hf_jp-ii_exh_25031992_pastores-dabo-vobis-la


hf_jp-ii_exh_25031992_pastores-dabo-vobis-la

1 Pages 1-10

▲back to top

1.1 Page 1

▲back to top
The Holy See
IOANNIS PAULI PP. II
SUMMI PONTIFICIS
ADHORTATIO APOSTOLICA POSTSYNODALIS
PASTORES DABO VOBIS
AD EPISCOPOS,
SACERDOTES ET CHRISTIFIDELES
TOTIUS CATHOLICAE ECCLESIAE
DE SACERDOTUM FORMATIONE
IN AETATIS NOSTRAE RERUM CONDICIONE
Venerabiles Fratres ac dilecti Filii et Filiae,
salutem et Apostolicam Benedictionem
INTRODUCTIO
1. «Pastores dabo vobis iuxta cor meum».1
Per haec Ieremiae prophetae verba promittit Deus populo suo nunquam se illum sine pastoribus
relicturum qui eundem colligant ac ducant: «Et suscitabo super eos id est super oves meas
pastores, et pascent eos; non formidabunt ultra et non pavebunt».2
Ecclesia, Dei populus, huius prophetici nuntii effectionem indesinenter experta, gratias Domino
perpetuo laetanter agit, probe sciens ipsum Christum Iesum esse viventem, supremam ac
definitivam huius Dei promissionis impletionem: qui enim asseruit: «Ego sum pastor bonus»,3
ipse, pastor magnus ovium,4 apostolis eorumque successoribus ministerium concredidit gregem
Dei pascendi.5
Ceterum nunquam sine sacerdotibus potest Ecclesia ad effectum adducere praecipuam illam
oboedientiam, quae penitus insita est in ipsa eius exsistentia atque in eius missione erga
hominum historiam; eam nempe oboedientiam erga Iesu mandatum: «Euntes ergo, docete omnes

1.2 Page 2

▲back to top
2
gentes» 6 et «hoc facite in meam commemorationem»;7 id est iussum Evangelii nuntiandi et
sacrificium sui corporis, pro nobis traditi, necnon sanguinis sui, pro mundi salute effusi, quotidie
renovandi.
Per fidem nobis innotuit promissionem Domini non posse deficere. Haec ipsa promissio ratio est
ac vis, quae laetificat Ecclesiam florentibus atque increbrescentibus vocationibus sacerdotalibus,
quae alicubi hodie suscitantur, pariterque fundamentum est et stimulus ad maioris fidei et acrioris
spei actum prae gravi sacerdotum penuria, quae in aliis mundi plagis persentitur.
Advocamur omnes ut participemus plenam fiduciam, Dei promissionis continuae impletionis, quam
synodales Patres perspicue atque fortiter testati sunt: «Synodus cum plena fide in promissione
Christi qui dixit: "Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi",8
atque conscia actionis constantis Spiritus Sancti in Ecclesia, firmiter credit non solum
indefectibilitatem Ecclesiae sed etiam omnia quae in illa implicantur indefectibilitate... Sacerdotes
nunquam in Ecclesia deficient... Deus nunquam christianos viros ad sacerdotium vocare desinet.
Firmiter proinde credamus oportet, etiamsi in variis regionibus clerus deficiat, non proinde
actionem Patris, cuius est vocationes suscitare, esse unquam cessaturam».9
Ut ipsi in concludenda Synodo, de vocationum sacerdotalium penuria agentes, asseruimus: «At
prima quam Ecclesia profert responsio invenitur in plena Spiritui Sancto fidenti adhaesione. Pro
certo habemus eiusmodi sui ipsius destitutionem non inducere in errorem, dummodo sane
praebeamus nos in gratiam acceptam fideles».10
2. In recepta gratia fideles permanere, Dei enim donum hominis libertatem non delet, sed
exsuscitat, auget, exigit.
Ideo plena fiducia immutabilis fidelitatis erga Dei promissionem sociatur in Ecclesia cum gravi
responsalitate cooperandi actioni Dei vocantis atque cum eo conferendi in constituendis et
servandis condicionibus in quibus bonum semen, a Deo sparsum, et profundas iaciat radices et
fructus copiosos ferat. Cessare enim nunquam potest Ecclesia Dominum messis ut operarios in
messem suam mittat rogare,11 neque abstinere a proponendo futurae praesertim progeniei
perspicuo ac animoso vocationis amplectendae studio: quam deinceps iuvabit ut veritatem Dei
vocantis discernat eique magnanimiter respondeat; peculiarem adhibere curam de formatione
candidatorum ad presbyteratum.
Futurorum namque sacerdotum formatio tum dioecesanorum tum religiosorum et assidua cura per
integrum vitae cursum protrahenda, in ipsorum tendens sanctificationem personalem in ministerio
et per continuam renovationem in ipsorum pastorali navitate operandam, habetur ab Ecclesia
unum ex muneribus maioris momenti atque difficultatis ad futuram generis humani
evangelizationem.

1.3 Page 3

▲back to top
3
Hoc formativum Ecclesiae opus aliud non est nisi temporalis continuatio illius Christi operis, quod
evangelista Marcus his verbis describit: «Et ascendit in montem et vocat ad se, quos voluit ipse, et
venerunt ad eum. Et fecit Duodecim, ut essent cum illo et ut mitteret eos praedicare, habentes
potestatem eiciendi daemonia».12
Affirmari potest hanc Evangelii paginam Ecclesiam semper historiae, etsi ratione et intensitate
varia, aptasse per opus formativum quod candidatis ad presbyteratum et presbyteris ipsis
applicuit. Hodie autem Ecclesia animadvertit vocari sese ad iterandum quod Magister ipse in
Apostolis suis fecit, idque nova quadam sollicitudine, prout expostulant profundiores illae ac
velociores mutationes quae societatem et culturam nostri temporis afficiunt, necnon pro
multiplicitate ac varietate contextuum in quibus Evangelium nuntiat ac testatur pro ipso incremento
vocationum sacerdotalium in quibusdam mundi dioecesibus pro urgentiore necessitate
perpendendi tum methodos tum etiam argumenta formationis sacerdotalis; pro Episcoporum et
communitatum sollicitudine ob diuturnam presbyterorum penuriam; denique pro ipsa necessitate
absoluta «novae cuiusdam evangelizationis», quae secum fert ut reperiantur quoque inter
presbyteros «novi Evangelii praecones seu evangelizatores».
In hoc ipso contextu historico et culturali versatus est recentior Coetus generalis ordinarius Synodi
Episcoporum, qui egit de «formatione sacerdotum in hodiernis adiunctis», eo quidem consilio ut
annis post quinque et viginti ab absoluto Concilio, doctrinam conciliarem de eodem argumento
compleret, normasque reperiret temporibus nostris aptiores atque fortiores.13
3. Concilii Vaticani II placita continuans circa presbyterorum ordinem et eorum formationem,14 et
volens ad praxim deducere uberem et gravem doctrinam pro variis rerum condicionibus, Ecclesia
aggressa saepius est quaestiones quae presbyterorum vitam, ministerium et formationem
attingunt.
Occasiones praecipue exstiterunt varii Episcoporum Synodorum Coetus. Inde a primo Coetu
generali, mense Octobri anno 1967 celebrato, Synodus per quinque congregationes generales
tractavit de seminariorum renovatione. Is labor vim maximam habuit in exarandum documentum
Congregationis pro Educatione Catholica, cui titulus: «Ratio fundamentalis institutionis
sacerdotalis».15
Sed praesertim in sacerdotium ministeriale Coetus generalis ordinarius anni 1971 incubuit, qui
dimidium laborum suorum tempus in hac quaestione consumpsit. Huius diuturnae tractationis
fructus, «commendationes» relatae ad Decessorem Nostrum Papam Paulum VI, quae lectae sunt
in aperta Synodo anno 1974, respiciebant praecipue ad doctrinam ipsam sacerdotii ministerialis,
atque ad nonnullos aspectus spiri- tualitatis et ministerii sacerdotalis.
Alias etiam occasiones nactum Ecclesiae magisterium perrexit testari suam sollicitudinem de
presbyterorum vita et ministerio. Affirmare licet annis Concilium secutis nullum fuisse Magisterii

1.4 Page 4

▲back to top
4
interventum, quin ratione quadam pertinuerit ad sensum praesentiae presbyterorum in ecclesiali
communitate, ad eorum munus ac necessitatem pro Ecclesia et pro mundi vita.
Recentioribus vero hisce annis necessitas e permultis partibus percepta erat repetendi
quaestionem de sacerdotio, novo quodam modo illam tractando rationeque quadam magis aptata
hodiernis circumstantiis ecclesialibus et culturalibus. Attentio nempe alio directa est: non ad
sacerdotis sic dictam «identitatem», sed ad quaestiones quae eiusdem ad sacerdotium iter
formativum respiciunt, necnon ad vitae qualitates quae presbyterum decent. Namque hodiernorum
candidatorum ad sacerdotium ministeriale nova progenies, si eosdem cum vicinioribus
praedecessoribus compares, qualitates haud parum diversas prae se ferunt, respectu ad
decessorum quippe qui in mundo vivant saepe diverso atque celerrima evolutione sese mutante.
Quarum condicionum nemo non videt habendam esse rationem tum in delineandis tum in
persequendis itinerariis educativis, quae eosdem ad ministeriale sacerdotium perducant.
Ii autem presbyteri, qui longioribus temporis spatiis in exercitium ministeriale incubuerunt, virium
quadam dispersione laborare videntur increbrescentibus continuo pastoralis navitatis formis: et
adversus novae socialis consortionis necnon novae culturae necessitates inducuntur ad
recensendas proprias vivendi et laborandi rationes, ad perquirendos primatus munerum
pastoralium, dum persentiunt maiorem in dies necessitatem «formationis permanentis».
In Coetu Synodali Episcoporum anno 1990 acto, disceptationes et meditationes factae sunt de
augendis vocationibus ad presbyteratum, de candidatorum formatione, ut pernoscant et sequantur
Christum, se parantes ad ordinis sacramentum celebrandum et colendum, quod eos conformes
reddit Christo Capiti et Pastori, Servo et Sponso Ecclesiae; et per inventa nova formationis
permanentis itinera, ad navitatem ministerialem efficaciorem assequendam ac spiritualitatem
sacerdotalem vividiorem.
Haec eadem Synodus respondere intendebat praecedentis Coetus optatis, de laicorum vocatione
et missione in Ecclesia et in mundo. Ipsi laici presbyterorum curam ad suam formationem
promovendam postulaverant, ut ipsimet laici ab eisdem opportunius in communi explenda
missione assumerentur. Etenim «quo magis laicorum apostolatus augetur, eo magis
animadvertitur necessitas habendi sacerdotes, et quidem sacerdotes bene formatos, sacerdotes
sanctos. Ita ipsa vita Populi Dei ostendit doctrinam Concilii Vaticani II de necessitudine sacerdotii
communis cum sacerdotio ministeriali et hierarchico: etenim in mysterio Ecclesiae hierarchia
naturam habet ministerialem.16 Quo altius perdiscitur vocatio laicorum propria, melius apparet id,
quod est sacerdotis proprium».17
4. In ea autem experientia ecclesiali, Synodi propria, quae est «peculiaris experientia
communionis episcopalis in universalitate, quae sensum confirmat universalis Ecclesiae,
Episcoporum responsalitatem erga universam Ecclesiam eiusque munus, in communione
adfectiva et effectiva circa Petrum»,18 exaudita est, clara et accurata, vox diversarum

1.5 Page 5

▲back to top
5
Ecclesiarum particularium, atque in hac Synodo primum voces quarundam Ecclesiarum
Orientalium quae suam conclamaverunt fidem Dei explendae promissioni tribuendam: «Dabo
vobis pastores iuxta cor meum»;19 pariterque sedulitatem suam pastoralem renovarunt de
vocationum cura ac de presbyterorum formatione, persuasum habentes Ecclesiae futura simulque
eius incrementum ac universalis salutis missionem ex his pendere.
Nunc ad hanc Adhortationem Apostolicam quae Synodum sequitur multas repetentes
meditationes, consilia et monita quae labores Patrum synodalium praeparaverunt et comitata sunt,
Nostram Romani Episcopi atque Petri Successoris vocem aliis adiungimus, qua corda omnium ac
singulorum christifidelium alloquimur, praesertim vero presbyterorum corda et eorum omnium qui
operam navant difficili eorum formationis ministerio. Obviam utique Nos offerre cupimus omnibus
et singulis presbyteris, dioecesanis ac religiosis, hanc Adhortationem.
Pariter ora et corda Patrum Synodalium in usum Nostrum convertimus, haec verba extremi nuntii
Synodi ad Populum Dei: «Animo grato et admiratione pleno vos alloquimur tanquam primos
adiutores servitii nostri apostolici. Opus vestrum in Ecclesia vere necessarium est et substitui non
potest. Vos portatis pondus ministerii sacerdotalis atque contactum directum cum fidelibus
habetis. Vos Eucharistiae estis ministri, misericordiae divinae in Paenitentiae sacramento
dispensatores, animarum consolatores, omnium fidelium in procella difficultatum vitae hodiernae
duces.
Toto ergo corde vos salutatos volumus, gratitudinem nostram vobis exprimimus vosque hortamur
ut in hac via perseveretis laeto et prom- pto animo. Ne sinatis vos deprimi. Opus nostrum non
nostrum, sed Domini est.
Qui nos vocavit et mittit, nobiscum est omnibus diebus vitae nostrae. Pro Christo enim legatione
fungimur».20
CAPUT I
EX HOMINIBUS ASSUMPTUS
Institutio sacerdotalis adversus provocationes secundi millennii exeuntis
5. «Omnis pontifex ex hominibus assumptus pro hominibus constituitur in his quae sunt ad
Deum».21
Epistula ad Hebraeos perspicue asserit ministri Dei «humanitatem»; is enim ab hominibus et in
hominum servitium assumitur, ipsum Christum Iesum imitans, «temptatum per omnia secundum
similitudinem absque peccato».22

1.6 Page 6

▲back to top
6
Deus sacerdotes suos vocat ex definitis humanis et ecclesialibus contextibus, quorum designantur
notis necessario et ad quos in Christi Evangelii servitium mittuntur.
Propterea Synodus sacerdotii argumentum «pro contextibus tractavit», illud in praesentibus
societatis et Ecclesiae constituens, atque ad prospectum aperiens tertii millennii, sicut ceteroqui
patet ex ipsa argumenti formula: «De formatione sacerdotali in hodiernis adiunctis».
Exsistit sane «quaedam sacerdotalis essentialis imago, quae mutari nequit, cum sacerdos, tam ille
quem pro crastino desideramus quam ille qui hodie est, uni Christo assimilari debeat. Christus
enim dum in terris vixit, in semetipso exhibuit definitivum presbyteri vultum seu imaginem, ita
configurans sacerdotium ministeriale, quod apostoli induere properarunt; idemque destinatum erat
per saecula durare, singulis historiae periodis incessanter reproducendum. Presbyter ergo tertii
millennii erit hoc sensu continuator presbyterorum qui praecedentibus saeculis Ecclesiae vitam
propagarunt. Adeo ut sacerdotalis vocatio, etiam post annum bismillesimum, eadem perstatura sit,
vocatio scilicet ad vivendum unicum et permanens Christi sacerdotium».23 Pariter presbyteri tum
vita tum ministerium, «aptentur necesse est et temporibus et aliis vitae realis adiunctis... Unde,
quoad conatus nostros pertinet, enitamur oportet ut, superno Spiritus Sancti lumini expositi,
praecipue dispiciamus quo nostris temporibus societas portendat, qualesque sint profundiores
eiusdem spirituales exigentiae; caute item decernamus quaenam sint potiora, eaque concretiora,
munera; reperiamus denique quaenam pastorales navitates adhibendae sint, donec tandem
responsum nostrum adaequate hominum indigentiis coaptetur».24
Cum deberent perennem ministerii veritatem necessitatibus ac proprietatibus huius aetatis aptare,
Patres Synodales conati quidem sunt respondere quibusdam necessariis quaestionibus: scilicet,
quae problemata, atque eodem tempore, quos utiles stimulos suscitat hodiernus contextus
socialis, culturalis et ecclesialis, in pueris et adulescentibus, quibus est in animis volvendum
consilium de vita sacerdotali eligenda in omne tempus duratura? Quas difficultates quasque novas
facultates praebet nostra aetas ad exercendum ministerium sacerdotale quod congruat cum dono
suscepti sacramenti et simul cum postulatis vitae spiritualis eidem consentaneae?
Ad quaedam nunc nos elementa revocemus indagationis de rerum condicione, quam Patres
synodales effecerunt; sed bene nobis conscii permagnam varietatem adiunctorum socialium,
culturalium et ecclesialium, quae in diversis nationibus sunt, suadere ut nonnisi communia
quaedam et maioris momenti phaenomena significemus, praesertim quae ad educationem vel
institutionem presbyterorum respiciant.
6. Multae res hodie in hominibus acriorem conscientiam videntur fovere dignitatis personae et
novam apertionem ad religionis valores, ad Evangelium et sacerdotale ministerium.
In ipsa societate, quamvis multa sint secum pugnantia, largiorem et fortiorem invenimus iustitiae et
pacis sitim, vividiorem sensum curae hominis de mundo deque cultu rerum naturae; apertiorem

1.7 Page 7

▲back to top
7
veritatis inquisitionem atque hominis dignitatis adsectationis, crescentem sedulitatem in multis
totius mundi populorum partibus pro necessitudine inter nationes magis in usu posita et pro novo
ordine orbis terrarum secundum libertatem et iustitiam. Crescit etiam, dum potentia virium augetur,
quae provenit ex scientiis et technologicis disciplinis atque informatio et cultura diffunduntur, nova
ethica interrogatio, de significatione videlicet interrogatio, ideoque de vero valorum gradu, quo
definiantur progressus facultas et fines.
In campo magis proprie religioso et christiano cessant praeiudicia ideologica, et etiam violentes
recusationes nuntii valorum spiritalium atque religiosorum, et simul oriuntur novae ac insperatae
facultates evangelizationis et vitae ecclesialis instauratio multis in mundi partibus. Animadvertuntur
crescens diffusio cognitionis Sacrorum Bibliorum, multarum Ecclesiarum novellarum vigor et
alacritas in provehendis et dilatandis personae valoribus atque vitae humanae dignitate; fulgens
martyrii testimonium quarundam Ecclesiarum Europae Centralis et Orientalis, et etiam fides et
strenua fortitudo aliarum Ecclesiarum, quae etiam nunc persecutiones et acerbitates pro fide
patiuntur.25
Dei desiderium et cum eo vivae significantisque rationis ibi hodie tam apparet vividum, ubi
Evangelii deest verus et integer Iesu nuntius, ut foveat religiositatis formas sine Deo ac multiplices
sectas. Earum extensio, etiam in plagis ex more tradito christianis, evadit Ecclesiae sinceris filiis et
maxime sacerdotibus, constans causa cur de credibilitate sui testimonii evangelici recogitent, sed
etiam signum, quo cognoscitur quam etiamnum alta sit et communis Dei inquisitio.
7. Cum his rebus, quae propitiae ac positivae dici possunt, multae aliae intermiscentur,
problematicae vel negativae.
Latissime imprimis adhuc diffunditur rationalismus qui, nomine cuiusdam notionis reductivae de
«scientia», humanam rationem incuriosam reddit divinae Revelationis et Transcendentiae.
Notanda dein pervicax defensio subiectivitatis personalis, qua homo nonnisi in solam sui utilitatem
perducitur, ineptus effectus rationum vere humanarum. Atque exinde id provenit, praesertim inter
adolescentes et iuvenes, ut solitudinem hanc replere nitantur per succedanea varii generis,
imprimis per formas hedonismi plus minusve vehementes, vel per fugam a rebus ipsis; velut fugaci
tempori obnoxii «consumere» cupiant experientias illas individuales quam acerrimas ac
gratissimas quoad animi motus et corporis sensus praesentes, sed necessario segnes sint et
quodammodo torpescant adversus consilium de vita quod rationem spiritualem et religiosam
includat et consociatae operae curam.
Diffunditur quoque ubique terrarum, etiam collapsis ideologiis quae materialismum in dogma
erexerant et de religione abolenda explicitum instruxerant programma, quaedam nova species
atheismi, quem practicum et exsistentialem vocant, qui idem est ac visio saecularis de hominis
vita et sorte. Hic igitur homo, «totus in sese conversus, qui in sese ponit centrum cuiuslibet curae,

1.8 Page 8

▲back to top
8
qui audet proclamare sese principium ac rationem cuiuslibet realitatis»,26 sese semper reperit
pauperiorem factum illius «supplementi animae» quod eo magis ei necessarium est quo
copiosiores opes et bona corporea ei falso suadent se sibi sufficere. Qui proinde, cum nihil
necesse sit Deum pugnaciter recusare, simpliciter putat eo non indigere.
In hac descriptione praesertim notandae sunt: dissolutio consortionis familiaris et obscuratio vel
«detorta interpretatio» humanae sexualitatis; quae duo phaenomena fortiter obstant iuniorum
institutioni et affectioni ad vocationem religiosam. Praeterea notanda sunt incrementum rerum
socialium iniustarum et conglobatio divitiarum in paucorum manibus; quasi fructus «inhumani
capitalismi» 27 qui tenuiores populos ab opulentioribus latius in dies seiungit: inseruntur sic in
hominum consortionem animorum contentiones et sollicitudines, quibus alte perturbatur
personarum et communitatum vita.
Etiam in Ecclesia reperiuntur anxia et noxia, quae directe in presbyterorum vitam et ministerium
vim habent: qualia sunt: ignorantia religiosa, qua multi credentes afficiuntur; exigua traditae
catechesis efficacia, quam hodie suffocant vulgatiores et suasoriores instrumentorum
communicationis nuntii; male intellectus pluralismus theologicus, culturalis, pastoralis, qui licet
interdum a bonis propositis proveniat, cedit in difficilem reddendum dialogum oecumenicum et in
necessariae fidei unitatis discrimen; perstans etiam quidam veluti diffidentiae vel impatientiae
sensus ecclesiastici magisterii: pressiones mancae et reductivae divitiarum nuntii evangelici quae
eundem nuntium et fidei testimonium mutant in solam partem liberationis humanae ac socialis, aut
in abalienans refugium in superstitionem inque religionem sine Deo.28
Aliud magni ponderis phaenomenum, etsi comparata recens in plerisque veteris traditionis
christianae nationibus, praesentia est in uno eodemque territorio densorum nucleorum diversarum
gentium et religionum. Coalescere ita incipit nova quaedam consortio, multarum stirpium ac
multarum religionum. Id saepe occasio evadit exercendi crebriorem et fructuosiorem dialogum,
experiendi invicem mentes, dilatandi experientias mutuae acceptationis et iustae tolerantiae; sed
pariter fieri potest occasio confusionis et relativismi, idque vel maxime apud personas et civitates
quarum fides nondum ad plenam sui maturationem perducta est.
Ad haec, et arcte coniunctum cum crescente studio sui, aliud adiungitur phaenomenum: transiisse
quodammodo fidem in aream rerum subiectivo iudicio dimetiendarum. Id est, imminuta est apud
crescentem christifidelium turbam perceptio summae universae et obiectivae doctrinae fidei; pro
adhaesione dumtaxat subiectiva ad ea tantummodo quae cuique placent, quae personali
experientiae aptatur, quae proprias consuetudines non turbat. Etiam compellatio ad
inviolabilitatem sui conscientiae, quae est ipsa per se legitima, evadit in hoc contextu res periculo
ambiguitatis non exempta.
Hinc promanant etiam illae accessiones ad Ecclesiam parte tantum tales habendae et
condicionibus astrictae, quae damnosam habent vim in ortu novarum ad sacerdotium vocationum;

1.9 Page 9

▲back to top
9
immo, et in ipsam conscientiam presbyterorum et sui ministerii in communitate.
Denique in multis Ecclesiis etiamnum exigua praesentia et penuria virium sacerdotalium vel
graviora problemata gignunt. Christifideles namque saepe ac diutius sibimetipsis relinquuntur nullo
oblato pastorali iuvamine: unde non solum eorum vita christiana debitis destituitur incrementis, sed
facultas ipsa minuitur ut ipsi evadant evangelizationis auctores.
8. Multae res secum pugnantes et vires, quibus signantur non tantummodo hodiernae hominum
consortiones et culturae sed et ipsae ecclesiales communitates, percipiuntur, usurpantur, et
experimento comprobantur a iuvenibus ardore prorsus peculiari, cum effectibus proximis in
ipsorum itinere institutorio maximi momenti. Inde fit ut vocationis sacerdotalis ortus et processus in
pueris, adolescentibus, iuvenibus continuo in obstacula et sollicitationes incidant.
Trahuntur illi vehementissime peculiari quadam illecebra societatis quam dicimus
«consumisticam» qua impelluntur ad amplectendam eam vitae interpretationem quam
individualisticam, materialisticam et hedonisticam appellamus. «Commodum» materialiter
intellectum principem obtinet locum, uti unicus vitae finis; quod commodum est quovis pretio,
quavis condicione consequendum! Hinc necessario recusatur quidquid sacrificium sapit, et abicitur
quidquid laborem et conatum exigit, in vivendo iuxta valores spirituales et religiosos. Cura enim
unica «habendi», «esse» pervertit, quod primum est, eum consecutione interpretandi et colendi
valores personae proprios et inter personas non secundum doni rationem et naturam gratuitam,
sed contra secundum possessionem nimium sui amantem et alterius malum. Haec omnia
apparent in ipsa interpretatione sexualitatis humanae, quae, a propria dignitate deiecta (quippe
quae in servitium communionis data sit et in signum donationis sui inter personas), reducitur hodie
ad genus bonorum consumendorum. Ita experientia affectiva multorum iuvenum desinit non in
harmonicum iucundumque incrementum propriae personae sese in sui donum alteri tradentis, sed
in vitiosam involutionem, ethicam et psychologicam, quae non poterit eorum futura gravibus
condicionibus non astringere. In harum propensionum radice, quod ad multos iuvenes pertinet, est
distorta quaedam experientia libertatis: ea enim, potius quam ut oboedientia erga veritatem
obiectivam et universalem, colitur ab his velut caecus assensus erga appetituum vim et erga
singulorum praepotentem voluntatem. Sic quodam modo naturales fiunt, quoad cogitandi atque
agendi rationem, dissolutio consensus circa ethica principia, immo, et quoad rem religiosam, si
non semper aperta Dei reiectio, magna religionis neglegentia et utcumque vita quae sic vivitur,
etiam in gravissimis optatis et in maximis electionibus, velut si nullus esset Deus. In huiusmodi
contextu, non solum difficilis intellectu apparet ipsius vocationis ad sacerdotium effectio, sed
ipsum sacerdotium sensu suo fere destituitur, quod testatur maius prae se gerere momentum
«esse» quam «habere», quod agnitio est vitae sensus tanquam sui doni liberi et conscii aliis dati,
et tanquam voluntatis se omnino servitio tradendi Dei Regno et Evangelio nuntiando in peculiari
illa forma.
Mundus autem iuvenum, etiam in ecclesiali communitate, saepe «quaestio» efficitur. Si illi enim

1.10 Page 10

▲back to top
10
magis etiam quam adulti fortiter contendunt fidem christianam subiectivam reddere et ex parte
tantum et cum exceptione ad vitam et missionem Ecclesiae pertinere in communitate ecclesiali, ob
varias causas quaevis nova et efficax navitas pastoralis ardua fit, atque proinde iuniores in
periculo sunt ne sibimetipsis relinquantur in potestate propriae fragilitatis psychologicae, nulla re
satiati, in adultos critici, qui fidem nec cohaerenter profitentes se exemplaria credibilia non
exhibent.
Hinc evidens fit difficultas iunioribus integrum et implexum vitae christianae et ecclesialis exemplar
proponendi ad quod ii instituendi sint: vocatio nempe ad sacerdotium longe a concretis et
quotidianis iuvenum placitis exsulat.
9. Non tamen desunt condiciones et stimuli efficaces qui in cordibus adolescentium et iuvenum
novum suscitant adfectum atque veram valorum ethicorum et spiritualium inquisitionem, qui natura
sua humus apta sunt itineri vocationali ad se prorsus donandum Christo et Ecclesiae per
sacerdotium.
Animadvertendum est, imprimis attenuata hodie esse quaedam phaenomena quae recentioribus
annis non paucas excitaverunt difficultates, quales fuere contentio radicitus effecta, impulsus ad
libertatem quoquo modo vindicandam, fictae iurium vindictae, formae indistinctae aequationis et
communionis bonorum omnium, violentia.
Agnoscendum praeterea est iuvenes hodiernos, quo pollent propter aetatem vigore et flore, sua
proposita efferre quae in historia progrediuntur: sitim imprimis libertatis; agnitionem immensi
«personae» valoris; veritatis ac perspicuitatis necessitatem; novam vicissitudinis notionem et
rationem in necessitudinibus inter virum et mulierem; exquisitionem sinceram ac sedulam mundi
iustioris, coniunctioris et concordioris; apertionem ac dialogum cum omnibus, curam de pace
tuenda.
Incrementum tam amplum ac vivum inter tot iuvenes nostri temporis multorum et variorum
generum voluntarii muneris, quibus operam navant condicionibus nostrae civilis consortionis
neglectioribus et pauperioribus est via institutoria magni momenti, quippe quae eos stimulet,
sustineat ad amplectendum vitae stilum vere integrum et a lucro abstinentem, in pauperes
procliviorem et apertiorem. Per hanc procul dubio viam, quam qui percurrunt facilius et celerius
perveniunt ad apprehendendum quid tandem sit aliis ex vocatione stabili servire, paratiores
evadent ad ineundam eam Deo consecrationem quae in vitam sacerdotalem forte desinat.
Recens ideologiarum collapsus, ratio censoria qua iuvenes adultorum mundum intuentur, qui non
semper eisdem praebent testimonium vitae valoribus moralibus et transcendentibus ornatae, ipsa
aequalium experientia, qui in droga et in violentia effugium quaerunt, in unam eandemque
conspirare videntur interrogationem, nullatenus eludendam: quales nempe sunt valores per quos
vitae, dolori, morti ipsi plenior sensus restituatur? Hinc est quod apud non paucos iuvenes clarior

2 Pages 11-20

▲back to top

2.1 Page 11

▲back to top
11
fit appetitio religiosa ac spiritalitatis necessitas: hinc interior sitis experiendi solitudinem et
deprecationem ac lectionis Verbi Dei magis propriae et consuetae repetitio atque theologiae
studium.
Et sicut in regione voluntarii muneris socialis, ita in communitate ecclesiali iuvenes industriores
usque fiunt et primas agunt partes, praesertim congregationes participando, tum translaticias sed
renovatas, tum recentiores: Ecclesiae experientia, ad «novam evangelizationem» incitatae per
fidelitatem erga Spiritum Sanctum, qui eam animat et per necessitates mundi, a Christo longinqui
sed eo indigentis, sicut et experientia Ecclesiae coniunctioris in dies cum homine et populis in
defendenda et provehenda personae dignitate atque humanis iuribus omnium et cuiusque,
iuvenum corda et vitam aperiunt ad boni specimina quam pulcherrima et obligatoria, quae possunt
ad affectum adduci Christi assectatione in sacerdotio.
Patet hanc humanam et ecclesialem condicionem, forti ambivalentia signatam, minime neglegi
posse non solum in vocationum actione pastorali et in opere formationis futurorum sacerdotum,
sed ne in vita quidem et in ministerio sacerdotum inque eorum perpetua formatione. Ita, si intellegi
possunt varia «discriminum» genera, quae hodierni sacerdotes experiuntur in ministerii exercitio,
in sua vita spiritali et in ipsa interpretatione naturae et significationis sacerdotii ministerialis,
notandae quoque sunt, cum gaudio et spe, commodae novae facultates, quas hoc tempus praebet
sacerdotibus, ut suum munus expleant.
10. Haec autem rerum condicio, etsi celeriter et minutatim atque exemplis descripta, non
tantummodo noscenda, sed etiam, et imprimis interpretanda est. Hac una via apte responderi
poterit fundamentali huic interrogationi: «Quomodo formandi sunt presbyteri qui vere nostris
temporibus pares sint ad hodiernum mundum evangelizandum idonei?».29
Est quidem magni momenti rerum condicionem novisse. Non enim sufficit simplex argumentorum
annotamentum: necessaria est investigatio «scientiae», quae diligenter et certe ac definite
socialia, culturalia atque ecclesialia adiuncta describat.
Sed maioris quoque momenti est huiusce condicionis interpretatio, quam requirit ambivalentia et
interdum inconsequentia, quae eandem condicionem notat, in qua arcte difficultates et potentiae
intermiscentur, incommoda et causae spei, impedimenta et apertiones sicut in evangelico agro, in
quo seruntur et «simul vivunt» bonum semen et zizania.30 Non semper facilis est interpretatio
quae malum a bono discernat, spei signa a minis. In formandis presbyteris non solum et
simpliciter ea quae prosunt accipienda sunt et damnosa e contrario reicienda. Ea ipsa quae
prosunt sunt attente discernenda, ne alterum alterum excludat neve invicem pugnent, cum
absoluta fiunt et mutuo sibi adversantur. Idem dicendum est de iis, quae damnosa sunt: non
omnia sunt sine ulla distinctione penitus respuenda; saepe enim horum unumquodque potest
abditum habere valorem aliquem qui forte eruendus in libertatem est et ad plenam suam veritatem
restituendus.

2.2 Page 12

▲back to top
12
Condicionis historiae interpretatio, secundum Christi fidelem, suum invenit cognoscendi principium
et normam electionum efficientium, quae inde consequuntur, in se nova ac singulari, videlicet in
evangelica discretione: quae interpretatio fit in lumine inque vi Evangelii, Evangelii nimirum vivi et
personalis, quod Iesus Christus est, et per Spiritus Sancti donum. Hoc modo discretio evangelica
in condicione historica et in eius eventibus non simplex «indicium» deprehenditur diligenter
annotandum, ante quod liceat in neglegentia ac socordia manere, sed «officium», provocationem
adversus consciam personae libertatem, tum singulorum tum communitatis. Provocatio haec est
quae coniungitur «arcessitui», quam Deus, in ipsa historica condicione resonat: in ipsa quoque et
per ipsam Deus credentem vocat, et prius Ecclesiam, ad efficiendum ut «Evangelium vocationis et
sacerdotii» suam perennem veritatem exprimat etiam vitae adiunctis mutatis. Formationi quoque
sacerdotum applicanda sunt verba Concilii Vaticani II: «Per omne tempus Ecclesiae officium
incumbit signa temporum perscrutandi et sub Evangelii luce interpretandi; ita ut, modo unicuique
generationi accommodato, ad perennes hominum interrogationes de sensu vitae praesentis et
futurae deque earum mutua relatione respondere possit. Oportet itaque ut mundus in quo vivimus,
necnon eius exspectationes, appetitiones et indoles saepe dramatica cognoscantur et
intelligantur».31
Haec evangelica discretio fundamentum habet in fiducia erga amorem Christi Iesu, Ecclesiae
curam indesinenter et indefesse sustinentis,32 cum unus Ipse sit Dominus et Magister, lapis
angularis, totiusque humanae historiae centrum et finis;33 luce et vi nutritur Spiritus Sancti,
semper et ubique suscitantis fidei oboedientiam necnon iucundum in assectatione Christi animum,
sapientiaeque donum quae iudicat omnia et ipsa a nemine iudicatur;34 requiescit denique in Patris
fidelitate erga promissiones suas.
Hac ratione putat Ecclesia posse se difficultatibus et provocationibus huius novi historiae spatii
occurrere, immo et in praesens et in reliquum tempus providere presbyteros bene formatos, certos
et alacres «novae evangelizationis» ministros, fideles et generosos Christi et hominum famulos.
Non nos difficultates celamus, quae nec paucae sunt nec leves. Sed eas vincunt nostra spes,
nostra fides in indeficientem Christi amorem nostraque persuasio ministerium sacerdotale pro
Ecclesiae et mundi vita substitui non posse.
CAPUT II
PROPTER QUOD UNXIT ME ... ET MISIT ME PRAEDICARE
De natura et missione sacerdotii ministerialis
11. «Omnium in synagoga oculi erant intendentes in eum».35 Omnia quae evangelista Lucas dicit
de iis qui aderant die sabbati in synagoga Nazareth et qui exspectabant quid, plicato Isaiae
volumine, esset Christus commentaturus, applicari valent universis christianis, cum et ipsi vocati

2.3 Page 13

▲back to top
13
sint ut agnoscant impletum esse in Iesu Nazarethano propheticum praeconium: «Coepit autem
dicere ad illos: hodie impleta est haec Scriptura in auribus vestris».36 «Scriptura» autem haec
erat: «Spiritus Domini super me; propter quod unxit me evangelizare pauperibus, misit me
praedicare captivis remissionem et caecis visum, dimittere confractos in remissione, praedicare
annum Domini acceptum».37 Iesus ergo ostendit sese tanquam Spiritu plenum, unctione
consecratum, missum ad annuntiandum pauperibus bonum nuntium; est igitur Messias, et quidem
Messias sacerdos, propheta, rex.
Hic est ergo Christi vultus in quem prospiciant necesse est fidei et amoris oculi eorum omnium qui
in Christum crediderunt. Atque ex hac potissimum «contemplatione» reputaverunt Patres
synodales totam suam reflexionem de formatione presbyterorum in hodiernis adiunctis. Haec
quaestio solutionem habere non potest sine praevia reflexione circa metam quam attingere debet
totum formationis iter. Quae meta aliud non est nisi sacerdotium ministeriale; idque quatenus
Ecclesiae participatio est in Ipsius Christi sacerdotio. Notio plena igitur naturae et missionis
sacerdotii ministerialis est absolute necessaria nec removeri potest, immo velut itineris ductor
sequenda; ipsa enim stimulus efficax est quo in Ecclesia promoveri possit navitas pastoralis et
discretio vocationum sacerdotalium, et qua instruatur aequa formatio eorum qui ad ministerium
ordinatum sunt vocati.
Recta igitur et alta notitia naturae et missionis sacerdotii ministerialis via una est persequenda
(eamque ipsa Synodus persecuta est) ut exire liceat tandem de «crisi» identitatis sacerdotis.
«Discrimen hoc — diximus in extrema Synodi allocutione — ortum suum novit continuo post
Concilium Vaticanum II. Consensiones invenit in vitiosa, interdum consulto insidiosa, facultate
percipiendi doctrinam magisterii Concilii. Ibi absque dubio insidet magna causa plurium
desertionum ab Ecclesia tum perceptarum, desertiones quae graviter sane affecerunt pastorale
ministerium atque vocationes ad sacerdotium, praesertim vero vocationes missionales. Res se
habet veluti si Synodus anni millesimi nongentesimi nonagesimi iterum detegendo, per tot
interpellationes quas hac in aula audivimus, integram sacerdotalis identitatis gravitatem, post
acerbas eiusmodi desertiones spem infundere conata sit. Interpellationes huiusmodi patefecerunt
conscientiam nexus ontologici peculiaris qui iungit presbyterum Christo, Summo Sacerdoti atque
Bono Pastori. Identitas haec componit naturam aptae institutionis ad sacerdotium recte
accipiendum, atque deinde totum per sacerdotalis vitae tempus. Hoc Synodi propositum
germanum».38
Ob hanc ergo rationem necessarium duxit Synodus revocare, modo quodam synthetico ac
fundamentali, naturam et missionem sacerdotii ministerialis, quales Ecclesiae fides per saecula
indesinenter recepit, et sicut Concilium Vaticanum II hominibus nostri temporis eas exhibuit.39
12. «Identitas sacerdotalis — ita Patres synodales enuntiarunt — in Sanctissima Trinitate fontem
habet»,40 quae in Christo hominibus revelatur atque semetipsam communicat, in eo et per
Spiritum consti- tuens Ecclesiam tanquam «semen et initium Regni».41 Exhortatio «Christifideles

2.4 Page 14

▲back to top
14
Laici» doctrinam Concilii resumens, Ecclesiam exhibet velut mysterium, communionem,
missionem; ipsa «mysterium est, quia amor et vita Patris et Filii et Spiritus Sancti donum sunt
absolute gratuitum, iis omnibus oblatum qui nati sunt ex aqua et Spiritu,42 in id vocati ut ipsam Dei
communionem vivant eamque per historiae decursum manifestent et communicent
(missionem)».43
Identitas christiana, atque etiam peculiaris identitas sacerdotis eiusque ministerii, revelatur
tantummodo intra Ecclesiae mysterium, veluti mysterium communionis trinitariae in tensione
missionaria. Presbyter enim, vi consecrationis quam per Ordinis sacramentum recipit, a Patre per
Christum Iesum mittitur, Cui, tanquam Capiti et populi Pastori, configuratur, peculiari quodam
modo, ut in fortitudine Sancti Spiritus vivat et operetur in Ecclesiae servitium et pro mundi
Salute.44
Satis intellegi potest connotatio praecipuae relationis identitatis presbyteri: per sacerdotium, quod
a profunditate inscrutabilis Dei mysterii procedit, id est, ex amore Patris, ex gratia Christi Iesu,
exque dono unitatis Spiritus Sancti, presbyter inseritur sacramentaliter in communionem cum
episcopo et cum aliis presbyteris,45 ut Dei Populo, qui Ecclesia est, inserviat, et omnes ad
Christum trahat, secundum Domini preces: «Pater Sancte, serva eos in nomine tuo, quod dedisti
mihi, ut sint unum sicut et nos. Sicut tu, Pater, in me et ego in Te, ut et ipsi in nobis unum sint: ut
mundus credat quia tu me misisti».46
Non aliter proinde definiri potest natura et missio sacerdotii ministerialis nisi intra hunc multiplicem
et ditissimum contextum rationum, quae scaturiunt a Sanctissima Trinitate atque prolatantur in
communione Ecclesiae, velut signum atque instrumentum, in Christo, unionis cum Deo et unitatis
totius humani generis.47 Hoc contextu «ecclesiologia communionis» fit decretoria ad
intellegendam presbyteri identitatem eiusque primigeniam dignitatem, eius vocationem et
missionem in Populo Dei et in universo mundo. In definienda proinde presbyteri identitate
necessitudo ad Ecclesiam est ideo necessaria, licet non primo in loco ponenda. Ecclesia enim,
qua mysterium, essentialiter ad Christum refertur: Ipsius enim est plenitudo, corpus, sponsa; est
«signum» atque vivum «memoriale» permanentis Illius praesentiae et actionis intra nos et pro
nobis. Presbyter identitatis suae assequitur plenam veritatem in eo quod est deductio, participatio
specifica et continuatio est Ipsius Christi novi aeternique Foederis summi et unici sacerdotis;
presbyter imago viva et perspicua est Christi sacerdotis. Christi sacerdotium, veluti significatio
absolutae cuiusdam «novitatis» in Salutis historia, fons unus evadit et exemplar unicum et
insubstituibile christiani sacerdotii, nominatim vero presbyterii. Unde fieri haud potest ut realitatis
sacerdotalis apprehensio fiat nisi per absolute necessariam ad Christum relationem.
13. Sacerdotii novi Foederis vultum, eundemque perfectum ac definitivum, in Semetipso Christus
nobis ostendit:48 idque effecit per integram suae in terris vitam, sed praesertim in centrali illo
eventu Passionis, Mortis et Resurrectionis.

2.5 Page 15

▲back to top
15
Ut bene scribit auctor Epistolae ad Hebraeos, Iesus cum esset homo ut nos, itemque Unigenitus
Dei Filius, evasit sua ipsius natura Mediator perfectus inter Patrem et homines,49 qui, per donum
Spiritus, aperit immediatum ad Deum accessum: «Misit Deus Spiritum Filii sui in corda nostra
clamantem: Abba, Pater!».50
Iesus plane suam mediatoris missionem tum complet cum sese super crucem offert, atque semel
et in omne tempus accessum reserat ad caeleste Sanctuarium, ad Patris donum.51 Adeo ut, si ad
Christum comparentur tum Moyses aliique Veteris Testamenti «mediatores» inter Deum et suum
Populum — reges scilicet, sacerdotes et prophetae — remanent «figurae» dumtaxat vel «umbrae
bonorum futurorum», non sicut ipsa res.52
Est enim Iesus bonus pastor quem prophetae nuntiaverant,53 qui oves suas singillatim novit, qui
pro eisdem vitam suam tradit, qui universas conducere vult «in unum gregem, sub uno
pastore».54 Pastor Idem est qui «non ministrari venit sed servire»,55 qui, in illo paschali actu in
quo discipulorum pedes laverat,56 suis tradidit ministrandi exemplar, illis imitandum, cum Ipse
sponte, velut «agnus innocens, sese pro nostra tradiderit redemptione».57
Christus autem, per suum unicum ac definitivum crucis sacrificium, communicat cum universis
suis discipulis dignitatem et missionem novi et aeterni Foederis, sic promissionem adimplens
quam Deus Israeli olim fecerat: «Et vos eritis mihi regnum sacerdotum et gens sancta».58 Nam, ut
ait Apostolus Petrus, totus novi Foederis populus vocatur ut ex eo fiat aedificium spirituale: «Et
ipsi, tanquam lapides vivi aedificamini domus spiritualis in sacerdotium per Iesum Christum».59
Sunt enim baptizati quasi «lapides vivi» quibuscum, cum Christo sociatis, construitur aedificium
spirituale in «lapidem vivum... coram Deo autem electum, pretiosum».60 Hic novus sacerdotalis
populus qui est Ecclesia, non solum propriam sui imaginem in Christo habet, sed ab Eodem recipit
realem et ontologicam participationem in authentico et unico sacerdotio, cui cum tota vita erit
conformandus.
14. In servitium autem huiusce universalis novi Foederis sacerdotii, Iesus apud se convocat, per
terrenae suae missionis cursum, discipulos aliquot,61 eosque «Duodecim» peculiari et imperioso
mandato in collegium instituit «ut essent cum illo et ut mitteret eos praedicare, habentes
potestatem eiciendi daemonia».62
Propterea, iam perdurante suo publico magisterio,63 sed plenius deinceps post mortem et
resurrectionem,64 Iesus confert Petro et duodecim potestates omnino singulares quoad futuram
communitatem et pro evangelizandis omnibus gentibus. Quibus, ubi ad se insequendum eos
vocavit et apud sese habuit, et vivens cum ipsis, exemplo et verbis, doctrinam tradidit salutis; quos
denique testes misit ad omnes gentes. Atque ut huiusmodi missionem implerent, Iesus contulit
apostolis, et quidem per virtutem specificae effusionis Spiritus Sancti, eandem auctoritatem
messianicam quam a Patre Ipse acceperat, et cuius plenitudo per resurrectionem confertur: «Data
est mihi omnis potestas in caelo et in terra. Euntes ergo docete omnes gentes, baptizantes eos in

2.6 Page 16

▲back to top
16
nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, docentes eos servare omnia quaecumque mandavi vobis,
et ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi».65
Iesus sic statuit arctam necessitudinem inter ministerium quod apostolis concredidit et suam
propriam missionem: «Qui vos recipit, me recipit: et qui me recipit, recipit eum qui me misit»;66
«Qui vos audit, me audit, et qui vos spernit, me spernit; qui autem me spernit, spernit eum qui me
misit».67 Immo, quartum Evangelium, in lucis paschalis eventu mortis et resurrectionis, gravi
vigore et perspicuitate asserit: «Sicut misit me Pater, et ego mitto vos».68 Sicut ergo Iesus
missionem habet quae directe a Deo venit et ipsam Dei auctoritatem exhibet,69 ita apostoli
missionem habent quae a Iesu provenit. Et sicut «non potest Filius a se facere quidquam»,70
quandoquidem «mea doctrina non est mea, sed eius qui misit me»,71 ita apostolis suis Ipse dicit:
«Sine me nihil potestis facere»;72 eorum enim missio non alia est nisi ipsius Iesu missio. Idque
fieri potest non ex humanis viribus, sed tantummodo per Christi et Spiritus sui donum, per
sacramentum scilicet: «Accipite Spiritum Sanctum; quorum remiseritis peccata, remissa sunt eis,
quorum retinueritis, retenta sunt»,73 id est, apostoli, non propter suum aliquod peculiare meritum,
sed tantummodo propter gratuitam Christi ipsius gratiae participationem, protrahunt per humanae
historiae decursum usque ad temporum consummationem eandem Christi missionem pro
hominum salute.
Signum vero ac praenuntium authenticitatis et fecunditatis huiusce missionis est apostolorum
unitas cum Iesu et inter sese et cum Patre, ut perspicue apparet in oratione sacerdotali Domini,
quae synthesis habita est totius eius missionis.74
15. Apostoli autem, a Domino constituti, quantum ad eos pertinet propriae missioni responsum
dabunt si alios aliter homines, diversa sed aeque pari ratione, tanquam episcopos, presbyteros,
diaconos advocabunt, qui idem Christi resurgentis mandatum expleant, eosque mittant ad omnes
omnium temporum homines.
Novum Testamentum plurimi unanimiter facit quod hi homines inter fratres excepti ab ipso Christi
Spiritu mittuntur. Nam per manuum impositionem 75 quae Spiritus donum transmittit, advocantur
atque instruuntur ad perpetuandum idem ministerium, homines scilicet reconciliandi, pascendi,
docendi.76
Vocantur igitur presbyteri ad protrahendam Christi praesentiam, unius Pastoris Summi, idque
faciunt Eum per vitae genus imitantes et evadentes imagines, illius instar, in medio grege ipsis
concredito. Ut enim acute et perspicue in I Petri Epistola reperire est: «Seniores (presbyteros)
ergo qui in vobis sunt obsecro, consenior (com-presbyter) et testis Christi passionum, qui et eius
quae in futuro revelanda est, gloriae communicator: pascite qui est in vobis gregem Dei,
providentes non coacte sed spontanee secundum Deum, neque turpis lucri gratia, sed voluntarie,
neque ut dominantes in cleris, sed formae facti gregis. Et cum apparuerit princeps pastorum,
percipietis immarcescibilem gloriae coronam».77

2.7 Page 17

▲back to top
17
Sunt igitur presbyteri in Ecclesia et pro Ecclesia velut repraesentatio sacramentalis Christi Capitis
et Pastoris: cuius verba cum auctoritate proclamant, cuius misericordis indulgentiae gestum
salutem offerentem imitantur, idque in Baptismate praesertim, in Paenitentia, in Eucharistia;
eiusdem item exercent dilectionem et sollicitudines, usque ad totale sui donum pro grege, quem in
unitatem congregant et ad Patrem perducunt per Christum in Spiritu. Uno verbo, exsistunt et
operantur pro Evangelio mundo nuntiando, et nomine et persona Christi Capitis et Pastoris, ad
Ecclesiam ipsius aedificandam.78
Hic est peculiaris et proprius modus quo ordinati administri participant unum Christi sacerdotium.
Sanctus autem Spiritus, per sacramentalem Ordinis unctionem, eosdem configurat novo quodam
atque specifico titulo ad Christum Iesum, Caput et Pastorem, eosque per caritatem pastoralem
conformat atque animat et in Ecclesia constituit, nobilissima quidem condicione servorum nuntii
evangelici ad omnem creaturam, et servorum pro pleniore vita christiana omnium baptizatorum.
Veritas ergo presbyteri, qualis ex Verbo Dei eruitur (id est a Christo ipso et ab Eius placitis
Ecclesiam constituendi) celebratur, non sine exsultatione et gaudio, in liturgica Praefatione in
Missa Chrismatis: «Qui Unigenitum tuum, Sancti Spiritus unctione, novi et aeterni testamenti
constituisti pontificem, et ineffabili dignatus es dispositione sancire, ut unicum Eius sacerdotium in
Ecclesia servaretur. Ipse enim non solum regali sacerdotio populum adquisitionis exornat, sed
etiam fraterna homines eligit bonitate, ut sacri sui ministerii fiant manuum impositione participes.
Qui sacrificium renovent eius nomine, redemptionis humanae, tuis apparent filiis paschale
convivium, et plebem tuam sanctam caritate praeveniant, verbo nutriant, reficiant sacramentis.
Qui, vitam pro te fratrumque salute tradentes, ad ipsius Christi nitantur imaginem conformari, et
constantes tibi fidem amoremque testentur».
16. Sacerdos unam eamque necessariam habet relationem, scilicet cum Iesu Christo, Capite et
Pastore: partem enim habet in eius «consecratione-communione» necnon «missione», et quidem
ratione specifica et gravi.79 At cum ea relatione ad Christum intime alia cohaeret, scilicet cum
Ecclesia. Neque propterea simpliciter dicendae sunt relationes invicem cohaerentes, sed intime
coniunctae per mutuam immanentiam. Relatio enim ad Ecclesiam inclusa est in unica relatione
sacerdotis ad Christum, in quantum est Christi ipsius «repraesentatio sacramentalis», quae fundat
atque sustinet sacerdotii relationem ad Ecclesiam.
Atque hoc sensu scripserunt Patres synodales: «Quatenus repraesentat Christum Caput,
Pastorem et Sponsum Ecclesiae, sacerdos non tantum in Ecclesia, sed etiam erga Ecclesiam
ponitur. Sacerdotium una cum Verbo Dei ac signis sacramentalibus quibus inservit pertinet ad
Ecclesiae elementa constitutiva. Ministerium presbyteri est omnino pro Ecclesia et pro exercitii
provectione communis sacerdotii totius populi Dei et non solum ad Ecclesiam particularem sed
etiam ad Ecclesiam universalem ordinatur,80 in communione cum Episcopo, cum Petro et sub
Petro. Per episcopi sacerdotium, alterius ordinis sacerdotium coniungitur cum Ecclesiae apostolica
constitutione. Ideo sacerdos, sicut Apostoli, munere fungitur legati Christi.81 Hoc super

2.8 Page 18

▲back to top
18
fundamentum stat cuiusvis sacerdotis missionarius animus».82
Ministerium ergo ordinatum cum ipsa Ecclesia incipit, et in episcopis, necnon in presbyteris, in
relatione-communione cum ipsis, peculiarem in modum refertur ad primigenium ministerium
apostolorum, in quorum «successionem» realiter advocantur, etiam si per alias formas id
perficitur.
Non igitur censendum erit ordinatum sacerdotium velut aliquid Ecclesia ipsa antiquius,
quandoquidem totum id in Ecclesiae servitium sit natum; neque ut aliquid communitate ecclesiali
posterius, quasi concipi hanc possit prius constitutam esse et postea sacerdotio donatam.
Relatio sacerdotis ad Christum Iesum, et in Ipso ad ipsius Ecclesiam, ponenda est in eo quod
sacerdos est factus vi consecrationis-unctionis sacramentalis, et in eo quod ut talis operatur, id est
in missione et ministerio. Nominatim «Sacerdos ministerialis est servus Christi, praesentis in
Ecclesia-mysterio-communione-missione. Cum participare valeat "unctionem" et "missionem"
Christi, potest perpetuas in Ecclesia facere Eiusdem preces, verba, sacrificium, actionem
salvificam. Evadit sic servus Ecclesiae mysterii, cum agere valeat, signis ecclesialibus et
sacramentalibus, praesentiam Christi resurgentis. Est quoque servus Ecclesiae communionis quia
cum sit ipse coniunctus Episcopo in arcta cum presbyterio relatione, constructor evadit
communitatis ecclesialis in harmonia diversarum vocationum diversorumque charismatum et
servitiorum. Evadit denique servus Ecclesiae missionis, qui sua ipsius navitate communitatem
reddit praeconem atque testem Evangelio».83
Atque ita sacerdos, ob suam ipsius naturam et missionem sacramentalem apparet in Ecclesiae
structura tanquam signum absolutae prioritatis et gratuitatis illius gratiae quae a Christo
resurgente confertur Ecclesiae. Atque per ministeriale sacerdotium Ecclesia conscientiam sui
ipsius in fide adquirit, se non a semetipsa originem sumpsisse, sed a Christi gratia in Spiritu
Sancto. Apostoli autem eorumque successores, cum potestatem non suam sed a Christo Capite
et Pastore receptam habeant, locum coram Ecclesia occupant — per suum ministerium — quod
non nisi signum et continuatio sacramentalis et visibilis est Ipsius Christi, qui coram Ecclesia et
mundo unus auctor et origo est Salutis; Salutis scilicet permanentis et semper novae, cum unus sit
«ipse salvator corporis».84
17. Ministerium ordinatum, vi ipsius naturae tum tantummodo impletur cum presbyter Christo
coniunctus perstat per insertionem sacramentalem in ordinem presbyteralem, id est, quatenus in
communione hierarchica remanet cum proprio Episcopo. Ministerium enim ordinatum suam habet
praecipuam «formam communitariam», unde tantummodo ut «opus collectivum» impletur.85 In
hac sacerdotii natura «communionali» diu immoratum est Concilium,86 distincte perpendens
relationes presbyteri cum proprio Episcopo, cum aliis presbyteris, cum christifidelibus laicis.
Presbyterorum ministerium est imprimis communio necnon necessaria et responsalis collaboratio

2.9 Page 19

▲back to top
19
pro ministerio episcopi, in sollicitudine pro Ecclesia universali et pro singulis Ecclesiis
particularibus, in quarum servitium presbyteri unum constituunt cum episcopo presbyterium.
Singuli autem sacerdotes, sive dioecesani sive religiosi sunt, uniuntur ceteris presbyterii membris
vi communis sacramenti Ordinis, per peculiaria caritatis apostolicae vincula. Universi enim
presbyteri, seu dioecesani seu religiosi, participes effecti sunt unius sacerdotii Christi Capitis et
Pastoris, «omnes pro eadem causa laborant, id est in corporis Christi aedificationem; quae rursus,
cum multiplices functiones exigat novasque identidem adaptationes secum ferat, praesertim hisce
nostris temporibus»,87 decurrentibus saeculis ditanda indesinenter est novis charismatibus.
Presbyteri tandem, siquidem eorum imago et peculiare in Ecclesia munus sacerdotium baptismale
totius Dei Populi non removet, sed ad adiuvandum natum est, id ad plenum sui actum ecclesialem
perducendo, erga christifideles laicos sese habeant necesse est velut definiti promotores, cum in
servitium positi sint eorum fidei, spei et caritatis. Eorundem ergo, tanquam fratres et amici,
agnoscant et sustineant dignitatem filiorum Dei, eosque adiuvent ut in plenitudine exercere valeant
munus quod in ambitu missionis Ecclesiae eisdem contigit.88
Sacerdotium ministeriale quod per Ordinis sacramentum confertur et illud commune seu «regale»
christifidelium sacerdotium, inter sese non gradu tantum sed essentialiter diversum 89 ad invicem
tamen coordinantur, cum utrumque — licet aliud alia forma — ab uno Christi sacerdotio proveniat.
Ceterum sacerdotium ministeriale non per sese altiorem sanctitatis gradum requirit respectu
communis christifidelium sacerdotii; sed per id presbyteris a Christo per Spiritum peculiare datur
donum quo possint Populum Dei iuvare ut fideliter et plene adimpleat sacerdotium sibi collatum.90
18. Ut opportune Concilium animadverterat: «Donum spirituale quod presbyteri in ordinatione
acceperunt, illos non ad limitatam quandam et coartatam missionem praeparat, sed ad
amplissimam et universalem missionem Salutis usque ad ultimum terrae, nam quodlibet
sacerdotale ministerium participat ipsam universalem amplitudinem missionis a Christo Apostolis
concreditae».91
Propter naturam autem ipsius ministerii oportet ut presbyteri penitus animentur profundo spiritu
missionario: «Eo scilicet spiritu vere catholico quo propriae dioecesis, nationis vel ritus fines
transcendere et totius Ecclesiae necessitates iuvare assuescant, animo parati ad Evangelium
ubique praedicandum».92
Presbyter praeterea, cum intra Ecclesiae vitam eo vocetur ut communionis promotor sit, id conari
debet ut, inter alios, ipse potissimum missionis et dialogi sit fautor. Actis ergo profundioribus in
veritate et caritate christiana radicibus, et desiderio ardens nuntiandi universorum Salutem, auctor
imprimis exstabit nectendis fraternitatis et servitii vinculis, veritatis in omnibus persequendae,
iustitiae et pacis inter omnes homines provehendae; idque praesertim cum aliarum Ecclesiarum
vel christianarum confessionum fratribus, non ipsis aliarum religionum fidelibus exclusis; brevi,

2.10 Page 20

▲back to top
20
cum hominibus bonae voluntatis et peculiari modo cum tenuioribus et infirmioribus, immo et cum
iis qui, licet inscii et indocti, veritatem et Christi salutem sitiunt, secundum verbum Iesu qui dixit:
«Non egent, qui sani sunt, medico, sed qui male habent. Non veni vocare iustos, sed peccatores
ad paenitentiam».93
Hodie praesertim urgentius illud munus pastorale novae evangelizationis, quod universum Dei
Populum sollicitat novamque alacritatem, novas methodos, novam denique linguam pro Evangelio
nuntiando postulat, sacerdotes requirit qui radicitus atque integre in Christi mysterium immersi
sint, capaces novum pastoralis vitae stilum in actum ponendi; qui et profunda communione cum
Summo Pontifice, cum Episcopis, apud semetipsos emineant, et per fecundam cum christifidelibus
laicis collaborationem signentur, reverentes nihilominus et provehentes quae, intra ecclesialem
communitatem, diversa sunt vel munera, vel charismata, vel ministeria.94
«Hodie impleta est haec Scriptura in auribus vestris».95 Audiamus denuo oportet haec Iesu verba,
sub luce tamen sacerdotii ministerialis, prout id ostendimus, natura praesertim in missione eius
perspecta. Si Iesus «hodie» dicit, meminerimus etiam temporum plenitudinem designari, tempus
nempe assequendae plenioris et definitivae salutis, id est, Ecclesiae tempus! Consecratio ergo et
missio Christi: «Spiritus Domini... unxit me, evangelizare pauperibus, misit me praedicare... annum
Domini acceptum»,96 sunt radices vivae e quibus consecratio et missio Ecclesiae germinant, cum
ipsa sit Christi «plenitudo»:97 per baptismi enim lavacrum Spiritus Domini super universos
effunditur credentes, qui in id consecrantur ut aedificatio fiant spiritualis per sacerdotium sanctum,
quos eosdem mittit ut testes sint prodigiorum illius qui eos e tenebris eruit in admirabile lumen
suum.98 Presbyter partem habet modo quodam specifico ac probabili, consecrationis et missionis
Christi, id est per sacramentum ordinis, cuius vi ipse configuratur ad similitudinem Christi Capitis
et Pastoris, missionem tum accipiens «nuntiandi pauperibus... annum Domini acceptum». Idque
nomine et persona Ipsius Christi.
Patres synodales, in ipsorum ad Populum Dei nuntio, paucis quidem sed ditissimis verbis in
compendium duxerunt sacerdotii ministerialis «veritatem», melius «mysterium» seu «donum»,
cum ita scripserunt: «Nostra identitas, tanquam ultimum fontem amorem habet Patris. Cum Filio,
Summo Sacerdote et Bono Pastore ab eo misso, in sacerdotio ministeriali per Spiritus Sancti
actionem sacramentaliter coniungimur. Vita et navitas sacerdotis est vitae et navitatis ipsius Christi
Sacerdotis continuatio: haec est nostra identitas, vera dignitas, gaudii fons, vitae certitudo».99
CAPUT III
SPIRITUS DOMINI SUPER ME
De vita spirituali presbyterorum
19. «Spiritus Domini super me».100 Spiritus non «super» simpliciter est: Messiam «replet»,

3 Pages 21-30

▲back to top

3.1 Page 21

▲back to top
21
penetrat, in suo esse et operari assequitur. Spiritus enim principium est «consecrationis» et
«missionis» Messiae: «Propter quod unxit me... et misit me... praedicare annum Domini
acceptum».101 Propter Spiritum ergo Christus totaliter et exclusive ad Deum pertinet, partem
habet in infinita Dei sanctitate, Ipsum vocantis, eligentis, mittentis. Sic itaque sese Spiritus Domini
revelat, tamquam sanctitatis fontem et ad sanctificationem vocationem.
Idem autem «Spiritus Domini» est etiam «super» integrum Dei Populum, qui in id tamquam
«consecratus» populus a Deo constituitur, et a Deo «mittitur» ut salvificum annuntiet Evangelium.
Atque ab eodem Spiritu Populi Dei membra omnia «inebriantur», «signantur»102 et ad
sanctitatem denique vocantur.
Peculiari autem modo Spiritus nobis revelat et communicat eam fundamentalem vocationem quam
ab aeterno universis destinat Pater: vocationem scilicet ut «sancti simus et immaculati in
conspectu eius in caritate», vi illius beneplaciti voluntatis suae «qui praedestinavit nos in
adoptionem filiorum per Iesum Christum in ipsum».103 Atque huiusmodi vocationem non
revelando tantum et communicando Spiritus fit in nobis robur et voluntas ad eius effectionem: ipse
enim Filii Spiritus 104 nos cum Christo conformat participesque efficit suae filialis vitae, id est
caritatis erga Patrem et erga fratres nostros: «Si vivimus Spiritu, Spiritu et ambulemus».105
Quibus verbis nos apostolus Paulus commeminit christianorum exsistentiam «vitam esse
spiritualem», id est per Spiritum animatam et ductam versus sanctitatem vel caritatis perfectionem.
Assertio autem Concilii: «Omnes christifideles cuiuscumque status vel ordinis ad vitae christianae
plenitudinem et caritatis perfectionem vocari»106 peculiarissimo quodam modo presbyteris
applicanda est: illi ad id enim vocantur non eo tantum quod baptizati sunt, sed ea ipsa ratione quia
sunt presbyteri, id est, novo quodam titulo et peculiaribus rationibus ex Ordinis sacramento
derivantibus.
20. De presbyterorum «vita spirituali» et de eorum dono et responsalitate ut «sancti» fiant, Concilii
Decretum de presbyterorum ministerio et vita compendium suppeditat copia et stimulis perquam
munificum: «Sacramento Ordinis presbyteri Christo Sacerdoti configurantur, ut ministri Capitis, ad
totum Eius corpus, quod est Ecclesia, exstruendum et aedificandum, tanquam ordinis episcopalis
cooperatores. Iam quidem in Baptismi consecratione, sicut omnes christifideles, signum et donum
acceperunt tantae vocationis et gratiae ut, vel in infirmitate humana, perfectionem prosequi possint
et debeant, iuxta verbum Domini: "Estote ergo vos perfecti, sicut Pater vester caelestis perfectus
est".107 Ad hanc vero perfectionem acquirendam peculiari ratione tenentur sacerdotes, quippe
qui, Deo in ordinis receptione novo modo consecrati, Christi Aeterni Sacerdotis viva instrumenta
efficiantur, ut mirabile opus Eius, quod superna efficacitate universum hominum convictum
redintegravit, per tempora persequi valeant. Cum ergo omnis sacerdos, suo modo, Ipsius Christi
personam gerat, particulari quoque gratia ditatur ut, inserviendo plebi commissae et universo
populo Dei, Eius perfectionem altius prosequi possit, cuius partes sustinet, utque humanae
infirmitati carnis medeatur sanctitas Illius, qui nobis factus est Pontifex, "sanctus, innocens,

3.2 Page 22

▲back to top
22
impollutus, segregatus a peccatoribus"108».109
Asserit ergo imprimis Concilium «communem» esse vocationem ad sanctitatem. Quae quidem
vocatio radices habet in Baptismate, quod presbyterum notat tamquam christifidelem, «fratrem
inter fratres», insertum Dei Populo atque cum eo unitum, laetum in Salutis donis cum reliquis
compartiendis110 et in communi officio incedendi «secundum Spiritum» in adsectatione unius
Magistri et Domini. Meminerimus celeberrimi divi Augustini effati: «Vobis sum episcopus,
vobiscum sum christianus...Illud nomen est periculi, hoc salutis».111
Eadem perspicuitate conciliaris loquitur textus de vocatione «specifica» ad sanctitatem, idque
profecto tanquam de vocatione originem trahente a sacramento ordinis, quod presbyterorum
proprium est atque peculiare, vi novae cuiusdam consecrationis quam ordinationem dicimus. Ad
eandem praecipuam vocationem innuere pergit S. Augustinus cum superiora verba explanans, ita
prosequitur: «Si ergo plus me delectat, quod vobiscum emptus sum, quam quod vobis praepositus
sum; tunc, ut Dominus praecipit, ero abundantius vester servus, ne ingratus sim pretio, quo vester
merui esse conservus».112 Pertractat deinceps conciliaris textus quasdam minutatim res earum e
quibus dignoscitur praecipua presbyterorum vita spiritualis. Quarum pleraeque connectuntur cum
«consecratione», quae eorum propria est eosque ad Christum, Ecclesiae Caput et Pastorem
configurat; vel cum «missione» vel ministerio presbyterorum proprio, quod eos habiles efficit et
instruit ut fiant «Christi Sacerdotis aeterni viva instrumenta» et ad agendum provehit «Ipsius
Christi nomine et persona»; idque per totam ipsorum vitam, quae manifeste invitatur ad
testimonium reddendum modo quodam originali et alacri, per sic dictum «radicalismum
evangelicum».113
21. Presbyter, per sacramentalem hanc consecrationem, configuratur Christo Iesu quatenus Capiti
et Pastori Ecclesiae, atque exinde, donationis instar, recipit eam «spiritualem potestatem» quae
participatio est auctoritatis summae qua Christus, per Spiritum suum, ducit Ecclesiam.114 Per
hanc ergo consecrationem a Spiritu peractam in sacramentali effusione, spiritualis presbyteri vita
instruitur, confingitur, signatur quodammodo iis habitibus, gestibus, placitis, quae Ipsius Christi
Iesu, Capitis et Pastoris Ecclesiae, propria sunt, et quae compendio efficiunt caritatem quam
dicimus pastoralem.
Christus est Ecclesiae Caput, sui scilicet Corporis. «Caput» est eo quidem novo et sibi proprio
modo, «servum» scilicet significandi, prout ab Ipsius verbis evincitur: «Filius hominis non venit ut
ministraretur ei, sed ut ministraret et daret animam suam redemptionem pro multis».115 Quod
servitium seu «ministerium» plenitudinem sui attigit per mortem in cruce acceptam, id est per
totale sui donum, in humilitate et amore: «Semetipsum exinanivit formam servi accipiens, in
similitudinem hominum factus; et habitu inventus ut homo, humiliavit semetipsum factus
oboediens usque ad mortem, mortem autem crucis».116 Auctoritas autem Christi Iesu Capitis
eadem est ac Ipsius servitium, donum, totalis deditio, humilis atque dilectionis plena, erga
Ecclesiam. Idque in perfecta erga Patrem oboedientia. Ille enim, unicus verusque est afflictus et

3.3 Page 23

▲back to top
23
dolens Domini Servus, idemque Sacerdos et Hostia seu Victima.
Hac potissimum auctoritatis forma, id est, servitio Ecclesiae oblato, tota animatur et vivificatur
existentia spiritualis cuiusvis presbyteri, idque perficitur exigente ipsius configuratione ad Christum
Iesum, Ecclesiae Caput et Servum.117 Bene ergo divus Augustinus episcopum aliquem ita
hortabatur occasione illius ordinationis: «Qui populo praeest oportet ante omnia cognoscat se
multis inservire. Neque hoc eum paeniteat, eum non abhorreat se multorum servum esse, quia
Dominum Dominorum non dedecuit nostrum fieri servum».118
Instruenda igitur erit spiritualis vita ministrorum Novi Testamenti iuxta necessarium hoc exemplar
in Populi Dei servitium,119 procul a quavis ostentatione et a desiderio «dominandi» in gregem
cuique concreditum.120 Sit igitur servitium magno animo acceptum et libenter secundum Deum
exhibitum; ita fiet ut ministri, qui in communitate «seniores», id est presbyteri nominantur, evadere
possint «exemplar» gregis, qui vicissim erga universum mundum eandem hanc servitii indolem,
tanquam sacerdotalem habitum, induant pro pleniore hominis vita, vel etiam pro ipsius integra
liberatione.
22. Christi imago, Pastoris Ecclesiae, quae Eius est grex, recipit atque denuo proponit novis ac
versicoloribus delineamentis eadem quae in imagine Christi Capitis vel Servi reperiuntur. Est enim
ipse Christus Iesus qui verum faciens propheticum praeconium de Messia Salvatore, olim
laetanter a Psalmorum vate et ab Ezechiele propheta cantatum,121 semetipsum velut «bonum
Pastorem» ostendit 122 neque Israelis tantummodo, sed hominum universorum;123 eiusque vita
manifestatio est, nunquam interrupta, immo quotidiana exhibitio eius «caritatis pastoralis»:
multitudinum miseretur, quippe quae, velut oves sine pastore, defessae et confectae sint;124
quaerit quae vel erraverunt vel viribus defecerunt,125 festumque agit quoties invenit; eas denique
colligit et tuetur, novit, vocat tandem nominatim,126 in pascuis etiam virentibus et super aquas
quietis collocat;127 mensam denique pro ipsis instruit, eas suae ipsius vitae nutrimento fovet.
Hanc Bonus Pastor vitam, per suam mortem et resurrectionem offert, ut perspicue liturgia Romana
pangit: «Surrexit Pastor Bonus, qui animam suam posuit pro ovibus suis, et pro grege suo mori
dignatus est».128
«Pastorum Principem» appellat Iesum Petrus 129 idque quia eius opus et missio continuatur in
Ecclesia per apostolos 130 et per eorum successores 131 et per presbyteros. Vi huius
consecrationis, presbyteri, qui cum Iesu Bono Pastore configurantur, vocati sunt ad imitandam
illius caritatem pastoralem eamque per vitam exprimendam.
Eadem sui donatio qua Christus sese Ecclesiae suae tradit cum eam facit amoris sui fructum,
perfecte cohaeret cum illa primigenia deditione quae propria sponsi est erga sponsam, ut saepe,
etiam in sacris textibus innuitur. Iesus enim verus est sponsus, qui Ecclesiae Salutis porrigit
vinum.132 Ipse, «qui Caput est Ecclesiae... ipse salvator corporis»,133 dilexit Ecclesiam et se
ipsum tradidit pro ea ut eam sanctificaret mundans lavacro aquae in verbo, ut exhiberet ipse sibi

3.4 Page 24

▲back to top
24
gloriosam Ecclesiam, non habentem maculam aut rugam aut aliquid eiusmodi, sed ut sit sancta et
immaculata».134 Ecclesia profecto corpus est in quo praesens adest atque operatur Christus
Caput, sed eadem est etiam sponsa, quae velut nova Eva, ab aperto latere Redemptoris in cruce
pendentis prosilit. Propterea dicitur Christus prostare «coram» Ecclesia, eamque «nutrire et
fovere»,135 vitam pro ea in donum offerens. Sacerdos ergo advocatur ut sit imago vivens Iesu
Christi, Ecclesiae sponsi: 136 remanet ipse quidem semper communitatis pars, sicut remanent
credentes ceteri, omnesque alii fratres et sorores, qui ab Spiritu sunt convocati, sed vi eiusdem
configurationis ad Christum Caput et Pastorem, ipse presbyter positus est in eiusmodi relatione
sponsali erga propriam communitatem: «Quatenus repraesentat Christum Caput, Pastorem et
Sponsum Ecclesiae, sacerdos non tantum in Ecclesia, sed etiam erga Ecclesiam ponitur».137 Sic
ergo invitatur presbyter ut in sua vita spirituali dilectionem eam vivat quam Christus Sponsus erga
sponsam Ecclesiam fovet. Eius igitur vita sic illustranda est et instruenda, sub hoc quoque
sponsali prospectu, ut testis fiat amoris sponsalis Christi; valens proinde omnes diligere, corde
quidem novo, magnanimo et puro, per veram sui ipsius neglegentiam, per plenam deditionem,
continuam fidelemque, et simul per quandam amantis aemulationem («aemulor enim Vos»138),
ea animi materni lenitate quae nec blanditias spernat materni animi proprias, nec loquelam ipsius
«parturientis» suam facere recuset, «donec in christifidelium cordibus denuo formetur
Christus».139
23. Principium interius, virtus scilicet qua presbyteri vita spiritualis animetur et quasi manuducatur,
quatenus is configuratur Christo Capiti et Pastori, ponendum est in caritate pastorali, id est in
participatione ipsius caritatis pastoralis Christi Iesu; quae et gratuitum Spiritus Sancti donum erit,
et simul munus et liberum responsale presbyteri responsum.
In qua pastorali caritate primum contineatur necesse est donum sui: donum scilicet totale,
Ecclesiae tradendum, ad imaginem Christi eiusdemque donationis imitationem. «Caritas enim
pastorum ea virtus est qua Christum in sui donatione et in servitio imitamur: non proinde ponenda
est in illis quae facimus, sed reperienda in nostrum ipsorum dono, quo exprimatur Christi amor
gregi oblatus. Huiusmodi caritas pastoralis confirmabit nostram cogitandi et agendi rationem
nostrumque morem ad homines accedendi. Idque severam a nobis postulat
renuntiationem...».140
Hoc nostri donum, quod radix et synthesis est caritatis pastoralis, Ecclesiae est destinandum. Sic
nos edocuit Christus qui «dilexit Ecclesiam et se ipsum tradidit pro ea»;141 eodem ergo modo
sacerdos operetur. Per caritatem pastoralem, quae ministerii sacerdotalis exercitium sic instruit
tanquam «amoris officium»,142 «sacerdos, qui vocationem ad ministerium amplexus est, capax
redditur id ipsius velut optatum amoris exemplum exercendi, unde nullum potiorem profiteatur
amorem, quam Ecclesiae et animarum; hac concreta spiritualitate munitus eadem cordis
incitatione qua sponsus ad sponsam trahetur, et universalem pariter Ecclesiam diliget et eam
eiusdem portionem quae fuerit ipsi concredita».143 Donum sui limites non novit, cum eius insigne
sit idem atque apostolicus et missionarius Christi, boni Pastoris, impetus, qui dixit: «Et alias oves

3.5 Page 25

▲back to top
25
habeo, quae non sunt ex hoc ovili; et illas oportet me adducere, et vocem meam audient, et fiet
unus grex, unus pastor».144
Intra communitatem autem ecclesialem haec pastoralis caritas sacerdotis sollicitat, immo peculiari
ac specifico modo exigit, personalem quandam relationem cum cetero presbyterio, intra sese et
cum Episcopo compacto, ut explicite a Concilio declaratum est: «Pastoralis ergo caritas postulat ut
Presbyteri, ne in vacuum currant, in vinculo communionis cum Episcopis et cum aliis in sacerdotio
fratribus semper labo- rent».145
Donum nostri Ecclesiae ad eam respicit in quantum Ipsa Christi Iesu Sponsa est. Caritas ergo
sacerdotis Christum primum respicit: et tantummodo ea caritas quae Christum Caput et Sponsum
amat eique inservit, evadere potest fons, criterium, mensura, incitatio denique amoris et servitii,
quod presbyter Ecclesiae, Christi Corpori et Sponsae, tradit. Atque haec erat perlucida et strenua
perceptio Pauli apostoli, cum ad christianos Ecclesiae Corinthi sic scribebat: «Nos autem servos
vestros per Iesum».146 Nam haec fuerat praesertim doctrina Iesu explicita et pro futuro, cum ipse
Petro tradidit pascendum gregem non antequam ab eo triplicem amoris, immo praedilectionis,
attestationem exquisivit: «Dicit ei tertio: Simon Ioannis, amas me?... Dicit ei Petrus: Domine tu,
omnia scis: tu cognoscis quia amo te. Dicit ei: pasce oves meas...».147
Pastoralis caritas, quae fontem specificum in Ordinis sacramento habet, pleniorem sui sensum et
supremum alimentum in Eucharistia reperit: «Haec quidem pastoralis caritas maxime profluit a
sacrificio eucharistico, quod ideo centrum et radix totius vitae presbyteri exstat, ita ut quod in
sacrificali ara agitur, sacerdotalis animus in se referre studeat».148 In Eucharistia enim
«repraesentatur», id est denuo praesens fit, crucis sacrificium, totale Christi ad Ecclesiam suam
donum, corporis scilicet quod traditur, sanguinis qui effunditur; supremum testimonium Illius qui
Caput est et Pastor, Servus et Sponsus Ecclesiae. Atque ob hanc potissimum caritatis pastoralis
postulationem presbyter non tantum dicitur ab Eucharistia procedere sed in eadem invenire
meliorem sui significationem, sicuti ab Eucharistia quoque et gratiam et munus recipit conferendi
auctoritatem «sacrificalem» toti suae exsistentiae.
Haec eadem caritas pastoralis principium habetur, interius et dynamicum, capax in unum
perducendi multiplicem et variam sacerdotis navitatem. Per eam enim responsum dari potest
exigentiae illi, essentiali necnon permanenti, unitatis inter vitam scilicet interiorem et complures
actiones et munia quae secum fert ministerii responsalitas; quod postulatum urgentius et
implicatius hodie effectum est, in hoc socio-culturali et ecclesiali contextu, in quo etiam munera
internectuntur, minutatim dividuntur, dispertiuntur. Unde tum tantum incitatio quaevis et gestus
quivis possunt in unam intentionem reduci «vitam pro grege ponendi» cum omnia haec in unitatem
rediguntur, aequilibrio interiori spirituali presbyteri necessariam. «Quam vitae unitatem... struere
valent presbyteri, exemplum in ministerio adimplendo sequentes Christi Domini, cuius cibus erat
voluntatem facere Illius qui Eum misit, ut opus suum perficeret... Sic Boni Pastoris partes agendo,
in ipso caritatis pastoralis exercitio invenient vinculum perfectionis sacerdotalis, ad unitatem eorum

3.6 Page 26

▲back to top
26
vitam et actionem redigens».149
24. Spiritus Domini Christum consecravit et ad Evangelium misit nuntiandum.150 Missio ergo non
est elementum exterius, consecrationi adiunctum, sed eiusdem intrinsecum vitalemque sensum
constituit: consecratio enim missioni destinatur. Atque ita fit ut non tantummodo consecratio sed
etiam missio subsit Spiritus dominatui, sub Ipsius scilicet sanctificanti influxu.
Id Iesu Ipsi contigit, idemque apostolis eorumque successoribus exspectandum fuit. Idem ergo
Ecclesiae et eius presbyteris erit experiendum: omnibus enim Spiritus ut donum exspectandum
est, ut vocatio ad sanctificationem, ut sustentandae missionis iuvamen.151
Datur igitur interior quaedam relatio inter vitam spiritualem presbyteri et exercitium eius
ministerii,152 quod ita per Concilium descripta sunt: «Itaque ministerium Spiritus et iustitiae
exercentes, dummodo sint docibiles Spiritui Christi qui eos vivificat et ducit, in vita spiritus
firmantur. Per ipsas enim cotidianas sacras actiones, sicut et per integrum sui ministerium, quod
cum Episcopo et Presbyteris communicantes exercent, ipsi ad vitae perfectionem ordinantur. Ipsa
autem sanctitas Presbyterorum ad proprium ministerium fructuose complendum plurimum
confert».153
«Agnosce ergo quod agis, imitare quod tractas». Hanc seu invitationem seu admonitionem
Ecclesia presbytero in ipso ordinationis ritu proponit, cum eidem defertur oblatio populi sancti pro
complendo sacro sacrificio. «Mysterium» autem, cuius presbyter est «dispensator»,154 est ad
ultimum ipse Christus qui in Spiritu est fons sanctitatis et ad sanctificationem invitatio.
«Mysterium» ergo in presbyteri vitam inserendum est; quantum hinc exsurgit vigilantiae officium,
quanta conscientia! Propterea idem ordinationis ritus ad commemorata verba haec quoque
addidit: «Vide ut quod legeris credas, quod credideris doceas, quod docueris imiteris». Bene igitur
Paulus episcopum Timotheum admonebat: «Noli neglegere donationem quae in te est».155
Aliquam explicationem etiam habet relatio inter vitam spiritualem et ministerium sacerdotale;
consideretur caritas pastoralis quae per Ordinis sacramentum donatur. Cum ministerium
sacerdotale participatio potissimum sit ministerii salvifici Christi Capitis et Pastoris, non potest
vivam non exprimere Eiusdem caritatem pastoralem, quae simul est fons et spiritus huiusmodi
servitii et sui ipsius doni. Est enim presbyterale ministerium, si obiectiva eiusdem realitas
consideratur, «amoris officium», iuxta Augustini effatum; obiectiva proinde haec realitas
fundamentum evadit et invitatio erga inde nascens «ethos», quod non aliud erit nisi vivendi
dilectio, ut bene adnotat ipse Augustinus: «Sit amoris officium pascere dominicum gregem».156
Hoc «ethos» et proinde ipsa vita spiritualis, aliud non est nisi acceptatio, in libertate, in
conscientia, et proinde mente, corde, optatis et actibus, illius «veritatis» ministerii sacerdotalis
tamquam amoris officii.
25. Summi est momenti pro vita spirituali quae per ministeriale explicatur exercitium, ut presbyter

3.7 Page 27

▲back to top
27
indesinenter renovet atque profundiorem efficiat conscientiam esse se Christi Iesu administrum,
idque per sacramentalem consecrationem et per conformationem Eius qui Ecclesiae est Caput et
Pastor.
Conscientia haec non dumtaxat cohaeret cum natura missionis quam sacerdos pro Ecclesia et pro
hominibus explet, sed et praecipui ponderis est ipsa vita spiritualis sacerdotis in missionem suam
incumbentis; sacerdos enim a Christo non ut «res» sed ut «persona» assumitur; non ille fit iners et
passivum instrumentum, sed «instru- mentum vivum», ut asserit Concilium eo potissimum loco ubi
de obligatione loquitur in huiusmodi perfectionem tendendi.157 Idemque Concilium, de
sacerdotibus loquitur «sociis et adiutoribus»: Deum autem «Sanctum et Sanctificatorem» nominat!
158 Eo igitur sensu id certe elucet: provocari liberam et responsalem personae conscientiam per
ministerii exercitium, cum vinculum illud quod presbyterum et Christum nectit, quodque ex
consecratione et conformatione per Ordinis sacramentum promanat itemque fundamentum exstat
et postulatum alterius vinculi quod reponitur in sic dicta «intentione» id est, in voluntate
conscienter faciendi per ministerialem gestum quidquid facere intendit Ecclesia. Hoc autem novum
vinculum, natura sua, eo tendit ut quam latissime omnino pateat, mentes, affectus, vitam ipsam
pertrahens, scilicet ipsam congeriem «dispositionum» moralium et spiritualium, quae seiungi non
possunt a navitate pastorali quam presbyter exsequitur.
Nullum est dubium quin ministerii presbyteralis exercitium, et nominatim sacramentorum
celebratio, vim suam salutiferam ab una Christi actione in sacramento praesenti nanciscantur. At
eadem efficacia ministerii exercitii pendet etiam e minore vel maiore acceptione et humana
participatione.159 Singulariter maior vel minor ministri sanctitas re vim habet in nuntium verbi, in
sacramentorum celebrationem, in moderationem communitatis, in caritate. Quae omnia lucidius ab
ipso Concilio declarantur: «Ipsa autem sanctitas Presbyterorum ad proprium ministerium fructuose
complendum, plurimum confert: quamvis enim gratia Dei etiam per indignos ministros opus salutis
explere possit, tamen per illos ordinaria lege praeoptat Deus sua mirabilia ostendere, qui
dociliores impulsui et ductui Spiritus Sancti facti, ob suam intimam cum Christo unionem et vitae
sanctimoniam, cum apostolo dicere valeant: "Vivo autem, iam non ego, vivit vero in me Christus"
160».161
Presbyter ergo, conscius factus esse se Christi Capitis et Pastoris administrum, hanc quoque
conscientiam adquirit gaudio plenam, peculiari se gratia esse a Christo Iesu donatum, cum
gratiam receperit et gratuito se a Domino electum comperiat tanquam «instrumentum vivum» in
opera salutis. Huiusmodi electio amorem Christi Iesu testatur erga presbyteros. Ceterum haec
dilectio, vel etiam forte magis quam quaevis aliae dilectiones, ad eundem propemodum, amoris
responsum secum fert. Haec quaestio fundamentalis est, quam Iesus, post resurrectionem, Petro
posuit: «Simon Ioannis, diligis me plus his?». Petro autem affirmative respondenti ilico missio
traditur: «Pasce oves meas».162 Petrum scilicet Iesus interrogat ut tum tantum cum diligere
asseruerit, eidem gregem suum tradat. Re vera praevenit omnia ipsa libera Iesu dilectio, quae et
interrogationem ab apostolo instruit et in concredenda cura «suarum» ovium completur. Sic quivis

3.8 Page 28

▲back to top
28
ministerialis gestus, dum eo tendit ut Ecclesiae sincera dilectio et servitium exhibeatur, maturat
pariter amorem et servitium Iesu exhibitum, qui Ecclesiae ipsius et Caput et Pastor et Sponsus
est. Isque amor exprimitur ad modum responsionis praevenienti liberae ac gratuitae Dei in Christo
dilectioni. Atque rursus quodvis incrementum dilectionis erga Christum, incrementum secum fert in
amore Ecclesiae: «Pascimus vos — Augustinus ait — pascimur vobiscum: det nobis Dominus
vires sic amandi vos ut possimus etiam mori pro vobis aut effectu aut affectu».163
26. Percipere ex ditissima Concilii Vaticani II doctrina possumus 164 quaenam sint condiciones,
exigentiae, fructus ex intima relatione quae viget inter vitam spiritualem presbyteri et exercitium
eius triplicis ministerii: Verbi, Sacramenti, servitii Caritatis.
Est enim imprimis sacerdos Verbi Dei administer, cum consecratus et missus sit ad nuntiandum
hominibus universis Evangelium Regni, singulos ad oboedientiam fidei provocando et christifideles
perducendo ad profundiorem in dies notitiam et communionem Dei mysterii, nobis in Christo
revelati et communicati. Sacerdos ergo debebit propterea usum et consuetudinem cum Dei verbo
imprimis fovere, cui non sufficiet linguisticos dumtaxat et exegeticos aspectus novisse, licet id
quoque necessarium sit; accedendum enim ad Dei Verbum est, corde docili et orante, ut sic
possint ipsum cogitationes et affectum sacerdotis penitus permeare novamque instruere mentis
conformationem — «sensum Domini» 165 — ita etiam presbyteri verba, immo optata et placita,
sensim evadant perlucidum Evangelii testimonium et nuntium. Tum enim, tantummodo si in Verbo
«remaneat», poterit sacerdos fieri perfectus Domini discipulus; tum veritatem discernet; tum vere
liber erit, cum superare didicerit quidquid Evangelio contrarium sit aut ab eo diversum.166
Presbyteri est in Verbo «credentium» esse primum, bene scientem Verba sui ministerii non «sua»
esse, sed illius qui eum misit. Cuius Verbi non ille dominus est, sed servus; neque unus
possessor, sed debitor, coram Dei Populo. Quandoquidem autem sacerdos, qui de facto
evangelizat, ut etiam evangelizare queat, ipse, sicut Ecclesia, conscius omnino esse debet
necessitatis suae ipsius evangelizationis.167 Verbum ipse nuntiat, qua administer est, particeps
propheticae auctoritatis Christi et Ecclesiae; propterea, ut christifideles tutos faciat sese eis
Evangelium integrum traditurum, vocatur sacerdos ad animi sensibilitatem augendam; omnem
dilectionem colendam, peculiarem quandam promptitudinem exhibendam erga vivam Ecclesiae et
Magisterii traditionem: quae nullatenus aliena a Verbo Dei sunt, sed illius rectam interpretationem
fovent verumque sensum custodiunt.168
Maxime autem vocatur sacerdos ad testificandam profundam unitatem quae viget inter exercitium
sui ministerii et vitam spiritualem, in celebrandis Sacramentis et in celebratione Liturgiae Horarum:
donum gratiae, quod Ecclesiae offertur, vitae et sanctitatis principium et vocatio ad
sanctificationem est. Ministerii et spiritualis vitae etiam sacerdoti locus centralis, tum in ministerio
exercendo, tum in vita spirituali Eucharistiae est quoniam in ea «totum bonum spirituale Ecclesiae
continetur, ipse scilicet Christus, Pascha nostrum panisque vivus per carnem suam Spiritu Sancto
vivificatam et vivificantem, vitam praestans hominibus, qui ita invitantur et adducuntur ad se ipsos,
suos labores cunctasque res creatas una cum ipso offerendos».169

3.9 Page 29

▲back to top
29
A reliquis autem sacramentis, sed singulatim ab uniuscuiusque propria et peculiari gratia, recidunt
in presbyteri vitam spiritualem peculiares quaedam notae. Ea enim instruitur quodammodo et
coagmentatur per proprietates et postulata variorum sacramentorum, quae illi celebranda immo et
vivenda veniunt.
Peculiare volumus addere verbum circa Paenitentiae sacramentum, cuius, cum presbyteri ministri
sint, esse pariter debent beneficiarii ut miserentis Dei indulgentiae erga peccatores non ministros
sese tantummodo exhibeant, sed testes evadant. Recolere hic placet quae olim, in Adhortatione
«Reconciliatio et Paenitentia» collegeramus: «Spiritualis ac pastoralis vita sacerdotis, perinde ac
fratrum eius laicorum ac religiosorum, pendet ex assiduo diligentique usu personali sacramenti
Paenitentiae. Eucharistiae celebratio ac sacramentorum reliquorum ministerium, ardor pastoralis,
necessitudo cum fidelibus, communio cum fratribus, socia cum Episcopo opera, vita orationis: ut
paucis dicamus, tota sacerdotalis vita contrahit sibi necessario detrimentum, si ob neglegentiam
aliamve quamvis ob causam, usus periodicus, in vera fide ac pietate innixus, Sacramenti
Paenitentiae ei defuerit. In sacerdote, qui non amplius peccata sua confiteretur, aut male
confiteretur, ipsum eius sacerdotem esse et eius sacerdotem agere inde afficerentur, atque etiam
Communitas id animadverteret, cuius ille est pastor».170
Vocatur denique presbyter ut auctoritatem et servitium Christo, Ecclesiae Capiti et Pastori
exhibeat, etiam communitatem animans et ducens, id est, «familiam Dei ut fraternitatem in unum»
animans colligat eamque «per Christum in Spiritu ad Deum Patrem adducat».171 Hoc autem
«munus regendi», munus est difficile admodum et implexum, cum includat, praeter curam
singulorum et diversarum vocationum, facultatem in unum colligendi varietatem donorum et
charismatum quae Spiritus in communitate exsuscitat, singula inspiciendo et pretium addendo in
aedificationem Ecclesiae, et nunquam non in communione cum Episcopis. Agitur enim de
ministerio quod in sacerdote intensiorem exigit vitam spiritualem, florentem illis qualitatibus et
virtutibus quae propriae sunt eius cui «praesidere» contigit communitati eamque ducere, id est
«senio- ris» seu «presbyteri», nobiliore vocabuli sensu: quales sunt fidelitas, cohaerentia seu
constantia, sapientia, omnium acceptatio, affabilis et comis bonitas, firmitas et auctoritas in
essentialibus, libertas praesertim a prospectu minus subiectivo, abstinentia in proprio bono
curando, patientia, oblectatio etiam laboris quotidiani, fiducia denique in Dei gratiam, quae etiam
hac ratione in simplicioribus et tenuioribus saepe manifestatur.172
27. «Spiritus Domini super me» 173 Spirtus Sanctus per ordinis sacramentum effusus, fons
sanctitatis est et invitatio ad sanctificationem, neque id tantum quia sacerdotem ad Christum,
Ecclesiae Caput et Pastorem, assimilat vel configurat, eique missionem tradit propheticam,
sacerdotalem, regalem, quam nomine ac persona Christi adimplet, sed etiam quia animat et
vivificat eius vitam quotidianam, ditissimis eam instruens donis, exigentiis, virtutibus,
impulsionibus, quae omnia in caritatem pastoralem veluti in compendium trahunt. Huiusmodi
caritas fit synthesis quae valores et virtutes evangelicas unificat et simul vis quae provehit
pleniorem cursum versus christianam perfectionem.174

3.10 Page 30

▲back to top
30
Radicalismus igitur evangelicus sic, et quidem pro christianis omnibus, nullo excluso, exigentia
fundamentalis evadit nemini abdicanda, cum ab Ipsius Christi invitatione proveniat Eum sequendi
et imitandi, vi artioris communionis cum Illo, quam Spiritus operatur.175 Haec eadem exigentia
sacerdotes pertingit, neque ob eam dumtaxat causam quod et ipsi in Ecclesia sunt, sed qui in
Ecclesia quodammodo praesunt, quatenus Christo Capiti et Pastori configurantur, instructi
praeterea atque missi ad ministerium per Ordinem collatum, caritate denique pastorali muniti.
Iamvero intra hunc evangelicum radicalismum, quem manifestum exhibent, reperiri potest dives
multiplicium virtutum et exigentiarum ethicarum seges, quae necessariae censentur pro sacerdotis
pastorali et spirituali vita, quales, exempli causa, sunt: fides, humilitas adversus Dei mysterium,
indulgentia, prudentia; potior vero radicalismi significatio reperienda est in varietate «consiliorum
evangelicorum» quae Iesus in Beatitudinum Sermone proposuit,176 et quorum potiora, intime
inter sese cohaerentia, consilia sunt: oboedientia, castitas, paupertas:177 quae omnia sacerdos
vocatur in vita sua ad exercenda iuxta modum, et altius secundum fines et significationem
primigeniam, quibus identitas sacerdotalis exprimitur vel ab eadem derivantur.
28. «Inter virtutes quae maxime in ministerio sacerdotali necessariae censentur, commemoranda
venit illa animi dispositio quae eosdem indesinenter impellit non ad voluntatem propriam
exsequendam, sed ad implendam voluntatem Eius qui misit eos 178».179 Agitur alio verbo de
oboedientia, quae cum hic de sacerdotis vita spirituali agatur, peculiaritates quasdam induere
debet, quas recensere oportet.
Sit imprimis oboedientia «apostolica», eo sensu ut Ecclesiam in sua structura hierarchica
agnoscat et amet, eidemque servire profiteatur. Nullum enim datur sacerdotale ministerium nisi in
communione cum Summo Pontifice et cum collegio episcopali, praesertim cum propriae dioecesis
Episcopo cui debetur «peculiaris quaedam reverentia atque oboedientia» prout in Ordinationis ritu
promittitur. Huiusmodi autem «submissio» illis oblata a quibus auctoritas ecclesialis induitur, nihil
propterea indecori habet, sed proveniat necesse est ab ipsa responsali presbyteri libertate, qui
non tantummodo sua facit postulata vitae ecclesialis, prout organice haec instructa est, sed
gratiam ipsam discretionis et responsalitatis erga ecclesialia placita, quippe quae concredita a
Iesu ipso sint apostolis eorumque successoribus, ut fideliter servetur Ecclesiae mysterium et tota
christianae communitatis compago nullo privetur subsidio, quo per unum idemque iter salutem
suam attingat.
Nam christiana oboedientia, si talis est, si scilicet, suo fundamento nisa, non serviliter vivitur,
presbyterum iuvat ut etiam perlucida quadam evangelica ratione, auctoritatem adhibeat quae ad
regendum Dei populum eidem concredita est: sine auctoritatis scilicet abusu et sine demagogicis
placitis. Is enim tantummodo qui in Christo didicit oboedire, didicit quoque quomodo, iuxta
Evangelium, sit aliorum oboedientia exigenda.
Habet quoque presbyteralis oboedientia exigentiam quandam «communitariam»: non enim erga
auctoritatem consideranda est individua singulorum oboedientia; sed profunde inseritur in

4 Pages 31-40

▲back to top

4.1 Page 31

▲back to top
31
unitatem presbyterii, quod, ut tale, ad concordem cum Episcopo collaborationem fovendam
vocatur, et per eum cum Petri successore.180
Hic aspectus oboedientiae sacerdotalis non qualemcumque asceticam postulat contentionem;
idque ita est intellegendum ut presbyter nunquam nimis propriis placitis vel personali suo rerum
prospectui adhaereat, et sciat praeterea locum sodalibus concedere ut ipsi quoque talenta et
facultates sine zelotypia, sine invidia, sine aemulatione exhibeant. Propria ergo sacerdotis
oboedientia sit imprimis solidalis, qua scilicet prodat sentire sese ut unius presbyterii membrum,
suaque responsaliter et libere exprimat placita vel optata intra presbyterii unitatem.
Sacerdotalis denique oboedientia characterem quendam habet «pastoralitatis». Vivitur scilicet per
indesinentem animi disponibilitatem, quasi sese sacerdos praebeat «edendum» per necessitates
et exigentias gregis. Quae proinde erunt ratione quodammodo perpendendae, et si casus ferat,
inter sese comparandae, unde ad veritatis criterium earum selectio fiat; id, quoquomodo demum
fit, plane «occupatam» presbyteri vitam tandem ostendet, fame scilicet Evangelii, fidei, spei,
dilectionis Dei Eiusque mysterii; quae omnia ipse presbyter praesentia animadvertit in Dei populo
suis curis concredito.
29. Inter evangelica consilia, asseritur in Concilio: «Eminet pretiosum gratiae divinae donum, quod
a Patre quibusdam datur,181 ut in virginitate vel caelibatu facilius indiviso corde 182 Deo soli se
devoveant. Haec perfecta propter regnum caelorum continentia semper in honore praecipuo ab
Ecclesia habita est, tanquam signum et stimulus caritatis, ac quidam peculiaris fons spiritualis
fecunditatis in mundo».183 In virginitate autem et caelibatu significationem suam primigeniam
servat castitas, id est, sexualitatis humanae quae vivitur velut authentica manifestatio ac
pretiosum servitium erga amorem communionis et donationis interpersonalis. Haec significatio
plene in virginitate remanet, quae realem efficit, et quidem etiam per renuntiationem coniugii,
«significationem sponsalem» corporis, idque per communionem et donationem personalem
Christo Iesu et eius Ecclesiae; quae omnia praefigurant quodammodo et antevertunt
communionem, et donationem perfectam et definitivam futurae vitae: «In ipsa virginitate homo
exspectat, etiam corpore, nuptias eschatologicas Christi cum Ecclesia, dum se totum Ecclesiae
tradit, sperans Christum quoque se Ecclesiae daturum in plena vitae aeternae veritate».184
Sub hac luce intellegi facilius atque aestimari poterunt rationes ob quas occidentalis Ecclesia per
plura saecula perrexerit nihil obstantibus difficultatibus et obiectionibus, perdurantibus saeculis
indentidem manifestatis, conferre ordinem presbyteralem solis viris qui ostenderint se a Deo
vocari in donum castitatis in caelibatu et absoluto et perpetuo.
Patres synodales perspicue, immo et fortiter, expressum voluerunt proprium de hac re iudicium,
per Propositionem summae cuiusdam gravitatis, quam idcirco integram hic suscipere et exhibere
placet: «Firma manente disciplina Ecclesiarum orientalium, Synodus persuasum habens
caelibatum sacerdotalem charisma esse, presbyteris recolit ipsum Dei donum inaestimabile pro

4.2 Page 32

▲back to top
32
Ecclesia constituere, et valorem propheticum pro hodierno mundo praeferre. Haec Synodus
fortiter iterum affirmat id quod Ecclesia Latina et aliqui orientales ritus requirunt, sacerdotium
nempe conferendum esse illis tantum viris qui acceperunt a Deo donum vocationis ad castitatem
caelibem (sine praeiudicio traditionis quarumdam Ecclesiarum Orientalium et casuum
particularium cleri conversi uxorati, pro quo datur exceptio in Encyclica «Sacerdotalis Caelibatus»
Papae Pauli VI). Synodus nullum in cuiuslibet mente dubium relinquere vult de Ecclesiae firma
voluntate legem retinendi, quae requirit caelibatum libere electum atque perpetuum pro admissis
et admittendis ad ordinationem sacerdotalem in ritu Latino. Synodus exoptat ut caelibatus
exponatur et explicetur in sua plena ubertate et biblica et theologica et spirituali, tanquam donum
pretiosum a Deo Ecclesiae suae datum, atque signum Regni quod non est huius mundi, signum
utique Dei amoris erga hunc mundum, necnon sacerdotis amoris indivisi erga Deum et populum
Dei, ita ut caelibatus perspiciatur tanquam locupletatio positiva sacerdotii».185
Peculiaris sane momenti est ut sacerdos theologicas causas bene intellegat huius legis
ecclesiasticae de caelibatu. Ea enim, quae lex est, Ecclesiae voluntatem exprimit, quae tempore
praecedit ipsi subiecti presbyteri voluntati circa eius disponibilitatem. Sed Ecclesiae voluntas
ultimam sui rationem invenit in eo vinculo quod caelibatus habet cum Ordinatione sacra, in id
tendente ut sacerdos Christo Iesu, Ecclesiae Capiti et Sponso, configuretur. Ecclesia enim, ut
Christi Iesu Sponsa, amari a sacerdote vult eadem illa totali et exclusiva ratione qua a Christo
amatur. Caelibatus igitur sacerdotalis sic est donum sui in Christo et cum Christo, Ecclesiae Eius
oblatum; idemque sic exprimit sacerdotis servitium Ecclesiae in et cum Domino praestitum.
Quo autem adaequate agatur vita spiritualis presbyteri, convenit ut caelibatus ita apprehendatur
atque in vitam adducatur, non ut segregata eaque negativa condicio, sed tanquam aspectus
positivi cuiusdam valoris, specifici ac vitae sacerdotalis proprii; presbyter enim, patre ac matre
relictis, Iesum bonum Pastorem in communione apostolica et in Dei servitio sequitur. Caelibatus
ergo deliberandus est benevolenti ac libera optione, indesinenter renovanda, tanquam
inaestimabile Dei donum, velut «stimulus caritatis pastoralis»,186 ut singularis participatio tum in
Dei paternitatem tum in Ecclesiae fecunditatem; brevi, ut testimonium mundo exhibitum Regni
cuiusdam eschatologici. Ut autem in vitam transeant caelibatus sacerdotalis exigentiae, seu
morales seu pastorales seu spirituales, necessaria absolute redditur oratio humilis et fiduciosa,
prout opportune Concilium admonuerat: «Quo magis autem perfecta continentia in mundo huius
temporis a non paucis hominibus impossibilis reputatur, eo humilius et perseverantius presbyteri
gratiam fidelitatis, nunquam petentibus denegatam, una cum Ecclesia expostulabunt, cuncta
subsidia supernaturalia et naturalia insimul adhibentes, quae omnibus praesto sunt».187
Eademque oratio, Ecclesiae Sacramentis adiuncta et cum ascetica contentione sociata, victoriae
spem in difficultate versantibus restituet, indulgentiam cadentibus, fiduciam et strenuitatem in viam
sese denuo immittentibus.
30. Brevem, eamque profundam paupertatis evangelicae descriptionem excuderunt Patres
synodales cum eam ita ostenderunt ut «submissionem omnium bonorum Bono Supremo Dei, et

4.3 Page 33

▲back to top
33
eius Regni».188 Re quidem vera ille dumtaxat intellegere ac assequi valet paupertatem, qui Dei
mysterium contemplatur et vivit tanquam unum et summum Bonum, ut veras ac definitivas divitias.
Paupertas enim nullatenus est bonorum materialium contemptus et repulsio, sed eorundem usus,
gratus quidem et benevolens, modo simul adsit per summam libertatem interiorem, laeta ipsorum
abstinentia, id est, relate ad Deum et ad Eiusdem placita.
Paupertas sacerdotis, propter eiusdem sacramentalem configurationem ad Christum Caput et
Pastorem, certas induit condiciones «pastorales» circa quas immorati quoque sunt Patres
Synodales, conciliarem doctrinam recipientes et evolventes.189 Scripserunt enim, inter alia:
«Sacerdotes, ad exemplum Christi, qui cum esset dives, propter amorem nostri factus est
pauper,190 considerare debent pauperes ac debiliores speciali eis modo commendatos, necnon
capaces esse debent perhibendi testimonium paupertatis vita simplici et austera, cum iam soliti
sint de superfluis generose abstinere 191».192
Verum est «dignum esse operarium mercede sua» et «dispo- suisse Dominum ut qui Evangelium
annuntiat, de Evangelio vivat» 193 sed tantumdem verum est non posse ullatenus hoc ius
confundi cum qualicunque postulatione flectendi Evangelii et Ecclesiae servitium ad commoda et
lucra quae exinde emanare etiam possent. Una paupertas tuetur sacerdotis veram
disponibilitatem, ut eo mittatur quo eius sit opus utilius vel urgentius, etiam per sacrificium
personale. Condicio enim et velut indispensabilis quaedam lex accepta in sacerdotio est, qua
apostolus Spiritui «docibilis», promptus indesinenter sit «eo ire» — etiam absque saburra et
ligaminibus — quo Magistri placitum vocaverit.194
Sacerdos, quoties communitati insertus, illius gerit responsalitatem materialem, tenetur munere
suo perlucide bonorum illius communitatis administrationi testimonium exhibere; non ergo ea
negotia pertractabit veluti de suo ipsius ageretur patrimonio, sed ut res quarum rationem Deo ac
fratribus, pauperibus praesertim, est redditurus. Quem proinde sacerdotem, cum conscium habere
debeat pertinere sese cum aliis ad unicum Presbyterium, conscientia impellet ut nihil omittat per
quae bona communia aequius inter fratres distribuantur, qui vocati sunt «omnia habere
communia».195 Interior autem libertas quam evangelica paupertas custodit et alit, sacerdotem
comparat ut propius ad infirmiores accedat eorumque conatibus pro instauranda iustiore
consortione solidalem sese exhibeat; ut per eandem responsalitatis apprehensionem, noscere et
iudicare discat ea phaenomena quae cum rebus oeconomicis et socialibus ubique nectuntur; ut
denique provehere sciat quam dicimus praeferentialem pro tenuioribus optionem: quae, nullum ab
annuntiando dono salutis excludens, iuxta exemplar a Christo exhibitum dum ministerio prophetico
ac sacerdotali incumbebat, propensior fiat in parvulos, in peccatores, in eorum magnam turbam
qui hodie «emarginati» quoquo modo dicuntur.196
In oblivionem ne recedat significatio prophetica paupertatis sacerdotalis, quae urgentior
quodammodo censenda est in nostra consortione opulenta et consumistica: «Sacerdos vere
pauper est, certe, signum concretum separationis, abrenuntiationis et non subiectionis ad mundi

4.4 Page 34

▲back to top
34
contemporanei tyrannidem, quae omnem suam fiduciam in pecuniam ponit et securitatem
materialem».197
Christus Iesus, qui in cruce, omnibus rebus nudatus, caritatem pastoralem ad perfectionem extulit,
exemplar ibidem factus est, necnon et fons, omnium virtutum, oboedientiae imprimis, castitatis,
paupertatis, quas sacerdos tanquam significationem dilectionis pastoralis erga fratres, insequi et
attingere iubetur. Atque ut Paulus ad christianos Philippenses scribit, debet sacerdos «eadem
sentire quae et in Christo Iesu», qui semetipsum exinanivit ut per oboedientem, castam, pauperem
caritatem, viam principem reperiret perfectae ad Deum et ad fratres unionis.198
31. Sicut alia quaevis vita spiritualis, modo ea vere christiana sit, etiam spiritualis vita sacerdotalis
essentiales et non renuntiabiles habet peculiaritates ecclesiales: est enim participatio quaedam
sanctitatis ipsius Ecclesiae, quam in Professione Fidei «Sanctorum Communionem» iure
vocamus. Nam christifidelium sanctitas ab Ecclesiae sanctitate derivat, eamque et exprimit et
ditat. At in sacerdote haec ecclesialis peculiaritas modos suos, fines ac significationes adquirit, vi
specificae eiusdem ad Ecclesiam relationis, cuius semper in initio est illa ad Christum Caput et
Pastorem configuratio, quae per ordinatum ministerium, per caritatem pastoralem exhibetur.
Rebus ita perspectis valor spiritalis evadit pro presbytero ipsa eius inscriptio ac dedicatio in
servitium cuiusdam Ecclesiae particularis. In eo enim vinculo non organizationis dumtaxat et
disciplinae normae sunt perpendendae: potiora e contra habeantur tum vinculum ipsum quo
singuli ad Episcopum in uno Presbyterio uniuntur, tum participatio in sollicitudinibus ecclesialibus,
tum denique dedicatio ad curas evangelicas Populi Dei in concretis adiunctis historicis et
temporalibus cuiuscumque Ecclesiae particularis; haec enim talia sunt ut per ea vel maxime
designetur quodammodo propria sacerdotis eiusque vitae spiritualis imago, atque eo sensu illa
quae «incardinatio» dici solet, non vinculum dumtaxat iuridicum constituit, sed habitudines et
optiones, spirituales et pastorales, secum fert, quae non parum conferunt in conficiendum
concretum archetypum presbyteri.
Necessarium proinde est ut conscius sacerdos fiat illud suum «ad particularem Ecclesiam
pertinere» esse natura sua tale ut exinde certam atque peculiarem vivat christianam
spiritualitatem. Eo igitur sensu inveniet presbyter, in ipsa sui deditione et pertinentia ad Ecclesiam
particularem, copiosum fontem significationum et criteriorum pro discretione et actione, unde eius
tum pastoralis missio tum vita spiritualis penitus conformetur.
Ad progrediendum ergo versus perfectionem valere etiam possunt aliae inspirationes et relationes
ad alias vitae spirituales traditiones, per quas singulorum vita sacerdotalis ditari potest, immo et
perfici presbyterium varietate et pretio donorum spiritualium. Atque talis est casus multarum
aggregationum ecclesialium, tum antiquarum tum novarum, quae in proprium ambitum etiam
presbyteros recipiunt, quales sunt nonnullae societates vitae apostolicae, vel instituta saecularia
presbyteralia, vel formae variae communionis et fraternitatis spiritualis, vel etiam motus illi diversi

4.5 Page 35

▲back to top
35
qui ecclesiales dicuntur. Sacerdotes, qui saepe ad Ordines vel ad Religiosas quasdam
Congregationes pertinent, divitiae spirituales evadunt pro tota presbyterali compagine dioecesana,
in eam inferentes specifica charismata et qualificata quaedam ministeria, atque sic stimulos
addentes vel sola hac praesentia intra Ecclesiam particularem, per quos ea impensius
progrediatur ad universalioris Ecclesiae mensuram.199
Sacerdotis ergo vinculum ac dedicatio Ecclesiae particulari, idque ita ut pro aedificatione
Ecclesiae vita ipsa possit dono impendi, «in persona Christi Capitis et Pastoris» in servitium totius
communitatis christianae, per filialem et benevolentem ad Episcopum relationem, validitatem
accipere debent a quolibet charismate, quod pars fiat cuiuslibet sacerdotalis vitae vel cum ea
nectatur.200
Ut autem haec donorum Spiritus copia cum laetitia recipiatur atque in Dei gloriam efflorescat et
fructus suos pro Ecclesia universa ferat, requiritur ut omnibus praesto sit notitia imprimis et
discretio charismatum, tum propriorum tum etiam aliorum, eorundemque exercitium, quod tamen
et humilitas christiana continenter comitetur, immo et virtus sui ipsius criticum iudicium ferendi, ea
sola intentione plus quam quaelibet alia cura praevalente, aedificationem totius communitatis
iuvandi, cui ceterum quodvis peculiare charisma inservire vocatum est. Atque ab omnibus tum
esset exspectandus sincerus aestimationis reciprocae conatus, mutua personarum reverentia,
coordinata perpensio omnium positivarum legitimarum diversitatum, quae cum in ipsa ingeniorum
varietate etiam in Presbyterio inveniuntur. Quae omnia partem constituunt vitae spiritualis atque
presbyteri perpetuae asceseos.
32. Ne propterea nexus et insertio in particularem Ecclesiam claudant navitatem et vitam
presbyteri: haec claudi nequeunt natura ipsa tum Ecclesiae particularis 201 tum ipsius ministerii
sacerdotalis. Scribit enim in hunc sensum Concilium: «Donum spirituale, quod presbyteri in
ordinatione acceperunt, illos non ad limitatam quandam et coarctatam missionem praeparat, sed
ad amplissimam et universalem missionem salutis "usque ad ultimum terrae",202 nam quodlibet
sacerdotale ministerium participat ipsam universalem amplitudinem missionis a Christo Apostolis
concreditae».203
Hinc sequitur vitam spiritualem presbyterorum signari debere profundo quodam anhelitu ac
dynamismo missionario. Ad eos ceterum pertinet, per ministeriorum scilicet exercitium et per vitae
testimonium, reperire qua ratione communitas ea, cui praesunt, evadat vere missionaria; nam ut in
Encyclica «Redemptoris Missio» habetur: «Necesse proinde est universi presbyteri animum
mentemque habeant missionalem ac pateant pariter Ecclesiae et mundi necessitatibus simul
respicientes homines longinquos et, ante omnes, coetus non christianos suorum locorum. Debent
plane experiri in precatione sua, ac praesertim in eucharistico sacrificio, sollicitudinem Ecclesiae
omnis de universo hominum genere».204
Si ergo hic missionarius spiritus fecunde presbyterorum pervaserit vitam, facillima evadet

4.6 Page 36

▲back to top
36
responsio ad eam difficultatem, quae gravior in dies in Ecclesia fit, ex non aequa cleri distributione
provenientem. Quo sensu nihil exactius fortiusve dictum est, ultra Concilii ipsius verba:
«Meminerint igitur presbyteri omnium Ecclesiarum sollicitudinem sibi cordi esse debere.
Quapropter presbyteri illarum dioecesium quae maiore vocationum copia ditantur, libenter se
paratos praebeant, permittente vel exhortante proprio Ordinario, ad suum ministerium in
regionibus, missionibus vel operibus cleri penuria laborantibus exercendum».205
33. «Spiritus Domini super me; propter quod unxit me, evangelizare pauperibus, misit me
praedicare... annum Domini acceptum».206 Haec verba, quae Iesus in synagoga Nazareth edixit,
hodie etiam in nostro sacerdotali corde resonare voluit. Nostra enim fides nobis operantem Christi
Spiritus praesentiam revelat in nostra, qua sumus, agimus et vivimus ratione, prout eam Ordinis
sacramentum configuravit, ditavit atque confinxit.
Certo Spiritus Domini prior est auctor nostrae vitae spiritualis. Ipse enim «cor novum» creat,
animat, ducit, caritatis imprimis «nova lege», caritatis scilicet pastoralis.
In hac autem vita spirituali evolvenda summi ponderis est certitudo, qua nunquam sacerdos
destituitur, gratiae Spiritus Sancti, quae et donum est totaliter gratuitum, et munus responsalitatem
personalem excitans. Huius doni conscientia infundit et sustinet stabilem sacerdotis fiduciam,
etiam in difficultatibus, in tentationibus, in infirmitatibus, quae in quavis vita spirituali nunquam non
reperiuntur.
Libenter proinde hoc loco omnibus presbyteris tradimus quae ediximus multis eorum aliis in
adiunctis: «Est essentia sua sacerdotalis vocatio, vocatio item ad sanctitatem, forma scilicet quae
ex Ordinis sacramento emanat. Sanctitas est cum Deo intimitas; imitatio est Christi pauperis, casti,
humilis; amor est sine ambiguitatibus erga animas, et pro ipsarum bono spontaneum donum; amor
est erga Ecclesiam, quae et sancta est et sanctos nos vult, cum sancta sit missio ipsi a Christo
concredita. Vestrum ergo unusquisque sanctus esse debet atque adiutorio fratribus esse, ut
vocationem ad sanctitatem ipsi etiam alacriter persequantur.
Quidni animadvertamus in id essentiale munus quo Spiritus Sanctus fungitur in hac peculiari ad
sanctitatem vocatione quae propria est ministerii sacerdotalis? Verba ipsa meminerimus quae in
ritu Ordinationis presbyterorum potiora habentur in formula sacramentali: "Da, quaesumus,
omnipotens Pater, in hos famulos tuos presbyterii dignitatem; innova in visceribus eorum Spiritum
sanctitatis; acceptum a Te, Deus, secundi meriti munus obtineant, censuramque morum exemplo
suae conversationis insinuent".
Per ordinationem ergo, carissimi, eundem Christi Spiritum recepistis, qui Eidem vos assimilat, ut
possitis eius nomine agere Eiusdemque sensus in vobismetipsis habere et vivere. Haec intima
cum Christi Spiritu communio, dum ex alia parte efficaciam tuetur actionis sacramentalis, quam
vos "in persona Christi" ponitis, id etiam postulat, ut eandem vos exprimatis, tum in ferventi

4.7 Page 37

▲back to top
37
oratione tum in vitae cohaerentia seu firmitate, tum in caritate pastorali illius ministerii quod
indefesse in salutem fratrum est protendendum. Postulat, brevi, vestram personalem
sanctificationem».207
CAPUT IV
VENITE ET VIDEBITIS
Vocatio sacerdotalis in ecclesiae navitate pastorali
34. «Venite et videbitis».208 In hac Christi responsione, data duobus Ioannis discipulis, a Iesu
«ubi maneret» sciscitantibus, adaequatatam vocationis significationem invenimus.
Ecce imprimis qua ratione, prout ab Evangelista enarratur Andreae et Petri vocatio evenerit:
«Altera die iterum stabat Ioannes et ex discipulis eius duo, et respiciens Iesum ambulantem dicit:
"Ecce agnus Dei". Et audierunt eum duo discipuli loquentem et secuti sunt Iesum. Conversus
autem Iesus et videns eos sequentes se dicit eis: " Quid quaeritis?". Qui dixerunt ei: "Rabbi (quod
dicitur interpretatum Magister) ubi manes?". Dicit eis: "Venite et videbitis". Venerunt ergo et
viderunt ubi maneret, et apud eum manserunt die illo; hora autem erat quasi decima. Erat Andreas
frater Simonis Petri, unus ex duobus qui audierant a Ioanne et secuti fuerant eum. Invenit hic
primum fratrem suum, Simonem, et dicit ei: "Invenimus Messiam" (quod est interpretatum
Christus); adduxit eum ad Iesum. Intuitus eum Iesus dixit: "Tu es Simon, filius Ioannis; tu
vocaberis Cephas" (quod interpretatur Petrus)».209
Haec Evangelii pagina ex illis est quae in Libro Sacro nobis exhibent vocationis mysterium, atque
adeo in casu nostro, quale mysterium sit eo vocari ut exinde Iesu apostolus quis fiat. At eadem
Ioannis pagina, quae etiam pro vocatione christiana ut tali significationem obtinet, symboli instar
est quoties de vocatione presbyterali est agendum. Et Ecclesia, qua discipulorum Iesu est
communitas, prospicere invitatur in hanc scaenam quae per historiam quodammodo indesinenter
renovatur; ut in ea scilicet reperiat primigenium ac personalem sensum vocationis ad Christi
adsectationem per sacerdotale ministerium, illudque etiam vinculum, prorsus inscindibile, quod
viget inter divinam gratiam et hominis responsalitatem, prout includitur et simul revelatur in duplici
illo vocabulo quod saepe in Evangelio conspicimus sociatum: veni et sequere.210 Provocatur per
haec Ecclesia ad interpretandum et cognoscendum dynamismum illum qui vocationis est proprius,
et cuius triplicem veluti gressum reperire est, concrete sese succedentem: velut si seiunctim
dictum fuisset: Iesum primum quaerere, dein sequi, denique apud ipsum manere.
Nullibi aptius reperit Ecclesia exemplar «Evangelii de vocatione» nisi in hac pagina, unde vim et
impulsum trahit quo pastoralis navitas vocationum moveri incipiat; cuius scilicet missionis partes
sint: vocationes, ad sacerdotium praesertim, excitare, discernere, comitari. Et quidem, quoniam
«sacerdotum inopia profecto constituit uniuscuiusque Ecclesiae maestitiam»,211 postulat

4.8 Page 38

▲back to top
38
pastoralis vocationalis, hodie vel maxime, ut munus hoc ab omnibus Ecclesiae membris cum
vigore ac decisione circa huiusmodi penuriam suscipiatur, cum satis omnibus manifestum
appareat curam vocationum sacerdotalium non esse aliquid secundarii vel accessorii ordinis, nec
portionem quandam curarum in quam insula quaedam vel sector christifidelium incumbat, quasi
«pars» sit tantummodo, etiamsi grandior, pastoralis globalis Ecclesiae, ea econtra est, ut saepius
a Patribus synodalibus assertum ostenditur, activitas intime connexa cum activitate pastorali
uniuscuiusque Ecclesiae particularis,212 cura scilicet quae dicitur ordinaria,213 quaeque dimensio
quodammodo censenda est connaturalis et essentialis pastoralis navitatis Ecclesiae, id est, totius
pastoralis operis elementum praecipuum.214
Utique, dimensio vocationalis est connaturalis et essentialis pro pastorali Ecclesiae navitate. Idque
ex eo provenit quod vocatio quodammodo prius Ecclesiae profundum «esse» describat quam
eiusdem «operari». Idque ex ipso Ecclesiae nomine plane eruitur ipsius indoles vocationalis,
quippe quod verti etiam potuisset vocabulo «convocationis». «Deus congregationem eorum qui in
Iesum, salutis auctorem et unitatis pacisque principium, credentes aspiciunt, convocat et constituit
Ecclesiam, ut sit universis et singulis sacramentum visibile huius salutiferae unitatis».215
Atque inde id provenit ut vera lectio theologica de vocatione sacerdotali ac de pastorali circa
ipsam, non possit initium non sumere ab hoc Ecclesiae mysterio, et quidem potissimum qua
vocationis mysterium est.
35. Quaevis christiana vocatio fundamentum habet in gratuita, eaque praeveniente, electione
Patris: «Qui benedixit nos in omni benedictione spiritali in caelestibus in Christo, sicut elegit nos in
Ipso ante mundi constitutionem, ut essemus sancti et immaculati in conspectu Eius in caritate, qui
praedestinavit nos in adoptionem filiorum per Iesum Christum in Ipsum, secundum beneplacitum
voluntatis suae».216
Quaevis itaque christiana vocatio a Deo venit, Dei donum est. At nunquam ea tribuitur ab extra,
independenter ab Ecclesia, sed in ea et per eam transit, nam, ut bene a Concilio Vaticano II
commemoratur: «Placuit Deo homines non singulatim, quavis mutua connexione seclusa,
sanctificare et salvare, sed eos in populum constituere, qui in veritate Iesum agnoscerent Ipsique
sancte servirent».217
Ecclesia autem non tantummodo in sese colligit vocationes omnes, quas ei in salutem itineranti
Deus donat, sed ipsa sese configurat in «vocationis mysterium», scilicet in fulgentem ac virentem
nitorem qui Sanctissimae Trinitatis mysterium reverberat. Nam revera Ecclesia «populus, in
unitate Patris, Filii et Spiritus Sancti congregatus»,218 in sese Patris imprimis mysterium portat,
qui a nemine vocatus neve missus 219 omnes Ipse vocat, ut nomen suum sanctificent et
voluntatem adimpleant; dein Filii etiam mysterium custodit, qui a Patre vocatur et mittitur ut Dei
Regnum omnibus nuntiet, omnes in sui adsectationem advocando; qui depositum denique Spiritus
Sancti mysterium suscipit, per cuius opus ad missionem ii consecrantur quos Pater per Filium

4.9 Page 39

▲back to top
39
suum Iesum Christum vocat.
Ecclesia ergo, cum «vocatio» sit ipsa, vi suae propriae institutionis et navitatis, est etiam
vocationum generatrix atque educatrix. Idque qua «sacramentum» est, qua «instrumentum» in
quo adimpletur et resonat cuiusvis christiani vocatio; talis quoque est in suo «operari» id est in
evolvendo sui ipsius mysterio, Verbi scilicet nuntiandi, Sacramenta celebrandi, caritatis servitium
et testimonium exhibendi.
Immoremur nunc oportet in mensuranda dimensione essentiali vocationis christianae: quae non
tantummodo ab Ecclesia et ab illius mediatione derivat, nec solum sese noscendam praebet;
impletur Ecclesia, sed configurat sese — in fundamentali quodam Dei servitio — etiam, et quidem
necessario in servitium Ecclesiae praestitum. Unde christiana vocatio, in quavis sua forma, donum
dicendum est in Ecclesiae aedificationem destinatum atque in incrementum Regni Dei in
mundo.220
Quod de quavis christiana vocatione asseritur, idem specifica ratione, in vocatione presbyterali
adimpletur: haec vocatur, per Ordinis sacramentum ab Ecclesia acceptum, in Dei populi servitium
per peculiarem pertinentiam et configurationem ad Christum, et cum auctoritate agendi «nomine et
persona» Christi, Ecclesiae Capitis et Pastoris.
Atque in hoc prospectu satis intellegibilia ostenduntur quae per Patres synodales expressa sunt:
«Vocatio ad presbyteratum semper eget humanis mediationibus. Privilegiata mediatrix est
Ecclesia: in ea et pro ea datur vocatio uniuscuiusque presbyteri: per eam talis vocatio venit. Ex
hoc sequitur omnem presbyterum per Ecclesiam a Domino vocationem accipere quasi donum
gratiosum, gratiam gratis datam (charisma). Accipere igitur oportet vocationem non imponendo
proprias uniuscuiusque condiciones, sed in simplicitate cordis: humilitate et gratitudine accipiendo
etiam circumstantias vel condiciones quas ipsa ponit Ecclesia».221
36. Historia cuiusvis vocationis presbyteralis, sicut ceterum cuiusvis fere vocationis christianae,
historia est ineffabilis dialogi inter Deum et hominem, inter amorem Dei vocantis et libertatem
hominis Deo respondentis. Hic duplex vocationis aspectus, indissociabilis, quippe gratuitum Dei
donum homini libero offertur, splendet, ratione quadam efficaci, in verbis mire pressis quibus
evangelista Marcus Duodecim Apostolorum vocationem enarrat: Iesus «ascendit in montem, et
vocat ad se quos voluit Ipse, et venerunt ad Eum».222 Ubi liquide apparet Iesum, per absolutam
suam libertatem vocare, apostolos autem Duodecim primum venire, dein Iesum sequi.
Atque hoc est perpetuum vocationum omnium «paradigma». Hoc est iter invariatum cuiusvis
vocationis, seu prophetarum seu apostolorum; seu sacerdotum vel religiosorum; seu
christifidelium: cuiusvis denique qui a Deo vocatur.
Praecipua ergo, immo praeveniens et constitutiva in omni vocatione est, liber et gratuitus Dei

4.10 Page 40

▲back to top
40
vocantis interventus. Nam nullius nisi Eius est vocare. Atque haec est notissima Ieremiae
prophetae experientia: «Et factum est verbum Domini ad me dicens: Priusquam te formarem in
utero, novi te, et antequam exires de vulva, sanctificavi te et prophetam in gentibus dedi te».223
Eademque veritas ab apostolo Paulo comprobatur, qui omnem vocationem in aeterna Christi
electione ponit, qui «elegit nos in ipso ante mundi constitutionem» et «secundum beneplacitum
voluntatis suae».224 Ceterum hoc gratiae prioris donum nullibi perfectius declaratur quam in
ipsius Iesu verbis: «Non vos me elegistis, sed ego elegi vos, et posui vos, ut eatis et fructum
afferatis et fructus vester maneat».225
Si ergo presbyteralis vocatio, modo quodam nullatenus aequivoco, primatum gratiae extollit, illud
liberum ac supremum Dei placitum hominem vocandi reverentia est maxima suscipiendum, nec
trahi ullo modo debet versus aliam, quaecumque demum est, humanam voluntatem, immo nec per
quodvis aliud humanum placitum substitui. Vocatio enim donum est divinae gratiae, non autem
quodlibet humanum ius; adeo ut «nunquam censeri possit vita sacerdotalis tanquam promotio
simpliciter humana, nec reputanda ministerialis missio velut personale simpliciter inceptum».226
Unde in radice appareat ilico sublata quaelibet laus vel praesumptio quam «vocati», honorem sibi
sumentes, iactare possent.227 Mirabunda ergo gratitudine repleatur commotum cor eorum qui
vocari se senserint; fiducia insuper, atque adeo, imperturbata ac stabili spe, probe scientes se non
proprio robore fundari, sed fundamenta iecisse in incondicionata Dei vocantis fidelitate.
«Et vocat ad se quos voluit ipse, et venerunt ad eum».228 Hoc «venerunt», vel quod idem valet
«secuti sunt», liberam exprimit adhaesionem per quam «Duodecim» Magistro vocanti responsum
dederunt. Id sic impletum narratur a Petro et Andrea: «Et ait illis: "Venite post me: et faciam vos
piscatores hominum". Illi autem statim, relicta navi et patre suo, secuti sunt eum».229 Eademque
fuisse dicitur Iacobi et Ioannis experientia.230 Idemque indesinenter alii experti sunt: cum in
vocatione insimul splendeat gratuitus Dei amor et altissima libertatis humanae exaltatio, quae in
eo reponitur ut homo Deo vocanti adhaereat eique indubitata fiducia sese tradat.
Revera gratia et libertas non in oppositionem veniunt. E contra gratia libertatem hominis concitat
et continet, eam a servitute peccati redimens;231 eam praeterea sanat et elevat capacemque
reddit ad Deum sese porrigendi Eiusque dona captandi. Et sicut nemini licet novitatem Dei
absoluta gratuitate vocantis pertingere, pariter nulli fas est permovere ea hominis placita quae ipse
libere sit amplexus. Unde etiam ad Iesu invitationem: «Veni et sequere me» iuvenis ille dives
recusare ausus est, quo — licet id in proprium damnum commiserit — libertatem suam nihilominus
asseruisse sit dicendus: «Qui, contristatus in hoc verbo, abiit maerens: erat enim habens
possessiones multas».232
Libertas ergo essentialis vocationi est; eaque libertas, si in assertivum responsum ducat, adhaesio
personalis et profunda definietur, vel benevolens donatio, vel restitutio Donatori elargita (Deo
scilicet vocanti, cui, oblationis in modum, sua Ipsius dona repraesentantur). «Vocatio — dicere
solitus erat Paulus VI — ad responsionis mensuram aptatur, neque vocationes ullae sunt nisi

5 Pages 41-50

▲back to top

5.1 Page 41

▲back to top
41
liberae; nisi scilicet evadant spontaneae sui oblationes, conscientes, liberales, totales... Oblationes
diximus: sed hinc vera promanat quaestio! Nam vox potest insonare, humilis et penetrans, ipsius
Christi, hodie etiam sicut heri et plus quam heri, dicentis: Veni. Libertas ergo in discrimen venit sui
gravioris certaminis; si vocanti respondere tandem didicerit per oblationem, per liberalitatem, per
sui ipsius sacrificium».233
Libera ergo oblatio, in qua reponitur intimior ac validior sensus responsionis hominis ad vocantem
Deum, exemplar praestantissimum, immo radicem suam reperit in ea liberrima oblatione Christi
Iesu (qui «vocatorum» censendus est omnium primus) ad Patris voluntatem: «Ideo ingrediens
mundum dicit: Hostiam et oblationem noluisti, corpus autem aptasti mihi... tum dixi: ecce venio...
ut faciam, Deus, voluntatem tuam».234
In intima unione cum Christo, Maria quoque, et virgo et mater, magis quam ceterae, inter
creaturas, plenissimam vocationis veritatem experta est; nemo enim ut illa amori summo Dei
responsum dedit cum tam grandi amore.235
37. «Qui, contristatus in hoc verbo, abiit maerens; erat enim habens possessiones multas».236
Iuvenis ille dives de quo Evangelium loquitur, et qui vocationem Iesu non sequitur, indicat nobis
qualia obstacula possint liberam hominis responsionem suffocare et extinguere; non enim
tantummodo materialia bona possunt humanum cor occludere valoribus spiritualibus et
radicalioribus Regni Dei exigentiis, sed etiam nonnullae ex condicionibus socialibus et culturalibus
nostrae aetatis possunt protrudere non leviores minas et falso prospectu exhibere vocationis
naturam, atque ita difficilem reddere vel forte penitus impedire illius acceptationem vel
comprehensionem.
Multi enim adeo de Deo genericam ac confusam habent notionem, ut incaute in religiositatis
formas recidant a quibus Deus omnino abesse monstratur, quibus proinde nulla Dei voluntas
unquam agnoscetur, cum Eum tantum habeant ut immutabile et ineluctabile fatum, cui homo
patienter ac passive aptetur necesse est. At non his est Dei vultus, quem Christus revelaturus
venit: Deus enim Pater imprimis est, qui per paternum aeternumque ac praevenientem amorem
hominem vocat et ad mirum et permanentem secum dialogum recipit, eum invitans ut secum, filii
instar, divinae vitae fiat particeps. Verum est hominem, si erratam Dei perceptionem habeat,
nullatenus posse veritatem circa semetipsum agnoscere; quo in casu nulla vocatio percipi vel
traduci in vitam, prout est, potest, pleniore suo valore; percipietur tantummodo ut impositum
pondus, quod ferri ac supportari vix potest.
Etiam nonnullae erratae circa hominem notiones, quae saepe per praetextuosa argumenta,
philosophica vel scientifica protruduntur, hominem quandoque eo inducunt ut propriam existentiam
et libertatem sic intellegat tanquam determinatas et condicionatas per causas exteriores, aliunde
provenientes; v.g. ex ordine educativo, psychologico, culturali et ambientali. Alias sic intellegitur
libertas quasi absoluta omnino gaudeat autonomia, et quasi unus ipsa sibi sit optionum

5.2 Page 42

▲back to top
42
personalium fons primasque sibi partes ubique reservandas esse autumet. Sed hac via sibi ipsi
viam praecludit ad intellegendam et vivendam vocationem ut liberum amoris dialogum, qui
enascitur ex communicatione Dei ad hominem, et concluditur in donum sincerum sui ipsius. Nec
desunt inter hodierni temporis gentes qui relationem hominis ad Deum, ratione, quam dicunt,
individualistica et intimistica, interpretentur, quasi Deus singulos dumtaxat, via nempe personali,
respiceret, nulla interposita communitatis specie; id est, quasi Deus bonum aliquod, forte etiam
singulorum quos vocat salutem intenderet, non vero eorum ad Deum dedicationem per
communitatis servitium. In ea ergo cogitandi ratione reponuntur novae quaedam, eaeque
profundiores ac subtiliores minae, quae agnoscere vel alacriter amplecti vetant eam
conformationem ecclesialem quae praesens in quavis vocatione christiana semper percepta est,
peculiari autem modo in vocatione presbyterali: nam, ut Concilium bene commeminit: Sacerdotium
ministeriale suum replet sensum et veritatem in inserviendo communitati christianae et in latius in
ipsa provehendo sacerdotio communi christifidelium.237
Hic itaque culturalis contextus, cuius meminimus, et cuius percipitur influxus inter christianos,
maxime aetate iuniores, intellectu faciliorem reddit ipsam vocationum sacerdotalium penuriam,
quippe quae a radicaliori crisi ipsius fidei non sit aliena. Id etiam synodales Patres aperte
denuntiant, cum asserunt crisim vocationum radicem funditus habere in modo vivendi et credendi
fidelium.238
Defluit hinc urgentia cuiusdam «pastoralis vocationalis» Ecclesiae, quae id imprimis respiciat ut
«mens christiana» quodammodo restauretur, qualis per fidem vivam generatur ac sustinetur. Unde
denuo apparet urgentiorem esse eam evangelizationem promovere quae non recuset verum Dei
vultum ostendere, Patrem scilicet qui in Christo Iesu nos universos et singulos vocat; quae pariter
genuinum asserat libertatis humanae sensum; in qua percipiendum est initium et animi robur quod
responsale sui donum comitatur. Ea tantummodo ratione fundamenta iacientur necessaria ut
quaevis vocatio, sacerdotalis praesertim, ob suam veritatem perspiciatur, ob suam pulchritudinem
ametur, cum profundiore gaudio ac per totalem deditionem vivatur.
38. Vocatio mysterium est, idque impenetrabile, cum attingat relationem ipsam quam Deus cum
homine instaurat. Res certo certius unica atque non repetibilis, mysterium proinde, quod velut
obscurior quaedam clamantis vox, in profundiore dumtaxat conscientia exauditur, quae est,
«nucleus secretissimus atque sacrarium hominis, in quo solus est cum Deo, cuius vox resonat in
intimo eius».239 Sed non proinde communitaria vocationis proportio, ut sit scilicet ecclesialis,
removetur, cum Ecclesia in quavis vocatione presbyterali reali praesentia et operatione semper
adsit.
Si iam de inserviendo vocationi presbyterali agendum est, scilicet, quomodo per totum eius iter
sint candidati iuvandi atque sedula discretione ducendi et comitandi, habet Ecclesia exemplar in
Andrea, qui inter primos fuit eorum qui Iesum sequi decreverunt: ipse quid sibi acciderit fratri
enuntiat: «Invenimus Messiam (quod est interpretatum Christus)».240 Sed narratio huius

5.3 Page 43

▲back to top
43
«inventionis» praeludii instar est ad colloquium: «Adduxit eum ad Iesum».241 Hic autem nullum
prostat dubium quin vocationis novitas uni sit Iesu tradenda, cum Ipse, per absolute liberam et
supremam voluntatem interveniat: vocat enim Simonem Iesus, eique novum imponit nomen:
«Intuitus eum Iesus dixit: Tu es Simon, filius Ioannis; tu vocaberis Cephas, quod interpretatur
Petrus».242 Sed habuisse Andreas quoque partem in hac vocatione dicendus est, cum ipse
fratrem impulerit ut Iesum conveniret.
«Adduxit eum ad Iesum». Hic quodammodo reponendus est navitatis pastoralis vocationalis
Ecclesiae cardo; per eam enim ipsa nascentium et crescentium vocationum curam suscipit, in
usum pertrahens dona et responsalitates, charismata et ministeria, quae a Christo et ab Eius
Spiritu accepta habet. Ecclesia enim, ut populus est sacerdotalis, propheticus ac regalis,
promovere et suppeditare obligatur quidquid nascentibus et maturantibus vocationibus
praestandum apparet, per preces imprimis, per sacramentalem vitam, per Verbi praeconium, per
fidei educationem, per caritatis ductum ac testimonium.
Habet Ecclesia in sua ipsius dignitate et responsalitate, qua populus sacerdotalis est, momenta
essentialia et potiora pastoralis vocationalis, in oratione praesertim et in celebrationibus liturgicis;
preces quippe christianae, cum per Dei Verbum nutriantur, dilatant id ideale spatium in quo licet
homini veritatem suae «naturae» persentire, atque proinde metiri quoque qualis sit identitas et
natura illius incepti, personalis quidem ac non repetibilis, quod Pater ei in manibus tradit. Necesse
igitur erit pueros praesertim et iuniores ita instituere ut perstare fideles valeant et velint orationi et
Verbi Dei meditationi; per silentium enim et per auscultationem Domini vocem percipient ad
sacerdotium vocantem, eamque prompto et alacri animo sequentur.
Audienda quotidie ab Ecclesia est illa instans Iesu invitatio «Rogate ergo Dominum messis ut
mittat operarios in messem suam».243 Atque Ecclesia, sic efficiens, dum iussum Christi
exsequitur, eximiam imprimis fidei professionem profert: nam dum pro vocationibus supplices
elevat preces, non tantummodo agnoscit earumdem pro sua ipsius vita et missione necessitatem,
sed et agnoscit eas esse Dei dona, et ut talia haec esse expostulanda per fiduciales et perpetuas
supplicationes. Huiusmodi preces, cum cardo sint totius pastoralis vocationalis, non singulos
solum pertrahere debent fideles, sed totam ipsam ecclesialem communitatem. Nemo est qui
dubitet de momento quod habent singula orandi incepta, tempora etiam huic supplicationi
assignata, et imprimis sic dictus Dies Mundialis pro vocationibus; pariter provehenda veniunt
nonnulla alia personarum vel coetuum incepta, qui gravitate huiusce quaestionis permoventur.
Sed magis quam unquam haec hodie provehenda est pro vocationibus supplicandi consuetudo,
quae utinam frequentior evadat et latius diffundatur donec totam pervadat communitatem
Ecclesialem atque praesens fiat in quavis realitate ecclesiali. Sic enim viva fiet Apostolorum
experientia, qui quidem in caenaculo cum Maria orantes, effusionem Spiritus exspectarunt.244
Qui Spiritus non desinet in Dei populo «dignos altaribus excitare ministros, et Evangelii sui
strenuos ac mites assertores efficere».245

5.4 Page 44

▲back to top
44
Liturgia autem, quae totius vitae Ecclesiae et peculiariter omnis christianae orationis culmen dicitur
et fons,246 munus habet necessarium et summi cuiusdam momenti in pastorali vocationali. Per
eam enim viva adquiritur donorum Dei experientia, unde schola vitae fit, in qua responsum
paratur, si forte vocaverit. Nam quaevis celebratio liturgica, eucharistica praesertim, verum exhibet
Dei vultum, et Paschatis mysterii participes efficit, id est praesentes apud Eum collocat in illa
«hora» pro qua Iesus venit in mundum, et in quam libere ac sponte Patri oboediens progressus
est pro mundi salute;247 ipsa Ecclesiae vultum exhibet, tanquam populi sacerdotum et
communitatis bene coagmentatae in varietate et complementarietate charismatum et vocationum.
Christi sacrificium pro nostra redemptione acceptum, quod Ecclesia in mysterio celebrat, vim
peculiarem confert christifidelium etiam aerumnis et infirmitatibus, si eas vivere satagant in unione
cum Domini Iesu Passione. Ideo Synodales Patres, postquam orationem christifidelibus enixe pro
vocationibus commendarunt, haec addunt: «Item, oblatione dolorum, tam frequentium in vita
hominum, infirmus christianus Deo victimam sese offert, ad imaginem Christi, qui pro omnibus
nobis se sanctificavit.248 Multum pro vocationibus valet fovendis, si dolores illi pro tali offerantur
intentione».249
39. Sentit Ecclesia in exercenda sua prophetica missione incumbendum sibi esse (idque opus nulli
esse delegandum) in munus «Evangelii Nuntiandi», ita tamen ut simul testimonium quoque reddat
de sensu christiano tantae «vocationis»; velut si dicamus, eidem esse praedicandum quoddam
«Evangelium vocationis». Atque in hoc impellitur Ecclesia eodem illo propriae missionis sensu quo
Apostolus in hanc exclamationem ducitur: «Vae enim mihi est, si non evangelizavero».250 Id
monitum nobis imprimis, pastoribus, resonat, et nobiscum ceteros in Ecclesiae educatores
pertingit: nam tum catechesis tum praedicatio hunc vocationalem prospectum ante oculos habeant
necesse est; Verbum enim Dei christifideles sic debet illuminare ut vitam respiciant tanquam
responsionem Deo vocanti: quos eo ipso disponet ad acceptandum per fidem etiam donum
personalis cuiusdam vocationis.
Quae omnia, licet summi sint momenti, non tamen sufficiunt: requiritur insuper «Praedicatio
directa de mysterio vocationis in Ecclesia, de valore sacerdotii ministerialis et de eius instanti
necessitate pro Populo Dei».251 Catechesis ergo, organica atque universis Ecclesiae membris
apte oblata, non dubia tantum dispellet et conceptus unilaterales vel erratos circa ministerium
sacerdotale dissipabit, sed et corda christifidelium in exspectationem huius «doni» aperiet, et
condiciones eo ipso disponet excitandis vocationibus aptiores. Tempus adest ut strenue de vita
sacerdotali sic loquamur ut ipsa veluti inaestimabilis appareat valor, necnon splendens ac
peculiaris vitae christianae optio. Ne paveant ergo educatores, praesertim si sacerdotes ipsi sunt,
expliciter et fortiter vocationem ad presbyteratum proponere tanquam veram possibilitatem iis
omnibus iunioribus oblatam, quos dona et dotes iuxta rei mensuram habere constiterit. Neve metu
deterreantur ne eorundem libertatem condicionibus ac limitibus adstringant, cum oppositum potius
constet, posse liberrimum et authenticum responsum tum maxime valere cum, plena sub luce,
vera rerum condicio suo tempore deliberanti patuerit. Ceterum ipsa Ecclesiae historia, sicuti illa
etiam singularum vocationum sacerdotalium etiam in tenerrima aetate enatarum, tutissima

5.5 Page 45

▲back to top
45
testimonia prostant quam providenter verba et vita sacerdotis, necnon ipsius saepe proximitas vel
vicinitas, deliberationi pondus addiderit: quippe per concretum et alacre vitae testimonium, et
etiam silenter, removendis saepe iuverit interrogationibus, lucem et voluntatem abunde
suppeditando.
40. Radicatam se et animatam agnoscit Ecclesia prout Populus regalis est, per eam Spiritus
legem quae vitam affert;252 quae aliis verbis essentialiter eadem est «caritatis regalis lex»253 vel
«lex perfectae libertatis».254 Ecclesia propterea suam exsequitur missionem cum universos
christifideles eo ducit ut ipsi propriam vocationem in libertate reperiant et vivant, in caritate autem
adimpleant.
Eo proinde tendit Ecclesia in suo munere educativo, et quidem peculiari et praevalenti cura, ut in
pueris, adulescentibus et iunioribus, desiderium et voluntatem exsuscitet ut Christum Iesum
audacter et allicienti animo sequantur. At educativum opus, quod tamen communitatem
christianam qua talem respicit, revera singulatim exercetur; prorsus ut ipse Deus, singulorum
hominum cor per vocationem attingit; et sicut Spiritus sese singulatim christifidelibus tradit, in
singulari animo cuiusque discipuli operans,255 per charismata scilicet diversa et per peculiares
cuiusque manifestationes. Iuvandi sunt ergo singuli ad dispiciendum quodnam sibi donum
Dominus obtulerit, tanquam personis singulis ac non repetibilibus, quibus exaudire datur verba
quae Dei Spiritus illis singulariter pronuntiat.
Atque in hoc rerum prospectu, vocationum ad sacerdotium cura viam reperiat oportet ut etiam
firmiter proponat et suadeat spiritualem quam dicimus, directionem. Pernecessarium quippe est,
etiam eam traditam praxim denuo invenire, recentiore vocabulo «comitationis spiritualis
personalis» hodie expressam, quae copiosissimam procul dubio fructuum segetem pro Ecclesiae
vita per saecula tulit. Nec recusamus posse in quibusdam casibus et sub certis condicionibus, non
substitui, sed iuvari dumtaxat, per alias analysis vel adiutorii psychologici formas.256 Invitatos
ergo se sentiant pueri, adulescentes et iuniores ad inveniendum et recte aestimandum donum
directionis spiritualis, idque quaerendum atque experimento comprobandum, sibi apud educatores
ius praeservantes fiduciali cum perseverantia idoneos directores expostulare. Atque sacerdotes,
pro eorum experientia, priores sese exhibeant in suppeditando hoc opere educationis et adiutorii
spiritualis personalis; non eos unquam pigebit neglexisse vel aliquandiu in secundum locum etiam
utilia et pulchra opera amandasse, si illa potius praeferenda concrete erant, et perstandum sibi
animadverterant proprio muneri fideles collaboratorum Spiritus, per illuminationem scilicet et
ductum eorum qui ab Illo fuerint vocati.
Christianae educationis scopus est educandos eo perducere ut «mensuram aetatis plenitudinis
Christi» 257 per Spiritus influxum attingant. Idque tum efficitur cum, per eius caritatis imitationem
atque participationem, tota vita fit amoris servitium;258 cum Deo cultus spiritalis offertur;259 cum
denique fratribus in donum nosmetipsos tradimus. Hoc autem amoris servitium exprimit
fundamentalem sensum cuiusvis vocationis, sed id in presbyterali vocatione maxime adimpletur: in

5.6 Page 46

▲back to top
46
qua sacerdos eo se vocari agnoscit ut per vitam suam, ratione quam maxime possit radicali,
pastoralem Iesu caritatem exprimat, Boni scilicet Pastoris, vitam pro ovibus ponentis.260
Propterea igitur vera pastoralis vocationum nunquam omittet pueros, adulescentes ac iuniores ad
mensuram huiusce servitii gratuiti oblationis, ac sacrificiorum aestimationem, ad sui ipsius sine
ulla condicione donationem educare. Atque hinc commemoranda peculiari modo est ea quae dici
solet «voluntariatus experientia», in quam maior in dies increscit iuniorum sensibilitas. Si is
voluntariatus evangelicis nitatur placitis, si educare valeat ad necessitates discernendas, si
perseveranti deditione quotidie in praxim adducatur; si denique promptum sese exhibeat etiam ad
permanentem eam deditionis formam quam, oratione nutritam, consecratam vitam vocamus, tum
huiusmodi voluntariatus capax efficietur vitam gratuita deditione plenam exornandi, eosque qui
hanc vitae formam sint amplexati aptiores reddet ad exaudiendam Dei vocem, ad sacerdotium
forte vocantem. Atque, aliter ac ille dives iuvenis, poterit hic «voluntarius» invitationi, caritatis
plenae, assentiri, qua eum Iesus vocat;261 sponte ac properanter illum secuturum se esse
respondebit, cum sola illa bona sint in se donando et in vita perdenda.
41. Vocatio sacerdotalis est donum Dei, ingens procul dubio bonum, ei saltem cui primo
destinatur. Sed ingens donum praecipue donum est ipsi Ecclesiae, ad cuius vitam et missionem
vocatio singularis adiungitur. In eam proinde officium incumbit donum hoc aestimandi, amandi,
custodiendi; fiat scilicet responsalis nascentium et maturescentium vocationum sacerdotalium.
Hinc sequitur ut pastoralis vocationum navitas subiectum habeat activum, ut dicimus, vel
protagonisten, ipsam communitatem ecclesialem qua talem, variato vocabulo iuxta varietatum
mensuram: aliud enim est Ecclesia universalis, aliud Ecclesia particularis; aliud paroecia, aliud
denique fortuitus aliquis eorum coetuum, qui hodie plurimi in Populo Dei enascuntur.
Urget maxime, hodiernis praesertim temporibus, ut diffundatur atque radices iaciat ea persuasio:
gratiam et responsalitatem circa vocationum curam partiendam esse inter omnia Ecclesiae
membra, nullo excluso. Concilium Vaticanum II id explicite ac severe enuntiavit cum scripsit:
«Fovendarum vocationum officium ad totam christianam communitatem pertinet, quae imprimis
vita plene christiana id provehere debet».262 Pastoralis ergo vocationalis tum tantum vere
ecclesialem viam sectari dicetur, cum haec persuasa habens concordem navitatem sequatur,
sedulo adhibendo quae reperta sunt organa specifica vel communionis et corresponsalitatis
instrumenta.
Ceterum in episcopum 263 recidit prima responsalitas huius pastoralis navitatis erga vocationes
sacerdotales: ipse eam curam suam faciat, ad quam procul dubio multiplices collaboratores
trahere poterit: sed ipse pater imprimis et amicus sit in presbyterio, in quem onus incumbit et
sollicitudo «continuandi» charismata et ministerium presbyterale, nova adiuncta propagine «per
manuum impositionem»; curam item sibi sollicite assumat ut prospectus quidam vocationis
praesens perseveret in quotidiana pastorali navitate, atque adeo, ut cum eadem integretur. Ad
eum praeterea officium spectat promovendi et coordinandi varia illa vocationalia incepta quae forte

5.7 Page 47

▲back to top
47
enascantur.264
Sciat nihilominus Episcopus posse se benevolenter per reliquum Presbyterium iuvari, cum
sacerdotes omnes responsaliter coniungantur in quaerendis et provehendis vocationibus
sacerdotalibus. Nam, ut per Concilium fuerat assertum: «Ad sacerdotes, qui fidei educatores sunt
pertinet curare... ut singuli fideles ad suam propriam vocationem secundum Evangelium
excolendam... in Spiritu Sancto adducantur»;265 et alibi adiungit: «Quod officium sane pertinet ad
ipsam missionem sacerdotalem, qua quidem particeps fit presbyter sollicitudinis totius Ecclesiae,
ne in Populo Dei hic in terris operarii unquam desint».266 Vita ergo ipsorum presbyterorum,
eorumque incondicionata in Dei legem deditio, necnon testimonium benevolentis servitii Domino et
eius Ecclesiae praestiti — testimonium etiam per Crucis optionem signatum, in spe et gaudio
Paschali — eorum insuper fraterna concordia et zelus pro mundi evangelizatione, primum atque
efficacissimum exstabunt instrumentum fecunditatis vocationalis.267
Peculiaris vero spectat responsalitas ad christianam familiam, quippe quae vi sacramenti
matrimonii particeps fit, modo quodam proprio ac singulari, missionis Ecclesiae, quae magistra est
et mater. Ut enim synodales Patres scripserunt, «familia christiana, quae est vera "ecclesia
domestica",268 condiciones vocationum ortui favorabiles offerebat et offert. Quia hodie imago
traditionalis familiae in periculo versatur, magnum momentum tribuatur actioni circa familias, ut
sint iterum "velut primum seminarium",269 ubi filii sensum pietatis, orationis et amorem erga
Ecclesiam quam primum acquirant».270 In harmonia autem et continuitate cum parentum et totius
familiae opere, addendum est scholae munus et officium, cum ipsa suam identitatem
«communitatis educatricis» vivere vocata sit tanquam culturale servitium, a quo excludi non potest
illa dimensio vocationalis quae evadere nata est fundamentalis et nativus quidam personae
humanae valor. In eo sensu, si schola convenienter imbuta est spiritu christiano (idque fieri potest
per qualificatam ecclesialem praesentiam in schola publica, iuxta varietatem normarum
nationalium, sed praesertim in schola manifeste catholica) potest «in animos puerorum et iuvenum
infundere universale optatum voluntatem Dei exsequendi, in statu unicuique aptiore, nunquam
exclusa vocatione ad servitium sacerdotale».271
Etiam christifideles laici, praesertim catechistae, magistri, educatores omnis generis, animatores
quos dicimus operae pastoralis iuvenilis, sua quisque ratione ac methodo, summum habere
possunt momentum in hac pastorali vocationum presbyteralium; quo altius enim ipsi penetraverint
sensum propriae vocationis in Ecclesia, eo celerius agnoscent valorem et, quod substitui nequit
vocationis et missionis sacerdotalis pretium.
Intra communitates autem dioecesanas vel paroeciales, peculiari quadam cura aestimandi ac
promovendi sunt coetus vocationales, quorum scilicet membra supplicationes, et ipsas praecipue
infirmitates, pro vocationibus offerunt sacerdotalibus et religiosis, et aliquando etiam moralia aliqua
aut materialia subsidia suppeditant.

5.8 Page 48

▲back to top
48
Commemorandi hic quoque sunt ii crebriores coetus, motus, consociationes christifidelium
laicorum, quos Spiritus Sanctus sparsim per Ecclesias enasci ac crescere efficit, eo consilio ut
testimonium persequantur praesentiae christianae, missionariae praesertim, in mundo. Haec
varietas aggregationum laicorum, sese in dies clarius ostendit ut campum peculiariter fertilem
unde enascantur vocationes consecratae, ut vera ac propria loca proponendis ac maturandis
vocationibus opportuna. Nam non pauci reperiuntur iuniores, qui in his consociationibus Dominum
audierunt eos vocantem ut se in via sacerdotii ministerialis sequerentur,272 atque liberum ac
liberale dederunt responsum. Provehantur ergo huiusmodi coetus, quandoquidem, in communione
cum Ecclesia crescentes, poterunt non parum conferre promovendae efficaciter navitati pastorali.
Tandem varia illa coetuum soboles atque multiformia Ecclesiae membra quae curam huius
navitatis susceperunt, eo efficacius suo muneri fungentur, quo impensius addere stimulos
didicerint communitatibus ecclesialibus qua talibus, paroeciis imprimis, ut nempe quaestionem
hanc de presbyteralibus vocationibus sic intellegant ut nullo modo quibusdam dumtaxat
«delegatis» eam concredant (qui de more vel sacerdotes esse solent vel seminario addicti), sed id
esse «problema vitale, quo nullum aliud Ecclesiae cor intimius angat»,273 cuique proinde potior
amor cuiusvis christiani est servandus.
CAPUT V
ET FECIT DUODECIM UT ESSENT CUM ILLO
De institutione candidatorum sacerdotii
Christum ad modum apostolorum sequi
42. «Et ascendit in montem, et vocat ad se, quos voluit ipse, et venerunt ad eum. Et fecit
Duodecim, ut essent cum illo, et ut mitteret eos praedicare, habentes potestatem eiciendi
daemonia».274
«Ut essent cum illo»: non arduum est in hisce verbis legere quam hodie «comitationem
vocationalem» dicimus, per quam Iesus apostolos efformare constituit. Postquam eos vocaverat,
et prius quam mitteret, atque adeo, ut eos potissimum ad praedicandum mitteret, Iesus eis
destinavit «tempus» formationis, in id intentum ut relatio quaedam communionis et profundae
amicitiae enasceretur inter eos et semetipsum. Quibus proinde ipse praeservat profundiorem
quandam catechesim relate ad illam quam communibus auditoribus destinat,275 eosque testes
efficit silentis suae orationis ad Patrem.276
Hinc est quod Ecclesia omnibus temporibus, quoties de vocationibus sacerdotalibus sollicita est,
Christi exemplum imitari satagit. Variae quidem fuerunt, et etiam nunc sunt, concretae formae
iuxta quas incubuit Ecclesia in hanc pastoralem navitatem vocationalem, in id tendentem, non ut
dumtaxat vocationes ad sacerdotium discerneret, sed ut easdem «comitaretur». At mens, qua

5.9 Page 49

▲back to top
49
excitandae ac sustentandae sunt, eadem manet: ut ad sacerdotium eos tantummodo ducat qui
vocati fuerint, eosque adaequata ratione instructos; id est, paratos per liberum adhaesionis
responsum ad sese totos tradendos personae Christi Iesu, qui eos ad arctiorem cum se vitam
vocat participesque efficit in sua ipsius Salutis missione. Atque in hoc sensu, quod «seminarium»
dictum est, variis suis succedentibus formis et, analoga ratione «domus formationis» pro
sacerdotibus religiosis, priusquam locus sit vel spatium materiale, spatium est spirituale, per vitae
itinerarium, vel atmosphaera quaedam, quae provehit et tuetur integrum formationis processum; id
quidem ita ut qui a Deo ad sacerdotium vocatur, evadere possit, per sacramentum Ordinis, viva
Christi, Ecclesiae Capitis et Pastoris, imago. Bene ergo Patres synodales, in suo conclusivo nuntio
ad Dei Populum, apprehenderunt, modo quodam immediato ac profundo, significationem
primigeniam institutionis candidatorum sacerdotii, sine qua ad tantum munus qualificari vix
possent, haec asserendo: «Vita in seminario, Evangelii schola, est vita in Christi adsectatione,
sicut illa apostolorum; talis vita est permittere se educari a Christo ad Patris et hominum servitium,
sub Spiritus Sancti ductu; immo, est Christo bono Pastori se configurari ad melius in Ecclesia et
mundo sacerdotale servitium.
Formatio ad sacerdotium est responsionem personalem discere Christi interrogationi: "Amas
me?". Responsio pro futuro sacerdote nequit alia esse quam propriae vitae totalis donatio».277
Agitur ergo nunc de vertendo hoc spiritu, nunquam in Ecclesia defecturo, in condiciones sociales,
psychologicas, politicas et culturales mundi hodierni, ceterum haud parum varietate et implexitate
hinc inde diversas, prout ipsi synodales Patres testati sunt cum referendum erat de diversis
Ecclesiis particularibus. Iidemque Patres, sermone licet cauto et anxietudine insignito etsi non
minore spe suffulto, patienter alii alios auscultarunt et diutius perspexerunt quaenam aetate nostra
viae reperiri possent ut candidatorum sacerdotii institutio in omnibus Ecclesiis hodie perficeretur.
Hinc est quod Adhortatio, cum colligere quodammodo intendat laborum synodalium fructus,
constabilire primum debeat quaedam puncta nullatenus movenda; designare dein metas quasdam
omnino assequendas; commonstrare omnibus et offerre experientiarum divitias et varietatem
methodorum, experimento alicubi comprobatarum. In his evolvendis, Adhortatio seorsum
perpendit institutionem quam dicimus «initialem», dein vero eam quam formationem appellamus
«permanentem», quin ullibi neglegatur profundius illud vinculum quo altera alteri unitur, et quo
utraque ita connectitur ut exinde unum atque organicum exsurgat christianae et sacerdotalis vitae
itinerarium. Immoratur denique Adhortatio in perspiciendis aliquibus sic dictis «dimensionibus» seu
qualitatibus huiusce institutionis, quam separatim respicit ut humanam, spiritualem, intellectualem,
pastoralem. Nonnulla tandem adduntur de locis et de personis quibus tota concredenda sit
candidatorum sacerdotii institutio.
I. Dimensiones institutionis sacerdotalis
43. «Absque opportuna humana formatione tota sacerdotalis formatio careret basi».278 Haec

5.10 Page 50

▲back to top
50
Patrum synodalium assertio exprimit non dumtaxat «datum» aliquod quotidie per rationem
expostulatum et per experientiam comprobatum, sed exigentiam quae profundiores et specificas
habet causas in natura ipsa tum presbyteri qui instituendus est, tum ministerii ad quod aptandus.
Nam presbyter, qui ideo efformatur ut «viva imago» evadat Christi Iesu, Ecclesiae Capitis et
Pastoris, eam debet attingere humanam perfectionem quae in Filio Dei, homine facto, splendet,
quaeque singulari nitore perlucet in eiusdem cum aliis consuetudine, prout ab Evangelistis nobis
transmittitur. Ministerium erit presbyteri Verbum nuntiare, sacramenta tradere, communitatem in
caritatem christianam «nomine ac personae Christi» ducere, sed hoc fieri vix potest nisi cum
concretis hominibus. «Omnis pontifex ex hominibus assumptus pro hominibus constituitur in his
quae sunt ad Deum».279 Propterea formatio humana sacerdotis suum exhibet peculiare
momentum in relatione ad eos ad quos per missionem suam destinatur. Atque ut eius ministerium
sit hominibus credendum atque accipiendum, valde oportet ut sacerdos ea induatur humanitate, in
qua homines non obstaculum sed pontem reperiant quo brevius pervenire valeant ad Christum
Iesum, hominis Redemptorem; necessarium ergo videtur ut sacerdos, exemplum Illius sequens
qui bene «sciebat quid esset in homine»,280 capax reddatur noscendi humani animi
profunditatem, eius difficultates et problemata instinctu detegendi, dialogum et animorum
propinquitatem promovendi, fiduciam et collaborationem alendi, placida ac obiectiva de omnibus
iudicia promendi.
At non proinde ob hanc unice sui ipsius iustam maturationem haec omnia procuranda sunt, sed
respiciendum maxime ad futuri ministerii qualitatem: colant igitur qui presbyteri sunt futuri eas
humanitatis dotes quibus sic dicta «personalitas» instruitur, aequilibrio mentis insignis, fortis,
libera; brevi, quae vere capax sit responsalitates pastorales in sese recipiendi. Sic ergo instruantur
candidati ut veritatem ac fidelitatem ament, ut quemvis revereantur, ut iustitiae ductu in omnibus
regantur, ut dato verbo fideles perstare noverint, ut compati addiscant, ut sibi ipsis constent seu
cohaerentes perstare sciant, ut denique recte de rebus et hominibus iudicent, ut nobilia dumtaxat
placita eligere optent.281 Quae omnia, ad institutionem humanam perquam necessaria, brevius
atque vehementius a Paulo apostolo recensentur apud Philippenses: «De cetero fratres,
quaecumque sunt vera, quaecumque pudica, quaecumque iusta, quaecumque casta,
quaecumque amabilia, quaecumque bonae famae, si qua virtus et si qua laus, haec cogitate».282
Neque pondere suo destitui videantur quae sequuntur, cum scilicet harum virtutum vere
humanarum se ipsum exemplar apud christifideles exhibet: «Quae et didicistis et accepistis et
audistis et vidistis in me, haec agite».283
Peculiaris momenti dicenda est illa «relationis capacitas» qua quis ad aliorum usum et
consuetudinem facilem sese disponit: vere essentialis dos iis presbyteris qui eo in communitate
vocabuntur ut «communionis artifices» habeantur. Id secum imprimis fert ut sacerdos ne arrogans
neve litigiosus sit, sed mitis et affabilis, hospitalis, verbo et corde sincerus,284 prudens et sciens,
benevolens et ad serviendum promptus, capax praeterea suscitandi, secum imprimis sed etiam
aliorum inter sese, incorruptas et fraternas relationes; indulgentiae et consolationi facilis.285

6 Pages 51-60

▲back to top

6.1 Page 51

▲back to top
51
Homines hodierni, cum saepe ita vivere cogantur ut, praesertim in maximis opulentioribusque
urbibus, vel catervatim vel e contra singulatim a ceteris deserti vivant, vehementius in dies
pertrahuntur in eam quam breviore vocabulo «communionem» dicere assuevimus: hoc est hodie
eloquentissimum signum necnon efficacissima progrediendi via, a praeconio evangelico
nullatenus aliena.
In hoc contextu illa advenit qualitas seu dos, cuius obtentus et difficilior est et magis determinans,
maturitas scilicet affectiva, quae cardo est totius fere educationis ad amorem verum et
responsalem.
44. Maturitas affectiva conscios atque persuasos praesupponit homines amorem quodammodo
habendum esse humanae exsistentiae centrum. Re quidem vera, ut in Encyclica «Redemptor
Hominis» scriptum reliquimus: «Homo sine amore vivere nequit. Sibimet manet quiddam quod
incomprehensibile est, eiusque vita sensu privatur, nisi invenit amorem, nisi amorem experitur
suumque efficit, nisi penitus amorem participat».286 De eo igitur amore hic loquimur qui integram
attingit personam, id est, qua physica, psychica atque spiritualis natura est: et qui plenius
exprimitur per «significationem coniugalem» ipsius humani corporis, cuius vi sese invicem
personae tradunt et accipiunt. Ad intellegendam igitur et exsequendam hanc amoris humani
«veritatem» instruitur illa quae «sexualis educatio» nominatur. Quae rursus, si recte intellegitur, eo
maxime inserviet ut obviam saltem veniamus illis socialibus et culturalibus placitis, «quae maxima
ex parte sexualitatem humanam reddunt "vulgarem", quandoquidem accipiunt eam et exsequuntur
anguste misereque iungentes eam corpori soli et nonnisi voluptati singulorum sibi solis
consulentium».287 Et quidem, quod ad hanc quaestionem attinet, dolendum saepe est, etiam in
familiis ipsis unde vocationes sacerdotales proveniunt, saepe detegi aliam deficere, aliam vero per
transversum hac in re ire solitam.
In alio licet simili tantum contextu, difficilior alia sed pariter urgens apparet exigentia cuiusdam
sexualitatis educationis, quae tamen vere et plene personalis sit et spatium quodammodo
disponat aestimationi et amori castitatis; haec enim virtus est «quae germanam personae
maturitatem provehit illamque aptam facit ut revereatur et promoveat "significationem sponsalem"
corporis».288
Educatio itaque ad amorem responsalem, sicuti ipsa affectiva personae maturatio, peculiariter
necessariae evadunt ei qui, ut presbyter, ad caelibatum vocatur, id est ad offerendam Christo Iesu
et Ecclesiae, per Spiritus gratiam ac cum libera propriae voluntatis responsione, sui amoris
suaeque sollicitudinis plenitudinem. Atque in prospectu huius caelibatus compromissionis,
huiusmodi affectiva maturitas includat necesse est in ipsam relationum humanarum congeriem,
quae serena amicitia et profundiore quadam fraternitate distinguitur, magnam eamque vivam ac
personalem Christi Iesu dilectionem. Ut recte synodales Patres scripserunt: «Maximi est momenti
in maturitate affectiva suscitanda, Christi amor in universali deditione protractus. Ita candidatus, ad
caelibatum vocatus, in affectiva maturitate firmum fulcrum inveniet, ut gaudens et fidelis castus

6.2 Page 52

▲back to top
52
vivat».289
Et quia caelibatus charisma, etiam cum authenticum atque voluntarie comprobatum est, non eo
ipso tangit naturales affectivitatis inclinationes et instinctus pulsiones, ea maturitas affectiva quae
candidatis sacerdotii comparanda est, ditetur insuper per necessariam prudentiam, ut scilicet
renuntiare etiam addiscant iis rebus, sub quibus insidiae latere possent; vigiles proinde perstare
assuescant circa corpus et spiritum, immo circa aestimationem etiam et reverentiam quae
necessario in relationibus interpersonalibus cum viris et feminis intercedunt. Magni pretii
adiutorium eis offertur si adaequata educatione instruantur ad eam amicitiam quae exemplum
reperiat in illo vinculo fraterni affectus quem Christus ipse vixit dum inter homines versatus est.290
Humana ergo maturitas, et affectiva praesertim, formationem postulant nitore ac robore
splendentem, ad eam libertatem quae tandem eadem est ac rationalis oboedientia erga
«veritatem» proprii «esse», erga «significationem» vitae, erga «donum sui» quod presbyter
amplectitur ut seipsum authentice perficiat.291 Quibus recte perpensis, libertas presbyterum ducet
ut sui ipsius dominium perpetuo exerceat, paratumque se continuo testetur ad vincenda ea
egoismi ac individualismi certamina quae in uniuscuiusque vitam insidias nectunt; presbyterum,
brevi, «hominem ad alteros» efficient, deditioni et servitio proximorum totum traditum. Idque
summi erit momenti, quandoquidem ab ea pendet quale dandum responsum sit vocationi,
praesertim sacerdotali, et qualis fidelitas erga suscepta onera exspectari possit si difficilia tempora
obvenerint. In hoc autem institutionis itinerario ad maturam et responsalem libertatem
adquirendam, poterunt valde iuvari candidati si adaequata instruatur vivendi ratio in seminario.292
Intime cum hac educatione ad libertatem responsalem coniungitur educatio ad conscientiam
moralem; haec enim, dum ab intima persona expostulat ut prompte ad obligationes morales
oboedire assuescat, profundiorem oboedientiae sensum detegit, quippe quae eam exhibeat ut
liberam atque consciam responsionem, id est in amore fundatam, erga Dei dilectionem Eiusque
desideria: «Humana maturitas sacerdotis specialiter includere debet suae conscientiae
efformationem. Candidatus enim, ut obligationes suas erga Deum et Ecclesiam fideliter solvere
possit, et fidelium conscientias sapienter dirigere queat, assuescere debet vocem Dei audire, qui
loquitur in tabernaculo cordis, et Eius voluntati amanter et firmiter adhaerere».293
45. Ipsa autem humana formatio, si tamen ea comparatur in contextu anthropologiae quae totam
respiciat hominis «veritatem», aperienda et complenda est per formationem spiritualem, cum
omnis homo a Deo creatus et per Christi sanguinem redemptus, eo vocetur ut, regeneratus «per
aquam et Spiritum»,294 «filius in Filio» fiat. In quo efficaci Dei consilio fundatur tota hominis
natura, quae, ex ipsa sui constitutione, religiosa effecta est, prout ceterum plane perspicitur, immo
et admittitur etiam ab eo qui primos ratiocinandi gressus instituit: homo enim, qui indubitanter cor
adeo irrequietum habet ut nonnisi in Domino requiescat,295 ad transcendentiam atque ad
absolutum portendere facile demonstratur.

6.3 Page 53

▲back to top
53
Movetur hinc, ab hac scilicet fundamentali et minime abroganda religionis exigentia, iter illud
educativum per quod instruenda est — atque ea potissimum formatio spiritualis dicitur — via
relationis et communionis cum Deo; quae iuxta revelationem et christianam experientiam
necessario possidet claram proprietatem, quae ex novitate oritur evangelica. Nam «opus Spiritus
est, personamque totaliter complectitur; per eam deducitur candidatus ad profundiorem cum Iesu
Christo bono Pastore communionem, per eamque perduci quoque valet ad vitam totam Spiritus
ductui tradendam, per filialem erga Patrem fiduciam et fidelem erga Ecclesiam benevolentiam et
amorem. Formatio huiusmodi nullibi ditiores radices habet nisi quas in crucis experientia iacit, per
quam unam sacerdoti patet aditus, in profundiore communione, ad Paschalis Mysterii
plenitudinem».296
Agitur ergo, ut perspicue apparet, de ea formatione spirituali quae, etsi communiore quodam
modo christifidelibus instruenda est, postulat nihilominus ut, quoties de presbytero ac de eius
ministerio agitur, aptanda appareat ad tanti muneris peculiaritates. Atque, ut pro quovis christifideli
omnis efformatio spiritualis centrum et unitatem reponat necesse est in eorum «christianos esse»
et «christiane vivere», id est, ut nova in Christo enascatur creatura quae per Spiritum incedat, ita
pro presbytero eo portendenda spiritualis institutio est ut ipsa fiat velut cor, quod unitatem
vitamque conferat iis omnibus per quae presbyter dicitur et est. Quae omnia perspicue asserta
sunt a synodalibus Patribus hisce simplicioribus verbis: «Sine formatione spirituali eius pastoralis
formatio absque basi procederet»,297 idque potissimum quia «formatio spiritualis tanquam
elementum maximi momenti est in sacerdotali educatione».298
Praecipua materies formationis spiritualis in concreto ad presbyteratum itinerario, apte acta est in
Conciliari Decreto «Optatam Totius»: «Institutio spiritualis ... ita impertiatur ut alumni cum Patre,
per Filium Eius Iesum Christum, in Spiritu Sancto familiari et assidua societate vivere discant. Per
sacram ordinationem Christo Sacerdoti configurandi, etiam intima totius vitae consortione, ut
amici, Ei adhaerere assuescant. Eius Mysterium Paschale ita vivant ut in illud initiare sciant
plebem sibi committendam. Christum quaerere edoceantur in verbi Dei fideli meditatione, in
actuosa cum sacrosanctis Ecclesiae Mysteriis communicatione, imprimis in Eucharistia et in officio
divino; in Episcopo qui eos mittit, et in hominibus ad quos mittuntur: praesertim pauperibus,
parvulis, infirmis, peccatoribus et incredulis. Beatissimam Virginem Mariam, quae a Christo Iesu in
cruce moriente discipulo data est uti mater, filiali fiducia diligant et colant».299
46. Perpendendus est hic conciliaris textus cura quadam et amore, cum erui ex ipso facile possit
quinam potiores valores censendi sint, vel quaenam exigentiae praecipuae pro itinere spirituali
cuiuslibet candidati sacerdotii.
Atque is imprimis eminet valor, qui ab eisdem exigit «ut intime ad Christum Iesum uniti» vivant.
Haec enim unio, in baptismate radicata et per Eucharistiam nutrita, exprimenda in quotidiana vita
est per perfectam sui atque permanentem renovationem. Nam intimior cum Sanctissima Trinitate
communio, id est, nova illa gratiae vita, quae Dei filios efficit — praecipua, eaque ingens,

6.4 Page 54

▲back to top
54
credentium novitas — totum eorumdem «esse» et «operari» pertingere nata est, cum mysterium
ipsum constituat humanae existentiae, prout haec influxui Spiritus subest, et consequenter
constituere ipsa debeat novum christianae vitae «ethos». Eamque miram christianae vitae
conformationem, per quam totius spiritualis vitae cor attingitur, nos Iesus Christus edocuit ac per
allegoriam vitis et palmitum mire illustravit: «Ego sum vitis vera, et Pater meus agricola est...
Manete in me et ego in vobis. Sicut palmes non potest ferre fructus a semetipso, nisi manserit in
vite, sic nec vos, nisi in me manseritis. Ego sum vitis, vos palmites. Qui manet in me, et ego in eo,
hic fert fructum multum, quia sine me nihil potestis facere».300
Nec desunt in hodierna quidem cultura valores spirituales ac religiosi, cum omnis homo, etiam
cum saepe opposita ostentare contingat, tamen Dei fame et siti indefesse afficiatur. Aliunde ipsa
christiana religio, cum properanter a plerisque velut una de multis religio censeatur, in id discrimen
venit ut nihil superius vulgus videatur offerre praeter bonam ethicam socialem, in hominis
servitium eximie valentem. At celatur saepe vel vulgum effugit mira eius atque historica «novitas»,
quae vel immotos animos evertere posset si intimius apprehenderetur; quippe quae sese ut
«mysterium» revelet. Atque id mysterium, advenientis scilicet ad nos Dei Filii, hominis facti, quod
iis omnibus qui illud receperint «potestatem dat filios Dei fieri»,301 nuntium fit, immo donum,
personalis cuiusdam foederis dilectionis et vitae Dei cum homine. Id igitur praeconium, mirae
cuiusdam et beatificantis novitatis,302 tunc tantum presbyteri aliis communicare poterunt cum per
adaequatam institutionem spiritualem, huiusce mysterii intimiorem notitiam et indesinentem
experientiam adquisierint.
Textus hic conciliaris, cum absolutam christiani mysterii transcendentiam satis declaraverit, non
neglegit in clariorem lucem ponere eam intimam futuri presbyteri cum Iesu communionem per
quandam amicitiae formam esse potissimum exhibendam. Neque haec quantumvis altior aspiratio
absurda homini censenda est: donum solius Christi est, qui suis edixerat apostolis: «Iam non dico
vos servos, quia servus nescit quid facit dominus eius; vos autem dixi amicos, quia omnia quae
audivi a Patre meo, nota feci vobis».303
Alterum altioris pretii valorem ipse conciliaris textus deinceps enuntiat Iesu quaesitionem:
«Doceantur Christum quaerere». Id enim, simul cum «Deum quaerere», argumentum fit in
spiritualitate christiana classicum, quod tum potissimum locum sibi proprium habere dicitur, ubi de
apostolorum vocatione est eloquendum. Ioannes enim, enarrans quae duobus primis Iesu
discipulis evenerunt, ea perspicue eminere facit per quae huiusmodi quaesitio illustratur, cum
Iesum ipsum incipientem inducit: «Quid quaeritis?». Quem uterque vicissim interrogant: «Rabbi,
ubi manes?». Et prosequitur evangelista: «Dicit eis: Venite et videbitis. Venerunt ergo et viderunt
ubi maneret, et apud eum manserunt die illo».304 Hoc ergo asserendum plane est: vitam
spiritualem eorum qui ad sacerdotium sese parant tum exactius definiri, cum potissimum haec
innuitur quaesitio.
Tum candidatus in «inveniendum» Magistrum totus protenditur, cum Eumdem subsequitur, ut in

6.5 Page 55

▲back to top
55
communione cum Ipso maneat. Similiter in ministerio et vita sacerdotali erit perpetuo continuanda
huiusmodi quaesitio cum nunquam exhauriri possit illud ingens mysterium imitationis et
participationis e Christi vita et exemplo. Itemque continuandus erit conatus hic Magistrum
«inveniendi»; id in aliorum beneficium erit aggrediendum, ut nempe in aliis quoque excitetur
desiderium tantum Magistrum reperiendi. Id vero, quod ad nos attinet, praestari aliis potest per
nostram vitae «experientiam», si eam alii quoque detexerint esse compartiendam. Atque haec
potissimum fuit via qua Andreas usus est ut Simonem fratrem ad Iesum adduceret. «Andreas
enim — ut scribit evangelista Ioannes — invenit primum fratrem suum Simonem, et dicit ei:
Invenimus Messiam (quod est interpretatum Christus). Adduxit eum ad Iesum».305 Sic ergo etiam
Simon, ut apostolus sit, in Messiae adsectationem vocabitur: «Intuitus eum Iesus dixit: Tu es
Simon, filius Ioannis; tu vocaberis Cephas (quod interpretatur Petrus)».306
Quaerendum nunc venit quid in vita spirituali sibi velit «Christum quaerere». Et ubi Eum
inveniemus? «Magister, ubi manes?». Conciliare decretum «Optatam Totius» triplicem designare
viam videtur cum haec deinceps innuit: «Fidelem verbi Dei meditationem; active in sacrosanctis
Ecclesiae mysteriis interesse; caritatis servitia erga tenuiores vel "parvulos" amplecti». Id est, cum
enuntiat tres altioris pretii valores, per quos institutio spiritualis candidatorum sacerdotii ulterius
describitur.
47. Elementum imprimis essentiale pro formatione spirituali est Verbi Dei lectio, humilis et amabilis
auscultatio illius qui loquitur. Scilicet tum tantum propria vocatio detegitur et propria adimpletur
missio cum utraque in luce et vi Verbi Dei perspicitur, intellegitur, amatur; cum utramque sic
tantummodo amplecti decrevimus. Adeo ut integra hominis existentia tum dumtaxat plenum et
unitarium attingat sensum, cum velut terminus appareat tum Verbi Dei hominem vocantis, tum
verbi hominis ad Deum responsum dantis. Familiaris quidem cum Dei Verbo consuetudo facilius
reddet necessariae conversionis itinerarium: conversio quippe non in eo solum ponitur ut per mali
detestationem uni bono adhaereamus, sed in eo quoque ut mens et cor sola Dei cogitatione
nutriantur, unde una fides, eaque ut responsio Verbo, evadat novum iudicandi et aestimandi
criterium, erga homines et res, erga eventus et quaestiones.
Supponunt sane omnia haec ut ad Dei Verbum accedat homo, idque exaudiat, ut divinum est
Verbum; tum Deum ipsum invenire fas erit, hominem alloquentem; sed invenietur et Christus, Dei
Verbum, idemque Veritas, quae simul et Via est et Vita.307 Leguntur scilicet «scriptu- rae» et
exaudiuntur «verba», Dei nempe «Verbum», ut Concilium commeminit: «Sacrae autem scripturae
Verbum Dei continent, et, quia inspiratae, vere Verbum Dei sunt».308 Atque idem subsequitur
Concilium: «Hac itaque revelatione Deus invisibilis 309 ex abundantia caritatis suae homines
tanquam amicos alloquitur 310 et cum eis conversatur,311 ut eos ad societatem secum invitet in
eamque suscipiat».312
Notitia ergo haec, per amorem quaesita, et familiaritas, per orationem cum Dei Verbo obtenta,
peculiarem induunt significationem pro presbyterorum prophetico ministerio; cuius utraque

6.6 Page 56

▲back to top
56
condicio insuperabilis fere exstat, sine qua adimpleri vix poterit ministerium, in contextu praesertim
«novae evangelizationis» ad quam hodie Ecclesia advocatur. Recte igitur Concilium admonet:
«Clericos omnes, imprimis Christi sacerdotes ceterosque qui ut diaconi vel catechiste ministerio
verbi legitime instant, assidua lectione sacra atque exquisito studio in Scripturis haerere necesse
est, ne quis eorum fiat "Verbi Dei inanis forinsecus praedicator, qui non est intus auditor" 313».314
Prima ergo ac praecipua forma responsionis ad Verbum reponitur in oratione, quae eo ipso
constituit valorem et primariam exigentiam in quavis formatione spirituali. Haec autem, si
adaequata sit, eo candidatos sacerdotii perducere tenetur, ut experimento noverint verum
christianae orationis sensum, in eo demum inveniendum ut sit occursus vivus et personalis cum
Patre, per Unigenitum Filium, sub actione Spiritus, id est, ut instauret dialogum qui inseratur in id
filiale colloquium quod Iesus cum Patre apertum perpetuo habet. Neque secundarii ordinis in
sacerdotis missione habeatur ut ipse sit quoque «ad orationem educator»; quod munus, alios
scilicet ad scholam orationis formandi, tum tantum sustinere valebit cum ipse et ad orationem
institutus sit et in schola Iesu auditor esse perseveret. Atque haec a sacerdotibus homines
expostulant: «Est enim sacerdos, Dei homo; is nempe qui ad Deum pertinet et a quo, ut Deum
cogitemus, impellimur. Cum Epistola ad Hebraeos de Christo loquitur, Is ita describitur tanquam
"misericors et fidelis pontifex in his, quae sunt ad Deum" 315 ... Recte igitur exspectant christifi
deles reperturos se in sacerdote esse non eum tantum qui ipsos excipiat, benevolenter exaudiat,
testimonio comitatis hortetur, sed hominem praesertim qui ipsos ad Deum adducat, ipsorumque
oculos ad Ipsum convertat. Necesse proinde est ut sacerdos ita formetur ut intimioris cum Deo
colloquii capax exsistat. Id ergo noverint qui sese ad sacerdotium parant, plenitudinem
sacerdotalis vitae nunquam se impleturos nisi se totos Christo, et per Christum, Ipsi demum Patri,
in donum tradiderint».316
Necessaria ad orationem paedagogica via, in contextu agitatione et rumore inquinato veluti hac in
nostra aetate, est formatio ad altam humanam significationem adque «silentii cultum». Silentium
enim spiritualem quandam secumfert atmosphaeram, quae necessaria praedicatur ad praesentem
Deum persentiendum et ad sese Ipsi tradendum.317
48. Orationis christianae culmen Eucharistia occupat, quae vicissim sese proponit tanquam
sacramentorum et Liturgiae Horarum culmen et fontem. Est proinde educatio quaedam liturgica,
pro institutione christiana cuiusvis etiam christifidelis sed maxime pro sacerdote, plane necessaria,
idque eo sensu ut per eam plena et vitalis insertio obtineatur in paschale Christi morientis et
resurgentis mysterium, quod Eumdem praesentem et operantem exhibet in Ecclesiae
sacramentis. Communio enim cum Deo, totius vitae spiritualis fulcrum, sacramentorum fructus est
et donum: sed pariter munus evadit atque responsalitas quam sacramenta ipsa tradunt libertati
credentis, qui proinde impellitur ad eamdem communionem vivendam in optionibus, placitis,
habitibus, actionibus vitae suae quotidianae. In eo sensu «gratia» quae novam reddit christianam
vitam, est gratia Christi morientis et resurgentis, quam per sacramenta eius Spiritus, sanctus et
sanctificator, effundere perseverat: unde «nova lex», quae ducere ac normis instruere christianam

6.7 Page 57

▲back to top
57
vitam debet, inscribitur per sacramenta in «corde novo». Estque caritatis lex erga Deum et fratres
quasi responsio et protractio caritatis Dei erga homines, prout in sacramentis significatur et
perficitur. Valor ergo huius plenae, consciae et actuosae participationis318 in celebratione
sacramentorum fa- cile percipitur propter donum et munus «caritatis pastoralis», quae velut anima
est ministerii sacerdotalis.
Id valere vel maxime dicendum est in Eucharistia, quae memoria est Christi sacrificalis mortis et
gloriosae resurrectionis, itemque «pietatis sacramentum, unitatis signum, caritatis vinculum»;319
paschale item convivium «in quo Christus sumitur, mens impletur gratia et futurae gloriae nobis
pignus datur»,320 Iamvero sacerdotes, cum sacrarum rerum administri sint, id praesertim
exercent in Missae sacrificio:321 quorum, ut scimus, locum nemo occupare potest, cum nulla
possit oblatio eucharistica nisi per sacerdotem Deo praesentari.
Elucet hinc singulare Eucharistiae momentum pro vita et ministerio sacerdotali, et consequenter
pro loco quo ea ponenda sit in formatione spirituali candidatorum sacerdotii. Sinite Nos id magna
cum simplicitate et concreto utentes sermone, hic iterare: «Conveniens omnino est ut
seminaristae accedere quotidie assuescant celebrationi eucharisticae, ita ut deinceps velut iussum
sibi habeant eum qui vitae sacerdotalis mos tantummodo est, missam quotidie celebrandi.
Assuescant etiam celebrationem eucharisticam considerare velut praecipuum diei momentum,
cuius proinde active participes sint, nullo modo consuetudinem sequentes. Quod autem
praecipuum in educatione est, candidati sacerdotii condiciones quae ad Eucharistiam proprie
requiruntur perquirant: gratitudinem scilicet, quandoquidem Eucharistia est "gratiarum actio",
imprimis Deo exhibeant pro beneficiis superne acceptis; dein habitum afferant oblativum, eo
animos inclinantem ut cum oblatione eucharistica Christi, etiam propria personalis oblatio
praesentetur. Colant item caritatem, quae per sacramentum nutritur et per id ad unitatem et ad
rerum communicationem perducit. Desiderium denique contemplationis et orationis foveant, cum
sub specie eucharistica doceamur Christum realiter adesse».322
Omittenda nullatenus est, immo vehementius extollenda, invitatio, quandoquidem de formatione
spirituali agitur, ad denuo animadvertendum quantum pulchritudinis et gaudii secum ferat
Paenitentiae sacramentum. In ea cultura hodierna, quae per renovatas et subtiliores auto-
iustificationis formas, in eo iam est ut ipsum «peccati sensum» fataliter perdat, et consequenter
nesciat quantum gaudii et consolationis sit in expetitae indulgentiae assecutione 323 et in occursu
cum Deo, qui «dives est in misericordia» 324 urgens adest necessitas instituendi eos qui
sacerdotes futuri sunt ad Paenitentiae virtutem, quam sapienter docere pergit Ecclesia per anni
liturgici celebrationes et tempora, et quae plenitudinem sui obtinet in reconciliationis sacramento.
Hinc manant asceseos vel interioris disciplinae sensus, sacrificii et abnegationis spiritus, laboris et
crucis acceptatio. Quae omnia summi cuiusdam pretii elementa sunt pro vita spirituali, licet saepe
appareant veluti ardua obstacula iis candidatis ad sacerdotium qui, cum inter vitae commoditates
adoleverint, eo ipso longius abierant etiam a comprehensione horum valorum, a quibus aliunde
adeo recedunt exempla ipsa et somnia quae per communicationis media vulgantur, etiam in iis

6.8 Page 58

▲back to top
58
mundi plagis ubi vitae paupertas viget et austeritas experimento vivitur etiam inter iuvenes. Ob
haec omnia, sed maxime ut ad Christi Boni Pastoris exemplum candidati etiam «radicaliorem sui
donationem» exsequantur, quippe quae sacerdotum insigne sit. Patres synodales scripserunt:
«Hodiernae culturae saecularistae, in voluptatem, cupiditatem habendi et hedonismum propellenti,
Presbyter respondere debet; et ideo opus est ei ad hunc finem consequendum cum imo et
salvifico sensu crucis, quae in medio Paschalis mysterii est, efformari. Propter hanc
identificationem sacerdotis cum Christo crucifixo, quatenus servo, mundus austeritatis, doloris et
etiam martyrii valorem reperire potest in hodierna cultura saecularismo cupiditate et hedonismo
imbuta».325
49. Secum etiam spiritualis efformatio fert ut addiscat presbyter Christum in hominibus quaerere.
Est quidem vita spiritualis aliquid quod interius latet, quod intimitatem cum Deo insequitur, vita
scilicet orationis et contemplationis. At hic potissimum cum Deo occursus, et inventio quod illius
amor sit Patris erga omnes amor, secum exigentiam ferunt, eamque minime abiciendam,
proximum conveniendi seseque in aliorum bonum donandi, idque in eo humili ac liberali servitio
exhibendo, quod Iesus christifidelibus omnibus tanquam vitae programma tradidit cum
discipulorum suorum pedes lavit: «Exemplum enim dedi vobis, ut, quemadmodum ego feci vobis,
et vos faciatis».326
Haec efformatio ad liberale atque gratuitum sui donum, cum foveatur per ipsam formam vitae
communitariae prout ea de more instruitur pro candidatis sacerdotii parandis, condicio evadit iis
potissimum qui velut epiphania et imago esse decreverunt Boni Pastoris, vitam pro ovibus suis
ponentis.327 Sub hac luce, formatio spiritualis, quae dilatare in sese tenetur eam quam habet
intrinsecam dimensionem pastoralem vel caritativam, poterit in eum finem utiliter iuvari per
adaequatam, id est fortem sed teneram, devotionem erga Christi Cor, ut opportune innuerunt ipsi
Synodales Patres: «Sacerdotes futuros in spiritualitate Cordis Domini efformare comportaret vitam
ducere concinentem amori et affectui Christi Sacerdotis vel Boni Pastoris: amori Eius erga Patrem
in Spiritu Sancto, amori Eius erga homines usque ad vitam suam in immolatione donandam».328
Sacerdos itaque, «homo caritatis» est, et talis est formandus ut educare alios valeat ad Christi
imitationem et ad Eius fraterni amoris mandatum.329 Sed id ipsum in sese refundit, ut scilicet
continuo se Spiritui credat in Christi dilectionem educandum. Hinc apparet praeparationem ad
sacerdotium non posse non secum ferre formationem ad caritatem, ad eam quam hodie
«peculiarem et praeferentem amorem pauperiorum» dicimus, in quibus nempe, Iesu praesentiam
330 Eiusque misericordem erga peccatores benevolentiam fides detegit.
In hac amplioris caritatis via, quae in donum sui per amorem ducit, proximiorem locum invenit, in
formatione spirituali sacerdotis, educatio ad oboedientiam, ad caelibatum, ad paupertatem.331
Quem locum ita Concilium prospiciebat cum candidatos hisce verbis invitabat: «Clarissime
intellegant alumni, se non dominatui nec honoribus destinari, sed totos servitio Dei et pastorali

6.9 Page 59

▲back to top
59
ministerio mancipari. Peculiari sollicitudine in sacerdotali oboedientia, in pauperis vitae ratione, et
in sui abnegandi spiritu ita excolantur, ut etiam ea quae licita sunt sed non expediunt, prompte
abdicare et Christo crucifixo se conformare assuescant».332
50. Formatio ergo spiritualis illorum qui ad vivendum caelibatum vocantur peculiarem attentionem
praestet necesse est ut eos doceat illum novisse, aestimare, amare et vivere prout sua natura est,
et propter veros suos fines, scilicet ob rationes tantummodo evangelicas, spirituales, pastorales. In
quarum praeparatione primo loco ponenda est castitatis virtus, ea scilicet quae dignitatem tribuit
humanis relationibus atque adducit «ad experiendum amorem sincerum, humanum, fraternum,
personalem atque immolatum in exemplum Christi erga omnes ac singulos, praesertim vero
pauperes, afflictos, aequales».333
Sacerdotalis quidem caelibatus castitatem denotat quibusdam peculiaritatibus propter quas
presbyteri «societati coniugali propter Regnum caelorum 334 renuntiantes, Domino adhaerent
amore indiviso novo Foederi intime congruente, futuri saeculi resurrectioni testimonium
exhibente;335 et aptissimum consequuntur auxilium ad eam perfectam caritatem continuo
exercendam, qua in ministerio sacerdotali omnia omnibus fieri valeant».336 Quare presbyteralis
caelibatus considerandus haud venit velut norma dumtaxat iuridica vel exterior quaedam condicio
qua quis ad Ordinem suscipiendum admittatur, sed ut valor profunde connexus cum sacra
Ordinatione qua presbyter ad Christum, bonum Pastorem et Ecclesiae Sponsum, erit
configurandus, scilicet velut optio maioris cuiusdam atque indivisibilis amoris erga Christum
eiusque Ecclesiam, in plena et alacri cordis disponibilitate pro ministerio pastorali. Habendus ergo
caelibatus est specialis gratia, donum: «non omnes capiunt verbum istud, sed quibus datum
est».337 Est ergo caelibatus gratia quaedam, quae eamdem suscipientem non excipit, sed potius
singulari ab eo rigore, conscientem et liberam responsionem exigit. Atque huiusmodi spiritus
charisma sufficientem secum fert gratiam per quam, iis qui caelibatum amplexi sunt, eius
obligationibus fideles per totam vitam perseverant, et alacriter ac benevolenter onera eidem
connexa sustinent. In formatione proinde ad presbyteralem caelibatum tutanda imprimis erit
conscientia de «pretioso Dei dono recepto»,338 quae presbyterum ad orationem perducat et ad
invigilandum ne ullis insidiis tantum donum pessumdetur.
Sacerdos itaque, in caelibatu vivens, totus vacare potest ministerio suo in Dei populo adimplendo.
Peculiariter autem, dum virginitatis valori evangelico testimonium praebet, christianos coniuges
sustentare non desinet ut plenius «magnum sacramentum» vivant quod signum est Christi Sponsi
amoris erga Sponsam Ecclesiam, unde presbyteri fidelitas erga caelibatum adiutorio etiam esse
valeat ipsorum coniugum fidelitati.339
Momentum ergo et subtilitas huiusce formationis ad caelibatum presbyteralem in hisce hodiernis
adiunctis socio-culturalibus, synodales Patres induxerunt ut quaedam prospicerent, quae ceterum
iamdiu per sapientis Matris Ecclesiae vigilantiam usui valida comprobata fuerant. Quae cum
auctoritate huc denuo afferuntur, velut criteria in formatione castitatis ad caelibatum adhibenda:

6.10 Page 60

▲back to top
60
«Episcopi una cum rectoribus seminariorum et directoribus spiritualibus principia statuant, criteria
praebeant et auxilia adstruant ad discernendum in hac materia.
Sollicitudo Episcopi et vita fraterna inter sacerdotes pro formatione ad castitatem in caelibato
summi momenti sunt.
In seminario, in eius nempe programmate formationis, caelibatus debet clare praesentari, sine ulla
ambiguitate et modo positivo. Seminarista gradum maturitatis psychicae et sexualis necnon vitam
orationis assiduam et sanam habere debet, seque sub directione cuiusdam patris spiritualis
collocare. Director spiritualis seminaristam adiuvare debet ut ipse ad maturam et liberam
decisionem perveniat, quae in aestimatione amicitiae sacerdotalis et autodisciplinae necnon
acceptatione solitudinis fundetur atque in recto statu personali physico et psychologico. Ad hoc
seminaristae bene cognoscant doctrinam Concilii Vaticani II necnon Encyclicam "Sacerdotalis
Caelibatus", et Instructionem pro formatione ad caelibatum sacerdotalem a Congregatione pro
Institutione Catholica anno 1974 editam.
Ut seminarista libera decisione caelibatum sacerdotalem propter Regnum Caelorum amplecti
possit, necesse est ipsum intellegere quae sint indoles christiana et vere humana necnon finis
sexualitatis in matrimonio et in caelibatu. Necesse est etiam instruere christifideles circa causas
evangelicas spirituales et pastorales ad caelibatum sacerdotalem pertinentes et eos educare ut
adiuvent presbyteros amicitia, comprehensione et collaboratione».340
51. Formatio intellectualis, licet suam habeat peculiaritatem, sic cum formatione humana et
spirituali connectitur, ut earum necessaria significatio fiat: sese enim ita fingit tanquam
necessariam intellectus postulationem, per quam homo «divinae mentis lumen participat» 341 et
eam proinde sapientiam adipisci conatur quae vicissim vias detegat ad Deum vere inveniendum
Eique plene adhaerendum.
Formatio intellectualis candidatorum sacerdotii rationem sui peculiarem reponit in ipsa natura
ministerii ordinati, suamque hodiernam urgentiam exhibet pro contentione «novae cuiusdam
evangelizationis» ad quam Dominus Ecclesiam suam provocat adventante tertio millennio. «Si iam
omnis christianus paratus esse debet ad defensionem fidei et spei quae in nobis vivit,342 multo
magis candidati sacerdotii et presbyteri diligentem curam habeant de valore formationis
intellectualis in educatione et in navitate pastorali, quia propter salutem fratrum sororumque
semper profundiorem cognitionem mysteriorum divinorum quaerere debent».343 Hodiernarum
autem rerum condicio, graviter per indifferentiam religiosam sauciata, et simul per fiduciae crisim
erga veram rationis capacitatem veritatem obiectivam et universalem assequendi, immo, per nova
illa problemata et subtiliores quaestiones quas secum ferunt inventa scientifica et technologica
nuperrime increbrescentia, excellentius exigit vel profundius formationis intellectualis exemplar,
quo etiam sacerdotes capaciores fiant immutabile Christi Evangelium etiam in huiusmodi rerum
contextu nuntiandi, idemque credibile exhibendi adversus legitimas humanae rationis exigentias.

7 Pages 61-70

▲back to top

7.1 Page 61

▲back to top
61
His illud adiungatur quod ex eo phaenomeno quod hodie pluralismus dicitur provenit; qui
pluralismus, quem homines hodierni non in civili dumtaxat sed etiam in ecclesiali consortione
impensius in dies persentiunt, peculiarem expostulare videtur criticae discretionis aptitudinem:
eaque difficultas nova fit causa cur exigentior in dies formatio intellectualis sit perspicienda.
Hic autem aspectus «pastoralis» formationis intellectualis ea confirmat ac roborat, quae superius
innuebantur de unitate totius processus educationis, cum is adeo multa in unum debeat complecti.
Unde studendi alacritas, quae maior portio est vitae illius qui sese ad sacerdotium comparat,
nullatenus censenda est exterior quaedam vel secundaria pars maturationis humanae,
christianae, spiritualis et vocationalis; re vera, per studium, theologiae praesertim, futurus
sacerdos, adhaeret Verbo Dei, incrementa quotidie affert vitae suae spirituali, aptior in dies fit ad
pastorale munus suscipiendum. Atque is est multiplex et unius conspectus finis quem studiis
theologicis Concilium assignat,344 prout deinceps in huius Synodi Instrumento laboris receptus
fuerat: «Haec autem intellectualis formatio, ut pro rei pastoralis exigentiis vere efficax evadat,
coniungenda est cum eo itinere spirituali in quo personalis Dei fiat experientia: scilicet ut candidati
non sola notionum scientia ditentur, sed eum tingant cordium intuitum, ut Dei mysterium ipsi primo
"videre" valeant, dein communicare inter fratres sciant».345
52. Peculiare quoddam intellectualis formationis momentum reponitur quoque in philosophiae
studio, quod eo perducit ut profundior adquiratur comprehensio atque interpretatio personae
hominis, eius libertatis, eius cum mundo et Deo rationis. Philosophia ergo apparet res instantis
cuiusdam necessitatis, nec solum ob vinculum quod intercedit inter argumenta philosophica et
salutis mysterium, in cuius quaestionis studium scientia theologica incumbit sub superiore luce
fidei,346 sed etiam urgente eo statu culturali hodie ubique propemodum imperante, qui
«subiectivismum» velut veritatis criterium et mensuram extollit: una dumtaxat rectaque philosophia
iuvare valet petitores sacerdotii ad reflexam adquirendam conscientiam rationis intercedentis inter
humanum animum et veritatem: quae nobis veritas nusquam plene nisi in Christo revelatur. Nec
minoris pretii habenda philosophia est in tutanda «veritatis certitudine», in qua una niti potest
totalis ac personalis sui donatio, per quam presbyter sese Iesu et Ecclesiae tradit. Nam facile
quilibet intellegit cur concretissimae quaedam quaestiones, v.g. quae vera sit identitas presbyteri
et ipsius missionis apostolicae ac missionariae, profundius nectantur cum minime abstracta alia
interrogatione, quid scilicet ipsa veritas sit: nisi enim certitudo de veritate adsit, quis vitam suam in
certamen ultimum adducat, vel valeat aliorum vitas vere exquirere?
Philosophia haud parvo est auxilio in formatione intellectuali candidati augenda «cultu veritatis»,
quadam videlicet amanti veneratione veritatis, quae efficit ut veritatem homines dispiciant non
veluti rem ab homine creatam et ad mensuram perductam, sed homini dono datam a Deo, qui est
Ipse summa Veritas; et ipsam humanam rationem, licet difficulter saepe limitibus adstrictam,
veritatem obiectivam et universalem nancisci posse, illam saltem quae ad Deum respicit et
radicalem propriae existentiae sensum; neque fidem posse rationem et laborem «ratiocinandi»
circa sui ipsius ambitum neglegere, ut egregie testata est acutissima divi Augustini mens:

7.2 Page 62

▲back to top
62
«Desideravi intellectu videre quod credidi, et multum disputavi et laboravi».347
Iuvare item magnopere poterunt, ad profundiorem hominis comprehensionem habendam ac
phaenomenorum et processuum, per quae hominum societas evolvitur, illae quae dicuntur
«scientiae de homine», quarum auxilio ministerium pastorale melius et quam maxime
«incarnatum» exerceri poterit; tales sunt sociologia, psychologia, oeconomicae ac politicae
scientiae, necnon scientia communicationis socialis. Quae omnes, in eo saltem ambitu quem
scientiae positivae vel descriptivae replere natae sunt, valde eum qui futurus erit sacerdos
iuvabunt in dilatanda ea temporum convenientia, qua Christus Ipse vivere voluit. «Christus enim
— ut aliquando Paulus VI edixit — aetate coniunxit se cum concretis hominibus, neque eorum
sermone loqui recusavit. Quivis ergo animus desideret Ei fidelis esse, ut huiusmodi temporum
convenientia ad homines nostri temporis protrahatur».348
53. Formatio autem intellectualis eius qui sacerdos futurus est, fundamentum naturale ac
praecipuum habet in sacra doctrina, id est in theologia. Huiusce vero valor et authenticitas pendet
potissimum a scrupulosa reverentia naturae ipsius theologiae, quam compendio ita synodales
Patres descripserunt: «Vera theologia ex fide venit et ad fidem ducere intendit».349 Atque ea est
ac semper fuit ratio quam Ecclesia, et eius nominatim Magisterium, constanter servari voluit.
Eandemque secuti sunt ii praegrandes theologi qui Ecclesiae depositum nunquam per saecula
ditare omiserunt. Quorum divus Thomas apertissime asserit fidem esse veluti theologiae habitum,
id est permanens operandi principium,350 et theologiam totam ad fidem nutriendam ordinari.351
Est proinde theologus vir credens, id est fide nutritus homo; sed is credens, qui sese etiam de fide
interrogat (fidem quaerens intellectum), ut eandem scilicet profundius intellegat. Unde uterque
aspectus, et fides et eiusdem matura commentatio, penitus inter sese connectuntur; in hac intima
utriusque coordinatione et mutua penetratione reponenda est vera theologiae natura, in qua
decernitur tum de eiusdem deposito, tum de modis ac de spiritu quibus sacra doctrina elaboratur
et inspicitur.
Sicuti fides, in quam theologia exitum simul et adventum habet, personalem credentis rationem
aperit cum Christo, in Ecclesia, ita et theologia intrinsecas secum fert notas christologicas et
ecclesiales, quas petitor sacerdotii scienter assumat necesse est, non modo ob ea quibus vita
ipsius implicatur, sed etiam ob ea quae eius pastorale ministerium attingunt. Si Dei Verbi
acceptatio est fides, eo ipso convertitur in credentis radicale responsum Christo Iesu datum, qui
Verbum Dei est plenum ac definitivum mundo traditum.352 Consequitur ut reflexio theologica
nullibi centrum sui reperire possit nisi in Christo Iesu Dei Sapientia: itemque consequitur ut ipsa
maturior commentatio habenda sit velut participatio cogitationis Christi 353 eadem ratione ac
nascuntur humanae aliae scientiae (scientia fidei). Unoque tempore fides credentem ad Ecclesiam
applicat atque eius vitae efficit participem, cum sit Ecclesia «communitas fidei». Unde sequitur
habere theologiam veram dimensionem ecclesialem, quippe quae sit matura circa Ecclesiae fidem
meditatio a theologo edita, prout est Ecclesiae membrum.354

7.3 Page 63

▲back to top
63
Hi christologici ac ecclesiales prospectus, qui suapte natura ad theologiam pertinent, vocatos ad
sacerdotium iuvant tum ut scientificam laborandi rationem sibi familiarem reddant, tum praesertim
ut maiorem in dies dilectionem excitent erga Christum et eius Ecclesiam; per quem amorem, dum
ipsorum vita spiritualis abunde nutritur, vis quoque et alacritas confertur ipsorum ministerio. Ea in
votis erant Concilii Vaticani II, cum, studia ecclesiastica aptius recognoscere volens, sic de
varietate disciplinarum philosophicarum et theologicarum edixerat: «Disciplinae philosophicae ac
theologicae aptius componantur et concordi ratione conspirent ad alumnorum mentibus magis
magisque aperiendum mysterium Christi, quod totam generis humani historiam afficit, in
Ecclesiam iugiter influit et ministerio sacerdotali praecipue operatur».355
Formatio intellectus theologica et vita spiritualis, peculiariter orandi consuetudo, inter se optime
conveniunt seseque mutuo adiuvant, cum nec ardori studiorum obstent, nec orationis saporem et
gustum atterant. Probe a divo Bonaventura admonemur: «Ne quis forte credat quod sibi sufficiat
lectio sine unctione, speculatio sine devotione, investigatio sine admiratione, circumspectio sine
exsultatione, industria sine pietate, scientia sine caritate, intellegentia sine humilitate, studium
absque divina gratia, speculum absque sapientia divinitus inspirata».356
54. Implexum sane hoc laboriosissimum opus est formationem theologicam ad amussim instruere.
Vocatus ad sacerdotium sic ducendus est, ut ampliorem ac unius conspectus visionem
nanciscatur de veritatibus a Deo in Christo Iesu revelatis itemque de plena et integra fidei
experientia, quam vivit Ecclesia; at hinc exsurgit difficultas: qua ratione dignosci possint
christianae veritates «omnes», congruenti praesertim visione, nulla earum ad arbitrium neglecta.
Petitor sacerdotii ita erit adiuvandus, ut synthesim conficiat in quam diversarum disciplinarum
theologicarum summa quaeque vergat, cum nulla earum certum verumque valorem nanciscatur,
nisi profundius singulae ad invicem ordinentur.
In fide diligenter consideranda in duas partes se movet scientia theologica. Prior pertinet ad
inquisitionem Verbi Dei; Verbi scilicet in Sacro Libro scripti, quod vivax Ecclesiae Traditio celebrat
et Magisterium Ecclesiae cum auctoritate interpretatur. Hinc est studium Sacrae Scripturae, «quae
universae theologiae velut anima esse debet»;357 dein cognitio Patrum Ecclesiae et librorum
liturgicorum, historiae Ecclesiae eiusque praeceptorum. Alterum autem est iter hominis, qui cum
Deo interloquitur; qui homo ad «credendum» invitatur et ad «vivendum», ad «communicandum»
cum aliis fidem vel christianum «ethos»: hinc studia theologiae dogmaticae, theologiae moralis,
theologiae spiritualis, iuris canonici atque theologiae pastoralis.
Respectus autem credentis hominis efficit ut scientia theologica praecipue inspiciat sive
necessitudines permanentes inter fidem et rationem intercedentes sive necessitates quasdam
rerum socialium et culturalium, prout eae hodie volvuntur. Priori rei operam dat «theologia
fundamentalis», quam dicunt, cuius obiectum est factum ipsum Revelationis christianae eiusque in
Ecclesia transmissio. Ad alteram rem spectant illae disciplinae, quae, ut responsum darent
urgentioribus mentis humanae quaestionibus, ampliorem de singulis tractationem excitarunt; eius

7.4 Page 64

▲back to top
64
modi est studium doctrinae socialis Ecclesiae, quod «quodammodo pertinet... ad theologiam,
peculiariter ad theologiam moralem»,358 et habendum est inter «essentialia elementa» sic dictae
«novae evangelizationis», nam socialem magisterii virtutem praebent cuiusdam instrumenti ad
evangelizandum».359 Atque idem fac repetas de inquirendi ratione, in missionem, in
oecumenismum, in Iudaismum, in Islam, et in ceteras religiones non christianas.
55. Formatio theologica nostrae aetatis cavere debet problematibus quibusdam, quae non raro
difficultates, tensionem, confusionem in interiore Ecclesiae vita suscitant. Cogitari potest ratio inter
Magisterii placita et dissertationes theologicas quae non semper videtur qualis esse deberet per
concordiam et collaborationem utriusque partis.
Re vera «vivum Ecclesiae Magisterium et theologia, licet dona et munera habeant diversa,
eosdem ultimatim habent fines; ut scilicet Dei Populum in veritate, quae liberos facit, conservet, et
ita velut "nationum lux" fiat. Hoc autem erga ecclesialem communitatem ministerium theologicum,
quodammodo cum Magisterio in mutuam relationem committit, et Magisterii est authentice
Apostolorum doctrinam impertire et, adhibitis laboris theologici placitis vel opinionibus, obiectiones
vel fidei deformitates removere, immo, per auctoritatem a Iesu receptam, nova quaedam e
profundo eruere placita, quae tamen conformia cum doctrina revelata sint, quam vel magis
explicitam reddat, vel concreta ratione ad novitates applicet. Theologiae vero officium et munus
est, ratione quadam reflexa, in profunditatem Verbi Dei perseveranter inquirere, prout id in
Scriptura servatur et per Ecclesiae Traditionem, ductu Magisterii, transmittitur; eiusdemque est
doctrinam revelatam ita pertractare ut, adversus rationis conamina, forma magis in dies congruens
et systematica perseveret».360 Quoties vero quavis de causa huiusmodi consociata opera corruit,
cavendum est ne ullum genus aequivocationis vel confusionis scateat, cum accurate ab omnibus
distinguenda sit «doctrina communis Ecclesiae ab opinionibus theologorum vel a quibusdam
tendentiis cito transeuntibus (quas "modas" dicere consuevimus)».361 Nullum enim in Ecclesia
exstitit «parallelum» Magisterium, quando unum illud prostat, Petri et Apostolorum, Summi
Pontificis et Episcoporum.362
Alia apparet quaestio, quae quidem magis animadvertitur ubi institutio tironum Seminariorum
Universitatibus studiorum concreditur; respicit ad rationes inter theologiae rigorem doctrinalem et
horum studiorum destinationem pastoralem; ideoque agitur de pastorali natura ipsius theologiae.
Nam binae hae sunt qualitates theologiae eiusque institutionis, quae componi possunt, quamvis
aliud sit theologia, aliud autem ratio paedagogica eiusdem tuendae; neque in conflictum vocandae
sunt, sed concorditer conspirare debent, diversis licet lineamentis, ad «fidei intellegentiam». Cum
dicimus theologiam esse debere pastoralem, non propterea asserimus ipsam minore doctrinarum
onere esse complendam, neque rationem et methodum doctrinalem esse recusandam; id tantum
a magistris postulatur, ut futuri sacerdotes aptiores formentur ad evangelicum praeconium
nuntiandum pro culturalibus cuiusque temporis ac loci condicionibus, ita ut ipsa actio apostolica
collineata melius appareat cum congruenti visione theologica. Hinc igitur studia ad severiores
scientiae normas cuiusque disciplinae theologicae ita aptabuntur, ut animarum pastori suppeditent

7.5 Page 65

▲back to top
65
plenam ac profundam formationem, magistro fidei necessariam; hinc vero aequa sentiendi vis
erga metam eorum studiorum providebit, ut, qui presbyteri sunt futuri, formatrice ratione
amplectantur studia quae doctrinali sint methodo perficienda.
Alia praeterea quaestio ponitur in necessitate, hodie fortiter a multis percepta, de «evangelizandis
culturis» vel, aliis verbis, de «incultura- tione praeconii fidei». Quaestio est praesertim ordinis
pastoralis, quae magis in dies animadvertenda est in formandis petitoribus sacerdotii: «In
hodiernis adiunctis, in quibus, variis in regionibus mundi, religio christiana quid alienum culturis
sive antiquis sive modernis consideratur, magni est momenti ut in tota formatione intellectuali et
humana, inculturationis dimensio tanquam necessaria et essentialis habeatur».363 Id vero primum
requirit certam veramque theologiam, quae scilicet sanis perfundatur Ecclesiae principiis de
inculturatione. Quae principia, cum mysterio incarnationis Verbi Dei nec non christianae
anthropologiae coniungantur, illuminare quoque valent veram inculturationis notionem; haec enim
adversus diversitatem, vel etiam aliquando oppositionem culturarum in variis mundi plagis
vigentium, vertenda ultimatim est in obtemperationem mandato Christi Domini seu de Evangelio
omnibus gentibus nuntiando, usque ad ultimos terrarum fines. Huiusmodi autem oboedientia nec
ad syncretismum ducit, nec consistere potest in quavis aptatione nuntii evangelici, sed eo ducat
necesse est, ut Evangelium, vitali quadam ratione in eas culturas penetrando, in ipsis velut
«incarnatum» inhaereat, elementa culturalia abiciendo quae cum fide vel cum vita christiana
cohaerere haud possint, et contra, eatenus valores assumendo ac elevando, ut ad Salutis
Mysterium quod a Christo provenit accedant.364 Haec autem inculturationis quaestio maius
pondus sibi habere potest quoties vocati ipsi ad sacerdotium ab autochthonibus culturis illis forte
proveniant; quibus proinde reperiendae erunt novae quaedam formationis viae, per quas duplex
vitetur obstaculum: ne scilicet iis minores necessitates exhibeantur neque ita valores humani,
christiani, sacerdotales quodammodo minoris pretii fiant; aliunde ne certi valores, quos propria
cultura ac traditio continet, indebite per incuriam neglegantur.365
56. Ex quo exsecutioni mandari coepta sunt Concilii Vaticani II doctrina et placita, iisque addita
deinceps sunt indicationes quaedam applicationis in Ratione fundamentali institutionis sacerdotalis
collectae, animadvertere fas est in Ecclesia latiorem renovationem in tradendis in Seminariis
disciplinis philosophicis et theologicis. Quae renovatio, etsi quaedam remanent aut emendanda
aut rectius evolvenda, non parum contulisse visa est ad meliora reddenda illa quae in ambitu
formationis intellectualis obtenta fuerint. Atque de his «Patres synodales saepe et claris verbis
denuo affirmaverunt necessitatem immo urgentiam in praxim deducendi in seminariis et domibus
formationis rationem fundamentalem studiorum sive universalem sive cuiusque nationis seu
Conferentiae episcopalis».366 Omnino necesse est ut firmiter ea contineatur tendentia ad rigorem
laxandum nonnullarum normarum de studiis, quae in aliquibus ecclesialibus institutis manifestatur,
tanquam consectarium carentis cuiusdam praeparationis praecipuae, vel tanquam vitia quae
magis in dies comperiuntur in iis qui curriculum philosophicum et theologicum aggredi coeperint.
Atque eadem hodierna implexior rerum condicio suadere videtur ut soli ii magistri designentur, qui
huic temporum implicationi pares habeantur, et qui peritia, perspicuitate atque arguendi

7.6 Page 66

▲back to top
66
profunditate eas obire valeant interrogationes quas secum hodiernus homo trahit, pro quibus haud
dubium est nonnisi in Christi Iesu Evangelio responsionem plenam atque decretoriam inveniri.
57. Diuturna iuvenum, qui ad sacerdotium vocantur, formatio eo tendit ut illi, qua possunt ratione,
Christi Boni Pastoris caritatem participare addiscant. Huiusmodi ergo formatio, magis quam alii
omnes aspectus, hunc praecipuum habeat necesse est, characterem quem dicimus pastoralem.
Id perspicue declaratum est per Concilii decretum «Optatam Totius», quod de Seminariis
maioribus sic edixit: «In eis integra alumnorum institutio eo tendere debet ut ad exemplar Domini
Iesu Christi, Magistri, Sacerdotis et Pastoris, veri animarum pastores ipsi formentur; praeparentur
ergo ad ministerium Verbi: ut verbum Dei revelatum semper melius intellegant, id meditantes
possideant, lingua et moribus exprimant; ad ministerium cultus et sanctificationis: ut, orantes et
sacras liturgiae celebrationes peragentes, opus salutis per Sacrificium Eucharisticum et
Sacramenta exerceant; ad ministerium pastoris: ut sciant repraesentare hominibus Christum, qui
non venit ut sibi ministraretur, sed ut ministraret et daret animam suam redemptionem pro
multis,367 et ut, omnium facti servi, plures lucrifaciant 368».369
Idemque Concilii decretum insistit in commendanda coniunctione quae vigeat oportet inter varios
formationis aspectus: humanum, spiritualem, intellectualem; iis haud exceptis, quae ad propositum
pastorale proprie pertinent. Ita finis pastoralis humanam et spiritalem formationem quibusdam
instruit propriisque notis, quemadmodum unam facit et definitam institutionem eorum qui futuri
sunt sacerdotes.
Formatio igitur pastoralis, sicut quaevis alia formatio enodatur per deliberationem plenam et
activam applicationem, penitusque in spiritu insidet, qui omnium cardo et vis est, in progressionem
impellens.
Requiritur igitur studium verae certaeque disciplinae theologicae, seu Theologiae pastoralis vel
practicae, quae docta esse debet consideratio Ecclesiae, prout cotidie per Spiritus vim intra
historiam aedificatur; Ecclesiae itaque prout est «universale salutis sacramentum»,370 prout est
signum et vivum instrumentum salutis in Christo Iesu, in Verbo, in Sacramento, in Caritatis
ministerio. Non enim pastoralis navitas quaedam est ars vel congeries exhortationum,
experientiarum, methodorum; suam habet theologicam dignitatem, quia a fide recipit principia
atque agendi criteria, in actione pastorali Ecclesiae, decurrente saeculorum historia: illius videlicet
Ecclesiae quae seipsam cotidie gignit, iuxta felicem elocutionem Sancti Bedae Venerabilis:
«Ecclesia gignit quotidie Ecclesiam».371 Atque inter huiusmodi principia et criteria, praesertim
illud responsum est, summi quidem momenti, quod evangelicum exercet discrimen rerum
condicionis socialis et culturalis et ecclesialis, intra quam navitas pastoralis evolvitur. Studium
autem theologiae pastoralis illuminare debet applicationem operativam, studiose adhibitis
nonnullis ministeriis pastoralibus, quae vocati ad sacerdotium praestare debent per necessarios
gradus, congruenter cum aliis muneribus formationis: loquimur de «experimentis» pastoralibus,
quae confluere possunt in verum ac certum «tirocinium pastorale» per certum tempus

7.7 Page 67

▲back to top
67
extendendum et me- thodice accuratae aestimationi submittendum.
Studium vero et pastoralis navitas remittunt ad interiorem fontem, quem ars educandi
custodiendum et laudandum curabit: qui fons est communio in dies profundior cum caritate
pastorali ipsius Iesu, quae, sicut principium exstitit ac vis totius operis eius salvifici, ita virtute
Spiritus Sancti, qui in sacramento Ordinis effunditur, oportet constituat principium et vim ministerii
presbyteralis. Haec est formatio, cuius non solum est suppeditare doctam artem pastoralem
agendique peritiam, sed etiam, et quidem in primis confirmare et incrementis augere rationem
illam qua vivit, coniunctim cum iisdem optionibus et placitis, quae Christus, bonus Pastor,
amplexus est: «Hoc sentite in vobis, quod et in Christo Iesu».372
58. Si ita formatio pastoralis intellegitur, nequit profecto redigi ad tirocinii cuiusdam modum, quasi
presbytero sufficiat familiarem sibi fecisse aliquam praxim pastoralem. Quod pro Seminario hic de
educatione proponitur, veram suscipit initiationem ad pastoris sentiendi rationem, ita ut conscie et
mature sua tueatur officia, discat etiam problemata perpendere, priora recte aestimare, idonea
instrumenta et vias seligere; eaque omnia, perspectis fidei argumentis et theologicis
necessitatibus ordinis etiam pastoralis.
Sacerdotii candidati ipsi inseri poterunt in vivam traditionem pastoralem suae ipsorum Ecclesiae
particularis per primum ministerii usum, quem gradatim sibi comparaverint, iique discent latiore
ubique mente problemata metiri, ita ut prae oculis dimensionem missionariam totius vitae
ecclesialis indesinenter habeant, seque exerceant in primis nonnullis formis consociatae operae
inter se et etiam in adiuvandis sacerdotibus, quibus initio saltem destinati fuerint, quorum quidem
est, coniunctim cum propositis Seminarii, gravem docere artem pastoralem.
In seligendis locis et ministeriis aptis ad opus pastorale exercendum, cura peculiaris agenda erit
de paroecia,373 quae prima veluti cellula vitalis est experimentorum quae «sectorialia» et
specialia appellare solemus, in qua presbyteri primo occurrent peculiaribus futuri ministerii
problematibus. Quorum synodales Patres concreta exempla praebuerunt, ut, v.g., aegrotorum
imprimis visitationes, migrantium et exsulum necnon nomadum curam: caritatis studium, quod
transfertur in multiplex opus sociale. Singillatim ii scripserunt: «Necesse est enim Presbyterum
testem fieri caritatis ipsius Christi, qui pertransiit benefaciendo;374 presbyter etiam fieri debet
signum visibile sollicitudinis Ecclesiae, quae Mater et Magistra est. Homo hodie tantis aerumnis
affectus, praesertim is qui in sic dicto Tertio Mundo invenitur, paupertate inhumana, violentia
caeca et iniusto mancipio obrutus est: oportet ideo quod vir Dei, ad omne opus bonum
instructus,375 iura et dignitatem vindicet; caveat autem ne falsis ideologiis adhaereat, nec dum
promovere intendit gloriam, obliviscatur mundum redemptum esse sola Christi cruce».376
Harum et aliarum navitatum pastoralium cumulus gradatim efficit, ut qui futurus erit sacerdos vivat
suam, «famulatus» instar, missionem «auctoritatis» in communitate, recedens ab omni iactantia,
vel ab usu etiam potestatis, quippe qui nonnisi caritate pastorali iugiter probetur.

7.8 Page 68

▲back to top
68
Ut congruens habeatur formatio, pernecesse est memoratorum sacerdotii petitorum variae
experientiae sint omnino «ministeriales», intime scilicet cohaereant cum reliquis necessitatibus,
quae institutionis presbyteralis sunt propriae, quaeque, nullo detrimento studiis illato, respiciunt ad
ministerium nuntiandi Verbi et observandi cultus necnon munus praesidendi. Quae omnia contineri
possunt concretis ministeriis Lectoris, Acolythi et Diaconi propriis.
59. Quandoquidem pastoralis navitas suapte natura eo destinatur ut foveat Ecclesiam, quae
essentialiter «mysterium» est, necnon «communio», et «missio», omnes hae Ecclesiae
dimensiones erunt in exercendo ministerio agnoscendae et in vitam vertendae.
Hoc autem potissimum conscientia pro certo habet Ecclesiam esse «mysterium», opus scilicet
divinum, Spiritus Christi fructum, efficax gratiae signum, Trinitatem in christiana communitate
praesentem: quae conscientia, haudquaquam remissura officii sensum, qui proprius pastoris est,
ei potius persuadebit incrementa Ecclesiae gratis a Spiritu dari propriumque pastoris ministerium
— quod ex Dei gratia est libero atque responsali homini concreditum — idem illud esse
evangelicum «servi inutilis» famulatum.377
Deinde conscium sibi esse Ecclesiae communionis candidatum aptum reddet ad navitatem
communitatis exercendam, opera concorditer consociata cum aliis Ecclesiae operariis: episcopum
cum presbyteris, sacerdotes dioecesanos cum religiosis, presbyteros cum laicis. At huiusmodi
consociatio operae postulat notitiam et aestimationem diversorum donorum et charismatum,
variarum vocationum et plurium officiorum, quae Spiritus offert et tradit Christi Corporis membris;
exigit praeterea ut vivum atque perfectum habeat sensum suae identitatis atque aliorum in
Ecclesia; indiget tandem mutua fiducia, patientia, comitate et habilitate ad intellegendum et
exspectandum quid magis aliis placuerit. Eademque residet in Ecclesiae amore, qui vehementior
sit quibuslibet aliis dilectionibus, sui ipsius imprimis vel sui coetus suaeque consociationis.
Peculiaris denique momenti est praeparatio futurorum sacerdotum ad operam cum laicis
consociandam, ita ut, iuxta Concilii monitum, «libenter audiant laicos, eorum desideria fraterne
considerantes, eorumque experientiam et competentiam in diversis campis humanae actionis
agnoscentes, ut simul cum ipsis signa temporum recognoscere queant».378 Etiam recentior
Synodi Ordinarii Coetus sollicitudinem erga laicorum pastoralem navitatem sic exhibuit: «Alumnus
capax efficiatur oportet ut christifidelibus laicis, praesertim iuvenibus, diversas vocationes (ad
matrimonium, ad servitia aliis praestanda, ad apostolatum, ad ministeria et responsalitates in
actione pastorali assumenda, ad vitam consecratam, ad rem politicam et socialem ducendam, ad
investigandas scientias, ad docendum) sciat proponere, et ad ineundas allicere. Praesertim
oportet illum valere laicos eorum vocationem ad mundum luce Evangelii perfundendum et
transformandum docere, munus eorum agnoscentem eisque reservantem».379
Tandem conscientia Ecclesiae, prout communio «missionaria» est, vocatum ad sacerdotium eo
ducet, ut amare ac vivere velit necessariam dimensionem missionalem Ecclesiae et certarum
eiusdem navitatum pastoralium; ut sese scilicet apertum atque promptum exhibeat innumeris illis

7.9 Page 69

▲back to top
69
opportunitatibus quae Evangelio nuntiando ubique panduntur, non neglectis neve oblivioni datis iis
occasionibus quae reperiri facillime poterunt in communicationis socialis instrumentis;380 ut
tandem promptus atque interne paratus perseveret ad ea quae per Spiritum requirantur, et forte
per episcopum, ut ad Evangelium ultra suae nationis terminos praedicandum mittatur.381
II. De sacerdotalis formationis locis
60. Seminarii maioris necessitas — et similis religiosae Domus — sacerdotii candidatos
formandos, quam sua ipsius auctoritate Concilium Vaticanum II affirmandam censuit,382 rursus
his verbis a Synodo est confirmata: «Institutio Seminarii maioris, sicut optimus formationis locus,
certe iterum affirmanda est tamquam normale spatium, etiam materiale, vitae communitariae et
hierarchicae, domus quidem propria pro formatione candidatorum sacerdotii, cum moderatoribus
vere muneri dicatis. Haec institutio plurimos fructus in decursu saeculorum attulit et affert toto
orbe».383
Seminarium quidem ut certum tempus certumque spatium apparet; sed praesertim se exhibet
tanquam institutoriam communitatem progredientem: est enim communitas ab episcopo instituta,
ut omnibus illis, qui sint a Domino vocati sicut Apostoli ad serviendum, facultatem conferre valeat
illam repetendi institutoriam experientiam, quam Dominus Apostolis reservavit. Intima cum Iesu
longa vitae consuetudo ex ipsis Evangeliis profertur tamquam praevia condicio ad apostolicum
ministerium exercendum. Haec enim consuetudo a Duodecim exposcit, ut speciali cura clare et
manifeste sese prorsus abducere velint sive ab originis locis sive a consueto labore, immo et a
carissimis affectibus, quod quadam ratione omnibus discipulis proponitur.384 De Marci quidem
traditione, quae in luce ponit illud cordis vinculum, quo Apostoli cum Christo coniunguntur et inter
se, iam saepius locuti sumus: priusquam enim Dominus mitteret eos ad praedicandum et ad
infirmitates sanandas, «vocavit eos ad se».385
Natura igitur Seminarii est quasi quaedam in Ecclesia prosecutio apostolicae communitatis circa
ipsum Iesum instantis, eius verbum audientis, paschalem versus experientiam progredientis,
Spiritus donum pro missione expectantis. Talis natura tanquam perfectum exemplar exstat
praescriptivum quod urget Seminarium inter diversas formas innumerasque vicissitudines quas, in
quantum institutio est humana, historiae memorandas tradit ut se ipsum perficiat, erga illos
evangelicos valores fidele, quibus adhaeret, et aptum ad respondendum temporum necessitatibus
et condicionibus.
Seminarium per se ipsum singularem ipsius Ecclesiae vitae experientiam exprimit: in eo enim
Episcopus per rectoris ministerium praesens fit perque aliorum educatorum commune atque
responsale servitium, ab ipso episcopo assidue animandum, ut discipuli ad congruam pastoralis
atque apostolicae formationis maturitatem iugiter perveniant. Singula denique communitatis
membra, in Seminario a Spiritu in fraterna unitate congregata, cooperantur unumquodque
secundum suum ipsius donum, ut omnia in fide et caritate crescant seque ad sacerdotium

7.10 Page 70

▲back to top
70
suscipiendum digne et apte parent, et hinc ad producendam in Ecclesia et in historiae decursu
salvificam Christi, boni Pastoris, praesentiam.
Pro sua humana specie Seminarium maius eo tendere debet ut fiat «communitas vinculata
profunda amicitia et caritate ita ut considerari possit vera familia quae cum gaudio vitam
ducit».386 Deinde sub christiano aspectu Seminarium sese conformare debet, ut docent
synodales Patres, ad similitudinem «communitatis Ecclesialis»; fieri videlicet debet tanquam
«communitas discipulorum Domini in qua eadem Liturgia celebratur — spiritus orationis in vitam
ducitur —, formata quotidie in lectione et meditatione Dei verbi et Eucharistico Sacramento et in
exercitio caritatis fraternae et iustitiae, in qua nempe in progressu vitae communitariae atque in
praxi uniuscuiusque suorum membrorum, Spiritus Christi et amor erga Ecclesiam elucet».387 Ad
ecclesialem denique vitam, Seminarii funditus propriam, confirmandam atque valide ad praxim
deducendam, hoc synodales Patres docent: «Ut communitas ecclesialis, sive dioecesana sive
interdioecesana, sive etiam religiosa, foveat sensum communionis candidatorum cum eorum
Episcopo et Presbyterio, ita ut partem habeant in eorum spe et angoribus et sciant hanc
aperturam ad necessitates Ecclesiae universae extendere».388 Ad formationem ergo
assequendam candidatorum sacerdotii ministeriique pastoralis, quod est suapte natura ecclesiale,
necesse omnino est, ut Seminarium non extrinseco modo nec levi sentiatur quasi habitationis
studiorumque locus tantummodo, sed interiore et alto, tanquam communitas proprie ecclesialis,
communitas scilicet quae experientiam renovat coetus Duodecim coniunctorum cum Iesu.389
61. Seminarium est, igitur, quaedam institutoria communitas ecclesialis, immo peculiaris
communitas educans. Ipse enim peculiaris finis naturalem eius figuram statuit: munus scilicet
futurorum sacerdotum vocationes naviter sequendi, et inde aequum de singulis vocationibus
iudicium ferendi, simulque necessarium praestandi auxilium, ut vocationi respondere valeant,
necnon debitam praeparationem suppeditandi, ut ad sacramentum Ordinis suscipiendum
accedere possint gratiarum propriis donis ditati suorumque officiorum conscii, quibus sacerdos
Iesu Ecclesiae Capiti atque Pastori configuratur et informatur atque astringitur ad salvificam eius
missionem in Ecclesia et in mundo communicandam.
Integra Seminarii vita, qua communitas educans, in suis diversis ac plurimis formis, ad humanam,
spiritualem, intellectualem et pastoralem futurorum presbyterorum formationem contendit: quae
formatio, quamvis permulta habeat communia cum humana et christiana formatione omnium
propria Ecclesiae membrorum, habet tamen res, formas, proprietates quae ex ipso persequendo
fine originem ducunt, id est ex sacerdotali institutione.
Argumenta autem et formae muneris institutorii postulant ut Seminarium suam habeat rationem
ordinatam, quoddam videlicet vivendi programma, quod authenticam sui naturam vere exprimere
valeat, sive pro organica unitate, sive pro syntonia seu cohaerentia cum solo fine, qui ipsam
probat Seminarii existentiam, futuros scilicet instituendi presbyteros.

8 Pages 71-80

▲back to top

8.1 Page 71

▲back to top
71
Hac enim significatione synodales Patres scribunt: «Ut communitas educativa servire debet
programmati clare definito quod, tanquam notam peculiarem, unitatem habeat directionis
manifestatam in rectoris et cooperatorum figura, in cohaerentia ordinationis vitae et activitatis
formativae et exigentiarum fundamentalium vitae communitariae quae etiam complectatur
aspectus fundamentales officii formativi. Quod programma servire debet, sine haesitatione neque
indeterminatione, finalitati specificae quae sola iustificat eius exsistentiam: formationi nempe
futurorum presbyterorum, Ecclesiae pastorum».390
Exinde, ut ratio vere idonea sit atque efficax, oportet generalia lineamenta proposita traducantur
ad singulas normas, quae ad communem vitam ordinandam magis spectent, quaedam
instrumenta praescribendo certosque temporis rhythmos definiendo.
Sed et alius aspectus hic est notandus: opus educandi, suapte natura, quaedam est personarum
historicarum prosecutio, quae ad optionem procedunt illius vitae formae, cui adhaerere cupiunt.
Hac quidem de causa necesse est, ut educandi opus convenienter conciliet clarum propositum ad
finem perveniendi, exhortationem studiose ad eundem finem procedendi simul ac attentam curam
in «viatorem», seu in verum subiectum huic incepto intentum, id est in vicissitudinum et
problematum ac difficultatum seriem, ideoque condicionum, problematum, difficultatum,
rhythmorum itineris et auctus. Hoc sane sapientem exigit agilitatem ingenii animique lenitatem,
quae ne minimum quidem de moralibus bonis deque ullius conscientiae ac libertatis obligationibus
quandam ostendunt compromissi significationem, sed verum amorem et obsequium erga iter
facientem ad sacerdotium ipsius spectatis condicionibus propriis. Sed hoc non ad singulam tantum
personam, sed etiam sive ad sociales et culturales diversos contextus, inter quos Seminaria vitam
agunt, et diversam eorum historiam respicit. Hoc autem sensu institutorium opus continuam
renovandi actionem exigit; quod synodales quoque Patres lucide animadverterunt, praesertim pro
Seminarii conformatione: «Probata validitate formarum classicarum Seminarii, Synodus desiderat
ut labor consultationis Conferentiarum Episcopalium de necessitatibus hodiernis formationis
prosequatur sicut statutum est in Decreto "Optatam Totius"391 et in Synodo anni 1967.
Recognoscantur opportune Rationes pro singulis nationibus vel ritibus tum occasione petitionum a
Conferentiis episcopalibus factarum, tum in visitationibus apostolicis in Seminaria diversarum
nationum, ad integrandas in illas diversas formas formationis probatas quae respondere debent
necessitatibus populorum culturae sic dictae indigenae, vocationum virorum adultorum,
vocationum ad missiones, etc.».392
62. Finis educandi et peculiaris configuratio Seminarii maioris postulat ut vocati ad sacerdotium eo
accedant praevia quadam adhibita praeparatione. Huiusmodi autem praeparatio graviora
problemata minime ponebat, usque saltem aliquod abhinc decennium, illis scilicet anteactis
temporibus cum candidati sacerdotii ex minoribus Seminariis plerumque proveniebant et ipsa
christiana ecclesialium communitatum vita sat congrua christianae doctrinae atque institutionis
adiumenta omnibus communiter facileque praebebat.

8.2 Page 72

▲back to top
72
Rerum condiciones multorum locorum commutatae sunt; magna enim datur discrepantia inter, ex
una parte, vivendi rationem et primigeniam puerorum, adulescentium, iuvenum praeparationem —
quamvis christiani sint iidemque ipsius interdum Ecclesialis vitae sincere et plene participantes
fiant — ex altera autem parte peculiare Seminarii genus vivendi eiusdemque formandi
necessitates. In hoc rerum contextu in communione cum synodalibus Patribus expostulandum
Nobis videtur, ut certum temporis spatium ad peridoneam efficiendam praeparationem statuatur,
quae Seminarii formationem praecedat: «Utile videtur haberi periodus praeparationis humanae,
christianae, intellectualis et spiritualis pro candidatis Seminarii maioris. Hi vero candidati aptas
peculiaritates habere debent: rectam nempe intentionem, gradum sufficientem maturitatis
humanae, cognitionem sat amplam doctrinae fidei, quandam introductionem in orationis methodos
atque mores traditioni christianae conformes. Habitudines etiam habeant proprias suarum
regionum, per quas exprimitur conatus inveniendi Deum et fidem».393
«Sat ampla cognitio doctrinae fidei de qua synodales Patres loquuntur, ante theologiam
postulatur: evolvi, enim, nequit intellegentia fidei, si quod in ipsa fide continetur prorsus ignoratur.
Huiusmodi autem lacunam proxima Catechismi universalis editio facilius explere poterit.
Dum, igitur, commune fit iudicium de huius praeparationis necessitate priusquam Seminarii
maioris initium fiat, diversa quaedam exoritur aestimatio sive de eius intima praestantia sive de
eius peculiaribus notis de praevalenti scilicet fine assequendo, utrum formationis spiritualis, pro
radicitus discernenda vocatione, an formationis intellectualis et culturalis. Ceterum multae et
profundae diversitates, non solum pro singulis candidatis, sed etiam pro variis regionibus et
civitatibus exstant, quae non sunt omnino praetereundae. Hoc sane hortatur, ut et meditandi et
probandi temporis adhuc spatium habeatur, quo haec praevia praeparatio — seu, ut vocant,
periodus propedeutica — aptius ac expressius definiri possit pro suorum elementorum varietate:
tempus, locus et forma sunt specialia themata huius periodi, quae, tamen, cum subsequentibus
formationis annis in Seminario componenda est. Hoc igitur sensu compositam a synodalibus
Patribus postulationem sumimus et denuo Congregationi de Institutione Catholica proponimus:
«Synodus exoptat ut Congregatio de Institutione Catholica omnes informationes colligere possit
circa incepta transacta et praesentia. Tempore opportuno, ipsa Congregatio Conferentiis
episcopalibus informationes hac in materia communicet».394
63. Large probata experientia docet sacerdotalem vocationem primum suum habere sese saepius
revelandi momentum ipsa iam pueritia volvente vel iuventute ineunte: immo vel in quibusdam
eorum, qui maturiore aetate in Seminarium ingredi decernunt, rarum non est, ut agnoscatur Dei
vocationem valde anterioribus periodis iam praesentem fuisse. Ipsa Ecclesiae historia velut
perenne vocationum testimonium exstat, quas iam tenerae aetati Dominus effuse concedere
voluit. Sanctus Thomas, exempli gratia, Iesu dilectionem in Ioannem apostolum explanat dicens:
«Ob tenellam aetatem»; et hanc conclusionem inducit: «Hoc nos certiores facit de ratione qua
Deus peculiari modo diligat eos qui ab ineunte aetate eius famulati se dedant».395

8.3 Page 73

▲back to top
73
De his igitur vocationis germinibus in puerorum cordibus seminatis Ecclesia sollertem curam
adhibet per Seminariorum minorum institutionem, et initialem discretionem et observantiam.
Haec autem Seminaria in multis orbis terrarum locis pretiosam educandi operam exsequi pergunt,
spectantem ad sacerdotalis vocationis germina custodienda eademque fovenda, quo discipuli
postea facilius eam agnoscere valeant fiantque aptiores ad eam sequendam. Illorum enim
institutorium propositum contendit ad hoc, ut in tempore ac per gradus illi humanae, culturali et
spirituali formationi favere possit, quae iuvenem ad vocationis ineundum iter inducat in Seminario
maiore, iustis atque solidioribus fundamentis actis.
«Ad Christum Redemptorem generoso animo et puro corde sequendum»: hoc est Seminarii
minoris propositum, quod in Concilii decreto «Optatam Totius» legimus, ubi sic educandi aspectus
describitur: discipuli «sub paterno superiorum moderamine, parentibus opportune cooperantibus,
vitam ducant quae adulescentium aetati, spiritui et evolutioni conveniat et sanae psychologiae
normis plene aptetur, congrua rerum humanarum experientia et consuetudine cum propria familia
non praetermissis».396
Seminaria minora etiam sedes fieri possunt ad servitium Dioeceseos per opportunas formas
receptionis et praebitionis occasionum monitoriarum pro iis pueris, qui de vocatione inquirunt vel
qui, iam ad eam sequendam parati, ingressum in Seminarium differre obstringuntur ob familiaria
vel scholarum adiuncta.
64. Si forte in Seminario minore — quod «multis in regionibus necessarium videtur atque
admodum utile» — propositum hoc ad effectum nequeat adduci, providere oportet ut alia
apparentur «instituta»,397 sicut, verbi gratia, esse possunt «vocationum fovendarum sodalitates
sive pro adulescentibus sive pro iuvenibus». Huiusmodi vero sodalitates, quamvis permanentes
esse nequeant, validum, tamen, in ipso communitatis contextu ordinatum ductum offerre valebunt
ad vocationem agnoscendam et maturandam. Licet in familia vitam degant simulque christianam
communitatem frequentent, quae iis vocationis viam persequentibus opportuna adiumenta
suppeditare potest, tamen adulescentes isti ac iuvenes soli non sunt relinquendi. Proinde his
omnino necesse est, ut specialis habeatur sodalitas vel communitas, quam adire possint cuique
adniti, ut illud specificum vocationis itinerarium, quod Spiritus Sancti donum in iis incepit, explere
valeant.
Quod in Ecclesiae historia inde ab antiquis temporibus semper evenit, hoc, et notis quibusdam
confortantis novitatis adiunctis et frequentius quoque hac nostra aetate evenire pergit: insigne
scilicet illarum sacerdotalium vocationum donum, quae, adulta iam aetate, post plus minusve
productam laicalis vitae vel professionalis officii experientiam, ad maturitatem perveniunt. Attamen
nec semper possibile nec semper conveniens est adultos exhortari, ut illud educationis itinerarium
sequantur, quod in Seminario maiore habetur. Providendum, igitur, potius est ut, de harum
vocationum sinceritate attento animo examine exacto, specifica quaedam easdem vocationes

8.4 Page 74

▲back to top
74
sequendi forma instituatur, qua, aliquibus aptationibus peropportune allatis, necessaria sive
spiritualis sive intellectualis formatio iis praestari possit.398 Mutuae denique relationes cum aliis
sacerdotii candidatis, necnon periodicae praesentiae in Seminarii maioris communitate, de plena
harum vocationum insertione in unicum presbyterium deque earum cum ipso intima atque fraterna
communione spondere valebunt.
III. De praecipuis sacerdotalis formationis auctoribus
65. Cum opus formandi sacerdotii candidatos ad Ecclesiae pastoralem vocationum actionem
pertineat, sane dicendum est Ecclesiam, qua talem, communitarium esse subiectum, quod
gratiam et auctoritatem habet illos omnes sequendi, quos Dominus ipse vocat, ut sui ministri in
sacerdotio fiant.
Hoc igitur sensu ipsa Ecclesiae mysterii meditatio auxilium praebet ad varia status munerumque
genera aptius definienda, quae eius diversa membra, sive singulatim sive ut corporis membra,
habere debent in candidatorum presbyteratus formatione ducenda.
Nam Ecclesia, suapte natura, «memoria» est et «sacramentum» ipsius Christi praesentiae
eiusque actionis inter nos et ad nos; atque salvificae eiusdem praesentiae vocatio ad sacerdotium
debetur: immo non solum vocatio debetur, sed ipsa quoque sequendi ratio, ita ut qui vocatur et
Domini gratiam agnoscere et libertate atque amore ei respondere valeat. Ipse deinde Iesu Spiritus
lucem fert virtutemque donat in vocatione decernenda inque huius itinerario sequendo. Conferri,
igitur, nequit authenticum formandi opus ad sacerdotium, nisi Christi Spiritus influxu. Cuius rei
plene conscius esse debet quisque hominum formator. Quis enim in hac re agnoscere nequeat
tantum consistere «auxilium», penitus gratis datum atque summopere efficax, quod potissimum
«pondus» habet in munere ad sacerdotium formationis explendo? Immo, quis non gaudeat coram
cuiusque hominum formatoris dignitate, qua visibiliter quodam modo configuratur ipsius Christi
vicarius pro candidato sacerdotii? Si opus, igitur, formandi ad sacerdotium essentialiter est futuri
«pastoris» praeparatio secundum Iesu Christi, Pastoris boni, imaginem, quis aptius quam ipse
Iesus, per sui Spiritus effusionem, conferre potest eandem illam pastoralem caritatem, ex qua ipse
usque ad plenum sui donum vixit 399 et ex qua vult ut omnes quoque presbyteri similiter vivant?
Episcopus est primus, qui in sacerdotali agenda formatione Christum repraesentat. De episcopo,
de quolibet episcopo, verba dici possunt, quae apud Marcum leguntur, quaeque saepe iam
rettulimus: «Vocavit ad se quos voluit; et venerunt ad eum. Et fecit ut essent Duodecim cum illo; et
ut mitteret...».400 Proinde interior Spiritus vocatio necesse est agnoscatur ut authentica episcopi
vocatio. Si omnes adire episcopum possunt, quia Pastor est omniumque Pater, omnes quoque
praesertim eius presbyteri, ex hoc quod una cum eo unum idemque sacerdotium et ministerium
participant, eum adire possunt: Episcopus — hortatur Concilium — «ut fratres et amicos» suos
habeat presbyteros.401 Quod eadem ratione de omnibus est dicendum, qui ad sacerdotium
ineundum sese parant. Quod vero ad illud attinet «esse cum eo», cum episcopo, mire et egregie

8.5 Page 75

▲back to top
75
significatur episcopi auctoritatis momentum eiusque proprium illud officium respondendi de
candidatorum sacerdotii formatione, saepius scilicet eos visitando et aliquo modo «cum iis
manendo».
Episcopi praesentiae peculiaris consideratio tribuenda est non solum quia Seminarii communitati
auxilium praebet, ut suam in Ecclesia particulari insertionem vivat suamque communionem cum
Pastore, qui eam ducit, sed etiam quia finem ipsum pastoralem confirmat et vivificat qui primarium
locum habet in integra ducenda candidatorum sacerdotii formatione. Praesertim, denique, sua
praesentia suaque cum candidatis sacerdotii participatione eorum omnium operationum, quae ad
pastorale Ecclesiae particularis itinerarium spectant, episcopus maximum confert auxilium ad
«sensum Ecclesiae» maturandum, qui ut vere eximius spiritualis et pastoralis valor, velut
quoddam centrum, constituit in ministerio sacerdotali exercendo.
66. Seminarii institutoria communitas plurium formatorum evolvitur opera: directoris seu patris
spiritualis, superiorum et professorum. Hi omnes se sentiant oportet funditus cum episcopo
coniunctos, quem diversa ratione variisque modis repraesentant, simulque inter se sinceram ac
benignam communionem foveant atque fraternam cooperationem: hic enim inter educatores
unitatis spiritus non solum omnia educationis proposita ad iustum effectum facilius adducere
potest, sed etiam, ac praesertim, candidatis sacerdotii prorsus significans exemplum praebet
verumque initium ad illam participandam ecclesialem communionem, quae certum ac potissimum
vitae christianae et pastoralis ministerii fundamentum constituit.
Manifestum est magnam formationis efficaciae partem a formatorum matura validaque persona
exoriri sub aspectu cum humano tum evangelico. Propterea summi momenti est tam diligenter
formatores seligere quam eos incitare, ut constanter fiant et instantius aptiores ad mandatum
implendum. Proinde synodales Patres penitus conscii in formatorum selectione eorumque
formatione plane consistere ipsam futuram praeparationem candidatorum sacerdotii, diutius
commorati sunt in formatorum identitate accurate definienda. Haec autem specialiter scripserunt:
«Labor formationis candidatorum sacerdotii certe exigit non solum quandam specialem
formatorum praeparationem, vere technicam, paedagogicam, spiritualem, humanam et
theologicam, sed etiam spiritum communionis et collaborationis in unitate pro programmate
evolvendo, ut semper unitas salvetur in actione pastorali Seminarii sub ductu rectoris. Coetus
formatorum testis sit vitae vere evangelicae et totalis Domino deditionis. Quadam stabilitate
gaudeat et residentiam habitualem in communitate Seminarii habeat oportet. Cum Episcopo
intimius coniungatur, uti primo formationis sacerdotum responsali».402
Primi episcopi plenum suae responsalitatis sensum alere debent pro eorum formatione, qui futuros
presbyteros educandi munus sumpturi sunt. Ad hoc vero adimplendum munus illi eligendi sunt
sacerdotes, qui sobrietate vitae sint noti variisque praediti virtutibus: habere debent «maturitatem
humanam et spiritualem, experientiam pastoralem, competentiam professionalem, stabilitatem in
propria vocatione, capacitatem ad collaborationem, praeparationem doctrinalem in scientiis

8.6 Page 76

▲back to top
76
humanis (praesertim in psychologia) muneri correspondentem, et cognitionem modorum
cooperandi in coetibus».403
Servata inter forum internum et forum externum distinctione, simul et opportuna libertate
confessorem deligendi et prudentia ac discretione, quae proprie ad ministerium directionis
spiritualis spectant, tota presbyteralis educatorum communitas unanima consensione suam sumat
responsalitatis partem in candidatos sacerdotii educandi munere. Ad eam enim ante omnia,
servato tamen auctoritatis Episcopi et Rectoris iudicio, munus spectat candidatorum idoneitatem
provehendi atque cognoscendi sive de spiritualibus, humanis et mentis eorum dotibus, sive
praesertim de pietatis spiritu, de acquirenda fidei doctrina, de zelo pro sincera fraternitate fovenda
deque caelibatus charismate.404
Praeterea, debita consideratione habita de monitis — de quibus etiam synodales Patres
mentionem fecerunt — sive ex Adhortatione «Christifideles Laici» sive ex Epistula Apostolica
«Mulieris Dignitatem» relatis,405 quae sani influxus utilitatem detegunt ex laicali spiritualitate et ex
muliebri charismate in omni educationis itinerario, implicare opportunum videtur, debitis nempe
prudentiae formis statutis et ad varios culturae contextus accommodatis, fidelium quoque
laicorum, virorum et mulierum cooperationem in futurorum sacerdotum formatione efficienda.
Accurate igitur sunt eligendi in Ecclesiae legum provincia et secundum eorum charismata atque
probatas competentias. Ex eorum denique consociata opera, opportune coordinata et integrata ad
primarias formatorum responsalitates sumendas in futurorum presbyterorum formatione
exsequenda, beneficos fructus licet exspectare pro aequo Ecclesiae sensus incremento proque
certiore suae uniuscuiusque sacerdotalis identitatis perceptione maturanda in ipsis candidatis
presbyteratus.406
67. Omnes qui futuros sacerdotes in sacram doctrinam introducunt eosque sequuntur, peculiarem
eos ipsos educandi responsalitatem sumunt, quam ex experientia, presbyterali evolvente persona,
firmiorem novimus esse quam aliorum educatorum.
Theologiam docentium responsalitas, potius quam doctrinales rationes respicere cum candidatis
sacerdotii, notionem spectare debet, quae ab iisdem ipsis habenda est de theologiae natura
deque sacerdotali ministerio, sicut de spiritu stiloque, prout ipsa theologicae doctrinae institutio
postulat. Secundum hunc sensum Synodales Patres sic recte declaraverunt: «Theologus sibi
conscius remanere debet, se docendo, non ex suis sumere sed intellectum fidei ultimatim nomine
Domini et Ecclesiae aperire et communicare. Hoc modo theologus, non obstante usu omnium
possibilitatum scientificarum, de mandato Ecclesiae suum munus exercet et cum Episcopo in
munere docendi collaborat. Quia theologi et Episcopi in servitium eiusdem Ecclesiae ad fidem
promovendam sunt, confidentiam reciprocam efformare et colere, et in hoc spiritu etiam tensiones
et conflictus superare debent407».408
Qui theologiam docet, velut quivis alius educator, in communione manere et cooperari debet cum

8.7 Page 77

▲back to top
77
omnibus aliis personis in futuris sacerdotibus formandis deditis, simulque, scientifica probata
ratione, generoso et humili et caritate flagranti animo singularem et qualificatam operam suam
praestare debet, quae non tantum in quadam communicanda doctrina consistit — quamvis sit
sacra doctrina — sed praesertim oblatio est prospectus in unum redigentis, diversas omnes
humanas disciplinas variasque vitae expressiones.
Praeterea peculiaris formationis vis eiusque mira efficacia, quas theologiae magistri exercere
valent, singulari modo pendent ex eo quod potissimum ipsi iidem magistri esse debent: «Viri fidei
et pleni amore erga Ecclesiam, persuasi adaequatum subiectum christiani mysterii cognitionis
unam exstare Ecclesiam; persuasi proinde eorum munus docendi authenticum ministerium
ecclesiale esse, ac sensu pastorali praediti, ad discernendum, praeter contentus, etiam formas
aptosque modos ad huiusmodi ministerii exercitium. In specie, omnimoda Magisterio fidelitas a
docentibus exigitur. Illi enim nomine Ecclesiae docent, ideoque testes fidei sunt».409
68. Communitates ex quibus candidatus sacerdotii provenit, quamvis illa necessaria acta sit
separatio, quam ipse vocationis delectus exigit, influxum non neglegendum exercere pergunt in
futuri sacerdotis formationem; quare specificae suae responsalitatis partis bene consciae esse
debent.
In primis familia memoranda est: parentes christiani, sicut etiam fratres et sorores ac omnia nuclei
familiaris membra, cavere debent, ne futurus presbyter inter angustos inducatur limites illius nimis
humanae logicae, quae, etsi non mundana, tamen sincero affectu sustineri videatur.410 Ipsi
autem, eodem proposito animati «Dei voluntatem adimplendi», formationis itinerarium orationibus,
debito respectu, recto virtutum domesticarum exemplo, spirituali et materiali auxilio, praesertim in
difficilioribus adiunctis persequi scient. Multiplex enim hoc auxilium in plurimis casibus experientia
docet praeponderans fuisse pro candidato sacerdotii. Dein si forte genitores et familiares
indifferentes sese ostendant vel adversos vocationis delectui, comparatio quaedam clara et
serena cum eorum positione et consequentes stimuli magno auxilio esse possunt, ut sacerdotalis
vocatio consultius ac firmius maturet.
In intima coniunctione cum familiis manet communitas paroecialis; et illae et haec sese complent
in educationis ad fidem opus efficiendum; dein specifica pastorali actione pro educanda iuventute
proque vocationibus suscitandis paroecia familiae munere saepe fungitur. Praesertim autem
paroecia egregiam operam dat et singulariter pretiosam ad futuri sacerdotis formationem
efficiendam. Paroecialis communitas constanter sentire debet, quasi vivam sui ipsius partem,
quemvis iuvenem itinerarium ad sacerdotium persequentem eumque orationibus sequi, aperto
corde feriarum temporibus accipere, semper vereri atque fovere dum in debitam suam
presbyteralem identitatem formandam progreditur, opportunitates ei praebendo durosque quoque
stimulos admovendo ut eius probetur vocatio ad missionem sacerdotalem.
Consociationes iuvenumque motus etiam, ut signum illiusque vitalitatis certitudo, quam in Ecclesia

8.8 Page 78

▲back to top
78
Spiritus constanter infundit, operam praestare possunt et debent ad formationem candidatorum
sacerdotii fovendam, praesertim pro iis qui ex christiana, spirituali et apostolica harum
consociationum experientia proveniunt. Iuvenes igitur illi, qui primariam formationem in huiusmodi
consociationibus receperunt quique ad easdem sese referre pergunt pro sua ipsorum Ecclesiae
experientia, nullam obligationem omnino sentire, quasi per interiorem invitationem, debebunt sese
e praeterito tempore eradicandi easque scindendi relationes cum ambitu, qui non parvo auxilio fuit
eorum vocationis et initio et incremento, neque illas notas spiritualitatis proprias delere debent,
quas illic didicerunt atque vixerunt, quidquid boni, quidquid aedificationis virtutumque copiae in
ipsis fuerint.411 Pro illis quoque, igitur, ambitus hic originis fons auxilii pergit esse atque
praesidium in ipso formationis itinerario ad sacerdotium peragendo.
Omnes educationum ad fidem et christiani et ecclesialis incrementi occasiones, quas Spiritus tam
multis iuvenibus praebet in multiplicibus sodalitatum formis, motibus et consociationibus variae
evangelicae inspirationis, magnopere expedit ut sic sentiantur ac vivantur quasi altricis animae
donum intra ipsam institutionem, immo velut in huius servitium. Motus enim vel singularis spiritus
animatio «non est altera structura alterna institutioni. Fons est contra cuiusdam praesentiae, quae
usque renovat eiusdem sinceritatem essentialem et historicam. Quapropter invenire debet
sacerdos in motu quodam lucem et calorem, unde habilis sit ad fidelitatem erga episcopum,
promptus ad institutionis munera atque vigil ad ecclesiasticam disciplinam, sic ut vehementior sit
impetus in fidem et fidelitatis gustatus».412
Omnes igitur iuvenes ex associationibus motibusque ecclesiasticis provenientes in nova Seminarii
communitate, in qua sunt ab episcopo congregati, necesse est ut ediscant «obsequium erga alias
spirituales vias simulque spiritum disputandi atque operandi», formationis praeceptis episcopi et
Seminarii educatoribus fiducialiter atque benevole se referant seseque sincere et fidenter
committant eorum ductui et iudicio.413 Hic enim agendi modus parat et quadam ratione anticipat
genuinam presbyteralem electionem inserviendi Populo Dei in fraterna presbyterii communione et
in oboedientia episcopo praestanda.
Tam Seminarii alumnis quam presbyteris participatio specialium spiritus animationum secundum
quasdam ecclesiales associationes certe per se ipsa est vera benefica vis interius crescendi ac
sacerdotalem fraternitatem fovendi. Haec autem participatio impedimento esse non debet, sed
auxilio ad ministerii vitaeque spiritualis exercitium agendum, quod proprium est dioecesani
sacerdotis, qui «manet totius coetus semper pastor. Non modo est "permanens ipsum", omnibus
promptus, verum omnibus congregatis praesidet — nominatim est paroeciarum moderator — ut
cunctis pateat aditus in communitate et Eucharistia, iure requisitus, unde inveniatur unitas,
quicumque sit religiosus sensus et eorum pastorale studium».414
69. Denique non est obliviscendum ipsum sacerdotii candidatum verum «primum auctorem» esse
dicendum adeo necessarium, ut suffici omnino nequeat in suapte formatione ducenda: nam
quodcumque educandi opus — illud quoque ad sacerdotium spectans — est, denique, sui ipsius

8.9 Page 79

▲back to top
79
educatio. Nemo enim nostri vicem praestare valet in illa respondendi libertate, qua una omnes nos
pollemus.
Profecto futurus quoque sacerdos, et quidem primus, crescere debet plene sciens «primum
auctorem», per antonomasiam, suae formationis ipsum Spiritum Sanctum esse, qui novi cordis
dono configurat Iesu Christo, Bono Pastori, eique assimilat: in hoc nempe sensu candidatus suam
potissimam testabitur libertatem in accipienda Spiritus actione institutoria. Sed hanc recipere
actionem significat etiam candidato sacerdotii esse «mediationes» recipiendas quibus utitur
Spiritus. Proinde variorum educatorum actio vere et plene efficax tantummodo fit, cum futurus
sacerdos sinceram ac benevolam cooperationem praestat.
CAPUT VI
ADMONEO TE UT RESUSCITES DONATIONEM DEI QUAE EST IN TE
De permanenti sacerdotum formatione
70. «Admoneo te ut resuscites donationem Dei, quae est in te».415
Apostoli verba ad Timotheum episcopum legitime applicari possunt ad illam permanentem
formationem, ad quam efficiendam omnes sacerdotes sunt vocati, illius vi «donationis Dei», quam
in ipsa sacra ordinatione receperunt. Ipsa nos introducunt ad integram veritatem capiendam atque
ad peculiarem permanentem presbyterorum formationem perficiendam. Hac in re auxilio nobis
venit locus ille Pauli, in quo sic Apostolus Timotheum monet: «Noli neglegere donationem, quae in
te est, quae data est tibi per prophetiam cum impositione manuum presbyterii. Haec meditare, in
his esto, ut profectus tuus manifestus sit omnibus. Attende tibi et doctrinae; insta in illis; hoc enim
faciens et teipsum salvum facies et eos, qui te audiunt».416
A Timotheo petit Apostolus, ut «resuscitet», id est ut refoveat, quasi ignem sub cinere, donationem
Dei, eo consilio ut eam recipiat et vivat nec umquam amittat nec obliviscatur illam «permanentem
novitatem», quae de quacumque Dei donatione dicitur, Illius scilicet, qui nova facit omnia,417
eandemque, igitur, perenniter florentem ac naturaliter pulcherrimam vivat.
Sed illud «resuscitare» non tantum est exitus cuiusdam muneris personali Timothei responsalitati
concrediti, non tantum fructus alicuius promissionis in memoria viventis, in voluntate operantis,
sed praesertim effectus est cuiusdam dynamismi gratiae ex Dei donatione emanantis: ipse, igitur
Deus est, qui suam ipsius donationem resuscitat, quae omnes suas atque miras gratiae et
responsalitatis divitias, in ea inclusas, elicere valet.
Sacramentali dein Spiritus Sancti effusione, qui consecrat et mittit, presbyter Christo Iesu
Ecclesiae Capiti et Pastori configuratur et ad pastorale ministerium explendum mittitur. Quare

8.10 Page 80

▲back to top
80
sacerdos, indelebili ac perpetuo signo penitus in sua ipsius natura signatur ut Iesu et Ecclesiae
minister, isque permanenti atque irrevocabili vitae condicioni inseritur mandatumque recipit
pastorale quod in eius natura insitum, totam eius existentiam implicat ipsumque permanens est.
Sacramentum Ordinis gratiam sacramentalem sacerdoti affert, quae eum participem facit non
solum «potestatis» atque salvifici Iesu «ministerii», sed etiam ipsius pastoralis «amoris»; eodem
tempore in sacerdotem infundit omnes actuales gratias quae ei concedentur, quoties necessariae
et utiles fuerint ad ministerium receptum digne ac perfecte explendum.
Sic permanens formatio suum proprium fundamentum suamque genuinam causam in dynamismo
sacramenti Ordinis invenit.
Non desunt certe rationes quoque simpliciter humanae, quae sacerdotem movere valent ut
permanentem suam formationem efficiat. Hoc enim postulatum proprium est uniuscuiusque
progredientis in suam ipsius identitatem perficiendam: omnis vita quoddam est continuum
itinerarium ad maturitatem; et haec per continuam formationem procedit. Necessitas quoque est
sacerdotalis ministerii, etsi perspecti sive in sensu generali sive in sensu ceteris professionibus
communi, ideoque velut in aliorum servitium: nulla autem exstat professio, nullum munus, nullus
labor, qui certam ad hodiernas doctrinas adaequationem non postulet. Postulatum ergo «gradum
servandi» cum historiae processu, quaedam est humana ratio, quae permanentem formationem
defendit.
Sed istae aliaeque rationes sumi possunt atque explicari theologicis rationibus nuper memoratis,
quae et ulterius explicari possunt.
Sacramentum Ordinis, ob «signi» naturam, quae est omnium propria sacramentorum, putari
potest, sicut reapse est, Verbum Dei; est sane Dei Verbum, quod vocat et mittit; est summa
significatio vocationis missionisque sacerdotis. Ordinis sacramento Deus coram Ecclesia
candidatum vocat «ad» sacerdotium. Illud Iesu «veni et sequere me» plenam ac supremam
professionem invenit in ipsa Ecclesiae sacramenti celebratione: tunc manifestatur et proclamatur
per Ecclesiae vocem resonantem ex ore episcopi, qui precatur munusque imponit; atque sacerdos
sic Iesu vocanti respondet: «Venio et sequar te». Exinde initium habet responsum illud, quod,
utpote fundamentalis delectus, progredientibus sacerdotii annis constanter repetitur et confirmatur
frequentissimis aliis responsis, quae omnia radicitus pollent atque vivificantur in illo «ita», quod ex
ipso Ordine sacro sponte emanat.
In hoc sensu licet loqui de vocatione «in» sacerdotio. Reapse Deus pergit vocare et mittere,
ostendens salvificum suum consilium in historico processu ipsam sacerdotis ad vitam vicesque
Ecclesiae ac societatis spectante. In hoc enim prospectu verus et proprius permanentis
formationis sensus eminet: quae necessaria equidem est ad hanc continuam Dei vocationem, vel
voluntatem discernendam atque sequendam. Sic Petrus apostolus ad Iesum sequendum vocatur,
etiam postquam ipse Iesus resuscitatus gregem suum ei credidit: «Dicit ei "Pasce oves meas.

9 Pages 81-90

▲back to top

9.1 Page 81

▲back to top
81
Amen, amen dico tibi: Cum esses iunior, cingebas teipsum et ambulabas, ubi volebas; cum autem
senueris, extendes manus tuas, et alius te cinget et ducet, quo non vis". Hoc autem dixit
significans qua morte clarificaturus esset Deum. Et hoc cum dixisset, dicit ei: "Sequere me"».418
Est igitur «sequere» quoddam, quod vitam et missionem apostoli comitatur; Est «sequere»
nimirum quod vocationem et usque ad mortem fidelitatem contestatur,419 «sequere» quod Christi
sequelam demonstrare potest una cum sui ipsius pleno dono in martyrio.420
Patres synodales rationem patefecerunt quae perennis formationis necessitatem comprobat,
quaeque pariter eiusdem naturam ostendit, cum eam definiant «fidelitatem» sacerdotali ministerio
et tanquam continuatae conversionis progressum.421
Spiritus Sanctus, cum sacramento effusus, ipse est qui presbyterum in hac fidelitate servanda
sustinet eumque sequitur ac stimulat ad continuae conversionis itinerarium perficiendum. Spiritus
Sancti donum non exonerat, sed sacerdotis libertatem animat ad responsalem cooperationem
dandam atque permanentem formationem sumendam tanquam sibi concreditum munus. Itaque
formatio permanens declaratio est et postulatum fidei sacerdotis propriae erga ministerium suum,
immo erga suam ipsius naturam. Est igitur amor in Iesum Christum et cohaerentia secum ipso.
Sed est etiam testimonium amoris erga populum Dei, in cuius servitium sacerdos est constitutus.
Immo testimonium verae et propriae iustitiae: ille enim debitor est erga Populum Dei, cum vocatus
sit ad agnoscendum simulque promovendum eius ius, fundamentale «ius», per quod ei debentur,
scilicet destinantur, Verbum Dei, Sacramenta et Caritatis servitium, quae sunt elementa
essentialia — quaeque abalienari nequeunt — ad pastoralia sacerdotis ministeria perficienda.
Necessaria igitur est formatio permanens, ut huic Dei Populi iuri congruenter sacerdos respondere
valeat.
Anima et forma permanentis formationis sacerdotis est caritas pastoralis: Spiritus Sanctus enim
est, qui pastoralem caritatem infundit, qui sacerdotem introducit eumque ad altius in dies
agnoscendum Christi mysterium conducit, quod in suis divitiis explorari nequit omnino,422 et,
idcirco, ad christianum quoque agnoscendum mysterium. Eadem pastoralis caritas sacerdotem
movet ad instantius percipiendas exspectationes, necessitates, difficultates, motiones omnes
eorum, quibus ministerium suum destinatur, in quibuscumque versantur condicionibus, sive ad
personam pertinentibus, ad familiam, adque societatem.
Ad haec omnia formatio permanens contendit, percepta sicut prudens ac liberum ipsiusque
propositum, quo ipse expleatur dynamismus pastoralis caritatis ipsiusque Spiritus Sancti, qui eius
primus est fons atque perenne alimentum. Propterea in hoc sensu formatio permanens est vera
exigentia in dono ipso innata et in recepto sacramentali ministerio semperque, omni tempore,
necessaria manet. Attamen, hodierna aetate permulto urgentior esse videtur, non solum propter
velociores rerum socialium et culturalium commutationes sive hominum sive populorum, apud
quos presbyterale ministerium exercetur, sed etiam propter illam «novam evangelizationem»,
quae constituit ingenitum illud Ecclesiae munus, quod dilationem absolute non patitur, hoc

9.2 Page 82

▲back to top
82
secundo ad finem volvente millennio.
71. Perennis sacerdotum institutio, sive dioecesanorum sive religiosorum, continuatio est naturalis
atque omnino necessaria illius cultus, qui ad presbyteri personam spectat, quique in Seminario vel
in religiosa domu incohavit et ibidem incrementum cepit una cum formativa institutione ordinationis
respectu. Magni momenti est animadvertere servareque intrinsecum nexum qui exstat inter
utramque institutionem, ante scilicet et post ordinationem. Si namque inconstantia esset immo
discrepantia has duas inter rationes institutionis gravia consectaria statim evenirent, quae ad
pastoralem actionem respicerent atque fraternam communionem inter presbyteros, inter illos
nominatim qui aetate distinguuntur. Perennis autem institutio, iteratio non est institutionis, quae in
Seminario adquiritur, quae deinde recognoscitur et augetur, novis additis explicativis argumentis.
Ipsa enim novis evolvitur rebus potissimumque rationibus quodammodo novis, veluti nempe unum
quiddam, quod progrediens — radices in seminaristica institutione ponens — accommodationem
quamdam expostulat, hodiernae aetati conformationem et immutationem, absque tamen
cessatione vel intermissione. At contra inde a Seminario maiore permanentem institutionem
parare oportet, et animum studiumque futurorum presbyterorum eidem accommodare, per ipsius
necessitatis demonstrationem, utilitatis et spiritus, condicionibus perficiendae rei inductis.
Quandoquidem autem perennis institutio continuatio est illius quae in Seminario efficitur, eiusdem
propositum non concluditur in habitu quodam, ut ita dicamus, professionali, adeptis novis artibus
pastoralibus aliquibus. Habenda potius est ipsa generalis et universalis continuati cultus
progressus usque servatus, tum per uniuscuiusque partis inquisitionem formationis — humanae,
spiritualis, intellectualis et pastoralis — tum per vestigationem eiusdem interioris ac vividi nexus
peculiaris, initio a pastorali caritate capto illiusque respectu habito.
72. Prima quaedam exploratio humanam rationem respicit sacerdotalis formationis. Cotidie inter
homines versans eorumque vitam singulis diebus experiens, adolescere debet sacerdos et
humanum sensum acuere, unde facultatem consequatur necessitates intellegendi et postulata
excipiendi, rogata percipiendi tacita, spem et exspectationes communicandi aeque ac laetas
laboriosasque res in vita communi degenda; omnes conveniendi et cum omnibus colloquendi.
Cognoscens praesertim et participans, partem scilicet capiens, humanam doloris experientiam
cuiusque modi, sive ex paupertate oritur vel valetudine, sive ex desertione vel inscitia, solitudine,
rerum indigentia animive, suam ipsius humanitatem locupletat sacerdos eandemque veriorem
reddit et nitidiorem, per crescentem ac vehementiorem hominis amorem. Suum humanum cultum
complens sacerdos, peculiare adiumentum excipit ex Christi Iesu gratia: Boni Pastoris enim
caritas non modo salutis hominum dono manifestata est, verum eorumdem vitae participatione,
cuius Verbum, quod «caro» factum est,423 laetitiam et aegritudines cognovit, cuius labores
participavit, animi affectiones, cuius tandem aerumnas est solatus. Homo inter homines et cum
hominibus vivens, Christus Iesus extremam, certissimam perfectissimamque humanitatis formam
exhibuit: Eundem namque Canae nuptias celebrantem reperimus, amicorum domum invisentem,
animi commotione affectum in turbam quae eum sequebatur, filios parentibus reddentem aegrotos

9.3 Page 83

▲back to top
83
mortuosve, Lazari discessum dolentem...
Dum Dei populus sacerdotem conspicit maiorem assecutum humanum sensum, idem dicere
debet quod ad Hebraeos epistula de Iesu dicit: «Non enim habemus pontificem, qui non possit
compati infirmitatibus nostris, tentatum autem per omnia secundum similitudinem absque
peccato».424
Presbyteri institutio pro spirituali ratione ex vita nova et evangelica eruitur ad quam ipse
peculiariter a Spiritu Sancto vocatur, qui in Ordinis sacramento effusus est. Spiritus dum
sacerdotem consecrat dumque eum Christo Iesu Capiti et Pastori conformat, vinculum inducit
quoddam, quod in ipso sacerdote insitum ut penitus teneatur expostulat et personaliter vivatur,
scienter scilicet et libere, per vitae dilectionisque communionem magis ac magis divitem atque
amplam radicalemque sensuum Christi Iesu eiusdemque habitus per participationem. Hoc cum
Christo in sacerdotis vinculo, quod est ontologicum et psycologicum, sacramentale et morale,
fundamentum exstat eodemque tempore vis in illam «vitam secundum Spiritum» et «radicalismum
evangelicum» ad quem quisque sacerdos vocatur, cuique perennis formatio favet, quoad
spiritualem rationem. Haec institutio omnino est necessaria etiam quod ad ministerium sacerdotale
attinet, ad eius veram naturam ac spiritualem fecunditatem. «Habesne curam animarum?», secum
quaerebat S. Carolus Borromeo. Ita respondebat idem in sermone ad sacerdotes: «Noli propter
hoc curam de te ipso neglegere, neve te usque eo aliis dedas ut nihil tui tibi supersit. Oportet certe
ob oculos animarum recordationem, quarum es pastor, habeas, at noli tui ipsius oblivisci.
Intellegite, fratres, nihil esse tam necessarium omnibus ecclesiasticis hominibus quam
meditationem quae antecedit, comitatur ac nostras actiones subsequitur: cantabo, dicit propheta,
et meditabor.425 Si sacramenta ministras, frater, meditare quod agis. Si Missam celebras,
meditare quod offers. Si psalmos in choro cantas, meditare cui et qua de re loquaris. Si animas
moderaris, meditare quo sanguine ablutae sint, et «omnia vestra in caritate fiant».426 Sic
supergredi poterimus difficultates, et innumeras quidem, in quas quotidie inciderimus. Ceterum
hoc requirit nobis demandatum officium. Si ita fecerimus Christum gignere valemus in nobis
aliisque».427
Vita nominatim religiosa continenter est «reformanda» in sacerdote. Usus enim docet in
precatione ex praeterito vivere eum non posse: quotidie oportet non modo fidelitatem externam
tempori precationis vindicare, illi praesertim tempori celebrationi Liturgiae Horarum destinato atque
illi quod quisque libere eligit, extra officia et sacrae liturgiae horarium, verum etiam et praesertim
continuatam inquisitionem repetere unde omnino personaliter Iesus conveniatur, fidens cum Patre
colloquium instituatur, Spiritus alta experientia agatur.
Quod vero Paulus apostolus de omnibus credentibus asseverat, pervenire scilicet omnes debere
«in virum perfectum, in mensuram aetatis plenitudinis Christi»,428 id peculiariter de sacerdotibus
dici potest, qui ad caritatis perfectionem vocantur, et idcirco ad sanctitatem, quandoquidem
ministerium ipsum pastorale eos esse etiam vult exemplaria viventia omnium fidelium.

9.4 Page 84

▲back to top
84
Intellectualis ratio institutionis poscit ut ipsa continuetur altiusque per totum sacerdotale curriculum
intellegatur, studio potissimum iuvante et recentioribus rebus accommodato cultu, qui sit solidus et
accuratus. Missionis Iesu propheticae particeps, et mysterio Ecclesiae veritatis Magistrae insertus,
sacerdos vocatur ad Dei vultum hominibus revelandum in Christo Iesu.429 Sed hoc poscit ut
sacerdos ipse hunc vultum requirat eundemque veneranter et amanter contempletur:430 hoc
tantummodo modo potest ipse eundem ceteris demonstrare. Theologicae vestigationis continuatio
cumprimis est necessaria, ut Verbi ministerium adimplere possit sacerdos, id quidem non confuse
nuntians vel ambigue, id denique a prorsus humanis opinionibus distinguens quamvis celebratis et
pervulgatis. Sic ipse revera Dei Populo inservire potest, et eum iuvare, ut rationes requirentibus de
christiana spe ostendat.431 Deinde «sacerdos dum prudenter et constanter theologicae
inquisitioni studet, certe et personaliter sinceras ecclesiales divitias nancisci potest. Missionem
idcirco explere potest, quae ab eo requirit ut verae doctrinae catholicae difficultatibus
respondeatur atque sua alienaque inclinatio superetur quae ad negantem Magisterium et
Traditionem habitum fert».432
Perennis institutionis pastoralis ratio pulchre Petri apostoli verbis significatur: «Unusquisque, sicut
accepit donationem, in alterutrum illam administrantes sicut boni dispensatores multiformis gratiae
Dei».433 Ut quotidie secundum gratiam acceptam vivat, oportet sacerdos magis magisque alacer
sit animo atque ideo Christi pastoralem caritatem accipiat, quam Spiritus sacramento suscepto
tribuit. Quemadmodum Domini omnis actio fructus fuit pariter ac signum caritatis pastoralis, sic
ministerialis sacerdotis opera oportet sit. Caritatis pastoralis est ipsa donum itemque munus, gratia
et responsalitas, cui necesse est esse fideles: ea est profecto recipienda eiusque vis usque ad
extrema consectaria. Haec ipsa pastoralis caritas, ut supra diximus, sacerdotem compellit
concitatque, ut veram hominum condicionem melius usque cognoscat, ad quos mittitur, ut in
historicis adiunctis in quibus versatur Spiritus rogatus dignoscat, ut denique aptiores rationes
formasque utiliores conquirat ad ministerium hodie exercendum. Sic pastoralis caritas movet ac
humana sacerdotis conamina sustentat, unde pastoralis actuositas sit recens, credibilis et efficax.
Sed id stabilem pastoralem institutionem requirit.
Maturitatis iter non modo postulat ut sacerdos funditus perscrutari pergat suae institutionis diversa
elementa, sed poscit etiam et potissimum quidem ut ipse haec principia plus plusque coagmentare
valeat, gradatim pertingens, interiorem unitatem: quam pastoralis caritas praestabit. Haec namque
non modo diversa elementa componit nectitque, sed eadem definit ac tanquam institutionis
sacerdotis ut talis rationes denotat, sacerdotis scilicet, veluti perspicuitatis, vivae imaginis, Iesu
Boni Pastoris ministri.
Perennis institutio sacerdotem iuvat ut tentationem superet, ne ministerium ad immodicam
actuositatem per se ipsam conquisitam constringat, ad impersonalem rerum quandam
exhibitionem, quamvis spiritualium sacrarumve, neve ad officiosum munus pro ecclesiastica
administratione. Perennis solummodo institutio sacerdotem iuvat ut vigili cum amore «mysterium»
custodiat, quod pro Ecclesiae humanitatisque bono in se fert.

9.5 Page 85

▲back to top
85
73. Perennis formationis diversae et inter se connexae rationes nos iuvant ut altum earum sensum
percipiamus: ipsa vero sacerdotem iuvat ut sit sacerdos idemque sacerdotem agat ad Iesu Boni
Pastoris spiritum ac morem.
Veritas est facienda! Ita nos admonet S. Iacobus: «Estote autem factores verbi et non auditores
tantum fallentes vosmetipsos».434 Sacerdotes vocati sunt ad «faciendam veritatem» suae
existentiae, ad vivendam scilicet «in caritate» 435 suam identitatem et ministerium in Ecclesia ac
pro Ecclesia. Ii porro ad conscientiam habendam provocantur vividiorem de Dei dono, id usque
reminiscantur. Haec est ad Timotheum Pauli invitatio: «Bonum depositum custodi per Spiritum
Sanctum, qui habitat in nobis».436 In ecclesiologico ambitu, quem compluries memoravimus,
altus perennis institutionis sacerdotis sensus percipi potest prout hic est et agit in Ecclesia, quae
est mysterium, communio et missio.
Intra Ecclesiam «mysterium» vocatur sacerdos, per permanentem institutionem, ad servandam et
explicandam in fide integrae et sui ipsius mirabilis veritatis conscientiam: ipse est minister Christi
et dispensator mysteriorum Dei.437 Paulus palam christianos rogat ut secundum hanc identitatem
ab iis habeatur; sed ipse primus, de mirifico dono a Domino accepto sibi est conscius. Ita quisque
sacerdos debet esse, si in veritate suae essentiae manere vult. Sed hoc tantummodo in fide fieri
potest, hoc tantummodo intuitu oculisque Christi.
Hac spectata ratione, perennem institutionem autumari potest efficere ut sacerdos sit credens et
talis magis magisque fiat: ipse semper in sua veritate se contueatur, per Christi oculos. Ei autem
haec veritas grato laetoque amore servanda est. Fidem deinde renovare debet, cum ministerium
suum sacerdotale explet. Oportet ministrum Christi se existimet, Dei dilectionis sacramentum in
homines, quotiescumque instrumentum vivum est et trames Dei gratiae hominibus datae. Hanc
quidem veritatem in fratribus agnoscere debet: hoc est aestimationis et amoris in ceteros
sacerdotes principium.
74. Formatio perennis sacerdotem adiuvat, in Ecclesia «commu- nione» ad conscientiam
maturandam suum ministerium esse postremo constitutum ad congregandam Dei familiam
tanquam fraternitatem caritate animatam et ad eandem adducendam per Christum in Spiritu
Sancto ad Patrem.438
Debet sacerdos crescere in conscientia arctae communionis qua cum Dei populo coniungitur: se
videlicet non esse «coram» Ecclesia, sed praesertim «in» Ecclesia: esse fratrem inter fratres. Per
baptismum sacerdos, dignitate insignitus ac filiorum Dei libertate, est eiusdem et unici corporis
Christi membrum.439 Huius communionis conscientia ducit ad necessitatem suscitandi atque
augendi corresponsalitatem in communi et unico munere salutis per promptam ac humanam
adhibitionem omnium charismatum et officiorum exsecutionem quae Spiritus Sanctus credentibus
praebet ad Ecclesiam aedificandam. Praecipue ministerium pastorale explendo, natura ad bonum
Populi Dei ordinatum, sacerdos colere debet et suam arctam communionem cum omnibus testari,

9.6 Page 86

▲back to top
86
sicut Paulus VI scripsit: «Opus est ut ea re, quod hominum pastores, patres et magistri esse
cupimus, idcirco fratres agamus. Colloquium enim cum amicitia, tum vero adhibita officia
maximopere alunt».440
Magis proprie sacerdos vocatur ut conscientiam maturet se membrum esse Ecclesiae particularis
cui est incardinatus, id est insertus vinculo iuridico simul et spirituali ac pastorali. Eiusmodi
conscientia postulat et auget peculiarem in propriam Ecclesiam amorem. Haec, re ipsa, terminus
est vivus ac perennis pastoralis caritatis, quae cum presbyteri vita est semper componenda
quaeque eum ducit ad eiusdem huius particularis Ecclesiae historiam vel vitae experientiam
participandam in eius divitiis ac fragilitatibus, in eius difficultatibus et exspectationibus; ad
laborandum in ea et pro eius incremento. Debent igitur sentire se ditiores factos ab Ecclesia
particulari et impigre adstrictos ad eius aedificationem tum quisque sacerdos tum ceteri, illam
pastoralem navitatem producendo, quae propria fuit fratrum in sacerdotio, qui ante fuerunt.
Ineluctabilis necessitas caritatis pastoralis erga propriam Ecclesiam particularem et eius futurum
ministeriale est sollicitudo qua sacerdos invenire debet, ut ita dicamus, qui sibi in sacerdotio
succedat.
Sacerdos maturare debet in conscientia communionis exsistentis inter diversas Ecclesias
particulares, quae communio insita est in eo, quod Ecclesiae sunt, quae in loco personam gerunt
unius et universalis Christi Ecclesiae. Huiusmodi communionis inter Ecclesias conscientia favebit
«donorum commutationi», imprimis donorum vivorum ac personalium, qualia ipsi sacerdotes sunt.
Hinc studium, quin immo alacris cura de adducenda ad effectum aequa cleri distributione.441 In
his Ecclesiis particularibus memorandae sunt eae, quae «libertate carentes proprias non possunt
habere vocationes», sicut etiam «Ecclesiae nuper ex persecutionibus venientes atque indigentes
auxiliis, quae per longum tempus a multis magnanimiter et fraterne data sunt et continuo
offeruntur».442
Intus in communitate ecclesiali, sacerdos praecipue vocatur ad crescendum, in sua veritate
perenni, in suo presbyterio cumque suo presbyterio episcopo coniuncto.
Presbyterium, in sua veritate plena, mysterium est; res est enim supernaturalis, quoniam in
Ordinis sacramento positum est. Hoc eius fons est, eius origo; eius ortus et auctus «locus».
Namque, «presbyteri per sacramentum Ordinis vinculo personali et indissolubili cum Christo unico
sacerdote colligantur. Ordo eis ut singulis confertur, sed inserti sunt in communione presbyterii
cum episcopo iuncti 443».444
Haec sacramentalis origo apparet et extenditur in exercitio ministerii presbyteralis: a mysterio ad
mysterium. «Presbyterorum unitas et cum episcopo et inter se non ab extra additur naturae eorum
servitii propriae, sed exprimit eius essentiam quatenus est cura Christi Sacerdotis circa plebem ex
unitate Sanctissimae Trinitatis adunatam».445 Haec sacerdotalis unitas, ex spiritu caritatis
pastoralis explicata, sacerdotes facit Iesu Christi testes, qui Patrem est deprecatus ut «omnes

9.7 Page 87

▲back to top
87
unum sint».446
Facies igitur presbyterii, facies est verae familiae, fraternitatis, cuius vincula non ex carne et
sanguine sunt, sed ex ordinis gratia: quae gratia sumit et tollit rationes humanas, psychologicas,
affectiosas, amicabiles et spirituales inter sacerdotes; gratia, quae diffunditur, penetrat et
ostenditur atque ad effectum deducitur multis mutui auxilii modis, non solum spiritualibus, verum
etiam materialibus. Fraternitas presbyteralis neminem excludit, at suas potest ac debet habere
propensiones: evangelicas, dicimus, in eos qui maiore auxilii vel hortationis necessitate laborant.
«Haec fraternitas specialem habet curam de iuvenibus presbyteris, cordialem ac fraternum
dialogum cum illis mediae et maioris aetatis, et erga illos qui una aliave ratione difficultates
experiuntur; etiam sacerdotes qui ab hac forma vitae defecerunt, aut illam non sequuntur, non
solum non derelinquit, sed fraterna sollicitudine ultra prosequitur».447
Unici presbyterii pars sunt, titulo diverso, etiam presbyteri religiosi qui in Ecclesia particulari
habitant et operantur. Eorum praesentia omnes locupletat sacerdotes variaque charismata, ex
quibus vivunt, dum presbyteris adhortationi sunt ut crescant in cognitione ipsius sacerdotii,
conferunt ad excitandam et prosequendam sacerdotum formationem permanentem. Vitae
religiosae donum, in dioecesana compage si sincerae aestimationi coniungitur et iusta observantia
proprietatum cuiusvis Instituti et cuiuslibet spiritualis consuetudinis, testimonii christiani fines
dilatat et multimodis prodest spiritualitati sacerdotali locupletandae, praesertim quod pertinet ad
rectam necessitudinem atque mutuam efficacitatem inter valores Ecclesiae particularis et
Ecclesiae universitatis Populi Dei. Ipsi religiosi attenti erunt praestando spiritui verae communionis
ecclesialis, liberali participationi itineris dioecesis et episcopi optionum, suum charisma libenter
suppeditando aedificandis omnibus in caritate.448
In contextu Ecclesiae communionis et presbyterii melius quaestio tractari potest de sacerdotis
solitudine, in qua Patres synodales perseveraverunt. Est solitudo quidem, quae ad experientiam
omnium pertinet et aliquid est omnino naturale; sed est etiam solitudo, quae e variis oritur
difficultatibus et alias vicissim gignit difficultates. Hoc sensu «activa participatio in presbyterio
dioecesano, regulares contactus cum episcopo et aliis sacerdotibus, mutua collaboratio, vita
communis vel fraterna inter sacerdotes, sicut etiam conviventia familiaris cum christifidelibus laicis
activis in paroecia, media valde utilia sunt ad superandos effectus negativos solitudinis quos
interdum sacerdos experiri potest».449 At solitudo non solummodo difficultates parit, verum et
efficaces praebet opportunitates sacerdotis vitae: «In spiritu oblationis accepta et quaesita in
intimitate cum domino Iesu, solitudo etiam orationis et studii opportunitas ac simul sanctificationis
et humani progressus adiumentum esse potest».450
Ne dicamus aliquod solitudinis genus partem esse necessariam formationis perennis. Saepe Iesus
secedebat ut solus oraret.451 Facultas bonam solitudinem sustinendi est ad vitae interioris curam
condicio necessaria. De solitudine agitur Domini praesentia habitata, qui nos, in Spiritus lumine,
cum Patre iungit. Sic intellecta, silentii cura et spatiorum temporumque «deserti» quaesitio

9.8 Page 88

▲back to top
88
formationi perenni necessariae sunt. Hoc item sensu qui suam solitudinem bene colere nescit, ad
veram fraternamque communionem non aptus dicitur esse.
75. Formatio perennis eo spectat, ut sacerdos magis conscius fiat se Ecclesiae munus salvificum
communicare. In Ecclesia, qua «mu- nere», formatio perennis sacerdotis comprehenditur non
solum sicut necessaria condicio, verum etiam sicut ratio minime praetermittenda, ut constanter de
significatione recogitetur fidesque detur illam fideliter atque alacriter ad effectum adductum iri. Hac
formatione sacerdos adiuvatur ad animadvertendum totum momentum, sed eodem tempore
splendidam officii gratiam, quod non sinit eum esse tranquillum: sicut Paulus is posse dicere
debet: «Si evangelizavero, non mihi est gloria; necessitas enim mihi incumbit. Vae enim mihi est,
si non evangelizavero» 452 et simul postulationis, apertae aut tacitae vehementer proficientis ab
hominibus, quos Deus sine intermissione ad salutem vocat.
Solum idonea formatio permanens potest sacerdotem sustinere in eo quod essentiale et
decretorium est eius sacerdotio, in fidelitate videlicet, uti apostolus Paulus scribit: «Hic autem
quaeritur inter dispensatores (mysteriorum Dei) ut fidelis quis inveniatur».453 Fidelis esse debet
sacerdos, etsi varii generis difficultatibus offendit, vel condicionibus admodum importunis ac
fatigationis, comprehensibilis sane, per omnes vires quae praesto sunt ei, et ad vitae usque finem.
Pauli testimonium cuilibet sacerdoti exemplo esse debet et stimulo: «Nemini dantes ullam
offensionem, ut non vituperetur ministerium nostrum, sed in omnibus exhibentes nosmetipsos
sicut Dei ministros in multa patientia, in tribulationibus, in necessitatibus, in angustiis, in plagis, in
carceribus, in seditionibus, in laboribus, in vigiliis, in ieiuniis, in castitate, in scientia, in
longanimitate, in Spiritu Sancto, in caritate non ficta, in verbo veritatis, in virtute Dei; per arma
iustitiae a dextris et sinistris, per gloriam et ignobilitatem, per infamiam et bonam famam; ut
seductores et veraces, sicut qui ignoti et cogniti, quasi morientes, et ecce vivimus, ut castigati et
non mortificati, quasi tristes, semper autem gaudentes, sicut egentes, multos autem locupletantes,
tanquam nihil habentes et omnia possidentes».454
76. Formatio permanens, ob id ipsum quod «permanens» est, est semper sacerdotibus
excolenda; omni igitur vitae tempore omnique in condicione, sicut et in omni gradu responsalitatis
ecclesialis: secundum, ut par est, facultates ac proprietates, quae vitae condicionum et
concreditorum munerum mutationi iunctae sunt.
Formatio perennis seu permanens est imprimis iuvenibus sacerdotibus officium: ea illas habere
debet assiduitatem et rationem congressionum quae, dum producunt gravitatem et soliditatem
formationis in seminario acceptae, gradatim iuvenes ducunt ad intellegendas et colendas
singulares divitias «doni» Dei — sacerdotii videlicet — et ad interpositionem certiorem ac magis
consciam in dies in presbyterium, ideoque in communionem atque in corresponsalitatem cum
omnibus fratribus in sacerdotio.
Si comprehendi potest quidam «satietatis» sensus, quo iuvenis presbyter affici potest, vix e

9.9 Page 89

▲back to top
89
seminario egressus, prae novis studii et congressionis temporibus, est omnino opinio reicienda,
tanquam falsa et periculosa, formationem presbyteralem concludi praesentia in seminario peracta.
Congressiones formationis permanentis communicantes iuvenes sacerdotes poterunt mutuum
afferre auxilium invicem participantes experientias et cogitationes de exsecutione eius
presbyteralis ac ministerialis exemplaris, quod in sucum et sanguinem converterunt per annos in
seminario actos. Eodem tempore eorum actuosa participatio congressionum ad formationem
presbyterii pertinentium, exemplo esse poterit et stimulo sacerdotibus senioribus, sicque suum
testabuntur amorem erga totum presbyterium suumque Ecclesiae particularis studium, quae bene
formatis sacerdotibus indiget.
Ad adiuvandos iuvenes sacerdotes hoc difficili vitae et ministerii sui momento peropportunum est,
si non necessarium hodie, structuram munimenti ad hoc ipsum institutam creare, cum
moderatoribus ac idoneis magistris, in qua possint invenire, modo congruenti et continuo,
praesidia necessaria ad bene ineundum suum sacerdotale servitium. In congressionibus
periodicis, satis longis et crebris, actis, si fieri potest, in loco communi, domicilii instar, utilia iis
concedentur tempora quietis, deprecationis, meditationis et fraterni colloquii. Ita facilius ab initio
poterunt vitam suam presbyteralem evangelice ordinare. Si vero singulae Ecclesiae particulares
non poterunt hoc servitium suis iuvenibus sacerdotibus praebere, opportunum erit Ecclesias
vicinas sese coniungere et una simul opes collocare et apta programmata elaborare.
77. Formatio permanens officium quoque est presbyteris mediae aetatis. Reapse multiplicia sunt
pericula, quibus possunt se offerre, ob ipsam aetatem, qualia sunt nimia navitas et quaedam in
ministerii exercitio assuetudo. Hinc sacerdos temptatur sibi nimis confidere, ac si eius personalis
experientia iam comprobata non amplius esset cum ulla re aut cum quoquam comparanda. Non
raro sacerdos adultus quandam patitur interiorem lassitudinem noxiam, signum frustrationis
paratae omnia perpeti ante difficultates et male gesta. Huiusmodi condicioni responsionem dant
formatio permanens, continua et aequa recognitio sui suique agendi modi, constans quaesitio
causarum et instrumentorum ad proprium munus exsequendum: ita sacerdos spiritum servabit
vigilantem et paratum ad perennes et tamen semper novas postulationes salutis, quas quisque
presbytero proponit, «homini Dei». Permanens institutio eos quoque presbyteros implicare debet
qui provecta iam aetate senes habentur, qui in nonnullis Ecclesiis maior sunt iam pars presbyterii.
Idcirco gratus animus est iis referendus ob ministerium Christo et Ecclesiae praestitum iisque
solidarietas est significanda, qui in talibus condicionibus versantur. Horum presbyterorum
permanens formatio non expostulabit officium studiorum, recentioris doctrinae et cultus
inquisitionis, sed sedatam remissamque confirmationem illius muneris, quod iisdem in presbyterio
adhuc est sustinendum, non modo ut ministerium pastorale, quamvis diversis sub formis,
continuetur, verum etiam vitae et apostolatus experti ut magistri et aliorum sacerdotum doctorum
sustinere possint ipsi personam.
Sacerdotes quoque qui ob labores et valetudinem haud bonam in debilibus condicionibus

9.10 Page 90

▲back to top
90
versantur corporis animive perenni institutione iuvantur, unde iidem concitentur ad quietum
acreque pro Ecclesia ministerium continuandum, ne se a communitate vel presbyterio seiungant,
ad externam actionem minuendam, ut tantummodo eos actus peragant pastoralis necessitudinis
et spiritualitatis personalis aptos ad rationes et sacerdotii laetitiam sustinendas. Permanens
formatio adiuvabit eos ad vivam servandam conscientiam, quam ipsi fidelibus inculcaverunt, se
scilicet pergere esse membra nava in Ecclesiae aedificatione, etiam et potissimum propter suam
cum Christo patienti communionem aeque cum tot fratribus sororibusque qui in Ecclesia
Passionem Domini participant, spiritalem Pauli experientiam repetentes qui asseveravit: «Nunc
gaudeo in passionibus pro vobis et adimpleo ea, quae desunt passionum Christi, in carne mea pro
corpore eius, quod est Ecclesia».455
78. Condiciones, in quibus saepe ac pluribus locis hodie impletur ministerium sacerdotum non
facile quidem reddunt serium opus formationis: multiplicata enim officia et servitia, vitae humanae
complexa indoles in universum atque communitatum christianarum particulatim, actionis febris et
intentus ardor, quae propria sunt tot regionum societatis nostrae, crebro destituunt presbyteros illo
tempore ac viribus quae pernecessariae sunt ut sibi attendant.456
Haec efficiunt ut in omnibus augeantur officia responsalia ita ut superentur difficultates, quin immo
evadant provocatio aliqua ut formatio permanens elaboretur ac perficiatur quae convenienter
respondeat magnitudini doni Dei necnon gravitati ipsarum postulationum exigentiarumque
temporis nostri.
Rursus scilicet responsales permanentis formationis sacerdotum reperiendi sunt intra Ecclesiam-
«communionem». Hoc modo tota particularis Ecclesia, ducente ipso episcopo, officio oneratur
concitandi variisque rationibus procurandi permanentem presbyterorum institutionem. Hi enim non
sibi solis exsistunt sed Dei populo: hac de causa, permanens educatio, dum maturitatem
humanam, spiritualem, intellectualem et pastoralem sacerdotum praestat, in bonum aliquod evadit
cuius consors est Populus Dei ipse. Praeterea, pastoralis ministerii exercitatio ipsa perducit ad
continuam fructuosamque permutationem reciprocam inter fidei vitam presbyterorum ac vitam
fidelium. Omnino partitio vitae inter sacerdotem et communitatem, si sapienter quidem ducitur et
adhibetur, constituit partem praecipuam permanentis educationis, quae tamen redigi non potest ad
aliquem singularem eventum aut unum quoddam inceptum sed extenditur et pervadit ministerium
totum presbyteri vitamque.
Etenim christiana experientia hominum simplicium et humilium, spiritales impetus personarum Dei
amantium, applicationes animosae fidei ipsius ad vitam a christianis peractae elaborantibus variis
in muneribus socialibus et civilibus, haec omnia a sacerdote suscipiuntur qui dum ea ministerio
suo sacerdotali illustrat, inde spiritalem magni momenti alimoniam haurit. Dubitationes quoque et
discrimina ac tarditates coram diversissimis condicionibus presbyterorum singulorum et socialibus,
invitamenta ad repudiandum omne vel ad desperationem ipso tempore dolorum et aegrotationum
et mortis: in summa, omnia difficilia adiuncta quibus obviam fiunt homines in fidei itinere, vivuntur

10 Pages 91-100

▲back to top

10.1 Page 91

▲back to top
91
fraterne ex animoque perferuntur in sacerdotis corde qui responsiones pro aliis conquirens
continenter movetur ut sibi eas in primis detegat.
Universus sic Dei populus singulis suis in membris valet et debet magni momenti adiumentum
suorum sacerdotum educationi permanenti praebere. Qua in re relinquere presbyteris debet
temporis spatia pro studio et precatione, ab iis id poscere cuius causa a Christo missi sunt nec
quidquam aliud, adiutricem suppeditare operam variis in provinciis pastoralis muneris praesertim
vero illis quae ad hominum promotionem pertinent et caritatis ministerium, in tuto collocare vincula
humanitatis ac fraternitatis cum iis, faciliorem sacerdotibus reddere eam conscientiam qua dicere
ipsi possint: «Non... dominamur fidei vestrae sed adiutores sumus gaudii vestri» omnium sane
christifidelium.457
Formativum Ecclesiae particularis officium erga sacerdotes concorporatur ac determinatur
secundum coniunctionem cum singulis membris quae eam componunt, initio facto a presbytero
ipso.
79. Certo quodam modo ipsemet singularis sacerdos primus auctor in Ecclesia institutionis
permanentis est: revera quisque presbyter officio tenetur, quod quidem in Ordinis sacramento
innititur, ut Dei dono fidelis persistat necnon concitato motui cotidianae conversionis qui eodem ex
dono profluit. Regulae aut normae ecclesiasticae auctoritatis hac in re, haud secus atque
exemplum ipsum ceterorum sacerdotum, non sufficiunt ut permanens formatio videatur optabilis
sive desiderabilis, nisi unusquisque sacerdos sibi persuasit quam sit illa necessaria et nisi paratus
est uti eius occasionibus et temporibus et formis. Permanens enim educatio «iuventutem» animi
conservat quam nemo ab exteriore parte imponere potest, sed quam intra se singuli semper
inveniant oportet. Is solus, qui hoc discendi semper desiderium servaverit vivum atque crescendi,
eam «iuventutem» possidebit.
Potissimum officium Episcopi est simulque presbyterii. In eo enim Episcopi officium consistit quod
per eum sacerdotium suum presbyteri accipiunt et cum eo communicant pastoralem sollicitudinem
erga Dei Populum. Officium ipse gerit perseverantis institutionis illuc spectantis ut omnes eius
sacerdotes liberaliter se fideles praestent dono ministerioque recepto, quemadmodum Populus
Dei eos agere vult iusque habet ut sese gerant. Idem vero officium movet episcopum una cum toto
presbyterio ut propositum opus excogitet constituatque rationem qua permanens educatio
conformetur non veluti quidquam adventicium, verum tanquam deliberata doctrinarum ratio quae
per passus certos enucleatur certasque exhibet vias. Implebit ideo officium suum episcopus, non
modo si presbyterio suo praebuerit loca ac tempora permanentis formationis sed etiam si ipsemet
praesentem se exhibuerit et congressionibus interfuerit humaniter ex animoque. Decebit saepius
vel etiam oportebit plurium dioecesium finitimarum vel regionis alicuius ecclesiasticae episcopos
inter se consentire viresque coniungere ut incepta meliora offerantur vereque incitent formationem
illam perpetuam, cuius generis sunt curricula accommodationis biblicae theologicae pastoralis,
hebdomades residentiae, cycli instructionum, tempora meditationis et comprobationis in pastoralis

10.2 Page 92

▲back to top
92
itinere ipsius presbyterii communitatisque ecclesialis.
Sua explebit munia episcopus, si partes etiam advocabit et auxilia quae afferri poterunt ex
studiorum facultatibus et institutis theologicis ac pastoralibus, ex seminariis et institutionibus vel
consociationibus ubi homines, sacerdotes religiosi fideles laici, in presbyterorum educatione
versantes conglobantur.
Intra particularem quamque Ecclesiam locus praecipuus obvenit ipsis familiis, ad quas nempe
secundum earum naturam «ecclesiarum domesticarum» refertur revera vita ipsa communitatum
ecclesiarum quas animant gubernantque sacerdotes. Nominatim vero partes extollendae sunt
familiae nativae. Haec namque coniuncta et in suis propositis consentiens potest operi filii sui
proprium quoddam praebere adiumentum magni profecto momenti. Cum enim consummat
consilium illud providentiae divinae, quod eam constituerat germen vocationis ac necessarium
auxilium ad incrementum et progressum, domus sive familia sacerdotis, plane semper observans
hunc filium qui voluit se Deo proximoque dedere, perstare debet semper testis fidelis qui munus
eius confirmat, comitatur et participat magno cum studio et reverentia.
80. Etsi quodvis momentum esse potest «tempus acceptabile» 458 quo sacerdotem perducit
Spiritus Sanctus ad incrementum in oratione ac studio necnon conscientia propriorum munerum
pastoralium, quaedam tamen momenta exsistunt «privilegiata», licet communiora et in
antecessum praestituta.
Hoc quidem loco commemorandi in primis sunt congressus episcopi cum proprio presbyterio, sive
liturgici illi sunt (praesertim Missae Chrismatis concelebratio feria quinta in Cena Domini) sive
pastorales et culturales, ut videlicet sententiae permutentur de pastorali industria vel studia
agantur de quibusdam quaestionibus theologicis.
Contingunt praeterea conventus spiritualitatis sacerdotalis, quales sunt exercitationes spiritales,
dies recessus, aliaque similia. Progressionis et auctus spiritalis ac pastoralis opportunitates sunt,
tum etiam occasiones orationis longioris et tranquillioris, tempora quibus reditur ad radices ipsius
exsistentiae sacerdotalis, quibus renovatur novum studium fidelitatis et pastoralis actuositatis.
Magnum prae se ferunt pondus etiam congressiones studiorum communisque meditationis:
impediunt enim ne animi cultura reddatur misera et egena aut refugiatur ad commodas opiniones
etiam in apostolatus campo quae sunt effectus inertiae mentis; suppeditant summam iam
maturiorem variorum vitae spiritualis elementorum vitaeque culturalis et apostolicae; mentem
porro animumque aperiunt novis provocationibus novisque appellationibus quas Ecclesiae praebet
Spiritus.
81. Complura sunt praeterea adiumenta et instrumenta quibus uti licet, quo ipsa formatio
permanens usque uberior evadat vitae experientia sacerdotibus ipsis. Inter haec memorare placet

10.3 Page 93

▲back to top
93
varias formas communis vitae sacerdotum, quae semper in Ecclesiae historia adfuerunt, quamvis
diversis modis gradibusque fervoris: «Hodie fieri non potest quin ipsae magnopere
commendentur, inter illos potissimum qui vivunt vitam actionemque apostolicam, verum omnibus
exhibet sociis presbyteris ipsisque laicis caritatis et unitatis exemplum».459
Aliud quoddam subsidium importare possunt sacerdotum sodalitates, praesertim vero ipsa
instituta saecularia sacerdotum quae prae se ferunt tamquam propriam notam indolem
dioecesanam, ex qua arctius sacerdotes cum episcopo consociantur efficiuntque «consecrationis
statum ubi per vota aliave vincula sacra presbyteri devoventur ad evangelica consilia in vita
cotidiana incarnanda».460 Cunctae autem «fraternitatis sacerdotalis» rationes ab Ecclesia
probatae proficiunt non tantum ad spiritalem vitam, verum ad vitam quoque apostolicam ac
pastoralem.
Usus pariter directionis spiritualis multum sane confert ad permanentem sacerdotum educationem
provehendam. Translaticium instrumentum est quod nihil interea perdidit suae praestantiae non
solum ut spiritualis formatio praestetur, sed etiam ut perpetua fidelitas ac magnanimitas in
ministerii sacerdotalis exsecutione promoveatur sustineaturque. In hanc quidem scripsit
sententiam futurus Pontifex Paulus VI: «Opus pulcherrimum facit directio spiritualis ac dici potest
ea pernecessaria morali spiritualique iuventutis incremento quae quidem plena fidelitate cupiat
interpretari et sequi vocationem, qualiscumque ea est, propriae vitae; adservat porro illa
beneficam utilitatem omni vitae aetate, cum sub lumine et caritate alicuius pii prudentisque consilii
expetitur comprobatio propriae honestatis atque consolatio de magnanima officiorum propriorum
procuratione. Paedagogicum est instrumentum magnae prudentiae, summi tamen ponderis, ars
est paedagogica et psychologica permagnae gravitatis in eo qui eam factitat; spiritualis exercitatio
humilitatis est ac fiduciae in eo qui eam percipit».461
CONCLUSIO
82. «Dabo vobis pastores iuxta cor meum».462 Hodie quoque haec Dei pollicitatio vivit in Ecclesia
vigetque: ipsa enim sibi sentit has prophetae voces destinari; eas porro videt cotidie impleri tot in
terrarum regionibus, vel potius tot in hominum cordibus praesertim iuvenum. Propositis vero
gravibus urgentibusque suis mundique necessitatibus concupiscit Ecclesia ut ad tertii millennii
limen divinum promissum nova ratione impleatur — ampliore intentiore efficaciore — tanquam ex
singulari quadam Spiritus Pentecostes effusione.
Domini promissio in Ecclesiae animo orationem excitat, fidentem implorationem ardentemque ex
Patris amore, qui quem ad modum Iesum misit Bonum Pastorem Apostolos et eorum Successores
innumerabilemque presbyterorum multitudinem, sic etiam huius temporis hominibus fidelitatem
suam ostendere pergit suamque bonitatem.
Huic ideo gratiae parata est Ecclesia ad respondendum. Percipit enim Dei donum responsionem

10.4 Page 94

▲back to top
94
postulare chori instar et magnanimam: sine intermissione est omni Populo Dei precandum ac
laborandum pro sacerdotalibus vocationibus; sacerdotii candidati maxime serio animo
comparentur oportet ut suscipiant et vivant Dei donum sibi videlicet conscii Ecclesiam et mundum
omnino se ipsis indigere; amore rapiendi sunt Christi Boni Pastoris quorum cor ad Ipsius est
conformandum, parati esse debent ut vias mundi percurrant veluti eius imagines omnibus nempe
declaraturi Christi viam, veritatem et vitam.
Nominatim vero familias compellamus: ut parentes potissimumque matres liberaliter Domino
donent liberos quos is ad sacerdotium arcessit utque laetantes cooperentur in eorum vocationis
curriculo probe reminiscentes hoc quidem modo reddere se maiorem altioremque christianam
eorum fecunditatem et ecclesialem posseque certo quodam sensu experiri Virginis Matris Mariae
beatitatem: «Benedicta tu inter mulieres et benedictus fructus ventris tui».463
Adulescentibus autem huius aetatis dicimus: estote vos Spiritus voci dociliores; sinite imo in animo
appellationem Christi Domini resonare; sentite super vos amantes Iesu oculos studioseque
respondete propositis illius plenae sequelae.
Respondet quidem Ecclesia huic gratiae per officium quod sacerdotes sibi sumunt ut perficiant
permanentem illam formationem quam dignitas et munus flagitant Ordinis sacramento collata.
Universi vocantur presbyteri ut agnoscant peculiarem urgentemque necessitatem suae
educationis hoc tempore: etenim nova evangelizatio eget novorum evangelizantium, qui scilicet
sunt sacerdotes qui sese obstringunt ut suum compleant veluti iter proprium ad sanctitatem.
Promissum Dei eo spectat ut Ecclesia provideat non cuiuslibet generis pastores verum pastores
«secundum cor suum». Dei autem cor nobis patefactum est penitus in Christi Boni Pastoris corde.
Illud porro Christi cor etiam hodie misereri pergit multitudinum eisque panem praebere veritatis,
panem amoris ac vitae 464 et velut omnino in aliis pariter palpitare cordibus, nempe
presbyterorum: «Date illis vos manducare».465 Necesse est homines exeant de obscuritate et
timore; agnoscendi sunt nomineque vocandi ut securi per vitae semitas ambulent, ut denuo
inveniantur si perierunt, ut diligantur, ut salutem consequantur velut supremum amoris Dei munus:
haec ipsa singula efficit Iesus Pastor Bonus; ille ac presbyteri cum eo.
At nunc finem Nos huius Adhortationis facientes respicimus numerum eorum qui sacerdotium
affectant, sacrorum alumnorum et sacerdotum qui omnibus in orbis partibus, in condicionibus
usque difficilioribus quin immo nonnumquam terrificis ac semper laeto in labore fidelitatis erga
Dominum et indefesso ministerio ipsius gregis, suam cotidie vitam offerunt in fidei augmentum et
spei et caritatis intra animos ipsamque historiam virorum ac mulierum nostri temporis.
Carissimi sacerdotes, vos hoc facitis quandoquidem Dominus ipse Spiritus sui virtute vos vocavit
ut in vasibus fictilibus simplicis vestrae vitae thesaurum demonstretis inaestimabilem ipsius amoris
ut Boni Pastoris.

10.5 Page 95

▲back to top
95
Una Nos cum synodalibus Patribus et pro cunctis totius orbis et omnis ecclesialis communitatis
episcopis maximam testamur aestimationem quam vestra fidelitas ministeriumque vestrum
merentur.466
Et dum vobis omnibus gratiam illam exoptamus ut cotidie Dei donum per impositionem manuum
receptum renovetis,467 ut solacium experiamini profundae amicitiae quae cum Christo coniungit
et sociat inter vos, ut percipiatis gaudium gregis Dei semper crescentis ad maiorem usque
amorem erga eum omnemque hominem, ut excolatis serenam certitudinem ipsum «qui coepit in
vobis opus bonum»,468 id perfecturum esse usque in diem Christi Iesu, vobiscum interea cumque
unoquoque vestrum preces adhibemus Mariae nostri sacerdotii matri et altrici.
Omnis species formationis sacerdotalis referri potest ad Beatam Virginem Mariam, quae melius
ceteris humanis Deo vocanti respondit; quae ancilla ac discipula Verbi ita est facta, ut animo et
corpore suo Verbum hominem factum conceperit, quo donaret genus humanum; quae ipsa vocata
est ad educandum unicum aeternumque Sacerdotem, eundemque docilem factum matrisque
auctoritati subditum. Suo exemplo ac intercessione beatissima Virgo et pro vocationibus fovendis
et pro sacerdotibus in Ecclesia confirmandis vigilare pergit.
Quapropter vocamur nos presbyteri ut devotionem in Virginem Mariam firmam amoris plenam in
nobis augeamus, eamque imitatione illius virtutum et multa prece testemur.
Mater Iesu Christi et Mater sacerdotum,
hoc accipe nomen quod Tibi tribuimus,
ut maternum munus tuum celebremus
et Sacerdotium Filii tui tuorumque horum filiorum
contemplemur apud Te,
Sancta Dei Genitrix.
Mater Christi,
Messiae Sacerdoti propter Sancti Spiritus unctionem
corpus carneum tradidisti
ut pauperes et contriti corde salvi fierent;
tuere in corde tuo et in Ecclesia sacerdotes,
Mater Salvatoris.
Mater fidei,
Filium hominis comitata es ad templum
qui promissa Patribus facta impleret;
trade Patri gloriae eius causa
sacerdotes Filii tui,
Foederis Arca.

10.6 Page 96

▲back to top
96
Mater Ecclesiae,
inter discipulos in Cenaculo
pro Populo eiusque Pastoribus rogabas;
impetra presbyterali ordini
plenitudinem donorum,
Regina Apostolorum.
Mater Christi Iesu,
primordiis vitae eius
eiusque muneris cum Eo eras,
Eum quaesivisti Magistrum
in media hominum turba,
Ei adfuisti a terra sublevato,
consumpto propter unum aeternumque sacrificium,
quam prope erat Ioannes, filius Tibi traditus;
eos accipe, qui ab initio vocati sunt
eorum auctum protege,
comitare in vita et in ministeriis,
filios tuos,
Mater sacerdotum.
Amen!
Datum Romae, apud S. Petrum, die XXV mensis Martii, in sollemnitate Annuntiationis Domini,
anno MCMXCII, Pontificatus Nostri quarto decimo.
© Copyright 1992 - Libreria Editrice Vaticana
Copyright © Dicastero per la Comunicazione - Libreria Editrice Vaticana