạt động tốt: đó

là mở các trường trung học trong các tỉnh gần với các lãnh thổ

của người Da đỏ, tiếp nhận các con cái của dân man rợ này và

qua chúng tiếp cận được với những người lớn, “trong khi nỗ

lực vun trồng ơn gọi mà tình cờ có thể xuất hiện ở nơi những

học trò của mình. Bằng cách này ta hy vọng chuẩn bị được các

nhà truyền giáo cho các vùng Pampas và Patagoni. Những

người man rợ sẽ trở thành các nhà rao giảng Tin Mừng cho

chính các người man rợ khác”.

Nhưng kế hoạch này tại chính địa bàn của nó không thể thực

thi được. Don Costamagna, Don Fagnano, Don Lasagna thực

hiện các cuộc xâm nhập truyền giáo vào giữa các bộ lạc mất

hút trong đồng quê mênh mông, rất xa khỏi các thành phố

trung tâm của quốc gia, nhưng họ không bao giờ gặp được

khuôn mặt nào của người man rợ cả. “Các thành phố gần với

lãnh thổ của dân Da đỏ” không hiện hữu. Để tới được với

những vùng đất dân Da đỏ, thì phải cùng đi với các nhà mạo

hiểm và các con buôn du hành xuống phía nam thành từng

đoàn lữ hành, hoặc đi bằng tàu buồm, trong khi trải qua hằng

ngàn Kilô mét. Tới đó có dân Da đỏ qui tụ lại, nhưng chỉ là ít

căn nhà lều mà sau này sẽ trở thành các thành phố của tương

lai.

Sáng tháng 11-1877, Don Bosco sai tới Achentina một đoàn

truyền giáo thứ ba gồm 18 người. Người ta đã gọi là đây là

“một đạo binh Thánh giá gồm các trẻ con”, bởi vì có trong đó

cả các thầy tư giáo trẻ. Nhưng các kết quả sẽ chứng mình rằng

Don Bosco có lý.

Cùng với Các Salêdiêng nam, lần đầu tiên cũng có cả các Con

Đức Mẹ Phù Hộ, các sơ Salêdiêng) mà Mẹ Mazzarello đã theo

họ tới tận tàu biển. Sau nhóm nhỏ các Con Đức Mẹ này, hằng

ngàn những người nữ truyền giáo khác cũng sẽ vượt đại dương.

58.6 Page 576

▲back to top

Đức Tổng Giám mục Buenos Aires hiểu được rằng Don Bosco

đã làm cho Giáo phận của ngài những điều “vượt hết mọi giới

hạn có thể”. Ngài muốn chứng tỏ lòng biết ơn của mình. Để đi

vào quan điểm của chính Don Bosco, ngài sai vị Tổng đại diện

của ngài, Đức Cha Espinosa, và hai Salêdiêng lên đường đi tới

tận Pantagonia, vùng đất của dân Da đỏ. Bằng cách này Don

Bosco rốt cuộc có thể tiếp nhận được “những tin tức hằng

mong mỏi về các người man rợ”.

Pampas

Vùng đồng bằng phía Tây và phía Nam Buenos Aires được

chia thành Humid Pampa với nền nhiệt cao và Dry Pampa có

khí hậu khô hạn hơn. Humid Pampa chiếm phần lớn diện tích

của Buenos Aires, tỉnh Córdoba, phần lớn tỉnh Santa Fe và tỉnh

La Pampa. Phần phía Tây của tỉnh La Pampa và tỉnh San Luis

nằm trong vùng Dry Pampa. Đất đai ở đây thiếu nước cho

trồng trọt, chủ yếu được sử dụng để chăn thả gia súc.

Pantagonia

Nằm trong các tỉnh Neuquén, Río Negro, Chubut và Santa

Cruz. Phần lớn vùng này có khí hậu bán hoang mạc phía Bắc

đới lạnh và hoang mạc phía Nam nhưng thực vật phát triển ở

vùng rìa phía Tây và được tô điểm bởi rất nhiều hồ. Tierra del

Fuego có khí hậu mát mẻ và ẩm ướt, được điều hòa bởi sự tác

động của biển.

Ngày 7-3-1878, trên bờ sông Paranà, Don Coatamagna, Don

Rabagliresti và vị tổng đại diện lên một chuyến tàu chạy hơi

nước để đi về phía Nam. Họ cập bến Bahia Blanca, cách thủ đô

1000 km đường biển, về hướng Nam. Từ đấy, họ tiếp tục đi

thêm 250km trên con sông Rio Negro, “theo một cách thức nào

đó” để đến Pantagonia.

58.7 Page 577

▲back to top

Nhưng nỗ lực này không những thất bại, mà còn có nguy cơ rơi

vào thảm họa. Một trận bão nổi dậy. Gió từ khu Pampa lay

động và quật ngã mọi sự trong ba ngày hai đêm. Con tàu chạy

bằng hơi nước sau cùng bị hư hại và buộc phải quay trở lại bến

cảng Buenos Aires.

Lá thư miêu tả cảnh tượng bão tố này của Don Costamagna đã

có một sự thành công không tưởng tượng được giữa giới trẻ

của Valdocco và các độc giả của Tập san Salêdiêng.

“Thánh giá tiến bước sau lưỡi gươm. Kiên nhẫn thôi!”

Cuộc xuất phát truyền giáo thứ hai tới vùng đất các người Da

đỏ bắt đầu vào 16-4-1879. Julio Roca, Đại tướng và Bộ trưởng

chiến tranh hành quân về miền Nam với 8000 quân. Đó là một

cuộc hành quân càn quét chống lại các bộ lạc dân bản địa vẫn

tiếp tục gây nên những vụ giết người và những cuộc đánh du

kích.

Trong các cuộc hành quân trước đây không ít người da đỏ đã bị

giết, những người khác thì được dẫn về Buenos Aires và được

phân tán đi các gia đình để làm nô lệ. Trong các bộ lạc còn

sống sót thì có cả một niềm căm phẫn sâu xa đối với những

người da trắng. Người ta có thể dễ dàng ước đoán rằng họ thà

làm cho mình bị tiêu diệt hết còn hơn là đầu hàng. Cũng dễ tiên

liệu rằng các binh lính dễ dàng để cho mình tham gia vào các

cuộc tàn sát thông thường như thế.

Do vậy vị bộ trưởng chiến tranh muốn thử sử dụng đến “các

phương tiện luân lý”. Ông đã xin với Đức Tổng Giám mục các

vị linh mục hoạt động trong chiến dịch mới này như là những

vị tuyên úy quân đội, và đồng thời như là các nhà truyền giáo

giữa các bộ lạc người da đỏ. Đức Tổng Giám mục đã mời vị

tổng đại diện của ngài cùng các Salêdiêng là cha Costqmagna

và cha Otta.

58.8 Page 578

▲back to top

Chuyện này không làm vui lòng cha Costamagna mấy, như lời

cha Bodrato viết cho Don Bosco vào thời gian đó. “Ngài sợ

rằng người linh mục dây mình vào giữa đám binh lính tất làm

cho dân chúng quay gót khỏi Tin Mừng. Dù sao đi nữa, thì hơn

bao giờ hết cần phải cầu nguyện cho họ”.

Cuộc hành quân đi qua các thành phố Buenos Aires, Azul,

Cahúe, Choele –Choel, Pantagònes bao gồm 1300km đi ngựa,

hay đi trong các xe ngựa nghiêng ngả trên đường đá sỏi khởi

hành theo hướng cực Tây. Đây là cuộc “hành trình truyền giáo”

đầu tiên của các Salêdiêng được Don Costamagna kể lại qua

các thư từ gửi cho Don Bosco trong suốt chặng đường. Chúng

được đọc với một cảm xúc lớn tại Valdocco, và được công bố

trong tờ Tập San Salêdiêng và những tờ báo Công giáo, khơi

dậy một niềm phấn khởi vô bờ.

Sau đây là một số đoạn:

“Với ông Bộ trưởng chiến tranh và nhiều binh lính, chúng tôi

đã lên đường đi Azul, là xứ sở ở tận cùng nước Áchentina. Sau

khu vực đó là sa mạc to lớn của vùng Pampa.

Thánh giá tiến bước sau lưỡi gươm. Kiên nhẫn thôi! Đức Tổng

Giám mục đã chấp nhận như thế và chúng tôi phải cúi đầu. Một

con ngựa được trao cho chúng tôi và một chiếc xe ngựa dành

cho tất cả chúng tôi: Chúng tôi đã chất lên đó bàn thờ, đàn

Hácmonium, và những chiếc va-li của chúng tôi.

Ngày đầu tiên chúng tôi thỉnh thoảng còn thấy những chiếc lều

hay những mái nhà làm bằng da súc vật. Đó là nơi ở của những

người da đỏ Pampas, những người coi như đã hoàn toàn khai

hóa rồi. Nước da họ mầu đen rất xậm, mặt họ thườn thượt. Khi

chúng tôi đi ngang qua họ, chúng tôi chào họ bằng đôi lời trong

ngôn ngữ của họ và chúng tôi tiếp tục cuộc hành trình đi về

phía sa mạc…

58.9 Page 579

▲back to top

Cahúe là một đồn nằm ở giữa sa mạc, trên đường ranh giới

giữa Áchentina và các bộ lạc những người da đỏ. Đồn này gồm

một pháo đài bằng đất, khoảng 40 căn nhà và các túp lều làm

bằng da thú vật gọi là các “toldos” của hai bộ lạc dân da đỏ có

tên là “những người Eripaylá và những người Manuel Grande.

Tôi đã mượn một con ngựa và đã đến gặp gỡ các bộ lạc này.

Trong khi tôi lại gần các chiếc lều, tôi cảm thấy trái tim đập

thình thình: Tôi phải làm sao đây?... Chính người con trai của

tộc trưởng bộ lạc Eripaylà đến gặp tôi; may quá, anh ta nói

tiếng Tây Ban Nha. Anh ta tiếp đón tôi cách thân tình, dẫn tôi

tới cha của anh ta và đứng ra làm thông ngôn. Tộc trưởng tiếp

đón tôi với tấm lòng ưu ái và nói với tôi rằng ông ao ước tất cả

mọi người trong bộ tộc được dạy dỗ trong đạo Công giáo và

tiếp nhận phép rửa tội. Khi ấy tôi được thoải mái tập họp các

đứa trẻ trai lại và tôi bắt đầu dạy giáo lý. Với một chút khó

khăn tôi dạy cho chúng học làm dấu Thánh Giá…

Tại miền Carhúe, chúng tôi đã rửa tội cho 50 đứa con trai da đỏ

và cho 20 con cái của các người Kitô hữu và nếu Thiên Chúa

muốn, chúng tôi đã có thể ở đó ít là một tháng! Nhưng ông Bộ

trưởng chiến tranh khẩn cầu chúng tôi đi theo ông ta. Chúng tôi

chẳng đã phải lên đường với một ước vọng nồng nhiệt sớm

được trở lại nơi đây bao có thể…

Chúng tôi đi con đường sa mạc, không những cùng đồng hành

với quân đội mà còn với những thành viên của các bộ tộc da đỏ

mà theo lệnh của ông bộ trưởng họ buộc phải đem các túp lều

da của họ tới vùng Choele-Choel, để tạo nên một đám dân

chúng mới trên những vùng lãnh thổ mới. Cuộc di dân luôn

luôn là sự di chuyển từ sa mạc này đến sa mạc khác trong suốt

một tháng…

Ngày 11 tháng 5, sau khi đã đi qua các ngọn đồi và các thung

lũng, ao hồ và thác nước, sau cùng chúng tôi đã tới con sống

58.10 Page 580

▲back to top

Rio Clorado, một con sông gần bằng con sông Pô ở Torino.

Trên bờ con sông này chúng tôi cử hành thánh lễ.

Tôi xin và được phép đồng hành với đoàn quân tiên phong dẫn

đường cho đoàn xe ngựa, và đã tới con sông Rio Negro trước

tiên. Tôi chạy ngựa tiến lên phía trước trong ba ngày giữa

những bụi gai, và làm mọi điều có thể, cho dù là rất khó, để

cho quần áo tôi khỏi trở thành rách bươm. Sáng ngày 24 tháng

5, thức dậy từ hừng đông, sau khi đã phủi đám sương trắng

toát trên chiếc giường của tôi (tôi phải gọi nó là như thế), tôi

sưởi ấm tôi bên ngọn lửa tốt lành và tôi lên đường bằng ngựa

khi nhảy và chạy nước đại cho tới vùng Choele – Choel. Vào

lúc 16g34, khi mặt trời bắt đầu biến mất sau dẫy núi

Cordilliera, tôi bước chân vào đất bên bờ sông Rio Nigro, tức

là bên ven Pantagonia, bởi vì con sông này phân chia nó ra

khỏi vùng pampa. Từ đáy lòng mình, tôi xướng lên bài thánh

thi tạ ơn đối với Đức Mẹ Maria Phù Hộ, trong ngày lễ này của

Mẹ…”

Cuộc săn lùng con người

“Ngày hôm sau, tôi vội vã đi kiếm tìm ở Choele-choel những

tù nhân chiến tranh da đỏ để dạy giáo lý cho họ. Tôi nhận thấy

cảnh khốn khổ của họ thật tang thương. Có những người một

nửa người trần trụi; họ không có lều trại, mà phải ngủ ngoài

trời, không nơi náu ẩn. Đích thị họ là những con người nghèo!

Trong khi thấy tôi đến, họ bao vây lấy tôi, cả đàn ông và đàn

bà, trẻ trai và trẻ gái…”

Các nhà truyền giáo tới vùng Pantagònes, một khu dân cư

chừng 4000 người dân sống trên vùng Rio Negro và từ đó

chúng tôi trở lại Buenos Aires vào cuối tháng Bẩy.

Nhưng chiến dịch quân sự trên vùng Rio Negro còn tiếp tục

trong hai năm, cho tới tháng Tư 1881. Bị bỏ mặc cho nỗi sợ

hãi và thất vọng, các người da đỏ băng qua dẫy núi Cordiliera

59 Pages 581-590

▲back to top

59.1 Page 581

▲back to top

trốn qua nước Chile và định cư tại đó. Tộc trưởng Manuel

Namuncurá can đảm kiêu hãnh, với một đơn vị những người

chiến binh da đỏ ít ỏi, trốn vào dẫy núi Cordiliera và ẩn náu ở

vùng thung lũng cao.

Kể từ giờ phút đó các người da đỏ ngưng là một đội quân,

Những nhóm nhỏ tập họp lại mà còn sống sót, bị dồn đến cảnh

sống sợ sệt và nghèo khổ, trong những năm kế tiếp đã trở thành

đối tượng của một cuộc săn lùng âm thầm và không thương

hại, để bắt họ đem về làm những kẻ nô lệ cho các nông trại

hoặc đơn giản là thủ tiêu họ.

Ngày 5-8-1879, Đức Tổng Giám mục Buenos Aires trao phó

vùng truyền giáo Pantagònes cho Don Bosco. Don Bosco trao

trách nhiệm cho Don Costamagna thương lượng nghiêm chỉnh

với Đức Tổng Giám mục về “việc mở một nhà chính cho các

sơ và anh em Salêdiêng. Còn tôi (Don Bosco) thì sẽ lo liệu các

nhân sự và đồng thời các phương tiện vật chất”.

Trong lá thư chúc năm mới cho các cộng tác viên viết ngày 1-

1-1880, ngài loan báo bước khởi đầu của vùng truyền giáo

Pantagonès. “Tôi đã tiếp nhận vùng đó, với lòng tin tưởng vào

Thiên Chúa và vào lòng bác ái của các cộng tác viên”.

Ở vùng hạ lưu con sông Rio Negro, ở hai bên bờ sông, có hai

khu tập trung dân lớn là Pantagonès và Viedma. Ngày 15-12-

1879 hai nhóm các Salêdiêng lên đường tới Buenos Aires. Các

điểm truyền giáo Pantagonès và Viedma đã được trao phó cho

họ. Don Fagnano, cha xứ của vùng Pantagones, với hai linh

mục, hai sư huynh và bốn sơ, sẽ phải chăm sóc cho các khu

kiều dân và các bộ tộc sống ở giữa hai con sông Rio Negro và

Rio Colorado: một vùng lãnh thổ được gọi là “La Pampa” rộng

như Bắc Ý trải dài từ Piemonte tới Venezia. Don Milanesio,

cha xứ của vùng Viedma, phải chăm lo cho tất cả dân chúng tại

phía nam sông Rio Negro, trong vùng gọi là Pantagonia: một

59.2 Page 582

▲back to top

vùng lãnh thổ lớn như “vùng bán đảo Ý từ sông Pô cho tới

Calabria, nằm ở giữa Nước Ý với đảo Cicilires”.

Don Fagnano thực hiện chiến thật “lo sao cho thật nhiều người

đến với nhà của chúng ta”. Trong khoảng 10 tháng, ngài đã

xây dựng hai trường học cho trẻ nam và trẻ nữ. Khóa học sinh

đầu tiên là 88 em, trong số đó có cả các em da đỏ.

Don Milanesio thì theo chiến thuật hoàn toàn khác, là “đi tìm

dân chúng tại chính nơi họ sống”. Ngài lên ngựa và đi tìm

những người dân da đỏ. Trong một thời gian ngắn, ngài đã học

ngôn ngữ của họ, đi tới được và trở thành bạn của nhiều bộ lạc,

cứu các nhóm và các gia đình bị cô lập bởi sự đàn áp của các

người da trắng. Với bộ râu phất phơ trước gió, ngài đã trở

thành hình mẫu cho các nhà truyền giáo tiên phong. Các người

da đỏ biểu lộ lòng tín nhiệm và kính trọng ngài. Họ thậm chí

kêu đến tên ngài dưới một hình thức ma thuật để bảo vệ họ khi

những người da trắng tự nhận mình, là “những người văn

minh” xử tệ với họ.

Các chiến thuật của cả hai nhà truyền giáo vĩ đại này bổ sung

cho nhau một cách hoàn hảo. Viedma và Patagonès trở thành

những địa bàn có những trường tiểu học và trung học có ảnh

hưởng, tại đó một thế hệ công dân mới được chuẩn bị: vừa

lương thiện, Kitô hữu, tôn trọng các người da đỏ. Chúng trở

thành các điểm chiến lược tại đó các nhà truyền giáo du hành

trong khi men theo các dòng sông, tiến về phía các thung lũng,

đồi núi, để đi thăm các lều trại của dân da đỏ và các công

xưởng của những người da trắng.

Manuel Namuncura, vị tộc trưởng cuối cùng của tộc Araucan,

khi ông quyết định thương lượng cuộc đầu hàng với chính phủ,

đã chọn cha Melanesio như là người trung gian. Dưới sự che

chở của ngài, vị tộc trưởng hạ vũ khí tại đồn Roca vào ngày 15-

59.3 Page 583

▲back to top

5-1883. Bù lại, ông ta đã nhận được chức tước, quân phục và

sự đối xử đích danh của một đại tá trong quân đội.

“Cha đã thấy tận trong bụng của các núi non”

Cũng trong năm 1883, ở khoảng cách hằng ngàn cây số, Don

Bosco lại thấy trong một giấc mơ mới miền Nam Mỹ và các

nhà truyền giáo của ngài.

“… Cha đã nhìn qua cửa xổ một toa xe lửa và thấy lướt qua

mặt cha các cảnh trí khác nhau và đáng ngạc nhiên. Rừng, núi,

đồng bằng, sông rất dài và mênh mông. Chúng tôi đã đi hằng

ngàn cây số qua bờ một khu rừng nguyên sinh chưa từng có ai

thám hiểm…

Cha đã thấy tự trong bụng của núi non và trong chốn thâm sâu

của các đồng bằng. Cha đã thấy trải ra trước mắt cha nhưng sự

phong phú không thể so sánh được của các quốc gia này mà

một ngày kia người ta sẽ khám phá ra. Cha thấy rất nhiều mỏ

kim loại quí, những vựa than đá vô tận, những mỏ dầu khổng

lồ mà người ta chưa tìm thấy được ở những nơi khác…

Con tàu hỏa tiếp tục cuộc hành trình của nó xuyên qua vùng

Pampa và Pantagonia. Chúng tôi tới eo biển Magellan (chót

điểm của Nam Mỹ)

Cuộc du hành của Magellan Quanh Thế Giới 1519-1521

Chúng tôi đi sâu xuống lòng đất. Chúng tôi có trước

mắt Puntas Arenas[13]. Đất của nhiều dặm đầy những tầng

ngầm than, gỗ, xà, ván, các thứ kim loại, có thứ ở thể thô, có

thứ đã được tinh luyện. Bạn của cha chỉ cho cha thấy tất cả các

thứ đó và nói: “Cái mà ngay hôm nay còn nằm trong kế hoạch,

thì tương lai sẽ được thực hiện”.

Cha kết luận: “Tôi đã thấy quá đủ rồi. xin anh hãy dẫn tôi đi tới

các Salêdiêng của tôi tại Pantagonia”.

59.4 Page 584

▲back to top

Chúng tôi trở lại nhà ga và chúng tôi lại tiếp tục lên xe lửa, sau

khi đã trải qua một cuộc hành trình rất dài, đầu máy xe lửa

dừng lại ở một thị trấn quan trọng. Cha xuống xe lửa và liền

gặp được các người Salêdiêng…

Cha đến giữa họ. Họ đông lắm. Nhưng cha không biết họ và

trong số họ không có một ai là những cựu học sinh của cha. Tất

cả nhìn cha kinh ngạc như thể cha là một người không quen

biết. Cha nói với họ:

- Các con không biết cha ư? Các con không biết Don Bosco à?

- Ôi, Don Bosco chúng con biết tiếng tăm cha, nhưng chúng

con chỉ trông thấy cha trong các bức hình thôi. Còn gặp gỡ Don

Bosco dĩ nhiên là không.

- Còn Don Fagnano, Don Costamagno, Don Lasagna, Don

Milanesio thì đang ở đâu?

- Chúng con không biết các ngài. Có những người đã gặp các

vị ấy xưa kia, đó là các Salêdiêng đến từ Âu Châu. Nhưng bây

giờ, những người ấy đã chết từ lâu rồi.

Với câu trả lời như vậy, cha lấy làm ngạc nhiên: “Nhưng đây là

mơ hay là thực tại?”.

Chúng tôi lại lên xe lửa, còi xe lửa rít lên và lên đường đi về

phía Bắc... Trong nhiều giờ kéo dài, chúng tôi tiến đến phía các

bờ của những con sông rất dài. Khi thì nó đi bên trái, khi thì nó

đi bên phải. Trên những bờ sông đó xuất hiện rất nhiều bộ lạc

man rợ. Và người bạn của cha nhắc lại: “Đây là mùa gặt của

những người Salêdiêng! Đây là mùa gặt của những người

Salêdiêng!”.

Trong giấc mơ dài và kích thích trí tưởng tượng này, vị hướng

dẫn huyền bí của Don Bosco tiên báo cho ngài thời gian cần

59.5 Page 585

▲back to top

thiết để “cứu chuộc” hoàn toàn những dân tộc man rợ này của

miền Nam Mỹ:

- Điều này sẽ hoàn thành trước khi kết thúc thế hệ thứ hai. Mỗi

một thế hệ là 60 năm.

Và ngài cũng đề ra phương pháp qua đó các nhà truyền giáo sẽ

đạt được kết quả:

- Với mồ hôi và máu.

Giấc mơ cuối cùng của Don Bosco

Trong đêm 9 đến 10 tháng 4-1886, Don Bosco mơ thêm giấc

mơ truyền giáo cuối cùng. Ngài kể lại với một giọng vỡ tiếng

do mệt nhọc và xúc động cho Don Rua và thư ký của ngài là

cha Viglietti. Đây là một thị kiến vĩ đại và thanh thản về tương

lai.

Từ các việc ghi nốt do các thính giả, chúng ta nêu lên những

đoạn được coi là cốt yếu:

“… Từ đỉnh cao, Don Bosco nhìn thật xa, tận chân trời. Ngài

trông thấy một số rất đông đảo các thanh thiếu niên đang chạy

xung quanh ngài, đồng hành với ngài trong khi họ lên tiếng:

- Chúng con đã đợi cha, chúng con đã chờ đợi cha nhiều lắm:

nhưng bây giờ cha ở đây rồi, và cha không chạy thoát khỏi

chúng con được nữa!

Một Nữ chăn chiên dẫn dắt một nhóm bất tận đàn chiên nói với

ngài”:

- Hãy nhìn kỹ nè! Hãy nhìn kỹ, tất cả các con! Các con thấy gì

chăng?

- Chúng con thấy những đồi núi, rồi biển; rồi lại núi và biển.

59.6 Page 586

▲back to top

- Một đứa trẻ nói: “Con đọc thấy: Valparaiso”. Đứa khác nói:

“Con đọc thấy Santiago”.

- Vậy – người nữ chăn chiên tiếp tục nói – hãy đi khỏi địa điểm

này và con sẽ thấy những điều mà Các Salêdiêng phải làm

trong tương lai! Con hãy vạch một đường thẳng rồi nhìn đi.

Những bạn trẻ nhấp nháy con mắt, rồi đồng loạt thốt lên:

- Chúng con đọc thấy “Bắc Kinh”.

- Bây giờ con hãy kéo một đường thẳng từ điểm này sang điểm

kia, từ Bắc Kinh tới Santiago[14], hãy phác họa ra một trung tâm

ở giữa Phi Châu và con sẽ có một ý tưởng chính xác về tất cả

những gì người Salêdiêng phải làm.

- Nhưng làm sao có thể thực hiện được tất cả các chuyện này? -

Don Bosco thốt lên – Các khoảng cách thật rất dài, các miền lại

khó khăn và các người Salêdiêng thì không mấy đông đảo.

- Con đừng lo. Các con của con sẽ hoàn thành được mà; và rồi

còn các con của các con của con... Con hãy vạch ra một đường

từ thành phố Santiago cho tới trung tâm của Phi Châu. Con

thấy gì?

- Mười trung tâm ga xe lửa.

- Đúng thế, các trung tâm này mà con thấy sẽ là những trung

tâm dạy học và huấn luyện nhà tập. Thế con còn thấy thiếu gì

chăng?

- Mười trung tâm.

- Phải, những trung tâm mà con thấy đó chính là các trung tâm

học vụ và các tập viện sẽ cung cấp vô số các nhà truyền giáo để

đáp ứng các nhu cầu của các miền nay. Và bây giờ con hãy

quay sang phía khác. Tại đó con thấy mười trung tâm nằm ở

giữa Phi Châu và Bắc Kinh. Và những trung tâm này cũng

59.7 Page 587

▲back to top

cung cấp các nhà truyền giáo cho tất cả các miền này. Tại đó

có cả Hong Kong và Calcutta, rồi Madagascer. Những trung

tâm đó và nhiều trung tâm khác nữa sẽ có những nhà cửa, các

trung tâm học vụ và các nhà tập”.

Khi Don Bosco kết thúc cuộc đời dương thế của ngài, thì đã có

150 Salêdiêng và 50 Con Đức Mẹ Phù Hộ làm việc tại Mỹ

Latinh. Họ thiết lập vững chắc trong năm quốc gia: Áchentina,

Uraguay, Bresil, Chile, Equador. Trong vòng 13 năm, cả một

công việc lớn lao như vậy đã được thực hiện.

59.8 Page 588

▲back to top

Chương 47

DON BOSCO VÀ

ĐỨC TỔNG GIÁM MỤC GASTALDI

Năm 1882, khi nói chuyện với kinh sỹ Coloniatti, Don Bosco

thưa về Đức Tổng Giám Mục Torino là Lorenzo Gastaldi rằng:

- Kể từ nay chỉ còn thiếu một việc duy nhất là ngài thọc một

con dao vào trong tim tôi mà thôi.

Một lời khẳng định vô cùng nghiêm trọng, có khả năng đóng

băng lại việc “phong Chân Phước” cho bất cứ người nào dám

tuyên bố như vậy. Tuy nhiên các chuyên gia của Tòa Thánh,

sau khi đã dùng kính hiển vi mà tra cứu trong một thời gian lâu

dài, đã tuyên bố rằng các nhân đức của Don Bosco thật là anh

hùng: Tất cả các nhân đức, kể cả đức kiên nhẫn. Trong những

lời này, họ đã không tìm thấy một hành vi giận dữ hay mất kiên

nhẫn. Đó chỉ là tiếng thốt lên rất nhân loại của một linh mục

khốn khổ đã đi tới chỗ giới hạn cuối cùng (nhưng chưa ra ngoài

các giới hạn) của sự chịu đựng.

Trong

59.9 Page 589

▲back to top

Chương này, chúng ta kể lại các biến cố được xét “như là gai

góc” trong quá khứ và vì lý do đó, đã được giữ trong yên lặng

hay để lướt qua bởi các người viết về sử hạnh Don Bosco.

Ngày nay chúng ta tin rằng các Kitô hữu đã trưởng thành, đã

lớn lên rồi. Chúng ta tin rằng đấy không phải là nguyên nhân

tạo nên một gương mù, mà đúng hơn rất có tính cách xây dựng

để biết được rằng những “con người vĩ đại của Thiên Chúa”

cũng có thể lầm lẫn. Và làm sao nhân danh Thiên Chúa, họ

không những có thể chịu đau đớn mà còn làm cho những người

khác phải đau đớn. Bởi vì trên mặt trái đất này, chúng ta chỉ là

những con người khốn khổ, dù chúng ta có mặc lên một sắc

phục nào đi nữa, hay có mang lon cấp bậc nào đi nữa trên vai

áo của chúng ta.

Sự lạnh nhạt của Đức Cha Ricácardi

Don Bosco trong những năm ngài đã thực hiện được những

công việc rực rỡ, để phải chịu đựng một cuộc đụng độ lâu dài,

nhục nhã, đau đớn với Đức Tổng Giám Mục của mình, giống

như phải mang một mão gai.

Đức Cha Fransoni chết trong cảnh lưu đày tại Lyon năm 1862.

Ngài đã phong chức linh mục cho Don Bosco; ngài đã thấy

công cuộc của Don Bosco sinh ra và lớn lên; ngài đã nâng đỡ

nó, và tặng cho Nguyện xá tên gọi là “giáo xứ của các trẻ em

không có giáo xứ”.

Vì những bất đồng chính trị, Torino mãi cho tới năm 1867 mới

lại có thể có được tổng Giám mục: là Đức Tổng Ricácardi,

thuộc dòng tộc bá tước Nero. Đức tổng mới hơn Don Bosco 7

tuổi, và cả hai vị là bạn tốt. Ngài nhận việc bổ nhiệm làm tổng

Giám mục Torino đang khi là Giám mục Savone. Don Bosco

tới thăm ngài và quàng tay quanh cổ ngài để ôm hôn. Ngài đã

nói là ngài đã biết rõ khả năng đã được công nhận của Don

Bosco để làm việc cho giới trẻ và những thiện ích Don Bosco

59.10 Page 590

▲back to top

đã làm cho các linh mục của ngài tại tiểu chủng viện Mirabello.

Ngài tới Torino với một

60 Pages 591-600

▲back to top

60.1 Page 591

▲back to top

Chương trình rõ nét: trao phó cho Don Bosco việc tái sinh các

tiểu chủng viện Giaveno và Bra và việc tái tổ chức lại tiểu

chủng viện Chieri.

Tuy nhiên có một cái gì đổ vỡ ngay trong cuộc gặp gỡ đầu tiên

của hai vị. Don Bosco loan báo cho ngài hay ngài đã lập một

Tu Hội kể từ năm 1859 và Tòa Thánh đã ban cho mình sự chấp

thuận ban đầu với "Sắc lệnh ngợi khen” vào năm 1864. Đức

Tổng Ricácardi như từ mây rớt xuống. Ngài nói với một chút

bực bội:

- Tôi cứ nghĩ rằng Tu Hội của cha thuộc quyền giáo phận và do

sự kiện này, nó thuộc về tôi. Tôi đã nghĩ rằng công việc của

cha hoàn toàn được hiến dâng cho giáo phận của tôi...

Sự ngạc nhiên và cay đắng của Đức Cha Ricácardi thật dễ hiểu:

trong thời điểm thoát ra được khỏi biết bao nhiêu các kẻ thù,

thì tất nhiên người ta phải tập trung các lực lượng của giáo

phận lại, tạo nên sự thống nhất và siết chặt lại các hàng ngũ

xung quanh Đức Tổng Giám mục của mình, thì tiếc thay khi đó

Don Bosco lại lẩn trốn. Don Bosco đang khao khát một sứ

mệnh rộng lớn hơn và giờ đây lại đang nhìn về hướng Hội

Thánh hơn là về hướng giáo phận Torino.

Sự lạnh nhạt của đức Tổng giám mục Ricácardi đối với Don

Bosco và công cuộc của cha ngày càng lớn lên trong suốt ba

năm sau.

Khi đại Chủng viện của tổng giáo phận bị đóng cửa, nhiều thầy

tư giáo đã tới nương mình tại Valdocco, một số khác thì tới

viện Cottolengo. Điều này đã lôi cuốn rất nhiều thiện cảm tới

với Don Bosco, khiến cho Nguyện xá trở thành như thành lũy

của Chúa quan phòng, một nơi ẩn cư cho các hy vọng của giới

tư giáo trẻ trung của giáo phận Torino.

60.2 Page 592

▲back to top

Còn giờ đây, hoàn cảnh đã thay đổi khác đi. Ngày 11.9.1867,

Đức Tổng Giám mục viết cho Don Bosco:

“Về những gì liên quan tới các thầy tư giáo của giáo phận, tôi

không cho phép họ học hành cũng như dạy học hay hộ trực các

nhà ngủ và các lớp học nữa. Tôi làm điều này để cổ võ các thầy

tư giáo chăm lo việc học hành của họ. Tôi quyết định là sẽ chỉ

trao ban các chức thánh cho những người ở chủng viện mà

thôi”.

Đối với Don Bosco, những thời gian ảm đạm đã bắt đầu: nhiều

chủng sinh không còn có ý hướng ở lại luôn mãi với Don

Bosco, họ từ giã Nguyện xá và chuyển sang chủng viện giáo

phận. Những ai đã gắn kết mình với Don Bosco bởi các lời

khấn, thì dễ hiểu là họ xin cho biết họ bao giờ mới có thể làm

linh mục.

Don Bosco đến nói chuyện với Đức Tổng Giám Mục Ricardi

và lên tiếng sốt bỏng rằng:

- Theo lệnh của Đức cha, thì các linh mục trẻ phải đến ở trong

trung tâm giáo phận, và các chủng sinh thì phải tới chủng viện.

Vậy Don Bosco phải ở lại một mình với các trẻ con sao?

Đức Tổng giám mục vẫn cương quyết giữ lại lập trường của

mình. May mắn là sợi dây căng thẳng không kéo dài lâu. Ngày

1-3-1869, một sắc lệnh của Tòa Thánh (do Don Bosco tha thiết

khẩn cầu) đã chấp thuận chính thức Tu Hội Salêdiêng. Một sắc

lệnh khác cho Don Bosco quyền trao ban “thơ giới thiệu chịu

chức linh mục” trong vòng 10 năm cho các thầy tư giáo đã ở tại

Nguyện xá kể từ trước năm 14 tuổi. Điều ấy có nghĩa là các

bạn trẻ ở Nguyện xá từ tuổi nhỏ có thể được Don Bosco giới

thiệu sau này để chịu chức thánh với thư được đảm bảo do

chính ngài viết, dù cho người đã không lui tới chủng viện.

Đức Cha Ricácardi qua đời tháng Mười năm 1870.

60.3 Page 593

▲back to top

“Nếu con muốn, thì cha ban điều đó cho con”

Đức thánh cha Piô IX rất quí mến và đánh giá cao Don Bosco

và hỏi thăm ngài trong việc lựa chọn đức Tổng Giám Mục mới

cho Torino. Don Bosco đề cử Đức cha Lorenzo Gastaldi, Giám

mục Sluzzo. Đó là bạn của ngài và Tu Hội của ngài đã nhận

được nhiều sự giúp đỡ từ vị Giám mục này. Đức Piô IX biết rõ

sự phản ứng nhạy cảm của Đức Gastaldi, nên không đồng ý.

Nhưng Don Bosco nhấn mạnh và Đức thánh Cha (theo chứng

từ của Don Amadei) chấp nhận lời đề cử với lời lẽ:

- Con muốn điều đó, vậy cha ban cho con. Cha cho con lo liệu

việc loan báo cho Đức Cha Gastaldi biết rằng cha trao cho ngài

làm Tổng Giám Mục Torino, và trong vòng hai năm, cha sẽ

làm cho ngài cái gì đó còn lớn hơn thế nữa. (Đó là một sự gợi ý

cách rõ ràng tới việc sẽ tuyển chọn ngài lên chức Hồng Y).

Don Bosco lập tức đánh điện tín cho Đức Cha Gastaldi:

“Thưa ngài, con được vinh dự là người thứ nhất tham dự vào

việc ngài sẽ được bổ nhiệm làm Tổng giám mục Torino”.

Khi Don Bosco vừa từ Roma trở về, Đức Cha Gastaldi vội bay

về Torino. “ Vừa gặp cha Lemoyne, ngài ôm hôn cha, rồi cùng

cha tới với Don Bosco. Ngài không thể ở im, mà rất là hồi hộp

hăm hở. Thế là ngài xuất hiện trước mặt Don Bosco. Vị Giám

mục cầm lấy tay Don Bosco, đi theo cha, rồi nói chuyện thân

mật rất lâu cùng cha” (M.B., Cuốn X, Tr. 446). Với một bóng

dáng của sự thiếu cẩn trọng, khi kết thúc câu chuyện, Don

Bosco cho ngài hiểu ra rằng Don Bosco đã góp phần của mình

trong việc Đức Thánh Cha tuyển chọn ngài. Don Bosco nói cho

ngài hay chính các lời của Đức Thánh Cha: “Bây giờ ngài là

Tổng Giám mục, còn trong vòng hai năm nữa sẽ có một cái gì

hơn thế nữa”. Đức tổng ngắt lời: “Chúng ta hãy để chuyện đó

lại cho Chúa Quan Phòng”. Đó là một hành vi khiêm cung ư?

Nhưng cũng có thể nhuốm màu bị tự ái!

60.4 Page 594

▲back to top

Tình bằng hữu của Don Bosco với Gastaldi có thể thực sự nói

là gặp một sự thử thách của một trái bom. Mẹ của Đức Giám

mục đã làm việc nhiều năm tại nguyện xá, và bà coi Don Bosco

như là con của bà (Don Bosco và Đức Cha Gastaldi có cùng

một tuổi).

Khi Don Bosco tìm cách để có từ Đức Giám mục một lá thư

kêu gọi Roma chấp thuận Tu Hội, Đức Cha Gastaldi đã viết

một lá thư tuyệt đẹp như sau:

“Hiện Chúa làm chứng cho rằng Đức Tổng Giám Mục

Fransoni trong khi còn sống trong lưu đày tại Lyon, đã quả

quyết coi Tu Hội này là một chúc lành đặc biệt của Trời Cao,

bởi vì tại đó nhiều người trẻ có thể được chuẩn bị cho chức linh

mục tại đó trong khi các chủng viện của giáo phận bị đóng

cửa” (11-7-1867).

Mười tháng sau ngài còn viết rằng:

“Thiên Chúa nhân từ thương thi ân dồi dào tại đây các chúc

lành của Ngài: một sứ mệnh cách riêng phục vụ cho giới trẻ lộ

ra rõ ràng nơi đây... Người ký tên dưới đây đã thấy, như là một

phép lạ, trong lòng Tu Hội này một nhà thờ vĩ đại (Đền thờ

Đức Mẹ Phù Hộ), tạo thành một cảnh quan kỳ diệu những ai

muốn quan sát thật kỹ, và thánh đường ấy đã tiêu hao đến cả

một triệu lires mà các vị linh mục nghèo này, sống thiếu mọi

sự, phải nai lưng ra lo tìm kiếm: Đây thật như một công trình

chứng tỏ rằng Thiên Chúa chúc phúc cho Tu Hội này”.

Trong cuốn sách Các Kỷ Niệm Lịch Sử, ngài đã viết về khu phố

Valdocco: “Lãnh thổ này hiển nhiên đã được Thiên Chúa chúc

phúc bởi sự có mặt của những Tu Hội bác ái và đạo đức như

Nhà Nhỏ của Chúa Quan Phòng (Cottolengo) và Nguyện Xá

Thánh Phanxicô Salê (Don Bosco)”.

60.5 Page 595

▲back to top

Don Bosco luôn luôn ngỏ với ngài như với một người anh em

bạn. Ngài gửi cho vị Giám mục họa đồ Đền thờ Đức Mẹ Phù

Hộ để ngài duyệt xét và Don Bosco cũng chấp nhận những

thay đổi mà Đức Cha Gastaldi đề nghị.

Ngài là một vị Giám mục vĩ đại

Tại Torino, Đức Tổng Giám Mục Gastaldi là một vị Tổng

Giám Mục vĩ đại.

Đức Cha, Đức Giám mục Aoste, đã phác họa chân dung ngài

như sau: “Ngài được sinh ra để làm Giám mục. Uy lực trong tư

cách ngài, khí lực của các kế hoạch và các quyết định của ngài,

mức uyên bác của sự hiểu biết của ngài, lời nói lưu loát của

ngài, lòng đạo đức sốt sáng của ngài, sự gắn bó của ngài với

giáo thuyết của tòa thánh, tình yêu đam mê của ngài đối với

các linh hồn và đối với Hội Thánh, tất cả đã cho ta thấy nơi

ngài một vị thủ lãnh của dân chúng”.

Để hoàn tất bức tranh này, còn cần phải thêm vào đó những lời

lẽ của Đức Cha Ré, Giám mục Alba, người đã đệ trình dưới

hình thức tuyên thệ: “Đức Tổng Giám Mục, với nhiều phẩm

chất tốt lành, cũng có một ý tưởng hơi quá đáng về quyền bính

của mình và về sự hiểu biết của mình, đàng khác tính cách mau

lẹ của ngài khiến ngài lấy những quyết định vội vã mà ngài

không thích quay ngược trở lại vì sợ điều đó sẽ làm giảm uy

quyền của ngài”.

Thời gian của những niềm lạc quan hỗn độn của “Chế độ Phục

hưng” đã trôi qua. Công đồng Vaticano I đã bẻ lái con tàu đi

sang “việc tập trung hóa” của Hội Thánh. Mỗi một địa phận

phải tự tổ chức mình theo một cách nhất định quanh vị Giám

mục của mình là người trực tiếp lệ thuộc vào Đức Thánh Cha.

Đức Tổng Giám mục Gastaldi là một người cải tạo vĩ đại cho

Tổng giáo phận Torino. Ngài trả lại sức sống và kỷ luật cho

60.6 Page 596

▲back to top

chủng viện. Ngài thâu thập lại trong lòng bàn tay của mình cả

các lực lượng Hội Thánh của thành phố. Trong các thư mục vụ,

ngài khai mở trí hiểu về các vấn đề cụ thể của Hội Thánh cho

các tín hữu và kêu gọi họ hãy vững vàng trong đời sống đức tin

của họ hơn. Sau đây là hai ví dụ:

Trích từ thư mục vụ năm 1873: “Trong năm vừa qua, 40 linh

mục giáo phận qua đời, và chúng tôi đã phong chức cho 14 vị

mới! Anh em nghĩ sao, hỡi các anh em cùng các tín hữu thân

ái? Hàng giáo sĩ sẽ còn bao nhiêu kể từ đây cho đến một số

năm nữa, nếu anh em không đến trợ giúp chúng tôi và không

không cung cấp cho chúng tôi tất cả các phương tiện hầu đem

lại cho giáo phận có nửa triệu linh hồn này tất cả những linh

mục mà nó cần đến?”.

Trích từ thư mục vụ 1877 về việc giáo dục các trẻ nữ: “Việc

giáo dục mà chỉ giới hạn trong việc vun trồng tình cảm tôn giáo

cho các thiếu nữ, làm cho các em trở nên dễ thương liên quan

tới những chuyện có tính cách tình cảm trong các thực hành

đức tin; một thứ giáo dục chỉ bằng lòng với các hình ảnh trình

bày Đức Maria được đặt tại các nhà nguyện, với các đèn sáng,

và đồ trang trí bàn thờ, các nghi lễ phụng vụ rực rỡ, các tiếng

đàn tiếng hát du dương, hương thơm ngào ngạt, các bài giảng

làm thức tỉnh các tình cảm của con tim; nhưng lại không đả

động gì cả đến hành vi hy sinh, tới sự từ bỏ, sự khiêm nhường,

sự tha thứ vì tình yêu Chúa Giêsu, toàn bộ nền giáo dục như

thế sẽ không bao giờ có thể tự nhận là Kitô hữu, ngoại trừ theo

một nghĩa hết sức bất toàn; nền giáo dục đó sẽ không bao giờ

làm cho các thiếu nữ được thực sự trở thành các Kitô hữu của

Chúa Kitô.

- Ngài có một lòng sùng kính vững mạnh và kiên trì đối với

Đức Mẹ Maria. Vào buổi chiều trước khi ngài chết, ngài đã

muốn tới đền thờ Đức Mẹ của lòng thương xót. Ngài nói: “Nào

60.7 Page 597

▲back to top

chúng ta hãy đến tìm Mẹ chúng ta, chúng ta hãy đặt mình dưới

tà áo Mẹ. Thật là an ủi được sống, được chết dưới tà áo Mẹ”.

Khi tin cái chết của ngài (vào ngày 25-3-1883) tới Vatican,

Đức Hồng Y Nina, người bảo trợ chính thức của Tu Hội

Salêdiêng, nhuốm một vẻ buồn thảm sâu xa. Sau đó ngài đã đặt

bút viết rằng: “Tôi nghĩ các hành vi cuối cùng của hoạt động

mục vụ của ngài tác động đến các người Salêdiêng khốn khổ

của tôi có thể gây nên sự cản trở cho việc phong thánh cho

ngài”. Người ta không nghĩ phong thánh cho một dung mạo

nửa vời.

Sai lầm nền tảng của Don Bosco

Như vậy tại sao giữa Don Bosco và Gastaldi lại xẩy ra một cơn

bão tố ghê gớm và cay đắng như vậy? Tại sao sức căng thẳng

trở nên quá nghiêm trọng, khiến cho Vatican phải mở ra một

phiên tòa, và chính Đức Thánh Cha Lêô XIII phải xâm mình

vào? Don Bosco đã mắc một sai lầm nền tảng và đã phải trả giá

mắc. Trong một lá thư dài gửi cho Đức Tổng Giám Mục từ xứ

Borgo San Martino ngày 14-5-1873, Don Bosco đã hết sức năn

nỉ để thuyết phục ngài trở lại với tình bạn xưa cùng mình.

Nhưng vào cuối lá thư, Don Bosco đã viết những dòng chữ oái

ăm này: “Con ước ao rằng Đức Tổng Giám mục nên biết được

một số thông tin giữ kín tại tòa nhà chính phủ, đã bị rò rỉ bởi

một vài nhân viên chính phủ để rồi lan truyền đi khắp Torino

rằng vị kinh sĩ Gastaldi đã được làm Giám mục của Saluzzo

cũng là nhờ sự đề xuất của Don Bosco. Và nếu ngài đã trở

thành Tổng Giám Mục Torino, thì cũng do đề xuất của Don

Bosco”.

Cái sai lầm nền tảng của Don Bosco chính là việc tin rằng

những lời lẽ này và thái độ này sẽ gợi lên lòng biết ơn, trong

khi thực ra chúng chỉ khơi dậy sự hằn học, bực dọc nơi Đức

Tổng Giám mục Gastaldi.

60.8 Page 598

▲back to top

Trong thời điểm lá thư này được viết, những sự can thiệp của

Đức Tổng Giám mục đã dạt tới những mức độ rất nặng nề rồi.

Giờ đây Don Bosco lại dại dột viết ra những dòng kể trên, thì

nỗi tức giận của Đức Tổng Giám mục Gastaldi càng tệ hại biết

mấy. Nhắc nhở lại những chuyện trước kia, thì lẽ ra Don Bosco

đã phải hiểu ngay từ những ngày đầu tiên khi Đức Tổng Giám

mục tới địa phận Torino, Don Bosco cũng đã mắc phải những

sai lầm y như vậy, cho dù có tầm cỡ nhỏ bé hơn. Ngay lập tức

khi Đức Cha Gastaldi được bổ nhiệm làm Đức Tổng Giám mục

Torino, Don Bosco không chỉ cầu xin, mà còn thuyết phục ngài

bổ nhiệm kinh sĩ Bertagna làm phó đại diện Giáo phận. Vào

lúc Đức Tổng Giám mục vào thành phố, Don Bosco ở bên cạnh

ngài; lúc ấy Don Bosco đã đảm bảo là đã nhận được từ giới

chính quyền thành phố chống – giáo sĩ một sự đảm bảo cho

một cuộc đón tiếp long trọng (một điều đã không xẩy ra). Đối

với một người bình thản, thì những cách bày tỏ này nói lên một

tình bạn chân thành; nhưng đối với một người tính dễ tự ái quá

mức, thì những lời lẽ trên có nghĩa là những cách thức hành

động của một người muốn làm “kẻ che chở” (theo chứng từ của

Đức Cha Ré).

Vừa khi vào tới nhà thờ chính tòa và ngồi trên tòa dành cho

Giám mục, Đức Tổng Giám mục Gastaldi đã mạnh mẽ khẳng

định rằng việc tuyển chọn ngài là một cử chỉ bất ngờ của Chúa

Quan Phòng, mà ngài không hề coi đó như là một ân huệ do

loài người thí ban. Chính Chúa Thánh Thần là Đấng duy nhất

đã dặt ngài làm đầu của Tổng Giáo Phận. Đức Tổng đã nhắc lại

những lời này nhiều lần trong cùng một bài diễn văn và với

một sự nhấn mạnh ngoại thường. Đó là dấu hiển nhiên tỏ ra

rằng ngài muốn rũ sạch khỏi vai ngài một thứ che chở”. Đó

cũng là dấu ngài sẽ không đời nào chấp nhận tiếng đồn theo đó

Don Bosco đã kiếm cho được việc bổ nhiệm ngài vào chiếc ghế

này, một tin đồn đã lan ra trong khắp thành phố. Kinh sĩ

Sorasio có mặt trong bài diễn văn đó, đã thì thầm:

60.9 Page 599

▲back to top

- Không hay cho Don Bosco rồi, không hay cho Don Bosco

rồi!” (M.B., Cuốn X, tr. 230).

- Don Adamei đã viết rằng đó là “những ánh chớp đầu tiên”

báo hiệu “một cơn bão tố bất ngờ”.

Nhưng lá thư 14-5-1873 đã khai mào toàn bộ cơn bão tố đó.

Ngay cả cho một người bạn đi nữa, thì cũng khó mà tiếp nhận

một lời tự hào như sau: “Chính tôi đã xin được chiếc huy hiệu

Kỵ Sỹ cho bạn”. Đối với một Đức Tổng Giám mục như

Gastaldi là “một con người có một ý tưởng quá mức về quyền

bính Tổng Giám Mục của mình”, thì những lời trên có khác chi

mật đắng.

Ngay cả bốn năm sau đó, khi nói chuyện với nhà thần học

Tresso, cựu học sinh được Don Bosco quí mến, người tìm cách

đem lại sự hòa bình giữa hai người bạn, Đức Tổng Giám mục

cũng đã chua chát nhận định:

- Don Bosco tự hào đã lo cho cha làm Giám mục; Ông ta còn

viết cho cha một lá thứ để quở trách tôi về chuyện này; nhưng

tôi đã gửi thư ấy đi Roma để cho họ thấy rõ vị thánh nổi tiếng

mà họ đặt biết bao tin tưởng đó”.

Trách nhiệm của báo chí

Các tờ báo chống giáo sĩ đã đánh hơi được khả năng xúi Đức

Tổng Giám mục chống lại Don Bosco, và khi có dịp là họ thực

hiện ngay. Tờ Fanfulla ngày 16-10-1871 đã viết: “Để bổ nhiệm

các Giám mục trong các địa phận của Nước Ý, người ta đã sử

dụng tới các đề nghị của Don Bosco của Torino, được gọi cách

đặc biệt về Roma”. Tại Milan, một tờ báo gọi Don Bosco là

“Đức Thánh Cha bé nhỏ của xứ Piemonte” (và như người ta

biết, một Giám mục thì phải lệ thuộc vào Đức Thánh Cha).

Tờ Gazzetta của Torino, ngày 8-1-1878 đã viết: “Don Bosco

nổi tiếng đã có mặt ở Roma. Ngài được hưởng các cuộc vào

60.10 Page 600

▲back to top

Vaticano danh giá, tại đó Đức Thánh Cha nhìn ngài với con

mắt thiện cảm. Ngay cả các cửa của chính quyền cũng rộng mở

ra cho Don Bosco”. Trong số 6-7 tháng 5 – 1876, tờ Lanterna

del Ficácanaso còn viết rằng Đức Tổng Giám mục đã cấm Don

Bosco cử hành Thánh lễ bởi vì ngài đã quá gắn bó với Roma,

tách mình khỏi quyền bính Giám mục của ngài và đòi hỏi gia

sản thừa kế cho các người hấp hối. Rồi tờ báo kết luận: “Chúng

ta sẽ xem xem ai quyền thế hơn, phải chăng là Don Bosco hay

là Đức Tổng Giám mục Gastaldi”.

Những hàm ý mà báo chỉ kể ra ở trên (và của cả những phương

tiện khác mà chúng tôi không thể đan cử các danh tính ra) đã

đổ thật nhiều dấm vào các vết thương nhức nhối này.

Cắt nghĩa sự kiện sứt mẻ tình bạn giữa hai người bằng những

hạn từ như vậy, xem ra sự bất đồng giữa hai vị có thể bị nhìn

một cách thiên vị. Một đàng đóng một vai trò trong chuyện này

là sự được yêu mến và khâm phục của Don Bosco và tính nhạy

cảm quá mức của Gastaldi, một người không muốn làm một

thứ “đại diện” cho Don Bosco” (theo như những lời phát biểu

của nhà thần học Belasio trong năm 1876). Nhưng còn một vai

trò khác còn quan trọng hơn được thủ diễn bởi các yếu tố khác

nhau mà chúng ta sẽ lần mò ra (dù là qua một sự trình bày vắn

gọn) khỏi cuộn chỉ đã càng ngày càng rối tung lên trong suốt

13 năm của cuộc chung sống giữa hai nhân vật này.

Quyền lực đúng mức và quyền lực đi quá mức

Đức Tổng Giám mục đã làm những chuyện lớn để tái cơ cấu lại

giáo phận. Nhưng cái giá của những sự mất mát những con

người mà ngài phải trả để thực hiện những chuyện này là khá

cao: kết án các nhân vật trong địa phận, sự cứng ngắc thiếu

mềm dẻo, các quyết định thiếu cân nhắc, các thủ tục đáng ghét.

Với năm tháng trôi qua, “cái tính khí quá mạnh” của ngài càng

trở nên nghiêm trọng. Kinh sỹ Sorasio, thư ký của Tòa Giám

61 Pages 601-610

▲back to top

61.1 Page 601

▲back to top

Mục là người vào thời đó phải chấp thuận một số những việc

can thiệp nặng nề, đã viết vào năm 1917 cho Đức Hồng Y chủ

tịch Thánh Bộ Lễ Nghi rằng: “Thiên Chúa tha thứ cho con.

Đây là thời gian của quyền lực và quyền lực toàn năng, nếu

không muốn nói nhiều hơn nữa”.

Ngài dễ dàng cấm các linh mục của ngài hành lễ và giải tội (từ

thông dụng bên Công giáo là “treo chén”, tức là những hình

phạt nghiêm trọng đối với hàng giáo sĩ). Nhiều người đã theo

đuổi một vụ kiện tại Roma chống lại ngài. Trong tháng Hai

1878, tại Tòa Thánh, có tới 30 vụ kiện tụng giữa Đức Tổng

Giám Mục Gastaldi và các linh mục của địa phận Torino.

Trong những thời gian đầu tiên (khi sợi dây liên hệ còn thả

lỏng), Don Bosco đã kêu xin để ủng hộ cho một giáo sĩ cấp cao

tại nhà thờ chính tòa, tuy có một chút bướng bỉnh, nhưng rất tốt

lành. Đức Tổng Giám Mục đã cấm vị đó cử hành thánh lễ và

giải tội, và vị linh mục khốn khổ đó vì xấu hổ phải rời thành

phố Torino.

Một trường hợp vang âm khác là trường hợp của nhà thần học

Bertagna mà Don Bosco đã gợi ý để được bổ nhiệm làm phó

đại diện của giám mục. Khi đó vị này dạy thần học luân lý tại

Trung Tâm Mục Vụ Giáo sĩ kể từ 20 năm qua. Ngài thình lình

bị cấm dạy vào tháng Chín 1876. Ngài đã chịu cú đau này

trong im lặng và tới ẩn náu tại xứ quê hương ngài là

Castelnuovo trong khi Trường Mục Vụ giáo sĩ bị đóng cửa. Do

bị nhục nhã, Don Bertagna đã ốm nặng. Sau đó, vào năm 1879,

Đức Giám Mục Asti là Đức Cha Saviô, đã gọi ngài về Asti và

bổ nhiệm làm Tổng Đại diện. Cha Bertagna xứng đáng được

coi là một trong những nhà luân lý có uy tín nhất trong thời đại

ngài. Năm 1884, Đức Hồng Y Alimonda (người kế vị Gastaldi)

đã phong chức Giám mục Phụ tá của giáo phận Torino và đặt

ngài làm Giám đốc chủng viện của Tổng Giáo phận.

61.2 Page 602

▲back to top

Cha Luigi Testa, thuộc Dòng Tên, rất được lắng nghe tại

Roma, đã viết khi ấy rằng: “Tôi đã giàn xếp rất nhiều các

chuyện bất đồng giữa Đức Tổng Giám Mục Gastaldi và các

nhân vật quan trọng... Tại Roma, người ta mệt nhọc và đầy ắp

đến cổ các vụ việc của Tổng giáo phận Torino này”.

Tuy nhiên sẽ nông cạn nếu coi Tổng Giám Mục Gastaldi là một

hỏa diệm sơn. Do bản chất tự nhiên, ngài khiêm nhường, quảng

đại, dễ mến. Như người ta nói: Ngài có một “trái tim vàng”.

Nhưng đối với các công việc ngài xử lý, vừa khi ngài cảm thấy

mình trong tư cách Tổng Giám Mục, thì xẩy ra ngay điều mà

trong lịch sử Hội Thánh (tôi nghĩ mình có thể nói như vậy đã

đến với nhiều nhân vật: Ngài liền trở thành quyền uy, bất biến.

Những nhân vật này tỏ ra “không thương xót nhân danh Thiên

Chúa”. Người ta cảm nghiệm ở nơi họ cái con người đại diện

cho Thiên Chúa toàn năng hơn là đại diện của “Con Thiên

Chúa – trong vai bác thợ mộc, Đấng đã nên tôi tớ của các tôi

tớ, đã rửa chân cho những tôi tớ khác và để cho mình bị đóng

đinh vào thập giá”!

Yếu tố thứ nhất: Nguyện Xá của Don Bosco thiếu kỷ luật

Sự cứng rắn của Đức Tổng Giám mục, càng trở nên cứng cỏi

hơn vì sợ mình “bị coi là một tạo vật của Don Bosco” trước

con mắt các giáo dân của mình, và ngài đã dùng nó đế chống

lại Tu Hội trẻ còn trong trứng nước.

Yếu tố thứ nhất ngài tấn công chính là “tính cách thiếu kỷ luật

tại Nguyện Xá”. Cha Pietro Stella viết: “Ngài không chịu nổi

nhiệt tình giống như sức một núi lửa của Nguyện Xá và của Tu

Hội Salêdiêng, là cái được làm chủ bởi nắm tay của Don

Bosco, nhưng nó có thể hiện ra đối với những người bên ngoài

như là một đống ồn ào và hỗn độn chứa đựng các sức lực

không ăn khớp với nhau, khiến cho trong tương lai rất gần sẽ

61.3 Page 603

▲back to top

phải đòi hỏi đến các biện pháp can thiệp đau đớn của quyền

bính hợp pháp”.

Cả những người khác tại Torino cũng có ấn tượng tiêu cực về

bầu khí của sự thân tình thánh thiện mà sự vui tươi của Don

Bosco tạo nên. Đức cha Gaetano, đặc trách về các chuyện của

Tòa Thánh tại chính phủ Torino, trong một bài tường trình dài

đã viết: “Tôi có một ấn tượng đau đớn khi thấy vào các giờ

chơi các thầy giáo sĩ trộn lẫn với đám trẻ đang theo học các

nghề may, mộc, đóng giầy,v.v..., họ chạy nhẩy, vui chơi, với

rất ít sự trang nghiêm giáo sĩ. Don Bosco tốt lành thì bằng lòng

là các thầy tư giáo của mình cầm lòng cầm trí tại nhà thờ là đủ,

còn ít quan tâm đến gieo sâu vào trong lòng họ những tình cảm

của sự nghiêm trang của bậc sống của mình mà họ muốn ôm

ấp”. Theo Đức Cha Tortone, thì Don Bosco lẽ ra phải dạy các

thầy tư giáo của mình “giữ một khoảng cách” khỏi các trẻ học

may hay đóng giày. Cái đó thực là rất xa với cảm nhận của

Don Bosco.

Một lý do khác của sự căng thẳng

Với “cái tính cách vô kỷ luật” này, thì xem ra Đức Tổng Giám

Mục Gastaldi đã nghĩ đến đích thân sửa chữa lại. Và chúng tôi

xin đan cử ra đây hai giai thoại khá huyền bí mà chúng ta khó

có thể cắt nghĩa thấu suốt được, nhưng có lẽ nó nói lên lý do

khác của “mối quan hệ rất căng” giữa đôi bên.

Vừa mới nhận chức Tổng Giám Mục Torino, thì Don Bosco

ốm nặng tại Varazze (như chúng ta đã kể). Đức Tổng Giám

Mục Gastaldi hỏi thăm tin tức, và khi ngài nghiệm ra bệnh tình

Don Bosco nghiêm trọng, ngài liền hỏi cha Cagliero:

- Vậy anh em có vững chắc và quyết tâm trong ơn gọi của anh

em không?

- Thưa Đức Cha chúng con hiện có hơn 150 hội viên.

61.4 Page 604

▲back to top

- Vậy nếu người cha Don Bosco của anh em qua đời thì sao?

- Chúng con sẽ tìm một người “Bác” tiếp nối chỗ của cha.

- Tốt lắm, tốt lắm! Nhưng chúng ta hy vọng là Chúa gìn giữ

ngài.

Cha Amadei bình luận rằng: Đối với cha Cagliero, thì hình như

nếu Don Bosco có chết đi, thì các Salêdiêng sẽ chạy tới ngài để

xin ngài điều hành”. Đó cũng là ý tưởng của Đức Ông

Marengo, người mà Don Cagliero kể lại cuộc gặp gỡ trên, và

ngài có bình luận rằng: “May là cha đã không nói gì thêm. Một

đề nghị thêm sẽ rất tai hại cho Tu Hội”.

Khi Don Bosco lành bệnh trở lại Torino từ Varazze, Đức Tổng

Giám Mục tới chào ngài. Kinh sỹ Anfossi có mặt tại Valdocco,

kể lại rằng trong khi các trẻ con tìm cách nói lên một lời chào

đón để chúc mừng Đức Tổng Giám Mục đến, “thì tôi thấy Đức

Tổng Giám Mục xuống cầu thang với những bước đi vội vã mà

Don Bosco không theo kịp. Ngài không quan tâm đến những

tiếng chúc mừng của đám trẻ. Tôi mới nói với Don Bosco:

“Buổi lễ kết thúc không tốt rồi. Liệu có điều gì chăng?” Don

Bosco trả lời: “Cha còn muốn gì thêm nữa! Đức Tổng Giám

Mục muốn đứng đầu Tu Hội và chuyện này không thể được;

người ta sẽ không bao giờ thấy chuyện này xẩy ra...:” (M. B.

Cuốn X, tr. 311). Cụ thể Đức Tổng Giám Mục Gastaldi muốn

đề nghị gì? Chắc là ngài muốn Don Bosco có quay trở lại phía

sau để biến các Salêdiêng thành một Tu Hội thuộc giáo phận?

Rất có thể sự thể là như thế. Thật mạo hiểm biết mấy khi nghĩ

rằng Đức Tổng Giám Mục suy nghĩ đến chuyện ngài trở thành

thủ lãnh thực thụ của Tu Hội Salêdiêng? Năm 1874, ngài sẽ

viết cho Đức Hồng Y Bizzari như sau: “Don Bosco là một

thiên tài đặc biệt để giáo dục của học sinh, nhưng hình như cha

không có cái tài năng đó để giáo dục các giáo sĩ trẻ”. Còn Đức

Tổng Giám Mục thì ngài nghĩ mình có tài năng đó để đưa tay

61.5 Page 605

▲back to top

nắm chắc lấy Tu Hội trong giây lát và “sắp đặt mọi chuyện vào

chỗ của nó”. Còn Don Bosco kể từ đây sẽ tiếp tục là “người

cha tốt lành” sao cũng được của Nguyện Xá. Cái khả thể đó giờ

đây đã vuột khỏi tay Đức Tổng Giám Mục, nên ngài tìm cách

áp đặt một kỷ luật sắt, mà đã sớm trở thành một cuộc bách hại.

Mọi khiếm khuyết, mọi sự chậm trễ đều bị lên án là “sự bất

tuân phục”, “sự nổi loạn”, “sự vô kỷ luật”.

Nói thêm các chi tiết khác sẽ là chuyện không có cảm quan tốt.

Cuộc cãi lộn rốt cuộc vẫn là những cuộc cãi lộn.

Luật Tu Hội được phê chuẩn vĩnh viễn

Ngày 30-12-1873 Don Bosco lên đường đi Roma.

Có cuộc thảo luận tại Tòa Thánh, sau khi đã có những cuộc dãn

lại và đặt lại vấn đề rất nặng nề, về một vấn đề sinh tử cho Tu

Hội Salêdiêng: việc phê chuẩn vĩnh viễn Tu luật.

Đức Thánh Cha bổ nhiệm một ủy ban gồm bốn Hồng Y.

Các cuộc thảo luận và các việc sửa liên tục bản văn kéo dài cho

tới tháng Tư. Đức Tổng Giám Mục Gastaldi can thiệp chống lại

việc phê chuẩn qua lá thư ngài viết cho Đức Hồng Y Bizzari

trình bày quan điểm của ngài như chúng ta đã nêu ra ở phía

trước: Don Bosco có khả năng giáo dục các người trẻ nhưng

không có khả năng giáo dục các giáo sĩ và các linh mục.

Vào đầu tháng Tư có cuộc biểu quyết cuối cùng của ủy ban các

Hồng Y: ba phiếu thuận, một phiếu chống. Đức Piô IX được

cho hay còn thiếu một phiếu nữa để giải quyết cuộc thảo luận,

đã tuyên bố:

“Lá phiếu đó sẽ là của Tôi”.

Hôm đó là ngày 3 tháng Tư, Mười ngày sau sắc lệnh chấp

thuận vĩnh viễn Tu Hội Salêdiêng được ban hành. Thánh bộ lúc

này được đặt dưới quyền lệ thuộc chặt chẽ vào Đức Thánh Cha

61.6 Page 606

▲back to top

ban cho Don Bosco năng quyền mười năm giới thiệu bất cứ

người Salêdiêng nào để thụ lãnh các Chức Thánh.

Nhưng tại Torino sự việc không thay đổi gì cả.

Các danh sách “những biện pháp trừng phạt”

Ngày 16-12-1876, Don Bosco trình bày trong một lá thư cho

Hồng Y Ferrieri các “điểm chính của sự xích mích”. Và đây là

danh sách:

- Tháng Chính 1876, Don Bosco bị treo quyền giải tội (Kinh sĩ

Zappato bình luận trong cơn tức giận: “Nhưng đó là những

chuyện chỉ những kẻ say sưa mới phải gánh chịu!”). Don

Bosco buộc phải rời khỏi Torino vì các trẻ em có thói quen

xưng tội với ngài. Không bao giờ Đức Tổng Giám Mục cho

biết lý do của biện pháp này;

- Cấm các nhà Salêdiêng tổ chức giảng Tuần Tĩnh tâm cho các

giáo viên ngoại trú;

- Thu hồi phép giảng thuyết khỏi một số các linh mục

Salêdiêng;

- Đức Tổng Giám Mục từ chối tham dự vào các cuộc cử hành

lễ long trọng của Nguyện Xá và cấm mời các Đức Tổng Giám

Mục khác (ngay cả các đợt xuất phát truyền giáo cũng chỉ được

cử hành không có Giám mục);

- Từ chối ban phép Thêm Sức cho các trẻ em Nguyện xá và

cấm các Đức Giám Mục khác ban thêm sức tại đó.

Don Bosco bình luận trong một lá thư rằng: “Những biện pháp

này giả thiết các lý do nghiêm trọng, và chúng con không được

biết các lý do đó. Điều này tạo nên một gương mù trong thành

phố”.

61.7 Page 607

▲back to top

Ngày 25-3-1878, Don Bosco cho Đức Hồng Y Oreglires hay

một danh sách mới “các hình phạt”:

- Don Bosco bị đe dọa ngưng lập tức quyền giải tội nếu ngài

viết bất cứ một điều gì bất lợi cho Đức Tổng Giám Mục, trừ

trường hợp viết cho Đức Thánh Cha, cho Đức Hồng Y Quốc

Vụ Khanh, cho Đức Hồng Y đặc trách Các Dòng Tu;

- Một số các Salêdiêng bị ngưng quyền giải tội, và còn tiếp tục

bị ngưng như thế suốt 8 tháng;

- Đức Tổng Giám mục từ chối phong chức cho những ứng sinh

linh mục được đệ trình lên ngài, điều đó gây thiệt hại cho các

nhà Salêdiêng và các công cuộc truyền giáo Salêdiêng.

Nhưng Đức Tổng Giám Mục còn gửi tới Roma “các danh

sách” của ngài nữa. Cha Ceria viết: “Sự tiếp tục không ngừng

nghỉ các lời tố giác vì bất cứ lý do gì mà Đức Tổng Giám Mục

coi là không đáng vinh dự cho Don Bosco và Tu Hội của ngài

kết cuộc đã dẫn tới những sự nói bóng gió, hay thì thầm làm

mất uy tín của Don Bosco và Tu Hội của ngài giữa các Hồng Y

không có một sự hiểu biết chính xác về các sự việc”.

Chẳng hạn Đức Hồng Y Ferrieri, trong suốt cả đời sống ngài,

chống lại các Salêdiêng, tin chắc rằng đó là “một đống hỗn độn

giả tạo và tạm bợ của một số đông tụ tập lại”.

Nhưng điều làm đau lòng Don Bosco hơn cả chính là sự kiện

chính bản thân Đức Piô IX, sau bao năm luôn luôn là bạn và

người che chở cho Don Bosco, đã lạnh lùng đối với ngài. Don

Ceria viết: “Việc liên tục trình bày Don Bosco như là một con

người bướng bỉnh và nổi loạn đã tác động trên tình cảm của

Đức Thánh Cha”.

Đức Piô IX qua đời vào ngày 7-2-1878. Don Bosco lúc đó

đang ở Roma và gõ mọi cánh cửa để được bệ kiến ngài, nhưng

đã không thể được thấy ngài.

61.8 Page 608

▲back to top

Đức Thánh Cha mới thử thách Don Bosco

Ngày 20-2-1878, Mật tuyển viện các Hồng Y đã bầu Đức Leon

XIII làm Đức Thánh Cha mới.

Ngài tiếp nhận Don Bosco vào bệ kiến ngày 16-3-1878. Lập

tức một tin đầy phấn khởi loan báo về cuộc bệ kiến này: Đức

Thánh Cha chấp nhận ghi danh mình vào danh sách các Cộng

Tác Viên, nhìn nhận “ngón tay của Thiên Chúa” trong các công

cuộc Salêdiêng, ban những chúc lành nồng nhiệt cho các nhà

truyền giáo. Nhưng chỉ có một điểm việc thông tin chỉ thoáng

qua mà thôi: về phía “những khác biệt của chúng ta với Đức

Tổng Giám Mục Torino, thì Đức Thánh Cha nói là là ngài đợi

báo cáo chính thức của Thánh Bộ các Dòng Tu”.

Trong tường trình riêng tư cho các Salêdiêng, Don Bosco nói

kém vẻ đắc thắng hơn: “Ngài cho thấy rõ ràng ngài đã phải

chịu đau khổ đến mức nào: những cuộc bệ kiến bị ngăn cản,

những lá thư bị chặn lại, sự chống đối công khai hay bí mật từ

mọi phía, những lời nói cứng cỏi và cay đắng, nhục nhã”.

Đức Thánh Cha Leon XIII hiển nhiên biết đến các cuộc tranh

cãi nghiêm trọng đang treo lơ lửng trên đầu vị linh mục Torino

này và nếu ngài giải quyết chúng với bàn tay đeo găng, thì

chính ngài lại hết sức lo lắng tìm hiểu cách tường tận. Quanh

Don Bosco, các đối thủ rất nhiều và rất thiện chiến.

Một trong các người bạn trung thành của Don Bosco vào thời

điểm đó là Đức Hồng Y Alimonda, người đang tìm cách để

“chứng minh” cho Đức Leo XIII về sự thánh thiện của Don

Bosco; một bằng chứng nghiêm chỉnh trong đó tỏa sáng tất cả

cái giá trị của vị linh mục khổ đau này.

Vậy trong thời điểm đó người ta đã cố gắng xây tại Roma một

Đền thánh kính Thánh Tâm Chúa Giêsu. Bất chấp những cố

gắng của chính bản thân Đức Thánh Cha tham gia vào công

61.9 Page 609

▲back to top

việc này, lời kêu gọi các Giám mục của toàn thế giới, cuộc lạc

quyên được thực hiện trong nhiều quốc gia, các công việc đã

phải ngừng lại ở ngay tại sân nền móng mà thôi.

Đức Thánh Cha thất vọng về chuyện này. Chính trong những

trường hợp này, Đức Hồng Y Alimonda can thiệp vào:

- Tâu Đức Thánh Cha, Con đề nghị với Đức Thánh Cha một

phương thức chắc chắn để công trình này thành công.

- Phương thức nào?

- Trao nó cho Don Bosco.

- Nhưng Don Bosco sẽ nhận hay sao?

- Tâu Đức Thánh Cha, con biết rõ Don Bosco và lòng sùng

kính hoàn hảo và tuyệt đối dành cho Đức Thánh Cha. Nếu Đức

Thánh Cha đề nghị chuyện này với Don Bosco, con tuyệt đối

chắc chắc là Don Bosco sẽ nhận lời.

Don Bosco khi đó đã ngụp chìm trong các phí tổn lớn lao. Ngài

đã xây dựng hai thánh đường: Nhà thờ thánh Gioan, Tác giả

Tin Mừng, tại Torino và Nhà thờ Đức Mẹ Phù Hộ tại

Vallecrosia[15] Ngài còn đang xây dựng ba nhà tại Marseille,

Nice, la Spezia, và đã 65 tuổi.

Ngày 5-4-1880, Đức Lêô gọi ngài đến. Đức Thánh Cha đưa ra

đề nghị và thêm rằng nếu Don Bosco nhận, thì Don Bosco sẽ

làm một việc rất thánh thiện và “vô cùng tốt đẹp” đối với Đức

Thánh Cha. Don Bosco trả lời:

- Ước ao của Đức Thánh Cha đối với con là một lệnh. Con

chấp nhận nhiệm vụ mà Đức Thánh Cha đã ưu ái trao phó cho

con.

- Nhưng cha không thể cho con tiền bạc được.

61.10 Page 610

▲back to top

- Con không xin tiền bạc. Con chỉ xin chúc lành của Đức

Thánh Cha. Và nếu Đức Thánh Cha cho phép, thì ở bên cạnh

nhà thờ này, chúng con sẽ xây một Nguyện Xá với một trung

tâm lớn từ đó có thể rất nhiều trẻ em sẽ được gửi tới trường học

và các xưởng học nghề và nghệ thuật, cách riêng là các trẻ em

thuộc các khu phố bị bỏ rơi.

- Tốt lắm. Cha chúc lành cho con và tất cả những người sẽ góp

sức cho công cuộc thánh thiện này.

Tiến trình xét xử tại Vatican

Các mối tương quan với Đức Tổng Giám Mục trong những

tháng này càng trở nên tệ hại hơn. Don Bosco để bảo vệ Tu

Hội buộc phải đem sự việc lên Vatican, nơi diễn ra một phiên

xử bình thường.

Người cháu của Đức Tổng Giám Mục tên là Lorenzina Mazé

della Roche, khi lo việc tiến hành phong chân phước cho Don

Bosco, đã tuyên bố bằng lời thề rằng:

“Kể từ năm 1873, xẩy ra những chuyện xích mích giữa Don

Bosco và Đức Tổng Giám Mục Gastaldi, người bác đáng kính

của tôi...Tôi được biết những tin đồn giữa công chúng và qua

những lời tâm sự của Don Bosco cho chính bản thân tôi và cho

mẹ của tôi, để khích lệ chúng tôi tìm cách trực tiếp báo cho

Đức Tổng Giám Mục những chuyện xì xầm đang phổ biến

cách riêng giữa hàng giáo sĩ và đồng thời kinh qua các kênh

báo chí. Cáo hại cho cả hai bên. Những cuộc đối kháng đã là

chiếc gai đâm mãi mãi vào trái tim tôi và vào trái tim mẹ tôi...

Trong tất cả các cuộc nói chuyện với mẹ tôi và với tôi về điều

này, ta thấy rõ được là Don Bosco đã đau khổ đến mức nào vì

các thử thách cam go... Nhưng Don Bosco luôn luôn nói về

Đức Tổng Giám Mục với một sự tôn kính và một đức bác ái

mà chúng tôi cảm thấy phải ngưỡng mộ mà noi gương.

62 Pages 611-620

▲back to top

62.1 Page 611

▲back to top

Trên trang nhật ký của tôi vào những năm đó, tôi rút ra được

những lời tôi đã ký thác vào đó: “Tại sao Đức Tổng Giám mục,

Bác của chúng ta lại đã thay đổi như thế? A! Con người đã

đóng vai trò buồn thảm là khơi dậy cuộc bất hòa như vậy, chắc

chắn sẽ cảm thấy những sự hối hận lớn lao”.

Tôi như nhận thấy rằng một trong những kẻ chủ yếu khơi dậy

những cuộc bất hòa này phải kể vị thư ký của Đức Tổng Giám

Mục Bác của chúng tôi, tức là nhà Thần học Tommaso Chiuso,

vừa mới chết cách đây vài năm, đó là người mà tôi ngầm nhắc

tới trong những lời tôi vừa nói đến ở trên. Tôi rất thường được

mời tới dùng bữa với Bác của tôi Đức Tổng Giám Mục, tôi đã

nghe được những lời diễu cợt và những lời châm biếm liên

quan tới những người ở Valdocco, hay đúng hơn: những người

ở chỗ đó...

Tôi ghi nhận trong những trang nhật ký của tôi những lời của

Don Bosco: “Mình cứ muốn mình phải mạnh mẽ và duy trì sự

can đảm đi, nhưng để rồi chất đống những phản cảm và những

phản cảm, và trái tim khốn khổ cảm nhận những sự tê tái của

chúng và tan nát ra”. Chưa bao giờ tôi đã trông thấy trong suốt

cả đời tôi là Don Bosco đã đổi dạng cả dung mạo, nhưng mà

lần đó, trong khi ngài nói chuyện, thì mặt ngài lúc thì xanh lợt,

lúc thì tím lại...

Đàng khác, tôi có thể và phải làm chứng rằng Bác đáng kính

của tôi trong khi nói với tôi đã tỏ ra là rất đau khổ, không

những chỉ qua các lời nói, mà còn trong những nét buồn bã, vì

lẽ những mối tương quan với Don Bosco đã không còn được

như lúc ban đầu của Nguyện Xá nữa”.

Cuộc xử án giữa Don Bosco và Đức Tổng Giám Mục đã được

bàn cãi ngày 17-12-1881. Tám Hồng Y tham dự vào đó. Hai vị

bỏ phiếu ủng họ Đức Tổng Giám Mục, 4 vị bỏ phiếu cho Don

Bosco. Đức Thánh Cha sau khi đã nhận ra kết quả, đã cho

62.2 Page 612

▲back to top

ngừng cuộc bàn cãi lại. Ngài nói với Đức Hồng Y Nina, Đấng

bảo vệ chính thức cuả Tu Hội Salêdiêng: “Phải cứu vãn quyền

bính. Don Bosco nhân đức nên có thể thích nghi với mọi sự”.

Đó là ván bài thứ hai mà Đức Thánh Cha muốn thử, để đo

lường mức thánh thiện của Don Bosco.

Chén đắng dành cho Don Bosco

Chính Đức Thánh Cha ấn định các điều kiện cho cuộc “hòa

giải”, với một khuôn phép ngôn từ chỉ có trong một nền ngoại

giao tinh tế. Tuy nhiên điều cốt yếu lộ ra rất rõ và không để lại

chỗ cho một sự tránh né. Đó là một đàng Don Bosco phải viết

một lá thư xin lỗi Đức Tổng Giám Mục, một đàng Đức Tổng

Giám Mục trả lời là ngài sung sướng lấy một tảng đã lấp đi cái

quá khứ.

Don Bosco phải nuốt mật đắng. Ngài họp Hội đồng của Tu Hội

lại, và đọc nguyên bản của tờ “Hòa giải”. Tất cả đều kinh ngạc.

Có người đề nghị là phải xin một thời gian để suy nghĩ đã.

Chính Don Cagliero đã cho nổ bung cái nút khúc mắc đó bằng

những lời thẳng thắn:

- Đức Thánh Cha đã nói và chúng ta buộc phải vâng lời. Đức

Thánh Cha đã lấy quyết định trên vì ngài biết Don Bosco và

ngài biết rằng mình có thể tin tưởng vào Don Bosco. Không

cần phải có gì thêm nữa. Chỉ cần duy một việc là phải vâng

phục”.

Don Bosco đã viết thư xin lỗi. Và Đức Tổng Giám Mục đã trả

lời: “Với tất cả tấm lòng, tôi chấp thuận lời xin tha thứ”.

Ngày sau đó Don Bosco viết cho Đức Hồng Y Nina một lá thư

theo đó người ta có thể đo lường được liều thuốc cay đắng mà

ngài đã phải cố nuốt và những hậu quả chua chát đang dần thể

hiện:

62.3 Page 613

▲back to top

“Tại Tòa Giám mục, người ta vui sướng vì những sự nhục nhã

người ta đã làm cho Don Bosco phải đau khổ. Những chuyện

đàm tiếu, phổ biến với ác ý, cắt nghĩa sai lệch, đè bẹp những

người Salêdiêng khốn khổ. Đã có hai vị giám đốc nhà xin rút

lui khỏi Tu Hội vốn đã trở thành trò cười của các bậc quyền

thế. Đàng khác các linh mục của chúng con và các chủng sinh

của chúng con cũng xin y như thế. Tuy nhiên con muốn giữ

tuyệt đối im lặng, như con đã viết cho Đức Hồng Y đáng kính”.

Thanh thản nhưng hoàn toàn suy sụp

Đức Lêô XIII, vị Đại Giáo Hoàng trong lịch sử Hội Thánh khởi

sự từ giờ phút đó đã có những cử chỉ tốt lành rất tinh tế đối với

Don Bosco. Chính ngài bổ nhiệm Don Gioan Cagliero làm

Giám Mục Salêdiêng đầu tiên và còn ban cho các “đặc ân” làm

cho Tu Hội được quyền miễn trừ không chỉ trong 19 năm, mà

còn vĩnh viễn khỏi sự lệ thuộc vào quyền bính của các Đức

Giám Mục trong vấn đề tế nhị là việc phong chức thánh.

Nhưng khi ngài mới được bầu làm Giáo hoàng, Ngài đã tìm

thấy ở Vatican có cả một môi trường thù nghịch với Don

Bosco và qua hai thử thách trên, ngài đã đo lường được sự

thánh thiện của Don Bosco.

Để xem xem một viên đá có chứa vàng hay không, người ta

phải vất nó vào trong độ nhiệt của nồi nấu kim loại. Nếu nó sản

xuất ra vàng, nó sẽ là một khoáng sản quí, còn nếu không nó

chỉ là rác rưởi. Don Bosco đã bị thử thách như thế. Từ ngài

xuất ra vàng, và là vàng ròng. Tuy nhiên con người nhân loại

của ngài bị tiêu hao, thành bọt. Cha Morand Writh viết: “Kể từ

năm 1884, Don Bosco chỉ còn là cái bóng của chính mình”.

Xin lỗi Đức Tổng Giám Mục là người đã quất đòn vào ngài

trong suốt 10 năm trời là cái đã khiến ngài phải trả giá quá

mắc. ngài không sinh ra, như chúng ta đã nói, để mà đưa má

bên kia cho người ta vả. Ngài buộc cho người ta phải chấp

62.4 Page 614

▲back to top

nhận ngài bằng một nỗ lực kinh khiếp. Việc xây dựng thánh

đường Thánh Tâm Chúa Giêsu đã nuốt chửng một triệu rưỡi

lires, đã buộc ngài phải gánh chịu trong những năm sức khỏe

thể lý giảm thiểu, những nỗi khó nhọc vượt quá sức con người.

Don Bosco đã chấp nhận tất cả bởi đức tin vào Đấng Đại Diện

Chúa Kitô và bởi tình yêu Tu Hội đang cần một cách tuyệt đối

sự quí mến của Đức Thánh Cha.

Don Bosco đã thoát ra khỏi những thử thách này một cách

thanh thản nhưng hoàn toàn suy sụp. Vì lý do đó Tu Hội đã

triển nở một cách rực rỡ: Tu Hội đã được phát sinh từ một linh

mục chịu đóng đinh.

Lorenzo Gastaldi (1815-1883), Giámmục Saluzzoe Tổng Giám

mục Torino

62.5 Page 615

▲back to top

Chương 48

CÁC CUỘC HÀNH TRÌNH LỚN:

QUA PHÁP VÀ TÂY BAN NHA

“Cây Thánh Giá của Công trình Nhà Thờ Thánh Tâm” bắt đầu

đè nặng lên vai Don Bosco.

Trước tiên Don Bosco sai Don Dalmazo, rồi Don Angelo Saviô

tới Roma để tìm hiểu về công việc và “kiểm soát những chi

phí”. Tiếc thay theo một truyền thống thông thường tại Roma,

thì “các công trình của Giáo Hoàng là có ăn cho mọi người”.

Don Bosco chuyển đến cha Dalmazzo những những yêu

cầu rất thúc bách theo hướng này: “Có thiếu một kiểm soát

viên theo dõi các đồ đạc nhập vào không?”, “Hãy để ý đến giá

cả”, “Ai coi sóc các vật liệu buộc phải di chuyển sang chỗ

khác?”, “Người ta có làm việc ít? Có ăn cắp trong nhà hay ở

ngoài? Có phí phạm vật liệu? Nhất là những chiếc bàn?”, “Hãy

để một người biết công việc giám sát”…

Thế rồi Don Bosco lại tái thúc đẩy cả một bộ máy hoạt động

quyên góp tiền đã bao lần được thử nghiệm: Các thư luân lưu

bằng nhiều ngôn ngữ, các cuộc xổ số, việc quyên góp, các thư

cá nhân. Công việc này không phải là một thứ đũa thần. Nó đòi

hỏi nhiều lao nhọc, những sự nhục nhã, việc kiểm soát, những

nặng nhọc ghê gớm của nhiều hội viên. Gánh nặng hơn cả

chính Don Bosco đưa vai gánh vác.

“Cha gánh vác nhà thờ Thánh Tâm Chúa trên đôi vai”

Don Rua trong lời khai có kèm theo việc tuyên thệ trong án vụ

phong chân phước cho Don Bosco làm chứng rằng: “Thật xe

lòng thấy cha lên xuống các bậc cầu thang để xin bố thí, và trơ

mặt chịu những sỉ nhục gay go. Ngài chịu đau khổ biết mấy,

nên đôi khi giữa những người thân, trong nơi riêng tư, có hỏi

62.6 Page 616

▲back to top

ngài là làm sao một người có thể cúi mình xuống như vậy, ngài

trả lời: “Cha gánh vác nhà thờ Thánh Tâm Chúa trên đôi vai”.

Một lần khác, trong khi nói đùa vui vẻ, ngài nói: “Người ta nói

Hội Thánh bị bách hại. Còn cha, ngược lại, cha có thể nói Hội

Thánh bách hại cha!”. Người ta có thể nói được rằng cha đã rất

yếu ớt về vấn đề sức khỏe trong nhiều năm rồi, và một công

việc nặng nề như vậy sẽ làm cạn kiệt một phần lớn sức lực của

cha nữa”.

Nỗi mệt nhọc nặng nề nhất mà cha phải dấn mình vào chính là

“cuộc hành trình lớn sang Pháp” mà cha đi từ tỉnh này sang

tỉnh khác để ăn xin trong suốt 4 tháng: từ 31-1 cho đến 31-5

năm 1883.

Chúng tôi xin có một thoáng nhận định. Don Bosco khi đó đã

68 tuổi, cha còn sống được 5 năm nữa. Tu Hội của cha đã phát

triển rộng rãi và thế giới đang trải qua một trong những thời kỳ

biến động sâu xa nhất về các ý tưởng và các cơ cấu. Don Bosco

đáng lý đang cần phải có có thời giờ để có thể thử làm một

tổng hợp ý tưởng của ngài, các trực giác của ngài là những cái

tạo nên nền tảng cho các công cuộc của ngài. Ngài phải sử

dụng chút ít thời gian còn lại để tái suy nghĩ lại về các

62.7 Page 617

▲back to top

Chương trình hành động của mình trong bối cảnh xã hội đang

thay đổi nhanh chóng, để cung cấp một tổ chức vững chắc cho

Tu Hội.

Trái lại, trong những năm còn khả năng làm việc cuối đời, ngài

bị bó buộc “phải đi kiếm các đồng tiền xu” để xây dựng một

nhà thờ. Đấy chẳng phải là việc đi xin tiền cho các trẻ nghèo

khổ của ngài, mà là đã xây dựng những bức tường của một nhà

thờ tại Roma. Từ vòm mái cho tới tận đất, đấy là một câu

chuyện hoàn toàn làm cho người ta phải sững sờ.

Nhưng đồng thời, chính những năm “bị đốt cháy” này đã buộc

Don Bosco phải thực hiện hai cuộc hành trình lớn (qua Pháp và

Tây Ban Nha), đã trở thành cho ngài một cuộc khải hoàn của

“người của Thiên Chúa”. Những thời gian đó cho ngài cơ hội

để đốt sáng lên “cảm thức về Thiên Chúa” giữa những khối

quần chúng đông đảo.

Marx đã định nghĩa “tôn giáo là thuốc phiện của dân chúng” có

sức làm quên đi mọi sự. Bakounine đòi hỏi các người tham gia

phong trào của ông ta phải công khai hành nghề “chủ nghĩa vô

thần”. Công Xã Paris[16] lại vừa mới biểu lộ những dấu hiển

nhiên của chủ nghĩa vô thần chiến đấu. “Các Hội Thánh Kitô

giáo buộc phải duyệt xét lại các toan tính của mình, không phải

với các hiện tượng vô tín ngưỡng có giới hạn trong các lãnh

vực tương đối của các nhà lãnh đạo, mà là với sự xa lìa thực

hành tôn giáo và sự vâng phục Hội Thánh rất nghiêm trọng”

(Trích từ Francesco Traniello).

Toàn thể xã hội đánh mất cảm thức về Thiên Chúa và sự kính

trọng thần linh đối với sự sống của con người. Trong những

ngày của Công Xã Paris, sự vô đạo của các thành viên Công xã

hiển nhiên không tệ hại hơn sự vô đạo của những người phe

trưởng giả đã dập tắt Công xã bằng những phát đại bác, giết hết

62.8 Page 618

▲back to top

thảy 14000 công nhân (và những công nhân thời đó là những

đàn ông, đàn bà và trẻ con).

Don Bosco đã gánh chịu những nỗi mệt nhọc cuối cùng của

ngài không phải vì một nhà thờ hay vì các người trẻ nghèo khổ,

mà còn vì tất cả một thế hệ đang liều đánh mất cảm thức về

Thiên Chúa và về những giá trị của cuộc sống. Thế hệ này tại

Pháp và tại Tây Ban Nha tái khám phá ra được “cảm thức về

Thiên Chúa” và “sự tận tụy phục vụ tha nhân” nhờ vào cuộc

hành trình của ngài.

Paris bừng lửa nhiệt tình

Chúng ta hãy dõi theo cuộc hành trình sang Pháp qua bài tường

thuật của Henri Bosco dựa trên không chỉ các tài liệu Salêdiêng

mà còn trên cả các tờ báo ở Pháp vào thời đó.

Khi lên đường, mắt Don Bosco hầu như mù, ngài hầu như

không thể đứng nổi trên đôi chân ngài do chứng giãn tĩnh

mạch. Thân thể ngài gần như kiệt lực. Ngài vào Pháp qua ngã

thành phố Nice là thành phố từ 18 năm qua đã không còn thuộc

về Ý nữa. Ngài tới Paris qua ngã Toulon – Marseille – Avignon

– Lyon – Moulins. Một cuộc hành trình chậm rãi kéo dài 2

tháng 19 ngày.

Không một ai, lại càng không phải chính ngài, đã có thể tiên

đoán trước được nỗi cảm xúc lạ thường, sự hồ hởi, việc dân

chúng tuôn đến, và sức cháy bừng của niềm tin được khơi dậy

bởi “một linh mục nghèo khổ thuộc miền quê”.

Những người cẩn trọng đã khuyên ngài: “Đừng đi Pháp. Tại

Paris người ta đang xây dựng Thánh Đường kính Thánh Tâm

Chúa Giêsu tại Mont Martre. Nó đã ngốn hằng triệu Francs và

vẫn còn chưa xong. Vậy liệu có ai còn có thể cho cha một xu

nào chăng?”

62.9 Page 619

▲back to top

Tại Lyon, các nhà thờ đầy ắp. Chiếc xe ngựa những người đón

tiếp dành cho ngài bị bao vây, siết thắng và đông cứng lại.

Người đánh xe ngựa sốt ruột bởi sự náo nhiệt của đám đông

nên đã thốt lên: “Đánh xe cho quỉ còn dễ hơn đánh xe cho một

linh mục như vị này”.

Tại Paris, người ta đã sợ một sự thất bại hoàn toàn. Nước Ý

chính thức vừa chuyển mình từ liên minh với Pháp sang liên

minh với Đức và Áo bởi hiệp ước ba Đồng Minh. Và Don

Bosco là người Ý. Hơn nữa, chính quyền ở đây chống giáo sĩ

cách gắt gao.

Bất chấp sự nhạy cảm của mình, Paris đã tiếp đón vị tông đồ

của những người nghèo với một sự nhiệt tình đầy đam mê. Don

Bosco đến vào ngày 19-4-1883, và ở lại đó năm tuần lễ (trừ

một lần dừng chân ngắn tại Amiens và Lille). Ngài được đón

tiếp tại một gia đình bạn hữu tại Paris, số 34 Đạo lộ Messine.

Tuy nhiên mỗi buổi sau trưa ngài đi đường Ville- l’ Êvêque tới

ở nhà các Tu sĩ Tận Hiến cho Thánh Tâm Chúa, và ngài thực

hiện việc này để tránh cho chủ nhà đón tiếp ngài khỏi bị áp lực

của đám đông lập tức tràn tới nơi ngài ở.

Người ta đồn thổi: “Đó là một vị thánh”; lời quả quyết này rất

nguy hiểm. Sẽ có cả một đống người sẵn sàng tỏ ra mối hoài

nghi và chỉ một chuyện không không mà thôi cũng đủ để

chuyển mọi sự thành một trò cười. Ngài để cho người ta thoải

mái chụp hình ngài, một mình hay cùng những người khác. Có

người trách ngài rằng: đó là một chuyện phù phiếm. Nhưng

ngài trả lời: “Đó là một phương tiện tốt, không phải để cho

người ta biết tôi, mà để công bố cho dân chúng biết công cuộc

của tôi”. Ngài giúp cho các người viết sử hạnh ngài được dễ

dàng hoàn thành nhiệm vụ của họ hơn, như bác sĩ vùng

Espiney, người đầu tiên viết tiểu sử ngài bằng tiếng Pháp.

Cuốn sách này có những chỗ sai lớn, nhưng nó đã được in

50.000 bản trong vòng vài tháng.

62.10 Page 620

▲back to top

Một bức hình chụp Don Bosco Tại Pháp

Có một bức hình chụp Don Bosco, là một hình chụp nổi tiếng

nhất được chụp tại Paris. Khuôn mặt Don Bosco trong bức hình

chụp này thật già, mệt nhọc, tàn tạ; ngài già một vẻ già không

thể tin được, giống như một tờ giấy nhàu nát. Những nét nhăn

hằn lên trên trán, miệng ngài vẻ tốt lành, những méo mó do vẻ

phờ phạc không cách nào hồi phục được. Mắt ngài chìm sâu

sau dẫy lông mày dày đặc, chỉ hơi lóe lên một chút ánh sáng,

thật là một ánh nhìn hầu như mù lòa; Nhân vật sống sau khuôn

mặt này từng biết đến sự đau khổ gồm cả đau khổ của mình và

đau khổ của những người khác mà ngài đã coi như là những

người thân của mình, mà ngài đã cứu vớt họ để ở dưới trần

gian này họ sống mà được bớt đi những đau khổ, và có một

thiên đàng mà người ta được thị kiến thấy vào giờ chết của họ.

Thoạt nhìn, khuôn mặt này gợi ra cho người ta thương xót ngài

hơn là hồ hởi.

Nhưng trên bức hình chụp này người ta cũng thấy đôi bàn tay

của Don Bosco; những bàn tay của một người lao động, một

con người lao động lương thiện, một con người lao động đầy

quyền lực để tạo nên sự sống. Đôi bàn tay này giơ lên để chúc

lành cho những người đau ốm, vuốt ve những đứa trẻ và đem

lại sức khỏe giống y như nước của Lộ Đức. Khi thấy những

bàn tay này giơ lên, hoạt động, những người Paris không còn

thấy xót thương cho Don Bosco, nhưng là xin ngài xót thương

họ. Họ nhìn thấy nơi ngài con người được Thiên Chúa sai tới

đem lại niềm hy vọng, giống như một con người của Thiên

Chúa, kẻ phân phát những sự chữa lành và những ân sủng của

Chúa Quan Phòng.

Tại thủ đô cũng nhắc lại những chuyện y như tại tỉnh lỵ. Dân

chúng chạy ùa tới ngài càng đông hơn và càng vội vã hơn và

Don Bosco chịu nhiều đợt ào đến thô bạo hơn và cực nhọc hơn.

Đó là cái khác lạ duy nhất.

63 Pages 621-630

▲back to top

63.1 Page 621

▲back to top

Trong những ngày đó người ta đọc thấy trên

tờ Le Figaro: Trước căn nhà của phố Ville-l’ Évêque, nơi Don

Bosco bước xuống, các dòng xe đậu lại suốt ngày trong cả một

tuần lễ. Những bà lớn cầu khẩn ngài làm các phép lạ cho họ và

cho thân quyến họ, các phép lạ ngài làm, như người ta nói, thật

rất dễ dàng”.

Tờ báo Le Pèlerin thì viết: “Người ta kể lại, và thậm chí người

ta còn sáng tác ra các phép lạ… Các bà thuộc thế giới cao tuổi

chạy tới sau các vết của vị thánh không hề lo để thế gian vỗ tay

khen mình, và giảng những bài giảng cho mọi giới, bất phân

biệt đó là những cô như Mađalêna, hay đó là là một người ăn

mày, và dành thời giờ cho một người thợ cũng y như cho một

ông hoàng tử”.

Một ngày của một linh mục nghèo

Don Bosco dậy sớm, vào 5 giờ sáng, và đi ngủ vào nửa đêm,

khi đã mệt nhoài. Vào 6 giờ sáng bắt đầu các cuộc thăm viếng.

Rồi ngài đi cử hành thánh lễ tại xứ này hay xứ kia, luôn luôn

người ta rình gặp ngài khi vừa ra khỏi nhà thờ, với những câu

hỏi dồn dập, những yêu cầu tới tấp, rồi những lời cầu xin,

những lời xin cầu nguyện. Người ta muốn nói chuyên với ngài,

chạm đến ngài, hay ít là trông thấy ngài. Người ta chặn ngài lại

ở mọi nơi, tại cầu thang, trong hành lang, tại cửa phòng áo, trên

đường phố. Tiếng Pháp của ngài không xuôi, giọng không

chuẩn, sự lưu loát không tốt lắm.

Tại Tổng Hiệp Hội cầu nguyện cho các người tội lỗi ăn năn trở

lại”, ngài chuẩn bị cử hành thánh lễ. Đám đông thật lớn: có

người muốn vào, không vào được; người ấy ngạc nhiên mới

hỏi: “Có gì vậy?”. Một phụ nữ thuộc quần chúng trả lời:

“Chúng tôi đến để dự thánh lễ, thánh lễ cầu cho những kẻ có

tội. Có một vị thánh sắp cử hành thánh lễ”.

63.2 Page 622

▲back to top

Khi người ta xin ngài ban cho họ phép lạ “của ngài”, Don

Bosco trả lời: “Tôi là một tội nhân, xin cầu cho tôi. Nhưng

chúng ta cùng nhau kêu xin Đức Mẹ Phù Hộ. Chính Mẹ chữa

lành, lắng nghe, hiểu hết, và thương xót chúng ta. Mẹ từ trời

cao trả lời cho chúng ta. Tôi, tôi chỉ biết cầu xin Mẹ mà thôi”.

Nhưng khi con người khốn khổ này cầu xin, thì Đức Mẹ luôn

trả lời. Người ta tin rằng Đức Mẹ đang ở đây, ngay bên cạnh

ngài, sẵn sàng làm theo điều ngài kêu xin.

Các bậc có quyền bính tiếp đón ngài cách thân tình. Đức Hồng

Y Lavigerie đợi ngài ở nhà thờ Thánh Phêrô biệt danh Tảng Đá

Lớn, và nói chuyện với cử tọa hiện diện trong khi nhiệt tình gửi

gắm ngài cho lòng quảng đại của họ. Ngài gọi Don Bosco là

“vị thánh Vinh sơn Phaolô của nước Ý”.

Những lời kêu gọi tới lòng quảng đại không chỉ được đáp ứng

bởi những gia đình giàu có, mà còn bởi cả dân chúng khiêm

tốn. Tất cả mọi người dâng cúng cho ngài. Don Bosco đón

nhận các tiền giấy, các đồng nhỏ, các lượng vàng, và cả đến

các đồ trang sức. Có xẩy ra những lúc Don Bosco chẳng còn

biết để tiền ở đâu nữa.

Ngài rời Paris để đi Lille và Amiens; cũng cùng một lòng nhiệt

tình như vậy tại những nơi đó. Trước những nhát kéo kinh

khủng cắt áo chùng thâm của ngài, ngài thốt lên: “Tất cả những

người điên không ở hết trong các viện tâm thần!”.

Sau đó là chuyến trở về. Trong xe lửa hai người bạn của ngài là

Don Rua và Don Barruel im lặng. Họ đang suy nghĩ lại về

những ngày trong mơ mà họ không bao giờ quên. Thình lình

Don Bosco cắt đứt sự im lặng:

Don Rua, cha có nhớ lại con đường đi từ Buttiglires đến

Murialdo không? Tại đó, ở phía bên phải, có một cái đồi và

trên đồi đó có một cái nhà nhỏ bé. Đó là nơi ở của tôi và mẹ

tôi. Trên những cánh đồng đó lúc tôi còn là một chú bé, đã đưa

63.3 Page 623

▲back to top

các con bò đi ăn cỏ. Nếu tất cả các ông tại Pháp biết được rằng

họ hầu như đã đưa một chú bé nhà quê nghèo nàn tại Bécchi

này tới chỗ vinh quang đấy…

Đức Hồng Y, người mang đến hòa bình

Ngày 18-11-1883, Đức Hồng Y Gaetano Alimonda, Đức Tổng

Giám Mục mới, đã tới Torino theo cách thức hoàn toàn riêng

tư. Trong một lần bệ kiến Đức Giáo Hoàng Lêô XIII vào năm

1884, Don Bosco đã nghe Ngài nói: “Trong khi cha gửi ngài

tới, cha đã nghĩ đến con. Đức Hồng Y Alimonda mến con rất

nhiều, rất nhiều”.

Cha Ceria viết rằng: “Sự tốt lành của Đức Hồng Y là một niềm

an ủi Chúa quan phòng gửi đến cho Don Bosco trong những

năm cuối đời ngài”.

Sau khi Đức Hồng Y đến được ít lâu, Don Bosco sai một ai đó

tới hỏi xem Đức Hồng Y có ở nhà không để đến gặp ngài. Đức

Hồng Y lấy xe ngựa và lập tức tới Valdocco.

- Để gặp gỡ cha thật sớm, tôi đã đích thân đến với cha.

Lúc ấy nhằm 10 giờ sáng, như lời một nhà viết sử hạnh hiện

diện tại đó, nhắc nhớ lại. Cuộc hội kiến ở ngay trong văn

phòng Don Bosco, và kéo dài hơn một giờ. Trong thời gian đó,

các trẻ em tại các xưởng thợ và các lớp học đã được báo cho

hay, các nhạc công vội đi lấy nhạc cụ và một em nào đó đã vội

kéo các lá cờ lên dẫy cột cờ ở các ban-công. Khi Đức Hồng Y

đi ra ngoài ban-công ở lối ra khỏi phòng Don Bosco, thì ban

kèn liền chơi, và các trẻ em vỗ tay chào đón. Đức Tổng Hồng

Y vui vẻ nói: “Tôi muốn đến để tạo cho cha một sự ngạc nhiên

nhưng chính cha lại đem sự ngạc nhiên đến cho tôi!”. Ngài vẫy

tay chào các học sinh và nói với các em:

- Các con rất thân mến, cha cám ơn các con. Cha chúc lành cho

các con và xin các con cầu nguyện cho cha.

63.4 Page 624

▲back to top

Ngài đi thăm các xưởng thợ và ở lại lúc lâu trước ảnh Đức Mẹ

Phù Hộ để cầu nguyện.

Nếu cha không trở lại nữa

Tiền quyên góp tại Pháp rất dồi dào, nhưng nhà thờ Thánh Tâm

Chúa Giêsu tại Roma cho thấy nó là một cái giếng không có

đáy. Vào đầu năm 1884, có những món nợ to lớn phải trả, mà

két tiền lại rỗng. Ngày 28 tháng Hai, bất chấp sức khỏe thê

thảm của mình, Don Bosco nói với các con cái ngài rằng:

- Cha lại đi Pháp một lần nữa.

Don Rua và Don Cagliero tìm cách thuyết phục ngài đừng đi.

Các vị xin bác sĩ Albertotti đến thăm ngài. Bác sĩ sau một cuộc

xét nghiệm lâu giờ, đã nói một cách rõ ràng:

- Đối với con, nếu cha tới Nice mà còn sống, thì đó là một phép

lạ.

- Nếu tôi chết, thì đành vậy! Don Bosco thì thầm. Trước khi đi,

tôi sắp xếp mọi chuyện cho ổn. Nhưng tôi phải lên đường.

Vừa ra khỏi phòng Don Bosco, Alberlotti nói với Don Rua:

- Cha phải lưu ý. Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu Don Bosco chết

thình lình, mà không ai hay. Vậy đừng có ảo tưởng đấy!

Don Bosco gọi một Công chứng viên và các nhân chứng tới và

đọc cho viết lời di chúc. Rồi ngài gọi Don Rua và Don

Cagliero tới và chỉ cho các cha thấy tài liệu công chứng đang

đặt ở trên bàn. Ngài nói:

- Đây là di chúc của tôi. Tôi đã ghi tên cả hai cha như là những

người thừa kế mọi tài sản. Nếu tôi không trở về nữa, thì hai cha

đã biết trước công chuyện đã như thế nào rồi.

63.5 Page 625

▲back to top

Trái tim như nổ tung, Don Rua ra khỏi phòng. Don Cagliero ở

lại, nước mắt rưng rưng:

- Này cha, cha muốn đi trong tình trạng này ư?

- Thế con muốn cha làm khác đi sao? Con không thấy là chúng

ta không còn các phương tiện để tiếp tục hay sao? Nếu cha

không đi, thì cha tìm ở đâu ra cho các con những cái cần thiết

để trả các món nợ đã hết hạn? Chúng ta phải để cho lũ trẻ

không còn bánh ăn hay sao? Cha chỉ có thể tìm ra được sự trợ

giúp nơi nước Pháp.

Don Cagliero bật khóc. Cố gắng cầm mình lại, ngài nói với

Don Bosco:

- Chúng ta luôn luôn tiến bước nhờ các phép lạ. Cha sẽ thấy là

Đức Mẹ còn tiếp tục giúp đỡ chúng ta. Vậy cha hãy đi, chúng

con sẽ cầu nguyện.

- Được, cha đi. Chúc thư của cha ở đó nhé. Cha trao nó cho con

trong cái hộp này. Con hãy giữ nó như một kỷ niệm cuối cùng.

Cuộc hành trình qua Pháp lần này không dài. Ngài chỉ đi tới

miền nam nước Pháp, nhưng ngài đã thu lượm được đủ số tiền

quan trọng. Gia đình của Bá tước Colle tại Toulon một lúc trao

vào tay Don Bosco cả 150000 lires.

Tại Marseille, Don Albera lo lắng cho sức khỏe của Don

Bosco, đã xin bác sĩ nổi tiếng Combal tới thăm bệnh cho cha.

Sau một cuộc khám bệnh tỉ mỉ, Combal cho ý kiến bằng một

ngôn ngữ hình ảnh:

Cha chính là một chiếc áo đã hư nát. Cha đã mang nó cả tuần

lễ, và tới cả Chúa Nhật để còn duy trì được nó, phương thức

thứ nhất là đặt nó trong tủ áo. Cha hiểu là con căn dặn cha hãy

nghỉ ngơi tuyệt đối.

63.6 Page 626

▲back to top

- Tôi xin cảm ơn bác sĩ, nhưng đó là thứ thuốc duy nhất mà tôi

không muốn uống.

Những khó khăn đã buộc ngài phải thực hiện chuyến hành trình

quyên góp cuối cùng. Vào năm 1886, chỉ hai năm trước khi

ngài chết, ngài lại đi Tây Ban Nha. Tại Barcelona, ngài được

tiếp đón nồng nhiệt như ở Paris. Những đường phố tràn ngập

người, những mái nhà bị gỡ ngói, và những đám đông người tụ

lại dưới các đèn đường. Và người ta đã quảng đại tới mức nào!

Họ dâng cho ngài thậm chí cả một quả đồi, “đồi Tibi Dabo”

(Đồi “Ta Cho Con”), từ đó người có thể có một cái nhìn từ cao

điểm để thấy cả thành phố một cách phi thường.

Ngài trở về Torino qua ngã miền Nam Nước Pháp:

Montpellier, Tarascon, Valence, Grenoble. Một chuyến trở về

chậm chạp tới nước Ý của ngài, đó là chuyến trở về cuối cùng.

Ngài nói với một người cùng đi với ngài:

“Tất cả là công trình của Đức Mẹ. Tất cả đến từ kinh Kính

Mừng Maria mà ngài đã đọc lên với một đứa trẻ cách đó 55

năm, tại nhà thờ Thánh Phanxicô Assisi”.

Trong khi cơ thể của ngài còng xuống ngày càng nhiều, thì linh

hồn ngài tỏa ra thứ ánh sáng ngày càng sinh động. Don

Belmonte, giám đốc nhà Sampierdarena, một ngày kia tâm sự

với ngài: “Con mệt nhọc quá, con chẳng thể làm gì được nữa”.

Don Bosco cúi xuống phía trước một tí, kéo áo chùng thâm lên

và cho thấy đôi chân xưng phồng lên, những vành da phủ

xuống hai bên giầy của ngài. Và ngài chỉ góp ý thêm một lời:

- Con yêu quí, can đảm lên. Chúng ta sẽ nghỉ ở trên Thiên

đàng. Buổi chiều ngày 25 tháng 6, các cựu học sinh dâng lên

ngài những lời chào kính nồng nhiệt mừng lễ bổn mạng của

ngài. Cảm kích, Don Bosco cám ơn họ và vì quá mệt nên ngài

chỉ có thể nói lên được một lời:

63.7 Page 627

▲back to top

- Cha không là gì khác ngoài chuyện là con ve sầu kêu ve ve

rồi chết.

Nếu có ai đó thấy ngài đi một mình, còng lưng xuống, nên tới

giúp ngài và hỏi ngài: “Cha đi đâu đấy, Don Bosco?”, thì ngài

nhìn người ấy và mỉm cười dịu dàng rồi trả lời: “Chúng ta đi

tới Thiên đàng”.

Nữ hầu tước de Barolo và Thủ tướng Camilo Cavour Nước Ý

là những người có liên hệ nhiều với Don Bosco trong giai đoạn

đầu

63.8 Page 628

▲back to top

Chương 49

GIOAN CAGLIERO LÀM GIÁM MỤC

Don Gioan Cagliero dựa theo các

63.9 Page 629

▲back to top

Chương trình của Don Bosco, thì sẽ ở lại 3 tháng tại Châu Mỹ,

để củng cố địa bàn truyền giáo thứ nhất này, rồi lại trở về Ý.

Tuy nhiên ngài đã ở lại đó tất cả là hai năm.

Năm 1877, Don Bosco đã sai hai nhóm Salêdiêng khác với hai

vị đứng đầu mỗi nhóm là Don Luigi Lasagna và Don Giacomo

Costamagna, những vị này có khả năng giải quyết được các

tình huống.

Thế là Don Cagliero trở về Ý. Trong năm 1877, Tổng Tu Nghị

đầu tiên của Tu Hội họp tại Lanzo, và dĩ nhiên Don Cagliero

cũng tham dự trong tư cách Giám Linh của Tu Hội và chuyên

viên duy nhất về các vấn đề truyền giáo. Trong dòng những

năm sau đó, Don Bosco trao cho ngài hai nhiệm vụ tế nhị: phát

triển công cuộc Salêdiêng tại Tây Ban Nha và điều hành Tu

Hội Con Đức Mẹ Phù Hộ đang trong những bước khởi đầu.

“Ai có thể đảm nhận chỗ của cha?”

Năm 1879, Don Bosco mới có 64 tuổi nhưng ngài đã cảm thấy

kiệt lực và đang đi xuống mau chóng. Ngài muốn chọn giữa

những người đã theo ngài đầu tiên một người nào đó để dần

dần có thể đảm nhận trách nhiệm của tất cả các công việc của

Tu Hội, và vào thời điểm mong muốn, có thể thay thế ngài;

tóm lại là “một tổng đại diện” hay “phó bề trên cả”. Hai danh

tánh khả thể là Rua và Cagliero. Rất trung thành và có khả

năng, Don Bosco đều yêu quí cả hai và trong một mức độ nào

đó ngài còn lưỡng lự. Chọn một người có nghĩa là để người kia

trong bóng của kẻ khác chăng?

Và sau đây là tiến trình tế nhị Don Bosco sử dụng. Một buổi

sáng mùa thu năm 1879, vào lúc ngài lên đường đi Foglizzo,

ngài xin Don Cagliero đi theo ngài. Trong cuộc hành trình,

ngài hỏi Don Cagliero:

- Nếu cha chết đi, thì con nghĩ ai sẽ thế chỗ của cha?

63.10 Page 630

▲back to top

Don Cagliero không thề thốt, nhưng nhấp nháy mắt:

- Don Bosco yêu dấu, cha không nghĩ rằng còn quá sớm để nói

về chuyện này sao?

- Đồng ý như vậy. Nhưng chúng ta cứ giả thiết là nó xẩy ra đi:

Con sẽ nói cho cha hay những tên ai có thể làm?

- Những tên ai ư? Con chỉ thấy có một người sẽ đảm nhận chỗ

của cha.

- Còn cha ngược lại cha chọn hai hay ba tên.

- Tiếp theo đó có thể có hai hay ba tên. Còn hiện tại con không

tin là như vậy. Vậy cha hãy nói cho con nghe xem hai hay ba

người đó là những ai?

- Trước hết con hãy nói cho cha nghe ứng cử viên của con.

- Don Rua. Vâng chỉ có một mình Don Rua thôi.

- Con có lý; Rua luôn luôn là cánh tay phải của cha.

- Là cánh tay, là đầu, là trái tim của cha đấy, Don Bosco thân

yêu. Đó là người duy nhất có thể thay thế cha khi Chúa thật sự

muốn gọi cha về Thiên Đàng.

Don Bosco đã rất tế nhị và Cagliero cũng rất tế nhị trong việc

tránh đưa mình vào.

Chẳng có một bóng tối nào làm rối loạn việc tuyển chọn “Don

Bosco thứ hai”.

Don Bosco không bao giờ nói lên lời cảm ơn, nhưng thật sự

Don Bosco rất biết ơn Don Cagliero vì những lời cha nói đó

với một sự khiêm cung thẳng thắn trong chiếc xe ngựa dẫn họ

tới Foglizzo.

Một cái ôm hôn nồng thắm người con giám mục đầu tiên

64 Pages 631-640

▲back to top

64.1 Page 631

▲back to top

Ngày 16 và 20 tháng 11 năm 1883, Tòa Thánh công bố hai tài

liệu quan trọng. Miền Bắc và miền Trung Pantagonia (gồm

phần lãnh thổ gần con sông Rio Negro, Chubut và Santa Cruz)

được tuyên bố là “Hạt Đại diện Tông Tòa” tương đương với

giáo phận, dưới quyền của Don Gioan Cagliero, được bổ nhiệm

làm Quyền Đại diện Tông tòa. Và vùng đất Lửa (vùng đất cực

Nam của Pantagonia) được tuyên bố là “Hạt Phủ Doãn Tông

Tòa” và Don Fagnano được bổ nhiệm làm “Phủ Doãn Tông

Tòa”.

Don Cagliero sẽ phải đi tới Mỹ Châu với tư cách là Quyền Đại

diện tông tòa, chứ không phải với tư cách Giám mục: chỉ sau

này ngài mới được nâng lên chức giám mục. Nhưng Don

Bosco không đồng ý. Ngài nói với Đức Hồng Y Alimonda, và

viết cho vị bảo trợ các Salêdiêng là Đức Hồng Y Nina, tha thiết

khẩn cầu Đức Thánh Cha. Chính Đức HồngY Ferrieri không

lắng nghe lời xin chi hết, nhưng lần này Đức Thánh Cha Leô

XIII đã nhận lời khẩn cầu của Don Bosco.

Ngày 9-11-1884, một lá thư từ Roma gửi tới Valdocco: “Đức

Thánh Cha trong lần bệ kiến thứ sáu cuối cùng này, đã ưu ái

nhận lời cầu khẩn của Don Bosco, đồng ý trao ban chức Giám

mục cho Don Cagliero, vị Quyền Đại diện Tông tòa mới tại

Pantagonia”.

Don Bosco trải qua một ngày vui sướng. Giấc mơ xưa về con

chim bồ câu và ngành lá ô-liu được thực hiện. Những lời nói

cho đứa bé hấp hối tức Cagliero: “Các Sách Kinh nguyện linh

mục, con sẽ phân phát cho nhiều người khác nữa... Con sẽ đi

xa, đi thật xa...”, chẳng phải là một ảo tưởng sẽ trôi qua: tất cả

đã trở thành hiện thực.

Lễ Tấn phong giám mục diễn ra tại thánh đường Đức Mẹ Phù

Hộ vào ngày 7-12-1884. Đối với Valdocco, đó là biến cố

không thể nào quên. Một trong các học trò đầu tiên của Don

64.2 Page 632

▲back to top

Bosco, một cậu bé vào Nguyện Xá khi mới 13 tuổi, mồ côi cha,

được tấn phong giám mục ở tuổi 46 để cai quản một vùng đất

truyền giáo mênh mông.

Có hai chi tiết. Cuối buổi lễ nghi rất vĩ đại, vị Giám mục trẻ

tách ra khỏi đoàn rước tiến về phía mẹ của mình. Bà cụ già bé

nhỏ, bà Têrêsa tốt lành (đã 80 tuổi) đến gặp người con Giám

mục của mình nhờ sự nâng đỡ của một người con trai và một

người cháu. Đức Cha Cagliero xiết chặt vào ngực mình cái đầu

trắng bạc phơ của mẹ, và giữa các người chứng kiến hết sức

cảm động, ngài lại dẫn mẹ ngài với tất cả sự trìu mến về chỗ

ngồi của mẹ. Bên cạnh phòng áo, trộn lẫn trong đám đông, Don

Bosco đợi vị Giám mục với mũ Berét – linh mục cầm ở tay.

Đức giám mục chạy lại và ôm siết ngài bằng cái hôn chào tha

thiết. Đức cha đã dấu ngón tay đeo nhẫn Giám mục của mình

trong các nếp áo. Chính Don Bosco “của ngài” mới là người

đầu tiên hôn lên chiếc nhẫn mục tử mới này.

Don Rua Phó Bề trên đại diện Don Bosco

Don Bosco chỉ loan báo việc chọn vị Phó Bề Trên đại diện ngài

sau khi Don Cagliero được tấn phong giám mục vùng

Pantagonia. Ngày 24-10-1884, tại Ban thượng Cố vấn của Tu

Hội, ngài nói: “Tôi cần một người để tôi có thể trao phó cho vị

đó Tu Hội, để đặt Tu Hội trên đôi vai vị đó và trao cho vị đó

toàn bộ trách nhiệm. Đức Thánh Cha sẽ bằng lòng là Don

Bosco rút lui hoàn toàn. Đầu óc của tôi không tiếp tục chịu

đựng được nữa...”.

Ngài viết cho Đức Thánh Cha trong khi đề nghị tên cha Michel

Rua.

Sự phê chuẩn đến vào đầu tháng Mười Hai.

Don Bosco cầm lấy tay của ngài

64.3 Page 633

▲back to top

Đức Cha Cagliero phải rời Torino đi Nam Mỹ vào ngày 1-2-

1885. Ngài mang theo với mình 18 Salêdiêng và 6 Con Đức

Mẹ Phù Hộ. Nhưng vào buổi chiều ngày 1 tháng 2, sau khi đã

đồng hành cùng các nhà truyền giáo trong xe lửa, ngài cảm

thấy mệt nhọc và trở lại qua đêm tại Valdocco. Ngài lên phòng

Don Bosco, ngồi bên cha và cả hai đều giữ im lặng. Sau khi

ngưng lại một lúc lâu, Don Bosco hỏi:

- Các bạn của cha đã đi rồi chứ?

- Vâng.

- Còn cha, khi nào cha đi?

- Con sẽ tới Samperdarena, ngày mai đi xuống tàu[17].

- Nếu được, cha hãy đi muộn hơn; cha đi nghỉ ngơi cho khỏe.

- Cứ để cho con đi. Bây giờ xin cha ban phép lành cho con.

- Tại sao lại phải ban chiều này? Sáng mai cha đến đây, chúng

ta sẽ nói chuyện cách yên lành hơn.

- Không, Don Bosco, ngày mai con đi rất sớm.

- Nhưng cha đang mệt... Dẫu sao, cha cứ làm điều gì cha nghĩ

là tốt nhất.

- Vậy cha hãy chúc lành cho con và đồng bạn của con.

- Vị giám mục quì xuống. Don Bosco cầm lấy tay ngài.

- “Con hãy đi một cuộc hành trình tốt đẹp. Nếu chúng ta không

còn thấy nhau trên trái đất này nữa, chúng ta sẽ thấy lại nhau

trên Thiên đàng.

- Cha đừng nói ra điều này. Chúng ta sẽ còn gặp lại nhau.

64.4 Page 634

▲back to top

- Cứ như Chúa muốn. Ngài là chủ của chúng ta. Tại Áchentina

và tại Pantagonia, các con sẽ có rất nhiều điều để làm; các con

hãy làm việc thật nhiều. Đức Mẹ sẽ giúp các con.

Don Bosco bắt đầu đọc công thức ban phép lành. Ngài nói

bằng một giọng chậm rãi và có lúc ngài không nhớ được các

lời lẽ. Đức Cha Cagliero phải nhắc lại cho ngài cách nhẹ nhàng

và Don Bosco dễ dạy, nhắc lại y nguyên các lời ấy trong khi

vẫn cầm lấy tay Đức Cha Cagliero. Cuối cùng vị giám mục

đứng dậy:

- Don Bosco thân yêu, con chúc cha giấc ngủ ngon lành. Bây

giờ cha hãy đi ngủ đi.

- Con hãy chào thay cha các bạn đồng hành của con, các hội

viên đang làm việc tại Châu Mỹ, các cộng tác viên... Cha còn

nhiều điều khác phải nói với con...Xin Thiên Chúa chúc lành

cho con.

Nhà của Đức Giám Mục là một nhà gỗ nhỏ bằng thân cây

Don Bosco theo dõi với nỗi cảm xúc âu yếm trong những năm

cuối cùng của đời ngài các công việc truyền giáo của người con

trai cường tráng và lạc quan này. Ngài đọc các lá thư và lập tức

đưa sang cho Tập san Salêdiêng để ấn hành.

Vào tháng 7 năm 1886, Đức Cha Cagliero loan báo rằng phần

đất quan trọng nhất và đông dân nhất tại phía bắc Pantagonia

kể từ nay đã được biết đến, được thăm viếng và được dạy giáo

lý do các nhà truyền giáo Salêdiêng.

- Cũng trong tháng Bẩy đó, người con trai của tộc trưởng

Sayuhueque từ vùng thung lũng đi tới nơi ở của Đức Cha tại

Pantagonès để xin ngài tiến vào trong vùng thung lũng

Chichimal để rao giảng Tin Mừng cho các người lớn thuộc bộ

lạc. Đức Cha Cagliero kể lại rằng: “Trong thung lũng rất rộng

Chichinal, chúng tôi đã rửa tội cho 1700 dân bản địa. Hằng

64.5 Page 635

▲back to top

ngày chúng tôi dạy 3 giờ giáo lý vào ban sáng, và 3 giờ giáo lý

vào ban chiều. Nhà của Đức Giám mục giống như một túp lều

làm bằng thân cây và mái trét bùn để che chở cho tôi và các

bạn hữu ... khi trời không mưa. Không có dấu vết sử dụng đến

giường. Chúng tôi ngủ trên các bộ da lông mà các người dân

bản địa có tính tình tốt lành và đầy phấn khởi đã trao tặng cho

chúng tôi cùng với một tấm lòng yêu thương lớn lao”.

- Năm 1887, Đức Cha Cagliero thực hiện một cuộc xuất phát

truyền giáo mới với cha Milanesio và hai Salêdiêng khác. Cuộc

hành trình truyền giáo này trải rộng trên 1500km gồm: các

thung lũng Rio Negro, Andes, các dẫy đồi Cordillìeres và sườn

dốc vươn xuống dưới vùng Concepción của nước Chilê.

- Trong vòng 1300km đi bằng ngựa, mọi sự diễn ra tốt đẹp.

Đức Giám Mục ban phép rửa cho 997 người, hầu như tất cả là

các người lớn da đỏ, chứng hôn cho 101 đôi, phân phát mình

thánh cho hằng ngàn người và trao ban phép thêm sức cho

1513 người. Không thể kể hết được những giờ đã trải qua để

dạy giáo lý cho các trẻ em và giảng Tin Mừng cho những

người lớn.

- Sáng ngày 3 tháng Ba, trong khi các nhà truyền giáo vừa mới

lên đường đi Malbarco trên bờ sông Neuquén, thì xẩy ra một

tai nạn nghiêm trọng. Chính Đức Giám Mục đã kể lại trong

một lá thư:

- “Sau khi đã đi ngang qua dẫy núi Cordillère cao 2000m, thì

chúng tôi phải leo lên thềm nhiều ngàn mét khác. Con đường

mòn đi ngoằn ngoèo bên cạnh các vách đá granít, và lao sâu

xuống dưới thung lũng sâu. Thình lình con ngựa của tôi hoảng

sợ và nhẩy cẫng cách điên cuồng. Tôi cầu khấn Đức Mẹ Phù

Hộ và nhẩy khỏi yên ngựa. Một viên đá nhọn chọc vào người

tôi, làm bể hai xương sườn và chọc thủng phổi tôi. Tôi chết lịm

người đi và thở rất khó khăn. Các bạn tôi tới, và tôi nắm bắt sự

64.6 Page 636

▲back to top

việc từ góc cạnh lạc quan để tạo sự can đảm cho họ. Tôi nói

rằng vì chúng ta có tất cả 24 cái xương sườn, nên chúng ta có

thể thoải mái hy sinh vài cái. Chúng tôi phải trở lại phía sau đi

qua hai con sông và leo hai dãy núi để tìm ra một chỗ nghỉ ngơi

chăm sóc cho tôi. Nhưng chăm sóc theo kiểu nào! Chúng tôi

chỉ có duy một người biết chữa chạy đứng ra lo cho các cơn

bệnh với các cách chữa trị cổ xưa. Tôi xin anh ta làm thợ rèn

chữa lành hai bên xương sườn của tôi. Tôi ở lại đó một tháng

và “như Chúa muốn”, tôi được chữa lành. Tuy còn trong thời

dưỡng bệnh, tôi lại phải lên ngựa và hành trình trong bốn ngày

cùng với các người truyền giáo của tôi, tôi lại đi 3000 mét

ngang qua dẫy núi Cordillères và rồi đi xuống các đồi dốc nhẹ

của nước Chilê để tới ven bờ Thái Bình Dương. Tại đó chúng

tôi thiết lập các nền tảng cho những nhà Salêdiêng mới của

vùng Concapción, Talca, Santiago và Valparaiso. Như vậy

trong suốt năm đó, luôn luôn trên lưng ngựa, cùng với ba người

bạn đường, ngủ trong các hốc đá, hay dưới bóng cây, chúng tôi

đã vượt qua Châu Mỹ từ biển này sang biển khác.

Phỏng vấn Don Bosco

Vào tháng Tư năm 1884, Don Bosco phải đi Roma. Một số các

ân nhân đã hứa một món tiền lớn cho nhà thờ Thánh Tâm

Chúa Giêsu, nhưng họ đã không xuất đầu lộ diện nữa. “Vậy

phải đi rung chuông báo cho”, Don Bosco nói với một nụ cười

buồn bã.

Vào dịp đó, lần đầu tiên trong đời, Don Bosco đứng ra trả lời

cho một cuộc phỏng vấn (lối thông tin này đã được sáng chế ra

vào năm 1859 do một người Mỹ có tên là Horace

Greely). Chúng ta tin rằng có nhiều cái đang tò mò để đọc xem

Don Bosco đã trả lời ra sao trước các câu hỏi trực tiếp của một

nhà phóng viên Tờ Báo Roma . Buổi phỏng vấn này được ấn

hành trong số báo ra ngày 25-4-1884.

64.7 Page 637

▲back to top

Câu hỏi: Do một phép lạ nào ngài đã thiết lập biết bao nhiêu

nhà tại các nước trên thế giới rất khác biệt nhau?

Trả lời: Tôi đã thực hiện được điều tôi không dám mơ ước,

nhưng làm thế nào thì tôi cũng không biết nữa. Chính Đức Nữ

Trinh, Đấng biết những nhu cầu của thời đại chúng ta, đã giúp

đỡ tôi.

Câu hỏi: Nhưng Đức Mẹ đã giúp cha như thế nào?

Trả lời: Ông hãy nghe đây. Có một lần, để thực hiện nhà thờ

chúng tôi đang xây dựng tại Roma, người ta đã viết cho tôi từ

Torino rằng cần phải có 20.000 lires trong vòng tám ngày. Vào

lúc đó, tôi không có tiền. Tôi đã đặt lá thư đó tại nơi có bình

nước phép để xin chúc lành. Tôi đã nhiệt thành kêu xin Đức

Mẹ và trao phó tất cả mọi chuyện này trong tay Mẹ, rồi tôi lên

giường ngủ. Sáng hôm sau, tôi nhận được một lá thư từ một

người lạ nói với tôi rằng: “Con đã làm một lời khấn xin Đức

Mẹ nếu Mẹ ban một ơn chắc chắn cho con, thì con sẽ dâng

20.000 lires cho một công việc bác ái. Nay con đã nhận được

ân huệ này và con trao số tiền này cho cha sử dụng”. Một lần

khác, khi tôi đang ở Pháp, tôi nhận được một tin xấu là một

trong các nhà của tôi thật sự đang cần tới 70.000 lires để tránh

xa một nguy cơ. Tôi không thể tìm ra được một giải pháp nào,

mà chỉ biết cầu nguyện thôi. Vào 10 giờ chiều, tôi đi ngủ thì

thình lình tôi nghe tiếng gõ cửa căn phòng của tôi. Tôi đi mở

cửa. Một người bạn vào cùng với một tập hồ sơ trong tay và

nói với tôi: “Don Bosco thân mến, trong chúc thư của con, con

đã tiên liệu một số tiền cho các công cuộc của cha. Nhưng hôm

nay, con thoạt suy nghĩ là để làm sự thiện, tốt hơn là đừng đợi

cho đến khi chết. Vậy nên con đã lập tức đem tới cha số tiền

70.000 lires”.

Câu hỏi: Đó quả là những phép lạ. Cha cho phép cho con một

sự tò mò: Liệu chính cha có làm một phép lạ nào chăng?

64.8 Page 638

▲back to top

Trả lời: Tôi chỉ luôn nghĩ là mình hoàn thành tốt bổn phận của

mình thôi. Tôi cầu nguyện và tôi gửi gắm tôi cho Đức Mẹ.

Câu hỏi: Cha có thể nói cho chúng con hay hệ thống giáo dục

của cha như thế nào chăng?

Trả lời: Điều đó thật vô cùng đơn giản: là hãy để cho các trẻ

em được hoàn toàn tự do làm những điều mà các em thấy thích

nhất. Vấn đề là phải làm sao tìm ra những mầm mống của các

khả năng tốt lành và phải làm sao để làm điều mình cần phải

làm để phát triển chúng. Mỗi người sẽ chỉ vui lòng làm điều

mình biết là có thể thành công thôi. Tôi dựa trên nguyên lý này

và tất cả các học sinh của tôi đều đã làm việc, không những với

nhiệt tình mà còn với cả tình yêu. Trong 46 năm, tôi chưa bao

giờ nghiêm phạt chúng. Tôi dám quả quyết rằng các học sinh

của tôi thương mến tôi nhiều lắm!

Câu hỏi: Làm thế nào mà cha có thể trải rộng các công cuộc

của cha sang tới tận Pantagonia và Vùng đất lửa?

Trả lời: Dần dần trong mỗi lúc..

Câu hỏi: Cha nghĩ gì về các điều kiện mới của Hội Thánh tại

Âu châu, tại Ý, và tương lai của Hội Thánh?

Trả lời: Tôi không phải là một tiên tri. Ngược lại, chính tất cả

các ông là những nhà báo mới là những người tiên tri đấy! Vậy

các ông phải hỏi chính các ông chuyện gì sẽ xẩy đến chứ.

Không có ai cả, ngoại trừ Thiên Chúa, mới biết được tương lai.

Tuy nhiên, nói theo kiểu loài người, ta có thể tin rằng tương lai

chắc sẽ khó khăn. Những tiên đoán của tôi thật là buồn thảm,

nhưng tôi không sợ gì cả. Thiên Chúa sẽ luôn luôn cứu Hội

Thánh và Đức Mẹ, Đấng hiển nhiên che chở thế giới hiện đại

một cách hữu hình, sẽ làm nẩy sinh ra những vị cứu tinh.

Căn nhà của Don Bosco tại thôn Becchi

64.9 Page 639

▲back to top

64.10 Page 640

▲back to top

Chương 50

NHỮNG GIỌT NƯỚC MẮT NÓNG HỔI

ĐỜI SỐNG THIÊNG LIÊNG của Don Bosco trong những năm

cuối cùng càng ngày càng thêm tinh tế. Nỗi đau đớn có thể đẩy

đến một sự thất vọng hay sự chỉ trích cay độc, nhưng cũng nẩy

sinh sự thánh thiện. Sự ươm mầm thánh thiện này đã biểu lộ

nơi Don Bosco ngày càng nổi bật. Nhân cách ngài như được

biến đổi.

Pietro Stella viết: “Trong mười năm cuối cùng của cuộc sống

ngài, cách riêng kể từ năm 1882, Don Bosco biểu lộ như một

con người kể từ nay đã thấm nhuần một mối lợi chất cao của

một kinh nghiệm lâu dài. Xem ra ngài không còn phải chịu nỗi

đau khổ của những sự bất đồng với anh Antôn của ngài, hay

với những cộng sự viên đầu tiên của ngài và với Đức Tổng

Giám Mục Gastaldi. Hơn bao giờ hết ngài từ bỏ sự tranh luận;

ngài không thích người ta đánh nhau; ngài đòi hỏi ngay cả

trong các cuộc tranh cãi hay đối đầu, người ta không được cao

giọng, không được tấn công, không được bắt chước cung cách

của những tờ báo Công giáo chỉ thích tranh cãi gay gắt và

mang tính chất đả phá. Ngài muốn người ta đi qua giữa những

giọt nước của cơn bão mà không bị ướt”. Những năm cuối

cùng của đời ngài là những năm của những bất đồng lớn và

những sự tôn trọng rất thô thiển của chính quyền, của các mối

phiền toái về thuế má xẩy ra quá thường xuyên do các chính

quyền quản trị và chính trị, nhưng cũng chính khi đó ngài xem

ra hơn bao giờ hết thấm đượm cái lý tưởng của lòng dịu dàng

và của sự thông cảm”.

Một vị linh mục nghiêm chỉnh và suy tư

Năm 1883, một linh mục trẻ, nghiêm chỉnh, giàu suy tư, tới

Lombardia để được nhìn thấy ngài. Vị linh mục đó tên là

Achille Ratti. Don Bosco nói chuyện với ngài tới hơn nửa tiếng

65 Pages 641-650

▲back to top

65.1 Page 641

▲back to top

đồng hồ và trả lời cho ngài những điều mà ngài muốn biết. Sau

đó Don Bosco:

- Bây giờ cha hãy coi cha là chủ của nhà này. Tôi không thể đi

cùng cha được vì tôi rất bận, nhưng xin cha hãy đi, đến và xem

tất cả những gì cha muốn xem.

Cùng lúc ấy các giám đốc của các nhà Salêdiêng đến tham dự

cuộc họp, đã có mặt tại Valdocco. Sau bữa ăn, trong khi Don

Bosco đứng đó, dựa vào chiếc bàn ăn, thì họ đến trình bày

những khó khăn của họ. Cha Ratti muốn rút lui, thì Don Bosco

nói với ngài một cách kỳ lạ:

- Không, không, cha cứ ở lại đó!

Linh mục đó sẽ trở thành Đức Giáo Hoàng Piô XI. Bốn mươi

chín năm sau, khi nói về Don Bosco cho các chủng sinh tại

Roma, ngài kể lại sự kiện này và nói: “Có những người đến với

cha từ khắp mọi nơi: người thì với khó khăn này, kẻ khác có

khó khăn kia. Còn ngài, thì đó như là một chuyện của chốc lát,

lắng nghe tất cả, nắm bắt tất cả, trả lời tất cả. Con người đó chú

ý tới tất cả những gì xẩy ra xung quanh mình, và đồng thời,

ngài đang ở với Thiên Chúa. Hay, một chuyện lạ là ngài nói

chính xác điều gì cần cho mỗi người. Đó chính là một thứ cuộc

sống của sự thánh thiện, của kinh nguyện liên lỉ mà Don Bosco

đã sống giữa những bận rộn không ngừng và rất nặng nhọc”.

Một bông hoa giúp nghĩ về cõi đời đời

Vào tháng Tư năm 1885, ngài đi lại vài bước trong vườn của

một bà quí tộc đã mời ngài dùng bữa sáng cùng với vị thư ký

của ngài là cha Viglietti. Trong khi bước đi chậm rãi, ngài

dừng chân lại trước một thảm những cây hoa. Ngài ngắt một

bông vi-ô-lét (hoa tím) và tặng nó cho bà chủ:

- Thưa bà, bà đã ưu ái mời chúng tôi tới dùng bữa điểm tâm, tôi

muốn cám ơn bà với một bông hoa mà nó là một tư tưởng.

65.2 Page 642

▲back to top

- Tư tưởng nào đó, Don Bosco?

- Tư tưởng về cõi đời đời. Đó là tư tưởng phải luôn luôn đồng

hành với chúng ta. Tất cả mọi sự ở trần gian qua đi: chỉ có cõi

đời đời mới tồn tại vĩnh viễn. Chúng ta hãy làm việc cho cõi

đời đời của chúng ta thật là nơi hạnh phúc.

Don Bosco đã nghĩ về cái chết, về cuộc gặp gỡ cùng Thiên

Chúa. Đôi khi tư tưởng này khiến cho ngài trở nên nghiêm

chỉnh, tư lự. Một ngày kia vào năm 1885, trong khi chào một

người tại San Benigno Canavese, ngài nói với ông ta:

- Xin ông cầu nguyện cho tôi.

- Ồ, Don Bosco! Nhưng cha không cần lời cầu nguyện mà.

Don Pisetta có mặt ở đó làm chứng rằng:

- Khi đó ngài trở nên rất nghiêm nghị, nước mắt trào ra, và

nhắc lại với một dấu nhấn của một sự thành thực sâu xa: “Tôi

cần lắm”.

“Đức Mẹ ở đây”

Vào tháng Tám 1885, ngài đến Nizza Monferrato để chủ sự lễ

mặc áo dòng cho các các nữ tu Con Đức Mẹ Phù Hộ. Ngài thật

sự kiệt sức đến độ ngài chỉ có thể cho một vài sơ chịu lễ được

thôi. Ngài tham dự lễ mặc áo dòng và tuyên khấn khi ngồi tại

ghế bành. Nhưng ngài muốn nói một đôi chút. Giọng ngài thều

thào và Don Bonetti bên cạnh ngài đứng ra làm “loa phóng

thanh” trong khi nhắc lại với giọng to những câu mà người ta

không hiểu.

- Vậy các con muốn cha nói với các con vài lời. Nếu cha có thể

nói được một bài diễn văn, thì cha có biết bao nhiêu điều để nói

với các con! Nhưng cha già rồi, một cụ già sắp ngã xuống, như

chúng con thấy đó. Cha muốn nói với chúng con duy một điều

65.3 Page 643

▲back to top

thôi là Đức Mẹ yêu mến chúng con rất nhiều, rất nhiều. Và

chúng con biết đấy, Mẹ đang ở đây, giữa chúng con...

Và cha Bonetti lớn giọng cắt nghĩa rằng:

- Don Bosco muốn nói rằng nếu các chị em tốt lành, thì Đức

Mẹ là Mẹ của các chị em, sẽ gìn giữ và che chở các chị em.

- Không, không – Don Bosco lấy lại tư tưởng của mình – Cha

muốn nói rằng Đức Mẹ thật sự ở đây, trong nhà này, và Mẹ

bằng lòng với các con.

Cha Bonetti tiếp tục nói:

- Don Bosco nói rằng nếu các chị em tốt lành, Đức Mẹ sẽ bằng

lòng với các chị em…

- Khi ấy Don Bosco thu góp lại toàn thể sức lực của ngài, và

mở rộng đôi cánh tay ra và nói:

- Nhưng không phải thế, không phải thế! Cha muốn nói rằng

Đức Mẹ thật sự đang ở đây, ở giữa các con! Đức Mẹ đi dạo

trong nhà này và phủ áo lên nhà này.

Don Bosco và những người giàu có

Trong 25 năm cuối đời, những món tiền to kếch xù, đã qua tay

Don Bosco. Thực sự là những triệu đồng lires (và đó là tiền

lires của những năm 1800). Don Bosco vẫn luôn luôn là một

người nghèo, điều đó dĩ nhiên là vậy! Không bao giờ một đồng

xu ở lại trong tay ngài; nhưng người ta tự hỏi: “Những người

giàu cho cha cả những món tiền lớn, Don Bosco có khen ngợi

họ một cách quá đáng hay không? Ngài có làm cho lương tâm

họ yên lắng về trách nhiệm xã hội mà họ phải có chăng?”. Câu

hỏi này là một câu hỏi chính đáng.

Sau khi đã học hỏi về đời sống Don Bosco, có vẻ như ngài đã

cư xử rất tế nhị đối với những ai làm điều tốt cho ngài: người

65.4 Page 644

▲back to top

nông dân và thợ thuyền đã cho ngài 10 xu và bá tước Colle đã

cho ngài tổng cộng là 50 tờ ngân phiếu mỗi tờ 1000 lires.

Hơn là kể ra những lời (nhất là những lời liên quan đến "việc

làm yên ổn các lương tâm"), chúng ta muốn kể ra những sự

kiện.

Tại Sampierdarena, vào năm 1882, ngài đi thăm một cha dòng

Capuxin, cha giải tội của một ông quí tộc giàu có hằng triệu

triệu ở Genova, nay đã già mà không có con. Don Bosco sau

khi đã vào được trong vấn đề, đã hỏi ngài:

- Tại sao ông giàu có đó lại không làm sự thiện tương xứng với

gia sản ông ta có?

- Cha lầm rồi, thưa Don Bosco. Hằng năm, ông ta cho 20 ngàn

lires cho người nghèo.

- Hai mươi ngàn lires mà thôi sao? Nếu ông ta vâng lời

Chúa Giêsu Kitô, tức là cho tương xứng với tài sản ông ta có,

thì trăm ngàn có lẽ còn chưa đủ nữa là đàng khác.

- Tôi hiểu, nhưng tôi không biết làm sao thuyết phục ông ta.

Cha sẽ làm gì trong hoàn cảnh của tôi?

- Tôi sẽ nói là tôi không thể đi vào hỏa ngục vì cớ ông ta, và

rằng nếu ông ta muốn vào hỏa ngục, ông ta cứ đi vào một mình

đi. Sau đó tôi sẽ bó buộc ông ta làm việc thiện theo như hoàn

cảnh của ông ta. Nếu ông ta không muốn, tôi sẽ nói với ông ta

là tôi không thể tiếp tục trách nhiệm về linh hồn ông ta.

- Được, tôi sẽ nói cho ông ta – Vị linh mục Capuxin hứa.

Cha Capuxin đã làm như ngài đã hứa. Những lời lẽ của ngài

không làm vui lòng ông giàu có đó, và ông ta bảo ngài đi.

(M.B., Cuốn XV, tr. 520).

65.5 Page 645

▲back to top

Ông nhà thầu Borgo, cũng là người quê ở Sampierdarena, đã

làm rất nhiều công việc phục vụ cho nhà Salêdiêng, giúp đỡ

các trẻ em thật sự rất nghèo. Ông ta đã ứng trước những món

tiền rất lớn mà không đòi hỏi tiền lợi tức; ông ta đã thực hiện

các sơ đồ xây dựng và trong suốt hai năm, ông ta không đòi hỏi

tiền lương cho việc trông coi công việc xây cất.

Vợ ông ta đã chết từ 20 năm nay và ông ta giữ lại tại nhà ông

những đồ trang sức và những quần áo lộng lẫy của người vợ

quá cố. Một ngày kia, như tình cờ, ông ta nói với Don Bosco

rằng ông ta muốn làm cái gì đó để nhớ tới vợ ông ta và có ý

đảm bảo cho việc cứu rỗi linh hồn của bà ta. Don Bosco với

một vẻ đột ngột và đã hỏi ông ta:

- Nếu ông muốn là người Kitô hữu, thì tại sao ông lại giữ lại

nhà ông biết bao nhiêu đắt đỏ và vô ích thế?

- Cha muốn khuyên tôi điều gì?

- Ông hãy mang những thứ đó lại đây cho các trẻ con này.

Chúng chẳng có cả đến những cái cần thiết.

- Ông nhà thầu từ biệt cha, và cảm thấy bị xúc phạm. Hy sinh

mà Don Bosco nói tới đây thật là qúa đáng. Dẫu sao ông cũng

suy nghĩ kỹ lưỡng về những lời nói đó. Sau ít ngày, ông ta trở

lại. Don Bosco vẫn còn ở Sampierderena. Ông đích thân trao

lại cho ngài tất cả những kỷ niệm quí giá của người bạn đời của

ông.

Xem ra đối với rất nhiều các Salêdiêng, những lời lẽ Don

Bosco sử dụng đối với những người giàu có có vẻ quá nghiêm

khắc, nhưng vào ngày 4-6-1887, Don Bosco cắt nghĩa: “Trong

một số đêm cha đã thấy Đức Mẹ trong giấc mơ. Mẹ đã quở

trách cha nhiều lần là không nói về bổn phận thi hành việc bố

thí. Mẹ đã than phiền các linh mục, Giáo Hội, đã sợ hãi không

dám cắt nghĩa về bổn phận phải cho đi những thứ dư thừa cho

65.6 Page 646

▲back to top

người nghèo; chính vì lỗi của họ mà những người giàu có chất

đống vàng bạc của họ trong két.

Ngày 22-4-1887, cùng với Don Belmonte và Don Viglietti,

Don Bosco từ Sampierdarena tới Sestri Ponente để thăm bà

Luigia Cataldi, vị đại ân nhân của ngài. Cuối cuộc gặp gỡ,

trong khi bà đi theo Don Bosco đến lối ra, bà hỏi cha:

- Don Bosco, con phải làm gì để được cứu rỗi?

- Để được cứu rỗi, bà nên nghèo khó như ông Gióp.

Bà đâm hoang mang và Don Belmonte, người đã nghe được

câu hỏi và câu trả lời, cũng hoang mang. Don Bosco không nói

thêm một lời nào nữa. Khi chiếc xe đã đưa họ trở về nha, Don

Belmonte, với sự thẳng thắn của các hội viên Salêdiêng đầu

tiên, đã nói:

- Don Bosco, cha đã táo bạo tới mức nào mà dám nói như vậy

với người đàn bà khổ sở ấy như thế! Của bố thí thì bà ta đã

phân phát nhiều lắm mà!

- Cha hãy nghe - Don Bosco trả lời – Không bao giờ có ai dám

nói chân lý cho những người vĩ đại cả.

Trong cuộc hành trình cuối cùng của ngài sang Pháp, Don

Bosco thực hiện một chuyến đi tới Hieres. Ông chủ tịch Xã Hội

thượng lưu vì thương mại, đã đích thân đi qua các hàng ghế

nhà thờ vận động quyên góp cho Don Bosco. Vào cuối cuộc

quyên góp, ông đã chia vui với Don Bosco rằng đã có rất nhiều

người dự thánh lễ đã trút hết ví tiền vào khay quyên góp. Don

Bosco mới nói với ông ta:

- Tôi thấy đó là chuyện tự nhiên thôi. Nếu họ là các Kitô hữu,

họ phải đem cho những của dư thừa cho người nghèo. Ông

xem đấy, thưa ông Abeille, khi ông đã để dành ra được 100

65.7 Page 647

▲back to top

đồng Francs mỗi tháng và một trăm đồng Francs mỗi tháng là

nhiều lắm rồi, thì phần còn lại họ phải cho Thiên Chúa chứ!

Cái chết của một trong các nữ ân nhân của Don Bosco, một nữ

bá tước 84 tuổi. Vẫn còn mãi in sâu một cách đau đớn nơi tâm

trí Don Bosco. Bà đã cho gọi Don Bosco đến, đã xưng tội với

ngài, rồi bà nhìn cha Bosco với con mắt lạc lõng, rồi nói với

cha:

- Vậy là con sẽ phải thực sự chết sao?

Bosco mới tìm cách nói với bà về Thiên Chúa, nhưng bà ta

nhìn ra xung quanh với một nỗi đau khổ nặng nề, rồi tiếp tục

thì thầm:

- Ôi tòa dinh cơ đẹp đẽ của tôi, những căn phòng của tôi, phòng

khách ấm cúng của tôi, tôi phải thực sự từ giã chúng sao?

Bà đã muốn các người giúp việc đặt cạnh giường bà một tấm

thảm Ba tư quí báu, bà vuốt ve nó và như mất hút trong suy

tưởng, bà nhắc đi nhắc lại:

- Nó đẹp quá! Tại sao tôi lại phải từ giã nó?

Với Don Antôn Sala, người tỏ ra ái ngại đi ngửa tay xin tiền từ

thiện, Don Bosco nói cách kiên quyết:

- Cha hay can đảm đi đi. Những người giàu có giúp đỡ chúng

ta, nhưng chúng ta cũng giúp đỡ họ khi tạo cho họ cơ hội để

giúp đỡ những người nghèo.

Trong năm 1876, khi đi ngang qua Chieri, Don Bosco thấy ông

Giuseppe Blanchard, người bạn nhỏ của ngài thường trút hết

giỏ trái cây của gia đình mình để giúp nuôi sống ngài khi xưa.

Ông ta bây giờ cũng đã trở thành một cụ già nhỏ bé rồi. Ông ta

đi qua đường phố tay cầm một chiếc đĩa và một chai rượu. Don

Bosco liền giã từ các linh mục mà ngài đang nói chuyện, để

đến gặp người bạn cũ cách vui tươi:

65.8 Page 648

▲back to top

- Blanchard thân mến! Mình sung sướng quá khi được gặp cậu.

Khỏe chứ?

- Tốt, tốt, thưa nhà hiệp sĩ – Blanchard bối rối trả lời.

Khuôn mặt Don Bosco trở nên buồn rầu:

- Sao cậu gọi mình là Hiệp sĩ? Chúng ta không nói chuyện “tớ,

cậu” với nhau nữa sao? Mình chỉ là một Don Bosco khốn khổ,

luôn luôn nghèo như khi cậu còn cho mình ăn đấy.

Rồi Don Bosco quay mặt về phía các linh mục đang tiến lại

phía họ:

- Thưa các ngài, đây là một trong các vị ân nhân của Don

Bosco nghèo khó đấy. Này Blanchard, mình muốn các vị ấy

biết cậu. Bởi vì cậu đã cố gắng làm tất cả những gì có thể làm

được cho mình. Vậy cứ mỗi lần cậu lên Torino, thì cậu tuyệt

đối phải dùng bữa ở nhà mình nhé.

Mười năm sau đó, tức năm 1886, Clanchard nghe tin sức khỏe

của DonBosco xấu đi. Ông ta đến Torino để thăm ngài. Trong

phòng đợi, vị thư ký mới nói với ông ta:

- Don Bosco đau ốm và đang nghỉ. Ngài không thể tiếp đón

một ai.

- Xin cha cứ nói với ngài là có Blanchard; cha sẽ thấy là ngài

sẽ đón tiếp tôi.

Don Bosco ở sau cửa nhận ra tiếng của ông ta. Ngài cố gắng

đứng dậy và tới gặp ông ta. Ngài cầm lấy tay ông ta, đưa ông ta

vào, rồi ngồi gần ông ta:

Bạn Blanchard tuyệt vời, bạn đã nhớ tới Don Bosco nghèo khổ.

Sức khỏe của bạn ra sao, và gia đình bạn thế nào?

Hai người nói chuyện với nhau một lúc lâu, và đã tới giờ ăn:

65.9 Page 649

▲back to top

Bạn thấy đó, mình đã già rồi và lại ốm yếu nữa. Mình không

thể xuống phòng ăn để dùng bữa với bạn được. Chân của mình

không chịu nổi cảnh bước xuống cầu thang nữa. Nhưng mình

muốn bạn xuống ăn với các Salêdiêng.

Ngài gọi cha thư ký:

- Cha hãy dẫn người bạn của tôi xuống phòng ăn các bề trên và

đặt ông ta ở chỗ của tôi. Mình cầu nguyện cho bạn nhé,

Blanchard ạ! Và bạn đừng bao giờ quên Don Bosco khốn khổ

nhé.

- Vô cùng bối rối, người bạn già nhỏ bé ở vùng Chieri xưa đã

dùng bữa hôm đó ở giữa Ban Thượng Hội Đồng của Tu Hội và

kể lại tình bạn của ông ta với Gioan Bosco tại Chieri và cuộc

gặp gỡ của họ 10 năm về trước.

Xuống Roma trong vòng mười ngày

Sang tháng Năm 1887 thánh đường Thánh Tâm coi như đã

được hoàn tất, sắp được cung hiến. Trong các bức tường đền

thờ này, Don Bosco đã có bẩy năm gồm những công việc,

những khổ cực và sức khỏe bị tàn tạ.

Don Bosco lý ra đã chẳng thể nào đến được Roma. Người ta đã

nghĩ cách để hoàn thành chuyện này qua những chặng hành

trình ngắn, với nhiều dịp dừng lại. Ngài lên đường sáng 20-5-

1887. Don Lazzero viết: Ngài rời khỏi nhà, và có vẻ như ngài

chẳng chịu nổi ngay khi vừa tới Moncalieri, một chặng dừng

ngay ngoài Torino. Don Rua và Don Viglietti đồng hành với

ngài. Đây là lần đầu tiên Don Bosco cho phép mình đi trên toa

xe hạng nhất. Ngài thực hiện nhiều chặng dừng chân tại các

nhà Salêdiêng ở dọc theo bước hành trình của ngài và tại các

nhà của các ân nhân đã được báo trước.

65.10 Page 650

▲back to top

Tại Firenza, ngài gặp nữ bá tước Ugucácioni. Don Bosco thì

được Don Viglietti nâng đỡ, còn nữ bá tước thì ngồi trên ghế

bành. Don Bosco nói đùa:

- Rất sung sướng được gặp lại Bà bá tước! Chúng ta thử làm

một cuộc đi dạo bằng vũ điệu nhé?

- Ồ, Don Bosco! Cha không thấy con đang ở trong tình trạng

như thế này sao...

- Được, được, Bà bá tước đừng sợ. Cuộc dạo bằng vũ điệu này

chúng ta sẽ thực hiện ở trên Thiên đàng!

Tại nhà ga Arezzo có một cuộc gặp gỡ bất ngờ. Ngay khi thấy

ngài, ông chủ nhà ga đã chạy tới, ôm hôn ngài và vừa nói vừa

khóc vì sung sướng:

- Don Bosco, cha không nhận ra con sao? Con là một đúa bé

ngỗ nghịch ở Torino, không cha, không mẹ. Cha đã tiếp nhận

con, dạy dỗ và yêu mến con. Bây giờ con có một gia đình tốt

đẹp và địa vị này chính là nhờ cha mà con có được.

Don Bosco tới Roma vào buổi sau trưa ngày 30 tháng 04.

Người ta đưa ngài đi thăm chủng viện Lombardia. Họ xin ngài

nói chuyện với các chủng sinh. Ngài chỉ nói ra được một câu

thôi:

- Các con hãy luôn luôn nghĩ đến điều Chúa có thể nói với các

con, chứ đừng để ý đến điều người ta sẽ nói về các con, dù là

lời nói tốt hay lời nói xấu.

Đức Thánh Cha đã tiếp ngài và để ngài ngồi bên cạnh và đặt

trên hai đầu gối ngài miếng da chồn lớn. Ngài nói thì thầm:

- Tâu Đức Thánh Cha, con đã già. Đây là lần hành trình cuối

cùng và kết thúc mọi sự đối với con...Có quá nhiều chuyện

phải làm, nhưng con không cần căn dặn các con cái của con

66 Pages 651-660

▲back to top

66.1 Page 651

▲back to top

phải làm việc. Tốt hơn con phải căn dặn họ sự chừng mực – và

đang khi nói như vậy, Don Bosco hướng ánh nhìn của ngài

sang phía Don Rua đang ở bên ngài. Có nhiều người đã làm hư

hoại sức khỏe của mình do làm việc không những ban ngày mà

cả ban đêm nữa.

- Tâu Đức thánh Cha, - Don Rua nói,- người đã làm gương xấu

này cho chúng con đó chính là Don Bosco.

Đức Thánh Cha mỉm cười và cho một lời khuyên tốt lành:

- Cha tha thiết nhắn nhủ cha và người đại diện cho cha là đừng

lo sao cho có con số đông hội viên, mà phải lo sao cho các hội

viên của mình thánh thiện. Không phải số lượng các Salêdiêng

làm tăng lên vinh quang của Thiên Chúa, mà là nhân đức, sự

thánh thiện. Do đó, hãy khôn ngoan và nghiêm khắc trong

những việc tiếp nhận.

Trong khi các ngài xuống cầu thang, thì những lính gác Thụy

Sĩ bắt đầu nói “Hãy cẩn thận đấy”. Don Bosco cười và nói với

họ:

- Cứ yên tâm. Tôi không phải là một ông vua. Tôi là một linh

mục nghèo khổ gù lưng.

Những dòng nước mắt nóng hổi

Đền thờ Thánh Tâm Chúa được cung hiến vào ngày 14-5-1887.

Ngày 15, Don Bosco muốn vào thánh đường để cử hành thánh

lễ tại bàn thờ Đức Maria Phù Hộ. Ngài vừa mới bắt đầu làm lễ,

thì Don Viglietti giúp lễ cho ngài thấy ngài bắt đầu khóc:

Những dòng nước mắt bất tận, không thể cưỡng lại được chảy

ra hầu như trong suốt buổi lễ. Cuối lễ, người ta phải dìu ngài

lên và đưa vào phòng áo. Don Viglietti lo lắng, mới nói nhỏ

với Don Bosco:

- Don Bosco, cha có gì thế? Cha không được khỏe chăng?

66.2 Page 652

▲back to top

Don Bosco lắc đầu:

- Chính cái cảnh sinh động của giấc mơ 9 tuổi hiện lên trước

mắt tôi. Tôi đã thấy lại giấc mơ ấy và nghe mẹ tôi, các anh tôi

bàn luận với nhau về điều tôi đã mơ.

Trong giấc mơ xa xôi ấy, Đức Mẹ đã nói với tôi: “Vào giờ của

nó, con sẽ hiểu”. Hiện tại, khi nhìn về quá khứ của ngài, Don

Bosco hình như đã thật sự hiểu hết tất cả. Chuyện này đáng để

cho ngài phải chịu biết bao nhiêu hy sinh, biết bao nhiêu lao

nhọc để cứu nhiều người trẻ.

Ngày 8-5-1887, Don Bosco giã từ Roma lần chót.

Luigi Orione: ba cuốn sổ tay ghi các tội

Ngay cả trong những năm cuối đời, bị nghiền nát bơi các cuộc

hành trình và nợ nần, Don Bosco cũng không bao giờ tách

mình khỏi đám trẻ con. Nhìn thấy chúng, lắng nghe chúng, mỗi

bước đi với chúng, đều đem lại cho ngài sức sống sau những

ngày mệt nhoài .

Vào tháng Mười 1886, một đứa trẻ 14 tuổi vùng Pontecursone

được nhận vào Nguyện xá. Tên cậu bé là Luigino Orione, con

trai của một người lát gạch vỉa hè. Chính cậu ta cũng từng qùy

ở bên bố mình, hằng giờ với đầu gối dìm vào đống cát, rồi xếp

những viên gạch này bên cạnh viên khác, vùi chúng xuống đất

bằng những cú gõ nhẹ của búa. Cậu ta đã thử trở thành sư

huynh La Salle tại Voghera, nhưng rồi bị ốm và buộc phải trở

về nhà. Các Salêdiêng tại Valdocco đã tiếp nhận cậu.

Louis thích Don Bosco lắm và bị thu hút bởi ngài. Khi cha đi

xuống sân chơi "nhưng kể từ đó họa hiếm lắm cha mới xuống",

thì các trẻ em từng toán mười hay cả trăm em chen nhau bao

quanh ngài, tranh nhau chỗ gần ngài nhất, sung sướng tiếp

nhận lấy mỗi lời Luigino lấn mạnh nhất để có chỗ ở hàng đầu.

Don Bosco nhận diện cậu bé, và mỉm cười với cậu, hỏi cậu ta

66.3 Page 653

▲back to top

rằng tại xứ cậu, mặt trăng có to lớn như ở Torino chăng, và khi

ngài thấy cậu bé cười, thì ngài nói đùa rằng: “Con là thằng bé

làm cho tuyết rơi, một thằng bé ngây thơ”. Luigino nẩy sinh

một khao khát là được xưng tội với Don Bosco. Nhưng làm sao

để làm được chuyện này?

Don Bosco hầu như mất hết sức lực rồi. Cha chỉ giải tội cho

một vài Salêdiêng và cho các học sinh lớp 12 đang chuẩn bị

vào nhà tập. Nhưng bằng một phương cách rất đặc biệt nào đó,

Luigino được cha nhận giải tội cho. Vậy cậu ta nghĩ là mình

phải chuẩn bị cho thật kỹ. Sau đây là lời chính Don Orinoe kể

lại: “Trong việc xét mình của tôi, tôi viết đầy ba cuốn sổ”. Để

không quên một điều gì, cậu tra hỏi các công thức xưng tội.

Cậu chép lại hết, cáo mình về mọi sự. Chỉ có một câu hỏi cậu

trả lời là không có mà thôi: đó là “Con có giết người không?

Thì cậu viết lại rằng “thưa con không!”. Thế rồi cậu đút cả ba

cuốn sổ vào túi, tay đặt trên ngực, mặt cùi xuống đất, xếp hàng

để đợi phiên mình. Cậu run lên vì cảm động.

Don Bosco sẽ nói với mình cái gì đây khi ngài sẽ đọc hết các

tội này?

Cậu đưa tay chạm vào các cuốn sổ đó. Và phiên của cậu đã

đến. Cậu quì gối xuống. Don Bosco nhìn cậu mỉm cười.

- Con đưa các tội của con cho cha.

Cậu bé rút ra cuốn sổ tay thứ nhất. Don Bosco cầm lấy nó, xem

ra ngài đang thử xem nó nặng bao nhiêu rồi ngài xé nó đi.

- Con đưa cho các cuốn khác.

Cả hai cuốn sổ khác cũng chung số phận như vậy. Đứa bé tiếp

tục nhìn, bối rối không biết làm gì nữa.

- Bây giờ thì việc xưng tội đã xong - Don Bosco nói - Con

đừng nghĩ gì nữa về những gì con đã viết.

66.4 Page 654

▲back to top

Rồi ngài mỉm cười với cậu. Luigino sẽ không bao giờ quên

được nụ cười ấy. Sau lần xưng tội này, cậu còn thành công

được vài lần khác xưng tội với Don Bosco.

Một hôm Don Bosco nhìn vào mắt cậu:

- Con hãy nhớ là chúng ta hai người sẽ luôn là bạn của nhau

nhé.

Luigi Orione sẽ không bao giờ quên được lời hứa đó. Khi cậu

biết là Don Bosco sắp kết thúc cuộc sống, cậu đã dâng hiến

cuộc sống của mình để đổi lấy mạng sống của Don Bosco. Khi

cậu sẽ trở thành Cha của một Tu Hội với các Nguyện Xá và các

nhà cho các trẻ con nghèo khổ nhất, thì ngài còn lên tiếng nói

khi nghĩ về Don Bosco:

- Để có thể được thấy ngài một lần nữa và nói với ngài tiếng

cám ơn, tôi sẽ sẵn sàng bước đi trên than hồng.

Ngài luôn luôn gọi ba năm ở Valdocco là “Mùa sự sống sung

sướng nhất của cuộc đời tôi”.

66.5 Page 655

▲back to top

Chương 51

CHÀO BIỆT TRÁI ĐẤT

Vào cuối tháng Tám 1887, có các khóa tĩnh tâm tại Valsalice,

trên đồi Torino, cho các người trẻ xin gia nhập Tu Hội

Salêdiêng. Don Bosco tới đó sẵn sàng tiếp nhận những ai muốn

xưng tội với ngài.

Kể từ ngày 25 tháng Năm, ngài đã không còn chủ trì các cuộc

họp của Ban Thượng Hội Đồng của Tu Hội nữa, mà để lại

nhiệm vụ này cho Don Rua, phó bề trên đại diện ngài. Nhưng

ngày 12 tháng 9 năm 1887, ngài tham dự khóa họp tại

Valsalice.

Vào giữa tháng Chín năm đó, ngài cảm thấy cơn bệnh đến.

Những cơn sốt và các cơn đau đầu kinh khủng tấn công ngài.

Có những ngày ngài không thể cử hành thánh lễ. Don Viglietti,

thư ký của ngài, đã ghi nhận trong sổ nhật ký rằng: “Tuy nhiên

ngài vẫn luôn luôn vui vẻ, làm việc, viết lách, tiếp nhận người

ta đến gặp gỡ. Đáng lý ngài cần sự an ủi của những người khác,

thì ngài lại luôn an ủi mọi người”.

Một buổi chiều vào cuối tháng Chín, trong khi ngài cố gắng

dùng bữa tối tại phòng, thì cha giám đốc trung tâm nông nghiệp

của xứ Mogliresno Veneto, Don Veronesi, đến ở bên ngài. Don

Bosco thình lình nói với vị đó:

- Tôi chỉ còn sống được ít lâu nữa thôi. Các bề trên của Tu Hội

không tin điều đó, họ nghĩ rằng Don Bosco còn sống lâu hơn...

Tôi không tiếc vì phải chết. Điều làm tôi đau lòng là những

món nợ của thánh đường Thánh Tâm Chúa và nghĩ đến biết

bao nhiêu tiền cần phải quyên góp. Don Dalmazzo thân mến là

một người tốt lành, nhưng không phải là một quản trị

viên...Các con cái của tôi sẽ nói gì khi thấy nhiệm vụ đó được

66.6 Page 656

▲back to top

trao cho họ gánh vác?... Cha hãy cầu nguyện cho tôi. Năm tới,

vào dịp tĩnh tâm năm, tôi sẽ không còn nữa.

Cha cảm thấy nỗi cô đơn dần dần bao trùm lấy cha

Don Albera, Giám Tỉnh các nhà Salêdiêng tại Pháp, phải lên

đường. Ngài tới chào Don Bosco. Don Bosco trìu mến nhìn

“Paolino nhỏ bé” của ngài và thì thầm với nước mắt tràn mi:

- Cả con nữa, con cũng đi, tất cả các con đều bỏ cha. Cha biết

Don Bonetti sẽ đi chiều nay. Don Rua nữa cũng sẽ đi. Người ta

để cha lại một mình.

Ngài bắt đầu âm thầm khóc; đó là một người khốn khổ, nhọc

mệt đang cảm thấy sự cô đơn dần dần bao phủ lấy mình, sau

biết bao nhiêu công việc. Don Albera khóc lên vì cảm xúc. Don

Bosco tiếp lời:

- Cha không quở trách con đâu, con biết rõ đấy. Con phải làm

bổn phận của con. Nhưng cha nay là một người già khốn khổ...

Cha sẽ cầu nguyện cho con, để Thiên Chúa đồng hành với con.

Trước khi xuống núi trở lại Valdocco, Don Bosco qua một vài

phút với Don Barberis, giám đốc Valsalice. Ngài nhìn hồi lâu

vào chiếc cầu thang lớn và nói cách thanh thản:

- Kể từ giờ phút này cha sẽ ở dưới sự che chở của nhà này...

Sau đó một lúc, ngài nói:

- Hãy cho sửa soạn họa đồ đi.

Don Barberis nghĩ là Don Bosco có ý nói đến phần cuối cùng

của một tòa nhà đang xây cất:

- Con sẽ sửa soạn bức họa đồ và con sẽ trình lên cha.

- Không phải vào mùa đông này mà là vào mùa xuân sắp tới.

Bức họa đồ cha sẽ trình bày với Don Rua.

66.7 Page 657

▲back to top

Rồi ngài tiếp tục nhìn về phía cầu thang.

Trên những bậc của chiếc cầu thang lớn đó, bốn tháng sau,

người ta sẽ đào một chỗ để chôn Don Bosco. Bức họa đồ về

một bia đài nhỏ bé để tôn vinh Don Bosco được Don Barberis

trình bày cho Don Rua vào đúng mùa xuân năm 1888. Khi ấy

cha Barberis nhớ lại những lời huyền bí của Don Bosco.

Giống như cây nến dần tắt

Don Bosco trở về Valdocco ngày 2 tháng Mười. Các học sinh

hồ hởi đón ngài. Các em sung sướng đi theo ngài từ sân cho tới

tận cầu thang lên phòng của ngài. Các em lớn giúp ngài bước

lên phòng, đi từng bậc thang một. Lên tới trên đó, Don Bosco

xuất hiện tại ban-công vẫy tay chào các học sinh. Chúng vẫy

tay đáp trả lại và hô to: “Don Bosco muôn năm!”.

Ngài giống như một cây nến dần tắt.

Ngài cử hành thánh lễ tại phòng riêng, nhưng luôn luôn có một

linh mục giúp lễ. Ngài nói và thở rất khó. Ngài đùa giỡn với

các người tới thăm viếng:

- Cha tìm thêm hai ống bễ (ống thổi) để thay đổi. Những ống

bễ của cha không còn hoạt động nữa.

Ngày 4 tháng 12, Don Cerruti, người đứng đầu Nguyện Xá lên

nói chuyện với ngài. Don Bosco nói với cha:

- Tôi thấy cha xanh xao. Sức khỏe của cha ra sao? Cha phải săn

sóc lấy mình. Cha hãy làm cho cha điều cha muốn làm cho

Don Bosco.

Don Cerruti cảm kích. Don Bosco lại lên tiếng:

- Can đảm lên nhé, Don Cerruti yêu mến, trên Thiên đàng

chúng ta sẽ thật sự sung sướng.

66.8 Page 658

▲back to top

Các thư ký đem đến cho cha rất nhiều các lá thư gửi tới. Ngài

mới viết vài chữ để hướng dẫn câu trả lời cho các thư, nhưng

chính ngài thì không thể đích thân trả lời thư cho một ai. Lá thư

cuối cùng trên đó, chính tay ngài viết hai dòng gửi tới cho bà

Broquier: “Chúng ta hãy cho đi nhiều, nếu chúng ta muốn nhận

thật nhiều. Thiên Chúa chúc lành cho chúng ta và hướng dẫn

cho bà”.

Trong Thánh Lễ, ngài không thở được. Ngài cử hành thánh lễ

vào ngày mùng bốn. Ngày Chúa Nhật, tức là ngày 11 tháng

Mười Hai, ngài cố gắng cử hành thánh lễ một lần nữa, nhưng

vào cuối lễ ngài đã gục xuống. Đó là thánh lễ cuối cùng của

ngài.

Đức Cha Cagliero đến

Chiều ngày 7 tháng 12, 1887, Đức Cha Cagliero từ Mỹ Châu

trở về. Don Rua đã đánh diện tín cho ngài rằng: “Bố trong tình

trạng báo động”. Ngài đã lập tức lên đường.

Trong khi Đức Cha đi qua sân, các học sinh ra đón mừng ngài.

Ngài liền ngước mắt nhìn lên các cửa sổ mà ở trong đó Don

Bosco đang sắp chết. Ngài vào phòng. Don Bosco ngồi trên

một ghế xô-pha nhỏ. Đức Cha Cagliero qùi xuống ôm hôn

ngài, siết chặt ngài vào lòng, tựa đầu vào vai ngài. Sức mạnh

và lòng can đảm của một trong những người con đầu tiên của

ngài đem lại sức sống cho Don Bosco. Ngài xoa xoa trên ngực

nơi Đức Cha Cagliero đã bị gẫy hai chiếc xương sườn trong

một tai nạn ngã nặng nề tại giải núi Andes:

- Bây giờ con khỏe chưa?

- Và khi Đức Cha trả lời, thì ngài đưa mắt quan sát Don Bosco:

trông cha mình bây giờ già quá, yếu quá sau ba năm trời!

Họ qua buổi chiều bên nhau, cùng ngồi trên ghế xô-pha. Vị

Giám mục kể lại tất cả những điều ngài có thể kể ra về cuộc

66.9 Page 659

▲back to top

truyền giáo, các Salêdiêng làm việc tại đó, về các người dân

bản địa mà họ đã dạy dỗ, rửa tội lên tới hằng ngàn. Thình lình,

giống như khi còn nhỏ, Đức Cha nói yêu cầu:

- Don Bosco, xin cha giải tội cho con.

Những lời khuyên của Don Bosco chiều hôm đó đã được vị

Giám mục viết lại trên một tờ giấy để đem sang Châu Mỹ. Don

Bosco đặc biệt nói với ngài:

“Cha ước mong là con ở lại cho tới khi mọi sự giải quyết xong

sau khi cha chết”.

“Con hãy nói cho tất cả các Salêdiêng là họ hãy làm việc với

lòng nhiệt thành và hăng say: làm việc và làm việc!”.

“Các con hãy yêu thương nhau như những người anh em: hãy

yêu thương nhau, hãy giúp nhau, hãy chịu đựng nhau.”

Ngày hôm sau, Don Bosco còn nói chuyện lâu dài với Đức

Cha. Thình lình, Don Bosco âu lo, thốt lên với ngài:

“Cha đang ở những thời gian cuối của cuộc sống. Bây giờ tới

lượt các con làm việc để cứu giới trẻ. Nhưng cha phải thú nhận

với các con một nỗi lo sợ của cha. Cha sợ rằng một số trong

các con sẽ cắt nghĩa sai tình thương yêu mà Don Bosco có đối

với các trẻ, rằng Don Bosco để cho mình bị lôi cuốn tới chúng

do quá nhiều tình cảm; và rồi họ dựa vào cái cớ đó để biện

minh cho một số những tình cảm yêu thương đáng nghi ngại

đối với bất cứ trẻ em nào.

- Don Bosco xin cha cứ yên lòng. Không ai trong chúng con lại

cắt nghĩa sai cách thức cha đối xử với các thanh thiếu niên.

Còn về nỗi sợ hãi của cha là có thể có nhưng ai đó mượn cớ đó

để làm sai, thì cha cứ để cho con lo liệu: những lời nhắn nhủ

này của cha chúng con sẽ nhắc nhở lại cho tất cả mọi người”.

66.10 Page 660

▲back to top

Ngày 16 tháng 12, bác sĩ ra lệnh cho Don Bosco thực hiện một

cuộc đi dạo bằng xe ngựa: không khí thông thoáng sẽ làm cho

Don Bosco dễ chịu. Don Rua và Don Viglietti nâng đỡ ngài từ

trong cầu thang và đi theo ngài. Khi trở về, trong khi chiếc xe

ngựa leo lên trên đại lộ Victore Emmanuel trở lại, thì Don

Viglietti nhìn thấy Đức Hồng Y Alimonda ở phía dãy cột hành

lang. Don Bosco mới nói với Don viglietti:

- Con đến xin Đức Hồng Y đến đây một chút. Cha muốn nói

chuyện với ngài, nhưng cha không thể đi tới đó được.

Vừa nghe cha Viglietti nói, Đức Hồng Y liền vội tiến ra phía

xe ngựa, giang rộng hai cánh tay và thốt lên:

- Ôi! Don Bosco, Don Bosco!

Ngài bước lên xe ngựa, ôm áp má Don Bosco với biết bao tình

thương mến. Don Rua xuống xe. Đức Hồng Y và Don Bosco

nói chuyện với nhau nửa tiếng đồng hồ trong khi chiếc xe ngựa

chậm rãi lăn bánh yên tĩnh trên đường phố Cenaria.

Các ý tưởng đậm hương vị cõi đời đời

Ngày 17 tháng 12, 1887. Sức lực bắt đầu rời bỏ Don Bosco

hoàn toàn. Ở ngoài cửa có khoảng 30 em đợi xưng tội với ngài.

Ngài mới nói với Don Viglietti:

- Tôi không cảm thấy muốn... giải tội cho các em...

Nhưng rồi sau một lúc:

- Tuy vậy, đây là lần cuối cùng tôi có thể giải tội cho các trẻ

em. Đây chính là lần cuối cùng... Cha hãy nói là chúng hãy lại

đây.

Ngày 19 tháng 12. Don Eugenio Reffo, thuộc Tu Hội Thánh

Giuse, đến gặp Don Bosco. Don Bosco dịu dàng nói:

67 Pages 661-670

▲back to top

67.1 Page 661

▲back to top

- Người bạn thân mến, cha luôn thương yêu con và cha sẽ mãi

mãi thương yêu con. Cha đang ở trong những ngày cuối cùng

của cuộc đời. Con hãy cầu nguyện cho cha, và cha sẽ cầu

nguyện cho con.

- Ngày 19 tháng 12. Don Viglietti thấy ngài rất thanh thản, nên

cha xin ngài viết vài lời trên một vài bức hình để rồi cha sẽ gửi

chúng cho các Cộng Tác Viên. Don Bosco trả lời : “Tốt lắm!”.

Ngài ngồi dậy trên chiếc đi-văng, với một tấm bảng gỗ trước

mặt ngài, ngài viết phía sau lưng hai bức ảnh:

“Ôi Mẹ Maria, xin hãy xin Chúa Giêsu ban cho con sức khỏe

thể xác, nếu nó có lợi cho linh hồn con, nhưng xin hãy đảm bảo

cho con ơn cứu độ đời đời”.

“Hãy sớm thực hiện các việc thiện, vì người ta có thể thiếu thời

gian để làm”.

Viết tới đây, cha dừng lại.

- Nhưng con biết đấy – Don Bosco ngỡ ngàng lên tiếng nói với

cha Viglietti – cha chẳng còn biết viết gì nữa? Cha mệt quá.

Don Viglietti gợi ý là ngài nên dừng lại, nhưng Don Bosco lại

nói:

- Không, cha phải viết tiếp. Đây là lần cuối cùng cha cầm bút

để viết.

Và Don Bosco tiếp tục viết ra những ý tưởng của mình trên các

bức ảnh. Những tư tưởng này có tất cả cái hương vị của cõi đời

đời.

“Phúc cho những người đã dâng hiến mình cho Thiên Chúa

ngay từ thời niên thiếu”.

67.2 Page 662

▲back to top

“Ai dâng hiến mình cho Thiên Chúa muộn màng, thì liều gặp

nguy hiểm lớn là để mất linh hồn”.

Các con nhỏ của cha, các con hãy gìn giữ tốt thời gian, và thời

gian sẽ gìn giữ các con trong cõi đời đời”.

Chúng ta làm tốt, chúng ta sẽ vui sướng ngay trong đời này và

cả đời sau”.

Ai gieo các công việc lành, thì thu hoạch hoa trái tốt”.

Vào cuối đời con người thu hoạch hoa trái của các việc lành

của mình”.

Don Viglietti ở bên cạnh cha, khi đọc câu cuối cùng này,

không cầm nổi nước mắt, liền lên tiếng:

- Don Bosco ơi, cha hãy viết cái gì đó vui vẻ hơn - Còn Don

Bosco thì pha trò:

- Nhưng con là đứa bé thế nào, bé Carlucácio thân mến của

cha... Con đừng khóc nữa. Cha đã nói với con đây là những lời

cuối cùng mà cha viết đó Sapo? Dẫu sao, thì cha cũng phải tìm

cách để vâng lời con.

- Và rồi Don Bosco tiếp tục viết:

“Chớ gì Thiên Chúa chúc lành cho chúng ta và cất đi mọi sự dữ

khỏi chúng ta”.

“Hãy cho và anh em sẽ nhận được”.

Xin Thiên Chúa chúc lành cho chúng con, và Đức Trinh Nữ

Maria sẽ là Đấng hướng dẫn chúng ta khỏi tất cả mọi nguy

hiểm của cuộc đời”.

“Những người trẻ là các bạn hữu thân thiết nhất của

Chúa Giêsu và Đức Mẹ Maria!”.

67.3 Page 663

▲back to top

Tới đây, Don Bosco lại tự nhiên tái viết lại những tư tưởng của

cõi đời dời:

“Ai cứu rỗi linh hồn mình, thì cứu rỗi tất cả. Ai mất linh hồn

mình thì mất tất cả”.

“Ai bảo vệ các người nghèo, thì sẽ nhận lãnh phần thưởng lớn

lao từ nơi Tòa Án Thiên Chúa”.

Chúng ta sẽ nhận lãnh phần thưởng to lớn biết mấy vì những

việc thiện chúng ta làm trong cuộc sống!”.

“Ai làm tốt trên trái đất, thì sẽ hưởng sự tốt lành trong giờ

chết”.

“Trong cõi Thiên đàng người ta sẽ được hưởng mọi sự tốt lành,

đời đời, mãi mãi”.

Đấy là câu cuối cùng Don Bosco đã viết lên, bằng những

chữ nghuệch ngoạc hầu như không đọc ra được.

Sự im lặng ở khu sân lớn

Sáng hôm đó, Don Bosco tiếp nhận các cuộc thăm viếng cuối

cùng. Từ gần 40 năm nay, Don Bosco dành cả buổi sáng để cố

vấn, chúc lành, an ủi, cứu giúp, khích lệ tất cả những ai muốn

đến nói chuyện với ngài. Đó là một nhiệm vụ nặng nề trong

suốt cả cuộc đời ngài. Cả một chuỗi dài các cuộc thăm viếng

này khép lại với lần thăm viếng của nữ bá tước Mocenigo vào

12g30 ngày 20-12-1887.

Buổi chiều bác sĩ yêu cầu một cuộc dã ngoại mới trong xe

ngựa. Ngài tuyệt đối cần hít thở không khí ngoài trời. Bất chấp

sự phản đối của ngài, người ta đã khiêng ngài xuống trên chiếc

ghế bành. Trong khi chiếc xe ngựa lăn chậm rãi trên phố

Regina Margherita, có một người lạ dừng xe lại. Đó là một

người từ miền Pinerolo, một học sinh của thời đầu Nguyện Xá.

Don Bosco nhận ra người này và ôm hôn ông.

67.4 Page 664

▲back to top

- Con yêu quí, công việc của con ra sao?

- Cũng thường thường thôi, cha ạ. Xin cha cầu nguyện cho con.

Người ta đã nói với con ở cổng Nguyện Xá là cha đã đi qua

đây và con muốn đến chào cha.

- Tốt lắm! Còn phần linh hồn con có tốt đẹp không?

- Con đã cố gắng luôn luôn giữ mình cho xứng với danh học

trò của Don Bosco.

- Tốt lắm, tốt lắm! Thiên Chúa ân thưởng cho con. Con hãy cầu

nguyện cho cha. Con hãy sống luôn luôn là một Kitô hữu tốt.

Không khí ngoài trời xem ra khiến cha dễ chịu, nhưng vừa khi

cha trở về nhà, bác sĩ Albertotti thấy cha rất khó chịu. Ông liền

buộc cha lên giường. Thầy Festa có mặt, mới hỏi Don Bosco:

- Cha cảm thấy thế nào?

- Bây giờ cha chỉ còn đợi thực hiện một sự kết thúc tốt đẹp.

Giữa những ngày 20 đến 31 tháng Mười Hai, bước kết thúc

xem ra rất gần.

Sư huynh Pietro Enria, người đã thức suốt nhiều đêm, tóm tắt

các ngày cực nhọc của cha bằng hai tiếng: “Ngài chịu đau khổ

và giữ im lặng”.

Nhiệt độ trong người cha lên cao, hơi thở khó khăn. Bác sĩ nói:

- Ngài tuyệt đối cần phải ăn uống thứ gì đó.

Ngồi gần giường cha, Don Viglietti cho cha ăn một chút cháo

nhẹ. Don Bosco đưa tay là cầm lấy bát cháo, nhưng cha

Viglietti muốn mình cầm bát cháo thay cho cha. Don Bosco

bông đùa:

- Thế đấy, con muốn ăn cháo thay cha chứ gì?

67.5 Page 665

▲back to top

Trong sân lớn đầy ắp các học sinh. Một bầu khí im lặng bao

trùm cách nặng nề. Ngay cả những chú bé cũng nhìn lên cửa sổ

đằng sau đó có người bạn vĩ đại của chúng sắp chết.

“Tới lượt cha, cha phải xin người ta nói câu ấy cho cha”

Ngày 23 tháng Mười Hai. Ban trưa, người ta coi như là giờ

phút chót của ngài. Don Bosco thì thầm:

- Cha xin có ai đó chuẩn bị cho cha chịu phép xức dầu kẻ liệt.

Don Bonetti ở gần giường ngài. Don Bosco thình lình nắm lấy

tay cha siết mạnh:

- Con hãy luôn luôn là chỗ dựa vững chắc cho Don Rua.

Khi Don Cagliero tới, ngài tập hợp tất cả sức lực của mình và

nói với Đức Cha:

- Con sẽ nói cho Đức Thánh Cha là Tu Hội và các Salêdiêng,

dù bất kỳ họ ở đâu hay làm việc gì, cũng đều có mục tiêu đặc

biệt là nâng đỡ quyền bính của Tòa Thánh… Được sự bảo vệ

của Đức Thánh Cha, các con sẽ lên đường đi Phi Châu… Các

con sẽ vượt qua đó…Các con sẽ đi Á Châu và những chỗ

khác…Hãy có niềm tin.

Giusepe Buzzetti đang ở đó, gần bên ngài, với bộ râu đỏ oai

nghi. Don Bosco không còn nói được nữa, nhưng cố pha trò

cười trong khi cử hành một cái chào nhà binh. Sau đó ngài có

thể thì thầm những lời:

- Ôi! Người bạn của tôi! Con luôn luôn là một người bạn thân

thiết của cha!

Vào buổi chiều, Don Cassini, một nhà truyền giáo vừa trở về

cùng với Đức Cha Cagliero, ngồi gần Don Bosco. Don Bosco

thì thầm vào tai cha này:

67.6 Page 666

▲back to top

- Cha biết mẹ của con nghèo. Con cứ nói thật đơn sơ với cha và

với cha mà thôi, đừng nói lại với ai những bí mật này. Cha sẽ

cho mẹ của con tất cả những gì con nghĩ là mẹ con cần.

Pietro Enria phục vụ ngài trong những việc nhỏ nhất, Don

Bosco nói với anh ta trong tiếng thều thào rằng:

- Pietro vất vả của cha, con kiên nhẫn nhé!

- Ồ, Don Bosco! Con sẵn sằng dâng hiến mạng sống con để

cho cha được khỏi bệnh. Cha biết đấy, không phải chỉ có con,

mà nhiều bạn khác cũng yêu mến cha như vậy.

Don Bosco cố gắng trả lời cho cậu ta bằng những lời:

- Điều cha đau đớn nhất khi chết, chính là phải chia tay với các

con.

Trời đã về khuya khi Đức Hồng Y Alimonda tới. Người ta đã

báo với Don Bosco rằng đêm nay có thể là đêm cuối cùng. Don

Bosco xiết chặt Đức Hồng Y vào gần trái tim mình và ôm lấy

ngài. Don Bosco cố gắng nói với Đức Hồng Y vài lời:

- Thưa Đức Hồng Y, xin cha cầu cho con được cứu linh hồn

con.

- Nhưng cha, cha không phải sợ chết. Cha đã từng căn dặn

những người khác là hãy chuẩn bị mình cho kỹ mà!

- Vâng… và tới lượt mình cũng cần người ta phải nói với con

như vậy.

Vào lúc 24 giờ sáng người ta mang của Ăn đàng đến và Đức

Cha Cagliero ban cho ngài bí tích xức dầu bệnh nhân.

Người ta chứng kiến có một sự gì đó tiến bộ về sức khỏe của

cha.

67.7 Page 667

▲back to top

Ngày 26 tháng Mười hai, Carlo Tomatis, một cựu học sinh

cùng thời với Đaminh Saviô đến gặp cha. Ông ta đem theo đứa

con trai của ông để Don Bosco chúc lành cho nó, nhưng ông ta

không ngờ rằng mình tìm thấy cha trong tình trạng hoàn toàn bị

hủy hoại bởi cơn bệnh như vậy. Ông ta quá bối rối bên giường

cha và chỉ thốt ra được những lời: “Ôi, Don Bosco! Ôi! Don

Bosco!” Khi ông ra khỏi căn phòng, Don Bosco ra dấu hiệu

cho Don Rua cúi xuống và ngài thì thầm với cha:

- Con biết ông ta đang gặp khó khăn. Con hãy trả cho ông ta

tiền đi đường thay cho cha.

Cùng ngày hôm đó, Mẹ Caterina Daghero đến thăm ngài. Mẹ

xin Don Bosco chúc lành cho các Con Đức Me Phù Hộ. Don

Bosco thì thầm:

- Được, được. Cha chúc lành cho tất cả các nhà Con Đức Mẹ

Phù Hộ, cha chúc lành cho Bề Trên Tổng Quyền và tất cả các

sơ ... Các con hãy làm sao để cứu được thật nhiều linh hồn.

Bác sĩ ra toa buộc bệnh nhân phải hoàn toàn im lặng và cấm

mọi cuộc thăm viếng. Don Bosco qua cả ngày thiếp ngủ, liên

tục trong cảnh nửa mê nửa tỉnh.

Ngày 19 tháng Mười Hai. Vào cuối ngày Don Bosco cho gọi

Don Rua và Đức Cha Cagliero. Ngài cầm lấy tay họ và nói

cách bình tĩnh:

- Các con hãy thương yêu nhau như anh em. Hãy thương yêu

nhau, giúp đỡ và chịu dựng nhau như anh em. Thiên Chúa và

Đức Mẹ Phù Hộ không quên giúp đỡ chúng con... Các con hãy

hứa cùng cha là thương yêu nhau như anh em.

Trong đêm hôm đó, ngài xin anh Enria cho một ngụm nước.

Sau đó ngài nói thêm:

- Cần phải học sống và học chết.

67.8 Page 668

▲back to top

Giờ phút “những con vật ghê gớm” trở lại

Tất cả xem như đã hết. Nhưng ngược lại ngày 20 tháng Giêng,

thật ngoài sức tưởng tượng, Don Bosco khỏe hẳn lại. Sức khỏe

của ngài coi như đã trở lại, gốc cây già nay lại tái trổ bông. Đó

là một phút giây Thiên Chúa ban cho, nhưng niềm hy

vọng phút chốc tiêu tan.

Ngày 21 tháng Giêng, Đức Cha Cagliero vào phòng Don

Bosco:

- Don Bosco ạ, xem ra mối nguy hiểm chúng con e ngại đã bị

đẩy lui. Người ta gọi con tới Lu để mừng lễ thánh Bổn mạng

của họ. Đó là một xứ sở đã cung cấp cho chúng con biết bao

nhà truyền giáo tốt và nhiều nữ tu. Sau đó con sẽ đi một vòng

thăm các học sinh của chúng con tại Borgo San Marino.

- Con cứ đi, cha rất vui lòng. Nhưng con lo thực hiện chuyện

này nhanh lên đấy.

Sáng ngày 22 tháng Giêng, tất cả mọi hy vọng tiêu tan. Bệnh

tình mau quay lại tình trạng nghiêm trọng.

Sau trưa ngày 24 tháng Giêng, bệnh tình Don Bosco lại càng

nghiêm trọng. Các bác sĩ nói rằng có thể mất Don Bosco vào

bất cứ lúc nào. Cơn hôn mê lại chụp xuống ngài, trong đó có cả

việc mê sảng.

Anh Phêrô Enria, luôn luôn có mặt, thấy Don Bosco thình lình

vỗ tay và anh hiểu rằng ngài sẽ la lên:

- Hãy chạy lại, hãy mau chạy lại cứu các bọn trẻ!... Lạy Mẹ

Maria rất thánh, xin giúp chúng... Lạy mẹ, lạy Mẹ!

Có người nói trong các câu ngài nói trong cơn mê sảng này,

Don Bosco nói lên nỗi sợ cho các thanh thiếu niên, chứ không

phải là một tình cảm tín nhiệm nơi Đức Mẹ. Một khoa tâm lý

học tốt đẹp ngày nay quả quyết rằng: những nỗi sợ hãi, những

67.9 Page 669

▲back to top

tình cảm bị dồn sâu vào đáy tâm hồn bởi một cố gắng to lớn

của ý chí trong cuộc sống của ngài, xem ra tái phát sinh trở lại

vào lúc đó. Đó là “những bóng ma”, “những con vật ghê gớm”

tái xuất hiện trở lại, xuất phát từ những độ sâu của sự vô ý thức

khi mà ý chí (đã từng cột trói chúng) vào lúc đó đã bị tê liệt,

phá hủy đi bởi một giấc mơ do cơn bệnh tạo nên.

Trong những năm xa xưa của thời chủng sinh, Don Bosco đã

duy trì (ở chốn sâu xa của chỗ vô ý thức) một khung giáo dục

được cô đọng trong hai chữ sợ hãi và tin tưởng. Nhưng trong

suốt đời sống của ngài, ngài đã quay sang một danh từ kép

khác: đó là tình bạn và sự tin tưởng. Ngài đã cảm nhận tình

bạn và tin tưởng ấy một ít thời gian trước đó bằng cách thức

giải tội cho một em bé hãi sợ là Luigi Orione.

Nghịch lý thay, vào lúc sắp chết này, hình như cái mà ngài đã

chiến thắng trong suốt cả cuộc sống của ngài, thì nó lại tái hiện

mạnh mẽ trở lại.

“Hãy nói với các con của cha”

Ngày 26 tháng Giêng, Đức Cha Cagliero trở lại. Ngài lập tức

tới bên đầu giường của bệnh nhân. Ngài hiểu rằng mọi chuyện

giờ đã rất xấu rồi, nhưng ngài muốn “biết" bởi chính Don

Bosco xem còn có được chút hy vọng nào chăng:

- Người ta gọi con tới Roma. Con có thể đi chăng?

- Con sẽ đi, nhưng sau này thôi.

Giọng nói sang sảng của ngài bây giờ chỉ còn thều thào. Những

nỗi đau đớn đôi khi không thể nào chịu nổi. Don Lemoyne gợi

ý:

- Cha hãy nghĩ đến Chúa Giêsu trên Thánh giá. Chính Chúa đã

chịu đau khổ mà không thể nào cử động được.

- Phải, đó là điều cha vẫn liên tục làm!

67.10 Page 670

▲back to top

Ngày 27 và sáng ngày 28 Don Bosco mê sảng liên tục.

Sau trưa ngày 28, vào một trong những lúc cuối cùng, Don

Bosco lại thoát khỏi cơn mê sảng và hoàn toàn sáng suốt. Ngài

bập bẹ:

- Hãy nói cho các đứa trẻ của cha là cha đợi chúng trên Thiên

đàng,

Rồi với ánh mắt nhìn bất định:

- Ngày mai?... Ngày mai?... Cha sẽ đi một chuyến hành trình

dài...

Trong những giây phút đầu canh đêm, ngài nói to:

- Paolino bé nhỏ, Paolino bé nhỏ, con đang ở đâu? Tại sao con

không đến?

- Paolino tức là Don Paolo Albera, Giám Tỉnh của các công

cuộc Salêdiêng bên Pháp, vẫn còn chưa tới.

Ngày 30 tháng giêng, trong một lúc tỉnh táo, ngài thì thầm với

Don Rua:

- Hãy làm cho con được yêu mến.

Vào một giờ sau trưa, Giuseppe Buzzetti và Don Viglietti ở

bên cạnh Don Bosco. Don Bosco mở thật to đôi mắt, cố gắng

mỉm cười, đưa tay lên chào họ. Buzzetti khóc nức nở.

Ngày 31 tháng Giêng, vào lúc hai giờ sáng, Don Rua thấy rằng

mọi chuyện đang dồn dập tới. Ngài đeo dây Sto-la [dây áo linh

mục], và bắt đầu cầu nguyện cho người lâm tử. Các bề trên

khác của Tu Hội được triệu tập khẩn cấp.

Khi Đức Cha Cagliero tới, Don Rua nhường dây Sto-la cho

ngài, bước sang phía bên phải, ghé sát tai Don Bosco và nói với

ngài:

68 Pages 671-680

▲back to top

68.1 Page 671

▲back to top

- Don Bosco, chúng con, các con của cha, ở cả đây. Chúng con

xin cha tha thứ vì tất cả những nỗi đau khổ cha phải chịu đựng

vì chúng con. Như dấu của sự tha thứ và tình yêu thương phụ

tử, xin cha ban cho chúng con một lần nữa phép lành của cha.

Con đưa tay cha lên và công bố công thức chúc lành.

Don Rua nâng tay phải cha đã không cử động được lên và công

bố các lời ban phép lành cho các Salêdiêng hiện diện và những

người ở xa.

Trong phòng vang lên tiếng thở ồn ồn của người hấp hối. Vào

bốn giờ rưỡi sáng, những hơi thở dồn dập bỗng dưng ngưng lại.

Hơi thở ngắn lại trong một lúc rồi lịm đi. Don Belmonte hầu

như kêu to:

- Don Bosco đã chết

Ba tiếng thở vất vả nối tiếp nhau nặng nề và khó khăn... Đức

Cha Cagliero lớn giọng đọc kinh cầu mà ngài đã học từ Don

Bosco khi còn là một đứa bé.

Giêsu, Maria, Giuse, Con xin phó thác trái tim và linh hồn

cùng mạng sống con.

Giêsu, Maria, Giuse, xin cứu giúp con trong giờ hấp hối.

Giêsu, Maria, Giuse, xin cho con được tắt thở bình an trong

sự hiện diện của các ngài.

Ngài cất dây Sto-la khỏi cổ và đặt lên vai Don Bosco, người đã

vào trong Ánh Sáng.

68.2 Page 672

▲back to top

(1) Thánh Quan Don Bosco qua thăm Việt Nam

(2) Hình cuối đời cho thấy Don Bosco đã tiêu hao đời mình vì

giới trẻ nghèo khổ như thế nào!

MỤC LỤC

68.3 Page 673

▲back to top

CHƯƠNG 01 : XA NHÀ LÚC 12 TUỔI 7

Một tay nải trong tuyết lạnh . 8

Giấc mơ dự báo tương lai 10

180 trang đầy những kỷ niệm............................ 13

68.4 Page 674

▲back to top

CHƯƠNG 02 : NHỮNG BI KỊCH NHỎ VÀ LỚN . 14

Một thời vụ xui xẻo . 15

Một biến cố sẽ làm thay đổi cục diện thế giới 16

Vị đại tướng 27 tuổi: Napoléon . 18

Một ông Vua vặn cho đồng hồ lui lại 15 năm .. 20

68.5 Page 675

▲back to top

CHƯƠNG 03 : NHỮNG NĂM SỐNG TRONG TỔ ẤM 23

Một Đấng Vĩ Đại. 24

Đánh khăng và đổ máu . 25

Cây roi trong góc nhà . 27

Con quỷ trong kho chứa đồ cũ . 29

Vết dầu loang . 31

Mẹ là mẹ của con, chứ không phải là một bà mẹ ghẻ 33

68.6 Page 676

▲back to top

CHƯƠNG 04 : NHỮNG NGÀY THÁNG BA . 35

Đôi chân người Ăn mày . 36

Bọn cướp trong khu rừng cây . 37

Mẹ tôi đã dạy tôi cầu nguyện . 39

Trường học trong thời vụ chết của vùng nông thôn. 40

Một con nhồng nhỏ xíu xìu xiu . 43

Vùng đất của ngài 44

68.7 Page 677

▲back to top

CHƯƠNG 05 : DIỄN VIÊN XIẾC TÍ HON 45

Hồi kèn vang dội trên đồi 46

Màn trình diễn trên đồng cỏ . 48

Rước lễ lần đầu . 49

Mùa đông ảm đạm nhất đời cậu . 50

68.8 Page 678

▲back to top

CHƯƠNG 06 : BA NĂM SỐNG Ở TRẠI VÀ MỘT NĂM

TẠI NHÀ XỨ 52

Hai hạt giống và bốn bông lúa 53

Cậu Micae . 56

Bốn đồng xu để thưởng cho một bài giảng . 58

Với cái chết của Cha Calosso, mọi hy vọng tắt lụi 60

68.9 Page 679

▲back to top

CHƯƠNG 07 : ĐƯỜNG ĐI CASTELNUOVO . 62

Bữa ăn trong “ gà men” 62

“Ở xóm Becchi chỉ lớn lên toàn một lũ lừa mà thôi” 64

Bóng áo dòng đen xa cách và lạnh lùng . 66

68.10 Page 680

▲back to top

CHƯƠNG 08 : “TÔI CẦN PHẢI HỌC” . 69

Giấc mơ chín tuổi năm xưa” lại trở lại 71

Nỗi gớm ghiếc phải ngửa tay xin bố thí 73

Bánh xe lịch sử vẫn tiến tới 73

“Hãy đến nói với hoàng tử...” 75

Là vua nhờ ơn Chúa chứ không nhờ ai khác . 76

Cao và buồn như một mùa chay . 77

69 Pages 681-690

▲back to top

69.1 Page 681

▲back to top

CHƯƠNG 09 : THỜI THIẾU NIÊN TẠI CHIERI 79

Một cây cột giữa bọn trẻ nhỏ . 80

Bỗng đâu xảy ra một sự kiện nhỏ… . 82

Hội Vui 84

Bốn màn tỷ thí với tên mãi võ . 86

Lần đầu đến Torino . 89

69.2 Page 682

▲back to top

CHƯƠNG 10 : MÙA CỦA NHỮNG TÌNH BẠN CAO

ĐẸP 92

Hai cái tát dành cho Lu-y Comollo . 92

Cây gậy sống . 94

Hầu bàn . 95

Jacques Lévi, gọi là bạn Giona. 96

Những trái táo của ông Blanchard . 97

69.3 Page 683

▲back to top

CHƯƠNG 11 : TUỔI HAI MƯƠI 99

Tính sổ với sự nghèo khó . 99

Một người đàn bà với khăn choàng vai màu đen . 101

Một giấc mơ lạ . 102

Sao không đến hỏi ý kiến Don Cafasso . 103

69.4 Page 684

▲back to top

CHƯƠNG 12 : CHỦNG VIỆN: NHỮNG ĐIỂM SÁNG

VÀ ĐIỂM TỐI 105

Bảy quyết định làm đảo lộn cuộc sống . 105

Những lời ấy, tôi sẽ không bao giờ quên . 107

Một thời biểu sắt thép . 108

Các điểm tối của chủng viện . 109

Ngụm khí oxy mỗi ngày thứ năm .. 110

Giữa bọn trẻ nhà giàu . 111

Vẻ hấp dẫn của Lu-y Comollo . 112

Một chủng sinh mới đơn độc . 114

69.5 Page 685

▲back to top

CHƯƠNG 13 : GIOAN BOSCO ĐƯỢC ĐÀO TẠO LÀM

LINH MỤC THẾ NÀO? . 115

Đưa liềm cắt lúa . 115

Việc huấn luyện linh mục . 116

Đánh giá về thời đại của ngài 118

Đâu rồi các nhân sĩ Cavour, Mazzini, Garibaldi? . 120

69.6 Page 686

▲back to top

CHƯƠNG 14 : GIOAN ĐÃ TRỞ THÀNH DON

BOSCO 123

Quần chúng không hiểu . 123

Một giao ước với cõi bên kia . 124

Bánh mì trộn hạt kê với rượu vang vùng Barbera . 126

“Linh mục không lên Thiên Đàng một mình” 127

Linh mục đời đời 128

69.7 Page 687

▲back to top

CHƯƠNG 15 : NHỮNG BƯỚC ĐẦU ĐỜI LINH MỤC 130

Don Bosco sẽ làm gì bây giờ? . 130

Khám phá đầu tiên: cảnh cơ cực của vùng ven đô . 131

Chợ mua bán những tay thợ trẻ . 132

Cuộc cách mạng công nghiệp . 133

Sự tiến bộ lớn lao được cống hiến cho thế giới 135

Cái giá khủng khiếp mà con người đã trả . 136

Thảm cảnh của các trẻ em vô tội ở Ý . 137

Việc tính sổ . 138

69.8 Page 688

▲back to top

CHƯƠNG 16 : "CON TÊN LÀ BARTHELÉMY

GARELLI" 140

Những đứa trẻ đằng sau các song sắt. 140

Don Bosco quyết định, trong khi các cha xứ thì chờ đợi 142

Kinh nghiệm của cha Cocchi 143

Một kinh Kính Mừng để khởi sự . 145

Ngay bây giờ nhé: Đó là một lời đánh dấu cả một hành

trình 148

69.9 Page 689

▲back to top

CHƯƠNG 17 : NGUYỆN XÁ CỦA CÁC CHÚ BÉ THỢ

HỒ 150

Những mẫu ảnh nhỏ, và cả những ổ bánh nhỏ . 151

Mười hai cung nhạc Kính Đức Mẹ . 152

Thằng bé đến từ xứ Caronno . 153

"Nếu cha chỉ còn lại mỗi một miếng bánh…" 153

"Quyền lãnh đạo thuộc về Đức Giáo Hoàng, thanh gươm thuộc

về Đức Vua Carlo Alberto" 155

"Cha có một chiếc áo dòng quá mong manh" 156

Ngài thanh thản nói về Chúa . 157

69.10 Page 690

▲back to top

CHƯƠNG 18 : BÀ HẦU TƯỚC VÀ “ÔNG CHA NHỎ”

[CHA BOREL] 159

Chiếc áo nhặm dưới bộ xiêm y sang trọng . 160

Những chú chiên hoá thành những chàng chăn chiên tí

hon 162

Don Bosco đâu? Nguyện Xá ở đâu?..................... 163

Thất bại ở Nhà thờ Thánh Phêrô bị trói 166

70 Pages 691-700

▲back to top

70.1 Page 691

▲back to top

CHƯƠNG 19 : NGUYỆN XÁ LƯU ĐỘNG . 169

“Hỡi các con yêu thương, Những cây cải bắp...” 170

"Lấy đi, bé Micae, lấy đi" 171

Những cuốn sách viết trong những đêm thức dài... 173

Ba phòng trong nhà Cha Moretta . 173

Một dấu chấm hỏi lớn về Nguyện Xá . 174

Một Nguyện Xá hoàn toàn khác . 176

Vụ treo cổ ở Alexandria . 178

Lần nữa, lại bị đuổi 179

70.2 Page 692

▲back to top

PHỤ CHƯƠNG : VĂN ĐỐI THOẠI CỦA DON

BOSCO 181

70.3 Page 693

▲back to top

CHƯƠNG 20 : VÔ VỌNG TRÊN ĐỒNG HOANG MỪNG

PHỤC SINH DƯỚI HẦM MÁI CHE . 183

Bà hầu tước và các cảnh vệ . 185

Don Bosco điên rồi chăng? . 186

Vô vọng trên đồng hoang . 189

Một cái gốc chẳng ai biết đến là khởi nguồn mọi sự . 190

Khi từng hồi chuông đổ . 192

70.4 Page 694

▲back to top

CHƯƠNG 21 : PHÉP LẠ BỌN TRẺ THỢ XÂY KÊU XIN

CHÚA 194

Ngài là linh mục . 194

Chia tay nhau tại Bùng Binh “Rondo” 195

Don Bosco ho ra máu . 197

"Lạy Chúa, xin đừng để ngài chết" 199

"Hoặc túi tiền hoặc nộp mạng cho tao!” 201

Những kẻ tha hương tay không, túi rỗng . 204

70.5 Page 695

▲back to top

CHƯƠNG 22 : MỘT KHO THUỐC SÚNG SẴN SÀNG NỔ

TUNG 206

Những phòng lớp sáng choang đầy các trẻ em .. 206

Đức Giáo hoàng Mastai – Ferreti lấy danh hiệu “Piô IX” 207

Cuộc đụng độ của Don Bosco với “các linh mục yêu nước” 210

Một trận mưa gạch đá . 211

Một linh mục ăn trộm .. 212

Những lời ca và những tiếng la ó của bọn dân nhậu . 214

Các giáo viên trẻ và những cộng sự viên người đời 215

70.6 Page 696

▲back to top

CHƯƠNG 23 : “CON MỒ CÔI, QUÊ Ở VALSESIA” 217

Cây dâu và sương mù . 217

Một thằng bé ướt sũng và lạnh cóng . 219

Chú bé thợ cạo run như tầu lá . 221

Cú đánh đầu của Đức Tổng Giám Mục . 224

Phù hiệu ba màu đeo trên ngực [cờ Ý Thống Nhất] trong thánh

lễ đại triều 225

Ngọn lửa ấm trong phòng áo . 226

70.7 Page 697

▲back to top

CHƯƠNG 24 : CƠN SỐT ĐỘC LẬP VÀ THỐNG NHẤT

NĂM 1848 228

Các phe tự do, ái quốc, thợ thuyền sát cánh nhau trong các

chiến tuyến phòng thủ 229

Hiếp pháp sẽ được gọi là “Pháp chế” 230

Don Bosco và vị Hầu tước Roberto D’ Azeglio mặt đối mặt

232

Những băng nhóm chống giáo sĩ tràn ra khắp nơi 233

Chiến tranh chống lại nước Áo . 235

Những trận đánh thật và những trận đánh giả ở Valdocco 236

“Hãy để tôi quay về nhà mình” 237

Cuộc chiến tranh tại ý tại xứ Lombardia . 238

70.8 Page 698

▲back to top

CHƯƠNG 25 : HY VỌNG SỤP ĐỔ . 239

Chấm dứt sự hiểu lầm .. 239

Gà-men và “khẩu phần” tại nguyện xá . 241

Lòng trung thành với Đức Thánh Cha và cái giá phải trả 242

Những tin tức bi thảm .. 244

Súng nổ tại nhà Pinardi.................................... 245

Làm việc nhằm đào tạo một lớp linh mục khác . 246

Những tin buồn đến từ La Mã . 248

Hai tín hiệu đầy hy vọng ở Valdocco . 249

70.9 Page 699

▲back to top

CHƯƠNG 26 : DON BOSCO CHÍNH TRỊ VÀ VẤN ĐỀ XÃ

HỘI 251

Chính trị của tôi là kinh lạy Cha . 251

Don Bosco và vấn đề xã hội 254

“Gạt sang một bên mọi thứ chính trị” có nghĩa là gì? 256

Và nếu sự chọn lựa của ngài đã khác đi thì sao? . 260

70.10 Page 700

▲back to top

CHƯƠNG 27 : 1849, NĂM GAI GÓC MÀ PHONG

PHÚ 262

Tờ báo “Bạn của Giới Trẻ”, một thất bại! 263

Lại chiến tranh . 264

Những tàn tích cuối cùng của tự do . 265

Sự thất bại của “các linh mục yêu nước” 266

33 lire dâng kính Đức Thánh Cha . 266

“Hai quả tim nhỏ để tạ ơn” 267

Bốn đứa trẻ và một khăn mùi xoa trắng.............. 267

Đại đội ở Borgo Vanchiglires 268

Một bao đầy lá khô.......................................... 269

Bốn xu cháo bột ngô . 270

“Tôi đã gọi đích danh anh ta: Carlo!” 272

Một giỏ hạt dẻ không bao giờ cạn . 273

71 Pages 701-710

▲back to top

71.1 Page 701

▲back to top

CHƯƠNG 28 : MỘT NGÔI NHÀ VÀ MỘT NHÀ THỜ 275

Đức Tổng Giám mục bị bắt giữ . 276

Một ê kíp 4 người khác . 278

30.000 lire và một thoáng chóng mặt. 279

Và giờ đây, một Thánh đường nguy nga tráng lệ . 280

Ma quỉ, có lẽ thế . 283

71.2 Page 702

▲back to top

CHƯƠNG 29 : VÀ CHÚA ĐÃ GỬI ĐẾN MỘT CON

CHÓ 285

Đối Thoại Giữa Những Kẻ Điếc . 286

Rượu Và Hạt Dẻ . 287

Họ Vồn Vã Chào Đón Tôi................................... 289

“Con Xám” 290

Ngủ tại tiệm giầy............................................ 292

71.3 Page 703

▲back to top

CHƯƠNG 30 : NỬA TÁ XƯỞNG THỢ . 294

Một ngón tay trên nhiều ung nhọt 295

Đơn độc, không được bảo vệ, trong tay ông chủ . 296

Hai bàn thợ mộc đã bắt đầu . 297

Một năm để có xưởng in . 298

Bốn cách thức để tìm ra cách thức tối ưu . 299

“Ai không hoàn toàn nghèo thì không có chỗ trong Nhà này”

300

71.4 Page 704

▲back to top

CHƯƠNG 31 : NHỮNG HỌC SINH KHOÁC ÁO NHÀ

BINH 302

“Ngủ trong chiếc thúng đựng mì dòn” 303

“Con sẽ đi qua biển Đỏ và sa mạc” 305

Bảo hành năm mươi năm .. 306

Bọn “con ông cháu cha” và đám học sinh khoác áo nhà

binh 307

“Cha thấy mình thoải mái được ở giữa bọn trẻ” 308

“Don Bosco không có thể hiểu hết giá trị của gia đình...?” 310

71.5 Page 705

▲back to top

CHƯƠNG 32 : 1854: CHÚNG TA SẼ ĐƯỢC GỌI LÀ

SALÊDIÊNG 312

Dàn dây leo và những bông hồng . 313

“Cha trả lương cho tôi ra sao?" 315

Thần chết trên các đường phố ở Khu Borgo Dora . 317

Những tên khổng lồ mặt mày rầu rĩ 319

Tám phút đã thuộc hết một trang . 320

Một tấm biển treo tường bí ẩn . 323

Những bóng đèn tròn muôn mầu trên hai bờ sông Pô 324

Đứa bé mô côi ở khu phố Thánh Đa Minh . 326

71.6 Page 706

▲back to top

CHƯƠNG 33 : 1855: NHỮNG THIẾU NIÊN "PHẠM PHÁP"

Ở KHÁM LỚN 329

"Những đám ma lớn tại triều đình!" 330

Người Salêdiêng thứ nhất 332

Đối đầu trực diện với Bộ trưởng . 334

Một ngày tự do . 336

Chín trang để trình bày phương pháp của mình . 338

Giấc mơ về “đời sống Nguyện Xá xưa” như một lời kêu gọi

339

71.7 Page 707

▲back to top

CHƯƠNG 34 : VĨNH BIỆT MẸ GIÀ VÀ MỘT CẬU BÉ 344

Một tờ giấy với năm từ . 344

Hội Bạn “Đức Mẹ Vô nhiễm” 346

Mẹ Margarita ra đi về cõi vĩnh hằng . 348

Một cậu bé trò chuyện với Chúa . 350

Trên Thiên Đàng, con có thể thấy các bạn của con chứ? 352

Một băng giải màu máu . 354

71.8 Page 708

▲back to top

CHƯƠNG 35 : THẦY TU HAY KHÔNG, TÔI SẼ VẪN Ở

LẠI VỚI DON BOSCO . 357

Bản Phác thảo viết tay về một Tu Hội mới đang phát sinh 358

Cuộc gặp gỡ với Đức Thánh Cha . 360

Một tuần lễ để quyết định cuộc sống của Tu Hội 362

“Nếu không làm linh mục, cậu sẽ làm gì tại Nguyện Xá?” 364

Cơn khủng hoảng của Giuse Buzetti 365

Người sư huynh Don Bosco có trong trái tim ngài 367

71.9 Page 709

▲back to top

CHƯƠNG 36 : MICAE MAGONE: MỘT ĐỨA BÉ VÀ BẢY

CẢNH SÁT 369

Phải mất xe lửa hay là mất đứa bé . 370

Nỗi buồn của một đứa bé . 372

Những cú đấm tại Quảng Trường Castello . 374

Don Bosco đặt tay trên đầu Magone . 376

Nền “chính trị vĩ đại” tức là Việc Thống Nhất Nước Ý . 377

“Nếu cần thì hãy dựng các hàng rào cản tại Torino” 379

Thảm cảnh Hỏa ngục trong suốt 12 giờ............... 380

Sự thành công của “chính trị thực dụng” 382

71.10 Page 710

▲back to top

CHƯƠNG 37 : NHỮNG CUỘC DÃ NGOẠI TỚI CÁC

VÙNG MIỀN MONTEFERRATO VÀ CUỘC SỐNG TẠI

NGUYỆN XÁ 385

Một em bé lên năm tuổi có tên là Philip Rinaldi 387

Một cậu bé có mái tóc hung và trời mưa . 388

Cô gái xứ Mornese có tên là Maria Mazzarello . 390

Thánh lễ đầu tiên của Don Rua . 391

400 chiếc bánh mì trong một thúng bánh . 393

Thi hành đức ái vì các người nghèo mà thôi 395

“ Một ban được qui tụ bí mật” vào năm 1861 . 396

72 Pages 711-720

▲back to top

72.1 Page 711

▲back to top

CHƯƠNG 38 : ĐỀN THỜ LỚN ĐƯỢC NHÌN THẤY

TRONG GIẤC MƠ 401

Giấc mơ ba nhà thờ . 401

"Đây sẽ là Nhà Thờ Mẹ cuả Tu Hội chúng ta” 403

Những biến cố tại Spoleto và Đức Maria Phù Hộ . 404

Một Tên gọi của Thánh Đường khiến người ta phải nhăn mặt

408

Bắt đầu với tám đồng xu . 409

Đức Mẹ đi quyên góp cho Don Bosco . 411

Người mẹ, đứa trẻ thơ và những đồ trang sức của người

nghèo 412

Người làm công nhật xứ Alba . 414

72.2 Page 712

▲back to top

CHƯƠNG 39 : DON RUA: TỪ MIRABELLO CHO TỚI HỒI

KHÁNH THÀNH VƯƠNG CUNG THÁNH ĐƯỜNG ĐỨC

MẸ PHÙ HỘ 420

Bốn trang giấy mang giá trị của một di chúc . 421

Những lời nói rỉ vào tai của Don Bosco . 424

Một bà mẹ, và biết bao nhiêu chuyện phải làm .. 425

Bức họa Đức Maria Phù Hộ . 425

Chào biệt Don Alasonnati sang thế giới bên kia và chào đón

Don Rua trở lại Nguyện Xá 427

Ban sáng Don Bosco phải gặp gỡ liên tục khách viếng

thăm 428

Ông De Amicis nhìn thấy tượng Đức Mẹ Phù Hộ vĩ đại trên

vòm của Đền Thờ 429

Đây chính là lúc những lời tiên tri “điên” đã trở thành hiện

thực 431

Cha Rua suy sụp . 432

72.3 Page 713

▲back to top

CHƯƠNG 40 : MỘT GIAI ĐOẠN MỚI CHO CÁC NGƯỜI

SALÊDIÊNG 435

Lịch sử diễn ra ở bên ngoài cổng lớn của Nguyện Xá . 435

Cuộc chiến chống lại bọn cướp và cuộc di dân vĩ đại 437

Chiến tranh du kích tại Torino............................ 438

Cơn khủng hoảng tôn giáo: Kinh Thánh và lớp học về thị

trường chứng khoán 440

Lịch sử không chính thức của giới thợ thuyền . 441

“Thuế đánh trên cảnh đói của dân chúng” 443

“Những Trường Trung Học Salêdiêng” phát sinh . 444

Năm trường trung học đầu tiên . 445

Một bước ngoặt đánh dấu cho một nguyên tắc nền tảng 448

72.4 Page 714

▲back to top

CHƯƠNG 41 : MORNESE CŨNG GIỐNG NHƯ

VALDOCCO 449

Dịch bệnh sốt nổi mụn, những tên phù thủy và con mắt soi mói

450

Bốn con mắt vẻ đầy hãi sợ . 453

Một vị linh mục đi tìm việc làm .. 453

Cuốn vở nhỏ bị lạc mất 455

Khi không còn bột bắp để làm món cháo bắp . 456

Ý kiến của Đức Thánh Cha và sự bực bội của dân xứ đó 458

Mùi thơm của nắm hạt dẻ . 460

Cái chết gõ cửa . 461

Họ lập thành nhóm ba người, lên đường dưới cảnh tuyết rơi

462

Cái chết đến với những bông hoa của tháng Năm .. 463

72.5 Page 715

▲back to top

CHƯƠNG 42 : CUỘC CHINH PHỤC ROMA VÀ CƠN

RÙNG MÌNH CỦA SỰ CHẾT

465

Công đồng ở Roma và phản-công đồng tại Napoli 465

“Trời Cao nói với vị Mục tử của các mục tử” 466

Những lời đe dọa đen tối trên Nước Pháp . 467

Liệu Đức Thánh Cha có thể bất khả ngộ? . 469

Lính thiện xạ Ý ở Cổng Porta Pia của thành Roma . 470

Cơn rùng mình của sự chết tại Varazze . 472

Những lá thư đầy tràn tình yêu thương dịu dàng . 473

72.6 Page 716

▲back to top

CHƯƠNG 43 : CÁC CỘNG TÁC VIÊN: TỨC CÁC

SALÊDIÊNG GIỮA TRẦN THẾ . 476

Chào biệt cha Borel 476

Những người nam nữ thiện chí 477

Các người Salêdiêng ngoại trú: một ý tưởng bị gạt bỏ 478

Các Cộng Tác Viên Salêdiêng . 479

Tờ “tập san Salêdiêng” cũng đã vươn tới các vùng Sotto il

Monte 481

72.7 Page 717

▲back to top

CHƯƠNG 44 : FRANCESCO, EUSEBIO,

FILIPPO, MICHELE VÀ NHIỀU BẠN HỮU KHÁC . 483

“Tôi đã ăn cắp hai ổ bánh mì tròn” 484

Eusebio Calvi di Palestro . 487

Don Bosco không mấy hạnh phúc vì sự từ chối 488

Khi Don Bosco quyết bước vào một cuộc chiến . 490

Vị Kinh sĩ ngưng công việc để nghỉ ngơi 491

Những người thợ xây trẻ của Nguyện Xá Chúa nhật 493

Michele Unia, một nông dân . 495

72.8 Page 718

▲back to top

CHƯƠNG 45 : ĐI XA HƠN . 497

Những con người tình nguyện mới sẵn sàng liều mạng 498

Đi tìm một chi tiết: Hai con sông và một vùng sa mạc 500

Một thư luân lưu để tìm những người tình nguyện . 501

Người dẫn đầu đoàn truyền giáo là đứa trẻ có hai người Da đỏ

khổng lồ đu lên 504

Hai mươi lời kỷ niệm viết bằng bút chì 506

72.9 Page 719

▲back to top

CHƯƠNG 46 : PANTAGONIA, ĐẤT HỨA . 509

Còn những người man rợ thì sao? . 510

Những bạn trẻ đến từ Torino . 512

Pampas......................................................... 514

Pantagonia . 514

“Thánh giá tiến bước sau lưỡi gươm. Kiên nhẫn thôi!” 515

Cuộc săn lùng con người 518

“Cha đã thấy tận trong bụng của các núi non” 520

Giấc mơ cuối cùng của Don Bosco . 523

72.10 Page 720

▲back to top

CHƯƠNG 47 : DON BOSCO VÀ ĐỨC TỔNG GIÁM MỤC

GASTALDI 526

Sự lạnh nhạt của Đức Cha Ricácardi 527

“Nếu con muốn, thì cha ban điều đó cho con” 529

Ngài là một vị Giám mục vĩ đại 531

Sai lầm nền tảng của Don Bosco . 533

Trách nhiệm của báo chí 535

Quyền lực đúng mức và quyền lực đi quá mức . 536

Yếu tố thứ nhất: Nguyện Xá của Don Bosco thiếu kỷ luật 538

Một lý do khác của sự căng thẳng . 539

Luật Tu Hội được phê chuẩn vĩnh viễn . 540

Các danh sách “những biện pháp trừng phạt” 541

Tiến trình xét xử tại Vatican . 545

Chén đắng dành cho Don Bosco . 546

Thanh thản nhưng hoàn toàn suy sụp . 547

73 Pages 721-730

▲back to top

73.1 Page 721

▲back to top

CHƯƠNG 48 : CÁC CUỘC HÀNH TRÌNH LỚN: QUA

PHÁP VÀ TÂY BAN NHA . 549

“Cha gánh vác nhà thờ Thánh Tâm Chúa trên đôi vai” 550

Paris bừng lửa nhiệt tình . 552

Một bức hình chụp Don Bosco Tại Pháp............... 553

Một ngày của một linh mục nghèo . 554

Đức Hồng Y, người mang đến hòa bình................ 556

Nếu cha không trở lại nữa . 557

73.2 Page 722

▲back to top

CHƯƠNG 49 : GIOAN CAGLIERO LÀM GIÁM MỤC 561

“Ai có thể đảm nhận chỗ của cha?”..................... 561

Một cái ôm hôn nồng thắm người con giám mục đầu tiên 563

Don Rua Phó Bề trên đại diện Don Bosco . 564

Don Bosco cầm lấy tay của ngài......................... 564

Nhà của Đức Giám Mục là một nhà gỗ nhỏ bằng thân cây 566

Phỏng vấn Don Bosco . 568

73.3 Page 723

▲back to top

CHƯƠNG 50 : NHỮNG GIỌT NƯỚC MẮT NÓNG HỔI 571

Một vị linh mục nghiêm chỉnh và suy tư . 572

Một bông hoa giúp nghĩ về cõi đời đời 572

“Đức Mẹ ở đây” 573

Don Bosco và những người giàu có . 574

Xuống Roma trong vòng mười ngày . 579

Những dòng nước mắt nóng hổi 581

Luigi Orione: ba cuốn sổ tay ghi các tội 582

73.4 Page 724

▲back to top

CHƯƠNG 51 : CHÀO BIỆT TRÁI ĐẤT . 585

Cha cảm thấy nỗi cô đơn dần dần bao trùm lấy cha . 586

Giống như cây nến dần tắt 587

Đức Cha Cagliero đến . 588

Các ý tưởng đậm hương vị cõi đời đời 590

Sự im lặng ở khu sân lớn . 593

“Tới lượt cha, cha phải xin người ta nói câu ấy cho cha” 594

Giờ phút “những con vật ghê gớm” trở lại 597

“Hãy nói với các con của cha” 598

[1] Đồng tiền Ý gọi là đồng lire.

[2] Khu Nguyện Xá của Don Bosco nằm ở khu có tên là

“Valdocco”.

[3] Castello có nghĩa là Pháo đài

[4] Là nơi có thủ phủ là thành phố Milano

[5] Nơi này Don Bosco đã xác định chính xác, là nơi hiện tìm

thấy trong nhà nguyện các hài cốt của Vương Cung Thánh

Đường Đức Mẹ Phù Hộ. Trên nền đá có ghi dấu chữ thánh giá

mạ vàng.

[6] Umbria nằm ở miền trung nước Ý, giáp Tuscanà về phía

Tây, Marche về phía Đông và Lazio về phía Nam. Vùng này

chủ yếu là đồi núi. ..

[7] Em I 553-554.

[8] A Pio IX, 10 marzo 1863, Em I 561.

73.5 Page 725

▲back to top

[9] Lett. Del 5 giugno 1862 di Cesare Chiala (1837-1876). Piu

tardi salesiano, al cav. Federico Oreglires di S. Stefano, ASC A

0050401, Fdb 929 C 10-D1; P. Stella, Don Bosco nella storia

della religiosità catolica II, 547-554.

[10] Em I 1629.

[11] Ghi Chú:

Các giấc mơ của Don Bosco

Trong

73.6 Page 726

▲back to top

Chương này, chúng ta đã nói tới ba giấc mơ của Don Bosco:

Đó là những giấc mơ “Một Nhà Thờ Lớn trên cánh đồng bắp”,

“Ba ngôi Nhà Thờ”, “Hai cột trụ”.

Xin cho phép tôi được có một nhận xét cá nhân của mình.

Về các giấc mơ của Don Bosco, người ta đã viết rất nhiều, nói

chung là nghiêm chỉnh và có uy tín. Khốn thay, cũng có người

bàn đến một cách kỳ quặc khiến cho người đọc phải tự hỏi

những người viết đó có mơ nhiều hơn là Don Bosco đã mơ

chăng.

Để cắt nghĩa các giấc mơ này và để loại bỏ tất cả tính chất “phi

thường” của cuộc sống của Don Bosco, người ta đã sử dụng cả

đến các giả thiết cắt nghĩa theo lối khoa học, chẳng hạn dựa

trên khoa nghiên cứu các hiện tượng thần kinh ngoài lãnh vực

tâm lý bình thường (nhưng những cách thức cắt nghĩa đó ngày

nay đã bị hoài nghi một cách nghiêm chỉnh và bị các nhà thông

thái loại bỏ), hay coi những giấc mơ là một thứ “huyền thoại

hóa” mà những người kể lại các sự việc và các lời nói của Don

Bosco đã rơi vào, để rồi họ minh nhiên lên án các giấc mở trên

như là các chứng từ giả.

Chúng tôi chân nhận rằng người ta có quyền đặt ra những giả

thiết để làm việc và nghiên cứu hầu có thể kiệm nghiệm cách

thích đáng các giấc mơ này. Nhưng chúng tôi không thấy chính

đáng khi người ta chấp nhận mọi thứ giả thiết đưa ra để nghiên

cứu về chúng, chỉ trừ duy nhất cái giả thiết coi chúng chính là

sự can thiệp của Thiên Chúa trong đời sống của Don Bosco.

Nếu người ta hành xử đàng hoàng, thì người ta cũng buộc phải

đưa cả cái giả thiết siêu nhiên này vào để nghiên cứu một cách

nghiêm chỉnh. Vậy một sự kiểm nhận nghiêm chỉnh của sử gia

buộc phải lưu ý đến việc chọn lựa các chứng từ đã tuyên thệ

trước tòa án phong á thánh cho Don Bosco về lời chứng của

mình. Việc chối bỏ một cách tiên thiên các chứng từ được thực

73.7 Page 727

▲back to top

hiện với lời thề, chỉ vì muốn bảo về các lý thuyết đáng hoài

nghi trên, cho thấy rằng công việc điều tra lịch sử ấy đã không

được theo đuổi một cách nghiêm chỉnh, trái lại nó xuất phát từ

các thiên kiến muốn loại trừ ánh sáng siêu nhiên. Làm như vậy

là rơi vào các tín điều của chủ nghĩa thực chứng (cho rằng

không thể nào tiếp nhận những cái gọi là siêu nhiên cả, và do

vậy vô ích nếu chúng ta muốn nhận định về nó).

Chúng tôi không phải là những chuyên viên trong lãnh vực

này. Nhưng chúng tôi tin rằng để có một ý niệm chính xác về

các giấc mơ của Don Bosco, thì vô cùng quan trọng phải biết

Don Bosco thực sự đã nghĩ gì về các giấc mơ của ngài, và

những người sống cùng ngài đã nghĩ gì. (Điều này dĩ nhiên là

chưa phải là tất cả các dữ kiện mà một sử gia cần đến, nhưng

nó chính là một bước xuất phát cho một cuộc nghiên cứu

nghiêm chỉnh).

Vậy chúng tôi xin cho mình quyền kể lại một số câu nói của

Don Bosco và của những người đã sống bên cạnh ngài trong

nhiều năm trời. Chúng tôi không sửa lại bản văn của các nhân

chứng này, dù cho làm thế có thể khiến cho những người

không quen với lối diễn tả bằng tiếng Ý của những năm 1800

(tức là trong thế kỷ XVII) sẽ gặp khó khăn để hiểu được các

câu văn thời xưa đó.

Giấc mơ 9 tuổi. Chứng từ tự thuật của Don Bosco

“Bà nội biết khá đủ về thần học – vì bà hoàn toàn không biết

chữ - để tuyên bố phán đoán cuối cùng như sau: “Đừng bận

tâm về mộng mị”. Cha cũng đồng quan điểm với bà nội; tuy

nhiên cha không hề cất bỏ giấc mơ đó khỏi tâm trí cha được.

Những điều cha sẽ kể lại sau đây sẽ trao cho giấc mơ một cái ý

nghĩa của nó” (Hồi Ký Nguyện Xá, do cha E. Ceria xuất bản, tr.

25).

73.8 Page 728

▲back to top

Giấc mơ về ngôi nhà thờ lớn trên cánh đồng bắp: Chứng

từ tự thuật của Don Bosco

Giấc mơ này làm tôi suốt đêm trằn trọc suy nghĩ; nó kéo theo

nhiều chi tiết. Tôi không hiểu nổi ý nghĩa của nó vào thời điểm

đó, bởi lẽ tôi không tin vào nó lắm; nhưng tôi dần dần hiểu ra

hiệu quả của nó khi các sự việc thành sự. Thậm chí sau này,

cùng với một giấc mơ khác, tôi đã sử dụng nó làm

73.9 Page 729

▲back to top

Chương trình cho các quyết định của tôi” (Hồi Ký Nguyện Xá,

do E. Ceria xuất bản, tr. 136).

Chứng từ của Don Bosco do cha Lemoyene thuật lại

“Trong những năm đầu tôi dần dần đặt tin tưởng vào những

giấc mơ này như chúng đáng được hưởng. Rất nhiều lần tôi đã

coi đó là trò do trí tưởng tượng của tôi tạo ra. Trong khi kể lại

những giấc mơ này, trong khi loan báo những cái chết sắp tới,

tiên báo tương lai, rất nhiều lần tôi tư lự không dám chắc chắn,

vì không tin tưởng rằng mình đã hiểu chúng và sợ rằng mình

nói những chuyện dối trá. Tôi tới mức đã phải thú nhận cùng

cha Cafasso về mối nguy hiểm nếu tôi nói chúng ra. Ngài nghe

tôi, suy nghĩ một chút rồi nói: “Bắt đầu từ lúc mà cha thấy là

những điều cha nói đang được thực hiện, thì cha có thể an tâm

và tiếp tục tiến bước”. Tuy nhiên chỉ sau đó một năm khi chàng

trai Casalegno chết, và tôi đã được thấy cậu nằm trong quan tài,

đúng hệt như tôi đã mơ, thì tôi mới không còn ngần ngại để tin

rằng những giấc mơ này thực sự là những lời cảnh cáo của

Chúa” (M. B., Cuốn V, tr. 376).

Chứng từ của cha Lemoyne

Cho tới khoảng năm 1880, khi kể lại các giấc mơ này, Don

Bosco đã không bao giờ nói đó là những thị kiến. Nhưng với

riêng tôi, vào những năm sau cùng này, tuy rằng ngài không

bao giờ nói chính tiếng “thị kiến”, nhưng ngài để cho tôi sử

dụng chúng trong các cuộc trao đổi thân mật giữa chúng tôi”

(M. B. Lời dẫn nhập, Cuốn XVII).

Chứng từ của cha Berto, thư ký của Don Bosco trong suốt 20

năm

“Ngài tiên báo trước khi nó xẩy ra về cái chết của hầu hết các

trẻ em của Nguyện Xá, một cách chính xác về thời điểm và các

hoàn cảnh của việc các em trẩy sang thế giới bên kia. Có những

73.10 Page 730

▲back to top

lần này hay lần khác, ngài cảnh báo các cậu bé một cách rõ

ràng; có khi ngài nêu những vần đầu của cái tên những người

sẽ chết. Những lời tiên báo đó, như tôi nhớ lại, đã hoàn toàn

xẩy ra như vậy; tôi có thể xác nhận được chúng. Chỉ họa hiếm

mới có những luật trừ, nhưng đúng như chúng diễn ra, chúng

khẳng định về tinh thần tiên tri của Don Bosco. Chính tôi là

linh mục Berto, là nhân chứng mắt thấy tai nghe, viết ra những

lời này” (M. B., Cuốn V, tr. 387).

Cảm nghĩ của cha Ceria

Người viết 9 cuốn sách Hồi Sử cuối cùng trong tiểu sử Don

Bosco này đã gia nhập Tu Hội 3 năm 8 tháng trước khi Don

Bosco qua đời, trong bài Dẫn Nhập cho cuốn XVII, đã phân

loại các giấc mơ của Don Bosco thành ba nhóm:

- Những giấc mơ chỉ thuần túy là những giấc mơ như chuyện

chúng ta mơ vào những đêm bụng tiêu hóa không tốt: suy nghĩ

cho nghiêm chỉnh thì không nên liệt chúng vào trong hạnh sử

của Don Bosco. Một số chúng được đem vào trong Bộ Sách

Hồi Sử chỉ để giúp chúng ta bao có thể biết được những yếu tố

của cuộc đời Don Bosco.

- Các giấc mơ không chỉ là những giấc mơ, mà chính là các thị

kiến xẩy ra ngay giữa ban ngày, chẳng hạn giấc mơ tỏ lộ tương

lai của Gioan Cagliero.

- Những giấc mơ mơ về ban đêm biểu lộ những chuyện bí mật

hay tương lai.

Tuy nhiên cha Ceria nhận xét như sau: Khó mà phân biệt giữa

ba loại giấc mơ này. Có lần chúng ta không biết khi nào Don

Bosco mơ thấy mình đang ở trong góc phải của chính diện Đền

thờ thánh Phêrô, ở lưng chừng giữa theo đường thẳng đứng

tính từ tượng thánh Phêrô và Bức khảm ghép mảnh

đá “mosaic” ghi lại hình Đức Thánh Cha Pio IX, và Don

74 Pages 731-740

▲back to top

74.1 Page 731

▲back to top

Bosco chẳng hiểu nổi làm sao ngài lại tới được chỗ đó. Ngài

muốn xuống. Ngài gọi, la hét lên, nhưng chẳng ai tới. Sau cùng

vì khiếp sợ, ngài giật mình tỉnh dậy. Người ta sẽ nói đó là một

giấc mơ do việc tiêu hóa không tốt mà xẩy ra. Thế rồi cha

Ceria tiếp tục viết: Nhưng nếu ta nhìn hốc nằm ở chính diện

của nhà thờ thánh Phêrô này vào năm 1936, thì sẽ thấy có bức

tượng vĩ đại của Don Bosco do nhà điêu khắc Canonica đặt ở

vị trí giữa hai bức tương thánh Phêrô và Đức Thánh Cha Pio IX

đó. Thế là chúng ta hiểu rõ đây thật sự không phải là giấc mơ

được tạo ra bởi sự tiêu hóa không tốt.

[12] Sắc lệnh Công đồng được biên soạn thành một câu duy

nhất trong bản gốc. Ở đây chúng ta cắt ra thành bốn câu cho dễ

đọc. Những chữ trong ngoặc được thêm vào để diễn rõ ý nghĩa.

[13] Khu cuối cùng của Nam Mỹ nay vẫn chưa có đường xe

lửa cho tới năm 2003. Giấc mơ của DonBosco vẫn còn chờ

thực hiện.

[14] Thủ đô nước Chile

[15] Vallecrosia là một đô thị ở tỉnh Imperia trong

vùng Liguria, tọa lạc khoảng 120 km về phía tây nam

của Genoa và khoảng 30 km về phía tây của Imperia. Tại thời

điểm ngày 31 tháng 12 năm 2004, đô thị này có dân số 7.264

người và diện tích là 3,6 km².

[16] Tại Paris, chính quyền Cách mạng Công Xã theo đường

lối cách mạng, dựa trên lực lượng công nhân. Chính quyền này

bị đè bẹp bởi quân của đội quân của giới trưởng giả Pháp.

[17] Samperdarena gần bến tàu nơi các nhà truyền giáo xuống

tàu đi Nam Mỹ.