|
||
|
|
|
MB_Vietnamita_v01 |
|
|
1 Pages 1-10 |
▲back to top |
|
|
1.1 Page 1 |
▲back to top |
Giovanni Battista Lemoyne SDB
HOÀI KYÙ
TIEÅU SÖÛ
THAÙNH GIOAN BOSCO
Taäp I
1815-1841
|
|
1.2 Page 2 |
▲back to top |
Giovanni Battista Lemoyne SDB
HOÀI KYÙ
TIEÅU SÖÛ
THAÙNH GIOAN BOSCO
Taäp I
1815-1840
S CANAVESE
1901
|
|
1.3 Page 3 |
▲back to top |
Nhóm dòch: Tập Sinh 1970-1971
Hiệu Đính: Trần Đức Tâm sdb
Nguyễn Thịnh Phước sdb
Thaàn Hoïc Vieän Rinaldi 2016
Tuû Saùch Thaàn Hoïc Rinaldi
Nguyeân taùc: Memorie Biografiche di Don Giovanni Bosco,
Vol. I
Giovanni Battista Lemoyne SDB
San Benigno Canavese 1901
Scuola Tipografica e Libraria Salesiana
|
|
1.4 Page 4 |
▲back to top |
Lời Ngỏ
Đáp lại lời mời gọi của TTN 26 “Trở Về Với Don Bosco qua
việc học hỏi, noi gương, cầu khẩn cùng Don Bosco và quảng bá
tinh thần và công cuộc của Ngài”, cũng như sự mong mỏi của
rất đông anh em hội viên Salêdiêng Việt Nam và các thành viên
thuộc Gia Đình Salêdiêng Việt Nam, chúng con mạo muội tiến
hành việc chuyển ngữ bộ sách đồ sộ Hồi Ký Tiểu Sử Thánh
Gioan Bosco mà nhiều thế hệ Salêdiêng đã tiếp cận trong
nguyên bản tiếng Ý hoặc qua bản dịch tiếng Anh. Tập I của Bộ
Hồi Ký Tiểu Sử này đã được chuyển ngữ vào giữa thập niên
1970. Tuy nhiên, do hoàn cảnh lịch sử, việc chuyển ngữ đã bị
gián đoạn khá lâu. Chúng con nay muốn tiếp tục công việc của
thế hệ đi trước ngõ hầu đời sống và hoạt động của Người Cha
thân yêu của chúng ta sẽ được nhiều anh chị em trong Đại Gia
Đình Salêdiêng nhận biết và từ đó thêm lòng yêu mến Cha
Thánh.
Đã hẳn những gì Cha Thánh chúng ta đã trải qua không hoàn
toàn giống với những gì chúng ta đang trải qua vào đầu thiên
niên kỷ thứ Ba này. Tuy nhiên, tinh thần của ngài và sự hâm mộ
của những môn đệ đầu tiên của ngài được nhận thấy qua những
trang giấy của Bộ Hồi Ký Tiểu Sử này. Ước mong tinh thần này
vẫn hiện diện với chúng ta và trở thành động lực để chúng ta tiến
bước trong việc thi hành sứ mệnh cứu rỗi những người trẻ mà
Thiên Chúa và Giáo Hội trao ban cho chúng ta.
Thật không dễ gì để chuyển ngữ một công trình đồ sộ như Bộ
Hồi Ký Tiểu Sử nhiều tập này mà không có nhiều thiếu sót. Ước
mong người đọc chỉ dẫn những gì còn bất cập để ấn bản sau
được tốt đẹp hơn.
Nguyễn Thịnh Phước sdb
Trách nhiệm chuyển ngữ Bộ Hồi Ký Tiểu Sử
|
|
1.5 Page 5 |
▲back to top |
CHƯƠNG 1
Bối Cảnh Lịch Sử
Trước khi bắt đầu kể lại cuộc đời đáng ghi nhớ của
Don Bosco thiết tưởng cũng là việc hữu ích để rảo qua các
biến cố đã xảy ra ở Âu Châu từ cuối thế kỷ 18 đến đầu thế
kỷ 19. Ta có thể gồm tóm các sự việc đó trong câu: Cuộc
chiến tranh chống lại quyền bính Giáo Hoàng.
Bằng cách cướp bóc tài sản của Giáo Hội, các vị vua
Thệ Phản đã trở nên giàu có và đã trị vì trên những quốc
gia, bằng việc tước đoạt quyền thiêng liêng tối cao của
Đức Thánh Cha, họ đã xa lìa khỏi Đức Tin chân chính và
cương quyết giữ vững lập trường kiêu căng của họ là
chống lại vị Đại Diện Chúa Kitô. Các vị vua Công Giáo
thấy tức tối vì họ cho rằng việc phán quyết về đấng
thiêng liêng ấy cũng ảnh hưởng trên chính họ nữa. Họ ép
Đức Thánh Cha phải phản bội lại bổn phận của người và
phục tùng họ. Trong khi đó Satan và đồ đệ của nó là
người Do Thái, Tin Lành, Công Giáo bội phản điều động
đảng Tam Điểm. Bọn chúng thề xóa bỏ vương quốc và uy
danh Chúa Kitô trên mặt đất. Như thế họ cho rằng một
khi cướp được quyền bính trần thế của Đức Thánh Cha ở
Roma tức là làm ngài mất tự do và hạn chế tới mức tối
thiểu ảnh hưởng của ngài là đạt được mục đích. Chuẩn bị
để phản bội cả chủ quyền của dân tộc, đảng Tam Điểm đã
lôi kéo được một số nghị viên theo họ và đưa họ vào nội
các chính phủ. Lòng uất ức chống Roma trước còn mê
ngủ giờ đây đã thức giấc, ngọn lửa phiến động trước còn
âm ỉ cháy, giờ đây đã được quạt bùng lên. Lịch sử đã ghi
lại những thành tựu của họ dẫu rằng Đức Thánh Cha đã
|
|
1.6 Page 6 |
▲back to top |
nỗ lực, với lòng nhân từ của Đấng Chăn Chiên lành và
của Người Cha yêu thương, tìm cách khuyên các vua
chúa hãy tránh khỏi con đường sẽ dẫn đến diệt vong.
Thời đã đến khi một số đông giới bình dân, hư hỏng
và vô đạo có thể nghĩ rằng, chính họ, họ còn vững chắc
hơn cả những ông vua dám phản nghịch cả Thiên Chúa,
khởi đầu là ngai vàng Pháp quốc bị lật đổ năm 1793.
Triều đình Anh Giáo buộc tội bọn Tam Điểm là những kẻ
đồng lõa trong tất cả những việc vô nhân đạo đã xảy ra
dưới chế độ cộng hòa của Pháp.
Trước đó ít lâu, cơn bão đe dọa Âu Châu bộc phát bên
Ý vì có Roma ở đó. Suốt bốn năm trời liên quân Áo-
Sardinia ngăn cản không cho quân Pháp tiến tới đường
núi Alp. Trong khi đó, Carlos IV vua nước Tây Ban Nha
thèm khát có được Roma và các miền lân cận để làm quà
cho con rể ông ta là quận công Parma, còn Ferdinando IV
vua xứ Napoli đã chiếm được Benevento và Pontecorvo,
chính vì thế cả hai người đã chọn lúc này để mở cuộc
thương thuyết với chính quyền vô thần phản loạn Pháp
quốc để mong ủng hộ có kế hoạch của họ. Với nhãn quan
thiển cận ấy, họ đâu thấy trước được hậu quả điên rồ của
kế hoạch đó. Cũng thời gian ấy, Francesco II hoàng đế Áo
dự tính một chương trình xâm chiếm ba miền Bologna,
Ferrara, và Ravenna.
Năm 1796, tướng Napoléon Bonaparte tấn công
Piemont sau khi đã đánh bại liên quân Áo - Sardinia. Ông
đã chinh phục được Lombardia, Venezia và Genova và
ông chiếm luôn cả ba lãnh thổ và xứ Marca Ancona của
Đức Thánh Cha và tiến đến Ai Cập sau khi đã ra lệnh cho
quân của ông tấn công các nơi khác của Ý. Thế rồi năm
1798, Bộ Chỉ Huy ra lệnh tấn công Roma. Sau khi các nơi
2
|
|
1.7 Page 7 |
▲back to top |
bị chiếm đóng, những kho tàng quý giá và những tác
phẩm nghệ thuật của thành phố đều bị đánh cướp. Đức
Thánh Cha Pio VI bị bắt và bị cầm tù ở Valenza. Ngài đã
qua đời tại đó và vào ngày 29 tháng Tám hưởng thọ 82
tuổi. Bọn phản loạn hân hoan kêu lên: “Đó là vị Giáo
Hoàng cuối cùng, Roma thuộc về chúng ta.”
Nhưng dân Ý nhờ sự hỗ trợ của Hạm đội Anh và
quân đội Nga đã nổi dậy chống kẻ áp bức. Họ phản công
ở khắp các mặt trận và dồn kẻ địch về Genova. Quốc công
xứ Napoli cùng với quân đội của ông đã tiến vào Roma
và cai trị thủ đô nhân danh vị Giáo Hoàng sẽ được bầu.
Dẫu sao, ông cũng không có ý định trở lại Ferracina và
Benevento. Chẳng quan tâm gì đến quyền của giáo
hoàng, quân Áo đã đóng quân tại Legazion, Marche và
Umbria và đã lập một chính phủ riêng của họ đó.
Nhưng việc chiếm cứ đó chỉ kéo dài được một thời
gian ngắn. Từ Ai Cập trở về, Napoléon tự xưng là vị Tổng
Tài Đệ Nhất, cầm đầu một đạo quân hùng mạnh, tiến vào
vùng Piemont năm 1800 qua thung lũng Aosta. Ông đánh
bại quân Áo ở Marengo và buộc họ phải nhượng lại
những miền đã chiếm đóng cho Đức Pio VII, vị Tân Giáo
Hoàng. Đồng thời ông cũng ra lệnh cho quân Napoli phải
rút ra khỏi Terracina và Benevento. Ông làm như thế
không phải vì đổi lòng đổi ý, nhưng chỉ là một ván bài
chính trị. Sau khi bản thỏa ước đã ký kết, Giáo Hội Pháp
đã lấy lại được quyền tự do và chỗi dậy sau những vụ bắt
bớ đẫm máu. Năm 1804, Đức Pio VII đã sang Paris phong
vương cho Napoléon Bonaparte làm Hoàng đế nước
Pháp.
Napoléon càng kiêu ngạo hơn với những chiến thắng
liên tiếp xảy ra trong các trận, xảy ra từ năm 1805 đến
3
|
|
1.8 Page 8 |
▲back to top |
1810 chinh phục hết cả Âu Châu. Ông khuyên Đức
Thánh Cha từ bỏ thế quyền và cả quyền bất khả nhượng
là bổ nhiệm các giám mục. Đức Thánh Cha phản kháng
lại sự đe dọa và lăng mạ của nhà vua cũng như viên chức
theo đảng Tam Điểm dưới quyền ông ta; kết quả là Roma
bị quân Pháp xâm chiếm Những xứ thuộc quyền Đức
Giáo Hoàng đã bị tuyên bố sát nhập vào Đế Quốc, và
năm 1809, Đức Thánh Cha bị bắt và bị giam tại Savona.
Sau đó, Ngài bị đưa sang Fontainebleau, ở đó ròng rã 5
năm trời chịu mọi nỗi đau đớn tinh thần, bệnh tật và
thiếu thốn.
Nhưng phép công thẳng của Thiên Chúa đã can thiệp
và trừng phạt kẻ thù. Napoléon đã bị mất tới gần một nửa
số quân tại cánh đồng tuyết bên Nga Sô, bị tấn công ngay
trên đất Pháp do một lực lượng hùng hậu phía Bắc Âu
Châu và sau cùng đã bị bắt buộc thoái vị và bị lưu đày tại
một hòn đảo nhỏ tên là Elba. Đức Pio VII lại được tự do
và vinh thắng trở về Roma vào ngày 15 tháng Năm, 1814.
Lực lượng liên quân Âu Châu nhóm họp ở Vienna để
tìm cách gây dựng lại những quốc gia Âu Châu bị tàn phá
ra sao? Nhưng cuộc hội trở nên bế tắc vì tinh thần đảng
phái chia rẽ. Họ tuyên bố lo lắng cho trật tự, nhưng họ đã
mắc phải một lầm lỗi y như của Napoléon. Thật ra, về
một vài phương diện vị hoàng đế này còn tốt hơn họ nữa.
Ngoại trưởng Anh William Pitt, quốc vương Nga và vua
nước Prussia đã nhiều lần khuyên Napoléon nên làm
theo kế hoạch của Josef II Nước Áo và tự tôn phong mình
là người lãnh đạo tối cao về tôn giáo ở Pháp cũng như ở
các xứ thuộc quyền. Nhưng Napoléon đã có cao thượng
từ chối lời đề nghị thấp hèn đó.
4
|
|
1.9 Page 9 |
▲back to top |
Trong khi đó, Giáo Hội phải chịu biết bao vụ bất công
ẩn nấp dưới chiêu bài hòa bình. Áo Quốc muốn có được
ba xứ Legazion, Nước Prussia [Phổ] lại nhấn mạnh rằng
ba xứ đó phải thuộc về Vua Saxon, thay vào đó Prussia
đang mong ước xứ Saxon, và đại sứ Toscana lại đề nghị:
Bologna, Ferrara và Ravenna phải thuộc về Công Tước
Xaria Luisa, lúc bấy giờ đang là Nữ Hoàng xứ Etruria.
Sau cùng hội nghị Vienna quyết định Áo sẽ chiếm miền
Ferrara bên kia sông Pô và được quyền đóng quân ở
Ferrara và Comacchio. Ngoài ra, Giáo Hội còn mất cả
vùng Polesine và Avignon. Tất cả hàng giáo sĩ Đức trước
đó đang được độc lập về những qui tắc giáo sĩ lại buộc
phải tuân theo chính quyền theo nhóm Tin Lành. Lãnh
thổ của Đức Giám Mục xứ Basel bị sát nhập vào Thụy Sĩ
và Dòng Kỵ Sĩ Malta đã bị mất đảo Malta vào Nước Anh.
Tóm lại, đó chỉ là việc tham lam phân chia chiến lợi
phẩm mà Đức Thánh Cha đã phản kháng nhưng không
có hiệu quả.
Trong khi đó ở Ý, đảng Tam Điểm đã chia thành hai
phe: một phe thúc đẩy Napoléon thành lập Vương quốc
Italia, lấy Roma làm thủ đô, phe kia thì dụ dỗ thúc đẩy
Joakim Mutrat, vua xứ Napoli với lời hứa hẹn là sẽ chinh
phục được toàn thể bán đảo, miễn sao ông ta giật được
Roma ra khỏi tay Đức Thánh Cha. Tuy nhiên, vì những
mối lợi riêng tư, hai phe sẵn sàng phản bội nhau. Nhưng
kế hoạch của họ chẳng đem lại kết quả. Napoléon chiếm
lại được nước Pháp, nhưng chỉ cai trị được 100 ngày,
800.000 quân đồng minh đã hoàn toàn đánh bại ông ta tại
Waterloo sau nhiều trận giao tranh liên tiếp.
Ông đã bị quân Anh bắt làm tù binh và đày sang đảo
St. Helene. Ông qua đời ở đó năm 1821 sau một thời gian
5
|
|
1.10 Page 10 |
▲back to top |
bị giam cầm khổ sở và cũng dài như cuộc cầm tù của Đức
Pio VII. Joakim Mutrat tấn công nước của Đức Thánh Cha
với ý định bắt ngài và giam ngài ở pháo đài Gaeta.
Nhưng ông đã bị quân Áo đánh bại, đuổi ra vương quốc
mình. Và sau cùng ông bị tử hình sau khi cuộc đổ bộ lên
Calabria lại ngai vàng bị thất bại.
Sau cùng Âu Châu hình như được sống trong một bầu
khí hòa bình, nhưng quyền bính của Đức Thánh Cha vẫn
còn bị đe dọa. Vào năm 1816, một chính trị gia người Áo,
Clement Metternich, đã thúc đẩy một cuộc nổi loạn ở ba
miền Legazio, bằng cách đặt người thân tín trong chính
quyền vào những vị trí then chốt. Ông hy vọng là sẽ
chiếm được những xứ này khi Đức Pio VII băng hà rồi sẽ
sáp nhập trước tiên vào Toscana, sau đó vào vương quốc
Lombardia-Venezia. Nhưng Đức Hồng Y Hercules
Consalvi đã kịp thời khám phá ra âm mưu đó và báo
động cho Đại sứ Pháp.
Vào năm 1817, tại những lãnh thổ khác nhau thuộc
quyền Đức Giáo Hoàng, một đảng bí mật chuyên ám sát
đã thủ tiêu những kẻ tỏ vẻ trung thành với chính quyền.
Chính những hội bí mật của Marche đã tổ chức một cuộc
đảo chánh nhằm tiến tới giải pháp thà chịu phục bất cứ
ngoại bang nào còn hơn phục quyền Đức Thánh Cha.
Những vụ đầu độc, đốt phá trở nên như cơm bữa. Ngày
nổi dậy đã được ấn định, nhưng kế hoạch bị bại lộ, vì một
số đảng viên của Macerata đã hành động quá sớm. Hầu
hết bọn chúng bị sa lưới cảnh sát và trong một thời gian
khá dài hòa bình đã được vãn hồi.
Năm 1820, noi gương dân Tây Ban Nha đã buộc
Ferdinando IV tuân theo ý họ là phục hồi lại Hiến Pháp
1812, mọi bè nhóm ở Âu Châu quyết định làm như thế tại
6
|
|
2 Pages 11-20 |
▲back to top |
|
|
2.1 Page 11 |
▲back to top |
đất nước của mình. Như thế là họ lợi dụng nước đục thả
câu và khai chiến với Roma. Cuộc biến động đầu tiên
được phát khởi do quân đội của Napoléon mà phần
nhiều sĩ quan và binh sĩ là đảng viên của Tam Điểm. Nhà
vua yếu nhược. Ông đã chấp nhận phê chuẩn Hiến pháp
giống Tây Ban Nha và sau vì quá sợ hãi đã trốn khỏi
thành Napoli, trong khi quốc hội ra lệnh cho quân đội
phải cương quyết chống lại với quân đảo chính. Nhưng
quân của Napoléon đã bị 50.000 quân Áo đánh bại vào
ngày 7 tháng Ba năm 1821 và trật tự được vãn hồi trong
toàn vương quốc.
Ở Piemont, dân chúng chẳng quan tâm gì đến việc nổi
loạn cũng như những biến chuyển của xã hội. Họ tôn
sùng Vua Vittorio Emmanuel I của họ, một người công
chính, đạo đức và nhân hậu. Tuy nhiên, cũng có một vài
người quý tộc đầy tham vọng bị bọn Tam Điểm thúc đẩy
đã bí mật nhóm họp với viên chức tòa đại sứ Pháp tại
Paris và Tây Ban Nha tại Fuhin, trong buổi họp ở
Bavarian họ đã thảo luận một đường lối và phương cách
để ép nhà vua phải lập một bản Hiến pháp như kiểu Tây
Ban Nha. Họ đã liên lạc chặt chẽ với các đảng viên ở
Milano và các đảng ở Roma cũng như ở Milano. Kế hoạch
của họ như thế này: Ngay khi quân Đức rời các thành phố
và tiến về Napoli, quân đội Piemont sẽ đổ xuống
Lombardia và hỗ trợ cho những người nổi dậy mau lẹ
cầm khí giới. Trong khi đó thì ở tại Roma, chính thể Cộng
hòa được tuyên bố. Những âm mưu này đã bị cảnh sát
Áo phát giác vào cuối năm 1820. Những người dính líu
đến vụ này đã bị bắt giam và bị kết án tử hình, sau giảm
thành khổ sai chung thân. Tuy nhiên, các sinh viên đại
học Torino bắt đầu biểu tình trên đường phố vào những
ngày đầu năm 1821, quân đội can thiệp và đã có những
7
|
|
2.2 Page 12 |
▲back to top |
vụ đổ máu. Kết quả cũng chẳng có gì đáng nói. Những
món tiền lớn đã được tung ra từ Geneva để đút lót cho
các binh sĩ, lính tráng nổi loạn ở Torino và Alessandria.
Vào tháng Ba, Carlo Emmanuel thoái vị, nhường ngôi
cho em là Carlo Felice. Cuộc nổi loạn kéo dài chừng 30
ngày. Sau đó đã bị 13.000 quân Áo và khoảng 6.000 quân
Piemont, những người còn trung thành đã dẹp yên.
Các bè nhóm trong các bang giáo hoàng thực thi vai
trò của mình, tổ chức những cuộc nổi dậy ở Benevento và
Pontecorvo rồi tự xưng là chúa tể sau khi tuyên bố chính
phủ của Đức Giáo Hoàng đã cáo chung. Họ đi khắp xứ
Ascoli trong những đảng chuyên môn phá hoại, hô to
khẩu hiệu: “Ý quốc tự do” và như thường lệ, ăn cắp của
công cũng như của tư, rồi mở cửa nhà tù phóng thích các
can phạm. Nhưng chẳng nơi nào ủng hộ họ nên họ phải
trốn chạy. Tuy nhiên họ vẫn tiếp tục sử dụng vũ khí để
ám sát cách điên rồ các vị đại diện Đức Thánh Cha, các
quan tòa và nhân chứng, hầu cho những kẻ sát nhân đó
không bị kết tội. Trong khoản 33 của bản giao ước xã hội,
đảng Carbonari đã suy đoán rằng trên phương diện Nước
Cộng hòa, đạo Công Giáo là đạo chính thức cho toàn liên
bán đảo; nhưng sẽ có một tổng hội đồng bao gồm tất cả
giám mục, được bầu lại và được xác nhận lại, để thiết lập lại
Đạo thời kỳ tinh tuyền ban đầu. Đi xa hơn là khoản 38
quyết nghị: “Đức Giáo Hoàng hiện thời sẽ được yêu cầu
đảm nhận phẩm chức là Thượng Phụ Vùng Ausonia và để
đền bù lại những lợi tức bị xung vào quỹ Nước Cộng Hòa,
cá nhân ngài sẽ được lãnh lương hằng năm trong suốt
thời kỳ tại thế… nhưng những người kế vị ngài không
được. Nếu ngài qua đời thì Hồng Y Đoàn sẽ bầu một vị
8
|
|
2.3 Page 13 |
▲back to top |
Giáo Hoàng mới, song vị này sẽ bị bó buộc chuyển tòa
của ngài ra khỏi lãnh thổ Nước Cộng Hòa.”
Trong Tự Sắc ngày 13 tháng Chín năm 1821, Đức Pio
VII đã ra vạ tuyệt thông cho tất cả những ai liên kết cùng
bọn Carbonari và các đảng phái khác vì đã họp nhau lại để
chống đối Chúa Kitô.
Trong khi đó, nhìn thấy triệu chứng của cuộc cách
mạng, không phải chỉ ở Ý mà còn ở các nơi khác nữa nên
các nhà cầm quyền Âu Châu đã nhóm họp tại Verona vào
tháng Chín năm 1822 để thảo luận kế hoạch đối phó với
những nguy hiểm ngày càng tăng đó. Francesco IV, quận
công xứ Modena đã khuyên các nhà cầm quyền phải bảo
vệ đức tin, gia tăng uy thế của giới quý tộc, giới hạn
quyền lợi báo chí, giới hạn con số sinh viên đại học, nới
rộng quyền của phụ huynh và gia tăng sự kính trọng
quyền đó, giảm bớt những vụ xử án chính trị. Nhưng
không ai lưu tâm tới đề nghị này. Các cuộc cách mạng và
đảng phái gia tăng quyền lực của mình bởi vì không có
tôn giáo, giới quý tộc bị hạ giá, báo chí tự do không bị
kiểm duyệt cũng như quyền của các bậc phụ huynh bị
xem thường. Bọn họ được sự nâng đỡ đáng kể của rất
nhiều luật sư hiện chẳng có thân chủ, chỉ mong chờ có
những cuộc nổi loạn để mà lừa đảo. Cũng có cả những
bác sĩ, kỹ sư và sinh viên tốt nghiệp đại học đủ các ngành
mà không có thu nhập vì không có việc làm chân tay
cũng như công việc trí thức nào thích hợp nên đi theo bọn
họ. Họ hăng hái nhào vào những đảng bí mật đã từng
làm hư hỏng biết bao thanh niên có học thức và lường gạt
dân chúng, mưu mẹo thúc đẩy dân chúng đi tìm những
con đường mới. Song các nhà cầm quyền ở Âu Châu thì
9
|
|
2.4 Page 14 |
▲back to top |
tin rằng với những cột xử giảo và khủng bố, họ có thể dẹp
nổi những cuộc nổi loạn đó.
Những đảng phái bao bọc lấy Roma như giăng lưới
tiếp tục hoạt động trong những năm 1821-1830, ám sát
các bộ trưởng và dân chúng. Đúng lúc Đức Giám Mục
Invernizzi lột mặt nạ và giải tán được bọn chúng thì Louis
Bonaparte thình lình xuất hiện trên sân khấu chính
trường vào tháng Mười Hai năm 1830. Sau đó lấy hiệu là
Napoléon III, ông là con Louis quốc vương Hòa Lan bị
truất ngôi, mà gia đình được Đức Pio VII đón nhận thân
tình sau khi họ bị các thủ lãnh Âu Châu tẩy chay.
Giờ đây vua Bonaparte đang âm mưu với đảng
Carbonari và Tam Điểm để khôi phục lại vương quốc Ý.
Kế hoạch của ông là tụ tập lại các đảng viên trong công
trường trước điện Vatican, tấn công chiếm đóng kho vũ
khí, đánh cướp nhà băng Thánh Thần, mở cửa ngục, bắt
giữ những nhân vật có thế giá làm con tin rồi đi tới điện
Capitol. Như thế, kế hoạch nhằm thiết lập ban nhiếp
chính và kêu gọi các tỉnh liên kết với thủ đô. Nhưng
chính quyền đã khám phá kịp thời âm mưu đó. Những
nơi bị đe dọa được thay thế lính gác, bắt giữ nhiều người
dính líu đến vụ này và trục xuất Louis Napoléon và nhiều
người khác ra khỏi Roma.
Tuy nhiên, khi Lu-y Philip Orleans đuổi được Carlo X
khỏi ngai vàng tháng Bảy năm 1830 thì đã phục hồi tinh
thần những đảng viên còn trung thành bảo vệ ông ta.
Những cuộc bạo động ở Paris đã đưa ông ta lên làm vua
Pháp quốc. Thế là vào ngày 4 tháng Hai năm 1831 nhóm
đảng viên lại dự định một cuộc nổi loạn khác ở Bologna
và hô to khẩu hiệu: “Tự Do Muôn Năm” rồi thiết lập một
tân chính phủ. Trong khi đó, những lãnh tụ của các hội
10
|
|
2.5 Page 15 |
▲back to top |
kín đi khắp Romagna hô hào dân chúng đảo chính. Các
miền Legazio, Marche và Umbria đã làm thỏa hiệp chung
với Bologna. Dầu sao đi nữa Roma cương quyết phản
kháng lại sự phản bội này. Louis Bonaparte vội vã liên kết
với phe cách mạng. Đức Thánh Cha Gregorio XIV không
được bảo vệ phải cầu cứu quân hoàng gia Napoli và sẵn
sàng trả lương cho họ nhưng Ferdinand II từ chối. Sau đó
quân Áo đã tiến vào nước của Đức Giáo Hoàng và trong
khi bọn Tam Điểm và quân nổi loạn bị đánh bại chạy
trốn, thì dân chúng một lần nữa chính họ tự kéo lên cờ
Tòa thánh, Đức Giám Mục Gioavanni Mastai Spoletto đã
giúp đỡ Louis Napoléon chạy trốn. Sau này lòng nhớ ơn
của ông ta được mọi người biết đến.
Năm 1832, các tổ Tam Điểm tiếp tục cuộc dấy loạn ở
Romagna trong khi quân Áo lại tiếp tục tiến đến Bologna,
và tới tận Ravenna. Chính quyền Pháp từ trước vẫn theo
đuổi chính sách bất can thiệp điên rồ. Bây giờ ngược lại ý
kiến Đức Thánh Cha, họ gửi một hạm đội tới Ancona, lấy
cớ rằng họ không muốn để Áo một mình được cái vinh
dự dẹp yên nổi loạn. Pháp dùng võ lực chiếm được thành
phố và đóng quân ở đó. Họ phóng thích tù phạm chính
trị, che chở cho các đảng cướp và làm ngơ để cho 300 đứa
trong bọn giết chết quan chánh án, cướp bóc thường dân,
tục hóa các nhà thờ, phỉ báng và đánh đập các linh mục,
chế giễu tôn giáo và lập những hội họp để phá phách. Áo
và Nga tuyên chiến với Pháp. Nhưng Ngài Palmerston,
người công khai che chở cho mọi cuộc chống đối và phỉ
báng Đức Thánh Cha đã tán thành hành động của Pháp.
Ông ta đã dụ Đức Thánh Cha phải cải cách, và chỉ có thế.
Sau này người ta mới biết việc ông công khai bảo vệ quân
nổi loạn ở Ý. Trước thái độ thù nghịch của Anh, không
phe nào trong hai phe quyền lực có hành động nào cả.
11
|
|
2.6 Page 16 |
▲back to top |
Pháp tiến tới giai đoạn cuối của cuộc đàn áp, họ bằng
lòng để phòng thủ với một đoàn quân ở kinh đô thay vì
đóng vai chủ chốt. Tuy nhiên họ chỉ rút quân thực sự vào
ngày 3 tháng Mười Hai năm 1838 khi quân Đức chiếm
đóng lãnh thổ của Đức Thánh Cha.
Năm 1831, Giuseppe Mazzini thành lập một hội gọi là
Nước Ý Trẻ. Các đảng viên bị ràng buộc với một lời tuyên
tệ bí mật và ghê sợ; ông ta đòi họ tham dự vào cuộc chiến
tranh chống lại tất cả mọi tôn giáo, đặc biệt chống lại Đức
Giáo Hoàng Roma. Mượn danh nghĩa thống nhất nước Ý,
phong trào nhằm không cho Đức Thánh Cha quyền sở
hữu đất đai và còn có thể tước đoạt tất cả cái khác nữa
nếu ngài không chịu chấp nhận tất cả những điều kiện
được nêu ra. Đảng này đã có thế lực ở nhiều tỉnh thành
nước Ý. Luôn cẩn mật canh giữ mạng sống mình, nhưng
Mazzini lại kết án tử hình không xót thương những đảng
viên không tuân lệnh.
Năm 1833, ông đã quyết định gửi hàng ngàn đảng
viên đến Savoa để xâm nhập vào hàng ngũ quân Piemont
và gây thiện cảm với họ, định lợi dụng họ đe dọa quân
Áo trong loạn quân Napoléon tiến tới Roma, tịch thâu tài
sản của hàng giáo sĩ và giới quý tộc, rồi tuyên bố nước Ý
thống nhất và tự do. Nhưng ở Napoli cảnh sát đã khám
phá ra âm mưu này và trừng trị những kẻ có dính líu tới.
Ở Piemont 200 tên đã thoát khỏi nước, 100 tên bị bắt làm
tù binh và 12 tên bị xử bắn. Năm 1834, 200 đồng đảng của
Mazzini tiến vào Savoa dưới sự chỉ huy của tướng
Ramorino. Nhưng vì không có ai ủng hộ nên vội vàng trở
lại Thụy Sỹ, không xảy ra một xô xát nào với quân Hoàng
gia.
12
|
|
2.7 Page 17 |
▲back to top |
Bọn đảng viên này vẫn còn tiếp tục thôi thúc những
âm mưu, gây rối loạn và ám sát trong những năm 1837,
1841, 1844 và 1845 với mục đích tiêu diệt quyền hành của
Đức Giáo Hoàng. Tên Ricciardi nham hiểm, trong cuốn I
Martiri di Concenza [Những vị tử đạo xứ Concenza] đã
tuyên bố rằng: mục tiêu của chúng ta là nhằm vào Roma, tiêu
diệt Đức Giáo Hoàng, một địa vị chứa nhiều âm mưu gian giảo
và đê hèn, đã làm khổ sở và gây hại cho nhân loại từ hơn 18 thế
kỷ nay. Nhưng quân đội vẫn còn trung thành và cảnh sát
đã cẩn mật đề phòng.
Thất bại và thất vọng sau rất nhiều cố gắng như thế
cho thấy các cuộc biến loạn ở Italia sẽ đều vô ích nếu
không có quân đội chuyên nghiệp để tập họp quân cách
mạng. Nhưng vị vua nào chịu lưu tâm tới lời thỉnh cầu
của họ và làm thế nào mà họ có thể khiến vị ấy đi theo
mục đích ấy ? Chính Massimo d’Azeglio nhắm tới Carlo
Alberto và quân đội Piemont. Dưới chiêu bài “Ý quốc độc
lập” bề ngoài coi có vẻ đẹp đẽ và cao thượng và coi là
chính sách nhà nước tất cả những nguyên tắc sai lạc và
những sự kiện họ thực hiện, họ đưa tới cuộc chiến đánh
Roma, Giáo Hội và Thiên Chúa.
Gioan Bosco đã ra đời giữa những hoàn cảnh đó.
Không thua kém ai về ước mong cho đất nước được vinh
quang và thịnh vượng, một khi ngài nắm bắt được bản
chất của thời đại của mình, ngài thấy rõ là nước Ý sẽ rơi
vào thảm họa nếu nó lật đổ trật tự Chúa đã ấn định trong
đất nước của mình; trật tự theo đó Tòa Thánh có thế
quyền và độc lập đã được định trên vùng đất này. Lịch sử
mà ngài đã học một cách say mê đã dạy cho ngài biết: khi
nào người ta chống lại vị chủ chăn của Chúa Kitô thì lúc
đó những lời tiên tri của Isaia được ứng nghiệm:
13
|
|
2.8 Page 18 |
▲back to top |
Đất đã ra ô uế dưới bàn chân cư dân
Vì chúng đã bỏ qua các điều luật
Vi phạm các thánh chỉ, và phá vỡ giao ước muôn đời
Vì thế, lời nguyền rủa làm cõi đất tiêu tan, cư dân phải đền
tội.
Cũng vì thế, cư dân trên cõi đất bị thiêu hủy,
Chỉ còn một ít người sống sót [Isaia 24, 5-6].
Lòng yêu mến Đức Thánh Cha luôn nằm trong
chương trình sống của ngài: Tất cả cùng với Đức Thánh Cha
và vì Đức Thánh Cha.
14
|
|
2.9 Page 19 |
▲back to top |
CHƯƠNG 2
Margherita Occhiena
Những cơn giông tố cách mạng trở nên dày đặc và
đang đe dọa trên Giáo Hội Công Giáo. Không còn một tia
hy vọng nào, đâu đâu cũng chỉ thấy một cái nhìn sợ hãi.
Nhưng con mắt Thiên Chúa nhìn thấu lòng người đã soi
sáng cho hàng vạn tâm hồn mà thế gian không biết đến,
bằng gương sáng của đời Kitô hữu, họ đã giúp Giáo Hội
chiến thắng được chủ nghĩa vô thần. Đó chính là các bà
mẹ Công Giáo, những người đã gieo hạt giống thánh
thiện vào tâm hồn các con cái họ, giúp con em mình sống
xứng đáng với sứ mệnh Chúa trao khi tạo dựng nên
chúng. Đọc hạnh các thánh chúng ta sẽ có đủ minh chứng
điều đó. Và thế kỷ 19 thật đầy dẫy những Kitô hữu anh
hùng, không thua kém các vị ở những thế kỷ trước.
Margherita Occhiena, mẹ của Gioan Bosco, chính là
một trong các linh hồn Chúa đã đoái thương nhìn tới. Bà
sinh ngày 1 tháng Tư năm 1788 tại làng Capriglio thuộc
địa phận Asti, do ông Melchior Occhiena và bà Dominica
Bossone, và chịu phép rửa cùng ngày. Làng này có chừng
400 dân cư, nằm trên một ngọn đồi nhỏ với những đỉnh
núi nhọn bao quanh trong một khu rừng rậm cách Chieri
chừng 6 dặm đường. Song thân bà là những nông dân
nghèo khó nhưng giàu lòng kính sợ Chúa. Thiên Chúa đã
chúc lành cho cuộc hôn nhân của họ, Margherita là con
thứ ba trong 5 chị em. Với gương sáng và lời dạy dỗ, hai
ông bà đã ghi khắc vào lòng các con mình lòng yêu mến
bổn phận đến nỗi dầu sống trong những năm nguy hiểm
15
|
|
2.10 Page 20 |
▲back to top |
của tuổi trẻ, cũng chỉ nuôi một ước vọng là sống xứng
hợp với thánh ý Chúa.
Những kinh nghiệm đầu tiên trong tuổi thơ của
Margherita thật là đáng sợ. Năm cô lên 9 tuổi, vào tháng
Bảy năm 1797, những tiếng chuông gióng lên liên hồi
khắp cả làng Asti và Chieri, cảnh sát Pháp và quân cách
mạng Piemont được đại sứ Pháp ở Torino che chở đã xúi
giục giới hạ lưu chống lại quốc vương hợp pháp là Carlo
Emmanuel IV, và thành lập chính phủ cộng hòa. Dân quê
nâng đỡ quân đội hoàng gia. Cuối cùng 30 tên đảo chính
bị bắn chết tại Chieri, trong khi 9 tên khác bị kết án tử
hình sau một phiên xử chớp nhoáng. Nguyên ở Asti đã có
14 tên bị kết án tử hình.
Năm kế đó, những dân làng lương thiện của xóm Asti
càng căm phẫn hơn vì Pháp trơ trẽn chiếm kho vũ khí của
Torino và đã độc ác ép nhà vua thoái vị phải lui về
Sardinia. Họ thật căm phẫn. Nhưng tất cả những gì người
dân quê cũng chỉ âm thầm chửi Pháp trong nhà đóng kín
cửa. Và đầu năm 1799, sống được khá lâu dưới chế độ
dân chủ, họ cầm khí giới diễn hành ở Asti và hô to: “Đức
Vua vạn tuế.” Nhưng quân Pháp đẩy lui họ cách dễ dàng,
làm tan rã hàng ngũ rồi dồn về trang trại làng mạc, và đã
bắn chết nhiều người có khí giới trong tay. Nhiều gia
đình sống trong sợ hãi và than khóc.
Sau đó, người Công Giáo còn căm tức và lòng họ
thương tâm trước cảnh tượng đau thương hơn nữa là vào
đêm 24 rạng sáng 25 tháng Tư, Đức Piô VI đã vào Torino
như một tù nhân bị áp tải trên chặng đường dài từ
Toscana đi qua ngã Gasal Monfferato, Alessandria,
Cressentino và Chivasso. Lúc đó Đức Thánh Cha đã 82
tuổi và kiệt sức đến nỗi người ta có thể tưởng ngài chết
16
|
|
3 Pages 21-30 |
▲back to top |
|
|
3.1 Page 21 |
▲back to top |
khi tới nơi. Viên chỉ huy trưởng ra lệnh đem ngài đến
Valenza qua ngả Dauphine; vì thế họ đã làm vị Giáo
Hoàng tuổi tác phải băng qua dãy núi Alpes dọc theo
những bờ vực làm chóng mặt, giữa băng tuyết dày đặc và
giá lạnh thấu xương.
Thêm vào những lo buồn đó là tình trạng thiếu thốn
mà dân Piemont phải chịu, trước hết là do nhu cầu cấp
bách của nhà vua về người và tiền của để đẩy lùi quân
Pháp sau là do nhu cầu và yêu sách vô giới hạn của người
Pháp tham lam. Chiến tranh bắt đầu từ năm 1792 đã tạm
ngưng nhờ thỏa hiệp đình chiến Cherasco vào ngày 28
tháng Tư năm 1796. Chưa kể những vụ thuế má, liên tiếp
những bổn phận bất thường do phong tục, những việc
vay mượn bị áp đặt, những sự dâng cúng cưỡng ép,
những thuế đánh trên thôn xóm hoặc con người, những
bồi thường chiến tranh vô nghĩa lý. Luật lệ được thông
qua làm cho giá trị đồng tiền bị hạ giá, tịch thu hầu hết
mọi tài sản Giáo Hội và ép buộc các nhà giàu phải mua
công phiếu. Việc trưng dụng thực phẩm, quần áo cho
quân đội, đồ ăn trở nên khan hiếm và thêm vào đó bệnh
dịch hoành hành cả người lẫn súc vật gia tăng thêm tình
trạng khủng hoảng.
Dĩ nhiên, gia đình Occhiena cũng bị ảnh hưởng nhiều
vì những tai họa đó, nhưng họ được kiện cường nhờ tín
thác vào Chúa và biết rằng họ đã thành công trong việc
đào luyện đức tính luân lý cho con cái họ. Nhờ sự dưỡng
dục lãnh nhận từ người mẹ và nhờ ở kinh nghiệm của
bao nỗi khó khăn như thế, Margherita đã có những dấu
hiệu chắc chắn để trở nên một bà nội trợ gương mẫu.
Ngay khi còn bé, cô đã biết phân chia thời giờ để cầu
nguyện và làm việc. Cô rất thích đi nhà thờ là nơi cô hết
17
|
|
3.2 Page 22 |
▲back to top |
lòng kính trọng. Ở đó cô chu toàn những bổn phận đạo
giáo, dự lễ, lãnh nhận các bí tích và nghe lời Chúa. Tạo
hóa đã cho cô một ý chí bền bỉ. Hợp với một công cảm
đáng ca ngợi và ơn thánh sủng, đó là sự trợ giúp vĩ đại
nhất để cô vượt qua mọi trở ngại tinh thần và vật chất mà
cô gặp trên đường đời. Giới hạn sự tự do của cô là những
lề luật Chúa, căn cứ vào đó cô quy định mọi công việc,
Margherita rất chính trực trong lương tâm, tình cảm cũng
như tư tưởng. Cô biết đánh giá con người cũng như các
biến cố. Cử chỉ của cô linh hoạt và lời nói ngay thật. Cô
không bao giờ do dự hay sợ hãi trong các công việc cho
dù quan trọng nhiều hay là ít.
Trong làng bên cạnh có một người dáng vóc đặc biệt,
hình dáng to lớn mạnh mẽ, khuôn mặt điển trai. Bất cứ ai
khi nào hắn đi qua đường là người ta bu lại xem và trẻ
con say mê đuổi theo hắn. Sự tò mò dai dẳng ấy làm anh
ta khó chịu vô cùng. Một ngày kia hắn quay lại nói với
Margherita đang há hốc mồm xem hắn: “Này, có chuyện
gì lạ lùng với các người chứ? Tôi không thể đi đâu mà các
người không nhìn tôi sao? Cô bé, cô có thể nói cho tôi tại
sao cô có thể đứng đó mà nhìn tôi được không chứ?”
Không luống cuống, Margherita trả lời: “Nếu có một vị
Giám Mục đến quanh đây, thì hỏi rằng mọi người không
nhìn sao được? Cũng vậy, tại sao tôi lại không nhìn ông
được chứ?1 Quả là một câu trả lời sắc bén cho chàng
thanh niên đó.
Margherita đã tỏ ra tinh thần như thế với mọi công
việc của cô, câu chuyện hấp dẫn sau đây chứng tỏ thêm
1 Thời ấy một Giám Mục đi thăm một làng nhỏ như Capriglio thì thật
là một chuyện hiếm có.
18
|
|
3.3 Page 23 |
▲back to top |
điều đó. Năm 1799, Liên quân Áo Nga chiếm được
Lombardia từ quân Pháp và chiếm đóng Piemont nhân
danh vua Sardinia. Họ coi đồng quê như chiến phẩm của
kẻ thắng trận. Chưa bao giờ đời sống cực khổ như năm
ấy. Thuế má cứ tăng đều đều, thanh niên bị gọi đi nhập
ngũ, nhiều người can tội thông đồng với chính phủ cộng
hòa, dầu là tự ý hay ép buộc, đều bị gạch tên ra khỏi công
sở, mất việc hay bị cầm tù.
Ở Castelnuovo d’Asti, tin động trời đến từ Capriglio:
cảnh sát bắt và còng tay cha quản hạt, cha Giuseppe
Boscasso và đem ngài về Torino cùng với ba cha khác bị
bắt ở Asti: Cha Tổng Đại Diện, kinh một kinh sĩ, và cha bề
trên dòng Servite. Bảy mươi linh mục khác đã bị bắt tại
nhà thờ riêng của các ngài vì bị tố cáo phạm tội chính trị,
một số còn bị bắt ngay khi đang giải tội. Các ngài bị trói
với nhau từng hai người một và bị dẫn bộ từ Torino tới
kho vũ khí ở Alessandria giữa sự chế giễu của quần
chúng ô hợp. Thực phẩm khan hiếm và bột đã tăng tới giá
không lường được là 20 lire một “bao.” Cũng trong thời
gian ấy quân Áo cấm xuất cảng bột ra khỏi Lombardia.
Hậu quả là dân quê mất tin tưởng vào việc hành chính
mới mẻ và vụng về mà triều đình đưa ra. Thế là hầu như
họ chẳng còn tình cảm gì với “Nhà Savoa.” Cũng lúc đó
lòng chống đối của họ với quân đồng minh đã lên đến
cực độ.
Dầu Margherita không phải là người nuôi lòng oán
giận, nhưng những sự việc bất công như thế làm sao
tránh khỏi việc để lại ấn tượng nơi cô. Tháng Chín năm
1799 là mùa gặt lúa. Gia đình Occhiena đổ thóc ra sân
phơi. Một tốp kỵ binh Đức tiến tới thình lình trong cát
bụi. Quân lính ngừng lại ở một cánh đồng gần đấy và
19
|
|
3.4 Page 24 |
▲back to top |
ngựa được thả lỏng dây cương cứ thẳng tiến tới sân lúa.
Margherita đang coi lúa la lớn báo động sự xâm phạm bất
hợp pháp này. Những con vật cứ tiếp tục mở tiệc với đồ
ăn mới tìm thấy. Vì vậy, Margherita quay lại cho đám
lính ở phía bên kia rãnh đang nhìn và cười nhạo sự cố
gắng vô ích của cô bé để đuổi ngựa của họ. Cô liền bắt
đầu mắng họ bằng tiếng mẹ đẻ để họ biết giữ lời ăn tiếng
nói tử tế hơn. Nhưng vì không hiểu một chữ nào mà cô
nói, nên bọn lính càng cười to hơn và thỉnh thoảng bật
cười bằng tiếng “Ja, Jaz…”
“Các ông không thấy sao đó là một trò hề?.
Margherita đứng chống nạnh nói, các ông không giữ
ngựa để nó ăn lúa nhà người ta. Các ông phải biết đáng
giá 14 lire rưỡi một “bao” đấy nhé. Thế các ông để chúng
tôi ăn gì vào mùa đông này? Chúng tôi sẽ lấy gì để làm
bánh đúc? Xấu hổ chưa. Các ông có dẫn ngựa đi hay
không thì bảo?” Margherita thấy rõ là bọn lính đang chọc
mình. Hơn nữa, tiếng “ja, ja” lại bắt đầu làm điên đầu cô
và cô nổi sùng lên. Nhiều người lính đứng lên và thử nói.
Nhưng cô cũng chỉ hiểu tiếng Đức của họ giống như họ
hiểu tiếng Piemont của cô. Để trả đũa họ cô cũng lập đi
lập lại tiếng “bô, bô,” một thành ngữ trong tiếng Piemont
dùng để nói chơi có nghĩa là “phải.” Cả câu chuyện có
nghĩa là một người hỏi: “Tên anh là gì?” và người kia đáp
lại: “Phải hôm nay trời đẹp lắm.” Thật là ông nói bà, bà
nói ông hay gà nói vịt, vịt nói gà. Tiếng “Ja, Jaz” được đáp
lại bằng tiếng “bô, bô” và thỉnh thoảng cũng được phụ họa
bằng những tiếng cười nắc nẻ. Cuối cùng Margherita mất
kiên nhẫn nói to: “Phải, phải, bô jaz, bô jaz.” Mấy ông có
biết nghĩa là gì không? “Boia” nghĩa là “quân đểu cáng.”
Thật đích thực là các ông đã phá ruộng người ta còn ăn
cắp lúa gạo người ta nữa.”
20
|
|
3.5 Page 25 |
▲back to top |
Đó là lời tuyên chiến. Nhưng những lời đó chả có ăn
nhằm gì và lúa vẫn tiếp tục bị ăn cắp. Margherita liền
chạy đi tìm cái chĩa ba. Rồi lấy đầu cán chọc hết con này
đến con kia nhưng vẫn vô hiệu. Cô liều quay đầu kia lại,
và bắt đầu đâm vào hông chúng và đánh vào mũi chúng.
Thế là lũ ngựa bỏ chạy toán loạn. Thực ra thì những
người lính đâu có ý đùa giỡn với người bản xứ, nhưng
lần này thì khác. Họ lại lạ lùng đi trêu chọc một cô bé 11
tuổi. Rồi họ chạy đi bắt ngựa lại và cột vào những cây ở
trong ruộng.
Chiến thắng của Napoléon tại Marengo vào ngày 14
tháng Sáu năm 1800 đã buộc quân Áo rút khỏi Piemont,
từ đó xứ này đã trở thành một tỉnh của Pháp. Tiếp theo là
một thời gian ngắn sống trong an bình. Từ đó Piemont
thoát khỏi sự xâm lăng của quân địch. Nhưng mật vụ đã
được tung ra để săn lùng những bọn cướp phá hoại,
những kẻ phạm tội, lính đào ngũ và tù vượt ngục. Những
kẻ sống ngoài pháp luật này hưởng miễn tội trong thời kỳ
hỗn loạn. Suốt nhiều năm, bọn chúng đi lang thang từ thị
xã này đến thị xã kia, gây nhiều cuộc phá hoại, đốt nhà và
giết người, hầu như ngày nào cũng có. Dân quê sợ hãi,
phải đi từng đám đông và không bao giờ đi qua những
khu rừng rộng và rậm rạp. Họ không dám để gia đình họ
ở nhà một mình mà không có phòng vệ và luôn vội vã trở
về nhà trước khi đêm xuống. Trong khi những xóm nhỏ,
như Capriglio, nhiều khi dân phải cầm vũ khi để canh
gác cho nhau. Thần chết rình rập bất kỳ ai bị nghi ngờ là
báo tin.
Một trong những tên cầm đầu nổi tiếng độc ác của
những bọn sống ngoài vòng pháp luật là Mayno quê ở
Spinetan một làng gần Alessandria. Cảnh sát nhiều lần đi
21
|
|
3.6 Page 26 |
▲back to top |
lùng bắt trong những khi mà bọn chúng lộng hành nhất.
Họ nhốt giam thẳng tay hay hạ bắn nhiều tên đến nỗi
suốt trong những thời gian Pháp kiểm soát không một tên
nào dám trở về nghề chém giết nữa. Sự cai trị của Pháp
chấm dứt phương pháp chuyên chế của Tỉnh trưởng. Ý
muốn sắt đá của Napoléon đã ổn định được thuế má và
sự cai trị của chính phủ.
Những sự việc không thấy trước, giờ đây đã làm dân
quê Piemont lương thiện an tâm. Năm 1805, Torino mừng
năm mươi năm phép lạ Thánh Thể xảy ra trong thành
phố đó năm 1453. Nhà thờ Corpus Domini lại được trang
hoàng lộng lẫy và dù vải rộng rãi được dựng lên, trong
cái sàn bé tí trước cửa nhà thờ. Những diễn giả xuất sắc
nhất lần lượt giảng dạy và kiệu Thánh Thể được cử hành
dưới sự chủ tọa của Đức Giám Mục Valprega địa phận
Masino, trước đây là Nice. Cả quan chức thành phố cũng
như lính Pháp đều tham gia dự những lễ nghi quan trọng
này. Tín hữu Torino và các tín hữu lân cận càng vững tin
hơn khi được tin về cái chết bất ngờ của người chế giễu
lòng sùng kính của dân Torino đang tụ họp mừng lễ. Hắn
gọi buổi lễ tôn giáo này bằng cái tên khinh bỉ là lễ “của
những con lừa đực” và đã ngã lăn chết lập tức.
Vào ngày 12 tháng Mười Một năm 1804, trên đường đi
Paris để phong vương cho Napoléon, Đức Pio VII đã đến
Torino và đã được hoan hô nhiệt liệt. Khi từ Paris trở về,
ngài dừng lại ở Torino vào ngày 14 tháng Tư năm 1805 và
lưu lại đó ba ngày và từ trên ban công của Lâu Đài Hoàng
Gia ngài đã ban phép lành cho đám đông dân chúng
khổng lồ đang tụ họp ở đó. Gia đình Occhiena thấy lòng
sùng kính của người làng cũng theo gương họ đi đến
Torino xem Đức Thánh Cha. Margherita lúc đó đã 17 tuổi,
22
|
|
3.7 Page 27 |
▲back to top |
tôi thiết tưởng đây là dịp đầu tiên mà cô cảm nhận yêu
mến Đức Thánh Cha để sau này dạy bảo con cái. Tâm
tình này càng mạnh mẽ thêm với lòng cảm thương khi
thấy Đức Thánh Cha Pio VII bị cưỡng bách rời khỏi Lâu
Đài Quirinal vào ngày 17 tháng Bảy năm 1809 theo lệnh
của bá tước Pontielli, trên đoạn đường từ Santena và
Chieri. Ở đó vào một buổi sáng chiếc xe đã ngừng lại một
tiếng rưỡi trước khi tiếp tục đi đến Grenoble.
Margherita là một thiếu nữ có đức tin mạnh mẽ và
tấm lòng trong trắng, hoàn toàn không quan tâm hay chịu
tác động trước những gì người khác làm hoặc nghĩ. Tính
thẳng thắn là một bảo đảm giữ gìn nhân đức của cô vì
được liên kết vững chắc với tính cẩn thận sẽ làm cho cô
tránh được sự lầm lạc. Thường thường, vào các ngày
Chúa Nhật, các bạn cô hay mời cô đi dạo quanh đồi núi
thung lũng gần đó. Họ thấy không có gì nguy hại khi giải
trí đôi chút sau sáu ngày làm việc vất vả. Nhưng
Margherita cảm thấy không thoải mái khi rời khỏi tầm
mắt của cha mẹ. Cô luôn luôn sẵn sàng từ chối khi họ tới
nhà.
Cô nói với các bạn: “Các chị xem, em đã đi dạo rồi, em
không muốn đi nữa đâu, em đã đi đến cả nhà thờ hôm
nay rồi. Đi đó đủ xa cho em rồi, và em không muốn đi bộ
thêm nữa.”
Dù họ có nài nẵng ra sao, họ chẳng thể làm cho cô đổi
ý. Như một thiếu nữ, Margherita biết một con đường duy
nhất là con đường đi tới nhà thờ--và thực sự, con đường
đó khá là dài.
Ai cũng biết sự quyến rũ thế nào đối với dân quê
trong ngày lễ thường niên của họ. Nó kéo dài tới đêm, và
23
|
|
3.8 Page 28 |
▲back to top |
thanh niên nam nữ tuốn về đó dù chỉ để xem để ngắm.
Thỉnh thoảng có những cô gái chịu chơi, ăn diện thật sang
từ Capriglio đến mời Margherita đi với họ. Khi nghe
tiếng họ, cô đã ra cửa để đón.
Họ nhao nhao: “Chị Margherita ơi, đi chơi với chúng
em đi.” Margherita nhìn họ từ đầu đến chân và giả vờ về
sự rủ rê của họ, cô hỏi: “Các chị đi đâu trên quả đất này?”
và cô mỉm cười khôi hài.
“Đi nhảy. Ở đấy có nhiều người lắm và cả một ban
nhạc thật tuyệt. Chúng mình sẽ sống những giây phút
thần tiên.”
Mặt Margherita trở nên nghiêm nghị. Nhìn thẳng vào
họ cô trả lời: “Kẻ nào muốn chơi trò của ma quỷ sẽ chẳng
bao giờ được vui hưởng với Chúa Giêsu. Rồi cô đi vào
nhà, làm các cô kia phải chưng hửng đến nỗi có mấy
người thay vì đi dự lại trở về nhà.
Nhưng cái đáng nói nhất là Margherita thật hiếm khi
làm bạn với những thanh niên trong khu xóm. Vào các
ngày Chúa Nhật nhiều người thường đến rủ cô và muốn
đi nhà thờ với cô. Việc này thật làm cô khó chịu. Cô
thường bó buộc phải đi nhà thờ một mình vì cô phải ở
nhà cho các người trong nhà đi dự lễ. Hơn nữa cô lại ghét
bỏ sự thô tục của đám con trai dai như đỉa này. Dầu sao
vẫn vô ích, đương nhiên không chỉ làm cho họ có cớ trêu
chọc đùa cợt mà còn làm cho người khác bắt chước làm
như thế nữa.
Vì vậy Margherita nghĩ ra một cách đơn giản để thoát
thân là làm cho họ không để ý tới nữa. Cô chỉ việc đi nhà
thờ sớm hơn thường lệ vào mỗi Chúa Nhật. Việc này
cũng thành công được nhiều tuần. Nhưng đám thanh
24
|
|
3.9 Page 29 |
▲back to top |
niên đã biết được mưu này và họ cũng đi sớm.
Margherita liền mời một người họ hàng đưa cô đi lễ.
Nhưng thỉnh thoảng cũng xảy ra là anh này phải bận việc
nên phải ở nhà. Margherita làm gì bây giờ? Cô không dễ
dàng đầu hàng đâu. Không thể tránh khỏi những tên tán
tỉnh cô, cô liền quay ra đón tiếp họ và nhận làm bạn với
họ. Nhưng khi đi đường cô đi thật nhanh đến nỗi bọn họ
bó buộc phải chạy theo cô. Người qua đường xem thấy
cảnh này phải tức cười. Mệt thở không ra hơi, bọn họ dần
dần lui lại đằng sau. Họ hỏi nhau: “Tại sao tụi mình phải
rơi chân ra cả thế này nè?” Thế là Margherita đến nhà thờ
trước nhất. Cô khúc khích cười về sự thành công của
mình trong chiến thuật này. Sau Thánh Lễ cô tìm người
nào đó trong đám đông để về với họ. Thường cô chọn
người già hay có tính nóng giận và thế là làm kẻ nào cô
không thích phải tránh xa. Lúc còn một mình, Margherita
băng qua cánh đồng để về nhà.
Trong sách Huấn Ca, chúng ta đọc thấy: “Bạn chắc
chắn, ngươi hãy yên tâm, không còn ích lợi chi cho bằng.
Lòng người thánh phát ra điều chân thật, hơn bảy vị ngồi
cao quan sát. Trong muôn việc cầu Đấng Chí Tôn, xin
hướng dẫn theo đường chân lý” [37, 13-15]. Margherita
đã kiện cường tâm hồn mình bằng những lời khuyên dạy
của giáo lý và đã đúc luyện con người của mình hành
động theo thánh ý Chúa. Như thế cô đã có thể thoát được
những cạm bẫy của lứa tuổi còn trinh trong.
25
|
|
3.10 Page 30 |
▲back to top |
CHƯƠNG 3
Francesco Bosco
Castelnuovo d’Asti tọa lạc hướng tây bắc miền
Capriglio, đi bộ chừng một giờ rưỡi là đến. Khuất khỏi
làn gió bắc, nó ẩn mình dưới chân những quả đồi vây
quanh. Phía đông, thôn xóm Pino và Mondonio bao bọc.
Phía nam những ruộng cỏ, cánh đồng phì nhiêu. Phía tây
là một quả đồi phân biệt khỏi các làng Morialdo, Ranello,
Bardella, Nevissmo và Shierone. Phía đông, nhà cửa ở
Castelnuovo d’Asti đều xây trên sườn đồi, nhà thờ ở
chính giữa. Castelnuovo thuộc địa phận Torino, cách
Torino khoảng 15 dặm và Asti khoảng 20 dặm. Thời kỳ
đó có trụ sở hành chính của 7 thành phố. Dân chúng
chừng 3.000 người, gồm toàn thương gia và lái buôn giao
thiệp với các thành phố Âu Châu. Những hầm đá vôi ở
bản xứ là những nguồn lợi của thị trấn ảnh hưởng đến
khí chất của dân, tính tình ngay thẳng, tâm tình dễ dãi.
Họ rất lễ độ với người lạ với lòng hiếu khách chân thành:
Đó là đặc tính chung của miền Asti.
Một dãy nhà ở ven rừng phân tách hai miền Capriglio
và Castelnuovo. Khu vực này được gọi là Becchi, một
phần của Morialdo.
Francesco Bosco sinh ngày 4 tháng Hai, 1784 là con
một chủ trại miền đó. Tuy gia đình không đến nỗi bần
túng, nhưng chắc không phải giàu có hoặc ở địa vị cao
trong xã hội. Cả cơ nghiệp cỏn con của họ chỉ gồm vài
thửa đất gần đó để sinh sống. Vì số đất không đủ lo cho
nhu cầu gia đình, Francesco đi canh tác trên thửa đất bên
cạnh của Biglione nơi nhà ông được xây trên đó. Nơi đó
26
|
|
4 Pages 31-40 |
▲back to top |
|
|
4.1 Page 31 |
▲back to top |
ông đã sống cùng với vợ với con là Antonio sinh ngày 3
tháng Hai, 1803 và với mẹ già mà ông tỏ ra rất hiếu thảo.
Tính tình Francesco rất tốt. Ông đã được dạy đạo đức tử
tế qua các lớp giáo lý hoặc nghe giảng ở nhà xứ. Thiên
Chúa khôn ngoan chân thật dạy con người đừng để mình
chạy theo hư danh phù phiếu, nhưng tự khuất phục hoàn
toàn trước thánh ý Chúa quan phòng nhân từ. “Thật ngọt
ngào thay cuộc đời của người hài lòng về số phận của
mình, trong đó, họ tìm thấy được một kho tàng.”
Một ngày kia đang làm trên cánh đồng của mình, bất
ngờ Francesco được tin buồn, vợ mình lâm trọng bệnh và
qua đời ngày 28 tháng Hai, 1811. Bà đã chịu các phép sau
hết do cha Giuseppe Boscasso, một người đứng tuổi nhất
trong làng mà khi xưa bị tù trong kho vũ khí ở
Alessandria năm 1800.
Năm đó, cùng với nỗi buồn riêng của ông, một đau
đớn chung cho tất cả là cái chết bất ngờ của cha Boscasso
ngày 11 tháng Mười Một, thọ 74 tuổi. Cha được an táng
trong nhà thờ gọi là “Castel.” Cái chết của cha đối với
Francesco là thêm một mất mát lớn lao vì ông rất thân với
cha.
Thời đó ở một xứ làng quê, vị chủ chăn là người cha,
người bạn, kẻ tín cẩn và là đấng an ủi của các giáo hữu
trong xứ. Ngài biết từng phần tử trong gia đình, ngài
luôn được chào hỏi nồng nhiệt trên đường. Trẻ con đều
được ngài rửa tội và dạy rước lễ lần đầu. Phần lớn đàn
ông đàn bà trong làng đều do ngài chủ sự hôn lễ. Các bậc
cha mẹ lớn tuổi đều nhờ ngài chỉ dẫn trong các việc gia
đình và ngài cũng được thăm dò ý kiến trong các vấn đề
công cộng. Không một nhà nào có người chết mà không
được ngài đặt chân tới để an ủi, để nâng cao tâm hồn, hy
27
|
|
4.2 Page 32 |
▲back to top |
vọng vào cuộc sống bất diệt hạnh phúc hơn, đồng thời
làm khuây khoả thân nhân kẻ quá cố. Sinh và sống, chết
và mai táng, hoan hỉ cũng như đau khổ phiền muộn đều
được ghi nhớ rõ ràng đối với vị chủ chăn tốt. Ngài hiểu rõ
nỗi thầm kín của từng người và chức vụ thánh của ngài
đã đặt ngài trên mọi người của cộng đoàn. Cái chết của vị
chủ chăn gây xúc động sâu đậm như cái chết của người
cha trong gia đình: Sự kiện đó xảy đến không ai ngờ
được, đã làm tan vỡ những liên lạc, những vấn đề tình
cảm, những công việc riêng tư.
Vì sự lộn xộn xảy ra vào lúc đó, những tín hữu nhiệt
thành nhất tự hỏi ai có thể thay thế vị chủ chăn đã quá cố.
Một bộ luật mới được Napoléon ủng hộ và công bố, được
coi như một vũ khí lợi hại chống lại Giáo Hội. Những
nhóm Tam Điểm xuất hiện và lan tràn khắp nước Ý cùng
được chính quyền đế quốc khuyến khích bằng mọi cách
có thể nghĩ ra được. Hội viên các dòng tu bị phân tán, các
tu viện nơi quy tụ các tín đồ có lòng tin sâu đậm, bị đóng
cửa. Tài sản Giáo Hội bị tịch thu và đem bán. Phóng đảng
bành trướng. Các ơn kêu gọi linh mục và tu sĩ trở nên
khan hiếm. Tự do tín ngưỡng đã đặt sai lầm và chân lý
ngang nhau. Người ta chối bỏ quyền của Giáo Hội. Chủ
nghĩa Phò Pháp Quốc bị bắt buộc dạy trong chủng viện,
một chủ nghĩa chống đối đặc quyền và quyền lợi của Đức
Giáo Hoàng. Các luật khắc nghiệt mới được chế định
chống lại những phần tử giáo sĩ nào không tán thành việc
nào bất kỳ của chính quyền. Các Giám Mục bị coi như là
đầy tớ của hoàng đế và trường học bị các nhân viên của
họ nắm giữ. Vì vậy những tâm trí non trẻ bị uốn nắn theo
quan điểm chính trị và sa đọa tôn giáo của những người
lèo lái Chính Quyền. Đức Giáo Hoàng Pio VII vẫn còn bị
giam ở Savona.
28
|
|
4.3 Page 33 |
▲back to top |
Thêm vào đó tình hình khó khăn chung đó, tự bản
chất của chức vụ mục tử nổi lên những vấn đề chuyên
biệt mà chức vụ đó đòi hỏi sự khôn ngoan vượt bậc và
lòng nhiệt thành tông đồ. Vị chủ chăn bị thúc đẩy phải bị
phân phát và phổ biến giáo lý biên soạn do lệnh của
Napoléon để dùng trong mỗi giáo khu của đế quốc. Giáo
lý dạy những học thuyết sai lầm và dị giáo: nó cố tình bỏ
qua không ít điều và rồi khéo léo thêm thắt những điều
khác. Hơn nữa, cách gián tiếp nó quy mọi quyền hành và
cả những vấn đề tôn giáo về hoàng đế. Cha xứ không
được chê bai trực tiếp hay gián tiếp những tôn giáo khác
đã được quốc gia phê chuẩn. Ngài không được ban phép
lành hôn phối cho đôi vợ chồng nào nếu trước đó chưa
được dân sự phê chuẩn cho thành hôn. Người được Giáo
Hội ủy thác phải được chính quyền ưng thuận trước.
Giám Mục vẫn giữ quyền chỉ định và phong chức, nhưng
không được bổ nhiệm theo giáo luật khi chưa có sự ưng
thuận của hoàng đế qua bộ trưởng Bộ Thờ Phượng.
Ngoài ra vị chủ chăn đã được chỉ định không được bắt
đầu vào chức vụ , cho đến khi ngài buộc tuyên thệ trung
thành trước tỉnh trưởng.
Trở lại với Francesco Bosco, ông gặp phải một vấn đề
quan trọng: không thể vừa lo việc đồng áng, vừa lo cho
mẹ và nuôi đứa con chín tuổi được. Ông quyết định tái
hôn. Trước kia ông thường tới Capriglio và để ý tới
những đức tính hiếm có về công việc nội trợ của
Margherita Occhiena.
Nhưng Margherita đã không tỏ ý muốn thành hôn tí
nào. Cô luôn luôn bận bịu với công việc nhà và đồng áng.
Cô khôn khéo xa lánh mọi dịp giải trí, ngay cả những
buổi hội chiều Chúa Nhật của dân chúng. Cô hiện được
29
|
|
4.4 Page 34 |
▲back to top |
24 tuổi, nhưng hầu như cô chỉ có mỗi ước vọng là ở nhà
để chăm sóc song thân sắp già yếu. Nhưng Chúa đã an
bài cô trong đời sống hôn nhân… “Người vợ có giá trị là
người mang niềm vui cho chồng mình. Đời sống của
nàng đầy đủ và bình an. Người vợ tốt là một món quà tốt
lành được tặng cho người chồng biết kính sợ Chúa. Dầu
phú quý hay nghèo hèn, nàng luôn luôn bằng lòng và
hằng nở một nụ cười trên khuôn mặt [Hc 26, 2-4].
Francesco cầu hôn. Margherita do dự chấp thuận và cho
biết là phải miễn cưỡng rời bỏ cha mẹ nhưng người cha
thấy xứng hợp nên khuyên cô nhận lời kết hôn. Dầu lớn
tuổi, thân phụ cô quả quyết rằng ông có thể tự lo cho
mình được. Thật ra ông xuất thân từ một gia đình toàn
người sống tới tuổi thọ. Ông đã sống tới 99 năm 8 tháng.
Đồng thời em trai là Michele cũng thọ gần 90. Ngoài ra
các con trai con gái đều còn sống ở nhà và một trong
những số đó là Margherita sau này cũng xấp xỉ như ông.
Thánh Phaolo nói: “Bằng lòng vâng thánh ý Chúa thật là
một mối lợi lớn rồi” [Tim 6,6]. Và trong sách Châm Ngôn
ta đọc thấy: “Kính sợ Thiên Chúa trong cơ cực tốt hơn là
phú quý trong lo âu” [15,16]. Thánh Phaolô cũng đã dạy
rằng bí tích hôn phối thật lớn lao trong Chúa Kitô và Hội
Thánh. Như một bí tích cho cuộc sống, nó cần được thánh
sủng Chúa ban. Khốn cho người bước vào cuộc sống này
cách bất xứng để phạm sự thánh, đó là lý do mà sự bất
hạnh quấy nhiễu gia đình. Không lãnh nhận xứng đáng
bí tích này sẽ như một nguyên tội khác đáng Chúa
nguyền rủa. Nhưng những ai lãnh nhận xứng đáng, sự
liên kết của họ tượng trưng sự kết hiệp của Chúa Kitô và
Hội Thánh Người, được dư đầy tràn ân huệ và vô vàn
phúc lành hầu chịu đựng dễ dàng gánh nặng bắt buộc họ
phải giữ trước mặt Chúa. Phúc lành an bình trong gia
30
|
|
4.5 Page 35 |
▲back to top |
đình, phúc lành trong mọi nhu cầu của cuộc sống và phúc
lành trong việc sinh sản con cái.
Thời đó, cả bây giờ nữa, kết hôn là những dịp lễ trọng
cùng với những hoan hỉ náo nhiệt, mời mọc bạn bè, tiệc
tùng nấu nướng, ca nhạc… Nhưng trước hết cô dâu chú
rể đi xưng tội rước lễ. Rồi trong Thánh Lễ, cũng với lời
chúc lành của cha sở, chú rể đeo nhẫn cưới cho cô dâu
dưới chân bàn thờ. Đối với Francesco và Margherita cũng
như thế, sau lễ nghi tại thị trấn, họ kết hôn tại nhà thờ xứ
ở Capriglio ngày 6 tháng Sáu năm 1812. Từ đó trở đi, họ
giữ trọn châm ngôn quý giá của thánh Phaolô: “Mỗi
người chồng phải yêu vợ như chính mình, và vợ phục
tùng chồng mình” [Eph 5,33].
Ngay sau khi Margherita đến ở nhà mới tại Morialdo,
cô rất yêu mến bé Antonio như là con ruột mình. Thế là
ông đã kiếm được một người mẹ thật sự để thay thế cho
người mẹ đã chết, nhưng không phải là kế mẫu lãnh đạm
như thường xảy ra cho phận kẻ mồ côi. Mặc dầu
Margherita đã đón nhận với tình đầy âu yếm, bề ngoài bé
không tán thành việc tái hôn của cha nó có vẻ vì nó [sớm]
e ngại cho việc thừa tự của nó.
Vào thời điểm đó, ngày 11 tháng Sáu có một chiếc xe
ngựa từ Savona đến và chạy với tốc độ tối đa, băng qua
cánh đồng Alessandria: xe chở Đức Thánh Cha Piô VII
khi ấy đã sắp chết và là tù binh của Napoléon từ ba năm
rồi. Xe được hộ tống bởi một ủy viên của hoàng đế. Xe âm
thầm chạy qua các đồi xứ Asti, đến Stupinigi, và vào
nước Pháp bằng ngõ Montcenis, sau cùng đến
Fontainebleau nơi đó ngài đã chịu bao cay đắng khổ sở.
Biết được lòng trìu mến dân xứ Piemont đối với mình,
trên đường đi qua, Đức Thánh Cha đã ban phép lành cho
31
|
|
4.6 Page 36 |
▲back to top |
họ. Và khi Margherita biết được lộ trình của ngài qua
miền đó, ắt cô đã cầu xin Chúa nhờ phép lành đó ban sức
mạnh trong bậc mới của mình?
Margherita vui mừng vì “tâm trí bình an như được
mừng lễ liên tục” [Cn 15,15]. Mẹ già của Francesco, cũng
có tên là Margherita đã nồng nhiệt đón nhận con dâu
mình và tức khắc trao phó cho cô mọi tin tưởng cũng như
trìu mến. Margherita đáp lại với tình con thảo và vâng
lời. Cả hai tức khắc hòa đồng tâm tình. Họ bàn với nhau
về công ăn việc làm, sự cần kiệm và tình yêu, về sự điều
hành việc nhà và gây dựng gia đình. Dưới y phục một
người nhà quê mẹ chồng của Margherita là một người
đàn bà giàu tình cảm cao thượng, ý muốn cương quyết,
tri giác nhạy bén và hăm hở thực thi những điều tốt lành.
Chúa chúc lành cho cuộc hôn nhân của Margherita và
Francesco, ngài cho họ được hoan hỉ với đứa con đầu
lòng sinh ngày 8 tháng Tư năm 1813. Bé được rửa tội với
tên thánh Giuse do một cha xứ mới ở quê tên là
Giuseppe Simonde, cha coi xứ vào cuối tháng Tám năm
1812.
Sự hoan hỉ của họ phải phai nhạt vì lo ngại cho tình
trạng bi ai của đất nước lúc bấy giờ. Các nhà thờ bị chiếm
và bị tước đoạt các đồ quý báu cùng những công trình
nghệ thuật. Những tháp chuông im lìm trong những ngày
lễ, có đến hàng ngàn quả chuông đã bị đúc chảy thành
súng ống. Các linh mục già yếu, nghèo nàn dưới sự kiểm
soát dai dẳng của cảnh sát. Các nhân viên thu thuế nhất
định đòi cho bằng được tiền thuế. Các bà mẹ khóc sướt
mướt vì con trai họ phải đi quân dịch. Chiến tranh dữ dội
xảy ra liên tiếp từ năm 1805 (dù xảy ra ở đàng xa). Nhiều
thanh niên Ý bị thiệt mạng trong cuộc chiến tranh chống
32
|
|
4.7 Page 37 |
▲back to top |
Đức quốc: 20.000 người chết ở Tây Ban Nha, 15.000 người
chết trong cuộc rút lui khỏi Nước Nga của Napoléon.
Năm đó Bắc Âu và Anh quốc hợp lực chống Napoléon.
Tất cả những thanh niên từ 18 tuổi trở lên được động viên
và gởi tới Pháp để rồi bị giết trong cuộc bảo vệ nhà độc
tài Napoléon, con người mà người ta chế giễu là “khẩu
đại bác rơm.” Và trong các nhà thờ dân chúng bị bắt buộc
nghe bài ca: “Domine Salvus fac imperatorum nostrum
Napoleonem!” [Lạy Chúa, xin bảo vệ hoàng đế Napoléon
của chúng con].
Nhưng các tín hữu hằng tiếp tục nài xin Chúa tha thứ
vì lòng thương xót Chúa ngừng trừng phạt các quốc gia.
Năm 1815, hòa bình trở lại và ngự trên toàn cõi Âu Châu.
Về sau, khi bị trục xuất và sống những ngày tàn trên hòn
đảo nhỏ bé là St. Helena, Napoléon--tân Nabucodonosor--
, đã phải công nhận rằng chỉ có Chúa mới là người độc
nhất trao tặng hoặc cất đi vương mão và phủ việt thôi.
Đó là một năm hoan hỉ cho toàn dân xứ Piemont. Mọi
luật lệ chống đối Hội Thánh đều bị xóa bỏ. Ở Savona,
giữa hàng giám mục địa phận và dân chúng đông đảo,
Đức Thánh Cha Piô VII tôn dương Đức Nữ Đồng Trinh vì
đã thương xót cứu ngài thoát khỏi cơn tù đày đau khổ.
Cùng một lúc Carlos Emmanuel I được chính thức khôi
phục lại ngai vàng ngày 20 tháng Năm. Đức Thánh Cha
Piô VII đến Torino ngày 15 tháng Sáu sau khi đã qua
Genova, Novi, Voghera, Moncalieri. Đó là một cuộc xuất
du lần thứ 7 của ngài qua các nước lân cận vùng Alp.
Thật không thể có lời nào để diễn tả đầy đủ nỗi thịnh tình
của dân chúng và nhà vua đối với ngài tại Savoa. Để
tưởng nhớ biến cố này, Khăn Liệm Thánh được công khai
đem ra trưng bày khắp hành lang của đền Madame Alace
33
|
|
4.8 Page 38 |
▲back to top |
trước vô số dân chúng đang quỳ. Từ trên cao Đức Thánh
Cha, cùng với các Giám Mục giữ di hài quý giá đó; đó là
thánh tích quý giá sau Thánh Giá. Cùng lúc đó những
chuông nhà thờ ở thành phố ngân vang giữa tiếng đại bác
vang rền báo hiệu biến cố huy hoàng ấy.
Sau khi đã viếng đền Đức Bà Consolata, Đức Thánh
Cha rời Torino ngày 22 tháng Năm. Và trong năm ghi
nhớ ấy, Margherita Bosco sinh thêm một con trai nữa và
chỉ mấy tháng sau Đức Thánh Cha thiết lập lễ Đức Mẹ
Phù Hộ các giáo hữu. Gioan Bosco sinh trong chiều ngày
16 tháng Tám giữa tuần bát nhật của lễ Đức Bà lên trời. Bé
được rửa tội tại nhà thờ thánh Anrê chiều ngày 17 tháng
Tám do cha Jose Festa và đặt tên là Gioan Melchior. Cha
mẹ đỡ đầu là Melchior Occhiena và Magdalena Bosco,
sau này là bà quả phụ Secondo.
Trong một xã hội đảo lộn đầy lung lay và nguy hiểm
tột độ đó, Chúa Quan Phòng đã làm nhiều linh hồn trở
nên khí cụ, sự nâng đỡ và bảo vệ Hội Thánh, và thành các
kiến trúc sư chấn hưng xã hội. Bình an mặc dầu ngắn
ngủi, đã ổn định trên hoàn cầu.
Những đảng phái bí mật vẫn tiếp tục công việc ngấm
ngầm phá hoại giáo quyền lẫn chính quyền, dần dần họ
dám khai mào những cuộc bạo động, gây xáo trộn và cuối
cùng họ công khai chống lại chính quyền và giáo quyền
được thành lập. Chúa cho hai sự chống đối đó như để
phạt những kẻ gây tội ác và tỏ sự chiến thắng và tán
dương danh Người.
Gioan Bosco là một trẻ nhỏ khi cậu Giuseppe Cafasso
lên bốn tuổi đã nổi tiếng là một “vị thánh nhỏ,” là tên mà
các bạn bè đặt cho do đạo hạnh của cậu và sự sốt sắng
34
|
|
4.9 Page 39 |
▲back to top |
của cậu tỏ ra trong nhà thờ. Hai trẻ này sẽ lớn lên vào thời
kỳ sự thiện và sự xấu đang đấu tranh ở mức độ kinh
khủng nhất; cả hai theo vị thế của mình đã thực hiện sứ
mệnh Chúa Quan Phòng trao phó.
Tại mái ấm Bosco, bình an luôn ngự trị. Margherita
yêu thương trật tự và an hòa và điều khiển gia đình theo
tính tiết kiệm, trong khi Francesco lao nhọc trên cánh
đồng để nuôi sống cả mẹ già bảy mươi tuổi bị bệnh, ba
người con và hai người phụ việc. Không gì quý hơn đối
với Francesco và Margherita cho bằng gìn giữ những kho
tàng Chúa đã trao phó cho họ. Cả hai ông bà luôn coi sóc
yêu thương con cái để tuổi thơ của chúng không nhuốm ô
nhơ.
Tất cả bà con láng giềng đều trân trọng gia đình Bosco
như là những người luôn kính sợ Thiên Chúa, sống đời
Kitô hữu gương mẫu. Nhiều năm sau này họ vẫn còn nhớ
đến gia đình này. Đây là di sản quý nhất mà con cái thừa
hưởng được từ cha mẹ: “Bởi lẽ vinh hiển của một người
cha chính là danh tiếng tốt của cha mình” [Hc 3, 11].
Nhưng mọi niềm vui trần thế đều phải có lúc kết thúc.
Bất hạnh đã xảy ra cho gia đình hạnh phúc này. Vào tuổi
đời còn trẻ và đang có ý dạy dỗ con cái mình nên người
Kitô hữu tốt lành, Francesco đã bất thình lình ngã bệnh.
Một ngày kia trở về nhà đầy mồ hôi, ông vô ý bước vào
hầm rượu lạnh lẽo của nhà. Sự thay đổi đột ngột này
khiến ông bị cảm lạnh nặng, tiếp đến là chuyển sang
thương hàn. Mọi cố gắng chữa trị đều vô ích; bệnh
Francesco trở nên nguy kịch. Sau khi được chịu các bí tích
lần cuối, ông đau lòng khuyên nhủ vợ mình đặt hết tin
tưởng vào Chúa. Trước khi qua đời, ông gọi bà đến bên
giường bệnh và nói: “Hãy xem Thiên Chúa tốt lành
35
|
|
4.10 Page 40 |
▲back to top |
dường bao! Ngài gọi tôi về với Ngài vào Thứ Sáu, ngày
Chúa chúng ta chịu chết, vào chính giờ Ngài chết trên
thập giá, và lại vào chính tuổi của ngài trên đời!” Và rồi,
ông khuyên vợ mình đừng quá buồn về cái chết của ông
nhưng hãy hoàn toàn vâng theo thánh ý Chúa, ông còn
thêm: “Tôi trao phó những đứa con còn dại cho bà, và
hãy chăm sóc đặc biệt bé Gioan.”
Francesco qua đời ngày 11 tháng Năm, 1717, hưởng
dương đúng 33 tuổi, trong một căn phòng của nông trại
ở Biglione. Công việc an táng được cử hành ngay hôm
sau trong nỗi thương tiếc và lời cầu nguyện của cả làng.
Cha Micae Rua và vài người khác cùng những người
được mẹ Margherita trực tiếp kể lại, đã xác thực những
lời nói trên.
Don Bosco thường kể lại ngày sầu thảm đó cho các
bạn nhỏ của cha, là những thanh thiếu niên Nguyện Xá
thánh Phanxico Salê. Ngài dùng biến cố đời mình để
chúng thêm lòng kính trọng, vâng lời và yêu mến cha mẹ
chúng. Trong thời kỳ đầu, khi Don Bosco chưa bận bịu,
cha thường chạy vào sân chơi trong những giờ chơi chiều.
Tức thì hàng trăm trẻ nhỏ chạy đến bao quanh ngài; đứng
giữa chúng, ngài giữ chúng lại với những câu chuyện
lành mạnh. Thường thường ngài kể cho chúng nghe
những giai thoại của tuổi thơ ngài. Từ đó về sau nhiều
thính giả trẻ không ngừng xin: “Cha hãy kể cho chúng
con nghe về ngày ba của cha qua đời đi.”
Và Don Bosco bắt buộc phải gợi lại: “Ba cha qua đời
khi cha chưa đầy hai tuổi và cha chẳng biết cha làm gì
trong lúc đau khổ đó. Cha nhớ lại và đây là sự hồi tưởng
sau hết mà cha có trong đời mà mẹ cha nói với cha: “Bây
giờ con mồ côi cha rồi.” Mọi người rời phòng ba của cha
36
|
|
5 Pages 41-50 |
▲back to top |
|
|
5.1 Page 41 |
▲back to top |
rồi, nhưng cha ráng ở lại, mẹ cha nhặt một bát đựng một
vài quả trứng và ít cám, ngài buồn rầu nói với cha: “Này
Gioan hãy đi với mẹ.” Cha trả lời: “Nếu ba không trở lại
con sẽ không đi với ai hết.” “Ôi con đáng thương của mẹ,
hãy đến đây với mẹ. Con chẳng còn có ba nữa.” Sau đó
mẹ cha đau khổ trong tiếng nức nở của lòng ngài, cầm lấy
tay cha và dẫn cha đi. Vì mẹ cha khóc nên cha cũng òa lên
khóc. Chắc chắn vào tuổi đó cha không hiểu mất một
người cha là một sự mất mát lớn lao biết bao. Nhưng cha
luôn nhớ rõ lời này: “Bây giờ con mồ côi cha rồi.” Cha
còn nhớ ba và mẹ cha đã an ủi anh Antonio của cha như
thế nào. Anh của cha đã đứng bên cạnh với lòng đau đớn.
Từ ngày đó cha không còn nhớ điều gì khác nữa cho đến
khi cha lên 4 hay 5 tuổi. Từ khi cha lên 5, cha có thể nhớ
lại mọi điều xảy tới cho cha.
37
|
|
5.2 Page 42 |
▲back to top |
CHƯƠNG 4
Sự Khôn Ngoan của một Bà Mẹ Công Giáo
Sự kinh hoàng sợ hãi bao trùm toàn thể gia đình trước
cái chết của Francesco Bosco. Bây giờ bà Margherita
không dám thải hồi hai nông trại, bà phải đương đầu với
công việc khó khăn để nuôi năm miệng ăn trong gia đình
bà. Nạn đói [từ năm 1816] đã hoành hành suốt năm, và đã
biến miền Piemont ra cùng khổ. Những vụ mùa hàng
năm, nguồn lợi duy nhất của xứ, đều bị tàn phá do giá
lạnh và rồi tiếp theo là mùa nắng khủng khiếp. Cảnh
hoang tàn như tấm vải khoác trên đồng lúa, ruộng cỏ và
trên các cây ăn quả. Vật giá leo thang tới cực độ. Một lạng
lúa mì giá 1,25 lire và một lạng bắp giá 1,16 lire. Những
chứng nhân của thời kỳ đó đã diễn tả lại cảnh đáng
thương của những con người đi ăn xin, giơ đôi tay xin
cám vụn để trộn với dầu. Người ta tìm thấy những xác
chết trong những cánh đồng miến, họ ngậm đầy cỏ mà
gắng nhai nuốt vào để giảm cơn đói đang hành hạ họ.
Trước cảnh bi ai đó, dân tình quay về cùng Thiên Chúa,
họ cầu xin để có mưa. Họ làm việc đền tội cách công khai,
thật là một việc họa hiếm đã diễn ra như thế, khó có thể
chứng kiến lại một lần nữa.
Những người dân quê gầy guộc, rách rưới đi chân
không hành hương từ đền này sang đền khác, kêu xin
giúp đỡ, cổ đeo xiềng xích, vai vác thánh giá nặng. Trên
đường về nhà, nếu những người nghèo đói đáng thương
này gặp vài nông trại có vẻ trù phú, họ không ngại lê gót
tới, quỳ gối trên bệ cửa và van xin của bố thí. Có một
người chủ trại xưa kia cũng khá giàu có nhưng bây giờ
chính ông cũng sắp bước phải cảnh nghèo túng cực, ông
cũng đành lấy các bị đựng cám ra để phân phát cho mỗi
38
|
|
5.3 Page 43 |
▲back to top |
người một nắm. Đôi khi họ nuốt chửng cả nắm cám khô
hòa với nước mắt cho ướt.
Những nỗi khổ cực như thế đã là nguyên nhân gây
nên những bệnh tật, và dịch tễ lan tràn khắp miền. Cả
ngàn người phải sống chui rúc trong một cái hang tồi tàn.
Những mụn nhọt ghẻ lở của những người ăn mày da bọc
xương, họ là nạn nhân của bệnh thương hàn, trông thật
đáng sợ. Họ muốn phơi bày cảnh khổ sở của họ cách công
khai để hy vọng những người qua lại thấy thế mà thương
và bố thí cho. Họ ở khắp nơi, trên hè phố, nơi thành thị
cũng như thôn quê, trước cửa nhà giàu, cũng như ở cửa
nhà thờ. Không có con đường nào mà không có bóng họ.
Những con chó sói đi từng đàn từ phía bắc Thụy Sĩ tới
tàn phá khu rừng cạnh tu viện Stura gần Torino.
Giữa những lầm than đó, bà Margherita vẫn tiếp tục
nuôi dưỡng gia đình bao lâu bà có thể. Sau cùng bà đã
trao một món tiền cho người láng giềng, tên là Bernardo
Cavallo, để mua đồ ăn. Không có một ai trong Morialdo
muốn bán một chút thực phẩm còn lại với bất cứ giá nào.
Trong miền không còn ai bán bò đực và bò cái. Không có
người mua vì không còn rơm cỏ cho súc vật ăn nữa.
Cavallo cố gắng đi đâu đó may ra có thể mua được một ít
thực phẩm, nhưng đã không có thể mua được một tí gì
cho dù mua với một giá cắt cổ. Hai ngày sau, ông trở về
làng mà bà Margherita và lũ con bà đang chờ mong ông
từng giây phút. Nỗi lo sợ xuất hiện nơi họ khi ông ta nói
với họ là tất cả những gì ông mang về chỉ là món tiền ông
nhận nơi họ. Họ chỉ còn rất ít lương thực để lót lòng trong
ngày đó và cơn đói đe dọa họ khi đêm về.
Thắng lướt được nỗi thất vọng của bà, Margherita cố
đi vay thức ăn nơi những người láng giềng, nhưng không
một ai muốn giúp bà. Bà bèn gọi các con lại và nói: “Khi
39
|
|
5.4 Page 44 |
▲back to top |
hấp hối, ba các con đã nói cho mẹ là phải luôn luôn tin
tưởng vào Chúa, nào bây giờ chúng ta hãy quỳ xuống và
cầu nguyện.” Sau lời kinh vắn tắt bà đứng dậy và nói:
“Những trường hợp cực đoan cần những phương thuốc
cực đoan.” Rồi bà đi xuống chuồng súc vật, và với sự trợ
giúp của ông Bernard, bà đã làm thịt một con bê. Bà nấu
nướng một phần thịt để xoa dịu cơn đói nơi gia đình bà
và cố sao cho đủ ăn trong những ngày tới với một ít gạo
đã mua với giá rất đắt tại nông trại cách xa đó. Nỗi chịu
đựng đã đến cao độ và sự căng thẳng nơi bà về sự thiếu
thốn xảy ra trong năm đó có thể hiển hiện rõ rệt, nhưng
nhờ nghị lực và sự làm việc không mệt mỏi, và sự tiết
kiệm không ngừng và do sự xếp đặt kỹ lưỡng ngay cả
trong những việc rất nhỏ mọn, bà đã có thể lướt thắng
cuộc khủng hoảng này cũng là nhờ sự trợ giúp của một
người mà Chúa Quan Phòng gởi tới.
Thánh vương Davit nói: “Trước tôi trẻ, rày đã già,
nhưng chẳng hề thấy người công chính bị bỏ rơi, hay là
dòng dõi người đi ăn mày” [Tv 36, 25].
Giữa tất cả những lo lắng và khổ cực này, bà
Margherita đã gặp thêm một tai họa nữa: mẹ của bà,
Dolenica, từ trần vào ngày 22 tháng Ba năm 1818 thọ 60
tuổi [Bà Margherita đã kể lại sự kiện này cho chúng tôi
và đã được các người láng giềng họ hàng và bạn hữu xác
nhận].
Khi thời gian khủng hoảng này trôi qua và hoàn cảnh
trở nên tốt hơn, có người thật khá giả đã đề nghị cầu hôn.
Bà đã không chấp nhận lời đề nghị tái hôn ấy. Về vấn đề
này bà đã nói: “Chúa đã cho tôi một người chồng và lại
cất đi, khi hấp hối người đã ủy thác cho tôi ba đứa con,
tôi sẽ nên một bà mẹ tàn nhẫn nếu tôi bỏ chúng khi chúng
40
|
|
5.5 Page 45 |
▲back to top |
cần tôi nhất.” Người ấy đáp lại rằng con cái của bà sẽ
được trao phó cho một người bảo hộ, người đó sẽ tận tình
coi sóc . . . “Người đó cũng chỉ là một người bạn. Còn tôi,
tôi là mẹ chúng. Tôi sẽ không để chúng bơ vơ cho dù tôi
được vàng bạc của cả thế giới này. Bổn phận của tôi là tận
hiến hoàn toàn để giáo dục chúng thành người Kitô hữu.”
Bà cũng nêu rõ là chính bà cũng sẽ săn sóc cả bà mẹ
chồng nữa.
Ở điểm này, tôi muốn đưa ra một nhận xét là thành
quả của việc giáo dục con cái liên kết với lời cầu nguyện
và nếp sống Kitô hữu của bà mẹ, và cũng còn lệ thuộc vào
lòng nhiệt thành của bà mẹ mong ước cho con cái thành
đạt bằng việc tận hiến Kitô hữu và tinh thần hy sinh của
mình. Tình yêu tự nhiên có tính chất ích kỷ tư lợi thì
không thể phát sinh nhiều thành quả được. Chúa gửi đến
cho Gioan Bosco một bà mẹ Công Giáo chân thật, bà mẹ
đó giáo dục ngài theo khuôn mẫu trong chương trình của
Chúa. Margherita đã hiểu sứ mệnh của bà.
Chúa Thánh Thần nói: “Nếu ngươi có con. Hãy
nghiêm phạt chúng, uốn nắn chúng từ thời thơ dại” [Hc
7, 32]. “Con ngựa được thuần hóa khỏi ương ngạnh, đứa
trẻ sống tự nó ắt lớn lên sẽ bất trị” [Hc 30]. “Vuốt ve chiều
chuộng con cái, nó sẽ là một mối lo sợ cho người, nhún
nhường nó, nó sẽ đem phiền muộn cho người… Đừng để
chúng dấn bước trong lúc tuổi trẻ và hãy mở tầm mắt
nhận xét những điều cuồng dại nơi chúng” [Hc 30, 8-9 và
11]. “Hãy dẫn đứa trẻ đi trên con đường chúng có thể đi,
khi đã già, nó sẽ không thể tránh khỏi được nữa” [Cn 23,
6]. Mẹ Margherita đã học biết những chân lý này trong
môi trường vĩ đại nhất giữa thế gian, đó là Hội Thánh và
những bài giáo huấn trong ngày Chúa Nhật. Những chân
41
|
|
5.6 Page 46 |
▲back to top |
lý này là kim chỉ nam thường xuyên của bà. Đã thấm
nhuần những giáo lý này với tình yêu Kitô hữu của bà,
thêm vào đó những gương sáng và nhân đức của bà lại
càng làm cho những giáo lý kia để dễ dàng tiếp nhận nơi
con cái.
Chính Gioan Bosco đã tự rập theo gương mẫu của mẹ
mình. Sau này chúng ta sẽ nhìn thấy nơi Gioan cũng
mang một lòng tin, một sự trong sạch và một lòng ham
thích cầu nguyện như mẹ mình, lòng kiên nhẫn, can đảm,
nhẫn nại, sự phó thác vào Chúa, lòng nhiệt thành cứu rỗi
các linh hồn, tính đơn sơ, cư xử tử tế, bác ái đối với mọi
người, luôn siêng năng cần mẫn, khôn ngoan trong việc
điều hành công việc, chăm lo coi sóc người dưới, bình
tĩnh trước mọi nghịch cảnh, tất cả những đức tính đó sẽ
được dần dần thể hiện nơi Gioan sau này. Nhân cách của
mẹ Margherita đã in vào Gioan Bosco như tấm hình được
in trên mặt giấy.
Chuẩn bị cho Gioan như thế quả là một thành tựu lớn
lao của mẹ Margherita. Bà không ngăn cản khuynh
hướng tự nhiên của cậu và năng khiếu dồi dào có nơi cậu,
nhưng với con mắt đề phòng và săn sóc cẩn thận, bà đã
uốn nắn và dẫn đưa những khả năng đó về với Chúa.
Gioan có óc khoáng đạt, nhìn xa nhưng cậu lại nghiêng
chiều bám vào ý riêng của mình và khăng khăng muốn
đạt cho bằng được cái mình dự định. Để hành động đối
lại cái tính đó, mẹ Margherita đã khôn ngoan uốn nắn cậu
để biết vâng lời hoàn toàn. Bà không bao giờ chiều theo
lòng tự ái của con nhưng khuyên dụ con hãy khiêm tốn
nhìn nhận các giới hạn trong những lĩnh vực giới hạn của
mình. Bà không bỏ qua một cơ hội nào mà không lợi
dụng để con thủ đắc được một nền giáo dục tốt. Nhưng
42
|
|
5.7 Page 47 |
▲back to top |
bà không quá bối rối về vấn đề này: Chúa Quan phòng sẽ
xếp đặt mọi công việc vào đúng lúc. Gioan sẵn có một
tính đa cảm mạnh mẽ, bản tính này đã thông tràn tới
những ai gặp cậu. Nhưng, trong buổi thiếu thời, nếu
dùng cái bản tính dễ cảm kích này, Gioan đã phải chịu
những hậu quả đáng tiếc. Mẹ Margherita không bao giờ
làm suy giảm tình mẫu tử bằng sự chiều chuộng thiếu
khôn ngoan, hay dung túng bỏ qua những điều bất toàn.
Ngoài ra ngài không bao giờ cư xử cục cằn hay hung bạo
để có thể làm cho con cái chỉ thêm bực tức và giảm lòng
yêu mến. Có một điều chắc chắn và một mục đích vững
vàng về Don Bosco, một đứa trẻ được sinh ra để cầm đầu
người khác, đó là tính cách dễ dàng biến thành tự đắc,
kiêu ngạo. Mẹ Margherita không bao giờ lưỡng lự chậm
trễ trong việc ngăn ngừa và sửa chữa cơn tức giận và tính
nông nổi của cậu ngay khi nó bộc phát: ngay khi cậu còn
quá trẻ dại chưa thể phân biệt rõ đâu là trách nhiệm.
Nhưng khi bà thấy nơi cậu nổi bật lên như một kẻ cầm
đầu giữa lũ bạn, bà đã quan sát cậu trong yên lặng và
không cản trở những hoạt động của cậu. Đúng hơn, bà đã
cho phép cậu chút ít tự do trong khi hoạt động, và bà còn
hy sinh rất nhiều để cung cấp những gì cậu cần. Nhờ tình
yêu nồng thắm này, bà đã chiếm được lòng cậu và như
vậy bà có thể cảm hóa cậu theo ước muốn của mình.
Tóm lại, nhân đức của mẹ Margherita làm cho ta hiểu
nhân đức của Gioan Bosco vì cậu thật xứng hợp với mẹ.
Vì vậy, Maria Matta, bà nội của Marchisio, một cha
Salêdiêng và Benedicta Savio, con của Evasio, cô giáo
vườn trẻ Castelnuovo, cả hai đều biết rõ và đã gọi bà thật
thích đáng là “nữ hoàng giữa các bà mẹ Kitô giáo.” Bà
cũng áp dụng cùng phương pháp đó với Gioan cũng như
đối với các đứa con khác.
43
|
|
5.8 Page 48 |
▲back to top |
Chúng ta hãy bắt chước bà mẹ gương mẫu này trong
việc giáo dục con cái.
44
|
|
5.9 Page 49 |
▲back to top |
CHƯƠNG 5
Huấn Luyện Tôn Giáo Thời Ấu Thơ
Vừa lúc con mình có thể phân biệt được điều phải trái,
mẹ Margherita bắt đầu khai tâm các con về đạo Chúa. Bà
khích lệ cậu trong việc thực hành đức tin và sống theo
đức tin đó.
Thường trên đầu gối bà mẹ, đứa nhỏ học yêu mến
Thiên Chúa và yêu mẹ Maria, học ghét tội, để tránh án
phạt đời đời, và hy vọng chiếm được hạnh phúc thiên
đàng. Nơi đôi môi của mẹ, họ cũng in sâu vào tâm hồn
con cái những bài học như thế. Bằng lời khuyên nhủ và
tình yêu, người mẹ Công Giáo có thể đem vào gia đình
những chân lý đó. Ngày nay, nhiều bà mẹ đã bỏ bê việc
dạy giáo lý cho con cái mình từ nhỏ. Nơi trường học, ông
thầy có thể khích lệ học sinh học giáo lý Công Giáo.
Nhưng những lời khuyên dụ đó cũng chỉ nhất thời, khó
có thể ở lâu được trong lòng chúng, và tuổi trẻ thường
ham chơi, đãng trí. Một đứa trẻ có thể nhận được ít nhiều
hiểu biết về tôn giáo nơi một ông thầy hay một vị linh
mục, nhưng sự hiểu biết như thế khó có thể làm cho
chúng thâm tín sâu xa. Trái lại, những lời dạy dỗ về tôn
giáo được thông truyền cho con cái từ người mẹ bằng lời
nói, gương sáng, bằng cách đưa tôn giáo vào đời sống,
những cái đó sẽ tạo nên những cách sống trong đời sống
của chúng. Tội lỗi trở thành đáng ghê tởm và đức hạnh là
lý tưởng cần đạt tới. Tính tình tốt rồi ra sẽ trở thành một
thói quen tốt. Lớn lên trong một hoàn cảnh như thế, đứa
trẻ sẽ biết chiến đấu với chính mình để không trở nên
xấu.
45
|
|
5.10 Page 50 |
▲back to top |
Mẹ Margherita đã nhận ra được ảnh hưởng mạnh mẽ
của mình nơi con cái nên đã tự đảm nhận việc dạy dỗ
giáo lý cho con mình. Hằng ngày, bà tìm ra những cách
thế chắc chắn từ sách bổn hay tín lý để làm cho con cái
biết vâng lời. Nên bà thường nhắc đi nhắc lại những câu
hỏi và trả lời trong sách bổn cho tới khi con mình đã
thuộc lòng in sâu vào trí óc.
Margherita là một người có đức tin mạnh mẽ, Thiên
Chúa luôn là biểu tượng cao trọng nhất trong tư tưởng và
câu chuyện của bà. Bà biết cách để Danh Thiên Chúa làm
chủ tâm hồn các con của mình. Chúa nhìn con: đó là khẩu
hiệu bà luôn nhắc cho con cái phải nhớ tới. Khi được
phép đi ra ngoài chơi nơi những đồng cỏ gần đó, bà đã
dặn bảo chúng với những lời này: Hãy nhớ rằng: “Chúa
nhìn con. Vào lúc bà nhận ra chúng còn những ý tưởng
chống đối nhau, bà liền thì thầm vào tai chúng: “Hãy nhớ
Chúa nhìn con và không một tư tưởng bí ẩn nào của con mà
Ngài không biết đến.” Khi hỏi một đứa trong các chúng,
nếu bà đoán trước được đó là lời nói dối, hay chữa tội, bà
thường có một câu trả lời sẵn có cho chúng: “Hãy nhớ rằng
Chúa nhìn con.” Vô tình, bà đã nhắc lại lời của Thiên Chúa
nói với Abraham: “Hãy đi trước mặt Ta, và trở nên hoàn
thiện” [Stk 17,1]. Và những lời mà Tobia nói cho con trai
mình: “Suốt đời con, Thiên Chúa phải hiện diện nơi tâm
trí con, và đừng phạm tội vì ngài không bao giờ bằng
lòng với tội lỗi” [Tobia 4,6]. Đây cũng là đức tin lớn mà
cũng là lý do khiến Giuse trả lời với những cơn cám dỗ:
“Thế nào… tôi có thể phạm tội ác này được, phạm tội
cùng Đức Chúa Trời sao?” [Stk 39,9]
Với lòng kiên tâm, Margherita đã nhắc nhớ cho con
cái về Thiên Chúa, Đấng tạo dựng chúng, bằng cách chỉ
46
|
|
6 Pages 51-60 |
▲back to top |
|
|
6.1 Page 51 |
▲back to top |
cho chúng cảnh thiên nhiên đã lôi cuốn sự chú ý của
chúng. Vào một đêm trăng sao đầy trời rất đẹp, bà chỉ
bầu trời và nói với các con: “Thiên Chúa đã tạo dựng thế
gian và điểm trang cho nó với những ngôi sao này. Nếu bầu
trời đẹp đẽ như thế, thì Thiên Đàng sẽ đẹp biết chừng nào.”
Mùa xuân tia nắng mặt trời dọi tỏ khắp nơi, đồng cỏ
đầy hoa, rạng đông hay chiều tà, bà đã phải thốt lên: “Đẹp
đẽ thay, những vật Chúa tạo dựng cho chúng ta.”
Bất cứ lúc nào trời nổi cơn giông, con cái sợ hãi vì sấm
chớp nổ ran trên đầu, chúng bu quanh bà, bà thường bảo:
“Ôi Chúa quyền thế biết bao. Ai có thể đương đầu với Ngài
được? Chúng ta hãy tránh xa tội lỗi.”
Nếu như có trận mưa đá tàn ác phá hoại mùa màng,
bà đưa mắt nhìn qua sự hư hại, và nói cùng các con cái:
“Chúa là chủ, Ngài thông biết mọi sự, nhưng hãy nhớ rằng kẻ
xấu sẽ bị phạt và không ai có thể chỉ trích Ngài được.”
Giữa lúc mùa màng tươi tốt, nguồn lợi khả quan, bà
thường nói cùng con cái: “Chúng ta hãy cám ơn Chúa. Thật
tốt lành biết bao, Ngài nuôi dưỡng chúng ta bằng bánh hằng
ngày.”
Vào mùa đông, mọi người trong gia đình quay quần
bên lò sưởi, trong bầu không khí đầm ấm thương yêu, và
bên ngoài gió tuyết vỗ đập mạnh trên cửa, bà nói với các
con: “Cám đội ơn Chúa vô cùng, vì Ngài đã cung cấp cho
chúng ta tất cả những điều cần thiết. Chúa thật là một người
Cha, người Cha đó đang ở trên thiên đàng.”
Margherita cũng rất lanh lợi biết rút ra hay áp dụng
một bài học luân lý vào bất cứ biến cố nào đã gây cho con
mình những ấn tượng sâu xa. Chính nơi mẹ mình mà
Gioan học được trong sự cảm nghiệm sự hiện diện của
47
|
|
6.2 Page 52 |
▲back to top |
Thiên Chúa, và sẵn sàng đón nhận mọi sự tốt hoặc xấu
như do bàn tay Ngài gửi đến.
Margherita đã chỉ dạy mỗi người con biết cầu nguyện
sáng tối khi còn trẻ dại. Gioan là người trẻ nhất, vừa khi
có thể cùng với mọi người trong gia đình đọc kinh, bà đã
bắt Gioan quỳ đọc kinh lần hạt với mọi người trong gia
đình sáng tối. Dầu là người ít tuổi nhất trong ba anh em,
Gioan là người đầu tiên nhắc nhở anh em đúng giờ đọc
kinh. Lòng sùng kính ngây thơ đó đã làm mọi người cầu
kinh sốt sắng.
Chính Mẹ Margherita đã sửa soạn con mình xưng tội
lần đầu ngay khi chúng biết phân biệt xấu, tốt. Bà cùng đi
với con cái đến nhà thờ để xưng tội, và giới thiệu con
mình với vị linh mục. Xưng tội xong, bà giúp chúng làm
việc đền tội và cám ơn. Bà tiếp tục công việc này cho tới
khi tự con mình có thể làm riêng một mình. Dưới sự
hướng dẫn của mẹ, Gioan đã năng đi xưng tội. Bà bắt con
cái phải đi tham dự Thánh Lễ ngày Chúa Nhật và các
ngày lễ nghỉ tại nhà thờ nhỏ bé trong làng có tên là nhà
thờ thánh Phêrô. Nơi đây có một vị linh mục giảng và
dạy giáo lý. Vì luôn chăm chú nghe, nên mỗi khi về nhà,
Gioan thường nhắc lại những gì mình đã nghe.
Bằng lời cầu nguyện và các phép bí tích, Margherita
đã đưa con mình tới gần Thiên Chúa cách rất chu đáo.
Chính việc này đã khiến bà có ảnh hưởng mạnh mẽ trên
con cái mà không bao giờ bà tỏ hết. Dù sau này, khi con
cái trưởng thành, bà cũng chẳng do dự nhưng thẳng
thắng hỏi chúng xem có năng chịu các bí tích, cầu nguyện
sáng tối không, với tất cả lòng thành thật của mình. Ngay
cả những người con tuổi đã 30 cũng phải chu toàn bổn
48
|
|
6.3 Page 53 |
▲back to top |
phận này, và đã trả lời cách thành thực và hăng hái như
đã làm hồi còn nhỏ.
Cả khi Gioan đã trở thành linh mục, bà cũng không
quên nhắc nhở con mình về bổn phận đó. Bà thường
nhắc nhớ cho ngài cả khi ngài đi về trễ sau những giờ làm
việc tông đồ mệt nhọc nơi những xứ đạo gần đó, cho dù
mồ hôi ướt đẫm vì phải đi bộ quá xa về nhà. Những năm
sau này, tại Nguyện Xá, khi Don Bosco sắp sửa về phòng
nghỉ ngơi sau một ngày mệt lữ vì giảng dạy và giải tội,
mẹ ngài cũng vẫn hỏi: “Con đã đọc kinh chưa?”
Gioan dĩ nhiên đã làm công việc đó rồi, nhưng để làm
vui lòng mẹ, dù mình đã buồn ngủ và sắp vào giường
cũng trả lời: “Con sẽ làm việc đó ngay bây giờ.”
Margherita còn thêm: “Hẳn rằng con biết Latinh và nhiều
điều về khoa thần học, nhưng mẹ con, còn biết ít điều
quan trọng hơn cái đó nữa, mẹ biết con phải cầu nguyện.”
Và Gioan quỳ xuống trong khi mẹ Margherita yên lặng đi
lại trong phòng, vặn ngọn đèn, sửa lại chiếc gối cho
phẳng phiu và đặt xuống giường. Khi Gioan cầu nguyện
xong, bà lặng lẽ trở về nhà.
Đối với một vài người, điều này có thể là không được
tế nhị lắm. Chắc chắn người mẹ tốt lành thánh thiện đó
đã rất sung sướng hãnh diện khi thấy sau bao năm các
con cái mình vẫn còn như thuở nào: ngay thẳng, dễ dạy
và còn có lễ phép. Ngày nay, khó có thể kiếm được người
mẹ có thể tự hào được như thế. Số phận của họ thường bị
coi rẻ và không được kính trọng. Họ đã phải đổ bao
nhiêu nước mắt vì bị con cái khinh bỉ, cười nhạo chế giễu
lăng nhục, những đứa con bất hiếu, tàn nhẫn, đã học cách
thống trị cha mẹ mình. Trong khi đó, Margherita đã cảm
thấy phải có bổn phận rầy la con cái cả khi chúng đã lớn
49
|
|
6.4 Page 54 |
▲back to top |
khôn, như đã làm khi ở xóm Becchi hồi chúng còn thơ trẻ.
Chúng vẫn luôn có lễ phép, và bà cũng luôn là bà mẹ
đáng yêu của chúng. Năm tháng trôi qua nhưng niềm vui
thời thơ trẻ không thể quên được. Đã biết bao lần mẹ
Margherita, một người đàn bà tình cảm tế nhị, đã rút vào
phòng riêng để lau khô những giọt lệ vui mừng. Những
giọt lệ mà người con đem lại cho mẹ nơi khóe mắt, thật là
quý trước con mắt Thiên Chúa, quý như tất cả những hạt
ngọc biển đông. Thật đáng như câu: “Thiên Chúa ban rất
nhiều ơn cho những người tôn kính cha mẹ mình” [Hc 3,
4].
Ngoài lời khuyên nhủ về tôn giáo, về việc đọc kinh,
Margherita cũng dùng những phương thế khác để giáo
dục con cái, đó là: làm việc. Bà không khi nào chịu để con
mình lười biếng, ở nhưng. Ngay cả lúc chúng còn trẻ, bà
trao cho chúng những công việc lặt vặt đơn giản. Năm
bốn tuổi, bà đã trao cho Gioan việc tước gai lấy sợi. Công
việc xong xuôi, Gioan dùng thời giờ khác làm đồ chơi. Có
lần Gioan đẽo gọt những miếng gỗ nhỏ để làm banh và
những cây gậy dài để đánh những trái banh đó. Trò chơi
mang tên là “Gala.” Với trò chơi này, một người cầm một
miếng gỗ nhỏ bằng phẳng đập trái banh về phía người
đối diện và người này dùng chiếc gậy đập trả lại. Dĩ
nhiên thỉnh thoảng cũng xảy ra những cuộc đấu khẩu và
đánh nhau. Và vai trò mà Gioan đảm trách, luôn luôn là
người đứng giải hòa. Gioan đã phải tranh luận và cố gắng
đem lại sự hòa hoãn giữa anh em. Tuy thế hơn một lần
Gioan đã lãnh đủ, nào vào đầu, vào mặt những trái banh
do những thiếu niên vụng về thiếu cẩn thận đánh trúng.
Kêu là vì bị đau Gioan thường cắm đầu chạy về nhà cho
mẹ băng chữa. Nhìn vào khuôn mặt đầy nước mắt,
Margherita thốt lên: “Lại nữa rồi, tại sao mỗi ngày con cứ
50
|
|
6.5 Page 55 |
▲back to top |
gây thêm phiền toái vậy? Tại sao con lại chơi với chúng?
Con không biết chúng chẳng tốt gì lắm sao?”
- Thưa mẹ, chính vì thế mà con chơi với chúng. Khi
con ở gần chúng, chúng bớt nghịch hơn và không hề nói
lời bẩn thỉu xấu xa.
- Nhưng về đây với cái đầu vỡ hả?
- Đó là chuyện rủi đó thôi.
- Tốt lắm, nhưng từ nay đừng có chơi với chúng
nữa.
- Thưa… mẹ…
- Con có nghe mẹ không?
- Con sẽ không chơi với chúng nữa, nếu mẹ không
muốn điều đó. Nhưng khi con ở đó, chúng sẽ làm bất cứ
điều gì con nói và chúng sẽ không đánh nhau nữa.
- Được rồi nhưng điều đó có nghĩa là con sẽ trở về
nhà với một cái đầu băng bó… Cẩn thận nghe chưa.
Chậm rãi bà kết thúc: “Hãy cẩn thận, vì mẹ biết chúng
là những thiếu niên hung hãn, rất hung hăng.” Gioan
không nói gì thêm, cho tới khi mẹ mình nói lời sau cùng.
Bà đã miễn cưỡng ngăn cản con không được chơi với
chúng, nhưng nghĩ lại bà cũng không cấm hẳn con mình
gây ảnh hưởng tốt giữa các bạn được.
Bà tiếp: “Ừ, cho phép con đi chơi với chúng.”
Tuy còn nhỏ, nhưng Gioan lại rất khôn. Thiếu thời,
Gioan đã mơ tưởng tới ngày cậu được nhiều thiếu niên
vây quanh, chúng sống với cậu, vâng lời cậu, dễ dạy và
chú ý tới những lời cậu nói và trở nên tốt. Chỉ có thế mới
là hạnh phúc thật của cậu trên thế gian này. Cậu đã
không biết ân sủng Chúa đang thúc đẩy cậu, Gioan đã
đang đi vào sứ mạng tông đồ tương lai của cậu, lúc nào
lòng cậu cũng đầy niềm kính sợ Thiên Chúa, vì mọi sự
khôn ngoan đều đến từ Ngài. “Ai muốn xuất hiện trước,
51
|
|
6.6 Page 56 |
▲back to top |
khôn ngoan sẽ tiếp kiến liền: từ sáng sớm ai tỉnh thức tiến
lại liền gặp khôn ngoan ngồi chờ nơi cửa… Khôn ngoan
chu lưu tìm tòi những người xứng đáng với mình: vui vẻ
ra mắt họ ngoài đường xá, chu tất cho họ mọi cảnh băn
khoăn. Căn bản khôn ngoan là thức tỉnh khao khát kỷ
luật, chăm lo kỷ luật là mến mộ, đã ái mộ tác giả luật lệ:
mà giữ luật pháp của đức khôn ngoan là bất hủ: sự thanh
khiết đó khiến họ được thân cận Thiên Chúa. Bởi vậy,
mong ước khôn ngoan hướng dẫn họ đến nước vĩnh cửu”
[Kn 6, 14-15 và 17-21].
52
|
|
6.7 Page 57 |
▲back to top |
CHƯƠNG 6
Mẹ Margherita và Con Cái
Trong sách Châm Ngôn chúng ta đọc thấy: “Qua việc
làm, mà người ta biết được tính hạnh của đứa trẻ có trong
sáng thẳng ngay. Hãy sửa dạy con cái người, nó sẽ mang
lại niềm an vui, vui thú cho linh hồn người . . . Tai để
nghe, mắt để thấy– Đức Chúa làm nên cả hai.” [Cn 20,
11.17]. Vì cớ đó, đấng làm cha mẹ phải luôn luôn chăm
sóc đến con cái mình.
Margherita để luôn để ý đến hạnh kiểm của con cái
nhưng việc coi sóc đó đã không làm cho chúng phải khó
chịu. Việc đó không gây mệt mỏi, tức bực, hay mất tín
nhiệm, trái lại nó tạo nên tín nhiệm, khôn ngoan như
Chúa Giêsu thường làm. Đáng phúc thay tấm lòng sẵn
sàng đón nhận mọi đau khổ để có thể ghi sâu vào tấm
lòng con cái sự vâng phục mà bà đã làm theo lời khuyên
của thánh Phaolo: “Hỡi những người làm cha, đừng làm
cho con cái tức giận, nhưng hãy giáo dục chúng thay mặt
Chúa bằng cách khuyên răn và sửa dạy” [Eph 6, 4].
Những cuộc chơi ồn ào náo nhiệt của con cái không
bao giờ gây phiền toái cho bà, trái lại bà còn tham dự vào
và bày chỉ cho chúng nhiều trò chơi mới. Bà thường kiên
nhẫn trả lời những câu ngớ ngẩn chẳng đâu vào đâu của
chúng. Bà không chỉ lắng nghe, bà còn cố gắng làm vừa
lòng chúng, còn khuyến khích để chúng nó nói nữa. Bằng
cách này, bà có thể biết được những tư tưởng thầm kín,
chứa đựng trong đầu óc non dại của chúng, cùng như
những tình cảm đang phát triển nơi tấm lòng trẻ trung
của chúng. Để tỏ lòng yêu mến kính trọng việc làm cho
chúng, con cái bà đã không giấu giếm điều gì, chúng thổ
53
|
|
6.8 Page 58 |
▲back to top |
lộ mọi điều thầm kín trong lòng cho bà, và kính yêu bà
hơn.
Vào thời kỳ đó cũng không khó lắm để tìm ra sách
kinh thánh hay sách hạnh các thánh trong các gia đình
nông dân giàu có hơn. Vì thế, vào những buổi chiều Chúa
Nhật các vị lão thành đáng kính ở Capriglio sẽ đọc to một
vài trang sách cho gia đình họ nghe, vào mùa đông họ tụ
tập ở chuồng ngựa, vào mùa hạ hay mùa thu thì ở hành
lang. Thế nên, mẹ Margherita đã hấp thụ được nhiều mẫu
gương các thánh cho những người con biết vâng lời và
hình phạt Chúa gởi đến cho những kẻ không tuân giữ
luật Chúa và bội phản. Bà thường nhắc nhở những gương
đó cho con cái, khéo kích thích óc tò mò của chúng, và
làm cho chúng chú ý. Margherita tỏ ra có khiếu đặc biệt
trong việc trình bày thời thơ ấu sống động của Chúa
Giêsu, nói về Ngài để con cái biết noi gương vâng lời và
khiêm nhường. Chúng ta thừa biết rằng trẻ con thích
nghe những câu chuyện đó cách chăm chú, và để lại cho
chúng những ấn tượng sâu xa… Vì vậy Margherita đã
thành công về điều này, một thế lực tinh thần trên con cái
khi đã lớn, đến nỗi chỉ một lời nói thôi cũng làm chúng
vâng phục ngay với lòng kính yêu. Chẳng hạn lần nào đó
bà muốn chúng thi hành một bổn phận lặt vặt như nhặt
củi, kéo nước từ giếng lên hay mang cỏ khô rơm rạ cho
súc vật, quét nhà… bà chỉ cần nhắc cho một đứa là tất cả
đứa khác cũng chạy đi làm ngay.
Tận dụng sự vâng lời triệt để của con cái, Margherita
đã đem lại cho mình hai điều mà hầu hết mọi cha mẹ đều
coi như là một điều không thể thực hiện được. Không có
trường hợp nào tự ý làm quen với những người lạ mặt
mà không có phép của bà hay ra khỏi nhà mà không hỏi
hay có sự ưng thuận trước. Một đôi lần chúng quấn quýt
54
|
|
6.9 Page 59 |
▲back to top |
chung quanh bà để xin: “Mẹ ơi, cho phép chúng con ra
ngoài chơi với các bạn con nhé. Các anh ấy đang đợi
chúng con ngoài kia kìa.” Nếu bà nói: “Ừ” chúng lập tức
chạy như bay khỏi nhà hò hét vui vẻ, thả sức giỡn đùa
ngoài đồng hay leo trèo lên đồi lên núi. Nhưng có lần nào
đó tiếng trả lời nghiêm nghị: “Không,” thế là mọi đứa
không dám ho he, dù chỉ nhìn trộm ra khỏi cửa, và bằng
lòng tiếp tục nô giỡn ở nhà, rí rây nói chuyện với nhau,
vui chơi với đồ chơi nhỏ bé do chính chúng làm hay mẹ
Margherita mua ở chợ cho chúng. Có những lần bà để
chúng ở nhà và ra đồng làm việc. Và khi đó, một vài
người láng giềng thấy chúng chơi trong nhà liền nói: “Tại
sao các cháu không ra ngoài chơi mà ở trong nhà làm chi
vậy? Bên ngoài trời đẹp, cảnh vật đáng yêu, bỏ thì hoài
của. Sao các cháu yên lặng và ngoan ngoãn thế?” Chúng
chỉ đáp lại: “Chúng cháu làm như vậy vì không dám làm
mất lòng mẹ chúng cháu.”
Và con cái đã thấm nhuần được tinh thần vâng lời chỉ
vì yêu, nên mẹ Margherita cảm thấy yên lòng mỗi khi bỏ
con cái để đi chợ ở Castelnuovo vào mỗi thứ năm, bán ít
sản phẩm của nhà như một vài chú gà con hay mua một ít
đồ cần thiết cho gia đình như vải len, và một ít đồ khác.
Tuy vậy, bà cũng chẳng mấy an tâm về những nguy hiểm
tình cờ có thể xảy đến cho sự ngây thơ của con cái. Bà đã
thừa hiểu rằng chỉ cần một sự xấu nhỏ cũng đã có thể tác
hại tới tấm lòng con cái mình. Vì thế nên trước khi đi, bà
thường xin bà nội coi sóc các chúng và cũng còn nhắc nhở
riêng chúng phải ngoan ngoãn.
Thế nên, chúng hết sức cẩn thận tránh làm bất cứ điều
gì có thể làm phật lòng mẹ các chúng và háo hức mong
mẹ trở về. Mỗi lần đi như thế, bà luôn hứa sẽ mang về
một khúc bánh mì ngon như phần thưởng cho chúng.
55
|
|
6.10 Page 60 |
▲back to top |
Một món quà nhỏ như thế cũng đủ có ý nghĩa đối với
chúng, vào tuổi của chúng trong thời đó. Nên chúng
thường đứng trên ngọn đồi để ngóng trông mẹ về chợ.
Vừa khi thấy mẹ xuất hiện tận cuối con đường dẫn về nhà
với mặt mũi nhễ nhãi mồ hôi, chúng liền hò reo inh ỏi
vừa đi vừa nói: “Bánh, bánh đâu mẹ.”
Margherita mỉm cười dần lại và nói: “Hẳn hoi nào, để
mẹ về nhà đã chứ. Đặt chiếc rổ nặng xuống đất, đâu rồi
có đó, mẹ còn kịp thở một chút đã chứ.”
Chúng ríu rít xúm quanh bà, theo bà vào lớp. Ở đó bà
đặt rổ và ngồi xuống còn các chúng làm thành hàng rào
tròn chung quanh, bà lấy bánh quà ra, còn các chúng thì
thi nhau chìa tay để lấy phần: “Cho con cái, cho con cái”
ríu rít thật là vui.
Nhưng mẹ Margherita thường trả lời: “Yên lặng nào,
các con hãy yên lặng chút nào, đâu có đó mà. Nhưng
trước hết hãy cho mẹ biết các con ở nhà thế nào? Làm gì
cả ngày?” Thế là đứa nào đứa nấy im thin thít, đợi đáp lại
những câu hỏi mà bà sắp hỏi từng đứa một. Chẳng hạn:
“Con có tới nhà bác Hai lấy hạt giống và mượn lại dụng
cụ như mẹ đã mượn không? Bác ấy nói gì? Và con trả lời
lại thế nào?” Quay sang đứa khác bà tiếp tục: “Các con có
đem lời mẹ dặn nói cho những người láng giềng đến nhà
ta không? Con đã nói làm sao?” Sau cùng bà hỏi tất cả các
chúng: “Bà nội có xin chúng con làm gì không? Bà có quở
mắng chúng con không? Có đứa bạn nào đến thăm chúng
con không? Chúng con có chơi với chúng không? Chơi
thế nào? Chúng con đã làm gì trong suốt cả ngày? Chúng
con có cãi nhau không? Lúc trưa chúng con có đọc Kinh
Truyền Tin không?”
Bằng phương thế này, bà Margherita biết được chính
xác hầu hết ý tưởng những hành động nơi con cái, cũng
56
|
|
7 Pages 61-70 |
▲back to top |
|
|
7.1 Page 61 |
▲back to top |
qua sự đối thoại như thế, bà biết rất rõ những gì xảy ra
mà không thiếu một chi tiết nào.
Những lúc như vậy bà đã quan sát một cách rất khéo
để có thể rút ra một phương thế tốt để dạy chúng biết cư
xử lần sau. Bà cũng khuyến khích từng đứa, có đứa bà
nói một câu: “Được, điều đó đúng,” với đứa khác con nói
đúng nhưng cần kiên nhẫn hơn nữa, phải tỏ ra hòa nhã
hơn hay “Cái đó không được, lần tới nên cẩn thận hơn.
Con nên biết rằng đừng bao giờ nói dối.” Trường hợp
chúng tỏ ra tốt, vâng lời, bà liền kết luận: “Má rất sung
sướng khi thấy các con tỏ ra ngoan ngoãn với bà nội và
như thế Chúa sẽ ân thưởng cho các con.”
Qua phương thế trên, bà đã làm cho con mình xét
đoán đúng hay sai về hành động, để phù hợp với giới
luật của chúa, thực hành tinh thần Kitô hữu, hầu tránh
những lầm lỗi có thể. Cuối cùng, bà mới thưởng cho mỗi
đứa một ít bánh, đứa nào đứa nấy ăn rất lấy làm thích
thú, sau những lời khuyên bảo khen chê.
Ngay cả khi vắng mặt ở nhà một thời gian ngắn thôi,
bà cũng không quên lặp lại những câu hỏi giống thế với
chúng. Chẳng hạn lúc ra đồng làm việc hay con mình rời
khỏi nhà không có lí do. Những câu hỏi này, luôn luôn
như thế và thường kết thúc bằng một lời khuyên. Bà tiếp
tục làm điều này cho tới khi con cái đã lớn khôn. Kết quả
khi trưởng thành, con cái mình có nhân vị và biết cẩn
thận dè dặt trong cư xử. Nếu lần nào chúng cẩu thả
không để ý thì trước hết chính chúng phải nhận ra điều
lỗi lầm chúng đã làm, và phải có một quyết định để ý
thức hơn về điều đó lần sau. Gioan đã suy nghĩ đắn đo
từng lời nói trong lòng và đã ghi sâu mỗi lời nói của mẹ
mình trong óc mà không biết rằng, mình đang hấp thụ
57
|
|
7.2 Page 62 |
▲back to top |
cho tương lai một phương pháp giáo dục hữu hiệu dựa
trên tình yêu và hi sinh. Chúa Thánh Thần, Thần Khí
nhiệt tâm và yêu mến đã mặc khải trong những sách
khôn ngoan, gói ghém những lời mời gọi thiết tha đến
những tâm hồn phó thác, chẳng hạn như câu: “Hỡi con,
hãy hết lòng tin tưởng vào thày, và hãy để mắt noi gương
thày” [Cn 23, 26]. Điều này đã được Don Bosco ghi khắc
trong lòng. Và chúng tôi cũng đã nghe câu này hàng ngàn
lần từ môi miệng ngài khi ngài khuyên chúng tôi làm
điều tốt. Chúng tôi nhận thấy ngài phản ảnh lại nếp sống
gương mẫu và lời giảng dạy của mẹ ngài: liên lỉ canh
chừng, ước vọng sống giữa các trẻ bao có thể, kiên nhẫn
lắng nghe mọi điều các em nói cho mình, ân cần hỏi han
các em cách khôn ngoan và qua đó, ngài mời gọi các em
cho biết hạnh kiểm của chúng. Tất cả những điều đó ngài
đã học được từ nơi mẹ mình.
58
|
|
7.3 Page 63 |
▲back to top |
CHƯƠNG 7
Hướng Dẫn Vững Chắc
Margherita không bao giờ to tiếng khi sửa phạt con,
và cũng không bao giờ mất bình tĩnh khi sửa phạt chúng
và không hề quyết đáp một điều gì trong cơn tức giận. Bà
luôn bình thản và dịu dàng, luôn luôn mỉm cười; bà
không bao giờ rầu rĩ. Con cái bà biết bà yêu thương
chúng, và đáp lại, chúng hết lòng yêu mến bà. Tuy nhiên,
như các bà mẹ lành thánh khác, bà không thể không cảnh
cáo hoặc la rầy các con khi nào cần thiết.
“Thương con cho voi cho vọt, ghét con cho ngọt cho
bùi.” [Cn 13, 24]. “Sự thơ dại luôn bám chặt với đứa trẻ,
nhưng sự sửa phạt sẽ giúp chúng xa tránh” [Cn 22, 15].
“Những đứa trẻ sống phóng túng, loạn luân là những
điều sỉ nhục ô danh cho ba mẹ chúng” [Cn 29, 15].
Margherita mang sẵn một tấm lòng dịu hiền, nhưng
không hề nhu nhược. Các con của bà luôn ý thức trước sự
sửa phạt nếu chúng cố chấp làm điều xấu. Bà không bao
giờ quên lãng sự sửa phạt, bằng chứng rõ ràng là cây roi
ở góc phòng. Nhưng ít khi nó được dùng đến, chính bà
cũng chưa hề bạt tai một đứa con nào cả.
Bà áp dụng những phương thế khác, phương pháp
riêng của bà. Nếu đưa phương pháp đó áp dụng cách
khôn ngoan, nó sẽ đem lại hiệu quả đáng kể để các trẻ
vâng lời. Một ngày kia vào mùa thu, khi Gioan mới lên 4,
cậu và anh Giuse cuốc bộ từ đồng về nhà, cả hai đều khát
nước. Bà Margherita kiếm nước và trao cho anh Giuse
trước vì lớn tuổi hơn, Gioan giận dỗi trước sự âu yếm của
bà đối với Giuse, nên khi bà đưa cho cậu, Gioan không
59
|
|
7.4 Page 64 |
▲back to top |
uống. Bà bỏ ly nước và không nói một lời. Gioan ngồi đó
một lúc rồi rụt rè kêu:
“Mẹ!”
“Cái gì?”
“Mẹ không cho con uống nước à?”
“Mẹ tưởng con không khát.”
“Con xin lỗi mẹ”
“Ồ! Bây giờ con mới là một đứa trẻ tốt.” Và bà đi lấy
nước cho cậu, trên môi nở một nụ cười âu yếm.
Vào một dịp khác, vì tuổi và tính tình nóng nảy,
Gioan không giữ được kiên nhẫn. Bà liền gọi Gioan lại và
tức khắc cậu chạy tới.
“Gioan, con có thấy cây roi này không?” Bà vừa nói
vừa chỉ cây roi ở góc tường.
“Thưa mẹ con thấy.” Gioan vừa trả lời vừa rón rén
định lẩn đi chỗ khác.
“Đưa cây roi đó cho mẹ.”
“Để mẹ làm gì?”
“Cứ cầm tới đây rồi con sẽ biết.”
Thế là Gioan đi lấy và trao cho mẹ: “Mẹ sẽ đánh con
bằng chiếc roi này phải không?”
“Đúng thế và con muốn điều đó.”
“Con sẽ không tái phạm nữa, thưa mẹ.”
Và cậu nhỏ sung sướng trước nụ cười của mẹ. Điều đó
đủ là một bài học cho cậu để tự mình sửa chữa sau này.
60
|
|
7.5 Page 65 |
▲back to top |
Nhưng Gioan muốn chịu đòn nếu mẹ cậu muốn phạt cậu
hay vì hài lòng trước sự vâng lời mau lẹ của cậu. Chính
Margherita sau này đã nói rằng cậu nhỏ Gioan đã không
bao giờ làm cho bà phải phiền lòng. Nếu vì vô tình chỉ
cần một lời khiển trách đã đủ để giữ cậu lại. Cậu hứa sẽ
sửa mình và luôn giữ lời hứa.
Giuse thì hiền hòa và có khuynh hướng dễ cảm,
nhưng chỉ là một trẻ nhỏ đôi khi cậu phát khùng lên và
khó tính. Nếu mẹ muốn cầm lấy tay cậu, thì cậu nằm xoài
trên nền nhà, vùng vẫy và kêu khóc. Margherita kiên
nhẫn nhưng nghiêm nghị và không lo lắng, bà nói cho
cậu biết: “Vô ích, mẹ không chịu để con làm như thế, dù
con nằm vã ở đó suốt cả ngày; con phải vâng lời ngay.”
Và khi cậu tiếp tục kêu khóc, bà nhắc cho cậu:
“Con biết rằng mẹ rất quả quyết. Con không thắng
được đâu. Con đừng lừa gạt chính con, nếu con không
muốn nên tốt, Chúa sẽ bắt và dẫn con đến trước ngai của
Ngài và phạt con đó, và con có thể thoát chạy được
không?” Giuse nhận thấy mình yếu lý hơn nên đã bình
tĩnh lại. Rồi khi trông vào khuôn mặt mẹ cậu, luôn dịu
dàng mỉm cười với cậu, cậu cũng mỉm cười lại và mọi sự
đều tan biến hết.
Nụ cười của người mẹ cho con mình thì có sức huyền
diệu không thể tả nổi. Nụ cười của bà gây cho cậu một
niềm hạnh phúc và hiểu rõ được tình yêu của bà. Những
năm về sau, nụ cười đó đã in sâu vào trí cậu và có một lực
thúc đẩy mạnh mẽ trong việc chu toàn bổn phận. Đó là
tiếng cười vang dội của niềm vui siêu nhiên đã nâng lòng
lên và làm chúng trong sạch hơn.
61
|
|
7.6 Page 66 |
▲back to top |
Đó là phương pháp sửa trị các con của bà, bà lưu ý
sửa phạt và không gây tức giận, mất lòng tín nhiệm và
mất thiện cảm nơi chúng. Nguyên tắc bà dùng để giáo
dục là dắt đưa chúng làm mọi việc vì tình yêu và làm vui
lòng Chúa. Bà quả là một bà mẹ có diễm phúc.
Để gây cho đứa trẻ một cảm tình tốt và để tìm thấy
nơi chúng một tâm tình dễ dạy hình như không phải mọi
việc khó. Thử thách thực sự là ở chỗ có thể rèn luyện một
con người nhạy cảm, hay tức bực, khó tính với lòng hiền
lành. Bà đã thực sự đạt được kết quả trong việc này. Khi
ông Francesco kết hôn với bà thì Antonio đã được 9 tuổi.
Cậu đón chào bà với vẻ lạnh nhạt và nhìn bà như một tên
trộm vậy. Mỗi khi cha cậu tỏ thái độ trìu mến đối với
Giuse và Gioan, cậu ta đã cảm thấy chức anh cả như đã bị
biến mất. Nỗi căm tức đó càng mạnh hơn khi việc thừa tự
mà trước đây cậu đã coi tất cả là của cậu, nay có thể bị
chia sẻ đi vì hai đứa em. Dù không có lí do chính đáng
nào để cậu ta cảm thấy như thế, nhưng ta hiểu được thúc
đẩy tự nhiên ấy của tuổi trẻ.
Như thế cậu đã nuôi trong lòng một mối hận ghét đối
với mẹ kế của cậu. May thay với một cách tinh tế, sau cái
chết của ông Francesco, bà đã đối xử với Antonio cách tử
tế trong mọi sự để làm cho cậu khỏi tức bực. Bà đã ân cần
chăm sóc cho cậu mà không một đứa con đầu lòng nào có
thể mong ước hơn được nữa. Với cách cư xử như thế, bà
đã cố gắng duy trì an hòa trong gia đình. Tuy nhiên một
đôi lần bà không thể hoàn toàn ngăn ngừa cảnh đau lòng
xảy ra do sự cố chấp hoặc lời xấc láo của Antonio được.
Cần phải có đức anh hùng để đối phó với tính ương
ngạnh của Antonio. Đôi khi Antonio đã không ngần ngại
62
|
|
7.7 Page 67 |
▲back to top |
cãi vã với cả bà nội của cậu, nhưng bà Margherita không
bao giờ mất bình tĩnh trong trường hợp khó khăn này.
Antonio lại thường đánh đập các em nhỏ của cậu,
nhưng bà đã can thiệp và che chở cho chúng. Tuy nhiên
bà không bao giờ dùng tới võ lực để bênh vực con cái bà.
Bà đã trung thành như một quy luật mình tự đặt ra là
không bao giờ đánh Antonio. Chúng ta có thể dễ dàng
tưởng tượng bà đã phải tự chủ biết bao trong việc nén
chịu cái tình cảm tự nhiên của tình mẫu tử thắm thiết đối
với Giuse và Gioan. Sau nhiều rắc rối do Antonio gây ra,
bà giữ thái độ lạnh nhạt đối với cậu, cả ngày bà không hề
nói một lời với cậu, hay đá động tới những gì đã xảy ra.
Và sau vài giờ im lặng nặng nề trôi qua, cậu tiến tới cạnh
bà và cất lời hỏi:
“Mẹ tại sao thế?”
Margherita chỉ đáp lại: “Hãy để cho tôi yên, bây giờ
tôi không thể nói được. Phải để nỗi buồn khổ lắng dịu lại
đã, mai sẽ hay.” Và đêm xuống để lại trong lòng Antonio
lời khuyên tốt.
Sáng hôm sau, Antonio tiến lại gần bà và nói: “Xin mẹ
tha thứ cho con.”
“Con nghĩ gì về những điều đã xảy ra hôm qua?”
“Nhưng tại chúng khởi đầu và làm cho con tức, con
muốn được kính trọng. Tại chúng bắt đầu.”
“Đủ rồi, nếu con nghĩ thế, thì mẹ nói với con cũng vô
ích, và con lại muốn mẹ tha thứ cho con nữa sao?”
“Nhưng con có lý.”
63
|
|
7.8 Page 68 |
▲back to top |
“Có lý ư? Giá như con có lý đi nữa thì ít nhất con cũng
phải chấp nhận là con sai khi con xử sự như thế và con
không được đổ lỗi cho ai. Hơn nữa, các em của con cũng
không phải hoàn toàn đáng khiển trách. Con cũng thế.
Con đã sai lỗi. Hãy nhận lỗi và sửa mình. Chỉ có thế mẹ
mới tin con thật lòng hối cải.”
Trước khuôn mặt và giọng điệu bình thản như thế,
Antonio đôi khi đã phải đáp lại: “Vậy, con xin lỗi, con đã
sai và con hứa sẽ không tái phạm nữa.”
“Tốt lắm bây giờ mẹ tha thứ cho con.” Vừa nói bà vừa
mỉm cười và làm cho Antonio tràn đầy vui sướng.
Nhưng cũng có lần Antonio không muốn nhận lỗi lầm
của cậu mà còn lẩm bẩm tức tối. Bà nhẫn lại cho tới chiều
và cho tới khi cả nhà đọc kinh tối, Antonio ngồi một mình
ở góc nhà và bất mãn. Bà sợ Antonio sẽ không tham dự
vào giờ kinh tối, nên bà đã nhã nhặn cầm tay và hỏi:
“Antonio con lại quên những điều mẹ nói cho con rồi.”
Antonio nhún vai và muốn lẩn tránh đi chỗ khác, như
muốn nói mình có lý. Bà cố gắng tìm phương pháp khác.
Bà xin cậu đến để cùng đọc kinh, như thế Chúa sẽ chúc
phúc cho cậu. Bà cầm tay và dẫn cậu tới nơi mà các người
khác đang chờ. Bà hành động với một lòng rất kiên nhẫn,
không một dấu gì tỏ ra tức giận và dùng sức cả, bà luôn
luôn dùng những lời khuyên. Đôi lần bà phải chịu rất
nhiều phiền toái. Nhưng sau cùng bà cũng thành công và
cậu phải quỳ xuống, dầu Antonio quỳ xa những người
khác, và như những lần khác, bà muốn làm vui lòng cậu
bằng nói những câu chuyện vui hay làm trò vui, nhưng
Antonio chỉ đáp lại bằng nụ cười tức giận hậm hực, rồi bà
bắt đầu cầu nguyện to tiếng. Sau khi ăn năn tội, tất cả đọc
kinh lạy cha, khi tới những chữ “Hãy tha nợ chúng tôi
64
|
|
7.9 Page 69 |
▲back to top |
như chúng tôi cũng tha…” Bà bất thình lình ngừng đọc
và quay về phía Antonio, bà nói: Tốt hơn con đừng đọc
những chữ “tha nợ cho chúng tôi như chúng tôi cũng tha
kẻ có nợ chúng tôi.”
“Tại sao không, đó là lời kinh mà?”
“Tốt hơn con đừng đọc những lời đó.”
“Vậy con sẽ đọc gì?”
“Muốn đọc gì thì đọc nhưng đừng đọc những lời
này.”
“Tại sao?”
“Tại sao à? Sao con có can đảm để đọc những lời đó
khi chính con không muốn tha thứ cho kẻ khác, khi con
còn đối xử tệ với các em con, sau khi đã đánh chúng gần
bể đầu? Con không sợ rằng Chúa sẽ phạt con khi con đọc
những lời đó sao? Làm thế, con nói dối và xúc phạm đến
ngài vì con không muốn tha cho kẻ khác. Làm sao con có
thể chờ đợi Chúa tha cho con được, khi con bướng bỉnh
chối bỏ không tha thứ cho kẻ khác?”
Với những lời đó phát xuất từ tấm lòng bà, qua ý
hướng cao đẹp trong những lời nói êm ái, bà thường đạt
hiệu quả mong muốn. Antonio thường thú nhận lỗi lầm
mình: “Con đã có lỗi, xin mẹ tha cho con.” Và bà
Margherita tha ngay.
Nhưng hơn một lần, bị la mắng hay bị phản đối ý
kiến, cậu Antonio vô cùng tức giận, không còn tự chủ
được nữa. Với cánh tay giương ra, quả đấm nắm lại, dọa
bà: “Bà chỉ là người mẹ ghẻ.” Margherita vẫn khỏe và
mạnh dạn, bà có thể dàn xếp với cậu bằng một cái bạt tai
mau lẹ trên gương mặt cậu. Nhưng bà lùi lại và nhìn
65
|
|
7.10 Page 70 |
▲back to top |
thẳng vào mặt cậu. Antonio lập tức không dám làm gì
nữa. Trong khi đó, những đứa em chạy vào đứng giữa
hai người, tiến sát tới mẹ và kêu: “Mẹ, mẹ đừng sợ… còn
anh Antonio, anh hãy im đi.”
Bà Margherita nói: “Antonio, hãy nghe mẹ đây, mẹ
gọi con là con, và thật là như thế, con hãy là con của mẹ vì
là con của Francesco, vì cha con đã trao phó con cho mẹ,
và vì mẹ vẫn thương con nhiều lắm. Con nên biết rằng
mẹ có đủ quyền để bắt con quỳ xuống đây nhưng mẹ
không muốn điều đó. Mẹ đã lấy quyết định là không bao
giờ dùng tới sức mạnh để bênh vực cho quyền làm mẹ.
Con là con của mẹ và mẹ không hề muốn đánh phạt con.
Con có thể làm điều con muốn, nhưng con đang hành
động sai.” Và bà không nói gì nữa. Với những lời nói đó,
Antonio bối rối lo lắng, quay mặt đi với vẻ xấu hổ. Nhiều
lần Antonio nổi cơn thịnh nộ, nhưng cậu luôn bị những
lời êm ái của bà làm dịu đi. Bà luôn thực hành lời răn
trong sách Châm Ngôn: “Hãy sửa phạt con cái của mình,
vì đó là một hy vọng trong sự sửa phạt” [Cn 19, 18].
Chúng ta phải nói thêm rằng Antonio không hề đi quá
sự dọa nạt và không bao giờ mà không xin lỗi một khi
cơn nóng giận đã dịu. Lời cảnh cáo nghiêm nghị của bà
nội cũng đem lại lợi ích cho Antonio. Nhiều năm trôi qua,
cậu đã trở nên dễ tính hơn nhiều, cậu đã có được tiếng
tốt, không những chỉ là một người đáng kính trọng và
thuần tính với người khác, nhưng còn trở nên một người
bạn đáng tin cậy và đáng làm bạn với.
Tình yêu và lòng mến mà Antonio đã cảm thấy sâu xa
trong lòng đối với mẹ Margherita, đã được tỏ lộ khi cậu
bắt đầu lãnh phần gia tài của mình và phải tự lo lắng lấy,
dù tình yêu có vẻ kín đáo. Khi Margherita còn ở
66
|
|
8 Pages 71-80 |
▲back to top |
|
|
8.1 Page 71 |
▲back to top |
Murialdo, cậu thường tới thăm mẹ, luôn luôn xưng hô
với bà là “mẹ.” Sau này khi bà đổi về Torino, cậu cũng
thường tới đó cốt để thăm mẹ và được vui bên mẹ trong ít
lâu, cậu cũng kính trọng nghe những lời khuyên của mẹ.
Như thế là Gioan dưới sự chỉ dẫn của mẹ mình, đã
hấp thụ được một lòng êm ái trội vượt trong cách cư xử,
sự nhã nhặn đó ngăn ngừa được những rối loạn và làm
cho nhà giáo dục chiếm được tâm hồn các học sinh.
67
|
|
8.2 Page 72 |
▲back to top |
CHƯƠNG 8
Bà Nội Bosco
Nếu Margherita đã tìm ra một phương pháp dễ dàng
để làm cho con cái tuyệt đối vâng lời, đều không hoàn
toàn là do những lời nói, mà đặc biệt là do gương sáng
của bà. Ông Francesco là chồng của bà, trong khi hấp hối,
đã trao mẹ mình để bà săn sóc. Bà nội đã già và luôn
bệnh, bà bị những cơn đau dằn vặt cho nên bà phải sống
hầu hết cả ngày trên giường hay chiếc ghế bành của bà.
Tuy nhiên bà có đức tính tốt và mộ đạo, ngay từ hồi
thanh xuân bà đã rất linh hoạt, cố gắng giúp đỡ công việc
nhà bao có thể với khả năng của mình. Bà đan vớ, vá giầy,
nấu ăn, khâu quần áo và quét nhà. Nhờ vào sự chăm sóc
của bà, bất cứ một chuyện nhỏ mọn nào trong nhà đều
giữ được ngăn nắp. Nếu bà không làm xong những công
việc đó thì sẽ có con dâu của bà sẽ giúp bà khi trở về nhà.
Cả Margherita cũng thật sự là người nội trợ trong gia
đình, cửa nhà luôn sạch sẽ và tươm tất. Bà đối xử với mẹ
chồng như một nữ hoàng trong nhà, kính trọng như mẹ
mình, vâng lời và thăm dò ý kiến nơi bà trong tất cả mọi
vấn đề. Bất cứ khi nào có sự bất đồng ý kiến, bà luôn sẵn
sàng chiều theo ý mẹ chồng. Margherita bỏ ý riêng để làm
mọi cái vừa lòng bà nội, cả khi phải sửa soạn những món
ăn bà biết sẽ làm cho mẹ chồng thích. Suốt ngày, nhất là
mùa đông, bất cứ khi nào bà nghỉ việc, bà thích ngồi bên
cạnh để tiếp chuyện. Ban đêm, mỗi khi bệnh tật làm cho
bà nội đau đớn đến cực điểm, Margherita ngồi bên cạnh
săn sóc bà cả hơn tình mẹ con nữa. Khi nào bà đi chợ hay
một hội chợ nào và có thể nói bà đi chợ hàng tuần, bà
không bao giờ trở về nhà mà không có gì cho mẹ chồng,
68
|
|
8.3 Page 73 |
▲back to top |
chẳng hạn một vài củ khoai lang cho vào xúp bánh mì,
bánh ngọt và những hoa quả đầu mùa.
Còn đối với các con, bà bắt chúng phải hoàn toàn giữ
lòng kính trọng như thế. Bà thường nói với chúng: “Các
con phải vâng lời bà nội hơn cả mẹ nữa nhé.” Và bà
không dung thứ đứa nào, phạt chúng bất cứ khi nào
chúng tỏ ra thiếu lễ độ hay không vâng lời bà nội.
Mặc dầu bà rất thương yêu chúng nhưng bà không
bao giờ theo chúng để chống lại mẹ chồng và không nói
rằng chúng có lý nếu một lần nào mẹ chồng nói chúng có
lỗi.
Margherita không bao giờ ngăn cản bất cứ một hình
phạt nào mà mẹ chồng có thể dùng để phạt, và bà không
bao giờ tha hay giảm bớt những hình phạt. Nếu đôi lần
mẹ chồng có tỏ ra nghiêm khắc bằng những lời nói cứng
cỏi, bà luôn chấp nhận.
Gia đình hòa thuận như thế thì cần cho sự giáo dục
con cái và trách nhiệm hoàn toàn đều do bà Margherita
gánh chịu để cho nhà được êm ấm. Một mình bà đã làm
hết mọi công việc ở nông trại, cả việc mua bán nữa. Hơn
thế nữa, bà đảm đang gánh chịu không chỉ những việc lặt
vặt ở nông trại thường được giao cho phụ nữ, nhưng còn
cả những công việc nặng nhọc và khó khăn thường chỉ
dành cho đàn ông. Người em của bà là Micae sẵn sàng
giúp bà mỗi khi có thể đến được. Còn Margherita chỉ có
một mình với bao nhiêu công việc; cắt cỏ, cày ruộng, gieo
và gặt lúa mì. Bà thu lại thành bó lúa, chuyên chở về nông
trại và đập lấy hạt. Bà chất thành đống, đập xong bà để
dự trữ trong kho. Không khi nào bà phải thuê người làm
công.
69
|
|
8.4 Page 74 |
▲back to top |
Antonio chưa giúp gì được mấy trong những công
việc này, vì thế bà Margherita phải vắng nhà để có thể
làm việc nhiều giờ. Nhưng điều này không phải là lý do
bà lo ngại vì bà biết rằng con cái vẫn được chăm sóc chu
đáo. Bà mẹ chồng chăm nom chúng rất tử tế trong việc
giáo dục chúng; cả hai cùng đồng tâm nhất trí trong ý
muốn và phương pháp.
Thường lệ bà mẹ chồng phải ngồi bất động trong ghế
nhưng việc này không cản ngăn để mọi công việc chạy tốt
với tất cả sức lực nơi quyền oai của bà. Những đứa cháu
nội đối xử với bà bằng sự kính trọng hết mực và xem
những ước muốn của bà như lệnh truyền vậy, phương
pháp của bà rất ôn hòa và có tấm lòng yêu mến, thế
nhưng không mềm dẻo trong việc yêu cầu các cháu nhận
tội mình bất cứ khi nào chúng có lỗi. Nếu bất cứ đứa nào
phạm lỗi khi Margherita đi vắng, bà không làm ngơ
nhưng gọi tội nhân đến và bảo nó: “Đi lấy cho bà cái roi.”
“Bà không đánh cháu phải không bà?”
“Ừ, cứ cầm đến đây cho bà đã.” Thế là đứa bé ngoan
ngoãn vâng lời.
“Bây giờ cháu đến gần đây.” Đứa trẻ bắt đầu nằm
xuống.
“Nhưng bà đừng đánh cháu, thật không phải lỗi tại
cháu đâu.”
“Tốt lắm, thay vì một roi, bà sẽ đánh cháu hai roi đó.”
“Xin bà tha cho cháu.”
“Không được.”
70
|
|
8.5 Page 75 |
▲back to top |
“Thưa bà, cháu có lỗi và lần sau cháu không dám làm
nữa đâu. Thế là tội nhân nhận lỗi mình.”
“Có thật cháu nhận là cháu có lỗi không?”
“Vâng, bà ạ.”
Nếu tội nhân do dự thú lỗi, bà sẽ nâng cây roi lên cho
tới khi nào nghe đến chữ: “Lạy bà, bà tha cho cháu, cháu
có lỗi,” bà lại hạ tay xuống và nói: “Cất roi ở chỗ cũ và từ
nay phải ngoan ngoãn.”
Việc này bao giờ cũng kết thúc như vậy. Vì những
đứa trẻ biết rằng đây là phương pháp duy nhất để tránh
hình phạt hiện thời, chúng không phí một giây phút nào
để thú tội ngay.
Đó chỉ là những lúc họa hiếm bà mới phải dùng đến
cây gậy và thường chỉ có một cái hay hai cái nhẹ nhàng
chắc chắn không đau đớn. Nhưng vì những cú đánh là
một hình phạt, đủ để làm chúng rơi nước mắt nhưng
chúng cũng không dám nhúc nhích tí nào. Và năng đi nhà
thờ, bà thuộc lòng những giáo huấn về thánh kinh của các
linh mục. “Đừng ngại gì khi phải phạt trẻ con, nếu con
đánh nó bằng roi, nó đâu có chết. Lấy roi đánh nó là cứu
nó khỏi âm ty” [Cn 23, 13-14].
Vì bà nội rất khó lòng ra khỏi ghế, đôi khi bà mẹ hỏi
các chúng: “Tại sao các cháu cứ đến với bà khi bà muốn
sửa phạt các cháu? Tại sao các cháu không chạy? Bà đâu
có đuổi theo được?”
“Ơ, để khỏi làm cho Mẹ buồn” câu trả lời thường là
như vậy.
Một ngày kia bà nhận ra có vài quả trái cây để bên
cạnh đã bị mất. Mối nghi ngờ đổ ngay cho đứa cháu nhỏ
71
|
|
8.6 Page 76 |
▲back to top |
nhất. “Gioan,” bà gọi cậu tới. Gioan ngây thơ vui vẻ chạy
đến với bà. Bối rối, bé Gioan ngoan ngoãn vâng lời, biết
rõ ai có tội rồi, cậu thưa:
“Bà ơi, bà có thể làm điều bà muốn nhưng cháu đã
không lấy những quả đó.”
“Ừ, vậy cháu nói cho bà biết ai đã lấy, bà sẽ không
đánh cháu nữa.”
“Cháu sẽ nói nếu bà tha cho anh cháu nhá.”
“Được, bà sẽ tha cho nó. Dẫn đứa ranh mãnh đến đây
và nếu chính nó xin bà tha, nếu nó mang cái roi đến đây
và nếu nó thú nhận rằng nó phải phạt thì chắc chắn bà sẽ
tha cho nó.”
Gioan đến gần anh, anh nó đang tức sẵn, tuy vậy
Gioan không một chút oán hờn gì với anh, Gioan đã kể
cho anh mình nghe về điều đã xảy ra.
Antonio đã được 15 tuổi, đã biết làm việc đồng áng.
Cậu cho rằng bà nội thật buồn cười. Bị phạt giống như
đứa lên 6 đối với cậu là một chuyện chẳng ăn thua gì. Rồi
hắn nhún vai và nói: “Chuyện vô ý nghĩa.” Nhưng Gioan
nài nỉ: “Anh nè, đừng làm phiền bà nữa, đến đi. Anh biết
bà sẽ xử ra sao rồi mà. Nếu anh không đến, bà tức lắm
đấy. Thôi đừng làm phiền bà nữa. Em biết anh lớn rồi
nhưng anh còn phải kính trọng bà.” Antonio đành
nhượng bộ.
Hắn nói: “Vậy thì tốt, chúng ta vào đi.”
Vào trong nhà, hắn cầm lấy cái roi và đưa cho bà, lẩm
bẩm: “Con không dám làm như thế nữa.” Miệng nói thế,
nhưng cử chỉ chưa tỏ ra hoàn toàn là khiêm nhường vâng
phục.
72
|
|
8.7 Page 77 |
▲back to top |
Cũng chẳng sao, bà hình như tỏ ra hài lòng về cử chỉ
đó. Cầm cánh tay con thật nồng nàn, bà nói cho nó:
“Cháu à, cháu nên nhớ rằng nếu quả thật sự tham ăn đã
giết nhiều người hơn cả kiếm, thì cũng lẽ ấy tính tham
lam và hậu quả của nó đã dẫn đưa nhiều người xuống
hỏa ngục hơn các tội khác.”
Mối hoà thuận hoàn hảo này giữa con dâu và mẹ
chồng là một bài học cao quý cho Gioan trong sự cần thiết
và lợi ích của sự hòa hợp hỗ tương giữa các bề trên của
một nhà trường đối với việc đào luyện hữu hiệu những
học sinh của mình. Nếu giữa các nhà giáo dục lại có sự
chia rẽ, ghen tị, bất mãn, bất đồng ý kiến, không theo một
phương pháp thì những hậu quả xấu sẽ tỏ hiện ngay nơi
các học sinh và câu nói trong Thánh Kinh được ứng
nghiệm: “Nếu nhà nào tự chia rẽ, nhà đó có thể đứng
vững sao được” [Mc 3, 25].
73
|
|
8.8 Page 78 |
▲back to top |
CHƯƠNG 9
Đường Lối Giáo Dục của Bà Mẹ
Ngoài việc đòi hỏi nơi các con bà trật tự và sự đẹp đẽ
trong linh hồn kèm theo sự vui vẻ đáng yêu và lâu bền,
bà muốn tất cả mọi hành vi của chúng phải được thấm
nhuần bằng những đức tính trên, Margherita còn đòi hỏi
chúng tươm tất và sạch sẽ nơi chính bản thân. Sự chăm lo
trong vấn đề này quả là hợp với lời khuyến khích trong
sách các Giảng Viên: “Vậy cứ ăn cho vui vẻ, uống cho
thỏa thích, vì Thiên Chúa đã vui nhận những việc bạn
làm. Lúc nào cũng hãy ăn mặc cho sang, mái tóc luôn xức
dầu thơm phức” [9, 7-9].
Cho đến khi chúng lên 8 hay 9 tuổi, đích thân bà chải
chuốt con cái mình, và còn tự hào vì đã cố gắng hết sức
để chúng có những bộ quần áo đẹp nhất mà bà có thể sắm
được. Đặc biệt, ngày Chúa Nhật, ba cho chúng ăn mặc
thật đẹp đẽ, chải đầu chúng thật tươm tất và thắt một giải
băng trông thật đẹp mắt. Sau đó bà dẫn chúng đi Lễ.
Thỉnh thoảng bà cho phép Giuse và Antonio đi trước,
nhưng không bao giờ xa tầm mắt bà. Dân chúng, nhất là
các bà mẹ, gặp bà trên đường đi đều đứng lại chào và vui
vẻ nói: “Sao trông chúng dễ thương thế. Chẳng khác gì
những thiên thần nhỏ.” Những lời khen như thế làm
Margherita vui mừng khôn xiết. Những lời khen đó chôn
sâu trong lòng của người mẹ nhưng với tâm hồn cao
thượng hơn, bà cảm thấy lòng yêu mến xúc động khi bà
nhớ lại truyện bà mẹ Gracchi trả lời vài quả phụ Roma
xin xem những viên ngọc quý của bà. Chỉ những đứa con
dấu yêu, bà nói: “Đấy là những viên ngọc của tôi.” Phần
74
|
|
8.9 Page 79 |
▲back to top |
Margherita, những đứa con của bà thật là một kho tàng,
là sự trang hoàng diễm lệ và là niềm vinh quang của bà.
Khi họ kéo nhau gần đến nhà thờ và đám đông dần
dần đông đảo thêm, những đứa trẻ nhìn chăm chú những
cụ già mang một chùm tóc óng ánh sau gáy, được buộc
với một dải băng xinh xinh, đó là phong tục đời xưa. “Mẹ
à,” chúng la to, “xem Giacomo kia kìa [ông ta là một ông
già khả ái, thông thái trong làng]. Khi nào chúng con có
thể để tóc dài và tỏa xuống trên vai giống như vậy và rồi
chúng con có thể bện lại được.”
“Làn tóc xoắn và tất cả những gì chúng con trang
hoàng cũng đủ cho các con rồi. Có phải các con thích làm
dáng bề ngoài lắm phải không?”
“Dĩ nhiên rồi.”
“Tốt, này con, hãy nghe mẹ nhé. Con có biết tại sao
mẹ lại mặc cho con những bộ quần áo đẹp này không?
Mẹ làm như vậy rất hợp con ạ, vì hôm nay là Chúa Nhật
để các con tỏ ra bên ngoài lòng vui vẻ, mỗi Kitô hữu đều
làm như thế và hơn nữa mẹ muốn quần áo là tấm gương
phản chiếu vẻ đẹp linh hồn của các con. Nếu quần áo có
lộng lẫy thế nào đi nữa, điều đó sẽ có lợi gì khi các con
đầy tội lỗi. Các con hãy mặc như thế để xứng đáng nhận
lời khen của người thế gian vì họ chỉ làm cho các con tự
kiêu và ham hố thôi, ngoài ra chẳng còn gì khác cả. Thiên
Chúa không thể chịu được người ham hố và kiêu ngạo và
ngài sẽ luận phạt họ. Dân chúng nói rằng các con giống
như những thiên thần nhỏ. Phải, chính vì thế các con phải
cư xử như những thiên thần nhỏ, đặc biệt là các em sắp
bước vào nhà thờ. Các con hãy quỳ xuống, không quay
ngang quay ngửa và cũng không trò chuyện với ai. Các
75
|
|
8.10 Page 80 |
▲back to top |
con hãy chấp tay khi cầu nguyện, Chúa Giêsu trong Phép
Thánh Thể sẽ mỉm cười với các con khi nhìn thấy các con
đang tụ họp sốt sắng trước nhà tạm của Ngài và chắc
chắn Ngài sẽ chúc lành cho các con.”
Không những nhấn mạnh về sự sạch sẽ và thái độ tốt,
bà Margherita còn khuyên dạy chúng ta kính trọng lẫn
nhau và cả người khác nữa. Cậu bé Gioan đã săn sóc để
quần áo sạch sẽ cho đến ngày cuối đời. Không ai thấy một
vết bẩn trên quần áo ngài vì ngài không bao giờ xao
nhãng kiểm soát chiếc áo khoác và áo dòng để luôn được
sạch sẽ. Vì thế, ngài có thể vào bất kỳ nhà nào dù sang
trọng nguy nga, hay nghèo nàn và cả những người khó
tính nhất cũng có thể tiếp nhận ngài. Sự chăm sóc thân
thể bên ngoài là phản ánh trật tự bên trong linh hồn đáng
ca ngợi.
Margherita cũng cẩn thận in sâu vào tâm hồn chúng
thói quen suy nghĩ trước khi hành động. Vì sự cẩu thả,
cho dù là vô tình cũng có thể là nguyên nhân gây hại cho
phương diện luân lý và cả vật chất nữa. Một lần kia, khi
Gioan 8 tuổi, trong khi mẹ ngài bận rộn một công chuyện
ở làng bên cạnh, Gioan cố gắng lấy một vật gì đó ở trên
cao xa tầm tay của cậu. Vì không thể với tới, cậu lấy một
cái ghế và trong khi trèo lên để lấy vật đó, cậu đã làm rơi
chai dầu. Chai dầu rơi xuống đất bể tan tành từng mảnh.
Gioan lo lắng cố lau sạch những vết dầu bẩn bằng cách
lấy vải thấm lên những vết dầu loang. Nhưng nhận thấy
rằng không thể làm sạch vết bẩn đó, và hơn nữa cho khỏi
hết mùi được, Gioan hoạch định một kế hoạch tốt nhất để
tránh sự giận dữ của mẹ. Chặt một cây roi ở bờ dâu, cậu
tước hết vỏ xanh rồi chải chuốt cho đẹp bao có thể. Đến
giờ mẹ về, cậu chạy ra tận thung lũng để đón mẹ. Vừa khi
76
|
|
9 Pages 81-90 |
▲back to top |
|
|
9.1 Page 81 |
▲back to top |
đến gần cậu hỏi ngay: “Mẹ à, mẹ có khỏe không? Mẹ đi
vui lắm phải không?”
“Phải, Gioan con yêu của mẹ. Còn con thế nào? Mọi
việc đều tốt cả chớ? Ở nhà con đã làm tốt không?”
“Ồ, mẹ xem này. Vừa nói cậu vừa đưa mẹ cây roi.”
“À, vậy thì ở nhà con đã phạm lỗi gì rồi phải không?”
“Vâng, thưa mẹ, con đáng phải phạt.”
“Con đã làm gì?”
“Con đã trèo lên bậc cao và đã làm bể chai dầu. Con
biết con phải phạt và để cho mẹ khỏi mất công tìm kiếm
cây roi khác, con mang cây roi này cho mẹ, xin mẹ cứ
phạt con đi.”
Gioan liền trao cho mẹ cây roi được chải chuốt, vót
đẹp đẽ và nhìn mẹ vừa xấu hổ vừa tinh khôn. Bà
Margherita nhìn con của mình, cầm lấy cây roi và bật ra
tiếng cười, vui vẻ vì những điệu bộ khôi hài của đứa con
yêu. Sau cùng bà nói: “Thật là xấu hổ vì con đã làm bể
chai dầu, nhưng mẹ tha lỗi cho con vì con không cố ý làm
điều đó. Con hãy luôn nhớ lời này: trước khi con làm điều
gì, con hãy nghĩ đến hiệu quả có thể xảy ra. Trước hết nếu
con xem có những đồ gì có thể bể được, con hãy leo cẩn
thận hơn và nếu con làm như thế, chắc chắn không xảy ra
những chuyện đáng tiếc như thế. Khi còn bé, con không
có ý tưởng như thế, lớn lên con sẽ tiếp làm như thế và rồi
con sẽ gặp nhiều chuyện rắc rối, rất có thể con xúc phạm
đến Chúa nữa. Vậy từ nay con hãy cẩn thận nhé.”
Khi cần đến bà lại khuyên như thế. Nhiều lần bà
khuyên các con của bà đến nỗi chúng thực sự cẩn thận
trong mọi hành động.
77
|
|
9.2 Page 82 |
▲back to top |
“Người khôn ngoan là người lưu tâm đến lời quở
mắng” [Cn 15, 5].
Cậu không còn bị quở mắng nữa vì cậu biết lưu tâm
đến mọi cái, biết chấp nhận lầm lỗi, nên với lòng khiêm
nhường và thành thật cậu đề phòng được những kết quả
không hay có thể xảy tới.
Gioan đã làm như vậy. Qua trường hợp trên, không
phải là chúng ta thoáng thấy được nghệ thuật chính trị
của Kitô giáo, là đơn sơ như chim bồ câu và khôn ngoan
như con rắn, mà [sau này] ngài đã phải dùng tới nhiều
lần để bảo vệ những cơ sở của ngài và thoát khỏi cạm bẫy
của kẻ thù nghịch mà không gây oán hận.
Ở đây chúng ta có thể quan sát sự khác biệt giữa
Margherita và những cha mẹ khác như thế nào. Nhiều
cha mẹ khác không thể giáo dục con cái với lòng yêu
thích kỷ luật và tiết kiệm vì chính họ đã làm gương xấu
cho con cái bằng sự xao nhãng và thô bạo. Quát tháo, giận
dữ, họ đánh đập con cái vì những duyên cớ nhỏ nhoi như
cửa rả hư hỏng, quần áo nhàu nát, làm ghế đổ, họ coi
những lỗi đó như một tội nặng vậy. Những đứa bé này
run vì sợ, khóc, xúc động vì giận dữ và bắt đầu nuôi lòng
oán giận đối với bậc làm cha mẹ, đôi khi chúng phản đối
điều đó nữa. Những cha mẹ như thế không hiểu được
rằng họ có thể phá hoại bản năng luân lý của con cái họ
qua những hành động như thế. Thỉnh thoảng họ có thể
dung túng, hay tốt nhất, với lòng lạnh nhạt, họ phạt tội
nói dối, cãi nhau om sòm, không tiết độ trong lời nói hoặc
không vâng lời trong khi đó thay vì sự thiệt hại vật chất
nhỏ nhoi, họ đánh và kèm theo những lời nói làm gương
mù xúc phạm đến Chúa. Thật là điên rồ khi phải phân xử
78
|
|
9.3 Page 83 |
▲back to top |
những chuyện không may xảy ra để chống lại luật Thiên
Chúa và thổi phồng những chuyện nhỏ nhoi.
Mặc dầu Margherita yêu con mình hết lòng nhưng bà
không làm cho chúng ngộp thở với tình yêu chán ngán
ấy. Chính vì thế ý tưởng của bà là phải tập cho chúng có
thói quen trong việc điều độ, làm việc chăm chỉ, sống đời
hy sinh đến nỗi chúng có thể trở nên khỏe mạnh và cứng
cáp, chúng không thấy mệt trong những cuộc đi dạo xa
và những dặm đường dài đằng đẵng, không bao giờ
chúng sợ mệt nhọc cả. Khi ngài đang theo học tại Học
Viện Mục Vụ, ngài thường rời Torino cuốc bộ từ 2 giờ
trưa và đến làng Castelnuovo d’Asti vào lúc 8 giờ tối.
Margherita cũng không muốn chúng có một thói quen
là thêm một món gì vào bánh mì vào lúc điểm tâm sáng,
cà phê sữa cũng không, cả trái cây nữa, mặc dầu chúng
sống trong miền quê, bà cho chúng ăn với một mẩu bánh
mì khô. Với phương pháp này, bà tập cho chúng có thói
quen để nhận ra rằng bữa điểm tâm chỉ gồm có một mẩu
bánh mì thôi ngoài ra không còn gì khác. Bà cũng làm
như thế đối với cậu Gioan khi cậu nghỉ hè tại nhà và cả
khi vào chủng viện nữa.
Mặc dầu trong chủng viện, Gioan có thói quen ngủ
trên một tấm nệm ấm, nhưng ở nhà bà đã làm cho cậu
một tấm nệm cứng lót rơm: “Thật là tốt để các con có thói
quen ngủ không có nhiều tiện nghi mấy, còn ngủ mà có
tiện nghi thì rất dễ thành thói quen.” Cậu đã qua bốn
tháng với chiếc giường như thế. Bà cũng bảo cậu bỏ chiếc
giường êm ấm đó và bỏ hẳn tới khi cậu bắt đầu niên học
mới. Bà nói như thế này: “Con không biết tương lai sẽ xảy
ra như thế nào? Không ai đoán được Chúa Quan Phòng
79
|
|
9.4 Page 84 |
▲back to top |
sẽ dành gì cho con. Vì thế, tốt hơn hết con nên có thói
quen chịu khổ chút ít.”
Bà cũng muốn các con của bà tiếp tục kéo dài cái bất
tiện nghi về giờ ngủ: “Những con chim đi tìm lương thực
từ buổi sáng sớm,” bà thường nói như vậy. Vào những
buổi tối, thường thường bà cho chúng đi ngủ sớm hơn
nếu bà phải đợi để làm những việc lặt vặt để sửa soạn cho
khách không có nhà hoặc không tìm được một chỗ nào
trú ẩn cả. Bà đánh thức chúng dậy trước khi mặt trời mọc
và chúng dậy ngay lập tức. Thỉnh thoảng bà đánh thức
trước 8 giờ và những người bên cạnh cần sự giúp đỡ. Thế
rồi Gioan cũng quen với giờ giấc ngủ không cố định. Nếu
Margherita nghĩ rằng đêm qua cậu không ngủ đủ, bà cho
phép cậu ngủ trưa vào ngày nóng bức nhất. Cậu vâng lời
luôn. Ngồi trên một ghế gần bàn học gục cánh tay và cố
gắng ngủ.
“Gioan ơi, con ngủ đi,” bà nói như thế.
Cậu đáp lời: “Vâng, mẹ ạ, mẹ không thấy con đang
ngủ à?” Nói xong cậu nhắm mắt ngủ. Mẹ Margherita bật
cười: “Con à, con hãy xem đó, cuộc đời ngắn ngủi lắm,
chúng ta có ít thời giờ để làm việc lành con ạ. Mỗi giờ
chúng ta ngủ, khi không cần, đó là những giờ chúng ta
mất trên thiên đàng. Mỗi giờ phút không cần thiết cho sự
ngủ mà cho chúng ta dành được sẽ kéo dài đời sống
chúng ta vì ngủ là hình ảnh của sự chết. Trong lúc này,
chúng ta phải chu toàn bao công việc lành thánh để
chúng ta có thể chiếm được những công nghiệp xứng
đáng cho chúng ta.” Lời nhắn nhủ này là một tiếng vang
từ trời xuống: “Những gì trong tầm tay, bạn hãy ra sức
làm, vì trong cõi âm ty, nơi bạn đang đi tới, không còn dự
80
|
|
9.5 Page 85 |
▲back to top |
tính, chẳng còn hiểu biết, chẳng còn khôn ngoan” [Gv. 9,
10].
Sau này ta sẽ thấy Gioan biết dùng thời giờ cho nên
như thế nào.
81
|
|
9.6 Page 86 |
▲back to top |
CHƯƠNG 10
Những Giai Thoại Thời Niên Thiếu
Một vài người có lẽ nghĩ rằng những vụ việc kể lại
trong chương này được coi là nhỏ nhặt. Nhưng thiết
tưởng không nên bỏ qua những câu chuyện đó làm sáng
tỏ phương pháp giáo dục con cái của Margherita hơn. Lúc
đó, Gioan mới 5 tuổi cùng với anh Giuse được chỉ định
làm một công việc nhỏ đó là dẫn đàn gà con đến đồng cỏ.
Có kẻ lưu manh đi ngang qua đó, nhìn những đứa trẻ và
dự định rằng nó sẽ lừa gạt được quân này để lấy một con
gà tây. Ông ta tới gần và hỏi: “Các em bán cho tôi một con
nhé.”
Hai đứa trẻ nhìn nhau. Thật may cho chúng và có dịp
đóng vai trò người giữ kho và kiếm được một số tiền.
Ông ta nói thêm: “Tôi trả các em 5 đồng nhé.” Chúng
kêu lên: “5 đồng ạ?” Số tiền này đối với chúng to lắm rồi.
Và không muốn phiền phức thêm nữa, chúng nhận số
tiền trong khi tên lưu manh chọn một con to nhất và mau
mắn mất dạng. Những đứa trẻ về nhà vui vẻ khoe với mẹ.
Với lòng phấn khởi, vừa thở vừa la to: “Mẹ à, chúng
con đã bán một con rồi.”
“Cái gì” mẹ chúng không tin lại có chuyện như thế.
Giữ số tiền trong tay, chúng trao cho bà với một vẻ
đắc chí: “Chúng con đã bán với một giá khá mắc mẹ à,
những 5 đồng cơ.”
Margherita không thể nào tin được như thế được.
“Thật đáng thương cho tôi, 5 đồng. Một sự mặc cả bịp
82
|
|
9.7 Page 87 |
▲back to top |
bợm. Mà các con không biết rằng một con gà giá ít nhất
cũng là 50 đồng à? Kẻ đó là một tên lưu manh, nó đã
đánh lừa và ăn cắp của các con rồi.”
Hai đứa trẻ ngơ ngác nhìn nhau. Sau một lúc lâu lấy
lại bình tĩnh, chúng tất tưởi chạy đi tìm người mua. Bà
gọi chúng lại nhưng vô ích, chúng không nghe gì cả.
Chúng chạy như điên cuồng từ đồi nay sang đồi khác.
Trong khi lo chuộc lại con gà đó, chúng lại bỏ quên
những con khác mà chúng có bổn phận coi sóc và bấy giờ
nếu có ai đó đi qua thì họ có thể mượn tạm vài con nữa.
Từ cửa sổ, bà nhìn mọi thứ đang diễn ra. Nhờ sự giúp đỡ
của người hàng xóm, bà chạy ra ngoài, vội vàng dẫn đàn
gà tây đang lang thang đó đây và nhốt chúng vào chuồng
gà. Cùng lúc ấy, hai đứa trẻ trở về nhà với bộ mặt xấu hổ
vì không tìm được đứa gian phi ấy như lòng mong ước.
Chúng rất sợ hãi và mình thấm đầy mồ hôi. Chúng khám
phá ra rằng các con khác cũng bị mất như thế vừa khi
chúng về đến gần cánh đồng. Nhìn chung quanh, không
có gì. Hướng mắt về nhà, cũng chẳng có mống nào ở đó.
Cả hai liền hiểu ra rằng các con khác cũng bị mất cắp như
thế. Về đến nhà, chúng lo sợ quá. Khó nhọc bước qua
ngưỡng cửa, thở hổn hển: “Mẹ ơi, các con khác cũng mất
rồi.”
Margherita mỉm cười nhìn chúng. Nghi ngờ mẹ có tin
tức gì tốt, chúng lại gần mẹ và hỏi: “Tại sao mẹ lại cười?”
“Vì mẹ đã gom chúng vào rồi. Các con làm việc mà
không có suy tính gì cả. Lần sau các con đừng tin vào trí
phán đoán của các con nữa, nhưng hãy xin ý kiến của
người khác biết hơn con. Như vậy các con không phải
buồn và hối hận nữa. Từ nay các con cũng đừng bán một
con với giá 5 đồng như trước. Hơn nữa, các con cũng
83
|
|
9.8 Page 88 |
▲back to top |
không cả gan làm mất những con khác. Các con nghĩ rằng
các con có thể chống lại một tên ăn cắp với sức mỏng dòn
của các con sao?”
Ở đây chúng ta không thể thiếu một nhận xét đó là có
ai nghĩ rằng chính Chúa Quan Phòng sẽ chỉ định cho
Gioan trở nên viên quản lý của Người và ngài được gọi
để quản trị một số tiền lớn với mục đích nâng đỡ bao
công việc từ thiện.
Sau một thời gian, Gioan khám phá ra một con gà
trong đàn không còn ở trong cánh đồng nữa. Cậu không
thấy một ai chung quanh có thể ăn cắp con đó. Nhìn từ
phía, cậu nhận ra một người có râu mép to lớn đang tiến
bước tới với vẻ mặt thật lãnh đạm. Nhưng Gioan đã lý
luận tài tình chỉ có người đó mới là kẻ ăn cắp mặc dầu
cậu không có bằng chứng xác thực để minh chứng điều
đó. Tuy nhiên trong thâm tâm cậu tin chắc như thế, Gioan
cam đảm xin ông ta ngừng lại.
“Ông sẽ không tiến thêm một bước nữa trừ phi ông
trả lại con gà tây đó cho tôi.”
Với bộ mặt nghiêm nghị, ông ta nhìn Gioan và đáp lại:
“Cháu mất trí rồi à? Sống tốt nhé; chúc cháu vui vẻ.”
Nhưng Gioan cương quyết: “Ông có nghe tôi chưa?
Trả lại con gà đó cho tôi, tôi nói thật cho ông biết ông đã
lấy con gà đó.”
Ông ta cởi áo ra và nói: “ Mày nghĩ rằng tao có thể
dấu nó ở đây hả?”
Gioan không thất vọng: “Tôi không cần quan tâm nếu
ông đã để con vật đó trên mình ông hay không, tôi nói rồi
đó, tôi muốn ông trả lại cho tôi.”
84
|
|
9.9 Page 89 |
▲back to top |
“Mày làm trò đùa ở đây phải không?” Ông ta nhìn
cậu chăm chú và nói: “ Nhưng ở đây không phải là chỗ
diễn trò, đừng để ông mày mất giờ với mày.” Nói xong
ông tiếp tục tiến bước, nhưng Gioan chạy lên trước để cản
đường ông ta.
“Tôi sẽ không cho ông đi trừ ra ông trả con vật thuộc
về tôi, nếu không tôi sẽ kêu to: “Ăn cắp, ăn cắp,” và nếu
không ai đến, tôi sẽ vồ lấy chân ông và không để ông tiến
thêm bước nào nữa.”
Với bộ mặt biểu lộ lòng cương quyết như thế của cậu
bé, ông ta sợ bị bắt, liền đến sau bụi rậm, lôi ra từ một cái
hố nhỏ một cái bao trong đó ông ta đã giấu con gà tây với
ý định là ban đêm ông ta sẽ trở lại lấy khi không có ai biết
đến. Để chữa thẹn trước một tình trạng khó xử đó ông ta
nói: “Đây, tôi chỉ đùa với cậu một chút thôi và cậu xem
coi có phải là con gà này không” và ông ta trao cho cậu.
“Tốt lắm, Gioan đáp lại, bây giờ ông có thể đi lo công
chuyện của ông. Nhưng đừng bao giờ giở thói đó nữa vì
một người lương thiện không bao giờ làm điều đó.”
Chiều hôm đó Gioan về nhà kể lại cho mẹ nghe chiến
công hiển hách của mình. Có lẽ bà mẹ khác đã thán phục
óc sáng kiến lanh lẹ của con mình và chửi mắng kẻ gian
phi đó, lại con vênh váo kể lại cho hàng xóm biết. Nhưng
Margherita đã hiểu rằng đứa con mình quá táo bạo, bà
nói cho cậu như sau:
“Giả sử ông ta không lấy con gà đó, con sẽ gặp
chuyện chẳng lành và ông ta sẽ chửi mắng con và cho con
một trận đòn là khác.”
85
|
|
9.10 Page 90 |
▲back to top |
“Nhưng con chắc ông ta đã lấy rồi. Vì con không thấy
ai ở chung quanh đó cả, hơn nữa chỉ mấy phút trước đó
con xem thấy con gà tây đó mà.”
“Những lý do mà con tố cáo ông ta chắc không đủ
bằng cớ. Rất có thể cũng có một vài người đến gần cánh
đồng và họ nấp sau một bụi cây hay một bụi rậm nào
đó.”
“Nếu con nghĩ như mẹ nói thì chúng ta mất gà rồi.”
“Con ơi, nghe mẹ một chút, đó không phải là một sự
mất mát lớn đâu con ạ. Con biết rằng mẹ không thích
dùng quyền để làm tổn thương tinh thần bác ái hay gây
chuyện lộn xộn với bà con hàng xóm. Mẹ không ưa cãi
nhau về một chùm nho hay thở trái cây nào mà người ta
đã lấy. Nếu cần, chúng ta cảnh cáo họ, nhưng tận thế
chưa đến vì những chuyện cỏn con đó đâu.”
“Vậy mẹ cứ để người ta lấy mọi cái mà không than
trách gì sao?”
“Điều đó dễ lắm con ạ. Nếu gia đình ta không đủ ăn,
con sẽ xem mẹ dùng quyền để phản kháng lại ngay cả
những người bướng bỉnh nhất.”
“Nhưng mẹ không biết rằng người ta nói dối mà
không xấu hổ à?”
“Làm sao con biết điều đó là sự nói dối? Rất có thể
ông ta giỡn với con đó thôi, trái lại con không có bằng
chứng nào cả”
“Hừm,” Gioan lẩm bẩm, “điều khó tin thật”
“Hơn thế nữa, giả sử ông ta có lỗi đi nữa, con hãy bào
chữa cho sự bối rối của ông ta. Mẹ nghĩ rằng những lời
86
|
|
10 Pages 91-100 |
▲back to top |
|
|
10.1 Page 91 |
▲back to top |
sau cùng con nói không cần thiết. Vì khi con lấy lại rồi,
con không cần nói thêm một lời nào nữa.”
“Vậy là con đã hành động sai hả mẹ?”
“Mẹ không có ý nói như vậy. Ý định của con thì tốt.
Con đã chiến thắng khá lắm. Nhưng con thận trọng
không nói vấn đề này cho ai biết cả. Giả sử con có gặp lại
người đó, con hãy cố gắng quên đi tất cả. Con hãy nhớ
rằng chỉ có một thù địch thôi cũng khá phiền rồi đó.”
Margherita thật là một con người khuôn mẫu về sự
khôn ngoan. Bà đã huấn luyện con cái can đảm bằng
chính việc làm của bà như một giai thoại vui sau đây:
“Năm nọ, nho bị mất mùa, giá tăng vọt. Cho nên
những bác nông phu xem xét cẩn thận vườn nho của
mình vì mùa hái nho đã gần đến rồi. Có vài tên ăn cắp lai
vãng chung quanh vào ban đêm để lẻn vào vườn nho với
ý định tích trữ kho mình để bán cho người khác.
Margherita sống đơn côi với 3 đứa con trong một căn
nhà hiu quạnh giữa rừng. Vì vậy, thật sự bà luôn sống
trong tình trạng đe dọa, vì rất có thể vào một buổi sáng
nào đó bà sẽ nhận ra rằng ở nông trại bà đã bị mất cắp
một số nguồn lợi đáng kể. Nhiều hàng nho dọc theo con
đường bị vặt nhẵn hết trái. Bà lại có một tính khí mạnh
mẽ như phái nam về tư tưởng cũng như hành động ngõ
hầu bà có thể duy trì để khỏi rơi vào sự thất vọng.
Một hôm nọ, bà nhìn thấy một người đang tiến về
vườn nho của bà giả vờ đi lang thang chơi. Bà để ý ông ta
vì thỉnh thoảng ông ta lại nhìn soi mói vào sườn đồi và
ven bờ, có lẽ ông ta đang quan sát địa thế. Nghi ngờ ông
ta có thể ăn cắp tối nay, Margherita tụ tập các con mình
lại quanh mình và nói: ”Mẹ sợ rằng đêm nay sẽ có người
87
|
|
10.2 Page 92 |
▲back to top |
ăn cắp nho của mình. Chúng ta phải canh phòng. Tuyệt
đối giữ im lặng không ai được gây một tiếng động nhỏ
nào cả, nhưng khi nào làm hiệu, các con bắt đầu la lên:
”Ăn cắp, ăn cắp.” Các con làm náo động bao có thể.”
Khi màn đêm buông xuống nông trại, Margherita để
căn nhà mình tối om. Bà ngồi xuống đất, các con bà ở
chung quanh. Chẳng bao lâu xuất hiện một bóng mờ ở
đằng cuối vườn nho đang di chuyển một cách lén lút
chung quanh bờ rào. Bóng đen đó đang tiến về nông trại.
hắn đi dọc theo hàng nho và thình lình dừng lại.
Margherita chăm chú theo dõi. Lúc đó sự im lặng đang
bao trùm toàn khu vực. Những đứa trẻ sẵn sàng báo
động, chỉ chờ dấu hiệu của bà là xuất quân. Sau khi bóng
đen ngắt được một chùm nho, bà kêu lên:” Ăn cắp, ăn
cắp. Ông có muốn vào hỏa ngục vì vài trái nho này
không?”
Ba đứa trẻ lập tức la lớn: “Ăn cắp, ăn cắp, cảnh sát ơi.
Mau, mau, kia kìa. Đó, nó là thằng ăn cắp. Mau lên, mau
lên.”
Chúng vớ lấy đủ thứ nào xẻng, gỗ, sắt khua vào nhau
loạn xạ. Hốt hoảng vì bị lộ, lòng xôn xao tột độ, hắn ta bỏ
rơi nho ăn trộm xuống một cái hào gần đó.
Vui mừng với chiến thắng đó, Margherita nói: “Các
con hãy xem, chúng ta đã đuổi những tên cướp mà không
cần súng ống gì cả.” Tất cả đều cười vui vẻ.
Ít lâu sau, tên cướp đó đã vi phạm luật lệ vì những lần
trộm khác và bị giam trong khám nhiều năm.
Gioan được dạy dỗ để trở thành can đảm, cậu luôn
luôn giữ một tâm hồn bình thản. Đức tính này rất cần cho
cậu để đương đầu với nhiều đổi thay và nguy hiểm mà
88
|
|
10.3 Page 93 |
▲back to top |
cậu phải đối phó trong suốt cuộc sống. Thật vậy, cậu đã
được linh ứng bằng những lý do siêu nhiên, những nhân
đức được tập luyện để nhắm đến sự hoàn thiện từ thời
niên thiếu giống như một thứ rượu quí để trong bình dễ
vỡ: điều đó thực phải đòi hỏi một phép lạ để giữ tâm hồn
trong trắng. Thật vậy, Gioan tỏ ra là một người chính trực
như những người mà chúng ta đã đọc trong sách Huấn
Ca: “Người cha có chết thì cũng như chưa chết, vì đã để
lại đứa con giống như mình. Khi còn sống, ông nhìn con
mà vui sướng, giờ chết đến, sẽ không phải buồn phiền.
Trước kẻ thù, ông để lại một người biết bênh quyền lợi,
với bạn hữu, một người biết thi ân” [Hc 30, 4-6]. Quả
thực, Gioan [sau này] lại không phải là người giữ vườn
nho nhà Chúa hoặc là một trong những người bảo vệ nhà
Chúa hay sao?
Vài năm sau, Gioan tỏ ra cam đảm hơn như ta thấy
trong trường hợp sau: Margherita luôn tế nhị không bao
giờ kể cho con cái những chuyện quái lạ làm chúng khiếp
sợ và có thể kích thích trí tưởng tượng chúng quá nhiều.
Nhiều bà mẹ vô tình không khôn ngoan làm như thế nên
khiến tâm hồn chúng ra hèn nhát thay vì là những người
có chí khí dũng cảm.
Một mùa thu nọ, Gioan qua một kỳ nghỉ hè ở nhà của
họ ngoại ở Capriglio. Nơi đây Margherita thường lưu lại
nhiều ngày để giúp việc hái nho. Ông bà ngoại, chú bác,
cậu mợ tất cả đón cậu rất niềm nở.
Khi màn đêm đã bao phủ, tất cả đang chờ bữa ăn. Một
vài người bắt đầu kể chuyện cái này cái nọ cho thời gian
qua đi mau chóng. Nhưng họ lại nghe những tiếng động
kỳ quái, lạ thường ở tầng trên cùng. Tiếng động lúc dài
lúc ngắn làm họ rợn tóc gáy về sự kiện đang xảy ra. Ai
89
|
|
10.4 Page 94 |
▲back to top |
nấy chắc rằng chỉ có ma quỷ mới có thể quấy phá dân
chúng như vậy. Gioan không tin những chuyện quàng
xiên như thế và lấy lý do chắc rằng do thiên nhiên như
gió, con chồn hôi hay một cái gì khác.
Căn phòng họ đang nói chuyện có một cái trần nhà và
nhiều chái nhà khác. Do đó ở trên trở thành một cái sân
rộng, nơi này thường dùng cho vựa lúa hay nhà để lúa
cho các vụ gặt.
Thình lình họ nghe tiếng một vật rơi xuống giống như
cái rổ bát, tiếp theo là một tiếng động nặng nề và buồn tẻ
đang di chuyển trên đầu họ từ góc này đến góc kia. Ai
nấy đều ngưng câu chuyện. Sự im lặng của đêm tối đè
nặng trên mọi người. Bộ mặt của họ xanh như tàu lá mỗi
khi nghe tiếng động quái ác…
Họ xì xào với nhau: “Cái gì thế?”
Margherita nói cho các con: “Chúng ta ra ngoài đi các
con, mối kinh hãi thình lình có thể làm hại các con.”
Gioan đáp lại: “Khoan đã mẹ, con muốn đi xem coi nó
là cái gì đã.”
Tiếng động lúc có lúc không, nó làm cho mọi người
kinh hãi không thể tả được. Tất cả đều chạy toán loạn.
Có người hỏi: “Có ai đã mở cửa không?”
Người khác trả lời: “Không, cửa khóa rồi.”
“Vậy thì cái gì đó?”
Gioan cương quyết đứng lên, thắp đèn và nói:
“Chúng ta đi tìm nó nào.”
“Nghe mẹ con à, chờ đến mai đã, nên khôn ngoan.”
90
|
|
10.5 Page 95 |
▲back to top |
“Mẹ sợ à, có cái gì đâu chứ!”
Nói xong, cậu trèo lên cái bậc thang gỗ đưa tới mái
nhà trên. Còn những người khác tay cầm đèn, tay cầm
gậy theo sau cậu, run lập cập và xì xào với nhau. Gioan
đẩy mạnh cửa. Cậu bước vào, giơ chiếc đèn lên cao và
nhìn chung quanh. Không thấy gì cả. Tất cả im tiếng. Vài
người thân thuộc ríu rít ngoài cửa, chỉ có một hay hai
người dám bước theo cậu. Sau đó, tất cả đều la hoảng và
một vài người chạy trốn. Một vật lạ lùng đang tiến tới:
một cái thúng từ góc kia đang di chuyển về phía họ từ từ
rồi dừng lại cách đột ngột để trả lời tiếng kêu the thé sợ
hãi của họ. Tiếng động đã im bặt, nó tiếp tục di động và
không đứng lại, cho đến khi tới chân Gioan. Cậu lùi bước.
Cậu đưa cái đèn cho người gần nhất, nhưng anh ta lại sợ
sệt và làm rơi xuống đất, căn phòng trở nên tối om. Cậu
xin một cái đèn khác và đặt trên ghế cũ. Xong cậu cúi
xuống và chạm đến cái thúng. Một vài người la lên từ
ngoài cửa: “Đừng chạm đến. Đừng chạm đến.” Nhưng
cậu không lưu tâm đến và nhắc cái thúng ra khỏi mặt đất.
Cả nhà đều phì cười, có một con gà mái to dưới thúng.
Chuyện chỉ có thế. Một vài hạt lúa mì còn sót lại trong
cái thúng được treo nghiêng trên tường. Bị nhử mồi, con
gà mái bắt đầu mổ từng miếng một vào cái món đó.
Thình lình cái thúng rơi úp chụp lên đầu nó và nhốt luôn
nó ở trong đó. Thế là con gà mái đó đã gây cho cái nhà tù
khá nặng đó di chuyển từ góc này đến góc kia.
Cảnh tịch mịch của đêm tối, cái sàn quá cao làm cho
tiếng động trở nên kỳ quái lạ thường.
Không còn sợ hãi nữa, họ bắt đầu vui mừng vì con gà
phải trả giá rất đắt. Margherita vồ lấy con gà và nói:
91
|
|
10.6 Page 96 |
▲back to top |
“Mày không làm chúng ta khiếp đảm nữa đâu.” Nói xong
bà cắt cổ, vặt lông và làm thịt.
“Con ma đã ở trong nồi.” Tất cả đều đồng thanh hò
lên khi họ sửa soạn món ăn trong một bữa cơm tuyệt cú
mèo, không ngờ được như vậy. Không ai muốn đi ngủ cả
sau khi đã hết sợ. Họ qua một đêm thú vị khi nhìn ngắm
những cái lu và thùng lớn.
Gioan luôn luôn bình tĩnh. Trong tâm hồn cậu có ân
sủng Chúa, mà ơn này Chúa đã ban cho người thiếu niên
một cách chắc chắn và bảo đảm: “Ai kính sợ Thiên Chúa
không bao giờ hoảng sợ vì Thiên Chúa là sự hy vọng của
họ.”
“Ai tin vào sự giúp đỡ của Chúa sẽ không sợ hãi hùng
của đêm tối hay mũi tên bay qua ban ngày” [Tv 90, 5]
92
|
|
10.7 Page 97 |
▲back to top |
CHƯƠNG 11
Dấu Hiệu Nhân Đức
Trước khi tiếp tục câu chuyện, ta cần bàn tới khu vực
sẽ xảy ra những biến cố. Theo con đường từ Buttigliera
tới Becchi, một xóm thuộc Morialdo, lữ khách sẽ trông
thấy một ngọn đồi phía bên phải. Trên đỉnh đồi người ta
dễ nhận thấy một căn nhà nhỏ và dưới chân đồi, một
cánh đồng cỏ rợp bóng cây chạy dài đến xa. Đó là căn nhà
của bà Margherita, và chính nơi đồng cỏ ấy, hai đứa con
của bà: Gioan và Giuse thường dẫn bò đi ăn cỏ.
Trong sách Huấn Ca ta đọc thấy: “Sự nhàn rỗi quả là
ông thầy của sự ác” [33, 28]. Những đứa con của
Margherita đã biết được điều đó, nên chúng không
ngừng tránh việc xúc phạm đến Chúa và luôn bận rộn
mọi giây phút. Làm việc trở thành một phần được đón
nhận trong cuộc đời của chúng. Margherita cũng hiểu
điều ấy nên chúng luôn luôn được bà giao cho những
công việc thích hợp với tuổi của chúng.
Vì thế, bà chỉ định cho Gioan việc chăn bò và Gioan
rất chăm chỉ làm công việc ấy. Mỗi ngày người ta đều
thấy Gioan trên đỉnh đồi, cầm dây buộc sừng bò để
phòng cho nó khỏi lạc đàn và khỏi phá hoại cánh đồng
chung quanh.
Sự kiện xảy ra sau đây được Gioan Filippello, một
người sống đồng thời với Gioan kể lại cho chúng ta.
Filippello nói rằng những hành động của Gioan tỏ lộ một
sự kỳ lạ về tính khí. “Khi Gioan lên chừng 7 tuổi, tôi
thường đem súc vật đi ra cùng với cậu, cậu làm cho bất
cứ ai trông thấy cậu phải thán phục một phần vì cậu thật
93
|
|
10.8 Page 98 |
▲back to top |
nhún nhường và khiêm hạ. Đầu cậu luôn hơi cúi xuống,
một phần nữa vì cậu sống động và thông minh đến nỗi
cậu có thể làm bạn với bất cứ ai.”
Tôi thường hay nói với cậu: “Gioan, hẳn đằng ấy
không có sự gì trắc trở để thành công trên đường đời
đâu.” Để trả lời câu nói đó cậu chỉ đáp một cách thật đơn
giản: “Tôi không hy vọng.”
Một thằng nhỏ khác tên là Secundo Matta cũng là một
bạn đồng nghiệp chăn bò trong cánh đồng với Gioan.
Cùng trạc tuổi với Gioan, hắn là đứa làm công ở một
trong những nông trại chung quanh. Mỗi sáng Matta
xuống đồi với con bò của chủ hắn, trên đường hắn vừa đi
vừa ăn điểm tâm bằng một mẩu bánh mì sần sùi, đen
đen. Gioan thì nhai một miếng bánh mì ngon trắng tinh
mà Margherita luôn phải khó nhọc để giữ lại trong nhà.
Một hôm, Gioan hỏi Matta:
- Anh có muốn làm ơn cho tôi không?
- Muốn chứ, Matta trả lời.
- Vậy nếu anh đổi bánh mì cho tôi thì thế nào?
- Ơ, tại sao vậy?
- Vì bánh của anh chắc ngon hơn bánh của tôi, vì tôi
thích nó.
Matta đơn sơ tưởng Gioan thích loại bánh mì hạng bét
của mình thật. Và thực ra hắn cũng thích bánh mì trắng
của Gioan hơn, nên hắn chịu đổi liền. Từ ngày đó trở đi,
suốt hai mùa xuân qua liên tiếp, mỗi sáng trên cánh đồng,
họ đổi bánh mì cho nhau. Lớn lên Matta vẫn luôn nhớ
điều đó. Matta thường kể lại cho người cháu là cha
94
|
|
10.9 Page 99 |
▲back to top |
Secundus Marchisio, một hội viên Salêdiêng, là người cho
rằng lý do của việc Gioan trao đổi bánh chỉ có thể là để
thực thi sự từ bỏ mình. Bánh mì hẩm của những ngày đó
chắc chắn không phải là một miếng bánh ngon đâu.
Sự tĩnh mịch của đồng ruộng làm dịp cho Gioan cầu
nguyện. Gioan đã học được thói quen này nơi mẹ cậu, vì
Margherita ngoài những kinh đã được chỉ định mà bà sốt
sắng quỳ đọc, bà vẫn tiếp tục thầm thì cầu nguyện suốt cả
ngày, trong lúc bận bịu những công việc khác nhau. Tất
cả những người biết Gioan từ khi còn nhỏ, đều minh
chứng lòng yêu cầu nguyện và lòng rất sùng kính Đức
Mẹ của cậu. Gioan rất tha thiết với tràng hạt vì ngay từ
những ngày đầu tiên trong Nguyện Xá cho đến những
ngày sau cùng của đời ngài, ngài luôn khuyên dạy các
con cái ngài đọc kinh ấy mỗi ngày. Ngài không bao giờ
chịu cái ý tưởng cho rằng một cộng thể tu sĩ có thể được
miễn đọc những kinh ấy, vì bất cứ một lý do gì. Theo
ngài, việc đạo đức rất cần thiết cho cuộc sống của mỗi
người. Và nó cũng quan trọng như cơm bánh hằng ngày
để giữ cho thân xác được khỏe mạnh và được sống. Hơn
nữa, mỗi lần nghe tiếng chuông đọc kinh Truyền Tin ở
Morialdo vọng về, cậu liền bỏ mũ nón ra và quỳ xuống để
tôn vinh Mẹ Thiên Quốc của cậu. Gioan Philipello còn
thêm rằng lòng đạo đức của cậu nhiệt thành đến nỗi
người ta có thể nghe thấy tiếng hoàng oanh của cậu vang
vọng khắp núi đồi đang vươn mình lên trong một bản
thánh ca.
Nếu kinh nghiệm hợp với việc làm có thể duy trì được
lòng trí trong của tâm hồn thì có thể nói được rằng Gioan
đã canh giữ được nhân đức trinh trong đó, nhân đức làm
con người giống như thiên thần. Vì thế, không lạ gì nếu
95
|
|
10.10 Page 100 |
▲back to top |
Marianne Occhiena đã hơn một lần nói cho Giuse
Buzzetti với một sự quả quyết rằng thỉnh thoảng Đức Mẹ
hiện ra với cháu của người khi cậu còn một mình trong
cánh đồng và Đức Mẹ nói chuyện với cậu. Chúng ta
không có cách nào để xác định cái dấu hiệu ưu đãi đó,
nhưng có thể nghĩ đơn sơ rằng đó là một câu chuyện
được kể lại qua những người quan sát cậu cách kỹ càng,
chứng tỏ lòng ái mộ mà cậu đã chinh phục được trong
suốt buổi niên thiếu của mình.
Trong khi những cảnh tượng của một đời đơn sơ này
diễn ra trên ngọn đồi Becchi thì dân làng Castelnuovo vội
vã đến nhà thờ giáo xứ vào một ngày trong năm 1822, họ
tụ tập ở đó để cử hành một nghi lễ mang sắc thái đặc biệt.
Đó là ngày cha quản hạt, cha Giuse Sismondo, cùng với
toàn thể hàng giáo sĩ, đứng trước bàn thờ cao và thề trung
thành với vua Carlo Felice mới lên ngôi năm trước và với
những vua kế vị. Ông thị trưởng và một nghị viên thành
phố làm nhân chứng. Nghị định đó do vua ban hành này
áp dụng cho toàn bộ hàng giáo sĩ trong lãnh thổ của
mình. Đức Thánh Cha đã cho phép điều đó, dẫu rằng quả
là một sự sỉ nhục nếu hoài nghi lòng trung thành của
hàng linh mục đối với nhà Vua của các vị. Vì thế, Đức
Giám Mục Lu-y Fransoni Fessano đã thẳng thắn nói rằng:
“Chúng ta đang đi vào một thời kỳ tội lỗi” vì ngài thấy trước
được những gì sẽ xảy ra và đã biết được tinh thần xấu xa
của quần thần nhà vua.
Họ đã gieo vãi hạt giống nghi ngờ trong trí nhà vua
chống lại Đức Tổng Giám Mục Columbano Chiaverotti
thành Torino mặc dù vụ việc không đến nỗi đi quá xa để
có thể gây ra sự đỗ vỡ công khai giữa họ. Đức Tổng Giám
Mục rất kính trọng vua của mình khi vua Carlo Felice,
96
|
|
11 Pages 101-110 |
▲back to top |
|
|
11.1 Page 101 |
▲back to top |
được thấm nhuần sâu xa tinh thần Kitô hữu, đã tỏ lòng
kính phục quyền Giáo Hội. Bằng nhiều cách thức, vua đã
tỏ ra một người rất có công với Giáo Hội và hơn một lần,
vua ra tay hành động kiềm chế những đòi hỏi của những
quan cận thần là những người không kính phục quyền
Giáo Hội. Dầu vậy, vua không tán thành một số quyền
đó: tỉ như 3 điều miễn chuẩn của Giáo Hội đã được tái lập
năm 1814 và không kéo dài được lâu vì chúng gây nhiều
phiền toái cho những người canh tân. Do đó, theo yêu cầu
của vua năm 1823, Tòa Thánh Roma đã cho quyền linh
mục làm nhân chứng trong triều đình, cả trong những vụ
việc dân sự và tội phạm khi bị trát tòa gọi, mặc dầu một
vài giới hạn vẫn còn để bảo vệ phẩm cách linh mục. Vì
thế, phẩm giá linh mục vốn sẵn có trong các nhiệm vụ
như cha xứ, giải tội, cố vấn và linh hướng của dân chúng,
hẳn đáng một số đặc quyền nào đó. Nhờ đặc ân bắt
nguồn từ chức vụ đó, một linh mục có thể được miễn trừ
các chức năng tồi tệ khác.
Hơn nữa, trong năm 1824, những cận thần vua đòi
buộc những lá thư mục vụ của Giám Mục phải trình lên
nhà cầm quyền dân sự duyệt xét, nếu như có một vài câu
văn không theo ý họ và tự coi mình có quyền phi bác nếu
như một Giám Mục từ chối tuân phục. Nhà Vua về phe
các Giám Mục nào nại đến mình, và trong một số vụ việc,
các quần thần nhượng bộ. Nhưng họ không thu hồi mệnh
lệnh họ đã ra cho những người in sách, tức cấm in những
gì chưa được chính thức thừa nhận.
Người kế vị và đồng thời là em vua, là vua Vittorio
Emmanuel, một vua nhiệt thành, đứng đắn và tốt bụng,
đã tỏ lòng kính trọng và vâng phục Giáo Hội. Vua đã tái
thiết những dòng tu. Nhưng chính vua cũng bị áp lực của
97
|
|
11.2 Page 102 |
▲back to top |
những người như hầu tước Peiretti đặc sứ tại Roma, là
người đã thường nói: “Những gì đã làm cho Roma hy
vọng, là lý do làm ta sợ hãi và làm ta phải nhượng bộ vô
điều kiện.”
Những truyền thống hoàng tộc vẫn còn tồn tại ở tòa
án, và toàn thể nghị viên đã nỗ lực thuyết phục vua rằng
một vài đặc quyền của giáo sĩ không còn tương hợp với
những đổi thay của hoàn cảnh nữa. Chính vua Vittorio
Emmanuel I trong bài giáo huấn gửi cho hầu tước
Barbaroux, đặc sứ của vua tại Tòa Thánh, cho rằng ông ta
coi Giáo Hoàng chỉ như người cầm quyền tạm thời thôi.
Thay vào đó, vua lại tin tưởng vào quyền lực Âu Châu,
đã cho phép những đảng phái ở Torino họp, mít tinh tại
sứ quán Pháp và Tây Ban Nha và tại dinh lãnh sự
Bavarian. Hậu quả là cuộc cách mạng bùng nổ năm 1821
và Vittorio Emmanuel đầy kinh hãi, đã phải tự ý thoái vị
để nhường ngôi cho Carlo Felice.
Tất cả những biến cố đó là kết quả của những nguyên
tắc dạy ở Đại Học Torino. Có thể tóm tắt lại như sau:
“Hoặc là Giáo Hoàng chấp nhận thi hành những yêu sách
của chúng tôi, hoặc là chúng tôi sẽ làm bất cứ điều gì
chúng tôi muốn bằng bất cứ giá nào.” Nguyên tắc này,
xét chung đã dọn phẳng con đường cho những kẻ thù của
Giáo Hội. Hầu tước Clemente Solara della Margherita đã
quả quyết rằng ông ta thật là may mắn được tự học giáo
luật từ những tác giả không bị Giáo Hội lên án. Ông ta đã
nhận được văn bằng, trước ngày cải cách khi chưa có
ngành Giáo luật ở bậc Đại học Torino.
Cao cả thay cậu nhỏ khiêm tốn, cao cả hơn những vị
cận thần và những giáo sư đại học, vì đã không biết đến
những gì xa hơn cuốn sách bổn của cậu: “Con còn thông
98
|
|
11.3 Page 103 |
▲back to top |
minh hơn các vị lão thành vì con giữ giới răn của Chúa,”
Gioan đã vang vọng lại tác giả Thánh vịnh [Tv 118, 100].
Chính những giáo sư chính thức và quyền thế đã gây ra
không biết bao nhiêu thiệt hại cho xã hội, trong khi cậu
nhỏ chăn bò lại đang đặt nền móng cho sự phục hưng xã
hội. Gioan luôn dũng cảm và trung thành phụng sự Chúa
và Giáo Hội Người; cậu thực sự đã khiến những câu sau
đây trong sách Huấn Ca trở nên của riêng mình: “Thời
còn trẻ, trước khi bôn ba đây đó, tôi đã công nhiên tìm
kiếm đức khôn ngoan khi dâng lời cầu nguyện. Nơi
Thánh Điện, tôi hằng cầu xin, và cho đến mãn đời, tôi vẫn
tìm kiếm đức khôn ngoan. Như hoa tươi nở, tựa chùm
nho chín, đức khôn ngoan làm hoan hỷ lòng tôi. Chân
tiến bước trên đường ngay nẻo chính, tôi dõi theo đức
khôn ngoan từ thuở còn thanh xuân. Chỉ lắng tai một
chút mà tôi đã hấp thụ được và tìm thấy cho bản thân
một giáo huấn dồi dào. Trong đức khôn ngoan, tôi tiến
lên mãi, và tôi sẽ tôn vinh Thiên Chúa, Đấng đã cho tôi
được khôn ngoan, tôi hăng say tìm điều thiện và sẽ không
xấu hổ thẹn thùng”[51,13-18].
99
|
|
11.4 Page 104 |
▲back to top |
CHƯƠNG 12
Học Hành Ban Đầu
Ông Francesco chết đi, để lại cho Margherita Occhiena
ba người con: Antonio, Giuse và Gioan. Cả ba đứa đều
khác nhau rất nhiều về tính khí và khuynh hướng.
Antonio thì cộc cằn, ít tình cảm hoặc chẳng tế nhị gì hết.
Vì tự đắc huênh hoang và nhanh nhẹn về đấm đá, nên
anh chàng thường tỏ vẻ bất cần đời. Ở trường anh chàng
đã tập đọc và tập viết nhưng lại hãnh diện về việc không
bao giờ học hành chi cả và cũng không bao giờ đến
trường. Chắc chắn anh chàng chẳng có khả năng để học
hành. Anh chàng làm việc ngoài đồng và với thân hình
vạm vỡ, quả là hội đủ điều kiện trở thành một nhà nông
lý tưởng.
Giuse thì có một tâm hồn tử tế, bình thản, tốt, kiên
nhẫn và khôn ngoan, anh giống hệt cha mình và rất khéo
léo trong việc sinh lợi bất cứ việc gì cả đến những vật xem
ra có ít giá trị. Như vậy, hẳn anh không ưa thích một nếp
sống bình dị của nông trại, và có triển vọng trở thành một
thương gia đầy hứa hẹn.
Ngược lại, Gioan tự nhiên lại rất dễ nóng giận và khá
cương nghị, đến nỗi cậu phải cố gắng rất nhiều để tự chủ.
Cậu mang một tâm tình nghiêm nghị. Cậu ít nói nhưng
lưu tâm đến mọi việc, cân nhắc những lời nói của người
khác, cố gắng tìm hiểu tính tình người khác và phỏng
đoán ý nghĩa của họ để cư xử cho khôn ngoan. Cậu
không bao giờ cười to, dù điều cậu nghe thấy thật nực
cười hay khi chính cậu pha trò bằng những hành động
cũng như bằng lời nói. Sách Huấn Ca có những lời này:
100
|
|
11.5 Page 105 |
▲back to top |
“Người ngu thì cất tiếng cười sang sảng, còn người khôn
thì chỉ mỉm cười tế nhị thôi” [21, 20]. Nhờ trái tim hăng
nồng và trí thông minh sắc xảo, cậu học được rất nhanh
chóng bất cứ tài nghệ nào hoặc mánh khóe nào cậu xem
thấy người khác làm. Bền bỉ và kiên nhẫn trong việc theo
đuổi mục đích tới cùng, nên Gioan đã có thể vượt thắng
mọi trở ngại mà cuộc sống gây nên trên bước đường của
cậu. Theo lời Gioan Becchi, một người hàng xóm quen
biết Don Bosco ngay từ bé, cậu ta tỏ ra vâng lời thật phi
thường cho đến độ các bà mẹ đã lấy cậu làm mẫu mực
cho các con cái của họ.
Hình vóc Gioan vừa tầm thước, nhanh nhẹn và nét
mặt vui vẻ. Khuôn mặt đầy đặn hình trái xoan, vầng trán
cao rộng vượt lên trên biểu lộ một đức điềm đạm trong
nội tâm. Mũi đều đặn hai bờ môi lúc nào cũng như hé mở
một nụ cười bao dung. Cằm cậu dễ coi và duyên dáng.
Đôi mắt đen, sâu sắc và sắc diện đổi thay tùy theo giòng
sinh lực biểu lộ qua ánh mắt. Mái tóc dầy quăn và hung
đen cùng một màu với cặp lông mày. Đó là khuôn mặt
của Gioan mà những người đương thời ghi nhận như thế.
Quan hệ giữa Antonio và hai người em luôn căng
thẳng. Ngược lại Giuse và Gioan luôn rất thân thiết với
nhau. Hai đứa có sở thích giống nhau và không bao giờ
có sự bất hòa, dù nhỏ mọn giữa hai đứa. Vì thế, hình như
cả hai đều cố gắng ganh đua trong việc làm hài lòng
nhau.
Năm đó là năm 1823 và Gioan lên 8 tuổi. Margherita,
có lẽ đã thấy trước được việc Chúa Quan Phòng đặt định
cho Gioan làm những công việc khác công việc đồng áng,
nên đã muốn cho Gioan học trường công ở Castelnuovo,
mà ở đó việc học chỉ giới hạn trong việc đọc, viết, làm
101
|
|
11.6 Page 106 |
▲back to top |
những phép tính căn bản, học những bài văn phạm Ý vỡ
lòng và học giáo lý. Nhưng bà lo lắng vì nhà ở xa
Castelnuovo những 3 dặm. Việc này có thể cần đến một
số tiền để cho cậu ở trọ ở nhà một người khác và phải
sắm sửa cho cậu những gì cần thiết. Bà trình bày tất cả
cho Antonio, lúc ấy anh chàng đã 20 tuổi, tức tốc, anh
chàng bác bỏ ngay dự định ấy của bà.
“Tại sao mẹ lại cho Gioan đi học,” hắn lẩm bẩm như
thế, “để nó ở nhà cuốc đất như con đây này.”
Bà Margherita trả lời: “Mẹ cho Gioan đi học không
phải là thiên tư thiên vị gì đâu, Giuse cũng đã học đọc
học viết rồi và chính ba của con cũng đã cho con đi học cơ
mà.”
“Nhưng mẹ vừa nói về trường nội trú gì cơ mà.”
“Này, nghe đây, mãi cho đến ngày hôm nay chúng ta
đã cố gắng làm ăn và Thiên Chúa đã luôn giúp chúng ta.
Con đừng có lo lắng gì hết, chẳng ai lấy đi phần của con
đâu. Ngày nay học hành quan trọng lắm, thậm chí cả
người đóng giày và bán hàng rong cũng đi học nữa là…
Bây giờ đi học là chuyện thường chứ có gì đâu.”
Antonio trả lời là hắn bây giờ to lớn vạm vỡ như ai mà
chẳng cần học hành chi hết. Nên hắn cương quyết bác bỏ
lời đề nghị của bà.
Sự việc này chứng tỏ Margherita thật khôn ngoan.
Mặc dù Antonio không là con ruột của mình, nhưng
chàng ta là đứa con cả nên bà chiều ý anh chàng một cách
thật hy hữu dù chàng không có gì đáng cho bà làm như
thế. Bà không bao giờ làm điều gì mà không hỏi ý chàng
ta trước, hoặc phải thuyết phục được chàng khi chàng có
ý kiến khác biệt.
102
|
|
11.7 Page 107 |
▲back to top |
Hơn nữa, Margherita sẵn sàng nhượng bộ nếu biết
được rằng quyết định nào đó ngược sở thích của chàng
ta. Nhờ thế mà bà đã duy trì được sự an bình trong gia
đình, mà sau ơn Chúa, là kho tàng quý báu và đáng ước
ao nhất. Bà để công việc trôi chảy dần theo tháng năm.
Cho đến một thời thuận tiện hơn, bà làm cho Antonio
hiểu rằng dù bà đã không gửi Gioan đi Castelnuovo,
nhưng bà vẫn còn dự định cho Gioan đi học. Lúc đó
chàng ta mới yên tâm.
Tháng Tám năm ấy, các thánh đường đều để tang, khi
tiếng chuông đền thánh Phêrô vang lên báo tin cái chết
của Đức Thánh Cha Pio VII qua đời vào ngày 20/8. Một
vài tuần sau, các Kitô hữu lại vui mừng và hoan hỉ vì
được tin Đức Lêô XII đắc cử Giáo Hoàng vào ngày 28/9.
Trong những ngày đó, có nhiều cuộc nói chuyện, thuyết
trình về Đức Cố Giáo Hoàng trong dân chúng, vì ngài
được dân chúng Piemont rất yêu quý. Họ được xem thấy
ngài nhiều lần, họ đã khóc khi thấy những khổ cực ngài
chịu cũng như đã vui mừng vì cuộc chiến thắng của ngài.
Bức hình ngài được cung kính trong mọi nhà: mọi người
đều quen thuộc với nét mặt đáng yêu của ngài. Chỉ mấy
năm trước, người ta còn trông thấy những bức tranh sơn
dầu hình Đức Giáo Hoàng vĩ đại này trong các nhà giàu
có.
Những ấn tượng của thời thơ ấu thật không thể phai
mờ được, tôi chắc chắn rằng những biến cố này nhóm lên
trong lòng Gioan tình yêu đối với Đức Thánh Cha mà
một ngày nào đó sẽ thấm nhiễm vào tất mọi công việc vĩ
đại của cậu.
Khi mùa thu đến, Margherita dùng đến một phương
pháp mà Antonio bằng lòng. Mùa đông năm ấy, mỗi
103
|
|
11.8 Page 108 |
▲back to top |
ngày Gioan phải đến trường công ở làng bên cạnh là
Capriglio, ở đó cậu theo lớp vỡ lòng để học đọc và học
viết. Thầy giáo là cha tuyên úy Giuse Lacqua, một linh
mục rất đạo đức. Margherita xin cha nhận con mình vì
Gioan còn nhỏ quá không thể cuốc bộ từ Becchi đến
Castelnuovo được. Vị linh mục không muốn như thế, vì
ngài không buộc lòng phải nhận học sinh cư ngụ ngoài
làng Capriglio. Margherita buồn lắm, nhưng khi hết cách,
thì tình cờ một người nhà quê đôn hậu đề nghị để ông
làm thày giáo đầu tiên dạy Gioan học đọc. Bà chấp nhận
đề nghị tốt này. Vậy mùa đông năm ấy, năm 1823- 1824,
Gioan học đọc và đánh vần khá tốt. Một vài năm trước,
ông thầy giáo ấy có nói cho cha Micae Rua rằng ông thật
là vui mừng vì được là thầy giáo đầu tiên của Gioan
Bosco.
Trong khi đó, Thiên Chúa xếp đặt các biến cố thật
khéo léo, đem lại niềm hy vọng mới cho Margherita. Số là
bà giúp việc cha Lacqua qua đời ở Capriglio năm 1924, và
bà Marianne Occhiena, là em của Margherita thay thế
công việc đó. Marianne rất yêu quý các cháu mình, nên
thường hay đến thăm viếng chúng ở Becchi. Do đó, tức
tốc bà xin cha tuyên úy nhận Gioan vào trường của ngài.
Ngài không thể từ chối bà giúp việc mới này, người mà
ngài biết là người đáng tin cậy và đạo đức; nên cha bằng
lòng dạy cậu nhỏ miễn phí. Dì Marianne, người đã dọn
đường cho Gioan được học vỡ lòng, đã giúp việc cho cha
tuyên úy đến lúc ngài chết mới thôi. Là người sống độc
thân, bà qua đời trong Nguyện Xá thánh Phanxico Salê,
sau khi đã hết lòng bác ái phục vụ đám thanh thiếu niên
trú ngụ ở đó.
104
|
|
11.9 Page 109 |
▲back to top |
Nhờ bà dì ở Capriglio nên việc học đối với Gioan
cũng giống hệt như khi còn ở nhà. Trường bắt đầu niên
học ngay sau ngày Lễ Các Thánh và tiếp tục cho đến Lễ
Truyền tin. Dù vào lứa tuổi mỏng manh, lại thêm vào
mùa khó chịu nhất trong năm, Gioan vẫn đi học mỗi
ngày, cuốc bộ một quãng đường dài hai dặm rưỡi trong
mưa lạnh và tuyết băng trên con đường lầy lội. Cha
Lacqua trở nên thân thiết với cậu học sinh mới của ngài
và đối xử với cậu rất tử tế bằng nhiều cách thức. Ngài tận
tâm dạy dỗ cậu nhỏ và để ý nhiều đến khoa giáo dục Kitô
giáo. Kinh ngạc trước khả năng phi thường của cậu trong
việc học hành và đạo đức, vị linh mục cắt nghĩa rộng rãi
hơn về những chân lý mà mẹ cậu đã dạy cậu. Ngài dạy
cậu những phương pháp để giữ mình trong tình trạng ân
sủng và làm thế nào để lãnh bí tích giải tội được nhiều kết
quả lợi ích hơn. Cha Lacqua cũng nhấn mạnh đến sự cần
thiết của việc khổ chế Kitô giáo, mà việc thực thi đòi hỏi
sự tỉnh thức trước cả những việc bé nhỏ nhất, để không
bị thói kiêu hãnh làm ô nhiễm.
Đó là một bước đi tới mà Thiên Chúa đã định trước
cho Gioan. Đôi lần, các bạn cùng lớp trẻ tuổi hơn cậu đã
chọc cậu là thằng khờ. Một đứa trẻ lớn lên trong một gia
đình nông dân lẻ loi hẳn nhiên đầu tiên sẽ cảm thấy lo
lắng bối rối khi thấy mình ở giữa đám người hoàn toàn xa
lạ với mình. Nhưng Gioan thì không tìm cách tự vệ, một
việc mà cậu có thể làm được dễ dàng, nhất là khi cậu
không còn là học sinh mới nữa. Cậu cố gắng nhẫn nhục
chịu đựng những lời châm chọc đó mà không biện hộ cho
mình, cho dầu cậu có thể nại đến sự bênh đỡ của bà dì
hay của thầy giáo cậu. Chính Antonio Occhiena, con ông
Francesco Occhiena, một người bạn cùng lớp với Gioan
mà nhiều năm sau đó là thị trưởng Capriglio đã cho
105
|
|
11.10 Page 110 |
▲back to top |
chúng ta biết được câu chuyện trên. Tuy còn nhỏ tuổi,
nhưng Gioan đã tha thiết với việc thực hiện một vài hy
sinh thầm kín như ta đã xem cậu. Cậu rất cảm động khi
nghe thầy giáo kể những câu chuyện về đức hạnh các
thánh và cậu cố gắng ganh đua với các thánh nhân đó.
Dù chỉ là đến trường Capriglio trong mùa đông 1824-
1825, Gioan cũng tiến bộ rất nhiều trong việc học tập.
Trong những giờ rảnh rỗi cậu dẫn súc vật ra ngoài đồng
và để làm dịu tính nóng của Antonio, trong những tháng
hè, cậu làm việc ngoài đồng cỏ. Tuy thế, theo các lời
chứng của dân chúng trong thôn xóm, ngay khi đã biết
đọc, cậu hăng say học hành với ý hướng là để có khả
năng làm linh mục. Cậu đã nêu rõ ước vọng này. Anh
Giuse nói rằng Gioan luôn cầm một cuốn sách trong tay
cả trong các bữa ăn và vừa ăn vừa đọc ngấu nghiến.
Quyển sách hợp với cậu nhất là sách giáo lý. Cậu mang
nó theo mình cho đến khi cậu bắt đầu đi học theo thường
lệ. Quyển sách nhỏ này là nguồn ơn thánh mới cho cậu.
Kinh thánh có nói với chúng ta: “Hãy nghiền ngẫm giới
luật Chúa, hãy làm cho giới răn Ngài trở nên bài nguyện
ngắm liên lỉ của bạn; như thế Ngài sẽ soi sáng tâm trí bạn
và bạn sẽ được như lòng mong ước” [Hc 6, 37].
Tháng Mười Một mang về những cánh tuyết đầu tiên
và mọi công việc đồng áng bên ngoài phải đình chỉ.
Gioan nói đến chuyện trở lại trường học. Antonio lại
mang vẻ gắt gỏng khó chịu và Margherita nghĩ rằng
không buộc phải dùng đến quyền hành thì khôn ngoan
hơn. Vì việc tìm ra một vài duyên cớ để cho Gioan đi học
ở Capriglio thì thật là dễ dàng, tỉ như nói là đi thăm dì,
hay là đi giúp ông ngoại một vài việc lặt vặt, nên trong
mùa đông năm 1825-1826, tuy không thường xuyên mấy,
106
|
|
12 Pages 111-120 |
▲back to top |
|
|
12.1 Page 111 |
▲back to top |
Gioan vẫn có thể thưa chuyện cùng cha Lacqua, tập viết
hay mượn một vài cuốn sách. Nhưng không được lâu
mấy trước khi cậu dứt hẳn việc giao tiếp với vị linh mục
đó. Số mệnh quả là dữ dằn cho một người thật ham học
như vậy!
Trong khi đó, hạt giống nhân đức mà mẹ và thầy giáo
cậu gieo vào lòng cậu dần dần tăng triển và nở hoa.
Secundo Matta kể lại một câu chuyện khác xảy ra ngoài
đồng cỏ. Điều đó làm sáng tỏ hạnh kiểm của Gioan khi
còn nhỏ.
Có chừng 4 hay 5 đứa trẻ khác, thường dẫn súc vật ra
đồng cỏ gần cánh đồng mà Gioan canh giữ đàn bò của
cậu. Bọn chúng chẳng mấy để ý chăm sóc súc vật mà chỉ
chạy nhảy lung tung trong cánh đồng, leo cây, và bày trò
nghịch ngợm. Gioan thì không bao giờ dự vào trò nghịch
của bọn chúng, nhưng ngồi riêng xa xa, đọc kinh hoặc
đọc sách liên lỉ. Bọn chúng nhiều lần gọi cậu tham dự trò
chơi, nhưng mỗi lần đều bị cậu từ chối gọn lỏn. Một hôm,
vì nhất định muốn chấm dứt cái tình trạng cô lập đó của
Gioan bằng bất cứ giá nào, bọn chúng liền tới vây quanh
cậu. Bọn chúng phát ngôn bừa bãi như thế này:
“Lần này thì mày phải đi chơi với chúng tao.”
“Thôi, van các anh,” Gioan trả lời, “xin các anh để tôi
yên. Các anh cứ vui đùa đi, tôi không ngăn cản các anh
đâu, vì tôi đã có việc khác để làm.”
“Mày không thấy bọn tao muốn mày đi chơi với bọn
tao và mày cũng phải biết rằng mày phải đi chơi với bọn
tao hả?”
“Tôi không ngăn cản công việc của các anh, vậy tại
sao các anh lại ngăn cản công việc của tôi? Tôi không làm
107
|
|
12.2 Page 112 |
▲back to top |
phiền các anh, thì các anh cũng không nên làm phiền tôi
mới phải chớ?”
“Mày không biết rằng mày làm như thế là mày khinh
bọn tao hả? Làm sao mày khinh bọn tao?”
“Khinh các anh à? Không bao giờ như thế đâu. Trong
khi các anh đang hưởng vui khoái thì tôi vẫn liếc mắt
canh giữ đàn bò của các anh để không cho chúng phá
hoại gia sản của người khác; như thế là tôi đã cứu các anh
khỏi bị la mắng và khỏi bị phạt đấy chứ.”
Một thằng lỏi bướng bỉnh nhất trong bọn phát ngôn:
“Thôi chúng ta đi thôi, bọn tao đã cố gắng nói chuyện
với mày, mà mày lại giở mưu mẹo ra lừa bọn tao bằng
những lý lẽ mày đưa ra. Bọn tao quyết định là mày phải
đi chơi với bọn tao. Thôi bỏ cái chuyện tầm phào đó đi
nghe, và đi, đi ngay.”
“Chắc chắn các anh không có lý do nào để bắt buộc tôi
như thế. Các anh hãy chơi đi, tôi sẽ ở lại canh giữ đàn súc
vật cho các anh, thôi các anh để tôi yên.”
“Không, tuyệt đối không, mày phải đi chơi với bọn
tao.”
“Tôi không đi.”
“Nếu mày không đi, mày sẽ phải ân hận.”
“Tôi đã nói là tôi không đi, và tôi không đi…”
Thế là bọn lỏi nhảy bổ vào Gioan và bắt đầu nện cậu
với những cú đấm chắc nịch cho hả giận. Gioan vốn là
đứa trẻ cứng rắn, cậu có thể dễ dàng hạ chúng và đấm trả
lại, nhưng cậu nhẫn nhục chịu đựng những lời thóa mạ
và những cú đấm của chúng. Sau khi đã báo thù cậu qua
108
|
|
12.3 Page 113 |
▲back to top |
loa như thế, chúng lại tiếp tục chơi, chúng cười thật to vẻ
đắc chí, và còn phun ra những lời dọa nạt. Gioan lại ngồi
xuống dưới bóng cây và tiếp tục canh bò của cậu cũng
như của bọn chúng. Sau đó, chúng lại đến hỏi xem cậu đã
bằng lòng chơi với bọn chúng sau bài học hóc búa vừa
qua không, cậu trả lời:
“Nếu các anh muốn, các anh cứ việc đánh tôi lần nữa,
nhưng tôi sẽ không bao giờ chơi với các anh vì tôi muốn
học và trở nên linh mục.”
Câu trả lời và hành vi của Gioan đã làm chúng xúc
động rất nhiều, đến nỗi chúng tự ý canh bò cho cậu:
“Đừng có lo lắng đến việc canh bò nữa nhé,” chúng
nói với cậu, “chúng tôi sẽ trông coi hộ cho, và anh có thể
tiếp tục đọc sách.”
Ở đây chúng ta thấy tại sao Gioan không bao giờ
dùng tới vũ lực để tự vệ, cũng không báo thù chi cả dù
cậu rất can đảm và cương quyết. Tuy có đôi lần cậu làm
như thế, nhưng để bảo vệ kẻ yếu khỏi bị bắt nạt.
Từ đó trở đi, bọn trẻ này trở thành bạn cậu. Sau khi
đọc kinh hay học xong, bọn này thường đến với cậu và
cậu nói chuyện rất thân mật, và khôn khéo với bọn nó
đến nỗi chúng càng trở nên thân thiện với cậu. Thế là
ngẫu nhiên, cậu đã bắt đầu thực thi đôi chút tác động
luân lý trên chúng nó. Cậu kể lại cho bọn nó tất cả những
gì cậu đã học được từ sách giáo lý hay các bài giảng và
giáo huấn bọn nó về tôn giáo, luân lý và tri thức nữa. Một
vài lần cậu cũng tiêu khiển với bọn chúng bằng những
bài thánh ca xen giữa những câu truyện hay. Lần khác
cậu dạy chúng đọc kinh sáng tối. Ở nhà, cậu rất vui vẻ vì
làm được một bàn thờ nhỏ trước ảnh Đức Mẹ và trang
109
|
|
12.4 Page 114 |
▲back to top |
hoàng bằng cành cây xanh và hoa dại. Khi bàn thờ đã
xong, cậu gọi bọn trẻ vào thưởng thức tác phẩm của
mình, cậu làm thế để giữ chúng lại để không thể chơi với
bọn bạn xấu. Đó là lời khuyên dạy của mẹ cậu. Theo lời
anh Giuse, Gioan có lòng kính sợ sự phán xét của Thiên
Chúa và có lòng rất ghét tội. Ở nhà hay ngoài đồng, sau
khi dạy bọn trẻ làm dấu thánh giá rồi, cậu còn kể chuyện
hoặc dạy giáo lý cho chúng. Còn bạn gái nhỏ thì không
bao giờ được tham dự buổi họp hay nói chuyện đó.
Trong những xóm làng này, mọi người đều đồng ý
với nhau rằng Gioan, từ tấm bé, đã được mọi người quý
mến vì lòng đạo đức sâu xa của cậu.
110
|
|
12.5 Page 115 |
▲back to top |
CHƯƠNG 13
Xiếc Gia Tí Hon
Vào thời đó, nơi Gioan đã phát sinh nỗi khao khát
mạnh mẽ muốn đi đến chợ búa và các lễ hội, ở đó cậu
thích thú để ý quan sát các nhà ảo thuật và những xiếc gia
đang trổ tài hấp dẫn dân chúng, những thứ không hề
thiếu vào những dịp đó.
Ngay còn bé, tấm lòng Gioan đã cảm thấy ước muốn
trở thành một người trổi vượt giữa đồng bạn để giúp ích
cho linh hồn họ. Tuy có cao vọng như thế nhưng Gioan
nhận thấy rằng mình làm sao có đủ uy tín để thu hút, hấp
dẫn các bạn được: vì cậu chỉ là một đứa trẻ tầm thường,
không phải thuộc con nhà giàu hay có địa vị gì; hơn nữa,
cư trú nơi một làng hẻo lánh, cách xa quận lỵ, chính ra
nếu được ở những nơi sầm uất có lẽ cậu sẽ giao tiếp với
nhiều tầng lớp xã hội hơn. Theo lẽ thường, người lớn ai
mà thèm nghe trẻ con; vì thế để thu hút lớp người đơn sơ
chất phát này, cậu Gioan cần phải có một vài khả năng
đặc biệt hay tài khéo léo tay chân. Vì nhận thấy tài năng
này sẽ giúp ích mình gây được nhiều ảnh hưởng trên
quần chúng nên cậu cố tâm trau dồi năng khiếu ấy.
Trước hết, cậu đến xin phép mẹ và nói cho mẹ biết
chương trình sắp thực hiện như chúng ta sẽ thấy sau đây.
Sau khi suy nghĩ, mẹ cậu bằng lòng, nhưng có điều là cậu
không có tiền nên bà bảo: “Con cứ làm điều tốt ấy nhưng
đừng xin tiền mẹ đấy vì mẹ chẳng còn xu nào đâu.”
Cậu trả lời: “Xin mẹ đừng lo, con sẽ có cách”
111
|
|
12.6 Page 116 |
▲back to top |
Cậu Gioan đã kiếm tiền ra sao? Chúng ta sẽ thấy ở
chương sau.
Có điều hơi ngạc nhiên là sự thường Margherita rất
đắn đo mà hôm nay lại dễ dàng cho con mình làm điều
này. Tưởng chúng ta cũng nên nhớ rằng thời đại của cậu
thì khác xa thời đại của chúng ta bây giờ. Phong tục dân
chúng đơn sơ hơn nhiều, cả những ông lang cũng có
những người đáng được nể vì và kính trọng. Ông Orcorte
rất danh tiếng, dầu đã chết lâu năm nhưng trò xiếc của
ông thì không sao quên được. Ông quảng cáo hay và làm
trò khéo léo. Hơn nữa, chính quyền dân sự lại chăm lo
đến nền luân lý dân chúng vì thế khi nào cần để tận diệt
một vài tệ đoan thì họ nhờ đến hàng giáo sĩ. Bởi thế mà
cậu Gioan chẳng khi nào được ra chợ một mình đâu, luôn
luôn đi với mẹ hoặc với những người được bà tín cẩn.
Để tiến hành công việc này, cậu để ý đến cái chợ ở
Castelnuovo mà cậu đã biết. Vả lại, cậu đi chợ với mục
đích duy nhất là chuyện vãn với các tay ảo thuật và các
nhà làm xiếc. Giả như có khi nào cậu nghe tin một đám
xiếc hay đoàn ảo thuật về làng thì cậu lập tức chạy ngay
đến. Cậu đến không phải để thỏa mãn tò mò nhưng để
tìm hiểu, học hỏi cách làm. Vì vậy mà cậu để ý cố gắng
thu thập tất cả những gì khéo léo lạ thường của họ. Nếu
có đám xiếc nào xem phải trả tiền thì cậu cũng mất hai
đồng vào cổng. Cậu chăm chú quan sát từng cử điệu tự
nhiên của họ… thật tinh lắm mới mong khám phá được
mánh khóe nhà nghề. Để làm được tài khéo vậy, trên
đường về, cậu làm đi làm lại những cử điệu đã xem đến
khi thành thạo mới thôi. Tập tành như thế thường cậu
phải trả giá khá đắt như đau cẳng, trầy da, té ngã hay lộn
nhào, nhưng cậu cũng chẳng sợ gì. Có lần, cậu làm được
112
|
|
12.7 Page 117 |
▲back to top |
hai lượt, đến lượt thứ ba bị rơi xuống sàn om xương, đau
điếng người. Nhưng nghỉ một tí rồi lại làm tiếp.
Cậu Gioan còn tập đi trên dây nữa. Cậu căng đoạn
dây thừng trên cột khá cao. Cậu leo lên và cố gắng đi thử,
nhiều lần bị ngã nằm dài trên đất như chết nhưng rất may
là cậu không khi nào vì quá đau mà thối chí. Chính đức
tính ấy đã cho cậu lòng quyết tâm sắt đá.
Vào lúc 11 tuổi, cậu Gioan đã có thể trình diễn tất cả
loại xiếc một cách thành thạo, ngoạn mục. Cậu có thể
nhào lộn, đứng ngược và đi bằng hai tay, nhờ biết mưu
mẹo của các xiếc gia. Hơn nữa, cậu còn đi bộ, nhảy nhót
trên dây thừng như một người hát xiếc chuyên nghiệp.
Cả những trò ảo thuật làm tất cả mọi người tới xem phải
lạ lùng kinh ngạc không hiểu được sự bí ẩn trong đó,
nhưng đối với cậu Gioan thì không có gì lạ lùng cả. Cậu
cố gắng liên lỉ để học hỏi những gì xem thấy và hiểu thấu
đáo mọi sự xảy ra trước mắt. Vì vậy cậu chăm chú theo
dõi xem họ làm những gì hay kêu cách nào để gây sự chú
ý cho khán giả. Lại nữa, nhờ cố gắng xem xét tỉ mỉ mà cậu
tỏ ra rất giỏi khi sử dụng chiếc kìm nhổ răng. Khi đã biết
nhổ răng rồi, cậu dùng ngón tay để nhổ dễ hơn.
Vài thầy bán thuốc không hiểu được việc đến chợ của
Gioan hay cũng chẳng thèm để ý đến những lời nói của
cậu nữa. Họ cho sự có mặt của Gioan chỉ là việc phá đám
thôi nên họ để ý canh chừng cậu kỹ lưỡng lắm; họ cho
cậu như những kẻ ăn cắp nghề. Đã nhiều lần cậu thực tập
“nghề” xiếc trước mắt họ, mắt xem tay làm nên họ bực
mình lắm. Vì thế bằng bất cứ cách nào, họ cố gắng cản
ngăn sự tò mò của cậu như quay lưng về phía cậu hay để
vài người trước mắt mình hầu che mắt Gioan đang đứng
trước bàn. Nhưng Gioan khôn lắm, len lỏi đến chỗ ngon,
113
|
|
12.8 Page 118 |
▲back to top |
dễ xem, như đứng ngay trước mặt hay bên cạnh họ, như
thế việc đề phòng của họ hóa ra vô dụng.
Trong các giai thoại xảy ra vào thời đó, chúng ta
không nên bỏ qua câu chuyện sau mà ngài thường kể lại
nhiều lần cho các con cái ngài để mà giải trí. Đó là những
câu truyện mà chúng tôi vẫn còn nhớ, dường như thể vẫn
còn vang vọng bên tai với cung giọng dễ mến, mà lúc đó,
khi còn trẻ, chúng tôi rất vui vẻ lắng nghe hàng giờ. Vui
vẻ là đặc tính của ngài, cả khi gặp những vấn đề nan giải
đau đớn, thảm sầu, ngài vẫn luôn vui.
Lần kia, có người bán thuốc quảng cáo ở chợ làng bên,
tiếng nhạc hòa lẫn tiếng trống vang um trời. Gioan chen
vào giữa đám đông đứng ngay bên xe. Ông ta nhận ra
Gioan rồi lập tức ông đuổi cậu về nhà, nhưng Gioan
chẳng nhúc nhích, miệng lắp bắp: “Đây là chỗ công cộng
mà.”
Đứng trên xe hắn vào đề bằng một câu chuyện dài
huyên thuyên, nào là lý do thúc đẩy hắn đi xiếc ở nước
Đại Mông Cổ và còn đi khắp Trung Quốc; các hoàng tử
Ba Tư đều là bạn thân của hắn, và hắn đã chữa bệnh cho
đại tướng ở Tarory và Mykado Nhật Bản… Hắn còn bô
bô tiếp tục: “Vì lòng nhân đạo, tôi đã nhiều năm nghiên
cứu ngành dược khoa nên khám phá được nhiều lợi ích lạ
lùng tiềm ẩn trong thiên nhiên. Thưa quý vị, chính những
điều lạ lùng này đã làm ngạc nhiên vua Salomon không
ít.” Tiếng trống lại vang lên, giọng nói tuyên truyền của
hắn càng to hơn: “Kính thưa quý ngài, tôi cũng có một kỹ
thuật nhổ răng thật lạ lùng. Bằng con dao chiếc búa, hay
chỉ bằng hai ngón tay này thôi tôi lấy răng ra rất êm ái
không đau gì…”
114
|
|
12.9 Page 119 |
▲back to top |
Miệng thì nói, tay thì nhận tiền bán thuốc lia lịa. Thật
là một thứ thuốc thần có thể chữa cả ngàn thứ bệnh, cảm
lạnh tứ thời đều khỏi cả. Để chứng minh lời quảng cáo,
hắn giơ tay ra nào những tấm bia cảm tạ, thư từ cám ơn,
bằng cấp xác nhận, hắn giơ đi giơ lại để mọi người nhìn
rõ con dấu của triều đại vua. Rồi hắn tuyên bố: “Thưa
quý vị đồng bào, tôi đến đây với thiện ý muốn xoa dịu
những nỗi đau đớn của quý ngài. Vậy ai có răng cần nhổ
thì tôi sẵn sàng nhổ giùm, không đau chi cả.”
Bài diễn văn “kêu giòn” của hắn đã đến phần kết, suốt
thời gian này thỉnh thoảng hắn quắc mắt nhìn cậu Gioan.
Hắn lấy khăn lau mồ hôi trán rồi chơi một bài kèn ngắn…
Một bác nông phu tiến vào xin hắn nhổ cho chiếc răng
đau. Dẫn bệnh nhân đến chiếc ghế rồi hắn kéo ông ta
ngồi xuống ra vẻ vội vã bên chân, nóng lòng lắm.
Ngại ngùng, ngượng nghịu, ông cụ nhìn hắn và hỏi:
“Hết bao nhiêu tiền đấy bác?” “Ông cụ sao mà chưa chi
đã tiền với bạc. Tôi đâu có làm vì tiền. Tiền bạc đâu xứng
với tài khéo léo của tôi được. Nhưng sau khi nhổ răng, cụ
muốn tặng thì tôi cũng xin nhận, mục đích là để vui lòng
cụ đó thôi.”
“Và bác chắc không làm tôi đau chứ?”
“Chắc chắn rồi, tôi chẳng động đến người cụ đau, bây
giờ xin cụ há miệng ra.”
Thế là bệnh nhân vâng lời răm rắp há to miệng ra như
một chiếc hang.
“Đâu cụ đau răng nào?”
Tay vừa chỉ chiếc răng đau vừa nói: “Cái này nè bác.”
115
|
|
12.10 Page 120 |
▲back to top |
Bấy giờ quay về phía khán giả, tên thầy thuốc huênh
hoang ca ngợi phép lạ mà họ sắp được mục kích. Bác nhà
quê không yên lòng: “Chắc bác sẽ không làm tôi đau
chứ?”
“Ngồi yên đi cụ, cụ sẽ thấy tôi làm êm ái lắm.”
Cậu Gioan ngồi quan sát, mắt trợn to, nín thở ghé sát
vào xe quan sát nhưng cậu lại mỉm cười mỉa mai. Tên
thầy lang không ngừng để ý tới cậu, lắc đầu như muốn
nói: “Thằng này là thằng khán giả quấy phá mình đây.”
Nét mắt của bệnh nhân lộ vẻ lo lắng vì không biết sự
việc sẽ ra sao. Rồi đây không ai ngờ ông sẽ làm cho lão
lang băm này mất hết tín nhiệm. Tình cờ một người lạ
mặt cũng men đến gần xe nhìn xem tên lang băm trẻ nhổ
răng. Ra vẻ khó chịu nhưng để khỏi mất lòng tín nhiệm,
hắn nhét tí bột vào chiếc răng sâu rồi nói: “Bây giờ cụ
muốn tôi dùng cái gì để nhổ đây? Dao, kìm hay ngón tay
tôi… ”Lẽ tất nhiên vì sợ nên ông cụ nói ngay: “Xin bác
dùng ngón tay thôi.”
Hắn bắt đầu công việc, Gioan chú ý xem hắn cầm kìm
cách nào: hắn ta làm điều ra vẻ thành thạo lắm. Hắn đưa
tay vào miệng ông có vẻ hung hăng lắm. Bất ngờ chiếc
răng văng ra cùng lúc ông rú lên, nhưng tiếng kêu đau
thất thanh lại bị lịm chìm trong tiếng hoan hô vang trời lở
đất vì “thành công.” Còn cậu Gioan không nín cười được.
Hắn có vẻ gian lận như vẫn giữ mặt tỉnh bơ. Ông nhà quê
ngóc đầu dậy chửi: “Đồ ăn hại, tên lừa đảo, sát nhân, mi
đã phá hại hàm răng của ông rồi.” Ông cụ đau điếng cả
người, máu ra đầy miệng, phải nhổ xuống đất lia lịa. Tỉnh
khô trước lời phỉ báng, hắn tiếp tục: “Tuyệt, tuyệt thật.
116
|
|
13 Pages 121-130 |
▲back to top |
|
|
13.1 Page 121 |
▲back to top |
Quý vị thấy đó. Quý vị đã nghe ông ta nói gì chưa? Ông
ta không đau.”
Bị chọc tức, ông nhà quê cố ngóc đầu lên nhưng tên
lang băm nắm ngay lấy ông, sợ ông đập mình thì nguy,
hắn nói to: “Cám ơn ông, ông không cần phải trả tiền
nong gì hết, tôi nhổ miễn phí.” Nói xong hắn đưa ông ta
ra xe ngựa. Người khách lạ hồi nãy tiến lại đưa cho ông
đồng bạc rồi cầm tay dẫn đi như thể một người bạn thân.
Nhạc trổi râm lên lấn át mất tiếng nguyền rủa của ông
bệnh nhân đáng thương. Vừa lúc ấy, dân chúng ngây ngô
đâu hiểu được mưu mô xảo quyệt của hắn, đã tranh nhau
mua thứ thuốc thần quảng cáo… Gioan một mình nấp
bên xe mục kích hết mọi việc xảy ra. Lần này là lần sau
cùng cậu đã có mặt để chứng kiến những tấn tuồng
tương tự như thế.
Về đến nhà, Gioan kể hết cho mẹ mình nghe: câu
chuyện được trình diễn bởi ba nhân vật: tên nhổ răng, bác
nhà quê và người đánh trống. Xong chuyện, Margherita
mỉm cười bảo Gioan: “Con đừng khi nào đến gần bọn đó
nghe, chỉ có kẻ khùng điên mới đưa răng cho chúng
nhổ… Con có biết tại sao trong những đám rượu chè, cờ
bạc thì có nhiều tiếng la lối, ca hát om sòm không? Vì bọn
người khốn khổ này tin rằng ở trong những nơi ầm ĩ thì
dễ kiếm được nhiều tiền hơn, được quý mến kính trọng
nữa và ơn Chúa xuống khi họ sống chung với các bạn
xấu. Trong thế giới này những kẻ khờ khạo đã làm nhiều
cái nực cười còn hơn cái mà con vừa thấy ở người bán
thuốc đó.”
Nếu chúng ta ở vào địa vị của cậu Gioan chúng ta sẽ
nghĩ suy làm sao về sự cố gắng luyện tập các trò xiếc
đó… Trong đời sống của vị đầy tớ Chúa, đây thật là một
117
|
|
13.2 Page 122 |
▲back to top |
chương sách lạ lùng lắm vì với các thánh nhân ta khó mà
tìm được những điều lạ này. Thật vậy, thần linh Thiên
Chúa muốn hoạt động nơi ngài muốn, không ai có thể
cản trở việc của ngài được. Để mời gọi thanh thiếu niên
vào Nguyện Xá, cần phải có tài năng hấp dẫn chúng.
Những việc mà kẻ khác không đủ kiên nhẫn thực hiện thì
Chúa lại ban cho Gioan có khuynh hướng ước muốn làm
những điều ấy. Nhưng với một đứa trẻ nghèo không một
xu dính túi, cư trú trong làng xa xôi hẻo lánh, lại chẳng có
ai chỉ dẫn, nâng đỡ thì có thể làm được gì? Phải chăng
đây là ý tưởng của một vị thánh? Thánh Phaolô cũng bảo
giáo hữu Roma: “Thiên Chúa làm cho mọi sự đều sinh lợi
ích cho những ai yêu mến Người, tức là cho những kẻ
được Người kêu gọi theo như ý Người định” [Rm 8, 28].
Một tư tưởng lớn khác thôi thúc Gioan kể lại các mưu
mẹo của tên nhổ răng bằng những cử chỉ khôi hài vui vẻ.
Nếu giả như mọi linh mục của Chúa tôn vinh Thiên Chúa
bằng lời nói và gương sáng, lo lắng cho số phận của các
thanh thiếu niên mồ côi và bị bỏ rơi, làm câm miệng
những kẻ xúc phạm đức tin và luân lý bằng những lời lẽ
gây gương mù, cũng mau mắn như những tên bán thuốc
dạo bán thuốc và câu chuyện của mình, thì đã có được
biết bao thiện ích. Vì những lợi ích thấp kém mà họ can
đảm tuyên truyền hết sức để chiếm được lòng dân. Giả
như các linh mục dùng hết khả năng Chúa ban để thực
hiện mệnh lệnh của Đấng Cứu Thế: “Hãy đi rao giảng
trên mái nhà…” thì chắc chắn chương trình “cứu rỗi”
Thiên Chúa sẽ thành đạt.
118
|
|
13.3 Page 123 |
▲back to top |
119
|
|
13.4 Page 124 |
▲back to top |
CHƯƠNG 14
Tuổi Trẻ Tìm Hiểu
Margherita khuyến khích các con mình chơi nhiều loại
trò chơi để mở mang trí tuệ chúng. Lúc thấy Gioan ham
thích nuôi chim thì bà hơi dè dặt nhưng sau cũng cho cậu
đi tìm tổ chim. Hơn nữa, bà còn chỉ cho cậu những món
ăn riêng cho từng loại chim và còn dạy cách làm lồng
nữa. Gioan cấp tốc hấp thụ liền. Và sau đó chế tạo nhiều
chiếc lồng xinh xắn, rộng rãi lại chắc chắn. Chẳng bao lâu
những chiếc lồng này đầy chim.
Một hôm kia, cậu tìm ra được một cái tổ chim nằm
trên ngọn cây. Cậu vội vã leo lên. Cái tổ chim nằm mãi
trong hốc sâu ở một cành cây gẫy, hẹp lắm không thể
nhìn vào được. Gioan biết chắc đây là tổ chim chích chòe,
vì con chim mẹ đã bay ra. Muốn rờ vào tổ thì cậu đút
cánh tay vào xem, nhưng chết rồi, rút tay ra không được
nữa. Cậu cố gắng kéo tay ra nhưng thật oái ăm, ở ngoài
đồng mẹ lại gọi. Gioan cố kéo tay ra nhưng vô ích. Bí quá
nên phải la to lên cho mẹ biết rằng mình đang bị kẹt
không thể đến được. Nghe vậy, Margherita vội lại xem
coi có chuyện gì xảy ra. “Dại quá, bà nói thế, con lại làm
rộn mẹ nữa rồi, có chuyện gì vậy?” Cũng như mọi lần khi
hai mẹ con gặp nhau, bà mỉm cười và cậu Gioan cũng
chúm chím cười.
Vội vã, mẹ Margherita bắc chiếc thang và leo lên bên
cậu nhỏ. Bà cố gắng rút tay cậu ra nhưng chẳng được: thử
xoay xoay hy vọng có thể được không, nhưng cũng vô
ích. Thấy vậy, bà kêu cứu, từ đàng xa hai người đàn ông
chạy đến, có một người cầm rìu nhưng bà xin họ thử
120
|
|
13.5 Page 125 |
▲back to top |
dùng chiếc dũa xem sao đã. Mẹ Margherita bó tay cậu
nhỏ trong chiếc yếm để hai ông kia thong thả dũa mòn
khúc cây đi hầu rút tay cậu ra. Gioan không đau chi cả…
Liền sau đó, Margherita lợi dụng cho cậu một bài học
luân lý: “Đấy, những kẻ mà thử bắt chước người khác thì
sớm muộn gì cũng bị sa vào nết xấu của họ….”
Vào dịp khác Gioan lại khám phá ra một tổ chim họa
mi nằm trên một cành cây, thẩm định khi nào bầy chim ra
ràng thì bắt liền. Cậu thích thú nấp sau hàng dậu để
chiêm ngắm cảnh chim mẹ cho con ăn, đôi mắt sáng lên
vì say mê ổ chim. Nhưng một chiều nọ, thoáng thấy một
chàng chim gáy từ lùm cây bên cạnh phóng ra, vút ngay
vào tổ này và đưa mỏ giết chết đàn chim trong tổ. Kẻ
cướp bóc sau khi xong xuôi nhiệm vụ độc ác đứng ra bên
tổ hình như cũng chẳng có gì nóng vội và lo lắng… Gioan
buồn sầu xé tim vì bầy chim yêu quý của mình từ nay
không còn nữa. Mà nghĩ cũng lạ thật, tại sao chàng chim
gáy kia sau khi hành động lại chết đứng như vậy, đó là
điều mà cậu muốn biết. Sáng hôm sau, khi mặt trời vừa ló
dạng, cậu Gioan tò mò nhè nhẹ đến gần để xem thì ra
chàng chim này tìm chỗ để đẻ trứng nên đã chiến đấu
mạnh mẽ đến như vậy. Nhưng chỉ được vài phút, con
mèo đang nằm chực rình mò chồm lên mình con chim,
cào và lôi đi hành hạ nó chết luôn…
Gioan tự nhủ: “Phải, thật đáng” và cậu hài lòng với
hình phạt ấy. Tò mò rón rén cậu lại gần hơn, mắt cậu
sáng lên vì thích thú: một con chim họa mi, có lẽ đây là
chú bạn của con chim họa mi trước vì thấy tổ trống nên
đã bay vào ấp. Và một “nhóc” tí hon chào đời. Lông vàng
mượt thật xinh. Rồi chim họa mi ta cũng nuôi nấng con
mình. Vì say mê thích thú nên mỗi ngày cậu thường đến
121
|
|
13.6 Page 126 |
▲back to top |
để quan sát cảnh lạ kỳ. Và ngày tháng trôi qua con chim
lớn lên, lông cánh đầy đủ. Cậu nhặt những chiếc lông rơi
đem về đặt vào lồng, từ đó chú chim non là nguồn vui
của cậu. Có lúc cầm nó trong tay, ve vuốt, nó hót và nhảy
giỡn. Cậu cắt tỉa lông cánh cho chim với vẻ khoái chí lắm.
Một lần kia, Margherita bảo: “Gioan, con để chim đấy
mà đi làm việc chớ.” Và có lần vì mãi làm việc nên quên
khuấy cho chim ăn. Bỗng nhiên Margherita hỏi: “Gioan,
con chim ra sao rồi?” Vừa trả lời vừa phóng vội tới lồng,
cậu nhìn thấy con chim đã chết… Thì ra vì muốn tìm lối
thoát thân nên chú chim cứ chúi đầu qua mắt cáo, chú mổ
vào mắt cáo thép, cố làm rộng ra và chui qua nhưng cổ
chú bị thắt chặt. Gioan đưa xác con chim và chiếc lồng
cho mẹ xem.
Lại một lần nữa, Margherita nắm lấy cơ hội để dạy dỗ
cậu nhỏ Gioan: “Đấy con xem, kẻ đi ăn cướp, hà hiếp
những người yếu hơn mình liền bị kẻ mạnh hơn bắt nạt
một cách dã man là thế nào. Những kẻ ấy đâu có hưởng
được sự sung sướng lâu. Đấy con chim của con làm gì
được vui hưởng dưới mái tổ ấm kia… Cha con thì luôn
luôn thương yêu con cái. Con ơi, hãy cám ơn Chúa vì cha
con lương thiện lắm, dầu một xu nhỏ của người khác, cha
cũng chẳng thèm lấy. Con hãy ăn ở chính trực như cha
con vậy.”
Vào dịp khác, Gioan khám phá ra được tổ chim chích
chòe mới ra ràng, đem về nhà để nhờ mẹ chăm sóc, quên
cả bữa ăn trưa nhưng Margherita trách: “Ơ, con đem nó
vào lồng mà nuôi chứ.” Và ngày qua ngày con chim lớn
lên vui đùa với cậu, cậu bắt chước điệu đi của nó thật tức
cười. Một ngày nọ trở về nhà tay xách giỏ đầy quả mận,
cậu tặng chú một quả. Chú chim chích chòe rất thích,
122
|
|
13.7 Page 127 |
▲back to top |
ngước mỏ lên đòi nữa. Gioan cứ nhét từng quả vào, thấy
chú thích ăn quá cậu bảo: “Thôi đấy, ăn hết đi.” Và sau
khi đã ăn rồi, nó đứng ỳ ra đó, há hốc mỏ thở trông thật
tội nghiệp và bỗng nhiên gục chết. Cậu Gioan chạy lại
kêu mẹ: “Con chim chết rồi mẹ ơi.”
Margherita lại bảo: “Đấy con xem, lòng thèm khát,
tính tìm kiếm sự dễ dãi làm đời mình ngắn đi.”
Tình yêu thích chơi chim cùng những cuộc phiêu lưu
sau này được ghi lại trong cả một quyển sách. Cậu nhỏ
Gioan leo trèo khéo léo như vượn. Dầu vậy cậu cũng
tránh xa những cuộc mạo hiểm như thế. Và một lần kia,
cậu suýt chết vì một tai nạn. Vào một ngày cậu cùng mấy
đứa bạn leo cây đa ở đầu làng tìm tổ chim. Cậu đã khám
phá được một tổ vào mấy ngày trước nhưng bây giờ tàn
cây đã che mất không thể tìm thấy. Sở dĩ cậu để vậy vì
muốn đợi chim con ra ràng và hôm đó cậu nghĩ rằng
chúng đã lớn. Mấy đứa bạn cứ lần lượt thử leo lên nhưng
chẳng chú nào leo được. Đến phiên Gioan, vụt một cái đã
thoắt lên cây được, mắt đăm đăm về phía tổ. Nó nằm
cheo leo ở đầu cành, cành lại nhỏ và dài vươn ngang song
song với mặt đất nhưng cao vút. Nhưng kìa, Gioan nhờ
tài khéo đã đi dây nên chẳng chút sợ hãi: từng bước một
mon men lại gần tổ, túm ngay lấy, gói cả vào trong chiếc
áo choàng. Bây giờ phải tìm lối xuống, nhưng nhìn lại lối
cũ thấy mình không thể đi được vì cành cây gồ ghề quá.
Đánh bạo cậu thử đi lại vài bước, nhưng bất ngờ cậu
trượt chân và treo lủng lẳng trên không. Tay bám chặt
vào cành, dồn hết sức vào đôi chân để vươn mình lên, cậu
muốn gác chân lên cành bên kia nhưng lại trượt chân
thòng xuống. Gioan biết mình sẽ nguy hiểm, nhưng làm
sao đây, đôi tay lại mỏi rã rời. Bên dưới, bọn trẻ kinh hồn,
123
|
|
13.8 Page 128 |
▲back to top |
một đứa chỉ cách cho Gioan ngã xuống. Cậu thử nhìn
xuống, rùng mình sợ hãi vì cao quá. Sau độ một khắc đấu
tranh nhưng chẳng làm gì hơn, cậu đưa qua đưa lại,
nhưng hoàn toàn thất bại; vì kiệt sức nên đã bỏ mình rơi
xuống. Nếu cứ để rơi như thế thì đầu cậu rơi xuống đất,
nhưng đang khi rơi, cậu lộn người lên và đưa chân rơi
mạnh xuống đất. Bọn trẻ hú hồn chạy lại thầm nghĩ
Gioan đã chết hay ít là cũng bị thương nặng; nhưng khi
chúng vừa đến thì cậu ngồi nhổm dậy.
“Có đau không Gioan?” Chúng lo lắng hỏi.
“Hy vọng không sao.”
“Con chim thế nào? Tụi mình có chia nhau không?”
“Đây này, chúng vẫn còn sống.”
Vừa mở chiếc áo choàng cậu vừa nói: “Chúng đây
này, nhưng tôi thích lắm. Tất cả trông dễ thương ghê.”
Nói thế rồi cậu đi về, bước được vài bước cậu không thể
đi hơn được nữa vì đau bụng, chân tay run rẩy. Gioan
đưa cả ổ chim cho các bạn để mẹ không biết được nguyên
do tai nạn vừa xảy ra, rồi cố gắng bước về. Trên đường
về, Gioan cảm thấy người nóng rần lên và hầu như kiệt
sức, chỉ kéo lê bước một… Vừa nhìn thấy anh Giuse, cậu
nói: “Em có lẽ ốm, bụng em đau quá.” Mãi về sau mới về
đến nhà, cậu liền nằm vật ra giường. Margherita chạy đến
bên, sai người đi gọi thầy thuốc, còn bà đi nấu vài lá
thuốc cho cậu uống hầu làm cho người dễ chịu lại, và hạ
cơn sốt xuống… Lúc bác sĩ hỏi, vì có mẹ ở đó, nên Gioan
chẳng dám nói hết sự việc đã xảy ra. Đến lần sau, vắng
mẹ, cậu kể hết cho ông nghe: “Sao cháu không nói cho
bác biết ngay chuyện ấy” - “Vì mẹ cháu có mặt nên cháu
đâu dám nói. Cháu yêu mến và sợ mẹ cháu đánh lắm.”
124
|
|
13.9 Page 129 |
▲back to top |
Sau đó, vị bác sĩ cho thuốc và không đầy ba tháng sau
Gioan đã bình phục hẳn. Nhưng sau lại coi như không.
Một lần kia Gioan, đi qua cây “kỉ niệm” ấy, nhớ lại cảnh
đã xảy ra mà rùng mình.
Nhưng ít lâu sau, khi cậu bắt đầu đi học ở Morialdo,
lại có một giai thoại nữa về chim, không chỉ cho thấy cảm
nhận tinh tế lạ thường của Gioan, nhưng còn cho thấy
quyết tâm dâng hiến mọi tình cảm của mình cho Thiên
Chúa. Lúc ấy vừa tròn 10 tuổi, cậu bắt được một chú họa
mi xinh lắm. Nuôi trong chiếc lồng nhỏ, Gioan ghé sát
vào tai nó huýt sáo lâu và nhiều lần đến khi nó hót được
thôi. Khi ấy, con chim này là cả một gia tài. Trong giờ
chơi, trong giờ lớp, trí óc cậu luôn mơ tưởng đến chú
chim yêu quý. Chú chim đã chiếm trọn tấm lòng của cậu
nhỏ Gioan.
Nhưng than ôi, trên trần này chẳng có gì là vĩnh viễn
cả. Một buổi đi học về, Gioan vội chạy lại với chú bạn.
Nhưng kìa, con chim thân mình rách nát nằm trong chiếc
lồng bê bết máu. Một con mèo đã cào vào đuôi và cố gắng
lôi ra ngoài và làm chú chết. Gioan âu sầu khóc lóc suốt
mấy ngày chẳng ai an ủi được. Nhưng suy nghĩ lại: “Vì
đâu mình lại buồn? Tại sao tôi lại quyến luyến con chim
và lưu luyến của cải trần gian quá đáng thế?” Vì thế
Gioan đã cương quyết làm một điều dốc lòng can đảm
như sau: “Tôi không bao giờ để tâm hồn dính bén của cải
trần gian nữa.” Điều quyết định sắt đá này được thực
hành mãi cho đến lúc gặp bạn Lu-y Comollo ở Đại chủng
viện Chieri.
Gioan rất cảm mến lối sống đơn thành của bạn Lu-y vì
vậy tình bạn càng ngày càng trở nên thân thiết lắm. Tình
bạn thiêng liêng, mối giây xây dựng giúp nhau tẩy trừ
125
|
|
13.10 Page 130 |
▲back to top |
khuyết điểm vừa mới chớm nở thì thầy Gioan đã phải
đau xót, thương tiếc vì sự ra đi của bạn mình: Comollo
qua đời. Thầy Gioan thổn thức đau xót trước cái chết của
bạn, nhưng từ đây, thầy lập một quyết định: “Từ nay tôi
chỉ dâng tình yêu tôi cho Thiên Chúa.” Từ ngày đó, thầy
Gioan Bosco ra sức thi hành điều quyết định với ý chí sắt
đá và cả những năm sau, lúc vui sống giữa đám trẻ hồn
nhiên ở Nguyện Xá.
Trong tiểu sử của ngài mà chúng ta sẽ bàn tới sau,
ngài viết về vấn đề này để hướng dẫn những người con
thiêng liêng của ngài vì e rằng họ sẽ bị sai lầm, là mặc dầu
với mục đích ban đầu có vẻ tốt đẹp thiêng liêng nhưng
khi đã ràng buộc vào loại tình cảm ấy, họ có thể trở thành
con mồi đáng thương nếu tâm hồn ngây thơ của họ chưa
đề phòng, chuẩn bị.
Khi đề cập đến vấn đề này, ngài nói thao thao bất
tuyệt, nét mặt biểu lộ vẻ cương quyết, ánh mắt sáng lạ
lùng. Giọng nói oang oang hùng hồn chứng tỏ một tâm
hồn nhân đức. Vào lứa tuổi thành niên, ham sống động,
trái tim có khuynh hướng yêu theo cảm tính. Vậy để hiến
dâng hoàn toàn con người lên Chúa và ý chí phải kiên trì
quyết thực hành điều dốc lòng trên thì mới hy vọng tâm
hồn không vương vấn một tội lỗi nào.
Người ta có thể áp dụng câu trong sách Huấn Ca cho
ngài: “Trong đức khôn ngoan, hồn tôi đã phấn đấu, và
chuyên cần tuân giữ Lề Luật. Tôi đã giơ tay lên trời, tôi
khóc than vì thiếu hiểu biết. Tôi đã hướng lòng về đức
khôn ngoan, và khi giữ mình trong sạch, tôi tìm được đức
khôn ngoan. Tôi đã để tâm tìm hiểu ngay từ đầu, nên tôi
sẽ không bị ruồng bỏ. Tâm can tôi những bồn chồn tìm
126
|
|
14 Pages 131-140 |
▲back to top |
|
|
14.1 Page 131 |
▲back to top |
kiếm đức khôn ngoan, vì thế, tôi đạt được kho tàng quý
giá” [Hc 51, 19-21].
127
|
|
14.2 Page 132 |
▲back to top |
CHƯƠNG 15
Giấc Mơ Đầu Tiên
Bây giờ chúng ta bước vào giai đoạn quan trọng trong
cuộc đời của Gioan, trong đó Chúa muốn vén mở sứ
mệnh của cậu. Song trước khi lắng nghe diễn tiến câu
truyện, chúng ta phải đặt nền tảng hầu chứng thực cho
những gì chúng ta đã viết về Gioan Bosco.
Nền tảng thứ nhất đó là lời chứng của Cha Secundo
Marchisio, một cha Salêdiêng đầu tiên đến từ
Castelnuovo d’Asti, năm 1888, ngài đã trải qua 3 tháng tại
quê hương mình để thu thập những tài liệu chắc chắn về
Gioan Bosco trước khi cậu tới Chieri để học. Cha đã đi
thăm từng tỉnh, và thôn xóm mà cậu Bosco sống khi còn
bé, cha đã phỏng vấn những người lớn tuổi biết khá
nhiều về Gioan Bosco. Cha ghi lại tất cả những tin tức đó
và như ngày hôm nay chúng ta đã đọc. Chúng ta phải
ngạc nhiên trước mức cao độ đáng kể về nhân đức mà
Đấng Sáng Lập Dòng chúng ta đã đạt tới.
Nền tảng thứ hai là lời chứng của Cha Gioachim
Berto, cha Gioan Baotixita Francesia và Cha Gioan
Bonetti. Khi các cha tới thăm viếng Chieri vào năm 1889
để phỏng vấn tất cả những ai quen biết cậu thiếu niên
Gioan Bosco khi còn đi học [trước khi vào chủng viện].
Những chứng nhân này đã cung cấp nhiều tài liệu quý
báu vì chính họ đã mắt thấy tai nghe.
Rồi đến chứng từ của các bạn Gioan trong chủng viện,
họ đã viết và nói về Gioan, như muốn tôn vinh Gioan là
vị thánh. Chúng tôi hiện đang giữ tất cả những tài liệu
trên. Mọi cái chúng ta biết về Margherita là trực tiếp do
128
|
|
14.3 Page 133 |
▲back to top |
chính Don Bosco nói ra. Hơn 6 năm, chúng tôi đã trò
chuyện với Don Bosco mỗi buổi chiều. Don Bosco rất ít
khi lặp lại điều đã nói. Tuy nhiên, nếu chẳng may tôi hỏi
ngài về một vấn đề mà đã được trình bày và ghi chép tỉ
mỉ trước đây, thì tôi rất ngạc nhiên khi nghe ngài lập lại
những phần cốt yếu của những sự kiện đó về mẹ ngài.
Ngài nhắc lại những lời nói của mẹ Margherita một cách
chính xác như người ta đọc những lời đó từ một cuốn
sách.
Cũng có thể nói được rằng một số tài liệu khác đã
được cha Bosco ủy thác cho tôi và tôi đã ghi lại tất cả cho
các hội viên yêu quý.
Một nguồn tài liệu hiện có nữa là những cuốn sổ tay
của Don Bosco lưu giữ. Tất cả những bản thảo quý giá
này ghi lại cuộc đời Don Bosco khởi từ năm 1855. Thực
ra, Don Bosco đã miễn cưỡng ghi lại cuộc sống chính
mình. Có lẽ ngài đã nhớ lại lời cảnh cáo của Chúa Thánh
Thần: “Hãy để miệng người khác tán dương con, chớ
đừng để miệng con khen mình…” [Cn 27, 2]. Năm 1858,
Đức Thánh Cha Pio IX khuyên Don Bosco hãy viết xuống
và năm 1869 ra lệnh cho ngài để rồi vào khoảng 1870,
ngài vâng lời thực hiện. Ngài thận trọng giữ kín những
hồi ký này khi ngài còn sống. Nhưng tất cả đã được tỏ
bày sau khi ngài qua đời khi có bản kiểm kê những giấy
bút của ngài. Điều đó nói lên một bằng chứng hùng hồn
về nhân đức khiêm nhượng của ngài. Ngài diễn tả với
một tấm lòng hoàn toàn đơn sơ những điều mà ngài tin
tưởng là những dấu hiệu rõ ràng của sự can thiệp của
Thiên Chúa trong sứ mệnh và việc tông đồ của ngài. Bản
ghi chép đó kể lại cách xác đáng việc tông đồ của ngài.
Trước tiên là thời thơ ấu của ngài tại Castelnuovo và
129
|
|
14.4 Page 134 |
▲back to top |
Chieri, sau đó tới Torino và Nguyện Xá. Ngài không nói
một điều gì ca tụng mình. Nhưng như Maisen và thánh
Phaolô, ngài chỉ trích nghiêm khắc những việc ngài đã
làm. Sự tự buộc tội có thể dễ dàng đưa tới những kết luận
sai lầm cho bất cứ ai không biết ngài một cách tường tận
hay những ai không quen biết những điều mà người
đồng thời nghĩ về ngài.
Một trong những điều đầu tiên được ghi nhận là “giấc
mơ.” Chúng ta có thể ghi lại ở đây một cách đầy đủ như
chúng ta sau này sẽ dẫn chứng những lời của ngài trong
những đoạn ngài kể, bản thảo được đề tên là Hồi Ký
Nguyện Xá Thánh Phanxico Salê. Chỉ hoàn toàn dành riêng
cho Hội Viên và Tu Hội Salêdiêng. Trong lời tựa đề của bản
thảo, Don Bosco nói cho chúng ta tại sao ngài đã viết hồi
ký về Nguyện Xá. “Cha được thúc đẩy nhiều lần để viết
lịch sử Nguyện Xá Thánh Francesco Salesio. Mặc dù cha
cố gắng từ chối lời mời gọi ghi lại nguồn gốc đã phát
sinh, cha cảm thấy ái ngại khi thi hành việc đó, vì điều đó
mang tính chất là viết về chính cha. Bây giờ Đức Thánh
Cha đã ban lệnh rõ ràng, cha không dám trì hoãn nữa.
Cha sẽ cố gắng ghi lại những sự kiện đáng chú ý và tin
cậy, từng chi tiết tất cả những điều có thể giúp cha mô tả
hay đề cao công việc của Chúa Quan Phòng đã chọn để
phó thác cho Tu Hội Salêdiêng. Trước hết cha phải trình
bày rằng mọi cái được biên chép ở đây chỉ là dành cho
những người Salêdiêng yêu dấu của cha. Không ai được
quyền xuất bản trước hay sau khi cha chết. Các con có thể
tự hỏi sau khi đã được viết ra rồi thì có ích gì? Nó sẽ được
dùng như một kim chỉ nam cho tương lai nhờ những kinh
nghiệm dĩ vãng và nó cũng sẽ được dùng để tỏ rõ việc
Thiên Chúa đã hướng dẫn mọi việc trong mọi lúc như thế
nào. Nó sẽ đem lại sự khuây khoả vui tươi cho những con
130
|
|
14.5 Page 135 |
▲back to top |
cái của cha khi đọc những điều mà người cha của họ đã
dự phần vào. Và họ càng sẵn sàng để đọc với một tấm
lòng vui vẻ hơn khi cha không còn ở giữa họ nữa, sau khi
Thiên Chúa gọi cha về để tính sổ công việc.”
“Nếu cha đã nói về cha quá nhiều với vẻ tự mãn trong
một vài trường hợp và có lẽ với cái gọi là hư danh thì các
con hãy tha thứ cho cha. Cha đang viết cho các con như
một người cha hài lòng chia sẻ những kinh nghiệm của
mình cho những đứa con yêu quý. Về phần chúng, chúng
vui thích vì biết được rằng những cuộc mạo hiểm nho
nhỏ đã xảy đến với cha, vì chúng biết cha của chúng yêu
chúng cách chân thành sâu đậm và luôn luôn cố gắng làm
việc cho lợi ích tinh thần hay lợi ích tạm thời trong công
việc lớn nhỏ.”
“Những bài hồi ký này gom góp lại theo từng nhóm
thời gian là 10 năm, bởi vì trong mỗi giai đoạn đều có vài
cuộc phát triển nổi bật, hay quan trọng xảy đến trong lịch
sử của Tu Hội chúng ta.”
“Các con thân mến, khi các con đọc những hồi ký này
sau khi cha chết, các con hãy luôn nhớ rằng cha luôn luôn
yêu các con. Trước khi rời cõi đời này cha để lại cho các
con những hồi ký này như một kỷ vật của tình phụ tử.
Các con hãy luôn nhớ tới điều đó và cầu Chúa cho linh
hồn cha được an nghỉ muôn đời.”
Ở đây chúng ta phải ghi nhận Don Bosco đã sống thật
khiêm nhường thế nào khi Thiên Chúa ủy thác cho ngài
một sứ mệnh cao cả không phải dành cho mình Don
Bosco nhưng cho toàn thể tu Hội Thánh Phanxico Salê.
Với lòng thương xót hải hà, Thiên Chúa thường tỏ lộ
qua một vài dấu hiệu những lời mời gọi đặc biệt cho
131
|
|
14.6 Page 136 |
▲back to top |
những ai Chúa Quan Phòng chọn làm nhiều việc lớn lao
để cứu các linh hồn. Điều đó xảy ra đúng với Gioan
Bosco, người được Chúa dẫn dắt trong mỗi giai đoạn của
cuộc sống và trong mọi công việc Ngài làm. Thiên Chúa
sẽ ban phát Thần Linh của Người trên hết mọi người, và
“… người già cả sẽ thấy nhiều giấc mơ… còn thanh niên
sẽ xem thấy nhiều thị kiến..” [3, 2]. Điều đó xảy đến với
Gioan Bosco. Trong cuốn hồi ký của ngài, ngài diễn tả lại
giấc mơ đầu tiên như sau:
Khi cha lên 9 tuổi, cha mơ thấy một giấc mơ lạ và cái ấn
tượng mãnh liệt này ảnh hưởng suốt đời cha. Cha mơ thấy
mình đang ở gần căn nhà của cha trong một sân rộng. Cha vui
đùa với một số đông trẻ. Nhưng trong bọn chúng có khá nhiều
đứa nói tục, chửi rủa. Khi nghe những câu chuyện tục tĩu đó,
cha tức giận xông vào giữa chúng, dùng những cú đấm cú đá
để cố lập lại trật tự. Thình lình một người lạ mặt đáng kính ăn
mặc rất sang trọng xuất hiện. Ngài vận một chiếc áo dài trắng
như tuyết, mặt Ngài rực rỡ như mặt trời làm Cha lóa mắt. Ngài
gọi tên Cha và bảo Cha đứng đầu đám trẻ này, rồi Ngài thêm:
“Hãy cẩn thận đừng đánh chúng, chính nhờ sự dịu hiền và
tình bác ái, con sẽ thu thập được tâm tình của chúng và chúng
sẽ là bạn con. Bây giờ con hãy chỉ cho chúng thấy sự xấu xa của
tội lỗi và vẻ đẹp của các nhân đức.”
Lòng đầy xôn xao và sợ hãi, cha thú nhận nỗi bất lực của
cha, vì một đứa trẻ khốn khổ dốt nát như cha, làm thế nào có
thể giảng về Chúa Nhân Lành cho giới trẻ được. Nhưng rồi
đám trẻ im lặng đến vây quanh nhân vật đó. Chúng không còn
la hét cãi nhau và nói phạm thượng nữa; không chờ đợi lâu
nữa, cha liền nói:
- Ông là ai mà lại bảo tôi làm chuyện tôi không thể làm
được thế này?
132
|
|
14.7 Page 137 |
▲back to top |
- Con đừng sợ, chuyện gì đối với con không thể làm được
thì con phải dùng đức vâng lời, và thủ đắc hiểu biết để có thể
làm.2
- Làm sao con có thể đạt tới sự hiểu biết được?
- Ta sẽ chỉ cho con một Bà Giáo, học nơi Bà, con có thể hiểu
biết, nếu không có Người, mọi khôn ngoan đều là ngu dại.
- Nhưng còn ngài, ngài là ai mà bảo con như thế?
- Ta là Con Của Bà mà mẹ con dạy con chào 3 lần một ngày.
- Nhưng mẹ con không cho phép con nói chuyện với người
lạ, nếu khi người không cho phép. Vậy xin ngài cho con biết
quý danh.
- Tên Ta à? Hãy hỏi Mẹ Ta.
Liền khi ấy, cha thấy bên cạnh vị này là một Bà thật uy
nghi, mặc một áo choàng tỏa sáng rực rỡ, tựa như những vì sao
. Cha bối rối và lo sợ. Nhưng bà ra hiệu cho cha đến gần, cầm
lấy tay cha một cách dịu dàng và phán bảo:
- Con hãy nhìn.
Cha làm theo, và lúc ấy bọn trẻ biến mất, cha thấy thay vào
đó vô số thú vật như dê, mèo, gấu và nhiều giống khác.
Bà lại bảo cha:
- Đây là cánh đồng của con, con sẽ phải làm việc ở đấy. Con
hãy làm cho mình nên khiêm nhường, kiên cường và mạnh
mẽ.3 Con hãy nhìn, hãy noi gương và nhớ lấy. Cái gì bây giờ
xảy ra trước mắt con, con sẽ áp dụng cho con cái sau này.
2 Devi renderle possibili coll’obedienza e coll’acquisto della scienza . . .
3 Renditi umile, forte, robusto.
133
|
|
14.8 Page 138 |
▲back to top |
Cha quay nhìn và một lần nữa mọi thú dữ đã trở thành
những con chiên rất hiền, vui vẻ chạy nhảy, kêu be be sung
sướng như để mừng Bà và Con Bà.
Ngạc nhiên lẫn lo sợ, cha bắt đầu vừa xin vừa giải nghĩa
những điều bí mật này. Bà đặt tay lên đầu cha, rồi mỉm cười, bà
kết thúc.
- Khi tới giờ con sẽ hiểu điều đó.
Sau khi bà dứt lời, cha liền tỉnh giấc vì những tiếng động,
và cuộc thị kiến cũng tan biến. Cha rất đỗi kinh ngạc và ngỡ
ngàng. Khắp tay chân gò má cha ê ẩm vì những cú đấm đá của
tụi trẻ tặng cha. Hơn nữa, cuộc đối thoại giữa cha và hai người
lạ làm tâm trí cha sôi động và cha không thể nào tiếp tục giấc
ngủ được.
Sáng hôm sau, cha vội vã thuật lại giấc mơ đó cho mọi
người chung quanh cha. Khi họ nghe cha kể, tất cả phá lên
cười. Cha đem câu chuyện kể lại cho mẹ và bà nội nghe. Rốt
cuộc mỗi người cắt nghĩa một lối. Anh Giuse của cha nói:
“Mày sau này sẽ làm một chú chăn chiên, giữ dê cừu và
trâu bò thôi.”
Riêng mẹ của cha thì suy nghĩ và nói: “Ai biết đâu một
ngày kia con sẽ làm linh mục.”
Nhưng anh Antonio vừa nhạo báng vừa nham hiểm bảo:
“Mày sau này sẽ làm tên tướng cướp.”
Bà nội, người đạo đức, không có học cuối cùng kết luận:
“Ôi hơi đâu tin vào mộng với mị.”
Cha cũng nghĩ thế, nhưng cha không thể xua đuổi giấc mơ
đó ra khỏi tâm hồn cha được. Vì điều mà cha sắp sửa ghi lại có
thể gây cho một vài người một quan niệm mới về giấc mơ đó.
Cha không còn đề cập đến vấn đề này nữa và những người
trong gia đình cha cũng thôi nhắc tới nó. Nhưng năm 1858, khi
cha hành trình tới Roma để yết kiến Đức Thánh Cha Pio IX về
134
|
|
14.9 Page 139 |
▲back to top |
Tu Hội Salêdiêng, ngài đã bảo cha kể lại từng chi tiết khi câu
chuyện của cha có liên hệ đến vấn đề siêu nhiên. Rồi lần đầu
tiên cha kể cho ngài nghe giấc mơ của cha hồi 9 tuổi. Sau đó,
ngài truyền lệnh cho cha viết lại từng chi tiết để lưu lại cho các
con cái cha hầu khuyến khích hội viên Tu Hội Salêdiêng vốn là
mục đích cha tới Roma.
Sau giấc mơ này, Gioan càng gia tăng nỗi khao khát
được học hành để mưu ích cho người trẻ và để trở thành
một linh mục. Nhưng tình trạng kinh tế gia đình eo hẹp
gây ra nhiều khó khăn trầm trọng ; cũng như phải đương
đầu với sự chống đối của Antonio, người anh cùng cha
khác mẹ, khi anh ta muốn Gioan Bosco trở nên một bác
nông phu làm việc trên đồng cỏ như mình. Anh ta nhìn
không thuận mắt việc đưa em mình lại lo học hành.
Don Bosco đã có ý định chỉ ghi lại một phần rất nhỏ
của giấc mơ này, nhưng năm 18 tuổi, giấc mơ đó lại đến
với ngài rất thường xuyên. Về cuối đời Don Bosco đã nói
rằng giấc mơ trên xuất hiện trong bối cảnh tổng quát luôn
luôn có cùng một ý nghĩa; nhưng mỗi lần xuất hiện lại
thêm nhiều chi tiết mới mẻ. Don Bosco nói thêm rằng, với
mỗi viễn ảnh mới đó, ngài không những có thể thấy trước
Nguyện Xá được hình thành và phát triển, nhưng ngài
còn có thể thấy trước những khó khăn, trở ngại sẽ xảy ra
và những mưu kế của những kẻ chống lại ngài. Và cả
những phương kế để thắng họ. Ngài đã thú nhận rằng
điều đó làm cho ngài luôn bình thản và vững tâm về kết
quả công việc ngài đảm trách.
Và thế giấc mơ này không chỉ là ân huệ mà còn là một
mệnh lệnh thực sự đòi hỏi nghiêm ngặt mà Thiên Chúa
đã truyền cho Don Bosco lãnh nhận. Tôi muốn so sánh sự
135
|
|
14.10 Page 140 |
▲back to top |
kiện này với thị kiến của một tiên tri trẻ tuổi: Giêrêmia.
Chính ngài cũng đã trả lời Chúa: “Ôi lạy Chúa, tôi không
biết phải nói gì vì tôi còn trẻ quá.” Nhưng Thiên Chúa
phán bảo: “Đừng nói mình trẻ quá vì Ta sẽ sai ngươi đi
khắp nơi Ta sai. Ngươi sẽ nói mọi điều Ta truyền dạy.
Đừng có sợ chúng vì đã có Ta phù hộ và giúp đỡ…
Chúng sẽ phản kháng ngươi nhưng chúng không có thể
làm hại ngươi được, vì như lời Chúa phán, Ta sẽ phù hộ
cứu ngươi” (Gr 1, 7-8 và 19).
Vậy sứ mệnh của Don Bosco là gì? Đó chính là việc
thành lập hai hội dòng, Tu Hội Thánh Phanxico Salê và
dòng Con Đức Mẹ Phù Hộ Các Giáo Hữu : cứu rỗi giới
trẻ khắp thế giới qua các Nguyện Xá, Lưu Xá, Xưởng dạy
Nghề, Trường Học, trường nông nghiệp : chăm lo ơn gọi
linh mục, chuẩn bị lên bàn thánh những hoa thơm tốt
lành từ những người trẻ ở nhiều đất nước và cung cấp
linh mục cho các giáo phận thiếu thốn qua chưng trình
chăm lo ơn gọi muộn Con Đức Mẹ ; các trường Công Giáo
để đối lại với hàng biết bao thày giáo vô đạo đã không
ngừng xây lên những đền đài sai lạc và hư hỏng ; phổ
biến sách báo lành mạnh, phân phối hàng triệu triệu sách
đạo đức, lịch sử, văn chương bình dân, bảo vệ chân lý
đạo Công Giáo và các tập sách dành cho học tập đã được
thanh tẩy những gì bất xứng dễ dàng lấy đi sự trong
trắng của người đọc, khơi dậy sức mạnh của người Công
Giáo với nguyệt san Bolletino Salesiano [Tập San
Salêdiêng], phát hành 200.000 ấn bản mỗi tháng trong các
ngôn ngữ, quảng bá những gì Thiên Chúa và Đức Trinh
Nữ Rất Thánh đã làm. Sứ mệnh của Don Bosco còn bao
gồm việc thành lập hội Cộng Tác Viên Salêdiêng với một
số hội viên chừng 200.000 người [1964]. Những người này
không chỉ giúp đỡ công việc Salêdiêng bằng tiền của,
136
|
|
15 Pages 141-150 |
▲back to top |
|
|
15.1 Page 141 |
▲back to top |
kinh nguyện hay sự nâng đỡ về mặt tinh thần, mà còn tạo
nên mối liên kết giữa Giám Mục và người đời, giữa chủ
chăn và con chiên trong họ đạo qua những hoạt động vừa
thiêng liêng lẫn trần thế. Ngoài ra, sứ mệnh của Don
Bosco còn là thiết lập công cuộc truyền giáo tại nhiều nơi:
Mỹ châu, Á châu, Phi châu. Sau cùng, công việc của Don
Bosco là bênh vực Đức Thánh Cha trong nhiều trường
hợp. Đối với Don Bosco, ta có thể trích dẫn câu kinh
thánh: “Ta đặt ngươi trên các dân tộc và các quốc gia…
Ta lập ngươi thành một bức tường thành kiên cố, đối lập
với các vua quan, tư tế và quốc dân” [constitui te super
gentes et regna… Dedi te in murum aeneum…regibus…
principabus… sacerdotibus et populoterae – Gr 1, 10. 18].
137
|
|
15.2 Page 142 |
▲back to top |
CHƯƠNG 16
Khiêm Nhu - Kiên Cường - Mạnh Mẽ
Trong giấc mơ 9 tuổi, một giọng nói dịu dàng đã nhủ
bảo Gioan: “Con hãy làm cho mình nên khiêm nhu, kiên
cường và mạnh mẽ.” Lời này đã là một lời chúc phúc cho
linh hồn và thể xác Gioan. Thật vậy, Kinh Thánh viết:
Nghèo mà cơ thể lành mạnh cường tráng
Còn hơn giàu mà thân xác ốm o xo bại.
Khỏe mạnh và tráng kiện thì hơn mọi thứ bạc vàng
Một thân hình vạm vỡ thì hơn cả gia tài vô tận.
Không của cải nào bằng sức khỏe của thân xác,
Chẳng vui sướng nào hơn niềm vui của con tim. [Hc 30,
14-16].
Gioan đã có thể và phải thủ đắc được lòng khiêm
nhường mang lại sự bình an cũng như bền đỗ được trong
nhân đức này nhờ ơn Chúa ; cậu cũng thủ đắc được một
sự kiên cường và ý chí mạnh mẽ mà nếu với sức riêng của
Gioan cậu không thể có được, cùng với đó là trí thông
minh và trí nhớ minh mẫn, sức lực khỏe mạnh và chân
tay vạm vỡ. Nhưng Gioan cần có những đức tính đó
cũng như cậu cần sắm lấy cho mình một kho tàng học
vấn cần thiết hầu đương đầu được với những vất vả mà
Chúa Quan Phòng đã chuẩn bị cho ngài. Nên tiếng nói đó
không những chỉ là một lời khuyên mà còn ban cho một
hồng ân rõ rệt. Đề cập đến sự thông minh và trí nhớ của
Gioan, sau này ta sẽ nói tới nhiều chi tiết, Gioan Bosco
thích đi đến nhà thờ thánh Phêrô và những nhà thờ khác
ở vùng lân cận, cũng như thánh đường xứ Buttiglero
Capriglio để nghe giảng giáo lý. Nhờ trí nhớ rất dai, trên
138
|
|
15.3 Page 143 |
▲back to top |
đường về nhà, cậu có thể lặp lại bài giảng từng chữ cho
mẹ và anh em cậu những điều cậu đã nghe. Các người
hàng xóm thường tụ tập xung quanh cậu trong những
dịp này để nghe cậu và ngưỡng mộ trí nhớ thần đồng và
trí thông minh sắc sảo của cậu.
Chỉ nhìn qua bộ dạng thể lý của Gioan, ta thấy đó
cũng là một ân huệ.. Cậu Gioan có thân hình mảnh
khảnh, cao vừa vừa, đôi vai hẹp, hai bàn tay mỏng manh,
nhẵn nhụi và mềm mại. Nhưng chẳng bao lâu cậu tỏ ra
một sức mạnh phi thường. Cậu chuyên chăm luyện tập
để ngày càng trở nên khỏe mạnh. Hơn nữa, trong những
công việc đồng áng, những việc làm tay chân, lặt vặt nhỏ
mọn, cậu đã làm không biết mệt.
Cậu Gioan thử sức mạnh của mình bằng cách cắn nát
hạt anh đào, hạt mơ giữa hai hàm răng và cậu cũng có thể
làm bể trái hồ đào, hạt dẻ và trái hạnh nhân bằng ngón
tay trỏ và ngón cái của cả hai tay nào. Ngoài sức mạnh đó
ra cậu còn có thể bẻ gãy những thanh sắt nhỏ thường
được dùng làm lan can thành từng miếng nhỏ. Một ngày
kia, khi xếp hàng với các bạn để tập thể dục, Gioan tươi
cười tặng cho bất cứ một anh bạn nào xếp hàng lộn xộn
một cái véo thật đau.
Một vài việc tương tự như thế mãi về sau này vẫn còn
tiếp tục tái diễn trong đời của ngài làm ta nhớ đến điểm
này. Nếu theo sát sự diễn tiến trong đời ngài, ta sẽ thấy
thường phải cắt ngang vấn đề, cả trong những lúc quan
trọng nhất để nhắc lại những điều vụn vặt này. Ví dụ như
tại Chieri, cậu Gioan thường dùng sức mạnh của mình để
thuyết phục bất kỳ anh bạn nào khi anh ta cố gắng ép
buộc Gioan dự cuộc chơi mà cậu không thích. Trên
đường tới trường, một hôm trong năm cuối cùng của bậc
139
|
|
15.4 Page 144 |
▲back to top |
trung học, bốn đứa bạn của Gioan bất thần tấn công
Gioan bằng cách nhảy lên lưng Gioan, Gioan để mặc
chúng đùa vui trên lưng mình, vừa khi bốn đứa đè lên
lưng Gioan, cậu liền chụp lấy tay của một đứa vênh váo
đang cưỡi trên cùng và xiết chặt xuống làm cho ba đứa
kia đau điếng. Cậu đứng dậy cõng chúng tới sân chơi. Từ
đó trở đi, không một đứa nào dám khiêu khích chọc ghẹo
Gioan nữa. Vào tuổi của cậu, cậu có thể dễ dàng mang
400 cân Anh, tức 182 kg.
Một ngày kia trong những năm đầu tiên của chức vụ
linh mục tại Torino, Don Bosco di dọc theo mặt tiền của
một ngôi chợ, để ý thấy một đám đông đang tụ họp ở
trước lối vào của một tiệm bán vải. Cũng cần biết là vào
thời đó, Don Bosco biết rõ tất cả những người bán hàng,
khu khuân vác và cả những đứa du côn thường xuyên lai
vãng tại chợ. Ngài rất quen biết họ và thường xuyên lui
tới nhà họ, thế nên, sự xuất hiện của ngài không làm họ
ngạc nhiên. Bị tính tò mò thúc đẩy, Don Bosco dùng khủy
tay mở một con đường băng qua đám đông và ngài đã
thấy hai con chó rất to vừa sủa vừa gầm gừ nhau trong
trận chiến dữ dội. Thấy cảnh đó, những người đứng coi
sợ hãi chạy vào một cửa tiệm. Don Bosco tiến ra trước ra
trước đám đông thì vừa lúc một con đã văng vào trong
cửa tiệm, cong mình về phía sau để sẵn sàng chồm tới.
Don Bosco tóm lấy con chó ở phía đùi trước và gáy
của nó một cách chắc chắn. Rồi quay nó trên không hồi
lâu. Con chó sủa dữ dội và tìm cách thoát khỏi. Khán giả
ngoài cuộc bị xúc động mạnh vì sự can đảm liều lĩnh như
thế, họ lo sợ rằng con chó sẽ tấn công họ khi nó thoát
khỏi. Nhưng Don Bosco đã nắm chắc lấy gáy của nó, vật
nó xuống đất, và kéo lê nó tới giữa công viên Milano về
140
|
|
15.5 Page 145 |
▲back to top |
phía cây cầu. Tại đó Don Bosco đánh một cú thật mạnh
vào mông nó và thả nó tự do. Nó kêu ăng ẳng, đi khập
khễnh, miệng thở hồng hộc và cong đuôi chạy mất khỏi
đám đông. Cú giáng đó đã làm cho con vật hú hồn. Hồng
Y linh mục Giuse Zappata, một người đã chứng kiến
tường tận công việc đã xảy ra, tiến tới Don Bosco và nói:
“Cha không nghĩ rằng việc này không xứng hợp với một
linh mục sao?”
Don Bosco lễ phép tôn kính trả lời: “Thưa Hồng Y, lẽ
ra một người nào đó phải làm công việc đó. Nhưng
không có ai dám động đậy nên con phải làm.”
Một biến cố khác xảy ra vào năm 1846 hay 1847 khi
Bon Bosco đi tới Biella để giảng phòng. Trong suốt cuộc
hành trình, Don Bosco đã đưa ra nhiều vấn đề một cách
khéo léo để có thể chinh phục được lòng tín nhiệm của
người đánh xe ngựa và đứa nhỏ giúp việc. Khi đã chinh
phục được lòng họ, Don Bosco đã dạy họ về đạo và
khuyến khích họ đi xưng tội. Để chiếm được lòng tín
nhiệm của họ, ngài muốn tỏ cho họ thấy hành động oanh
liệt của ngài, hành động đó sẽ gây ấn tượng sâu xa trong
lòng họ. Ta hãy xem sau đây sự thành công của ngài diễn
tiến như thế nào khi ngài ở giữa họ vì việc tông đồ.
Một ngày kia Don Bosco ở Santhia [một thành phố
nhỏ gần Torino]. Trong khi chờ đợi để cho người đánh xe
ngựa đọc báo xong, Don Bosco dựa lưng vào tường nơi
quán trọ để nghỉ ngơi, ngài ngồi gần những con ngựa có
vẻ rất hung hăng. Bác đánh xe nhiều lần xin ngài tránh đi
nơi khác xa hơn vì có một con ngựa rất hung ác thường
đá hậu bất cứ ai lại gần nó. Don Bosco trả lời: “Không sao,
nó sẽ không làm gì được tôi đâu.” Bất thình lình con ngựa
tiến về phía ngài và dồn ngài về góc tường, nó nhảy bổ
141
|
|
15.6 Page 146 |
▲back to top |
vào ngài nhưng không bao giờ có dịp há miệng ra được.
Vì chỉ bằng một tay, ngài nắm lấy miệng con ngựa, chắc
tới nỗi nó không thể tự do cựa quậy được. Mặc dầu nó
phát khùng, lắc đi lắc lại. Con ngựa trở nên dữ tợn và đá
hậu tứ tung, nhưng ngài đã ghìm nó trong một cách thế
vững chắc. Đám đông đứng quanh nhìn ngó vừa sợ vừa
ngạc nhiên. Trong khi đó Don Bosco ra lệnh cho người
đánh xe và em nhỏ giúp việc tìm một sợi dây thừng để
trói chân sau nó lại. Khi đã buộc được chắc chắn, ngài
buông nó ra. Khi ngài leo lên xe, người ta bàn tán với
nhau: “Vị linh mục đó là ai mà có sức mạnh ghìm chắc
con vật đến như thế?”
Một năm sau hay lâu hơn nữa, Don Bosco là thượng
khách trường trung học bản xứ, hiệu trưởng là cha
Matheo Picco. Một vài người khuân vác đến giao cho cha
Picco một chiếc đàn Piano còn nằm nguyên trong thùng
chằng bằng những chiếc đai sắt. Cha Picco nóng lòng
muốn mở xem chiếc Piano ngay lập tức, nhưng cha
không thể tìm ra một được một cái búa hay rìu hoặc bất
cứ một dụng cụ nào khác để mở cái thùng ra. Don Bosco
sau khi xem xét kỹ lưỡng những đai đinh sắt, liền xoáy
những sợi dây sắt đó, những chiếc đai sắt há miệng và rồi
bật tung ra. Sau đó ngài gỡ nắp thùng lên dù đã được
đóng đinh rất chắc. Cha Picco trợn mắt nhìn vào cha
Bosco, kinh ngạc nói không nên lời khi thấy những thanh
kim loại bị bẻ gãy, và những miếng gỗ bị toác nứt.
Một lần kia vào năm 1883, tại Paris, Don Bosco được
mời dự tiệc cưới tại một gia đình quý phái. Vào cuối bữa
tiệc, một đĩa hạt dẻ với lớp vỏ rất cứng được bày ra, trong
khi chờ đợi người hầu bàn mang tới những chiếc kìm
dành riêng để bẻ hạt dẻ, Don Bosco vừa hầu chuyện vừa
142
|
|
15.7 Page 147 |
▲back to top |
tỉnh bơ lấy những hạt dẻ cứng ngon, dùng hai ngón tay
bóp nát lớp vỏ và đưa cho khách dự tiệc. Họ rất hân hạnh
được người mà họ kính trọng trao cho những hạt dẻ đó.
Các khách vẫn tưởng rằng Don Bosco bóp hạt dẻ bằng
một chiếc kìm, nhưng họ đã rất ngạc nhiên khi nhận thấy
ngài chỉ dùng hai ngón tay để bóp bẹp ra. Một vài người
đã chứng kiến với vẻ thán phục: “Đó phải là một ơn đặc
biệt Mẹ Phù Hộ ban cho để bóp nát những hạt dẻ như
thế.”
Năm 1884, vì làm việc quá nhiều, Don Bosco bị kiệt
sức đến ngã bệnh. Vì bác sĩ quyết định khám nghiệm sức
khỏe của ngài với chiếc máy đo áp suất. Trước khi đó,
ông bác sĩ nói với Don Bosco: “Thưa Cha, cha hãy nắm
lấy cổ tay con với tất cả sức lực của cha.”
Don Bosco trả lời: “Thưa bác sĩ, tôi sợ bác sĩ phải hối
hận.”
Ông bác sĩ nhấn mạnh: “Cha đừng sợ, cha không có
thể làm cho tôi đau đâu, cứ việc nắm chặt cổ tay tôi bao
có thể.”
Don Bosco ưng thuận và nắm chặt lấy tay ông bác sĩ,
chặt đến nỗi ông bác sĩ phải chảy cả nước mắt ra vì đau.
Ông bác sĩ không ngờ một bệnh nhân lại có một sức
mạnh đến thế, ông cứ ráng chịu thêm chút nữa, nhưng
bất thần ông phải kêu lên một tiếng thất thanh vì quá
đau. Don Bosco đã xiết chặt đến nỗi làm cho những đầu
ngón tay của bác sĩ phải rướm máu. Rồi bác sĩ nói cho
Don Bosco hãy xiết chặt lấy chiếc áp suất kế.
Don Bosco nói trước: “Thưa bác sĩ, tôi sợ chiếc áp suất
kế này sẽ bị bể nếu tôi xiết chặt quá.”
143
|
|
15.8 Page 148 |
▲back to top |
Vị bác sĩ trả lời: “Dù cha có khỏe đến đâu đi nữa, cha
cũng không thể bóp bẹp được cái vòng thép cứng này
đâu.”
Vị bác sĩ nắm chặt lấy chiếc áp suất kế và kim chỉ số
48, rồi ông nói: “Tốt lắm, giờ đến lần cha, hãy thử trước,
xem cha mạnh đến bao nhiêu.”
Don Bosco nói: “Bây giờ, xin ông hãy đưa cho cha coi
sóc tôi [tức cha Lemoyne] thử trước đã.”
Vị linh mục này nắm chặt và kim lên tới số 43.
Đoạn ông bác sĩ nói với Don Bosco: “Thôi bây giờ đến
lần cha.” Don Bosco chỉ nắm lấy chiếc áp suất kế và kim
đã lên tới độ tối đa là 60. Đấy là Don Bosco chưa có thử
hết sức, mới chỉ sơ sơ thôi. Ông bác sĩ mở to mắt kinh
ngạc, tuyên bố từ bé đến giờ ông chưa hề gặp một bệnh
nhân nào sau khi đã ốm một thời gian dài lại có sức khỏe
phi thường như thế.
Don Bosco đã dùng sức mạnh phi thường của ngài
trong một vài trường hợp thôi và khi nào sự cần thiết đòi
hỏi hay trong vài mục đích tốt thôi… và đôi khi cũng có
thể làm cho các bạn bè vui. Nhưng không bao giờ dùng
tới sức mạnh để bảo vệ mình. Điều đáng ngạc nhiên là
ngài có thể tỏ sức mạnh đó ra mà không cần phải cố gắng
gì, ngài vẫn bình thản với dáng điệu tự nhiên. Đó không
phải là một điều nói ngoa, việc đó đã được coi như một
việc tự nhiên. Chúng ta sẽ xem sức mạnh của ngài dần
dần được sử dụng như thế nào trong việc hy sinh liên lỉ vì
vinh danh Thiên Chúa và vì lợi ích đồng loại.
144
|
|
15.9 Page 149 |
▲back to top |
145
|
|
15.10 Page 150 |
▲back to top |
CHƯƠNG 17
Nguyện Xá Đầu Tiên
Trên đường đi chợ làng với mẹ, Gioan đã trở nên thân
với nhiều đứa trẻ trong những xóm khác nhau gần đấy;
cậu sẵn sàng làm bạn với đám đông trẻ trai khác lúc cậu
bắt đầu tới lớp học Chúa Nhật ở nhà xứ. Chúng bị cậu
thu hút như nam châm từ tất cả các xóm lân cận. Mặc dầu
còn trẻ tuổi, tự nhiên cậu hiểu được nhân cách của mọi kẻ
cậu gặp. Hình như chỉ nhìn họ là cậu hiểu được họ đang
nghĩ gì trong trí. Khi Gioan đã lớn lên, cái tập quán tìm
hiểu tình hình này đã làm cậu thật tinh nhạy. Với một
cách thức thông minh tuổi nhỏ, cậu đã đón trước câu hỏi,
trả lời ngay vấn đề chưa cần hỏi, cảnh báo một người bạn
lúc thuận tiện, về những lỗi mà những người khác không
thấy, hay ủng hộ những quyết định chưa được nói tới.
Các bạn của cậu yêu mến nhưng cũng kính sợ cậu. Đó
thật là một món quà khác mà Thiên Chúa đã phú ban cho
cậu: “Nước phản chiếu khuôn mặt, tâm tư phản ánh con
người ” [Cn 27, 19].
Gioan luôn sẵn sàng giúp đỡ người cần thiết, không
bao giờ cậu biết xúc phạm tới ai. Các bạn cậu quý trọng
tình bạn với cậu, một tình bạn mà họ có thể tin tưởng
được khi bị khúc mắc trong những khó khăn của tuổi trẻ.
Hành động gan dạ và sức mạnh của cậu làm cho cả
những đứa lớn cũng phải kính nể. Bất cứ khi nào xảy ra
những cuộc tranh luận hay đánh nhau nào, các bạn luôn
gọi Gioan đến làm trọng tài: giải pháp của cậu quyết định
lối thoát cho họ. Cả những đứa 15 hay 16 tuổi cũng đến
với cậu để xin giải quyết và hỏi ý kiến. Giữa các bạn của
146
|
|
16 Pages 151-160 |
▲back to top |
|
|
16.1 Page 151 |
▲back to top |
cậu, chỉ cần nói : “Gioan nói như vậy.” Lời của cậu trở
thành quy tắc.
Nhưng có lẽ cái lý do chính đáng mà Gioan đã được
người khác quý mến là ở chỗ cậu có biệt tài kể chuyện
hấp dẫn, một tài năng đã làm mê hoặc các thính giá trẻ
trung của cậu. Nhà kể chuyện thiếu niên này có thể nhắc
lại những giai thoại nghe được trong bài giảng hay trong
lớp giáo lý và có thể tặng họ những câu chuyện đã đọc
được ở cuốn “Reali di Francia, Guerrin meschine và
Bertondo e Bertondino.” Những cuốn sách này đã cung
cấp cho Gioan một nguồn tài liệu vô tận. Gioan đọc tất cả
những cuốn sách mà có thể chạm tay đến, những sách
này cũng chỉ là những sách cậu có thể tìm thấy ở miền
quê. Đôi khi cậu cũng thêu dệt cả những chuyện hoang
đường bịa đặt. Bắt chước mẹ, Gioan không bao giờ bỏ
qua việc điểm tô câu chuyện hay giai thoại bằng một chi
tiết luân lý. Khi các bạn thấy cậu, chúng liền chạy tới và
xin kể chuyện. Và lúc đó cậu chỉ mới hiểu được những
cuốn sách cậu đọc. Dần dần, những người lớn cũng tới
nghe. Thế nên có xảy ra là hoặc trên đường đi đến
Castelnuovo hay từ Castelnuovo về, hoặc có khi ở giữa
cánh đồng hay đồng cỏ, Gioan thường ở giữa một đám
đông người đang chăm chú nghe cậu, một đứa bé chưa đi
học mà được phú bẩm một trí nhớ phi thường. Cậu chẳng
có được một sự giáo dục chính thức nào cả. Nhưng đối
với những dân quê chất phác này thì cậu thật là một
người thông thái. Về điểm này trong nhật ký của Don
Bosco có ghi: “In regnoscaecamo monoculus rex” [Giữa
những đứa mù thằng chột làm vua] [Erasmus, Adagia].
Thỉnh thoảng lúc cậu ngồi như một ông thầy giữa đám
trẻ, kẻ qua lại từ các xóm khác dừng lại nhìn cách thán
phục một cậu bé lôi kéo sự chú ý của tất cả các trẻ nhỏ với
147
|
|
16.2 Page 152 |
▲back to top |
một quyền hành như thế. Họ nói: “Đứa nào thế?” – “Đó
là con bà Margherita đấy,” người khác trả lời.
Trong mùa đông người ta tranh nhau đến nghe Gioan
kể truyện để qua thời giờ hoặc ở chuồng ngựa hay vựa
lúa. Cả trẻ nhỏ lẫn già tụ họp lại nhanh nhảu chiếm chỗ
trước để qua hàng giờ nghe Gioan tóm tắt nội dung cuốn
Reali di Franci, Guerrin Meschino, Bertoldo e Bertoldino.. Cậu
đứng trên một chiếc ghế để mọi người có thể thấy và
nghe cậu được. Tuy nhiên cũng phải có một thỏa ước
trước phải làm trọn. Giờ kể truyện phải được giáo đầu
bằng bài giảng của Chúa Nhật. Dấu Thánh Giá và một
kinh kính mừng luôn luôn đi trước hoặc theo sau giờ kể
truyện.
Câu truyện sau đây xảy ra năm 1826, Catharone
Agaglisti, một bà hàng xóm là thính giả say mê đến nỗi
bất cứ lúc nào bà nghe cậu bé Gioan kể truyện là bà
ngưng bất cứ việc gì bà đang làm và vội vã chạy tới. Một
ngày bà ta cảm động về điều bà vừa nghe nói đến nỗi bà
nói cho mẹ Margherita: “Chúa nhân từ sẽ giúp con bà trở
thành một người rất quan trọng. Thật đáng thương nếu
trẻ thông minh như thế bị uổng phí đi.”
Margherita trả lời: “Chúa muốn sao được vậy?”
Vào những chiều Chúa Nhật, nhất là trong mùa Hè,
những người hàng xóm và các khách khứa vây quanh
Gioan. Bấy giờ cậu bé với mái đầu xanh bắt đầu trà trộn
mà không xấu hổ giữa những thiếu niên nhà quê. Để các
cuộc tụ họp này thêm phần ý nghĩa hứng khởi thêm,
Gioan bắt đầu giải khuây họ bằng trò ảo thuật mà cậu học
lỏi được nơi tên hề trong các buổi họp hội chợ ở làng.
148
|
|
16.3 Page 153 |
▲back to top |
Ở Becchi có một cánh đồng cỏ có nhiều cây. Gioan
thường căng một chiếc dây thừng giữa hai cây và buộc
thật chặt. Rồi cậu để một chiếc ghế và một chiếc bàn nhỏ
với một cái túi ở trên. Một chiếc chiếu lớn được trải trên
mặt đất. Ngay khi mọi sự đã sẵn sàng và mọi người đang
nóng lòng chờ đợi cuộc trình diễn bắt đầu, thì Gioan mời
họ trước hết đọc 50 kinh Mân Côi và hát một bài thánh ca.
Xong rồi, cậu đứng trên một chiếc ghế và tuyên bố: “Bây
giờ tôi muốn nói cho quý ngài về bài giảng cha xứ đã
giảng hôm nay tại Morialdo.”
Mấy kẻ trong đám thính giảng của Gioan tỏ ra khó
chịu về những lời này, vài người khác rào đón hay lẩm
bẩm là họ không có bụng để nghe giảng nữa, trong khi
bắt đầu có người bỏ ra ngoài. Gioan đứng trên chiếc ghế
cậu bé nhà quê trông như một ông vua trên ngai vàng, và
như một ông vua có thể bắt buộc đám đông cung kính, cả
tới những khán giả già tới sáu mươi.
“Được,” cậu cất giọng với đám thính giả mất kiên
nhẫn: “Quý vị có thể đi nếu muốn, nhưng nếu quý vị còn
trở lại khi cuộc trình diễn bắt đầu thì tôi sẽ không để quý
vị yên đâu. Tôi sẽ không để quý vị trở lại lần nữa bao
giờ.”
Lời đe dọa này làm cho mọi người yên lặng, không ai
dám bỏ đi cả và mọi người đều chú ý nghe cậu. Thế rồi
Gioan kể lại bài giảng ở nhà thờ sáng hôm đó, hay bất cứ
điều gì cậu còn nhớ, hay kể một câu chuyện hay một giai
thoại mà cậu vừa đọc vừa nghe. Thính giả của cậu thỉnh
thoảng bình luận: “Sao mà cậu ấy có thể nói được như
vậy? Cậu chỉ là một đứa trẻ nhưng lại biết hết mọi sự.”
Mọi người đều bằng lòng ở phần kết bài giảng có một
kinh ngắn được đọc lên, rồi cuộc trình diễn bắt đầu.
149
|
|
16.4 Page 154 |
▲back to top |
Nhà giảng thuyết trẻ tuổi bây giờ thành người làm trò
tài ba. Cậu làm các trò nhanh tay, nhào lộn và đi trên dây.
Với cái túi ảo thuật lủng lẳng trên vai, cậu nuốt các đồng
tiền rồi lại lấy ra nơi mũi của một khán giả, làm cho quả
bóng và trứng hóa nhiều, biến nước thành rượu, giết một
con gà rồi làm sống lại gáy o o, đó là thứ tự thông thường
của trò ảo thuật. Sự khéo léo của cậu về môn leo dây thật
tài tình: cậu đi trên dây như đi trên đường. Vừa nhún
nhảy cậu vừa treo vào khi thì bằng một chân khi thì bằng
hai chân, rồi cũng như thế với một tay rồi hai tay.
Anh của Gioan, Antonio, mon men tới xem trình diễn.
Anh ta không bao giờ ngồi hàng đầu, nhưng ẩn sau một
thân cây hay một mái nhà, thỉnh thoảng ló ra nhìn. Anh ta
cũng bật cười vì trò của người nhào lộn tí hon hay cũng
cười nhạo cách thán phục: “Mày thật là điên khi làm trò
cho thiên hạ như thế.” Nhưng giới khán giả đâu biết anh
ta, họ cười sặc sụa vì trò ảo thuật, những truyện cười, nói
hài của Gioan và vỗ tay tán thưởng hết mình.
Có những lúc họ đứng đó, miệng há ra chờ đợi vài trò
mới, thì Gioan bỗng nhiên cắt đứt cuộc trình diễn và bảo
họ hát kinh cầu Đức Bà hay lần hạt, nếu người ta không
đọc, cậu nói: “Còn nhiều trò lạ lùng khác nữa, nhưng
trước khi tiếp tục, chúng ta hãy hợp nhau đọc kinh chung
đã.” Cậu xen vào giữa cuộc trình diễn đoạn kinh này vì
biết rõ rằng người ta khó lòng mà ở lại nếu cuộc trình
diễn đã xong.
Những cuộc trình diễn như thế kéo dài cho tới mãi tối.
Nhà làm trò trẻ tuổi rất hãnh diện kết thúc bằng một kinh
ngắn và ai nấy về nhà. Những kẻ chửi rủa hay trách
mắng trong buổi trình diễn, hoặc không chịu tham gia
đọc kinh không được xem các trò đó.
150
|
|
16.5 Page 155 |
▲back to top |
Độc giả có thể ngạc nhiên. Làm thế nào Gioan có thể
xếp đặt được tiền bạc cần thiết để đi hội chợ mà ở đó tay
hề hành nghề? Làm thế nào cậu có thể mua được đồ nghề
để trình diễn. Có nhiều cách chứ. Cậu dành dụm ít tiền
mà mẹ cậu cho hay họ hàng cho cũng như những tiền
thưởng hay quà tặng kiếm được khi làm việc. Tuy cậu rất
giỏi nghề bẫy chim, cậu biết tìm tổ chim ở đâu, vậy là cậu
có một nghề lành mạnh và vui tươi. Gioan cũng khá
thành thạo về nghề bện rơm thành mũ đem bán cho nông
dân ở chợ; cậu còn bán cả những bẫy bằng mây để bắt
chim sẻ, thật là một kế hoạch tài tình. Nguồn lợi khác là
tiền bán nấm và rễ cây để chế thuốc nhuộm. Cậu cũng đã
học cách dệt bông, len, đay và tơ lụa cũng đủ để truyền
nghề cho trẻ em hàng xóm đến xin giúp đỡ. Cậu cũng biết
cách đan dệt và ở Nguyện Xá sau này, ngài đã thường tự
vá áo chùng thâm của mình. Cũng có thể với tư cách của
một nhà săn rắn cậu cũng có thể tăng số vốn. Khi nào
thấy một con rắn ở ruộng là Gioan thường chạy tới.
Chẳng làm mất thời giờ chạy tới nơi, thấy con rắn là cậu
làm cho nó hoảng sợ bằng hòn đá nhắm trúng đích. Nếu
chú rắn lẩn vào bụi gai, cậu liền tìm cho ra bằng được,
nắm lấy đuôi nó và quay tít trên không. Rồi tới gần một
cây là cậu hạ sát nó ngay bằng cách đập vào thân cây.
Chính Don Bosco trả lời thắc mắc cho quý độc giả:
“Ngài viết trong nhật ký: Một vài người trong các con có
hỏi cha: “Mẹ cha nghĩ gì về phương cách vô ích mà cha
hao phí thời giờ vào đó và về cuộc trình diễn công cộng
chẳng khác gì một ông lang băm như thế?” Cha trả lời mẹ
cha rất yêu cha, và lòng tín thác của cha nơi mẹ thật vô
bờ. Cha không bao giờ làm một điều gì mà không có sự
ưng thuận của người. Người biết và xem mọi cái cha làm
và cho phép cha cứ tiếp tục. Thật vậy khi bạn của cha và
151
|
|
16.6 Page 156 |
▲back to top |
cả đến các thính giả cũng vui lòng cấp cho cha cái gì cha
cần để làm ảo thuật.”
Vì thế với công cảm và nhất là với bản năng tự nhiên
của một linh hồn sống trong tình yêu Thiên Chúa,
Margherita đã vô tình hỗ trợ cho Gioan trong việc phát
triển ơn gọi phi thường mà ngài sẽ được gọi vào thời đại
mới khi ngài trưởng thành. Nhân đức mà Margherita
không ngăn cản, và bà thấy thực là quan trọng là con trẻ
phải lớn lên trong đức khiêm nhường. Bà không bao giờ
rêu rao về tài năng của con cũng như không bao giờ khen
ngợi trước mặt chúng. Bà cầu nguyện cho con, cũng như
các con khác của bà. Bà quan sát mọi sự, nói ít, cân nhắc
kỹ lưỡng. Quả thế, hẳn không phải là một cảnh bình
thường khi trông thấy một cậu bé quê lên mười chiếm
được uy thế giữa các bạn lớn hơn, thẳng thắn nói trước
công chúng, tự tập luyện để làm vui thính giả và dùng trò
giải trí như một phương tiện để làm cho họ cầu nguyện
và nghe lại bài giảng cậu đã nghe; đây không phải là cảnh
thường dễ thấy được.
Ngày kia, khi Gioan đang căng một chiếc dây thừng
trước một đám đông ở sân nhà, Margherita thẫn thờ nhìn
cậu rồi buông một tiếng thở dài. Bỗng nhiên bà hàng xóm
Catarina Agagliati xuất hiện và chào hỏi: “Margherita,
sao đây.”
Như thể vừa tỉnh một giấc mộng, Margherita quay lại
và hỏi bà ta với giọng trầm nhưng nhiệt thành: “Chị nghĩ
thằng con trai tôi sau này sẽ ra sao?”
Catarina trả lời: “Chắc chắn cậu ta sẽ là một người
chọc trời khuấy nước.”
152
|
|
16.7 Page 157 |
▲back to top |
Gioan vui hưởng nguồn vui bao la trong những buổi
tụ tập vào những ngày Chúa Nhật như thế. Từ lúc lên 5,
cậu đã bắt đầu vui thích nghĩ rằng cả đời mình sẽ sống
giữa trẻ con, dạy chúng giáo lý. Đó là một nỗi khát vọng
lớn lao đối với cậu, đó là cứu cánh cuộc đời cậu. Cái
khuynh hướng tự nhiên này là một dấu hiệu ơn gọi đối
với cậu.
Năm 1825 [lúc đó chỉ là một cậu bé lên 10], cậu đã bắt
đầu một hội nhỏ sau này cậu gọi là Nguyện Xá, cậu khởi
sự làm những gì cậu có thể làm ở lứa tuổi và hiểu biết của
mình. Cậu đã theo đuổi con đường này suốt nhiều năm
trời, lời nói của cậu càng trở nên hiệu quả hơn cũng như
kiến thức và lòng đạo đức cũng tăng thêm. Với mục đích
này, cậu luôn luôn chăm chỉ thu nhập những câu chuyện
khuyến hạnh từ các lớp giáo lý, các bài giảng và các sách
cậu đọc, để gợi cho tất cả các giới thính giả của cậu một
lòng mến các nhân đức.
Nhưng không phải chỉ có kể truyện, làm trò và những
nét đáng yêu mà cậu chiếm được nhiều cõi lòng người trẻ
như thế. Trong những năm đầu tiên ấy, và suốt cả cuộc
đời ngài cho tới ngày qua đời, suốt đời ngài một nét mặt
luôn chiếu sáng một sự tinh sạch của tâm hồn. Gặp ngài,
gần ngài và thấy ngài là thấy vui vẻ, thư thái, vui thích và
một lòng ước muốn hăng nồng trở nên tốt hơn mà nó
không có thể mang dấu vết của một tình cảm thuần túy
nhân loại. Hàng ngàn thanh thiếu niên đã kinh nghiệm
điều đó và đó cũng là điều được xác nhận do hàng ngàn
người khác đã làm việc chung với ngài. Họ biết Gioan
Bosco một lần là không thể xa ngài được nữa, cũng không
thể bao giờ quên được cái con người có sức mạnh thu hút
của ngài.
153
|
|
16.8 Page 158 |
▲back to top |
Sách Khôn Ngoan có nói: “Người đức hạnh lưu danh
muôn thuở, vì được cả Thiên Chúa lẫn người dời biết
đến. Họ còn sống, người người noi gương, họ khuất đi, ai
ai cũng thương tiếc. Trong cõi đời đời, dẫu đội triều thiên
họ khải hoàn vinh hiển, vì đã chiến thắng trong cuộc
tranh đua” [Kn 4,1b-2].
Những lãnh vực hoạt động của người con của
Margherita mà Chúa Quan Phòng tiền định còn bao la
hơn nhiều cái mà người ta có thể tưởng lúc ban đầu. Điều
đó được minh chứng từ những hoàn cảnh cho đến lúc ấy,
trong đó một đứa trẻ như thế dường như không thể nào
chắc chắn hành động như vậy. Những câu chuyện sau
đây làm sáng tỏ điều đó.
Khi Gioan vào khoảng 11, 12 tuổi, người ta tổ chức
một buổi khiêu vũ vào một ngày lễ nọ ở cổng trường tại
Morialdo. Khi tới giờ dự lễ nghi buổi chiều, Gioan trà
trộn vào đám đông ở cổng trường và trong đó cậu thấy
nhiều người cậu quen biết. Cậu cố gắng thuyết phục họ
kết thúc buổi khiêu vũ, để đi nhà thờ hát kinh chiều. Vài
người lầm bẩm: “Nhìn cái thằng nhỏ miệng còn hôi sữa
này, nó dạy chúng mình chứ lại.”
“Ai sai mày làm công việc hay ho thế đó? Chả khác gì
mày là thày giảng, là linh hướng của chúng tao vậy?” Một
người khác hỏi.
Người thứ ba thêm: “Mày lại dám xía vào chuyện của
chúng tao và quấy rầy tụi tao khi tụi tao đang hưởng thú
thế này hả? Mày hãy lo việc của mày và đừng có xía mũi
vào chuyện của người khác.” Và cả bọn cười, chế giễu
cậu. Gioan liền cất giọng hát một bản thánh ca, với một
giọng hay và êm đềm đến mức dần dần tất cả quay
154
|
|
16.9 Page 159 |
▲back to top |
quanh cậu. Một lát sau cậu tiến tới nhà thờ và các người
khác bị giọng cậu lôi cuốn cũng đi theo.
Tối đến cậu trở lại nơi khiêu vũ mà đã được tái diễn
lại với một sự cuồng loạn man dại. Bấy giờ trời đã tối và
Gioan nói cho những người có vẻ dễ cảm hơn trong bọn
họ: “Đã đến giờ trở về nhà rồi; không phải là giờ nhảy
nữa đâu.”
Không ai nghe cậu, thế là cậu lại bắt đầu hát như đã
làm trước. Vì cái giọng có sức quyến rũ của cậu, đám
khiêu vũ dừng lại và sàn nhảy chẳng bao lâu vắng tanh.
Mọi người vây quanh cậu và khi cậu hát xong bản hát,
nhiều người thưởng cho cậu để cậu hát tiếp. Cậu từ chối
tiền thưởng và tiếp tục hát nữa.
Những người tổ chức buổi khiêu vũ thấy món lợi của
họ tan biến ra mây khói liền kéo cậu ra ngoài rồi nói:
“Này khôn hồn thì cầm lấy tiền và đi hay là muốn chúng
tao đập cho một trận nên thân đấy.”
“Chờ chút… thế chỗ này là của riêng các ông hay
sao?” Gioan trả lời. “Bộ các ông làm tôi sợ đấy hay sao, tôi
có thể làm cái tôi thích. Một vài người họ hàng tôi ở đây
và họ muốn về. Tôi không làm cái gì phạm đến các ông
khi gọi họ về cả. Gia đình họ đang lo sợ chuyện bất hạnh
xảy ra cho họ, một vài chuyện cãi vã hay thiệt hại gì đó.
Tại sao lại phải làm họ lo lắng? Tôi nghĩ các ông đủ cảm
thấy điều đó và lịch sự để đồng ý rằng vào lúc đêm tối
như vầy có thể xảy ra vài chuyện ngoài ý muốn các ông,
mà các ông sẽ phải hối tiếc. Vì thế tôi thấy hơi lo vì làng
của chúng tôi luôn được tiếng tốt. Tôi có tỏ ra bất kính khi
xin các ông điều ấy không?”
155
|
|
16.10 Page 160 |
▲back to top |
Những lý luận ấy lại được một cậu bé nói ra thật là lạ
lùng. Nhiều người ngừng nhảy và trở về nhà. Những
người khác say mê hơn ở lại thêm vài phút nữa, nhưng vì
vắng người quá rồi nên họ cũng đành phải ra về.
Có một biến cố xảy ra vào lúc bấy giờ cũng đáng nói
là Gioan thách thức với một vài tên hề lưu động, là những
kẻ làm gián đoạn những lễ nghi để đọ tài với cậu. Việc
này phải nhắc lại từng dịp khác nhau.
Vào một buổi chiều, tại một nhà nguyện của một xóm
không xa Becchi có bài giảng ban chiều. Nhà nguyện chỉ
đầy được có một phần, trong khi ở ngoài sân trước nhà
nguyện có những người tụ họp lại và tiếng nói của họ
vọng tới những kẻ đang cầu nguyện bên trong. Bỗng
nhiên có một tiếng kèn lanh lảnh khuấy động giữa sân.
Trẻ con đổ xô ra khỏi ghế nhà thờ và chạy ra cửa. Không
ai có thể giữ chúng lại được. Trẻ nữ theo sau trẻ nam và
chẳng bao lâu các bà cũng nhập bọn, tò mò xem có
chuyện gì xảy ra. Gioan cũng chạy ra sân xem có chuyện
gì, và len vào giữa đám đông, đứng ngay hàng đầu. Mọi
con mắt đổ dồn về cậu vì cậu đã nổi tiếng về tài làm xiếc.
Họ dùng tay chỉ trỏ về phía tên hề như thể nói cho cậu,
cậu là một địch thủ đó. Không phải Gioan vì tò mò mà ra
khỏi nhà thờ, nhưng để chu toàn cái kế hoạch riêng của
cậu. Cậu tiến ra giữa khoảng trống và thách tên hề thi
đua với cậu xem ai khéo hơn. Tên hề khinh bỉ nhìn Gioan
từ đầu đến chân, nhưng sự cổ võ của đám đông ủng hộ
Gioan làm hắn thấy mất thể diện nếu như hắn từ chối
cuộc đọ tài. Tiếng hò vang dậy tứ phía. “Hoan hô, hay
lắm. Xem anh ta có thể làm trò gì được nào?”
Với sự thỏa thuận chung, một môn được chọn để thi
đua, Gioan nói: “Tôi đồng ý và bây giờ chúng ta nói tới
156
|
|
17 Pages 161-170 |
▲back to top |
|
|
17.1 Page 161 |
▲back to top |
điều kiện. Đây tôi đề nghị: “Nếu ông thắng, tôi sẽ cho ông
một “đồng.” Nếu tôi thắng, ông phải bỏ cái làng này ngay
lập tức và đừng bao giờ đặt chân trở lại khi có lễ nghi
nữa.” “Tôi chấp nhận,” tên hề trả lời cách tin tưởng.
Nhưng câu chuyện trái ngược, Gioan thắng và tên hề
phải thu đồ nghề ra đi như đã thỏa thuận.
Một dịp khác, một người lạ mặt lôi kéo một số người
lớn và trẻ con nói những chuyện lăng nhăng, và thỉnh
thoảng buông những lời phạm thượng. Câu chuyện xấu
này làm cho Gioan buồn, nhưng cậu không biết làm cái gì
vì cậu thấy không có gì có thể bịt miệng người này hay
cái nụ cười ồ ồ kia của bọn thính giả lại. Có hai cái cây ở
gần đó, cây này chỉ cách cây kia một khoảng ngắn. Cậu
liền lấy một chiếc dây thừng và cột một đầu lại. Cậu trổ
tài chỉ trong nháy mắt. Đám đông thấy cậu liền bỏ người
lạ mặt và vây quanh Gioan. Sau đó cậu nhảy lên nắm
chiếc dây, đu mình ngồi lên trên, và lộn đầu xuống, treo
lủng lẳng bằng hai chân. Rồi lại đu lên và đi đi lại lại, như
thể đi trên một con đường. Cuộc trình diễn kéo dài cho
tới khuya lúc đám đông tản mác và về nhà.
Như thế, khi còn bé lần đầu tiên Gioan đã chu toàn cái
sứ mệnh của cậu bằng những phương thế mà Chúa Quan
Phòng đã ban cho cậu. Sách Châm ngôn nói cho chúng ta
hay sự toàn năng của Chúa thì bền vững nơi vũ trụ qua
công việc tạo dựng và sự duy trì quyền năng của Người
và Người vui thích ở giữa con cái loài người. Cũng có thể
nói Thiên Chúa đã bắt đầu tỏ Gioan ra cho thế gian như
một dụng cụ mà Người muốn dùng để sáng danh Người:
“Song những gì thế gian cho là điên dại, thì Thiên Chúa
đã chọn để hạ nhục những kẻ khôn ngoan, và những gì
thế gian cho là yếu kém, thì Thiên Chúa đã chọn để hạ
157
|
|
17.2 Page 162 |
▲back to top |
nhục những kẻ hùng mạnh; những gì thế gian cho là hèn
mạt không đáng kể, là không có, thì Thiên Chúa đã chọn
để hủy diệt những gì hiện có, hầu không một phàm nhân
nào dám tự phụ trước mặt Người. … Ai tự hào thì hãy tự
hào trong Chúa” [1 Cor, 1,27-29. 31 b].
158
|
|
17.3 Page 163 |
▲back to top |
CHƯƠNG 18
Bàn Tay Trợ Giúp của Mẹ Margherita
Nhờ những lời chỉ giáo của người mẹ hiền hậu, Gioan
có thể lặp lại những lời của ông Gióp: “Từ thuở thanh
xuân tôi đã nuôi nó như một dưỡng phụ và đã hướng
dẫn nó ngay từ lúc tôi lọt lòng mẫu thân” [Gióp 31,18].
Thật thế, trong cuộc sống, mục đích chính của Margherita
là làm tốt cho mọi người khi có thể và không làm hại bất
cứ ai ngay cả bằng sự phiền phức nhỏ mọn hay những lời
bất nhã. Bản tính bà không bao giờ biết tức tối ai. Mặc
dầu rất nhạy cảm, bà chưa bao giờ phải xin lỗi những
người khác vì rất ít khi bà làm mất lòng họ. Nhân đức bác
ái là một phần trong con người bà nên bà đã thật sự trở
thành người mẹ của tất cả những người nào cần đến.
Margherita không bao giờ từ chối sự giúp đỡ trong
những việc thích đáng, người ta coi bà như có một kho
lương thực không bao giờ cạn. Những người láng giềng
thường tới vay than, nước, củi. Nếu một bệnh nhân cần
tới rượu thì bà rất đại lượng và từ chối bất cứ sự đền ơn
nào. Margherita thường biếu dầu, bánh mì, bột mì hay
bột ngô cho những người láng giềng mà không gây phiền
toái cho ai. Đôi khi có người láng giềng đã tới vay bột mì
rồi lại một lần nữa vay thêm với vẻ bẽn lẽn: “Thưa bà
Margherita, cho tôi vay tí bánh nữa, nhưng tôi còn nợ bà
những bánh bà đã cho vay tuần qua.” Và Margherita trả
lời: “Hãy quên đi những điều đó, đừng để ý đến nữa, chỉ
cần trả tôi những gì tôi cho vay hôm nay thôi.” Nhưng sự
thường bà cũng không đòi lại.
159
|
|
17.4 Page 164 |
▲back to top |
Khu trại của Margherita tọa lạc trong một khu rừng,
đôi lần những tên phạm pháp đói lả, đến trại vào ban
đêm và khẽ gọi bà vì họ sợ cảnh sát. Bà ra ngoài và những
tên cướp đói lả nài xin một ít gì để ăn. Bà nói: “Đừng sợ,
hãy chờ chút. Bây giờ tôi không có sẵn sàng gì, nhưng tôi
sẽ gom góp lại một ít cho các anh.”
Rồi, bà gọi Gioan: “Đi lấy củi, đổ nước đầy cái xoong,
và đem đun sôi, chúng ta sẽ nấu một ít cháo cho các bạn
của chúng ta, nhưng hãy cẩn thận đừng nói một lời nào
với bất cứ ai về điều này.” Gioan vội vàng làm như mẹ đã
dặn. Khi nước bắt đầu sôi, bà dặn Gioan hãy bỏ một ít
khoai tây vào.
“Mẹ ơi, con không kiếm ra cái gì cả.”
“Con xem còn bột không?”
“Thưa mẹ hết rồi.”
“Thôi, con hãy lấy những mẩu bánh rồi chúng ta sẽ
nấu với bánh vậy.”
Đôi khi trong nhà không còn gì ngoại trừ những mẩu
bánh mì mốc. Sau khi đổ cháo nóng vào trong bát,
Margherita mời những tên cướp ngồi trong góc tối của
căn phòng ở đó có một chiếc đèn nhỏ tỏa ra một ít ánh
sáng. Những tên cướp vì quá đói nên vội vã nuốt chửng
món cháo này rồi nói: “Cám ơn bà. Bây giờ chúng tôi có
thể ngủ ở đâu?”
“Bây giờ chỉ còn một gian nhỏ gần mái nhà với ít rơm.
Các anh có thể ngủ ở đó. Tôi không còn gì khác nữa.”
“Được, nhưng có cảnh sát không?”
Chuồng ngựa là chỗ ăn thông với nhà trên. Mặc dầu
nó trông giống như cái cửa sổ, nhưng thực ra nó dẫn tới
nhà để cỏ. Ai chưa quen với ngôi nhà thường không bao
160
|
|
17.5 Page 165 |
▲back to top |
giờ ngờ rằng nó có thể làm lối ra. Margherita giải thích sự
xếp đặt của căn nhà này cho quý khách của bà và chúc họ
ngủ bình an. Trước khi rút lui, bọn cướp đã quá cảm
động vì sự hiếu khách của bà và muốn hôn tay bà để tỏ
lòng biết ơn, nhưng bà đã từ chối: “Không, tôi chỉ muốn
các anh đọc kinh là đủ.” Tất cả bọn cướp đồng thanh trả
lời: “Vâng, vâng, bà hãy tin chắc chúng tôi sẽ làm.” Và họ
âm thầm trèo vào sào huyệt của họ và qua đêm ở đó yên
lặng như những con chuột. Những năm qua, bọn họ
không hề gây một chút phiền toái nào cho bà.
Thường thường, những người khách khác như cảnh
sát cũng thường tới gõ cửa, và hơn một lần, chỉ vừa sau
khi bọn cướp rút lui vào trong bóng tối. Họ có thói quen
thường tụ họp tại nhà Margherita để trao đổi những sự
vụ lệnh, và nghỉ ngơi đôi chút trước khi tập họp lại đội
tuần cảnh của họ. Sau những lời xã giao, họ thường hỏi
Margherita về những đứa con của bà: “Giuse và Gioan
thế nào. Vẫn mạnh khỏe chứ?”
Rồi họ gọi Giuse cậu được ưa thích nhất. Giuse chạy
đến với niềm hớn hở và luôn luôn hỏi họ: “Ngày hôm
nay có gì hồi hộp không?” Có bắt ai không? Ai? Ở đâu?
Tại sao? Những người cảnh sát vui vẻ nói chuyện với
Giuse vì cậu rất sống động, hay nói và dĩ nhiên hay được
khen bởi những người trong đội cảnh sát. Họ không quá
thân mật với Gioan, vì cậu thường dè dặt, nói ít, không
bao giờ hỏi họ. Cậu chăm chú nghe nhưng không bao giờ
nói hớt, bày tỏ ý kiến.
Thường chỉ có một cái cửa hay tấm ván, đôi khi chỉ là
một chiếc cửa sổ dán giấy thay vì kiếng đủ để che giấu
bọn cướp khỏi cảnh sát, họ có thể phải nghe từng lời nói
của cảnh sát. Một lần kia xảy ra truyện rất ngộ, tên cướp
161
|
|
17.6 Page 166 |
▲back to top |
cũng phải ngạc nhiên ở trong bếp của Margherita. Vì
cảnh sát bất thần đột nhập vào căn bếp nên tên cướp
không có cơ hội để tẩu thoát. Như thường lệ những người
cảnh sát ngồi chung quanh bàn với khay cốc mà
Margherita cho họ uống… Lần này [cũng như các lần
khác, họ biết rất rõ ai đang trốn trong nhà Margherita]
mặc dầu nhận ra một ông khách lạ đang lúng túng húp
bát cháo trong xó bếp, nhưng họ cứ tỉnh bơ như không có
gì. Họ không muốn bắt bớ ai ở nhà Margherita cả. Họ biết
rằng bà mở rộng bàn tay giúp đỡ bất cứ ai trong cảnh
khốn cùng chỉ vì đức bác ái thôi. Bởi vì thế, họ không
muốn gây phiền phức cho bà phải có mặt tại tòa án. Đằng
khác bắt giữ những tên cướp, những người mang tâm
trạng tuyệt vọng luôn luôn đề phòng đối phó với mọi
hoàn cảnh cũng là một chuyện không dễ dàng gì. Trước
khi bị bắt, chắc chắn họ sẽ chống cự dữ tợn, chết cũng
cam. Cũng chính biết thế nên cảnh sát nghĩ nên để vào
một dịp khác thì tốt hơn, an toàn hơn, chắc ăn hơn. Đôi
khi một người cảnh sát và một tên cướp vào nhà cùng
một lúc, người cửa trước, người cửa sau. Người cửa sau
vội vàng tẩu thoát. Cảnh sát để ý rằng có những ông
khách lạ ở trong nhà này và họ vừa ra khỏi. Thường
thường Giuse đóng vai trò cứu vãn tình thế bằng những
lời ba hoa trẻ con trong khi thợ săn và con mồi chỉ cách
nhau vài bước.
Một hôm, một viên cảnh sát trưởng đột nhiên dừng lại
khi tiến vào nông trại Bosco. Với một cái nhìn chăm chú
dường như đang lắng nghe điều gì. Ông chỉ vào phòng
và nói lớn: “Có ai đang đi ra, đứng lại.”
Giuse tiến tới: “Không có ai đâu.”
“Có vài người trốn trong này.”
162
|
|
17.7 Page 167 |
▲back to top |
“Không có đâu. Ông không nhìn thấy sao, chúng tôi
tất cả ở đây.”
Cố giữ tiếng cười, Giuse trả lời: “Tôi không thấy gì
cả.”
Viên cảnh sát trưởng không tiếp tục điều tra nữa, ông
chỉ muốn tỏ ra rằng ông không thèm bắt hắn.
Những kẻ bán hàng rong là một loại khách khác được
tiếp đón ở nhà Margherita. Từ khi những quán trọ hiếm
hoi và đường xá trở ngại, bất cứ người nào buôn bán trên
những con đường ở miền này đều phải nghỉ vài đêm xa
nhà, và phải tìm gia đình nào muốn cho mình ngủ qua
đêm. Lòng nhân hậu của Margherita đã loan truyền qua
Morialdo và những vùng lân cận, và trở thành nơi trú
ngụ của khách.
“Bà Margherita ơi, có chỗ nào cho tôi không?”
“Có chứ, xin mời vào.”
“Phiền bà một chút, có gì cho tôi ăn không?”
“Ồ được chứ, để tôi xem còn gì không?”
Nếu trong chạn còn đồ ăn, thì sửa soạn một bữa ăn
[cũng mau lẹ thôi]. Nhưng hơn một lần bà Margherita cố
gắng hết cách, không để cho những vị khách của bà đi
ngủ mà phải nhịn đói. Trong những trường hợp này,
Gioan luôn luôn là người bếp phụ. Một lần kia Gioan đã
nói với mẹ là không còn gì cho khách nữa, Margherita đi
tìm khắp cả nhà cho tới khi tìm thấy một ít bánh mì khô
mà thôi. Bà lấy cả những gì tìm được bẻ ra và cho vào nồi
để nấu nhưng nó trở thành một món cháo vô vị lợi không
thể ăn được. Gioan xin mẹ nếm thử xem sao, bà chỉ mỉm
cười và xuống chuồng bò tìm ít sữa. Kết quả thật to tát,
163
|
|
17.8 Page 168 |
▲back to top |
một món cháo khá ngon. Nhưng chính sự lịch thiệp và
lòng tốt của bà đã làm cho sự tiếp đón ra nồng nàn. Ban
sáng trước khi ra về, những người khách không thể tìm
được lời để diễn tả lòng biết ơn của họ vì Margherita luôn
luôn từ chối nhận tiền họ biếu và bà nói: “Quý vị là
những người bạn của tôi và tôi không phải là chủ quán.”
Nếu Margherita đã đối xử với những kẻ lỡ đường
cách tử tế như thế, chúng ta có thể tưởng tượng là bà đã
phải lo lắng đến chừng nào đối với nhưng kẻ thật sự
nghèo nàn. Gioan thường kể một người ăn mày tới xin ở
trọ vào một đêm kia khi cả miền quê đã phủ đầy tuyết
trắng và băng. Những đầu ngón chân thì lòi ra khỏi mõm
giầy rách nát của ông. Margherita không có giầy cho ông
lão mượn. Nhưng vào lúc rạng sáng, khi ông sắp sửa ra
đi, bà đã bảo ông lão ngồi xuống và quấn chân ông ta
bằng những tấm vải cũ ấm áp. Rồi bà buộc những cái đế
giầy vào chân ông ta bằng một sợi dây to cột chặt quanh
cổ chân ông ta theo kiểu Roma. Bà đã buộc khéo đến nỗi
ông ăn mày không còn thấy khó chịu khi đi trên tuyết.
Margherita thật đã có thể nói cùng chúa: “Ngoại kiều
không thể ngụ ngoài sân, nhà tôi sẵn sàng đón khách lữ
hành” [Giop31, 32]
Một người láng giềng tên là Cecco sống ở ngôi nhà
nhỏ cách nhà Margherita không xa. Ông ta háu ăn mà
không háu làm việc. Kết quả là chẳng bao lâu ông ta cảm
thấy mình ở trong hoàn cảnh thiếu thốn và thường ra đi
với cái bụng đói. Nhưng ông ta không dám đi xin, sợ xấu
hổ và sợ người ta từ chối, sợ bị mắng nhiếc vì là một kẻ
hoang phí: những điều đó đã giữ người nghèo khốn nạn
này ở lại nhà ông ta. Một lần bà tới nhà ông ta, và khi biết
không có ai dòm ngó để ông ta ra khỏi bối rối, bà liền đổ
164
|
|
17.9 Page 169 |
▲back to top |
bánh mì đủ cung cấp trong vài ngày xuống sàn đất qua
cánh cửa sổ nhỏ mở. Nhiều tháng sau bà tình cờ gặp ông
Cecco, ông ta phải ứa lệ cám ơn bà. Thỉnh thoảng bà biếu
ông ta một ít cháo và cả hai đã có những mệnh lệnh riêng
phải thi hành ra sao. Bà ra hiệu cho ông ta là khi trời tối,
bà sẽ lên tiếng như khi bà đang mắng con mình. Và như
đã được sắp xếp trước bà cẩn thận đặt bình cháo trước
cổng nhà ông, rồi trở về nhà. Tiếng la mắng giả vờ của bà
được lập lại, thế ông kia biết ý không ai dòm ngó. Cứ
theo dấu hiệu đó, ông Cecco mở cửa và để nhanh vào
trong lọ cháo của ông.
Lòng quảng đại của Margherita không bao giờ được
khen ngợi một cách đầy đủ cả. Cuộc sống của bà là một
hành động bác ái liên tục. Mặc dầu bà tiếp tục cho đi cả
những cái ít oi mà bà có, bà vẫn có thể làm hoài như vậy.
Hình như Chúa Quan Phòng luôn theo dõi bà. Gia đình
bà luôn luôn được đầy đủ, nhất là sau khi bà đã cho sạch
trong nhà.
Một ngày kia, bà thấy mình hết sạch bánh mì và bột
khi bà đang phân vân xem phải làm sao thì ông Lu-y
Veglio, một người láng giềng thình lình bước vào. Ông ta
đang nghĩ tới tình trạng Margherita, liền vội vã quay đi.
Ông ta sống trong một nông trại gọi là Filipelli không xa
Becchi. Khi tới nhà, ông gọi một người giúp việc và bảo
hắn ta: “Hãy vác cái bao bột này lên vai.” Người giúp việc
cố nhắc lên, nhưng không thể được, vì bao nặng quá.
Ông chủ nói: “ Được rồi, giờ bỏ một ít ra. Chia làm hai
chuyến.”
“Tới đâu?”
165
|
|
17.10 Page 170 |
▲back to top |
“Hãy theo ta.” Ông dẫn người đầy tớ đến gần nhà
Margherita. Ông ta chỉ và nói: “Hãy vác tới đó nhưng
đừng nói cho bà ấy biết đồ từ đâu tới.”
Tên đầy tớ vâng lời. Khi hắn ta đặt bao bột trước mặt
Margherita, hắn thưa rằng: “Đồ này xin biếu bà.”
Margherita liền hỏi: “Ai đã ra lệnh cho ông mang tới
đây?”
“Tôi không thể nói cho bà biết được.”
Margherita hỏi dồn dập làm tên đấy tớ luống cuống
không biết phải trả lời ra sao. Tuy thế, Margherita đã
đoán được người tặng quà này, vì bà biết tên đầy tớ giúp
việc cho ai.
Sau cùng, ông Veglio tự mình xuất đầu lộ diện. Ông ta
đã nghe lỏm được hết từ chỗ ông ẩn, ông thật thà nói với
bà: “Này bà Margherita tôi đã cho mang bao bột tới, tôi
muốn dấu tên không muốn cho bà biết, nhưng tôi thấy
người giúp việc của tôi khó có thể giữ bí mật nên tôi
không muốn nó làm ra bí ẩn nữa. Tôi chỉ làm điều mà tôi
được làm. Bà đã phân phát những gì bà có cho người
nghèo và người khác phải giúp bà khi bà cần, đó chỉ là
điều hợp lý thôi.”
Vợ ông Veglio, bà Maria, cũng không kém đại lượng.
Thấy Margherita phân phát cho người nghèo, những đồ
mà chính bà cần thiết, nên bà Maria cũng thường gửi tới
một đấu lúa mạch, hay 3 hoặc 4 đấu thóc, và nhiều khi cả
rượu nữa. Bà Maria thường nói với Margherita: “Khi nào
bà không còn gì để cho người nghèo, hãy đến nhà tôi và
lấy bất cứ cái gì bà cần. Sau mỗi lần bà đi thăm bệnh
nhân. Hãy cho tôi biết họ cần gì, và tôi sẽ cố gắng lo liệu
cho họ ngay.”
166
|
|
18 Pages 171-180 |
▲back to top |
|
|
18.1 Page 171 |
▲back to top |
Margherita thật là một thiên thần giúp đỡ người ốm
đau và kẻ hấp hối trong lòng. Gioan luôn ở bên cạnh mẹ
chạy kiếm những đồ cần thiết, gọi kẻ láng giềng hay họ
hàng, hay đi xin cây cỏ để làm thuốc, về điểm này Gioan
đã học được nhiều điều. Margherita thường thăm người
ốm trong làng, giúp đỡ và chăm sóc họ, hay là ở cạnh
giường họ cả đêm. Bà thường sửa soạn lòng họ để chịu
những phép bí tích sau cùng, và khi giờ cuối cùng của họ
gần tới, bà thường không rời họ cho tới khi họ thở hơi thở
cuối cùng. Nhà thờ cách vài quãng đường, cho nên linh
mục không thể luôn đến đúng lúc để đọc kinh phó dâng
cho kẻ hấp hối. Nên Margherita chính mình phó dâng
linh hồn họ trong tay Chúa. Lời bà quả sống động như lời
Chúa Kitô, cũng khơi dậy tâm tình Kitô hữu và cũng
thích hợp đúng lúc đến nỗi tất cả những người hiện diện
cũng thấy xúc cảm sâu xa. Lòng yêu mến của Margherita
đối với người chung quanh không làm ta ngạc nhiên vì bà
là con người cầu nguyện liên tục. Khi ra đồng, trong khi
làm việc và lúc trở về nhà bà thường lần hạt. Thật đẹp
biết bao khi chiêm ngắm cảnh: trên đường về nhà lúc
chiều tà, vai vác cuốc, tay dẫn hai con, miệng đọc Kinh
Truyền Tin hòa theo với tiếng chuông vọng lại từ thung
lũng xa xôi. Không việc nhỏ nào ở nhà ngăn cản bà đọc
kinh sáng và tối chung với gia đình được. Thật vậy, bà
luôn luôn mời các người khách đọc kinh với bà; đây là
một sự trả ơn duy nhất mà bà đòi hỏi nơi họ. Những tên
cướp, những viên cảnh sát, những kẻ bán hàng, những
người ăn mày hay những khách tha hương. Không ai
dám từ chối bà. Đối với họ, bà đã cho tất cả những gì bà
như bà đối với chị em trong Chúa Kitô: Một ổ bánh mì,
một đĩa bánh đúc, một bát cháo, một ly rượu. Cả với
những người thường khô khan nguội lạnh cũng coi là
167
|
|
18.2 Page 172 |
▲back to top |
một cử chỉ bất lịch sự về phần họ nếu từ chối lời mời hợp
lý như thế.
Quả là một cảnh làm ta ngạc nhiên khi thấy một viên
cảnh sát bỏ mũ ra và quỳ xuống, những tên du côn tóc
xám cúi đầu lặp lại những lời trong kinh Lạy Cha hay
kinh Kính Mừng mà họ đã bỏ lâu không đọc. Những giây
phút này, tâm hồn của Margherita cảm thấy vui sướng.
Bà đã đạt được cái mục đích chính trong việc tiếp đãi
mọi người cách nhã nhặn: đó là đã làm cho những ai ở trọ
nhà bà biết mở miệng ngợi khen Thiên Chúa. Những lời
cầu nguyện này một ngày nào đó sẽ trở về với bà và con
cái của bà, những lời kinh đó đã kéo nguồn ơn xuống cho
gia đình bà. Khi đi ngang nhà bà hay khi nhớ lại lòng
nhân hậu của bà, tất cả những ai bà đã ra tay giúp đỡ có
thể lặp lại những lời thánh vịnh: “Nguyện ơn lành Chúa
ban xuống trên bà. Chúng tôi chúc phúc cho bà nhân
danh Thiên Chúa.”
168
|
|
18.3 Page 173 |
▲back to top |
CHƯƠNG 19
Lòng Nhiệt Thành của Margherita Đối Với Các Linh
Hồn
Chỉ những ai biết rõ Margherita mới có thể đánh giá
và diễn tả đúng được tính khí cương nghị của bà. Bà
không chỉ ghét tội mà còn cố gắng đề phòng bất cứ cái gì
xúc phạm đến Thiên Chúa, cả đến những người ngoài gia
đình nữa. Như vậy bà luôn sẵn sàng chặn đứng cách
khôn ngoan nhưng cương quyết bất cứ cái gì gây gương
xấu bằng bất cứ giá nào.
Đôi khi dân chúng làng bên để có gì giải trí, họ đã tổ
chức một cuộc khiêu vũ tức thời, tiếng đồn được truyền
đi từ nhà này đến nhà kia nhanh như chớp. Từ đỉnh đồi
người ta hát lên: “Chúng ta sẽ đi khiêu vũ. Chúng mình
sẽ đi khiêu vũ.”
Khi nghe những tiếng hò la vui vẻ, những tiếng nhạc
của chiếc giương cầm ngoài phố, con cái Margherita chạy
đến bà, kêu lên: “Mẹ, chúng ta đi nhé.” Chúng không thể
cưỡng lại được sự kích động và tiếng nhạc.
Nhưng với nụ cười thường lệ trên môi, Margherita
nói: “Các con ở đây đợi mẹ, mẹ đi trước xem cái gì đã.”
Và nếu bà thấy đó là cuộc giải trí lành mạnh thì bà nói với
các con: “Đi đi, chúc các con vui.”
Nhưng nếu thấy có điều gì không hay hoặc không
xứng hợp, dù nhẹ thì câu trả lời cuối cùng là: “Thú tiêu
khiển này không hợp với các con.”
“Nhưng… nhưng . . . ”
169
|
|
18.4 Page 174 |
▲back to top |
“Không nhưng gì cả. Mẹ không muốn các con phạm
tội và bị Chúa phạt. Các con hiểu chưa?”
Thất vọng, lũ trẻ im lặng không dám nói gì cả. Thấy
thế Margherita gọi chúng lại và kể những truyện thần
thoại về hiệp sĩ và lâu đài cũng làm say mê và làm thích
thú tới nỗi đã thu hút được các con ham nghe hơn là đi
nhảy múa. Đêm đến Margherita kết thúc cầu nguyện
bằng những lời: “Bây giờ đi ngủ nhưng trước hết các con
hãy cầu nguyện cho những người sẽ chết trong đêm nay,
kẻo họ sẽ bị mất linh hồn.” Những lời này đã đem lại
những điều kỳ diệu và bổ ích cho con cái bà.
Bà cũng để ý đến thiện ích thiêng liêng cũng như vật
chất của các thiếu nữ dường như bà đã tự quyết định
muốn làm như thế. Bất cứ khi nào gặp cô ăn mặc rách
rưới hay không được nết na, bà tới gần họ và nói: “Này
em, em không biết rằng thiên thần bản mệnh của em
đang đi bên cạnh em sao? Ăn mặc như em làm cho ngài
phải xấu hổ vì phải coi sóc em.”
“Nhưng nhà con nghèo, gia đình không thể chăm sóc
cho chúng con cũng như lo liệu quần áo cho chúng con.”
“Được, em hãy đi với tôi.”
Thế là Margherita đưa những người này về nhà. Bà vá
lại quần áo cho họ. Rồi với sự chúc lành của Chúa bà để
họ về nhà sau khi được ăn mặc lịch sự tử tế. Mặc dầu
Margherita phải làm việc từ sáng tới tối để nuôi nấng gia
đình, nhưng bà không bao giờ khó chịu về thời giờ dành
cho những việc bác ái như thế.
Chính bà còn đích thân tìm cách giúp đỡ những cô gái
nghèo mà bà ngờ rằng họ đang sống trong những nguy
hiểm có thể làm mất nhân đức của họ. Để chinh phục
170
|
|
18.5 Page 175 |
▲back to top |
những cảm tình và lòng tin của họ, bà đã cho họ đồ ăn
như bánh mì, bánh đúc hay một ít hoa quả nào đó. Tuy
nhiên, bà vẫn còn thúc giục họ hãy đến với bà khi cần gì.
Bà đối xử với họ như con mình, bằng việc chăm lo cho họ
về bất cứ phương diện nào bà có thể, và luôn cho họ một
lời khuyên tốt. Trước hết, Margherita lo lắng cho họ trong
những ngày còn non nớt. Ta sẽ nói qua về những phương
thế tỉ mỉ và tế nhị mà bà thường dùng để giúp họ.
Bà luôn luôn chú ý tới mọi hành vi của họ nhất là
những cuộc vui chơi, vào những buổi chiều đông. Nhưng
không bao giờ Margherita khuyên nhủ một cách vội vã,
bà luôn đợi một dịp may để nói chuyện một mình với cô
gái. Rồi bà dạy dỗ những người bà nghĩ là cần phải được
dạy dỗ để họ biết cách cư xử trong việc giao tiếp. Bà chỉ
vẽ thế nào là cuộc họp mặt thiếu trong sạch như ngồi quá
gần ai đó, bà còn cho các cô những lời khuyên bổ ích và
thích hợp để làm thế nào cho xứng với một thiếu nữ trong
khi nói chuyện, đặc biệt để tránh những cử chỉ thô bỉ và
những tiếng cười quá lớn.
Nhờ sự quan tâm đến họ, Margherita đã chiếm được
lòng kính trọng của tất cả các cô gái trong làng. Vào
những ngày mùa hạ nóng bức, có một vài kiểu ăn vận lúc
ở nhà không mấy xứng hợp với đức nết na của Chúa Kitô
hữu. Bất cứ lúc nào Margherita ngẫu nhiên đi thăm các
cô. Nếu cô nào ăn mặc thiếu đứng đắn liền lẩn trốn hay
vội vã đi mặc chỉnh tề khi nghe thấy tiếng của bà. Họ chỉ
ra mặt khi nào bà Margherita có thể có một vài lời nói cổ
võ họ mà thôi. Thỉnh thoảng cũng có cô không kịp nhanh:
Cô đến gần bên Margherita, nếu có người khác có mặt ở
đó liền lấy chiếc áo khoác của mình choàng lên vai cô ta.
171
|
|
18.6 Page 176 |
▲back to top |
Cúi xuống nói nhỏ vào tai cô: “Làm sao em có thể đến
trước mặt Thiên Chúa mà ăn mặc như vậy được?”
Như chúng ta biết, Margherita rất sẵn sàng tiếp đón
những người bán rong trú ngụ. Bà có một lý do đặc biệt
để làm như thế. Rất thường xảy ra là họ dễ trà trộn trong
hàng hóa của họ những hình ảnh dâm ô hay những sách
báo khả nghi, mà họ sẽ đem bán ở chợ. Margherita xin họ
trao những bức ảnh hay sách vở đó cho bà. Trước sự hiện
diện của họ bà ném chúng vào lửa hay nếu nghi ngờ bà
trao chúng cho cha tuyên úy ở Morialdo. Đôi khi chính
những người bán hàng rong muốn tự tay đốt những đồ
ấy để làm vui lòng bà. Mặc dầu không thể đọc được bà
cũng để mắt quan sát tất cả những sách báo mà trông
thấy, và đoán xét nội dung luân lý của nó với ít lời nói
khôn khéo mà bà rút ra từ đương sự. Để đáp lại sự cộng
tác của những người bán hàng đã cộng tác bỏ đi những
đồ vật ấy, Margherita đối đãi với họ không như những
người xa lạ mà như những bạn hữu. Bà mời họ dùng cơm
với gia đình bà, bà luôn cố làm cho họ phải hứa là sẽ
không bao giờ bán những hình ảnh hay sách báo làm hại
linh hồn nữa. Và bà luôn thành công vì bà đã chinh phục
được họ bằng tấm lòng tử tế của bà.
Hơn một lần, Margherita đã không thể tránh được
việc xem thấy những gương mù nặng và khi chuyện đó
xảy ra bà phản ứng một cách mạnh mẽ và can đảm. Vào
một ngày Chúa Nhật, đang cùng với Gioan và Giuse trên
đường đến nhà thờ bà trông thấy trước mặt đám đông
thanh niên khoảng 15-20 tuổi. Hình như chúng đang
nghe một người khoảng 60 tuổi, dùng những câu nói tục
tĩu bẩn thỉu… Bằng giọng nói chói tai và những lời tục tĩu
ông đang kể những mẫu chuyện dâm ô làm những người
172
|
|
18.7 Page 177 |
▲back to top |
qua đường khó chịu. Tức giận Margherita tới gần đám
đông và gọi tên ông ta.
Ông ta quay lại và hỏi: “Bà muốn gì?”
Bằng giọng nhẹ nhàng Margherita hỏi: “Ông có muốn
cho các cô con gái của ông nghe những lời ông đang nói
không?”
“Ơ cái bà này, mắc mớ gì tới bà chứ? Trong cuộc sống,
chúng tôi phải có những lúc cười đùa. Tôi chỉ nói chơi
thôi. Chúng tôi không thể cười được sao? Cười đùa có chi
là hại. Đàng khác, nào có hề gì đến bà?”
“Những điều ông nói có xấu không? Và nếu là xấu,
sao ông lại nói thế?”
“Cái bà này rầy rà, lôi thôi quá. Ai người ta cũng nói
như thế? Sao tôi lại không?”
“Cả đến khi mọi người đều nói như vậy mà không
gây tội lỗi gì nữa. Và nếu ông kết thúc ở hỏa ngục, thì có
tốt gì để nói rằng các người khác đã làm như thế?”
Nghe nói thế, người đàn ông cười lớn chế nhạo.
Margherita, với một giọng xúc động, mắng ông ta: “Vào
lứa tuổi như ông, già đầu rồi, ông phải làm gương sáng
cho thanh niên, không được làm gương xấu. Ông không
biết xấu hổ sao?”
Rồi cầm tay các con kéo đi, bà bỏ con đường chính để
đến nhà thờ, bằng con đường tắt qua cánh đồng.
Khi đã đi xa, bà dừng lại nhìn các con: “Các con biết
mẹ yêu các con đến chừng nào. Bà thà xin Chúa cất các
con về ngay lúc này còn hơn thấy các con trở thành ông
già xấu hồi nãy. Bà can đảm bóp cổ các con bằng chính
173
|
|
18.8 Page 178 |
▲back to top |
bàn tay mẹ nếu cần.” Rõ ràng là cực đoan, nhưng ta hiểu
được cho những ai yêu mến và quý trọng sự ngây thơ vô
tội của con cái họ. Những lời nói của Margherita đã diễn
tả một tình cảm sâu xa: điều quan trọng là giữ mình trong
ơn nghĩa Chúa.
Vào một buổi chiều Margherita nghe thấy có hai đứa
trẻ khá lớn đang nói chuyện tục tĩu ở trước sân nhà. Cả
hai đứa nổi tiếng có hạnh kiểm xấu và xấc láo. Margherita
ra ngoài và bảo chúng đừng nói nữa. Chúng nhạo cười
bà. Bà liền đổi giọng: “Cút đi khỏi đây, tôi không muốn
thấy các anh loanh quanh ở đây nữa,” bà nghiêm nghị ra
lệnh.
Thay vì bỏ đi, hai đứa lại nói những lời tục tĩu.
Margherita quát lớn: “Đây là nhà của tôi, các anh
đang ở trong nhà của tôi, vì thế tôi có quyền đuổi các anh
phải cút đi.”
Hai đứa vẫn không chịu đi. Nhưng chúng rút lui vào
trong góc nhà để rơm và tiếp tục chửi bậy. Margherita
đâu chịu bó tay. Bà sai một đứa con sang gọi mấy người
trong gia đình hai đứa, mẹ của một đứa và người anh của
một đứa chạy đến. Tiếp theo là một vài chuyện lôi thôi.
Nhưng cuối cùng hai đứa bỏ cuộc và bỏ đi.
Margherita không cho phép hai đứa đó bén mảng tới
nhà của mình nữa.
Một ngày kia, có một bà ở gần Becchi đem một ông
cho về nhà ở trọ. Trong khi mọi người trong làng bàn tán
xôn xao về gương mù này, Margherita suy nghĩ tìm cách
chặn đứng điều đó. Vào buổi chiều bà đến nhà người đàn
bà đó. Gioan theo bà và nấp sau một cây không xa ở đó
mấy. Bà gõ cửa và gọi:
174
|
|
18.9 Page 179 |
▲back to top |
“Matta, Matta.”
Sau vài phút, Matta nhìn qua cửa hé mở.
“Ô, Margherita đấy hả?”
“Phải, Matta, tôi có thể nói chuyện với chị một lát
không?”
“Chị đến đây và hỏi đi.” Matta đáp và cứ đứng ở cánh
cửa hé mở.
“Chị vui lòng bước ra ngoài này như thế không ai
nghe lỏm được. Tôi có vài chuyện rất quan trọng muốn
nói với chị được không?”
“Dĩ nhiên, chị hãy đến đây và nói cho tôi đi.” Matta
nói với giọng do dự. Nhưng bà cũng đóng cửa lại và theo
Margherita ra hiên nhà.
“ Chị có phải là Matta không?” Matta hỏi nhỏ.
“ Dĩ nhiên rồi. ”
“Và chị có phải là chị của bà tên là…?”
“Phải, sao chị biết rõ về tôi thế?”
“Thế chị phải là một Kitô hữu không?”
“Sao chị lại hỏi như vậy?”
“Chị đã rửa tội chưa?”
“Ô, sao lại hỏi kỳ vậy?
“Và chị đã đi nhà thờ để chu toàn bổn phận mùa phục
sinh chưa?”
“ Dĩ nhiên rồi.”
175
|
|
18.10 Page 180 |
▲back to top |
Thế là Margherita nhấn mạnh từng chữ: “Chị hả? Chị
hả? Chị có hiểu tôi muốn nói gì khi gọi “Chị hả” không?
Chị có muốn bắt buộc tôi phải kết án chị xuống hỏa ngục
trong khi cho tới bây giờ chị vẫn là bạn của tôi không?”
Matta hiểu rõ tất cả những lý do của những câu hỏi
này, liền ấp úng trả lời:
“Nhưng chị hiểu hoàn cảnh của tôi, tôi nghèo quá.
Không ai lạ gì khi thấy tôi làm điếm cả.”
“Chỉ có một điều cần trong hoàn cảnh của chị là chị
phải giữ mình khỏi sa hỏa ngục.” Margherita ngắt lời.
“Nhưng tôi có thể tự làm gì được?”
“Hãy bảo người ấy ra khỏi nhà”
“Nhưng đã tối rồi, chị không thể đuổi người ta như
vậy được.”
“Đuổi hắn đi, Margherita nhắc lại, nếu chị không biết
làm để tôi chỉ cho.”
Rồi bà lại gần cửa, cất cao giọng nói lớn: “Hãy ra đi,
hãy đi ra hỡi tên đầy tớ của ma quỷ. Đi khỏi đây. Mau, đi
đi“.
Trong khi ấy những người láng giềng đã biết việc
Margherita đến nhà ấy vì đã đoán được ý bà nên họ tụ
tập từng nhóm ở gần đó. Ông khách khi nhe những tiếng
thì thầm nói chuyện và lệnh của Margherita bó buộc phải
chạy xa ngàn dặm. Ông tìm ra một lối gần nhất và vội
vàng tẩu thoát không dám bao giờ trở lại nữa.
Câu chuyện cuối cùng: Có một ông giữ một người đàn
bà xấu trong nhà. Vì ông ta đau nặng nên Margherita tới
thăm. Lúc ở đó, bà gọi người đàn bà ra ngoài và rất tử tế,
176
|
|
19 Pages 181-190 |
▲back to top |
|
|
19.1 Page 181 |
▲back to top |
nhã nhặn bà cố gắng thuyết phục bà ấy bỏ ông này để trở
về nhà riêng không xa đấy là mấy. Bà này không nghe và
cứ bướng bỉnh từ chối. Trong khi ấy, người ốm đã gần kề
miệng lỗ và cha phó xứ Campora được mời đến. Vì
đường xa xôi nên cha đã mang Mình Thánh theo để khỏi
trở về lấy. Margherita, vừa nghe biết cha xứ đang đến và
mang theo cả Mình Thánh nữa thì rất quan tâm đến linh
hồn người đàn ông sắp sửa phải ra trước mặt chúa. Sợ
rằng mình không còn dịp may nào khác để chấm dứt câu
chuyện tội lỗi này, bà liền trở lại căn nhà đó. Vị linh mục
hoàn toàn không hay biết chuyện gì về hoàn cảnh này và
khi đến nơi, ngài đã để hộp Mình Thánh Chúa trên một
chiếc bàn nhỏ. Margherita kính cẩn đến gần cha và mời
ngài ra ngoài.
Margherita nói: “Con xin báo cho cha hay là một
người trong nhà này đang sống trong tội lỗi”
“Vậy bà là ai?” Vị linh mục hỏi.
“Con là ai à, việc đó không quan trọng. Con nói với
cha như thế là vì để khỏi bất xứng với Mình Thánh khi
người đàn bà đó vẫn ở trong nhà. Con đã hơn một lần cố
gắng mời bà ta bỏ đi nhưng không được, thật là bất hạnh
quá.”
“Bà chắc chắn về điều bà nói không?
“Thì chính cha cứ đích thân đến nói chuyện với bà ấy
đi. Cha hãy hỏi bà ta và những câu trả lời của bà, cha có
thể xem lời con nói là thật.”
Vị linh mục lập tức cho người mời bà ta đến, và bà ta
đến trước mặt cha một cách xấc láo và trơ trẽn. Cha hỏi bà
ta xem lời người láng giềng kia nói có thật không?
177
|
|
19.2 Page 182 |
▲back to top |
Bà ta trả lời: “Thật là một câu chuyện tội lỗi mà một
vài người hay xía mồm vào chuyện của người khác bày
đặt ra. Những người đó phải lo cho họ. Còn con, con lo
cho con và không ai làm phiền ai cả. Con là người lương
thiện, và con có đủ lý lẽ để ở lại đây.”
“Cha không hỏi bà điều đó. Bà hãy trả lời thẳng vấn
đề.” Vị linh mục hỏi bà ta một câu vào thẳng vấn đề. Bà ta
chối liền. Nhưng rồi bà ta trở nên bối rối trong khi trả lời
nên ngài nhận ra rằng Margherita đã nói sự thật. Vì thế
ngài mời bà ra khỏi ngôi nhà đó. Bà ta từ chối, và vị linh
mục cương quyết ra lệnh: “Thế nào? Chị đã phá hại ông
ta khi ông ta còn khỏe. Bây giờ bà lại muốn phá hại ngay
cả giờ chết hay sao? Bà có muốn ông ta bị luận phạt đời
đời vì bà không?“
Những lời này đã đẩy người đàn bà đến bước đường
cùng. Những người đi theo linh mục đang ở đấy, họ
không nghe được cuộc trò chuyện nhỏ tiếng này nhưng
họ đã hiểu hết những gì đã xảy ra. Vị linh mục thẳng ngặt
đến nỗi trừ khi nào ngài được nghe lời, nếu không ngài sẽ
bỏ đi và không làm các phép sau cùng cho kẻ liệt. Trong
những ngày đó, chuyện này đã làm cho người đàn bà tội
lỗi thù oán hết cả mọi người. Bà đột nhiên quyết định bỏ
đi và trở về nhà của bà. Thế là vị linh mục đến nhà kẻ liệt
và sau khi đã ban phép giải tội, cha cho ông ta lãnh bí tích
cuối cùng. Ông ta đã được chết lành với những dấu hiệu
chứng tỏ lòng thống hối chân thành. Margherita đã cứu
được linh hồn ông ta. Cha phó xứ trước khi đi đã muốn
xem người đàn bà đó đã cho cha biết câu chuyện ấy là ai
mà lại dấu tên. Sự can thiệp đã làm Margherita được mọi
ca ngợi. Họ biết đó là tài của bà trong việc tìm đủ mọi
cách thế để cứu các linh hồn.
178
|
|
19.3 Page 183 |
▲back to top |
Có lần có người dám đề nghị với bà một vài điều
không xứng với một người Kitô hữu. Một vài người được
chứng kiến cảnh này bây giờ vẫn còn sống. Margherita
đứng lên khỏi ghế và với con mắt tức giận bà chỉ thẳng
vào mặt người đó. Bà tỏ ra rất khiếp đến nỗi người khốn
nạn tội lỗi hình như muốn độn thổ trước mặt bà. Tổng
lãnh Thiên Thần Micae đã tỏ ra như vậy khi đương đầu
với sự tối tăm bằng câu: “Imperet tibi Deus”- “Xin Chúa
thống trị ngươi.”
Cậu bé Gioan đã được chứng kiến tất cả các việc trên
và trong những năm sau này đã kể lại cho chúng tôi nghe.
Ngài nói rằng ngài đã học được nơi mẹ mình một sự kính
trọng vượt bực và tình yêu bao la đối với đức trong sạch
và trong khi ấp ủ điều đó trong mình đã cố gắng bằng
mọi phương thế để dẫn người khác làm như vậy.
Do tất cả những cái đó, chúng ta có thể phỏng đoán
với linh hồn của mẹ Maria. Khuôn mặt cao quý của người
gợi những lời của sách Huấn Ca:
Quả là ơn lại thêm ơn
Với nhân đức nực mùi thơm
Hồn trong sạch càng cao quý
Trời hừng nơi đấng chí tôn
Hiền nữ trang trí tư thất
Ánh sáng tỏa từ giáng đèn (26, 15-17).
179
|
|
19.4 Page 184 |
▲back to top |
CHƯƠNG 20
Rước Lễ Lần Đầu
Con ơi
Cha già lão con sẵn lòng nuôi
Chớ làm phiền đời sống của người
Đừng ỷ thế khinh khi chê bỏ
Phụng dưỡng cha không nỡ làm thinh
Vì lỗi mẹ, con được may lành
Nhờ phúc đức con nên gương sáng
Thời hoạn nạn con được thăm viếng
Tội được thanh phấn tuyết tan [Hc 3, 14-17]
Margherita đã đối xử với mẹ chồng già nua của mình
theo đúng tinh thần của lời chỉ dẫn trên và vì thế mà
Margherita và các con cái người đã được chúc phúc cách
riêng. Vào năm 1826, Margherita Bosco tốt lành, mẹ của
Francesco Bosco và là bà nội của Antonio, Giuse và
Gioan đã đươc 80 tuổi. Khi tuổi già sức yếu, bà đã yên
lòng trông chờ ngày từ giã cõi đời. Khi Margherita đã biết
rằng bây giờ mẹ chồng bây giờ đã trở thành liệt giường
liệt chiếu thì bà rất ít khi rời xa người. Ngày cũng như
đêm bà đã chăm nom người một cách kiên tâm và dịu
dàng. Một nữ y tá nhà thương cũng không thể làm hơn
được. Những chi tiêu về thuốc men không đáng lưu tâm
đối với Margherita khi bà hết sức phụng dưỡng mẹ già.
Những người láng giềng quen thân với Margherita bắt
đầu dòm ngó và bàn tán về những chi phí khổng lồ đó.
Cuối cùng, họ đã lên lời khiển trách bà bằng cách đưa ra
nhiều lý do rằng bà tiếp tục phung phí vốn liếng ít oi vào
mẹ già thì bà và các con bà chẳng sớm thì muộn sẽ sa vào
180
|
|
19.5 Page 185 |
▲back to top |
cảnh túng thiếu. Họ còn ngu xuẩn cho rằng có tiêu xài
mấy nữa cũng vô ích, vì bà ta tới ngày xuống lỗ rồi.
Câu lời của Margherita không bao giờ lưỡng lự: “Ngài
là mẹ chồng tôi, do đó là mẹ tôi. Tôi mến bà và sẽ chăm
sóc bà cho tới cùng như lời tôi đã hứa với nhà tôi trước
khi qua đời. Nếu cái gì tôi tiêu dùng có thể kéo dài đời
của bà thêm một giờ nữa thì tôi cũng coi là tiền xài đúng
chỗ.” Trong khi chăm lo cho mẹ chồng, Margherita đã
được Gioan hộ giúp mỗi khi có thể. Lo lắng như một vú
nuôi, cả hai để ý tới điều người ốm cần thiết.
Giờ đây bà đã chịu các phép sau hết do cha sở. Trong
những ngày cuối đời bà đã nhắc đi nhắc lại vào tai các
con như trong thời quá khứ bà thường làm là: “Các con
hãy nhớ tới hạnh phúc và ơn lành của Chúa luôn ở với
các con nếu các con yêu mến, kính trọng mẹ các con.” Sau
cùng, một ngày kia bà cho gọi ba đứa trẻ đến bên giường,
bà có một lời khuyên chót cho chúng. Bà khuyên ba đứa
vâng lời mẹ chúng, noi gương người và đối đãi với người
đầy tình yêu như chính người đã đối đãi với bà. Bà đã
nhắc nhở chúng rằng trong bao năm chung sống, con dâu
bà không có lần nào làm bà phiền lòng. Về phần
Margherita, bà không rời khỏi nhà, và đã sống một cuộc
sống đơn giản dầu có nhiều cơ hội tới có thể làm cho cuộc
sống bà dễ dàng và tiện nghi nhưng trái lại bà đã chấp
nhận cuộc sống hy sinh này vì tình mẹ già. Âu yếm nhìn
những đứa trẻ bà thêm rằng bà là một sự thử thách cho
Margherita. Vì Margherita chịu thêm nhiều nhục nhã và
lòng kiên nhẫn của người đã bị thử thách cực độ. Bà
khuyên các cháu phải mưu hạnh phúc cho mẹ chúng, cái
hạnh phúc mà chính Margherita đã cố gắng với bao khó
khăn để đem lại cho bà.
181
|
|
19.6 Page 186 |
▲back to top |
11 tháng Mười Hai năm 1826 là ngày cuối cùng của
bà. Bên cạnh giường bà là Margherita và 3 cháu nội.
Những lời cuối cùng bà thốt ra: “Vĩnh cửu đang đối diện
với mẹ, hãy cầu nguyện cho linh hồn mẹ. Hãy bỏ qua cho
mẹ nếu có lần nào mẹ phũ phàng với các con, Margherita,
cảm ơn tất cả về những việc con làm.” Bà kéo Margherita
lại, ôm lấy và nói: “Mẹ hôn con lần cuối cùng, nhưng mẹ
hy vọng sẽ gặp tất cả các con trên thiên đàng.” Những
đứa cháu khóc nức nở và đã được đưa qua nhà hàng xóm
ngủ qua đêm. Một giờ sau người mẹ gia đình phó dâng
linh hồn trong Đấng Tạo Thành.
Gioan bấy giờ đã lên 10 và nóng lòng muốn Chịu Lễ
Lần Đầu, nhưng vì xóm của Bosco quá xa, cậu không
được cha xứ biết tới. Để đi nhà thờ hay học những lớp
giáo lý vào mùa chay ở Castelnuovo hay Buttigliera cậu
phải cuốc bộ tới ba cây số mỗi lần. Nhà nguyện thánh
Phêrô ở Morialdo cũng cách xa xóm Becchi một khoảng
cách đáng kể, có khi cũng không có linh mục, vì thế
Gioan thấy khá lo ngại vì không có nhà thờ hay nhà
nguyện ở gần để cậu có thể đi. Sự thiếu thốn về đàng
thiêng liêng này cũng là một lý do nói lên tại sao dân quê
Becchi vui thích khi nghe những bài giảng của nhà ảo
thuật tí hon. Cho tới bây giờ sự dạy dỗ về đạo đức của
Gioan chỉ giới hạn trong những bài học cậu hấp thụ được
nơi mẹ. Chính bà dạy Gioan mọi sự về giáo lý.
Thời đó có một thói quen là chỉ tiếp nhận trẻ chịu lễ
lần đầu khi chúng được hơn 10 tuổi. Mặc dầu Giuse
Sismondo [cha xứ Castelnuovo cũng là cha quản hạt] là
một linh mục đạo đức và nhiệt thành, song những tư
tưởng ngặt nghèo về phép Xưng Tội và Mình Thánh, đã
làm ngài khắt khe về việc thống nhất các việc thực hành
182
|
|
19.7 Page 187 |
▲back to top |
chung được tán thành giữa các cha sở khác. Cả đến
Cafasso bấy giờ được 13 tuổi, cũng đã phải cùng số phận,
đã không được phép chịu lễ lần đầu, dẫu đã được biết
đến như một cậu bé thánh thiện và đã tiến triển đáng nể
trong việc giáo huấn đạo đức. Tuy nhiên Margherita cũng
không muốn để thời gian trôi qua như trước khi con bà
chịu phép bí tích cực trọng này. Bà đã bắt đầu sửa soạn
cho cậu như bà đã sửa soạn lần đầu cho Antonio và
Giuse. Suốt mùa Chay năm đó bà đã cho Gioan đi học lớp
giáo lý, học cả đến những câu dài thòng sau khi nghe linh
mục nói một hai lần. Dĩ nhiên điều này làm các bạn ngạc
nhiên và càng làm họ trở nên thân thiết với cậu. Cha sở
thấy sự chăm chỉ của Gioan nên đã cho cậu biết trước kỳ
thi vào cuối mùa Chay.
Năm 1826, Chúa Nhật phục sinh nhằm ngày 26 tháng
Ba, vì tiếng tăm xuất chúng và kết quả của Gioan trong kỳ
thi, cha xứ đã quyết định thi hành một luật trừ trong
trường hợp của cậu và chấp nhận cho cậu chịu lễ lần đầu
trong ngày lễ đã chỉ định để các trẻ thi hành bổn phận
trong mùa phục sinh.
Margherita cho rằng sự hồi tâm sẽ không thể có được
nếu tập quán thông thường hằng ngày được duy trì, vì
thế bà lợi dụng lấy dịp này để giúp Gioan sửa soạn đón
nhận biến cố vĩ đại này. Bà đã giúp cậu sửa soạn xưng tội
lần đầu.
Suốt màu Chay bà hằng nhắc đi nhắc lại cho con:
“Gioan con của mẹ, Chúa sắp ban cho con một món quà
to tát. Hãy cố gắng sửa soạn mình cho xứng đáng. Hãy
xưng tội cho tử tế. Đừng giấu điều gì cả, hãy xưng hết.
Hãy ăn năn tội thật lòng và hứa với Chúa là con sẽ sống
tốt hơn trong tương lai.”
183
|
|
19.8 Page 188 |
▲back to top |
Don Bosco viết trong nhật ký của ngài: “Tôi đã hứa.
Chỉ có Chúa biết được tôi đã có giữ lời hứa hay không.”
Ở nhà Margherita thu xếp mọi việc để con mình có thời
giờ cầu nguyện và đọc sách thiêng liêng mà bà đã xem
trước. Bà cũng thỉnh thoảng cho con vài lời khuyên mà
mỗi người mẹ yêu con có thể ghi vào lòng con cái mình.
Vào sáng ngày chịu lễ lần đầu của cậu, Margherita
không để Gioan nói chuyện với ai cả. Bà đưa cậu đi lễ và
dẫn cậu lên rước lễ, bà cũng cùng sửa soạn và cám ơn các
cậu theo lời chỉ dẫn của cha xứ, cha Sismondo. Ngài giúp
cám ơn chịu lễ với giọng rõ ràng và cảm động. Phần còn
lại của ngày đáng ghi nhớ này bà dành cho việc cầu
nguyện, đọc sách tốt và không cho phép một công việc
nào ngăn trở.
Giữa những lời mà mẹ cậu nói cho cậu vào ngày đó,
có những lời ghi sâu vào trong trí nhớ của cậu suốt nhiều
năm vì bà thường nhắc lại nhiều lần: “Gioan con yêu dấu
của mẹ, đây là một ngày trọng đại cho con. Mẹ biết Chúa
đã thực sự chiếm lòng của con. Bây giờ con hãy hứa với
Người là con sẽ làm tất cả những gì con có thể, để giữ con
đường này cho đến trọn đời con. Từ nay con hãy năng đi
rước lễ nhưng hãy để ý đừng bao giờ phạm sự thánh.
Đừng bao giờ bỏ điều gì khi xưng tội. Hãy luôn vâng lời,
sẵn sàng đi học lớp giáo lý và nghe giảng, nhưng trước
hết, hãy tránh xa những người nói xấu như dịch bệnh.”
Sau này Don Bosco có viết: “Tôi đã ghi nhớ những lời
này của mẹ tôi và tôi đã cố gắng theo lời khuyên của
người. Từ ngày đó trở đi tôi cảm thấy tôi tiến bộ nhiều
cái, đặc biệt trong việc vâng lời và tỏ ý riêng. Trước kia tôi
không muốn nhường nhịn một ai và luôn luôn có cái gì
184
|
|
19.9 Page 189 |
▲back to top |
đó để nói trước khi vâng lời hay nghe ý kiến của các anh
tôi.”
Trong khi đó Margherita cảm thấy cần phải đáp trả lại
ước muốn học tập của Gioan hơn bao giờ hết. Khuynh
hướng của cậu về phía này thật khá rõ ràng. Hơn một lần
Gioan đã thổ lộ với bà về khát vọng trở thành linh mục.
Bà mẹ thường cầu xin Chúa giúp bà để vượt qua thái độ
ghen ghét của Antonio, tuy nhiên không muốn ngăn cản
hắn điều gì cả. Chẳng bao lâu lời cầu nguyện của bà được
đáp lại một cách không ngờ.
Năm 1825 Đức Thánh Cha Leo XII công bố năm toàn
xá và hơn 400.000 khách hành hương đã hành trình về
Roma vào dịp này. Năm 1826 ngài mở rộng các đặc ân
được lãnh ơn toàn xá bằng việc làm những việc lành
thiêng liêng đã được quy định.
Ở Torino Đức giám mục Pinerolo làm một kỳ cấm
phòng cho nhà vua, triều đình và giới quý tộc. Các nhân
viên hoàng gia và giới thượng lưu của thành phố được
toàn thể trường võ bị và sư đoàn công binh hoàng gia đi
hành hương 4 thánh đường được chọn lựa, họ sốt sắng
hát kinh cầu các thánh với những người khác.
Sự biểu lộ đức tin công khai như thế cũng có ở các ở
tỉnh. Một vài tuần sau ngày Gioan chịu lễ lần đầu, một sứ
mệnh trọng đại xảy ra trong làng Buttigliera cùng với
xóm Morialdo nhỏ bé. Danh tiếng những vị giảng viên đã
lôi kéo dân chúng khắp miền quê. Cả Gioan cũng hợp
đoàn với những người trong làng đi nghe giảng. Bài
giảng là một bài giáo lý ban sáng và bài nguyện gẫm, ban
chiều họ rảnh rang ở nhà. Hôm đó là một trong những
buổi chiều trời êm dịu dàng tháng tư, Gioan đang trên
185
|
|
19.10 Page 190 |
▲back to top |
đường về nhà với đoàn người đi nghe giảng. Trong bọn
họ cũng có một cha tên là Calosso, tiến sĩ thần học, đã làm
cha xứ Bruno, và bây giờ đang làm tuyên úy ở Murialdo.
Ngài để ý tới cậu bé ngây thơ với mái tóc quăn đang yên
lặng đi giữa làng người. Thật rõ ràng, cậu bé cương quyết
giữ im lặng và không có một cây nào cao quá hay một lỗ
nào sâu quá cho cậu thử tài. Vị linh mục gọi cậu lại bên
cạnh và hỏi: “Con từ làng nào đến vậy?”
“Từ Becchi thưa cha.”
“Nhà của con ở đâu? Con cũng đi nghe giảng hả?”
“Thưa cha vâng, con đi nghe giảng.”
“Cha nghĩ rằng hơi khó cho con đấy. Má con có thể
cho con một bài giảng thực tế hơn, phải không nào?”
“Đúng vậy, mẹ con thường nói cho con những điều
rất hay, nhưng con cũng thích nghe các bài giảng của cha
và con nghĩ là con hiểu được.”
“Có thật con hiểu được không?”
“Con hiểu hết thưa cha.”
“Thế thì con thuật lại bài giảng hôm nay cho cha
nghe. Cha sẽ cho con 4 soldi. Đây.” Vị linh mục giơ các
đồng bạc ra.
“Thế con nói về bài giảng trước hay bài giảng sau?”
“Bài nào cũng được, dài ngắn tùy sức con. Vậy con
nhớ bài giảng thứ nhất nói về gì không?”
“Thưa cha có, bài giảng thứ nhất nói về sự cần thiết
phải sớm dâng mình cho Chúa trong đời sống và không
thể để đến mãi sau này.”
186
|
|
20 Pages 191-200 |
▲back to top |
|
|
20.1 Page 191 |
▲back to top |
“Vậy linh mục nói gì về điều ấy?” Vị linh mục già hỏi
với vẻ hơi ngạc nhiên.
“Thế cha muốn con nhắc lại phần thứ nhất hay phần
thứ hai hoặc phần thứ ba?”
“Tùy ý con.”
“Con nhớ rõ cả bài giảng, và nếu cha bằng lòng con
sẽ nhắc lại cả bài.”
Và chẳng cần chần chừ gì nữa Gioan bắt đầu với
những đoạn mở đề, rồi tiếp tục 3 điểm chính được nhấn
mạnh trong bài giảng, tức là, người trì hoãn cuộc hối cãi
có nguy cơ không còn thời gian, và ơn thánh thật là cần
thiết, và có ý chí làm như thế. Vị linh mục tốt lành để cậu
nói hơn nửa tiếng đồng hồ. Trong khi đó mọi người vừa
đi vừa bu lại để nghe họ.
“Bây giờ nói về bài giảng thứ hai đi.”
“Cả bài hay chỉ một phần nào thôi ạ?”
“Chỉ hai câu thôi.”
“Nếu cha muốn vài phần thì con xin nói ngay. Con rất
ấn tượng khi vị giảng thuyết miêu tả việc linh hồn kết
hiệp lại với xác của kẻ bị trầm luân khi nghe tiếng kèn của
thiên sứ, linh hồn kết hợp với thân xác để ra trước tòa
phán xét của Chúa, và nỗi kinh khiếp mà linh hồn sẽ cảm
thấy bị giam giữ lần nữa vào cái thân xác ô uế và xấu xa
vốn là dụng cụ làm điều xấu.”
Đến điểm này, Gioan còn nói thêm về cuộc đối thoại
dài giữa linh hồn với thân xác như vị giảng thuyết đã
trình bày, tiếp tục bàn luận thêm cả mười phút.
187
|
|
20.2 Page 192 |
▲back to top |
Đến đây vì linh mục hết sức chấn động, mắt đẫm lệ
xúc động, tiếp tục hỏi cậu: “Con tên là gì? Cha mẹ con là
ai? Con đã đi học được bao lâu rồi?”
“Tên con là Gioan Bosco, cha con đã qua đời khi con
còn nhỏ. Mẹ con ở góa với năm miệng ăn. Con đã được
học đọc và viết một chút.”
“Con đã học sách Donato hay văn phạm chưa?”
“Con không biết đó là gì?”
“Con có thích đi học không?”
“Có chứ ạ!”
“Vậy điều gì ngăn cản con đi học?”
“Anh Antonio của con.”
“Bởi vì anh Antonio không muốn để con đi học sao?”
“Anh ấy nói rằng học hành thì mất thì giờ và muốn
con làm việc trên đồng ruộng. Song ước gì con có thể đi
học, ước gì con có thể học hành mà không làm mất thì
giờ.”
“Con thích đi học để làm gì?”
“Để trở thành linh mục ạ.”
“Thế tại sao con lại muốn trở thành linh mục?”
“Để con có thể đến gần thật nhiều bạn của con, nói và
dậy cho các bạn về đạo. Các bạn ấy không có xấu, nhưng
sẽ trở thành xấu bởi vì không có ai chăm sóc họ. “
Vẻ chân thành và quyết tâm trong lời nói của cậu trẻ
gây ấn tượng rất sâu sắc nơi vị linh mục thánh thiện,
người không hề buông mắt khi cậu nói. Và khi đến một
188
|
|
20.3 Page 193 |
▲back to top |
đoạn đường, khi họ phải chia tay, ngài để cậu ra đi với
những lời dặn dò:
“Con có biết giúp lễ chứ?”
“Dạ có một chút ạ.”
“Ngày mai đến nhà của cha. Cha sẽ có một vài việc
nói cho con.” Nói xong ngài chia tay cậu.
Gioan đã có mặt đúng giờ ở nhà nguyện Thánh Phêrô,
ở nhà cha xứ, và giúp lễ cho cha. Sau đó, Cha Calosso đưa
cậu vào phòng, nói cho cậu:
“Tốt quá! Tốt quá! Bây giờ cha cần viết lại bài giảng
tuần đại phúc. Con có nghĩ con đọc bài giảng ra cho cha
được không?”
“Dạ được; cha còn nhớ bài giảng đó, nhưng con
không biết hết mọi chữ tiếng Ý.”
“Không sao, cứ nói cho cha những gì con biết và con
nhớ.”
Gioan trả lời: “Nếu thế thì con viết.”
Vị tuyên úy ngồi ở bàn, và Gioan đọc lại cho ngài toàn
bộ bài giảng từ mở bài cho đến phần kết, làm cho vị linh
mục tốt lành hết sức ngạc nhiên về trí nhớ lạ lùng ấy.
Sau này, khi trở thành linh mục, cho tới những ngày
cuối đời, Gioan Bosco còn nhớ thuộc lòng bài giảng này
và đã nhiều lần giảng lại bài đó. Khi xong, vị tuyên úy
nói: “Con đừng lo. Cha sẽ chăm sóc con và lo cho việc học
của con. Nói cho mẹ con và con chiều Chúa Nhật đến gặp
cha một lát để chúng ta sắp đặt mọi sự.”
189
|
|
20.4 Page 194 |
▲back to top |
Nỗi vui mừng của Margherita hẳn là vô hạn! Chúa
Nhật tiếp đó, bà đã cùng với cậu con trai đến thăm Cha
Calosso. Khi thấy bà, cha nói: “Thế bà có biết cậu con của
bà có một trí nhớ phi thường hay không? Cho cháu đi học
đi chứ.”
Margherita trả lời: “Con thực rất vui được làm như
thế. Nhưng lại gặp nhiều khó khăn quá. Cha biết đó, con
có ba đứa con trai và cháu là nhỏ nhất. Anh lớn nhất
tuyệt đối không muốn cháu đi học và sẽ làm xáo trộn cả
nhà về việc ấy.”
“Không sao đâu!” Vị linh mục kết luận. “Cha sẽ sắp
xếp mọi sự. Bà hãy làm những gì có thể và nghĩ là tốt
nhất, song hãy cho cháu cơ hội đi học. Đấy là ý Chúa.”
Margherita đầy lòng biết ơn trả lời: “Con sẽ bảo đảm
làm hết sức mình để đáp trả lòng khao khát của cháu vì
đó cũng là của con.”
Và họ sắp xếp là chính cha Calosso mỗi ngày dạy dỗ
Gioan. Cậu dùng thời gian còn lại để làm việc trên cánh
đồng cho Antonio hài lòng. Nhưng anh này, khi vừa nghe
thấy mẹ đã có quyết định như thế, đã nổi cơn tam bành.
Anh chỉ dịu xuống khi nghe biết rằng các lớp học sẽ bắt
đầu sau mùa Hè, khi đã xong hầu hết công việc đồng áng.
CHƯƠNG 21
Vị Thầy Chúa Quan Phòng Thương Ban
Thu đã đến, mà cậu Gioan chưa bắt đầu đến học. Cha
Calosso tỏ ra mất kiên nhẫn. Một hôm nọ, ngài gặp cậu bé
190
|
|
20.5 Page 195 |
▲back to top |
và hỏi: “Sao con không đến đây học bài với cha nữa. Tại
sao mẹ con không dẫn con đến đây học hả?” –“Ồ, cũng là
một chuyện đó cha ạ. Anh Antonio con không cho con
đi.”
“Anh ấy không muốn à? Được, cho dù anh ấy muốn
hay không muốn, cha muốn con học. Ngày mai con đến
với cha nhé, cả sách của con nữa đây và cha sẽ bắt đầu
dạy con.”
Không chút chậm trễ, Gioan hoàn toàn tin tưởng cha
Calosso, người mà như chúng ta biết, mới đến trước đây
vài tháng ở Morialdo để giúp mục vụ ở nhà nguyện
thánh Phêrô. Gioan rất hâm mộ cha nên cậu không giấu
giếm ngài điều gì cả, từ đó trở đi cậu hồn nhiên phơi bày
tất cả ý nghĩ, lời nói và hành vi cho ngài biết. Cha Calosso
rất hài lòng vì có lòng tin tưởng phó thác như thế làm
cho ngài hướng dẫn cậu có hiệu quả hơn về thiêng liêng
cũng như việc đời. Sau này Don Bosco ca ngợi sự hướng
dẫn đó như sau: « Khi đó cha mới biết được thế nào là có
một vị linh hướng vững bền đáng tin cậy, một người bạn
trung thành của linh hồn, mà cho tới lúc đó cha vẫn chưa
có được. Trong số những chuyện khác, ngài đã cấm cha
một việc đền tội mà cha vẫn thường làm, nhưng không
thích hợp với tuổi và hoàn cảnh của cha. Ngài khích lệ
cha năng xưng tội, rước lễ, và dạy cha cách thế mỗi ngày
thực hiện một việc nguyện gẫm ngắn hay đúng hơn là
một chút đọc sách thiêng liêng. Toàn bộ thời gian có thể,
cũng như trong các ngày Chúa Nhật và những ngày lễ
nghỉ, cha đến ở với ngài. Trong các ngày thường trong
191
|
|
20.6 Page 196 |
▲back to top |
tuần, bao có thể, cha đi giúp lễ cho ngài. Kể từ thời đó,
cha đã bắt đầu nếm hưởng thế nào là đời sống thiêng
liêng, bởi trước đó cha chỉ hành động đúng ra một cách
vật chất, và giống như một cái máy, làm mà không có một
động cơ cao cả hơn.”
Cũng vào thời gian đó, dân thành Castelnuovo buồn
vì cái chết của vị chủ chăn họ. Cha Giuse Sismondo từ
trần ngày 3 tháng Mười năm 1826 hưởng thọ 54 tuổi.
Trong đám tang đó, Gioan cũng có mặt trong số những
người buồn sầu đó, vì vị linh mục đó đã cho cậu một món
quà vô giá: đó là Chịu Lễ Lần Đầu.
Vào khoảng trung tuần tháng Mười, Gioan đã học
xong văn phạm tiếng Ý. Chỉ trong một thời gian ngắn cậu
đã học xong một khóa và bắt đầu thực tập bằng những
bài luận ngắn. Vào kỳ sinh nhật, cậu cũng đã học xong
cuốn văn phạm Latinh của Donatus. Lúc đầu cậu gặp một
vài khó khăn trong kỹ thuật chia các loại danh từ và mẫu
chia động từ đầu tiên nhưng chẳng bao lâu việc đó đối
với cậu trở nên dễ dàng. Phần Gioan, cậu học đến đâu là
nhớ tới đó, mọi điều đã để lại trong trí nhớ cậu một ấn
tượng không thể xóa nhòa được. Trong vòng một tháng,
cậu đã học xong cuốn văn phạm Latinh đó rồi. Vào dịp lễ
Phục Sinh. Cậu bắt đầu dịch một vài câu từ Latinh sang
tiếng Ý và ngược lại.
Thầy giáo của cậu khôi hài nói với cậu: “Nếu con tiếp
tục học nhanh với tốc độ như thế này, chẳng mấy chốc
con sẽ biết mọi điều phải học trên thế gian này.” Và mỗi
lần gặp gỡ bà Margherita, ông bảo rằng: ”Thật đứa con
của bà có một trí nhớ kì diệu.”
192
|
|
20.7 Page 197 |
▲back to top |
Suốt thời gian đó, Gioan tiếp tục tổ chức những cuộc
vui vào ngày Chúa Nhật. Mùa đông ở chuồng ngựa và
mùa hè ở ngoài trời. Những gì cậu đã học nơi thầy dạy,
cậu đem ra giúp vui những thính giả. Antonio, tuy nhiên,
không ngừng lẩm bẩm tức tối.
Margherita rất sung sướng khi nhận ra rằng con mình
đã thực hiện được ý nguyện của cậu. Nhưng cũng có
những khó khăn phải đương đầu. Antonio không còn can
thiệp vào việc học của Gioan trong suốt mùa đông khi
công việc đồng áng tạm ngưng, nhưng khi mùa xuân đến
anh ta lại bắt đầu than vãn về việc học của Gioan không
hợp lí, vì anh chàng phải mệt nhọc làm công việc đồng
áng, còn Gioan làm công việc dễ dàng. Antonio tranh cãi
với Gioan và mẹ mình. Vì muốn có sự bình an nên
Margherita quyết định Gioan nên đi học vào buổi sáng
sớm và làm công việc còn lại ở trại vào những giờ còn lại.
Nhưng còn bài học và bài làm của cậu thì thế nào? Tìm
đâu ra giờ để làm những bài đó.
« Hễ có ý muốn thì sẽ tìm được phương cách.” Gioan
đã tìm ra được giờ học khi cậu đi bộ đến trường và từ
trường về nhà. Cũng vậy, trên đường về nhà, tay này cậu
cầm cái cuốc, tay kia cậu cầm cuốn văn phạm và cậu đi ra
đồng, vừa đi vừa học. Rồi có vẻ hơi tiếc, cậu đặt cuốn
sách lên một mô đất, và bắt đầu cuốc, cào cỏ với những
người khác. Khi nào có giờ nghỉ ngơi để ăn lót dạ, cậu
ngồi riêng một chỗ, cậu vừa học vừa ăn. Trên đường về
nhà, cậu lại học. Cậu làm bài trong khi ăn cơm tối và ăn
súp, và làm xong tất cả trước khi đi ngủ.
Mặc dầu thấy Gioan có thiện chí và chăm làm việc,
Antonio vẫn than phiền và nhắc đi nhắc lại là anh ta
không muốn cậu nói một tí gì về học hành cả: “Ai cần học
193
|
|
20.8 Page 198 |
▲back to top |
Latinh ở đây. Latinh à, được hết mọi sự đấy hả, ở đây
chúng ta cần làm việc.”
Margherita cố gắng hết sức mà không kết quả để làm
cho anh chàng hiểu rằng sự giúp đỡ của Gioan là không
cần thiết và chính bà cũng cố gắng hết sức để gieo hạt,
trồng trọt và gặt các vụ lúa. Bà cũng hứa sẽ đền cho anh
ta của hồi môn cho công việc mà Gioan đã không góp sức
vào. Nhưng Antonio bướng bỉnh không muốn nghe.
Ngày kia, Antonio nói trước tiên là với mẹ và rồi với
Giuse giọng quyết định: ”Đủ rồi ! Tôi chán ngấy những
cuốn sách ở chung quanh nhà này. Coi tôi nè, to con lực
lưỡng như thế này mà không bao giờ tôi nhìn vào sách vở
gì cả.” « Tức giận và bị chạm, cha nói một điều mà cha
nghĩ là không nên nói ra: “Phải, giống như con lừa nhà
chúng ta kìa. Nó còn to xác hơn và chẳng bao giờ đi đến
trường cả. Anh có muốn trở nên giống nó không?” Nghe
những lời này, Antonio liền nổi cơn lôi đình nhưng cha
đã né tránh được cơn tức giận và trận đánh đập của anh,
nhờ đôi chân nhanh nhẹn của mình.”
Một biến cố vui vẻ đã làm dịu đi những lộn xộn trong
gia đình. Cha Bartolomeo Dassano được nhận chức cha sở
mới ở Castelnuovo vào tháng Bảy năm 1827. Cha là một
người đạo đức và học thức. Và khoảng tám ngày trước
đó, Giuse Cafasso một thanh niên quê Castelnuovo được
lãnh áo chùng thâm từ cha Emmanuel Virano, quản
nhiệm giáo xứ.
Chàng thanh niên đó là ai? Chúng ta đã đề cập và sẽ
còn đề cập nữa trong tường thuật này. Don Bosco đã tả
thanh niên đó như sau: « Giuse Cafasso chào đời tháng
Giêng năm 1811, là một người gương mẫu và nhân đức,
194
|
|
20.9 Page 199 |
▲back to top |
thuộc dòng dõi gia đình gia giáo và đạo đức, làm cha mẹ
và thày giáo hài lòng. Cậu có hai đặc tính trổi bật : lòng
hồi tâm và nỗi thôi thúc không gì chống lại được, đó là
muốn làm tốt cho tất cả mọi người. Cậu rất sung sướng
khi có thể cho vài lời khuyên tốt, cổ võ một việc tốt hoặc
ngăn ngừa một sự xấu. Lúc lên 10 tuổi, cậu đã hành động
như một tông đồ tí hon trong thị trấn của mình. Thường
thường cậu đi tìm các bạn, họ hàng thân quyến bạn hữu,
dẫn họ về nhà mình, lớn có, bé có, già trẻ đều đủ và với
một cử chỉ lịch thiệp, cậu xin tất cả quỳ xuống đọc kinh
với cậu. Rồi cậu lấy một cái ghế như giảng đài, cậu giảng
lại bài cậu đã nghe và kể vài chuyện ích lợi. Thân hình
cậu mảnh khảnh nhưng phát ra tiếng rõ ràng. Nét mặt nết
na và tài hùng biện đã vượt quá so với tuổi của cậu. Làm
cho dân chúng ngạc nhiên và bỡ ngỡ và tự hỏi với nhau
như trong những ngày của Gioan Tẩy Giả. ‘Quis putas
puer iste erit ? [Rồi đứa trẻ này sẽ ra sao?’ [Lc 1, 66]
Danh tiếng về nhân đức vượt trội của cậu thiếu niên
này chẳng mấy chốc đã lan ra khắp các thôn xóm giáo xứ
Castelnuovo. Gioan cũng đã có cùng khuynh hướng và
khát vọng đó, cũng muốn được gặp gỡ gặp thanh niên ấy
như người bạn, song vì hoàn cảnh không thể làm được.
Cafasso đã học ở Chieri vài năm và [khi chàng về nghỉ hè,
thì lại còn có khó khăn khác]: Morialdo thì khá xa
Castelnuovo. Hơn thế nữa vì sự chênh lệch về tuổi tác và
học vấn nên không giúp chút gì để làm bạn thân của
nhau. Nhưng Chúa Quan Phòng đã lo liệu để sau này, hai
bên tạo nên được một tình bạn thánh thiện. Chính Gioan
đã tạo lại cuộc gặp gỡ đầu tiên đó như sau:
“Đó là ngày Chúa Nhật thứ 2 trong tháng Mười, năm
1827 ngày lễ của Đức Mẹ Rất Thánh Đồng Trinh, là bổn
195
|
|
20.10 Page 200 |
▲back to top |
mạng chính của làng Morialdo. Nhiều người tụ tập từng
toán trong ngày đó, người khác xem hay thưởng thức
môn chơi hay những trò giải trí. Cha chỉ chú ý tới một
trong những người không dự các môn giải trí đó. Chàng
ta là một thầy chủng sinh trẻ. Thân hình mảnh khảnh,
ánh mắt long lanh, thái độ thân mật, với dáng vẻ như một
thiên thần. Thầy đứng dựa vào cửa nhà thờ, lúc đó còn
đang đóng. Vẻ bên ngoài của thày làm cha vui mừng,
mặc dù lúc đó cha chỉ mới 12 tuổi. Cha cảm thấy bị lôi
cuốn đến để nói chuyện với thầy. Vì vậy, cha đến gần
thầy và hỏi: ‘Thầy có thích xem những môn chơi này
không ạ ? Con rất vui được chỉ cho thầy xem chung
quanh nhé . . .’
« Thầy tư giáo trẻ ấy mỉm cười bảo cha đến gần hơn
và hỏi tuổi cha, việc học hành, đã chịu lễ lần đầu chưa, có
thường xuyên xưng tôi không, học giáo lý ở đâu v. v.
Kiểu cách nói chuyện nhân từ, xây dựng của thầy gây cho
cha một ấn tượng sâu xa và cha sẵn lòng trả lời mọi câu
hỏi của thầy. Và rồi, như để tỏ tấm lòng trân quý của cha
về sự dễ mến của thầy, cha lại đề nghị sẵn sàng dẫn thày
đi xem chung quanh. Thầy trả lời: ‘Anh bạn trẻ của tôi ơi,
một vị linh mục chỉ cần tìm niềm vui trong những lễ nghi
nhà thờ. Lễ nghi càng được chu toàn tốt đẹp, thì càng vui
hưởng hơn. Để những niềm vui và những lòng sùng kính
của chúng ta không bao giờ trở nên phai nhạt, thì cần
phải luôn chuyên cần chăm chú. Thày đang đứng chờ cửa
nhà thờ mở để vào.’ Cha ráng can đảm kéo dài câu
chuyện và cha đáp lại: ‘Điều thầy nói đúng lắm, nhưng
mỗi việc đều có giờ của nó chứ ; có giờ đi nhà thờ và có
giờ chơi vui vẻ chứ.’
196
|
|
21 Pages 201-210 |
▲back to top |
|
|
21.1 Page 201 |
▲back to top |
« Thầy phá lên cười và kết thúc câu chuyện với những
lời đáng ghi nhớ sau này và cũng là chương trình hành
động trong đời sống của thầy: ‘Một người muốn làm linh
mục, hãy tận hiến mình cho Thiên Chúa. Mọi điều trên
trần thế này, người đó không lưu tâm gì hơn là những gì
phụng sự vinh danh cao cả Chúa và thiện ích các linh
hồn.”
« Đúng lúc đó, cửa nhà thờ mở ra. Thầy tư giáo trẻ
tuổi từ biệt cha, người bạn nhỏ của thầy và đi vào trong
nhà thờ. Rất ấn tượng về lời lẽ và cách cư xử lịch thiệp
của thầy đó, tràn ngập tình yêu Chúa, cha cố gắng tìm
xem người đó là ai. Cha biết được rằng đó là Giuse
Cafasso, sinh viên triết học năm thứ 2 tại chủng viện.”
Gioan trở về nhà hôm đó vui lạ thường, như thể cậu
vừa chiếm được một gia tài giàu có. Cậu chạy đến với mẹ:
“Con đã thấy thầy đó rồi, con đã nói chuyện rồi.”
“Con đang nói về ai đó?”
“Giuse Cafasso ấy mà. Đúng vậy đó mẹ ! Thầy ấy thật
là một vị thánh !”
“Con hãy bắt chước giống như thầy ấy nhé. Mẹ cảm
thấy rằng một ngày kia thầy đó sẽ giúp con rất nhiều!”
Thế rồi Gioan kể lại cuộc trò chuyện mà cậu đã có với
Giuse Cafasso. Bà tỏ ra thán phục vẻ cao cả và chân lí của
những lời nói của Giuse Cafasso và bà kết luận: “Gioan,
con hãy nghe đây, một thầy tư giáo trẻ có những tâm
tình như thế sẽ trở thành một vị linh mục thánh thiện.
Người đó sẽ là cha của người nghèo và dẫn dắt những
người có tội trở về chính lộ. Và người đó sẽ làm cho nhiều
người vững chắc trong con đường tập luyện nhân đức và
sẽ đưa được nhiều linh hồn lên thiên đàng.” Đúng, Gioan
197
|
|
21.2 Page 202 |
▲back to top |
Cafasso đã làm được điều đó. Sau này chúng ta sẽ thấy,
ngài không những là một người mẫu mực cho Gioan
Bosco noi gương như một chủng sinh và một linh mục,
mà còn là vị ân nhân thứ nhất và nổi bật nhất.
Cùng lúc ấy, mùa đông đã đến gần. Không làm ngoài
trời nữa, Gioan đầy hi vọng bắt đầu học với cha Calosso ở
Murialdo. Nhưng cậu chỉ có thể học trong vài tuần vì mẹ
cậu đề nghị cậu phải ở nhà. Antonio đã không từ bỏ sự
chống đối của mình. Anh nói với Gioan: “Công tử bột,
muốn học hả? Có phải mày muốn sống như một ông
hoàng trong khi đó chúng tao phải húp cháo ở nhà à?
Mày không nghĩ rằng chúng tao phải chết đói vì đóng
tiền học phí cho mày hả? Hãy bỏ cái học hành gì đó đi !
Bỏ trò điên cuồng đó đi ! Chúng tao không cần thày giáo
gì ở đây cả ! Đi cuốc đất đi.”
Những lối cư xử hành hạ như thế cứ tự nhiên tuôn ra.
Nếu anh bắt gặp Gioan cầm cuốn sách trong tay, anh sẽ
giật lấy. Nếu gặp Gioan đang tư lự suy nghĩ, anh liền hỏi:
“Mày đang nghĩ gì vậy? Mơ mộng của mày á. Chắc vậy.
Mày sẽ làm một bác dân cày như tao nè.” Anh chỉ để
Gioan yên khi không thấy cậu như một “học sinh” hay
“giáo sư.” Gioan đau lòng, có lúc rơi lệ, nhưng cậu chịu
đựng tất cả. Chúa đang canh giữ cậu ; vị Chúa mà Davit
đã kêu lên những lúc đau buồn: “Người yếu thế giao phó
đời mình cho Chúa. Kẻ mồ côi được chính Chúa phù trì”
[Tv 9B, 14].
198
|
|
21.3 Page 203 |
▲back to top |
CHƯƠNG 22
Phải Rời Mái Ấm
Thiên Chúa có nhiều dự định cho Gioan Bosco và vì
thế Đức Nữ Trinh rất thánh đã truyền cho cậu : “Hãy
sống khiêm nhường.” Vì Chúa chống lại kẻ kiêu ngạo và
ban ơn lành cho những người khiêm nhường. Thánh kinh
nói cho chúng ta: « . . . biết hạ mình xuống sẽ được vinh
quang” [Cn 15, 33] và “người hèn mọn mà khôn ngoan
vẫn có thể ngẩng đầu, và được ngồi giữa những người
làm lớn ” [Hc 11, 1].
Cho đến bây giờ, Gioan đã học được những giới răn
của đời sống Kitô hữu nơi mẹ cậu và các linh mục ở
Castelnuovo, Capriglio và Morialdo. Giờ đây, chính
Thiên Chúa muốn mình là thầy giáo của cậu để làm cho
cậu thánh thiện. Việc này xảy ra như thế nào? Đấng thông
thái nhắc cho chúng ta trong sách Huấn Ca :“. . Vì ban
đầu khôn ngoan dùng kỷ luật của mình mà tôi luyện . . .
rồi lại thử thách họ qua những phán quyết của mình. Sau
đó, khôn ngoan sẽ trở lại với họ trên con đường thẳng,
khiến họ được mừng vui. Nếu người ấy lầm lạc thì khôn
199
|
|
21.4 Page 204 |
▲back to top |
ngoan sẽ bỏ rơi họ, và để mặc cho họ sụp đổ. ” [Hc 4, 17-
18]
Gioan có một trí khôn và một tâm hồn rộng lớn: cậu
vâng lời không phải do bản tính tự nhiên nhưng do nhân
đức. Người đáng thương nhất trên thế gian coi mình như
một ông chủ trong văn phòng riêng của mình. Giống như
một chế độ trong vương quốc riêng của mình. Thiên
Chúa muốn sẽ xử sự với Gioan như Người đã xử sự với
Môsê. Như hoàng tử ở Ai Cập, ông bị ép buộc phải trốn
đến sa mạc Sinai và tìm nơi trú ẩn ở Giethrô. Ở đó, Môsê
đã phải xuống hàng kẻ chăn cừu, trở nên người khiêm hạ
nhất trên trái đất này. Cũng thế, Thiên Chúa chuẩn bị
Gioan [cho sứ mệnh] qua việc để cậu thực tập đức khiêm
nhường anh hùng thật lâu dài. Như thế, cậu phải rời nhà
trong 2 năm trời để đi làm việc đây đó [do hoàn cảnh]
như một người làm mướn. Làm thế nào mà cậu lại không
cảm thấy phải sống khiêm hạ thẳm sâu như vậy?
Cậu rất mong đi học, nhưng trong 4 năm không
những mọi con đường đều ngăn trở cậu, mà cũng không
có được một tia hy vọng. Thỉnh thoảng có chút hy vọng ló
ra, nhưng rồi lại hoàn cảnh không ngờ làm tiêu tan ngay.
Cậu sẽ ra sao ? Sợ hãi và lo lắng cho tương lai là số mệnh
của cậu. Làm thế nào cậu có thể thu nhận kiến thức, như
Chúa đã nói cho cậu trong giấc mơ? Chúng ta đã đọc
trong sách Huấn Ca: “Ai ít bận việc tay chân, thì dễ nên
khôn ngoan” [Hc 38, 24]. Nông dân và công nhân, dầu
không có thành phố nào có thể tồn tại nếu không có họ,
song không ai mong đợi họ làm linh mục hay thần học
gia, thẩm phán hay luật sư, thầy giáo hay giảng viên.
Nghịch lại mọi mong đợi, đây lại là con đường mà Gioan
200
|
|
21.5 Page 205 |
▲back to top |
phải nỗ lực bước theo để rèn luyện chính mình cho sứ
mệnh đa diện trong tương lai.
Đương đầu với sự chống đối ngang tàng càng ngày
càng tăng của Antonio, bà Margherita quyết định gửi
Gioan ra đi, một nguyên nhân vô tội về mối bất hòa trong
gia đình, để sống một thời gian với những người mà bà
quen biết. Nếu họ từ chối không nhận cậu, Gioan phải đi
tới nông trại Moglia ở Moncucco, cách Chieri khảng 2
dặm.
Gia đình Moglia không biết cá nhân Margherita. Họ là
những người giàu có trong khi có gia đình Bosco lại
nghèo. Nhưng điều này không làm cho bà nản lòng, bà
biết rằng tất cả mọi người trong nhà này đều có lòng bác
ái của Chúa Kitô. Hơn nữa bà có thêm can đảm là vì bà
chủ nhà có họ hàng với gia đình Filippello ở Castelnuovo.
Gọi Gioan đến bên cạnh, bà cho cậu vài lời khuyên thích
hợp cùng với sự ân cần lo lắng mà bà Rebecca đã tỏ ra khi
nói những lời chào từ biệt cho Giacob lên đường đi
Chaldea. Vì thế bà Margherita đã gửi con mình đi xa mà
không có sự chăm sóc nào khác hơn là giao phó cậu cho
thiên thần bản mệnh. Đó là tháng Hai năm 1828.
Gioan rời căn nhà chỉ với một bộ quần áo và ít cuốn
sách đạo mà cha Calosso đã cho cậu. Cậu ra đi với nỗi
buồn sâu xa trong lòng, lạnh lẽo tê tái và đất phủ đầy
tuyết trắng tăng thêm nỗi sầu của cậu. Cậu không hi vọng
ở nhà cho cái gì cả vì anh cả cứng đầu không cho mẹ gửi
cái gì cho cậu. Cậu bị cưỡng ép đi tìm việc làm kiếm ăn
bằng mồ hôi, nước mắt của mình. Không còn được sự an
ủi có mẹ gần bên, là người mà cậu hết lòng yêu mến.
201
|
|
21.6 Page 206 |
▲back to top |
Dường như vào khoảng trước tháng Hai, 1828 Gioan
đã đến Serra, một thôn làng gần Buttigliera Asti, cậu đã
được vài người thân của mẹ cậu tiếp đón tử tế. Tuy nhiên,
nhận thức được rằng cậu là một gánh nặng, vì trong mùa
đông cậu không làm được gì ích lợi. Chẳng bao lâu cậu lại
trở về Morialdo. Cũng vậy, bây giờ cậu lại đi đến
Moriondo, nơi đây cũng có một gia đình họ hàng với gia
đình cậu. Cậu xin việc làm nhưng vô ích. Họ chỉ nghe câu
chuyện bi ai của cậu, thông cảm vì cậu bị cưỡng ép ở xa
nhà và họ chúc cậu may mắn hơn đi tìm nơi khác.
Không có việc gì làm bây giờ nhưng thử đến nông trại
Moglia xem sao. Cậu đã đến đó vào buổi chiều. Đầu tiên
cậu gặp ông chủ của trại đó, Giuse Moglia. Ông ta hỏi cậu
với giọng thân mật: « Ô kìa, Gioan, cháu đi đâu thế?”
« Dạ cháu đi tìm việc ạ.”
« Tốt, tốt lắm. Chào cháu nhé!” Và ông ta tiếp tục
bước đi.
Gioan đứng đó một lát, bối rối không biết nói hay làm
gì. Rồi, không hiểu động lực nào thúc đẩy, cậu đi vào sân
trại nơi cả gia đình Moglia tụ tập sửa soạn những cây để
ép rượu. Khi ông chủ thấy cậu, ông liền hỏi: “Cháu đi tìm
ai vậy?”
“Cháu đi tìm ông Lu-y Moglia.”
“Chính ông đây, mà ông có thể làm gì cho cháu?”
“Mẹ cháu bảo đến đây và làm việc như một người
chăn bò cho ông.”
« Mẹ cháu là ai vậy? Tại sao mẹ cháu lại gửi cháu đến
đây. Còn quá nhỏ mà đã phải xa nhà rồi?”
202
|
|
21.7 Page 207 |
▲back to top |
« Mẹ cháu là bà Margherita Bosco. Anh Antonio cháu
luôn mắng nhiếc cháu và đánh đập cháu nên hôm qua mẹ
cháu nói: ‘Lấy một bộ quần áo và vài chiếc khăn, mũ, hãy
đi đến Bausome và thử tìm công việc ở đó. Nếu không có
việc con hãy tới nông trại Moglia và xin ông chủ và nói
rằng mẹ cháu gửi cháu đến đây.’ Mẹ hi vọng rằng ông sẽ
cho con một việc làm.”
« Cháu đáng thương quá. Ông không thể thuê cháu
được vì bây giờ là mùa đông và ông đã không thuê
những người chăn bò nữa, hay làm bất cứ việc gì. Chúng
tôi không thuê người làm cho đến lễ Truyền Tin. Ông xin
lỗi cháu phải đi về nhà vậy.”
“Vì Danh Chúa, xin ông làm ơn cho cháu ở đây.”
Gioan kêu lên. “Ông không phải trả tiền lương cho cháu.
Cháu chỉ xin ở lại thôi.”
“Nhưng ông không nhận được. Vả lại cháu có thể làm
được việc gì?”
Gioan tuôn lệ và nài nỉ: “Xin ông để cháu ở đây, xin
nhận cháu. Cháu sẽ ngồi ở đây, trên hè này và không làm
gì cả. Cháu không đi đâu cả.”
Thế rồi cậu đi giúp những người đang thu nhặt
những cây mây nằm ngổn ngang trên đất. Dorotea
Moglia, vợ của ông động lòng thương vì nước mắt của
cậu, khuyên chồng giữ lại cậu ít ngày và ông Lu-y đã tán
thành ý kiến của vợ.
Người em của ông là Teresa mới 15 tuổi, đang phải
trông coi một đàn gia súc, nhưng cô không thích công
việc này, nên cô nói với ông Lu-y: “Xin anh hãy để cho
cậu ta chăn đàn gia súc thay em. Em đã lớn rồi và đủ
mạnh khỏe để làm công việc đồng áng và em có thể làm
203
|
|
21.8 Page 208 |
▲back to top |
công việc như những người khác.” Những người họ hàng
cũng mau chóng tán thành. Gioan không để lỡ mất cơ hội
và bắt đầu làm ngay những việc thông thường của người
làm thuê và quét tước chuồng trại sạch sẽ.
Tuy rằng trong những năm sau, Don Bosco thường
nhắc lại thời gian ngài đã sống với gia đình đó như một
thời kỳ nhiều mầu sắc nhất và phiêu lưu nhất trong cuộc
đời vì lúc đó ngài phải một mình lẻ loi đương đầu với thế
gian, song ngài không bao giờ đi sâu vào chi tiết khi được
hỏi đến, và cũng không đề cập đến trong tập hồi ký
[Nguyện Xá] của mình. Trong suốt thời gian đó, cậu huấn
luyện chính mình thực hành đức khiêm nhường. Duy
một lần kia, người ta nghe cậu nhận định: “Từ giờ trở đi,
buổi sáng khi tôi thức dậy, tôi sẽ bắt đầu làm việc tức
khắc và tôi tiếp tục làm suốt cả ngày cho tới khi ngủ.”
Nhưng nếu Don Bosco kín kẽ, thì lại không như thế với
gia đình Moglia, những người hàng xóm, cha Francesco
Martino, tiếp nối cha Francesco Cottino, cha xứ
Moncucco. Chính nhờ những người này mà chúng ta đã
thu thập được những thông tin chúng tôi sắp nói đây. Lời
sách Châm Ngôn được hoàn thành nơi Gioan: “Tôn sư
hẳn học được đạo” [Cn 27, 18].
Nhận thấy Gioan là một cậu bé hết sức vâng lời, thông
minh và chăm chỉ làm việc, còn nết na và đạo hạnh nữa,
gia đình Moglia bắt đầu nhận ra rằng họ tìm thấy được
một kho tàng nơi đứa trẻ này. Càng ngày họ càng cảm
thấy yêu mến cậu bé. Rồi chỉ sau một tuần, ông gửi cậu
về Becchi để báo cho Margherita đến gặp ông vào thứ
Năm tới để thảo luận về tiền lương phải trả cho Gioan. Bà
vội vã đến nông trại để nói cho ông rằng bà rất sung
sướng vì ông đã nhận con bà vào trong gia đình và vì thế
204
|
|
21.9 Page 209 |
▲back to top |
bà không còn màng chi đến tiền lương nữa. Nhưng
Moglia đã nhấn mạnh rằng ngoài việc được ăn ở, Gioan
nhận tiền lương 15 lire một năm để may quần áo. Vào
thời đó, số lương như vậy là đã khá khá so với cậu bé
chăn bò 14 tuổi. Từ lúc đó trở đi, Gioan được đối xử như
một người trong gia đình.
Ngay từ đầu, hạnh kiểm không gì chê trách được của
cậu đã gây ảnh hưởng tốt cho tất cả mọi người. Ngay từ
những tuần đầu, quỳ trên chiếu hoặc ở góc chuồng, cậu
đều đọc kinh sáng tối một cách khoan thai. Bà Dorotea
Moglia, bà chủ nhà, đã có lần kính đáo quan sát thái độ
sốt sắng của cậu khi cậu cầu nguyện. Thấy được lòng đạo
hạnh của cậu, bà liền dạy cậu đọc Kinh Cầu Đức Bà mà
vài câu cậu đọc không đúng, và bà xin cậu cất kinh cho cả
gia đình đọc kinh tối trước ảnh Đức Mẹ mà hiện nay vẫn
còn được kính cẩn lưu giữ. Lao nhọc cả ngày được kết
thúc bằng lần hạt Mân Côi, lời kinh mà qua đó, cả gia
đình tìm được sức mạnh mới, ân sủng cần thiết để trung
thành chu toàn những bổn phận ở đấng bậc họ.
Mỗi ngày thứ Bẩy, Gioan xin phép ông bà Moglia đi
đến Moncucco vào ngày hôm sau. Mục đích là để tham
dự Thánh Lễ thứ nhất được cử hành rất sớm. Nhưng
Gioan cũng tham dự những thánh lễ sau và tất cả những
lễ nghi phụng vụ khác. Bà Moglia không biết lý do tại sao
cậu lại đi sớm đến thế, bà quyết định một ngày Chúa
Nhật sẽ đi tìm hiểu xem tại sao. Bà đến trước cậu, và tìm
một chỗ có thể quan sát hết mọi việc cậu làm. Bà thấy cậu
đi vào nhà thờ, dáng điệu hết sức đoan trang, cậu đi xưng
tội với cha sở Francesco Cottino, tham dự Thánh Lễ và
trở về nhà với tâm hồn vui vẻ.
205
|
|
21.10 Page 210 |
▲back to top |
Khi cậu về nhà thì bà đã về trước cậu, bà hỏi cậu có
phải cậu đi lễ sớm là vì cậu muốn nhận các phép bí tích
phải không. Nhưng khi thấy cậu bối rối vì có lẽ mình đã
biết việc cậu làm, bà không muốn làm cậu bối rối thêm,
bà liền nói ngay với cậu: “Từ nay trở đi, cháu không cần
phải xin phép làm gì cho phiền toái, cháu cứ việc đi lễ
sớm.” Gioan không bỏ lỡ cơ hội tốt của bà chủ đã cho
phép cậu tự do đi lễ, Gioan rước lễ mỗi Chúa Nhật và lễ
trọng. Vào thời đó, không rước lễ hàng ngày như bây giờ.
Trong trường hợp này, Gioan lại gặp ngăn trở bất lợi khác
là nông trại Moglia khá xa nhà thờ và phải đi qua đường
mòn mất trên một giờ đi bộ.
Lòng yêu mến Thánh Thể là một dấu hiệu của một
tinh thần cầu nguyện của cậu. Người ta thường xem thấy
cậu, trong nhà hay ngoài nhà, cậu đều đắm mình trong
cầu nguyện. Một ngày kia, khi cậu coi bò không xa nông
trại mấy, bà Moglia và anh rể bắt gặp cậu nằm bất động
giữa cánh đồng. Vì chiếc gò cao nên người ta tưởng cậu
đang nằm bệt xuống đất vậy. Họ nghĩ rằng cậu đang ngủ,
liền kêu tên cậu. Đứa trẻ không động đậy và Gioan
Moglia đi về phía cậu, kêu tên cậu đều đều khi đến gần.
Gioan cũng không đáp lời, khi Gioan Moglia chỉ còn cách
vài bước, ông nhận ra đứa trẻ đang quỳ, cuốn sách trên
tay, mắt nhắm lại, mặt hướng lên trời và một lòng sốt
sắng khó tả gây ra một sự ngạc nhiên lạ lùng. Moglia âu
yếm sờ lên vai cậu và hỏi: “Tại sao cháu ngủ giữa mặt trời
như vậy?”
Gioan giật mình và trả lời: “Cháu đâu có ngủ.” Nói
xong cậu đứng dậy quá bối rối vì bị phát giác trong khi
nguyện ngắm.
206
|
|
22 Pages 211-220 |
▲back to top |
|
|
22.1 Page 211 |
▲back to top |
Cậu cũng không bao giờ quên đọc kinh trước và sau
khi ăn. Cậu đưa việc đạo đức này vào trong gia đình mà
trước đây có xao nhãng không đọc kinh trước bữa ăn.
Tuy vào mùa đông, họ vẫn đọc kinh, chỉ có vào mùa hè là
họ bỏ không đọc vì đã mệt mỏi khi trở về nhà. Cậu cũng
đọc Kinh Truyền Tin mỗi ngày ba lần ngay sau khi nghe
chuông đánh.
Một ngày mùa Hè, ông Giuse Moglia vác cuốc trên
vai, từ cánh đồng trở về nhà, mồ hôi ướt nhễ nhãi. Đến
mười hai giờ rồi, chuông nhà thờ báo hiệu đọc Kinh
Truyền Tin vang vọng từ xa, ông quá mệt mỏi không để ý
tới điều đó, ông nằm vật xuống đất để nghỉ ngơi. Nhưng
ông nhận thấy Gioan về nhà trước ông một phút, quỳ ở
bậc thang đang đọc Kinh Truyền Tin. Giuse đưa ra lời
nhận xét hóm hỉnh: “Xem cậu Gioan kìa, chúng ta là
những chủ nhân phải làm việc mệt nhọc từ sáng đến tối,
trong khi đó cậu Gioan bình an cầu nguyện ở đó. Đó là
phương pháp dễ dàng dễ chiếm được công phúc trên
thiêng đàng.”
Cầu nguyện xong, cậu xuống cầu thang và nói với ông
chủ: “Ông xem đấy nhé, chắc ông thấy rằng cháu đâu có
đi lang thang ở chỗ nào. Ông có thể chắc chắn về điều đó.
Cháu đã kiếm lời bằng cầu nguyện, hơn ông bằng việc
làm của ông. Nếu ông không cầu nguyện, ông chỉ gặt
được hai bông trong bốn hạt ông gieo. Vì thế ông nên cầu
nguyện nếu ông muốn bốn bông thay vì hai. Nếu ông
ngừng một lát, bỏ cuốc xuống và đọc Kinh Truyền Tin,
điều đó đáng là bao, và ông cũng nhận được nhiều công
phúc như cháu vậy.”
Ông lão tốt lành thật ngạc nhiên trước lời nói của cậu,
ông kêu lên: “Được rồi cháu ạ, ông không bao giờ nghĩ
207
|
|
22.2 Page 212 |
▲back to top |
rằng ông sẽ phải học một bài học nơi một đứa trẻ. Từ nay
ông sẽ không ngồi bàn ăn nếu trước hết ông chưa đọc
Kinh Truyền Tin.”
Từ đó trở đi, ông không bao giờ bỏ cầu nguyện. Cậu
coi gia đình Moglia là nơi thay thế mẹ cậu. Họ luôn tiếp
nhận những nhận xét của cậu rất thành tâm, vì cậu đã tỏ
ra quý trọng họ.
Thường có những mối bất đồng ý kiến giữa cậu và
những người lớn tuổi về những vấn đề khác nhau. Một
cuộc tranh luận giòn đã xảy ra như sau: “Cậu lí luận quan
điểm của mình cách khách quan và cậu đã chinh phục
được họ. Các ông chủ và những người bạn của họ thường
nhắc lại: “Thật rõ ràng, trẻ này được tiền định để dạy dỗ
người khác ngay cả những người lớn.”
Ông bà Moglia lấy làm kinh ngạc và đã xác nhận điều
đó nhiều lần. Chưa lần nào họ thấy được một lỗi nhỏ nơi
cậu, dù là một lỗi thuộc tính trẻ cho dù nhỏ mọn nhất.
Cậu không bao giờ để cho mình bị lôi kéo bởi sự làm
dáng mà tính trẻ thường có. Cũng không bao giờ xúi giục
bạn bè, không tỏ ra tức giận và cũng không bao giờ cho
phép mình nhìn cái gì hay làm cái gì không thích hợp. Để
không ai có thể chỉ trích được. Dân làng đã nói về cậu:
“Cậu vượt xa hết mọi đứa trẻ và chúng tôi có thể học từ
chính nơi cậu nữa.”
Tuy nhiên ban đầu cậu không sao tránh khỏi miệng
lưỡi bất bình. Cậu thường quỳ ở giữa đàn bò trong cánh
đồng cỏ để có thể xem thấy chúng và có lẽ để chúng che
mặt trời giữa cánh đồng cho cậu. Một vài người thấy vậy
liền kết luận là cậu vắt sữa bò để uống như những tên
chăn bò bất chính thường làm và họ tố cáo cậu với ông
208
|
|
22.3 Page 213 |
▲back to top |
chủ. Gia đình Moglia khôn ngoan lắm, muốn chính mình
tìm ra vụ việc, và đã nhiều lần quan sát cậu. Họ luôn luôn
nhìn thấy cậu đọc sách giáo lí. Cậu đã học biết khá nhiều
cuốn sách nhỏ này, tuy thế cậu vẫn học đi học lại. Thỉnh
thoảng cậu ngừng lại để cầu nguyện.
Cậu được thấm nhuần tinh thần của Chúa. Chúng ta
có thể phỏng đoán cậu đã ghê tởm không những bất
những gì có thể làm hoen ố tâm hồn cậu mà cả những gì
cậu cho là không xứng hợp với một đứa trẻ. Bà Dorotea
Moglia kể lại rằng Gioan đã không ngần ngại coi sóc đứa
con trai của bà ba tuổi là Giorgio, thằng nhỏ này luôn
theo sát cậu dù ở nhà hay ngoài đồng. Cậu không bao giờ
tỏ ra chán ngán khi nghe những chuyện trẻ con của nó và
còn say sưa thích thú, chú ý tới những điều nó cần.
Nhưng khi bà bảo cậu chăm sóc đứa bé gái 5 tuổi, cậu lễ
phép trả lời: “Xin bà trao cho cháu những đứa bé trai
nhiều bao nhiêu tùy ý, cả mười đứa cũng được, cháu sẽ
coi sóc chúng. Nhưng cháu không liên quan gì đến con
gái.”
Đó là lần duy nhất cậu né tránh mệnh lệnh. Tuy nhiên
đôi lần bà Moglia cứ tỉnh bơ để đứa bé gái dưới đất và đi
lo công chuyện. Thế là bắt buộc Gioan phải coi đứa bé đó.
Nhưng khi Gioan thấy không ai để ý, cậu rút đi một nơi
khác. Khi bà trở về, bà la cậu: “Gioan, tại sao không coi nó
hả?”
Gioan bình tĩnh trả lời: “Cháu không làm công việc
thuộc loại này.”
Ở nông trại Moglia, cậu tiếp tục luyện tập các trò giải
trí để bắt đầu khi ở Becchi. Cậu bắt đầu lôi cuốn một ít trẻ
con trong thôn xóm bằng những trò vu vẻ và trò ảo thuật,
209
|
|
22.4 Page 214 |
▲back to top |
chẳng bao lâu bọn chúng đều thành bạn thân của cậu.
Vào mùa đông, khi người ta không còn làm việc ngoài
đồng nữa, hay vào những ngày mưa gió, Chúa Nhật hay
lễ nghỉ, cậu tụ tập tất cả các bạn của cậu lại vào buổi
chiều. Chúng trèo lên nơi để lúa và ngồi thành hình bán
nguyệt. Còn Gioan ngồi trên cao và dạy chúng giáo lí,
nhắc lại những gì cậu đã nghe ở nhà thờ. Cậu còn kể một
vài chuyện vui và dạy chúng lần hạt hay đọc kinh cầu
Đức Bà, và hát những bài thánh ca. Tóm lại cậu dạy
chúng những gì cậu đã biết. Khi bà chủ nhà hỏi cậu tại
sao cậu lại chọn nơi riêng biệt này để tụ họp, cậu trả lời:
“Chúng cháu tụ họp nơi đây để bà khỏi rầy chúng cháu
và để chúng cháu cũng khỏi làm phiền bà.” Nhưng cậu
cương quyết không bao giờ nhận những đứa trẻ nữ. Trái
lại, vào mùa hạ, khi khí hậu dễ chịu, những đứa trẻ lại tụ
tập ở những cây dâu, các bà mẹ của những đứa trẻ cảm
thấy thật may mắn vì Gioan có mặt giữa chúng để coi sóc
con của họ khi họ đi khỏi nhà hay không thể dẫn chúng
tới nhà thờ. Gioan luôn sẵn sàng nhận một gánh nặng to
tát như thế và cậu đã ban phát nhiều ân huệ cho những
bạn trẻ của cậu như sự chăm sóc trìu mến và những món
quà nhỏ thích hợp với tuổi của chúng. Cậu không hề làm
những điều như thế cho những trẻ nữ.
Trong suốt thời gian đó, cậu luôn mong được học.
Cậu không thể bỏ qua ý tưởng này được. Bất cứ đi đâu,
cậu luôn mang theo một chồng sách đạo và văn phạm
Latinh mà cha Calosso đã cho cậu. Về nhà cậu dùng tất cả
thời giờ rỗi để đọc. Khi dẫn bò trước cái cày, tay phải cậu
giữ lấy dây thừng, tay trái cầm cuốn sách và thỉnh thoảng
liếc nhìn trang sách. Một lần nọ, ông Moglia hỏi cậu tại
sao cậu lại yêu mến sách như vậy. Cậu trả lời: “Vì cháu
muốn làm linh mục.” “Làm linh mục!” Gia đình Moglia
210
|
|
22.5 Page 215 |
▲back to top |
thường nói cho cậu như thế khi cậu nhắc lại ước mộng
làm linh mục. “Cháu không biết rằng để học làm linh
mục cháu phải mất 9 đến 10 ngàn lire à? “Ở đâu mà cháu
có thể kiếm được một số tiền to như vậy?” Họ vừa nói
vừa vỗ vai cậu thân mật: “Nếu cháu không làm cha Bosco
được cháu có thể làm Ngài Bosco cũng được!” Gioan tin
tưởng trả lời: “Rồi các ông sẽ xem.” Cô Anna Moglia,
người em gái khác của Lu-y Moglia mới 18 tuổi, thấy
Gioan cương quyết làm linh mục như thế, nhiều lần nói
với cậu: “Nhưng em nghèo, làm sao em có thể học được
khi không có tiền?” Gioan trả lời: “Em không lo vì sẽ có
những người trả thay cho em.” Tính khí can trường vững
mạnh trước bao thử thách, thật đáng khen ngợi. Cậu đặt
hy vọng của mình ngược lại hi vọng của loài người.
Mặc dù gia đình Moglia coi tham vọng của cậu không
có hi vọng thực hiện được, họ cũng không bao giờ gây
khó khăn cho cậu. Một lần kia, Lu-y nói với cậu: “Cháu
hãy học những gì cháu muốn nếu điều đó cháu thích” và
khi ông ta không cần cậu, ông để cậu làm việc riêng của
cậu. Gioan cảm ơn ông ta và lui về vựa lúa để khỏi có ai
làm phiền.
Hơn nữa, làm sao cậu có thể tiến tới trong việc học mà
không có giáo sư?
Lúc đó cậu lại có một chút hi vọng, vào tháng Chín
cha Nicolas Moglia, chú của Lu-y và anh của Giuse, đến
và ở lại nông trại, ở quê nhà, ngài là một thày giáo. Sau
khi quan sát thái độ, cử chỉ tao nhã của Gioan, ngài tình
nguyện dạy kèm cho Gioan mỗi ngày một giờ. Gioan cảm
ơn vị linh mục đó, nhưng khốn thay cậu chỉ học được ít
học thức vì vị linh mục đó chỉ ở lại trong thôn xóm một
thời gian ngắn của mùa thu khi mùa hái nho và mùa gặt
211
|
|
22.6 Page 216 |
▲back to top |
đã đến. Điều này cũng gây ra ngã lòng, nhưng điều đó
không phá hủy được chương trình của cậu là theo ơn gọi.
Cậu đã tỏ ra cùng một sức kiên quyết đó trong năm 1829
tiếp sau.
Gioan càng lớn tuổi, cậu càng nhận thấy cần có người
chăm sóc, dạy dỗ các thanh thiếu niên. Chính cậu ước ao
làm được điều này, và ước muốn ngày càng trở nên mãnh
liệt. Từ khi cậu tới nhà thờ giáo xứ Moncucco vào mỗi
ngày Chúa Nhật, cậu sớm tụ tập nhiều trẻ em, đứa được
diễm phúc đi học cũng như những đứa thất học. Cha sở
Cottino, một vị linh mục học thức và nhiệt thành, liền
nhận ra được lòng đạo đức thành tâm và nổi bật của
Gioan và tinh thần sống của cậu. Ngài nhận ra rằng
Gioan đã đem lại bao sự tốt lành đến cho các đứa trẻ qua
trò chơi và những lời giáo huấn của cậu. Vì thế không
những ngài cho cậu tất cả sự nâng đỡ cần thiết nhưng cả
khi Gioan rời khỏi nông trại Moglia, chính ngài còn tiếp
tục trong nhiều năm trong công việc tụ tập các em mà
Gioan đã bắt đầu, sau này được gọi bằng tên “Nguyện
Xá.”
Trong khi đó khi nhiều lần xin đi xin lại, Gioan đã
thành công, được phép sử dụng các lớp học của trường
làng trong những ngày Chúa Nhật và lễ nghỉ. Vào những
ngày này, những đứa trẻ con thường tụ tập lại chung
quanh người nông phu trẻ tuổi như một người thủ lãnh.
Cuộc hội họp bắt đầu bằng một việc đọc sách đạo đức và
sau đó tiếp tục vài trò chơi do Gioan thực hiện. Nhưng
không chỉ có thế, sau Thánh Lễ những đứa trẻ muốn ở lại
nhà thờ và đi đường thánh giá cách trọng thể cùng bài hát
Stabat Mater, vị linh mục cảm động đến rơi nước mắt khi
nhìn thấy cái quang cảnh đạo đức đang diễn ra giữa
212
|
|
22.7 Page 217 |
▲back to top |
những đoàn chiên ưu tú nhất của ngài. Người lớn cũng
bị thu hút đến nhà thờ vì sự mới lạ này. Và những gương
sáng đó đã mang lại nhiều kết quả. Gioan đã qua cả ngày
ở Moncucco vào ngày Chúa Nhật và ngày lễ nghỉ. Rồi
ban chiều cậu lại trở về nhà, vừa đi vừa hát cười vui vẻ
cùng với những đứa trẻ trong thôn.
Cha Cottino đã chăm chú quan sát mỗi lời nói và hành
động của Gioan nên ngài không có thể sai lầm khi nhận
thấy Gioan là đứa trẻ thông minh. Có trí nhớ sắc bén, có
óc phán đoán và khả năng dồi dào trong việc học. Thỉnh
thoảng ngài đã có nói chuyện với Gioan trong nhà xứ nên
dần dần ngài đã hiểu rõ những tư tưởng, ước muốn thầm
kín của cậu. Do đó ngài đồng ý dạy cậu Latinh nếu có thể
sắp xếp được.
Gioan xin phép gia đình Moglia để có thời giờ đến với
cha xứ và cậu cũng thưa với ông chủ không phải trả số
tiền lương nhỏ của cậu nữa, chỉ cần họ cho phép cậu có
giờ đến nhà xứ. Cậu được phép đến nhà xứ một vài lần
trong khi công việc không nhiều mấy, nhưng rồi thấy
những ngày đi học lại ít và thất thường, từ nhà đến nhà
cha xứ cách hơn một dặm và thật khó khăn cho cậu khi
phải vắng nông trại hơn 3 giờ mà không xao nhãng bổn
phận. Hơn nữa, cậu cũng không có thời gian hoặc cơ hội
thuận tiện nào để làm bài hay học bài.
Đó là một ngăn trở cho việc học của cậu, tuy nhiên
thời giờ không đi qua vô ích. Thiên Chúa đã sắp đặt việc
cách chu đáo đến nỗi ta có thể nói về cậu như sách Khôn
Ngoan chép: “Đức Khôn Ngoan hướng dẫn chính nhân đi
đúng đường đúng lối, thoát khỏi cơn giận của anh mình, .
. . giúp cho ông thành đạt trong công việc nặng nề và cho
213
|
|
22.8 Page 218 |
▲back to top |
những khó nhọc của ông đem lại nhiều kết quả” [Kn 10,
10].
Trong khi đó những biến cố quan trọng xảy ra năm
1829 cũng nuôi thêm lòng đạo đức phi thường của cậu.
Đức Lêo XII băng hà ngày 10 tháng Hai, hưởng thọ 68
tuổi. Vào ngày 31 tháng Ba, Đức Pio VII lên thay và ban
cho một Năm Thánh mới cho mọi tín hữu. Ngày 20 tháng
Sáu, tại Torino, hai triều thiên bằng vàng được long trọng
gắn lên bức ảnh Đức Trinh Nữ và Hài Nhi trong đền của
Thánh Đường Đức Mẹ An Ủi. Vài tháng trước biến cố này,
ngày 13 tháng Tư, nhờ Đaniel O’ Connel kiên trì, nghị
viện Anh quốc tuyên bố giải phóng mọi người Công Giáo
sau gần ba trăm năm chịu bách hại. Biến cố này có thể so
sánh được với việc các tín hữu Roma xưa kia vui mừng vì
được ra khỏi kiếp sống ở hang toại đạo sau khi Hoàng Đế
ban sắc lệnh tha đạo. Đức Giáo Hoàng! Đức Trinh Nữ!
Giáo Hội! Liệu Gioan có khi nào nghĩ tới rằng một ngày
kia trong tiểu sử của ngài sẽ có một chương mang tựa đề
“Don Bosco và Anh Quốc” hy chăng?
214
|
|
22.9 Page 219 |
▲back to top |
CHƯƠNG 23
Về Lại Nhà
Đến nay, Gioan đã ở nông trại của Moglia được chừng
2 năm, và mang tấm lòng biết ơn rất sâu đậm đối với gia
đình tử tế này. Moglia cũng có cả cảm nghĩ này nữa. Để
tỏ rõ sự hài lòng đối với những công việc của Gioan, ông
Lu-y Moglia cho Margherita 30 lire vào cuối năm 1828 và
thêm 50 lire nữa vào mùa thu 1829. Vào khoảng cuối
tháng Mười Hai năm đó, ông Micae Occhiena, em bà
Margherita, khoảng 8 giờ sáng một ngày nọ đi qua nông
trại, trên đường đi tới chợ Chieri. Ông ta trông thấy đứa
cháu dẫn súc vật ra đồng và ông ta gọi: ”Này! Gioan,
cháu có khỏe không? Cháu có thích ở đây không?”
“Làm sao cháu có thể như thế được? Cháu còn muốn
đi học, nhưng năm tháng qua đi và cháu chưa học được
gì cả?”
“Tội nghiệp cho cháu. Can đảm lên. Để việc đó cho
cậu. Cậu sẽ xem có thể giúp cháu được gì không. Dẫn bò
về, rồi trở về với mẹ cháu. Nói với mẹ cháu là hôm nay
cậu đến nói chuyện với mẹ cháu nhé.”
“Nhưng mẹ cháu sẽ mắng cháu nếu cháu về.”
“Cứ làm theo cậu, đừng lo gì cả. Cậu sẽ lo liệu xong
xuôi hết cho. Chỉ cần tin tưởng vào cậu mà thôi, cậu đi
chợ đây. Nhưng khi về, cậu sẽ nói chuyện với mẹ cháu và
cháu mới thấy rằng mọi việc sẽ trở nên như ý cháu. Nếu
cần, cậu sẽ cấp tiền cho cháu đi học. Cậu sẽ lo liệu mọi sự
êm xuôi. Tốt, bây giờ cháu thấy khoan khoái hơn chăng?”
215
|
|
22.10 Page 220 |
▲back to top |
Gioan bằng lòng. Gia đình Moglia ngạc nhiên khi thấy
cậu trở về với đàn bò sớm quá. Nhưng họ rất hiểu và họ
cho cậu ra đi với ước vọng cao nhất là trở nên linh mục.
Cậu rất cảm động khi phải xa những người tốt bụng như
thế. Cậu giơ tay vẫy từ biệt họ, những người bạn và ân
nhân của cậu và khi cậu ra đi nước mắt họ giàn giụa
trong khóe mắt. Họ đã rất yêu quý cậu và trong những
ngày chung sống với cậu họ coi cậu như con của họ. Với
những lời lẽ cao đẹp nhất để chúc mừng cậu, họ tỏ ra biết
ơn Chúa đã cho Gioan ở với họ một thời gian lâu dài.
Cuộc trở về của cậu để lại cho họ một sự trống rỗng lớn
lao, họ cảm thấy an ủi trong những kỷ niệm chính cậu đã
để lại cho họ.
Năm 1828, ông Gioan Moglia [em ông Lu-y Moglia]
cùng Gioan đi trồng bốn hàng nho mới. Bosco đang buộc
những cây ấy bằng những dây liễu sát mặt đất. Cậu mệt
nhọc với công việc nặng nhọc đó và kêu mỏi gối và đau
lưng.
Ông chú Moglia khích lệ: “Đừng nản. Nếu cháu
không muốn đau lưng khi về già, cháu phải chịu quen
như thế khi còn trẻ.”
Gioan tiếp tục công việc và sau một lúc cậu nói: ”Ông
biết không, những cây nho mà cháu buộc bây giờ, sẽ sinh
ra những trái nho ngon và chúng sẽ sống lâu hơn những
cây nho khác mà xem.”
Thật vậy, mọi việc sẽ xảy ra đúng như Gioan nói.
Hằng năm chúng sinh ra số nho gấp đôi những cây nho
khác. Những cây khác chết đi và phải trồng lại nhiều lần,
trong khi những cây Gioan trồng buộc vào cây mây thì
sinh quả đều đều làm mọi người ngạc nhiên mãi như đến
216
|
|
23 Pages 221-230 |
▲back to top |
|
|
23.1 Page 221 |
▲back to top |
năm 1890. Khi già Don Bosco luôn vui thích nhắc lại câu
chuyện này và mỗi lần ông Giorgio Moglia hay thằng
Gioan con ông ta đến Nguyện Xá, thì ngài thường hỏi
thăm mấy cây ấy xem thế nào và muốn nếm thử những
trái nho ấy.
Anna Moglia, con gái ông Giorgio, vợ của ông Giuse
Zucca, ở Bausone, một thôn gần Morindo Torinese,
thường nói về Gioan với những bạn hữu, họ hàng và con
cái bà. Bà ta thường thích kể chuyện trong 2 năm Gioan ở
nhà cha mình, cậu đã sống của một đời thiên thần và một
tông đồ. Cậu đã rút vào trong một chỗ tĩnh mịch để đọc,
học hành và cầu nguyện. Cậu dạy giáo lý và kể những
câu chuyện xây dựng không chỉ cho những người trẻ
trong xóm, mà còn cho cả mọi người trong gia đình. Cậu
tốt đến nỗi mọi người đều lắng nghe với sự hăng hái và
thích thú. Bà Anna còn nói là đôi khi, trong khi họ làm
việc ngoài đồng, cậu đã nói cho bà với giọng trang
nghiêm và tiên tri: “Tôi sẽ trở nên một linh mục và tôi sẽ
thực sự giảng dạy và giải tội.”
Bà Anna không chú ý mấy đến lời của cậu và hay chọc
ghẹo cậu mà nói rằng với những tư tưởng đó của cậu và
cái tính đi đâu cũng đọc và học, cậu sẽ chẳng làm nên
chuyện gì cả. Nhưng một ngày kia, Gioan lại nói: “Chị
không tin những điều tôi nói và cười nhạo tôi, nhưng một
ngày kia chị đi xưng tội với tôi cho mà xem.”
Và việc ấy sẽ xảy đến, khi Gioan trở thành linh mục
và lập Nguyện Xá thánh Anna, vì những lý do mà bà
không bao giờ ngờ tới, sống ở Bausone [gần Torino] và bà
thường đến Torino và vào Nguyện Xá thăm Don Bosco,
xưng tội với ngài trong nhà thờ Thánh Phanxico Salê, và
làm việc đạo đức ở đó. Don Bosco luôn luôn tiếp đón bà
217
|
|
23.2 Page 222 |
▲back to top |
như người chị của mình. Cha Giuse Mellica, một kinh sĩ ở
Buttigliera d’Asti được các con bà Anna kể lại chuyện đó
và chính cha nói cho chúng ta biết chuyện này.
Nhưng đối với gia đình Moglia, một kỷ niệm quý báu
hơn nữa về Gioan là sự hồi tưởng lại những gương sáng
của cậu, bà Dorotea Moglia, cố gắng thúc giục cậu quý tử
Giorgio của bà năng chịu các bí tích, thường nhắc cho nó
biết lòng đạo đức của Gioan. Một ngày kia khi cậu ta
dùng tên cực thánh của Chúa cách bất xứng, Giorgio
Moglia nói rằng mẹ cậu đã phạt cậu và cảnh báo cho cậu
là không bao giờ tái phạm lỗi đó nữa. Bà thêm: “Hãy làm
như Gioan Bosco đã làm, kính sợ Chúa và kính trọng
người già cả, cầu nguyện sốt sắng và dâng linh hồn cho
Chúa trước khi đi ngủ.” Bà luôn luôn mang Gioan ra làm
gương sáng cho các con bà noi theo, và các bà mẹ khác
trong vùng đó cũng làm như thế.
Thật là phúc cho những đứa trẻ nào đã để lại những
kỷ niệm tốt đẹp tại một nơi mà lần kia chúng đã sống.
Đi dọc theo con đường từ nông trại Moglia về Becchi,
Gioan nghĩ rằng cuối cùng mình đã có thể theo đuổi con
đường ơn gọi của mình cho tới cùng. Song, cậu chưa biết
rằng cậu đã đi qua con đường đó như thế nào. Đầu tiên,
Thiên Chúa đã dạy cậu [ở Becchi] làm việc trong Nguyện
Xá và rồi đã dẫn cậu qua các công việc khác nhau: cuốc
đất, chăn bò, rẫy cỏ, trồng nho, làm nghề nông - một kinh
nghiệm rất tốt cho người sáng lập trường nông nghiệp
mai sau. Kế hoạch tuyệt vời của Thiên Chúa Quan Phòng
thật đáng chúc tụng đến muôn đời.
Mừng rỡ vì được về nhà, Gioan đã đứng trước cửa.
Nhưng lúc mẹ cậu trông thấy cậu thì bà liền quở mắng
218
|
|
23.3 Page 223 |
▲back to top |
cậu vì đã bỏ gia đình Moglia. Bà không muốn nghe một
lời giải thích nào và bắt cậu tiếp tục trở lại nhà ông ta và
tiếp tục công việc. Gioan rất ngạc nhiên và bối rối, nhưng
chỉ một lát thôi. Cậu nghĩ mình đã nhìn thoáng thấy một
vài ý nghĩ dấu kín và khó tả trên mặt mẹ. Cậu rời bỏ nhà
không một lời ca thán và nấp trong một cái hố đằng sau
một cái bờ đê để đợi cậu mình đến. Dĩ nhiên, bà
Margherita đã diễn kịch để Antonio không nghĩ rằng bà
đã dự phần vào cuộc trở lại bất ngờ của Gioan.
Bà Margherita có hai người em trai: Micae và
Francesco. Micae không phải là người thất học, ông là nhà
nông, dẫu thế, ông cũng biết chút ít Latinh. Em của ông,
Francesco cũng có một số vốn liếng kha khá về sự hiểu
biết thông thường và về phương diện tài năng, cả hai đều
rất thân với Gioan. Sự can thiệp của hai người vào công
việc của gia đình Bosco là một dấu hiệu chắc chắn rằng
cậu nhỏ đã tìm thấy hai người bênh vực.
Micae giữ lời hứa của mình. Trên đường về Chieri,
ông ta ghé thăm chị mình. Antonio đã khôn ngoan giữ im
lặng suốt thời gian đàm thoại. Gioan [phải làm cho mọi
người biết mình có mặt] được gọi ra khỏi chỗ nấp và hình
như mọi nỗi khó khăn đều được dẹp tan cách suôn xẻ.
Ông Garnba ở Buttigliera đã cho chúng ta biết chuyện
trên. Khi còn nhỏ, ông đã có lần đi thăm họ hàng ở Becchi
trong thời gian đó. Ông cũng nói rằng Gioan đã dạy ông
ta bước đầu để đọc và viết.
Micae cùng bà Margherita đến cha xứ Castelnuovo:
Cha Bartolomeo Dassano và xin cha cho Gioan một bài
học ít là một tuần hai ba lần. Nhưng Cha Dassano nói
rằng việc đó không thể được vì cha bận nhiều công việc
trong xứ. Thật ra, ngài đã có hai cha giúp đỡ, nhưng các
219
|
|
23.4 Page 224 |
▲back to top |
ngài đã có quá nhiều công việc nên ngài không dám cho
việc nặng hơn cho hai cha. Nhưng, cha bảo họ nên đi
d’Asti ở đó may ra cha xứ có thể giúp họ được. Micae lần
này đi một mình, nhưng cũng bị khước từ với lý do trên.
Chúng ta không biết tại sao Margherita đầu tiên không
xin cha Calosso kèm riêng cho Gioan. Có lẽ bà chưa hoàn
toàn bỏ ý định cho cậu tiếp tục xa nhà, hay có lẽ vị linh
mục giả ốm liệt giường, hay cũng có lẽ những công việc
cần thiết bắt buộc ngài phải bỏ chức tuyên úy quân đội và
trao những nhiệm vụ của cha ở đó cho một vài cha khác.
Dù lý do nào, Gioan cũng không thể đi học lại được. Thế
là một lần nữa cậu lại phải bắt đầu làm việc lại ngoài
đồng và trong vườn rau.
Cậu trung thành tiếp tục dự những lễ nghi phụng vụ
nhà thờ, dù xa xôi đi nữa, và còn làm gương sáng cho mọi
người nữa. Vào Chúa Nhật, cậu hăng hái đi đến nhà thờ
xứ Castelnuovo để dự lễ, nghe giảng, phụng vụ buổi
chiều hay bất cứ công việc phụng vụ nào khác. Gioan
Filippello, người cùng đi học giáo lý với cậu có nói: “Cha
xứ Dassano thường hỏi chúng tôi. Các bạn tôi và tôi biết
rất ít, nhưng Gioan biết đầy đủ, đến nỗi cha xứ phải nói
với chúng tôi: “Các con biết giáo lý khó khăn quá trong
khi Bosco biết rõ ràng đến nỗi cậu có thể đọc từ dưới lên.”
Cũng Filippelo, bạn tri kỷ và rất thân với Gioan, cũng
nói như sau:
“Tôi tin chắc là Gioan không bao giờ phạm một tội cố
tình nào. Nhân đức của cậu tăng theo đà lớn của cậu.
Ngay khi còn nhỏ tôi đã thán phục hạnh kiểm xây dựng
của cậu trong nhà thờ, và lòng sốt sắng của cậu khi cầu
nguyện. Tôi cũng ghi nhận đặc điểm đặc biệt của cậu là
cố tình xa tránh các trẻ nữ bao có thể.
220
|
|
23.5 Page 225 |
▲back to top |
“Cậu trội vượt giữa bạn trẻ trạc tuổi như là một thiếu
niên tốt lành và đạo hạnh. Cậu nhiệt thành và thành công
rực rỡ trong việc chinh phục người khác làm việc thiện.
Cậu luôn nói rằng cậu ước ao được đi học để giúp đỡ các
linh hồn. Lời khuyên tốt của cậu dành cho tôi và các bạn
tôi không bao giờ trở thành sai lạc cả. Cậu mời chúng tôi
đi nhà thờ với cậu cách dễ thương, khích lệ chúng tôi, sửa
lỗi chúng tôi và không ngại ngùng quở trách cả những
tên bất trị nhất. Cậu tìm hết cách để giữ chúng tôi khỏi
các bạn xấu và những trò tiêu khiển nguy hiểm. Chúng
tôi coi cậu như là người hướng dẫn và chỉ đạo thân ái của
chúng tôi vì cậu đã chiếm được sự kính trọng và mến
phục của chúng tôi. Cậu ở giữa chúng tôi như một người
có uy tín. Khi thời tiết xấu ngăn cản chúng tôi vì ở xa nhà
thờ không thể đến dự những lễ nghi phụng vụ ban chiều
được, thì cậu tìm cách làm cho chúng tôi vui hoặc ở trong
nhà cậu hay ngoài sân đình bằng những trò ảo thuật của
cậu. Trong dịp này, cậu có thể giảng giải một vài điều mà
chúng tôi đã nghe trong bài giảng ban sáng, hay dạy giáo
lý cho chúng tôi. Buổi nhóm họp này bao giờ cũng kết
thúc bằng chuỗi Mân Côi.
“Qua lòng nhiệt thành truyền giáo này, cậu đã được
nổi tiếng về nhân đức. Toàn thân cậu tỏa ra sự thẳng thắn
và tính nết na. Trong các ngày Chúa Nhật và ngày lễ,
những cha mẹ ở miền đó thường trao con họ cho cậu coi
giữ như trao cho một Thiên Thần bản mệnh. Mọi bà mẹ ở
miền đó thường thúc đẩy con mình làm bạn với cậu vì
kinh nghiệm cho thấy rằng nhờ đó chúng nó sẽ trở nên
tốt hơn.”
Secundo Matta kể lại: “Có nhiều bà mẹ như thế, trên
giường chết đã nhắc lại cho con cái mình về gương sáng
221
|
|
23.6 Page 226 |
▲back to top |
của Gioan Bosco và truyền cho chúng hứa bắt chước cậu
trong cả đời sống, đặc biệt về việc đọc kinh cầu nguyện
và vâng lời.”
Tóm lại, dân chúng làng Morialdo, Castelnuovo và
những thôn xóm khác, có cả cha Angelo Savio, bây giờ là
hội viên Salêdiêng và em mình là cha Ascanio Savio, hay
nói điều này cho ta: “Bạn bè và những người đồng tuổi
của Don Bosco luôn luôn tỏ ra kính trọng cậu và không
bao giờ nói một lời phê bình chỉ trích nào về cậu.”
Đến hiện nay, tâm tình yêu mến mà mọi người dành
cho cậu Gioan Bosco vô tội thật là sâu đậm trong tất cả
những thị trấn và thôn xóm này.
Một vài năm trước đây, Sư Huynh Giuse Buzzetti và
những hội viên Salêdiêng khác đã dẫn một số học sinh từ
Nguyện Xá đến Becchi để mừng lễ Mẹ Mân Côi. Họ đã
gặp một bà lão đáng kính, bà nhận ra họ là những hội
viên Salêdiêng và bà nói: “Tôi có biết Don Bosco khi cha
còn nhỏ tuổi. Lúc đó tôi sống ở đây. Cha thật tốt chừng
nào. Biết bao lần tôi đã thấy cha cầu nguyện với cả tấm
lòng và chịu các bí tích với nét mặt rạng sáng trong niềm
tin.”
Vì thế, tất cả chúng ta có thể nói rằng: “Triều thiên của
người già là đàn con cháu, vinh dự của con cái là người
cha” [Cn 17, 6]. “Hãy lo sao cho con được danh thơm
tiếng tốt, vì hơn cả ngàn vạn kho vàng, tiếng tăm sẽ còn
mãi. Hạnh phúc đến đâu, đời người cung có hạn, nhưng
danh thơm tiếng tốt sẽ tồn tại muôn đời “ [Hc 41, 12-13]”
222
|
|
23.7 Page 227 |
▲back to top |
223
|
|
23.8 Page 228 |
▲back to top |
CHƯƠNG 24
Cha Giuse Calosso
“Thân phụ người công chính sẽ vui mừng, đấng sinh
thành người khôn, ước gì cha mẹ con được hỷ hoan, và
người sinh ra con được mừng rõ “[Cn 23,23-25].” Đây là
lời tuyên ngôn bất khả ngộ của Thiên Chúa, Đấng khôn
ngoan. Dù vui mừng hớn hở, nhưng bà Margherita vẫn
có lý do để sầu khổ. Thật là khổ tâm khi bà nhìn thấy đứa
con yêu dấu của bà phải vất vả làm lụng để kiếm ăn. Bà
đã từ bỏ hy vọng Gioan sẽ có cơ hội để theo đuổi việc học
hành, khiến cậu có thể đạt tới lý tưởng cứu rỗi các linh
hồn.
Tuy thế, cha Calosso không quên người bạn trẻ của
ngài. Nhận thấy những dấu hiệu rõ ràng về ơn Thiên
triệu Linh Mục nơi cậu, ngài không muốn ơn gọi này dần
dần mất đi. Sau cùng, khi đã giải quyết mọi vấn đề khó
khăn ngăn cản ngài thực hiện dự định bác ái đó, ngài gọi
Gioan đến vào một ngày đẹp trời kia. Sau khi lắng nghe
những lời cậu nhỏ kể lại về những vấn đề của cậu suốt
mấy năm xa nhà, và được Antonio vẫn cứng đầu cứng
cổ, ngài nói: “Gioan con, con hãy tin tưởng vào cha, điều
đó không vô ích đâu. Vậy, con hãy lìa xa người anh vô lý
của con đi, rồi đến với cha. Cha sẽ trở nên cha của con.”
Gioan liền nói với mẹ mình về hành vi quảng đại này.
Cả hai mẹ con, bà và anh Giuse rất vui mừng về chuyện
đó. Antonio thì chẳng chống cũng chẳng ủng hộ. Hơn
nữa, Giuse là một người làm việc khó nhọc, cũng đã hứa
giúp Gioan bằng tiền nong kiếm được do công việc đồng
áng của mình.
224
|
|
23.9 Page 229 |
▲back to top |
Cuối mùa Hè, Gioan đã bắt đầu đến ở với cha
Calosso, chỉ ban đêm với về nhà ngủ. Gioan viết: “Không
ai có thể tưởng tượng được niềm vui của tôi. Đối với tôi,
cha Calosso là một Thiên Thần của Chúa. Tôi yêu ngài
hơn yêu một người cha. Tôi cầu nguyện cho ngài, và vui
vẻ giúp ngài trong mọi việc. Điều tôi vui thích nhất là làm
được việc gì cho ngài dù thực sự có đòi hỏi tôi cố gắng.
Tôi còn muốn hiến cả đời mình cho ngài. Một ngày ở với
ngài tôi thấy mình tiến bộ hơn một tuần ở nhà. Và người
của Chúa đó thường săn sóc tôi với tình người cha yêu
mến đến nỗi ngài thường nói: “Đừng lo lắng về tương lai
của con, bao lâu cha còn sống sẽ giúp đỡ con bằng bất cứ
giá nào, con sẽ không phải thiếu thốn sự gì hết, nếu cha
chết, cha cũng sẽ cung cấp cho con như thế.”
Tuy nhiên, ban đêm khi Gioan trở về nhà, cậu không
được yên ổn: hết nhạo báng rồi cãi cọ. Cuối cùng Cha
Calosso nói: “Nếu việc đó khiến cho mọi việc lôi thôi xảy
ra thì thôi vậy. Con hãy thu xếp quần áo và đến ở đây
luôn với cha, con có thể nương nhờ vào cha, cha sẽ không
bỏ rơi con đâu.”
Thực là đau lòng cho bà Margherita khi thấy con lại
phải xa nhà một lần nữa, nhưng bà phải chịu đựng sự
chia lìa này vì không còn phương cách nào để duy trì sự
bình an trong gia đình. Cha Calosso muốn dạy cậu toàn
bộ Latinh và đài thọ mọi chi phí trong việc học hành của
cậu để đạt tới lý tưởng linh mục, nên Gioan đi đến nhà
cha xứ và ở đó luôn.
Tuyệt vọng vì không bao giờ được sự đồng ý của
Antonio - bây giờ đã 26 - Margherita vẫn quyết tâm cho
Gioan tiếp tục học, bà đã sẵn sàng hy sinh mọi sự mình có
để trả những phí tổn cho Gioan và cuối cùng bà quyết
225
|
|
23.10 Page 230 |
▲back to top |
định phân chia gia sản. Việc này lôi kéo theo một số vấn
đề phức tạp, nhất là cả Giuse lẫn Gioan vẫn còn nhỏ. Bà
nói tất cả sự tình cho em mình là Marianna, không phải
để đi nhanh tới quyết định mà bà thường suy xét nhưng
chưa bao giờ thực hiện, bởi vì điều đó thực đáng ghét với
bà trên cương vị một bà mẹ. Cả hai đều suy nghĩ nát óc về
một vài điểm giải quyết vấn đề, nhưng cũng chẳng giải
quyết được gì. Khó khăn lớn nhất của bà là thành lập một
cuộc thảo luận để làm sao cho việc phân chia tài sản
không gây nên sự phân rẽ cõi lòng. Bà Marianna hăng hái
góp phần vào việc giải quyết này bằng cách nói cho bà
Margherita: “Chị với tôi có tài sản riêng biệt, thì chúng
mình góp chung vào nhau đi, và như thế chúng ta sẽ có
thể thu xếp công việc mà không gây nên một duyên cớ
nào để Antonio phàn nàn lẩm bẩm cả.”
Khi vừa hay quyết định đó, Antonio gay gắt từ chối
quyết định đó, hắn gân cổ nói rằng Gioan cũng phải trở
nên một người nông phu như chính hắn. Nhưng khi bà
Margherita đã thấy việc nào là chính đáng và đã quyết
định rồi, thì bà tỏ ra cứng rắn. Bà không nhượng bộ và
cương quyết nói rằng bà sẽ mang vấn đề này ra trước tòa
án. Vì thế Antonio phải nhượng bộ trong việc phân chia
gia sản. Trước khi làm tờ phân chia gia sản, hắn đã bỏ
Margherita, và dọn đồ của hắn vào phần căn nhà mà
trước pháp luật sẽ thuộc về hắn. Tuy nhiên, hắn xin bà
Margherita lời bảo đảm là bà sẽ không chia cái gì cho
Gioan cả, và cấm Gioan không được lấy một cái gì trong
gia sản cho tới khi mọi việc xong xuôi hết. Thật ra, Gioan
có thể lấy phần riêng trong gia đình của cha mình có,
trong thời gian trước khi phân chia tài sản, nhưng cậu
nhượng bộ cái đòi hỏi bất chính đó để tránh những
chuyện đáng tiếc xảy ra.
226
|
|
24 Pages 231-240 |
▲back to top |
|
|
24.1 Page 231 |
▲back to top |
Một vài tháng trôi qua trước khi công việc được thanh
toán trước pháp luật, gia đình chỉ còn lại ba người:
Margherita, Giuse và Gioan. Gánh nặng đã được cất khỏi
lòng Gioan. Bây giờ, cậu hoàn toàn được tự do theo đuổi
việc học.
Mọi việc bây giờ êm xuôi cả, Gioan cảm thấy trọn vẹn
niềm vui và không còn ước ao gì hơn. Nhưng bất chợt tai
họa xảy đến và một lần nữa mọi hy vọng của cậu tan vỡ
chỉ trong nháy mắt.
Một buổi sáng tháng Mười Một năm 1830, cha Calosso
cho Gioan về nhà để làm việc lặt vặt, cậu vừa về tới nhà
và đang sửa soạn một vài chiếc áo sơ mi, thì một người
chạy bổ vào phòng và nói với cậu là phải trở về với cha
Calosso ngay, vì cha đang ốm nặng và cho gọi Gioan…
Ngài nài nỉ bằng bất cứ giá nào ngài phải nhìn thấy cậu
và nói với cậu vài lời. Gioan liền chạy như bay về phía
nhà ân nhân mình và nhìn thấy ngài đang nằm trên
giường, không thể nói được tiếng nào. Vị linh mục bị đột
quỵ. Tuy nhiên, ngài cũng nhận ra Gioan, và nhìn cậu với
một tình cảm xúc động đến nỗi cậu nhỏ trở nên đau
buồn. Vị linh mục gật đầu ra hiệu gì đó mà ngài cố gắng
giải thích; ngài cố lên tiếng nói, nhưng môi ngài không
nói lời. Cuối cùng ngài lấy ra một chiếc chìa khóa từ dưới
cái gối của ngài và đưa cho Gioan, ra hiệu cho cậu đừng
đưa chìa khóa ấy cho ai hết, và mọi sự ở trong cái tủ sắt
kia sẽ hoàn toàn thuộc về cậu. Gioan bỏ chìa khóa vào túi
mà không biết có gì trong tủ cả. Với tình yêu của một
người con cậu hoàn toàn chú tâm đến vị ân nhân của
mình đã nói. Cha Calosso chết sau đó hai ngày, vào ngày
21 tháng Mười Một, hưởng thọ 75 tuổi. Những hy vọng
của Gioan cũng chết theo ngài luôn.
227
|
|
24.2 Page 232 |
▲back to top |
Một vài người có mặt lúc vị linh mục hấp hối, nói với
Gioan: “Chiếc chìa khóa mà ngài đưa cho cậu là chìa khóa
của cái tủ tiền đấy. Tiền ở bên trong là của cậu, hãy cầm
lấy.” Những người khác bác lại, là theo lương tâm, số tiền
đó chưa gọi là của cậu được vì nó chưa được để lại cho
cậu một cách hợp luật.
Gioan rất bối rối. Sau khi cân nhắc sự việc, cậu nói:
“Tại sao phải liều thân mất phần rỗi đời đời chỉ vì đồng
tiền? Tôi không cần nó.”
Một vài người nhấn mạnh rằng cái dấu hiệu của
người hấp hối sai đi tìm cậu, những gì ngài đã nói khi
ngài còn khỏe, và cách thức ngài đã đưa chìa khóa cho
cậu đều diễn tả rõ ràng ý muốn của ngài, và như thế,
Gioan được coi có quyền trên số tiền đó. Nhưng Gioan
không xiêu lòng. Trong khi đó, người thừa kế của vị linh
mục đến với những người họ hàng và sục sạo tìm kiếm
chiếc chìa khóa của tủ tiền. Gioan đưa cho họ chiếc chìa
khóa: “Chìa khóa hòm tiền đây. Chú ông đã cho cháu
hiểu rằng không được đưa cho ai khác. Một số người nói
rằng cháu có thể lấy những gì trong rương, nhưng cháu
thà sống nghèo. Cháu không muốn có một sự lộn xộn nào
xảy ra cả. Chú của ông không nói rõ cho cháu là số tiền
đó là cho cháu.”
Người cháu cầm lấy chìa khóa, mở két bạc ra và thấy
6.000 lire. Sau khi đếm đủ số tiền, anh quay sang Gioan và
nói: “Tôi muốn tôn trọng ý kiến của chú tôi, số tiền này là
của cậu, và tôi bằng lòng cho cậu lấy bằng nào tùy ý.”
Gioan lặng đi trong chốc lát. Cha Calosso đã tỏ ý
muốn của ngài cách quá rõ ràng, và người thừa kế cũng
bằng lòng. Nhưng sau cùng, Gioan nói: “Không, không,
228
|
|
24.3 Page 233 |
▲back to top |
tôi không muốn một điều gì cả. Tôi thà được nước Thiên
Chúa còn hơn là sự giàu có và tiền bạc trên thế gian này.”
Người thừa kế nói: “Nếu cậu không muốn lấy gì cả,
tôi cám ơn lòng quảng đại và từ tâm của cậu. Tùy cậu
thôi, cậu cứ làm theo ý muốn của cậu.”
Và như thế, Gioan không lấy gì cả! Có lẽ cậu đã nghe
được những lời lẩm bẩm của những người bà con của cha
Calosso về việc này việc nọ. Trong cuốn Hồi Ký của mình,
Don Bosco tóm tắt câu chuyện đơn giản này như sau:
“Người thừa kế của cha Calosso đến và tôi đưa cho họ
chìa khóa tủ tiền.”
“Phúc thay ai giàu có mà vô tội, không chạy theo của
cải, tiền tài. Người đó là ai để chúng ta khen là có phúc, vì
trong dân mình người đó khiến cho bao người thán phục
“[Hc 31,8-10].
Tuy nhiên, cái chết của cha Calosso là thảm họa lớn
lao đối với Gioan, cậu rơi lệ không ngừng trước cái chết
của vị ân nhân mình. Khi thức, cậu nghĩ về ngài; khi ngủ
cậu mơ thấy ngài. Bốn ngày sau, 30 tháng Mười Một nỗi
buồn của cậu lại gia tăng bởi tiếng chuông buồn bã vang
lên từ xứ đạo này sang xứ đạo kia báo tin cái chết của
Đức Giáo Hoàng Piô VIII. Nỗi buồn của Gioan dữ dội đến
độ vì sợ sức khỏe của cậu, Margherita đã cho cậu đến
Capriglio để ở đó ít hôm với ông ngoại cậu. Nhưng Chúa
nhân từ không để cậu một mình mà không có niềm an ủi.
Trong tập Hồi Ký, Don Bosco viết: “Trong thời gian này,
cha có một giấc mơ khác, trong giấc mơ cha bị khiển trách
nặng nề vì chỉ đặt tin tưởng vào con người chứ không vào
Cha Nhân Từ trên trời.”
229
|
|
24.4 Page 234 |
▲back to top |
Tuy nhiên, kỷ niệm về cha Calosso lưu lại mãi bền
chặt trong lòng Gioan. Về sau, Don Bosco viết về ngài
như sau: “Cha đã luôn luôn cầu nguyện cho vị ân nhân số
một của cha và sẽ tiếp tục làm như thế trong suốt cả đời
mình.”
230
|
|
24.5 Page 235 |
▲back to top |
CHƯƠNG 25
Học Tại Castelnuovo
Cái chết vào năm đó của cha Calosso không chỉ làm
cho việc học ban đầu của Gioan Bosco bị gián đoạn ngay
từ buổi đầu mà còn làm cho cậu phải khó khăn hơn để
theo học ở trường Castelnuovo vì ở đó các lớp đã tựu
trường từ Lễ Các Thánh. Dẫu sao, nhờ sự giúp đỡ của cậu
Micae, vì là người quen biết trong miền, nên Margherita
cũng vượt qua những khó khăn ấy để trong khoảng mùa
Sinh Nhật năm 1830 cậu Gioan bắt đầu theo học ở một
trường công trong thị trấn, Gioan đã 15 tuổi, ở đó có một
lớp Latinh phụ thêm cho các lớp tiểu học. Về phần
Margherita, bà đón nhận những hy sinh lớn lao cũng như
sự thiếu thốn để giúp cậu theo đuổi ơn kêu gọi. Sự thiệt
thòi trước tiên của cậu Gioan là cậu phải tự học từ trước
tới nay, bây giờ mới đến trường lần đầu tiên, lại gặp một
ông thầy mới. Để chuẩn bị học La ngữ, cậu phải bắt đầu
học trọn cả văn phạm tiếng Ý. Những ngày đầu vì nhà ở
xa trường đến 12 dặm, nên cậu đã đến lớp trễ cả hai buổi.
Thấy việc đi trễ như thế làm thiệt thòi việc học, vậy cậu
tức tối đổi kế hoạch liền, đi học buổi sáng và chiều trở về.
Có đôi lần vì mưa to gió lớn, cậu không thể đi học được.
Khi tới mùa tuyết rơi, cậu rét cóng run rẩy vì tuyết giá. Ở
Castelnuovo, đường trơn trượt cậu phải nghỉ học, cũng
không đến dùng cơm tại nhà ông Gioan Berto được. Cậu
dùng bữa trưa ngay trong lớp. Vào những khi thời tiết
quá xấu, cậu nán lại ở trường, nằm ngủ dưới hầm cầu
thang, “một nơi ấm cúng” mà một gia đình tử tế dành
cho cậu. Chuyện này chúng tôi được ông Poinpey Villata
kể, ông cũng nghe bà con ông kể lại.
231
|
|
24.6 Page 236 |
▲back to top |
Để cho phí tổn nhẹ bớt đi và cũng để bớt lo lắng cho
con, Margherita đã cho cậu cuốc bộ khứ hồi sáng đi chiều
về, nhưng từ khi mùa đông trở nên gắt hơn, bà liền tìm
cách để cậu lưu trú luôn tại Castelnuovo. Còn tiền bà sẽ
trả lúa rượu hay những thứ gì khác tùy theo ý ông chủ.
Như vậy là từ ngày đó, vì cậu Gioan được mọi người ở
xóm Becchi mến chuộng, sợ rằng cậu không có tiền để
theo đuổi việc học nên họ góp cái nọ, cái kia, đưa cả cho
Margherita để dùng vào việc cần: như lần bà Secundo
Matta biếu bà nửa thùng lúa mì… Margherita lo cho cậu
ở trọ theo ý ông Gioan Roberto là một ông thợ may và
cũng là một ca trưởng “Bình ca” tuyệt vời. Margherita
dẫn cậu đến Castelnuovo và lúc từ biệt bà khuyên cậu lời
này: “Con hãy sùng kính Mẹ Đồng Trinh.” Nhiều người
dân trong miền Castelnuovo tò mò muốn gặp cậu Gioan
vì nghe cậu sắp tới cư ngụ tại đây. Tiếng cậu vang khắp
xã Castelnuovo vì thế họ mong ước được làm quen với
cậu. Những đứa trẻ của bà con Đức Cha Cagliero thích
đứng ở cửa nhìn trẻ đi học, hy vọng được thấy cậu Gioan
Bosco đi qua. Người ta thường nhắc nhở lại vẻ khiêm tốn,
trầm tư khi đi bên cạnh một người hay cả khi một mình
hay với một vài đứa bạn tốt: cậu học trò nhỏ thường đeo
cặp sách bên hông, mặc chiếc áo choàng rộng thùng thình
nặng trĩu.
Castelnuovo là thành phố quan trọng vào bậc nhất
trong vùng đó nên có nhiều trẻ tỏ thái độ khinh khỉnh ra
vẻ tự cao trước dân quê chất phác thuộc giới hạ lưu ngây
ngô. Vì thế nên mấy ngày đầu thấy mặc quần áo như vậy,
vớ được dịp, chúng chế nhạo trêu chọc, rón rén đi sau
giật áo rồi chạy đi miệng nói với theo: “Cha xứ cho nó
chiếc áo đó đấy” hay bằng lời: “Đấy là kiểu hợp thời
trang nhất, có lẽ áo choàng của ông nội nó đấy.”
232
|
|
24.7 Page 237 |
▲back to top |
Gioan không nóng giận gì, trái lại cậu kiên nhẫn chịu
đựng những hành động thô lỗ, chọc ghẹo. Đôi lần cậu tử
tế quay lại mỉm cười với chúng: “Các anh sao kỳ quá vậy!
Tại sao các anh lại xử với tôi như vậy? Tôi có làm phiền
các anh gì đâu?” Những đứa học cùng lớp cũng trêu chọc,
đặt tên riêng vì cậu cao lớn nhất trong đám trẻ nhỏ.
Nhưng sau nhờ thái độ tốt lành của cậu, những lời
châm biếm bắt đầu chấm dứt. Rồi Gioan cũng làm trò ảo
thuật cho chúng vui thích, thật đúng như lời sách Huấn
Ca viết: “Lời ngọt ngào gây nên tình bạn, thoa dịu địch
thù, lưỡi êm ru, do người hiền xuất phát” (6,5). Trong lúc
đó, Gioan có thể thực hành các lòng sùng kính của mình
dễ dàng hơn ở Morialdo nữa.
Theo sắc lệnh của Vua Carlo Felice đề ngày 23-7-1822
thì các trường công lập đều nổi bật tính cách đạo giáo.
Nam nữ có lớp riêng. Một thánh giá treo ở giữa ngay lớp
học. Giờ học bắt đầu bằng kinh sáng và kết thúc vào lúc
trưa với kinh Cúi xin Chúa sáng soi và kết thúc bằng Chúng
con tạ ơn Chúa. Lớp ban chiều bắt đầu bằng kinh Cúi xin
Chúa sáng soi và kết thúc bằng kinh tối. Mỗi ngày, ban
sáng đều dành nửa giờ đầu dạy giáo lý và ban chiều cũng
vậy, đặc biệt ngày thứ Bảy kết thúc bằng kinh cầu Đức
Bà. Thầy giáo phải thỏa thuận với cha xứ về việc học sinh
tham dự Thánh Lễ trước khi đến lớp và đi xưng tội cứ
một tháng một lần. Hơn nữa, học sinh buộc phải học lớp
giáo lý và tham dự các lễ nghi phụng vụ trong nhà thờ
giáo xứ vào các ngày lễ trọng. Lòng đạo đức là con đường
đưa tới sự khôn ngoan.
Mọi học sinh trong tất cả các lớp trung học chỉ có
chung một lớp Latin. Giáo sư là cha Emmanuel Virane
quê ở Castelnuovo d’Asti và là người đã mặc áo chùng
233
|
|
24.8 Page 238 |
▲back to top |
thâm cho thày [Giuse] Cafasso. Ngài là một học giả uyên
thâm, đầy kinh nghiệm nên được học sinh kính trọng. Bài
học hợp trình độ và trình bày khúc chiết giúp học sinh
tiến nhanh. Mức tiến nhảy vọt của cậu Gioan làm cha rất
đỗi ngạc nhiên.
Một ngày nọ, cha giáo ra một bài luận về ông Eleazar
là một người thà chết hơn ăn thịt lợn. Gioan khai triển đề
bài rất khéo đến độ không ai tin rằng chính cậu viết bài
luận ấy. Bài luận này được chuyền cho các giáo sư đọc,
các vị cho rằng thật là tuyệt diệu. Sau cùng, bài này cũng
đến tay cha Moglia. Cha soát rất tỉ mỉ và cha thiết nghĩ cả
toàn vùng này không ai có khả năng giỏi để làm một bài
luận hay như vậy, và do đó, Gioan không thể nào làm
được bài ấy. Và khi Gioan hay được tin đó, cậu nhận ra
rằng mình đã không còn được thày giáo sủng ái được
nữa. Thật vậy, một trong những đổi thay lạ lùng, không
thể giải thích được, một thời điểm nào đó đã đi vào lòng,
cha Moglia khi ngài nảy ra ý nghĩ cho rằng cậu thiếu niên
nhà quê xóm Becchi tốt hơn là ngưng học hành và trở lại
nông trại. Tại sao việc này lại xảy ra chỉ có Chúa mới biết.
Biến cố này thụt lùi này lại một lần nữa thử thách sự kiên
trì và tín thác vào Chúa của Gioan.
Dầu xa mẹ, Gioan yêu mến mẹ mình bằng một tình
cảm được nhân đức của mẹ cảm hứng, không thể nào tàn
phai. Gioan không làm gì khi chưa được phép mẹ và đáp
lại, mẹ sẵn sàng làm vui lòng con bằng cách ban phép
những gì con xin. Vả lại, Gioan đâu có xin nhiều quá, hễ
cần, cậu chỉ xin những cái thật cần thiết thôi. Ông Roberto
cùng gia đình đều rất mến cậu. Nhất là đứa con ông, nay
đã trở thành bạn thân thiết. Tuy đường xá xa xôi, mà hầu
như mỗi tuần Margherita đều mang bánh trái đến cho
234
|
|
24.9 Page 239 |
▲back to top |
cậu. Đường xá quả là xa xôi đối với bà, song bà cảm thấy
rằng xem con mình học hành ra sao là việc rất quan trọng.
Sau này, lúc cậu học ở Chieri và ở trong chủng viện nữa,
bà cũng tới thăm Gioan, tuy không thường xuyên như
trước. Anh Giuse luôn theo mẹ đến thăm em. Gia đình
Roberto luôn vui lòng đón tiếp Margherita: những người
tốt bụng luôn thân cận với nhau. Margherita cảm thấy vui
sướng khi biết Gioan ngoan ngoãn nghe lời bà dặn, và hết
sức sung sướng khi nghe thấy ai ai cũng khen cậu tốt
lành, có lòng kính trọng, sốt sắng cầu nguyện và chu toàn
xác đáng các bổn phận học hành của mình. Mọi người
đều nhìn nhận rằng cậu trổi vượt hơn mọi đồng bạn về
lòng đạo đức và nết na khi lãnh nhận các bí tích và ai ai
cũng khen ngợi hạnh kiểm của cậu trong nhà thờ và việc
chăm chỉ giúp lễ nghi phụng vụ.
Vì thế mà trong kỳ Giáo Lý Mùa Chay, cha Dassano
chỉ định cậu làm người giám thị một lớp Giáo lý. Dầu sao,
gian nan vẫn thường dùng để thử nhân đức, và năm ấy
cậu Gioan cũng phải đề phòng. Vài đứa xui cậu bỏ học đi
chơi. Gioan cố lấy cớ là mình không có tiền, chúng bảo
cậu ăn cắp của ông Roberto hay của mẹ. Để khuyến
khích, một đứa lại phụ họa: “Gioan, đây, mày phải đứng
yên! Khôn ngoan hơn chứ nếu mày bịt mắt, làm sao mà
biết được mày đi đâu. Bây giờ mày chỉ việc kiếm một ít
tiền, như thế mày cũng sẽ vui sướng như tụi tao đây
này!.” Để cho chúng một bài học, Gioan đáp lại: “Tôi
chẳng tin vào lời các anh chỉ dạy đâu, nhưng có phải các
anh muốn tôi đi ăn cắp để vui chơi không? Các anh
không đọc trong kinh mỗi ngày sao? Chớ ăn cắp, đó có
phải là giới răn Chúa không? Ăn cắp, ăn trộm là kẻ bất
chính, những kẻ ăn cắp đều nhằm đến mục đích bất
lương. Vả lại, mẹ tôi luôn chăm lo cho tôi, giả như tôi có
235
|
|
24.10 Page 240 |
▲back to top |
thật sự cần gì, ngài sẽ lo liệu. Tôi không bao giờ làm việc
gì mà không có phép của ngài và giờ đây tôi không muốn
bắt đầu bất tuân ngài. Giả như bạn hữu của các anh hành
động như thế thì chúng đã không tốt rồi; còn nếu chúng
không làm, mà lại xúi giục người ta làm thì thật là đốn
mạt.”
Lời của Gioan lan truyền giữa các bạn học và không ai
còn dám đề nghị như thế nữa. Thầy giáo cũng biết câu
chuyện này, và từ đó người quan tâm Gioan nhiều hơn
nữa. Phụ huynh của học sinh, kể cả những người khá giả,
cũng khuyên nhủ con em mình đến làm bạn với Gioan và
noi gương sáng của cậu. Vì vậy, Gioan tụ tập chúng lại,
đứa nào cũng tín nhiệm nghe lời cậu giống như những
đứa trẻ ở Morialdo và Moncucco, mà vài đứa sau này
thỉnh thoảng còn chân tình đến thăm. Ai đi với cậu sẽ học
được biết bao điều khôn ngoan. Bất kỳ việc nào dầu quan
trọng hay tầm thường, to hay nhỏ cậu đều hết sức chuyên
cần thực hiện. Cân nhắc kỹ lưỡng từng lời nói, và không
khi nào vô ý vô tứ, khi cậu đã nhất quyết thi hành một dự
tính chính đáng nào, không ai có thể làm cậu bỏ được.
Tự nhiên các bạn của cậu bắt đầu noi gương cậu trong
khi cậu lại nỗ lực làm cho tình bạn thêm khăng khít và
như thế các bạn của cậu cũng dễ dàng tiếp nhận những
lời chỉ bảo. Mỗi khi cậu về quê thăm mẹ vài ngày ở xóm
Becchi và khi trở lại Castelnuovo cậu không quên mang
theo một ít hoa quả mà các bạn cậu thích. Việc này giúp
cậu có dịp nói cho các bạn mình về đạo lý, khuyên chúng
sùng kính Mẹ Đồng Trinh. Gioan quý mến đặc biệt một
ngôi nhà thờ nho nhỏ nằm trên đỉnh đồi được coi như
“Nhà Thờ Pháo Đài.” Cậu thích một mình lên đó hoặc đôi
khi cùng các bạn khác làm việc sùng kính Mẹ Thiên Chúa
236
|
|
25 Pages 241-250 |
▲back to top |
|
|
25.1 Page 241 |
▲back to top |
ở đó nữa. Chúng ta có thể phỏng đoán rằng đây là nơi
Đức Maria Đồng Trinh đã ban nhiều ơn huệ xuống cho
cậu vì sau bao năm Gioan vẫn không quên được những
giây phút hạnh phúc đã vui hưởng ở đó. Sau này khi
Gioan Filippello đến thăm Gioan Bosco ở Torino, lần nào
ngài cũng cho cậu vài mẫu ảnh để làm phần thưởng cho
những ai đến đọc kinh Mân Côi ở ngôi nhà thờ đó và để
hấp dẫn các trẻ đến làm việc sùng kính Mẹ Đồng Trinh ở
đó.
Trong những năm về sau, Gioan vẫn thường làm việc
này vào dịp thăm nhà kỳ hè. Danh tiếng cậu không chỉ đã
luôn là tốt mà mỗi năm lại còn trở nên tốt hơn. Các cha và
các giáo dân ai cũng khen ngợi cậu. Họ đều nhớ rằng
ngay lúc còn bé cậu đã ôm ấp một mộng ước sốt sắng và
kiên trì muốn trở thành vị truyền giáo, chăm lo cho các
linh hồn. Giống như trước kia ở Morialdo và Moncucco,
nay ở Castelnuovo, các bà mẹ thường ca tụng Gioan trước
con cái mình, cả nhiều năm sau đó nữa. Đức Cha Cagliero
có kể cho chúng tôi biết là lúc cha còn bé, mẹ ngài đã chỉ
đến Gioan Bosco như là mẫu gương và thường xuyên
khích lệ ngài noi gương Don Bosco.
Như thế, Gioan sống những năm tháng êm đềm với
các việc tốt lành, học hành, đồng bạn với bạn hữu.
Nhưng Gioan vẫn cảm thấy thế nào ấy vì không thể nào
gây được tình thân với các linh mục trong làng. Cha
Bartolomeo Dassano quả thực là con người thánh thiện,
học thức, bác ái và hiểu rõ bổn phận của mình. Nhưng
ngài lại lạnh lẽo, và trẻ em không dễ dàng gì tiếp cận
ngài. Gioan cũng nhận xét như thế về hành xử của mọi
linh mục khác. Ngay cả khi còn nhỏ, Gioan đã thấy rằng
thanh thiếu niên rất cần sự trợ giúp của một người bạn ra
237
|
|
25.2 Page 242 |
▲back to top |
sao và các em thật dễ uốn nắn thế nào trong tay những ai
quan tâm đến các em. Chính bản thân cậu cảm thấy rất
lớn nhu cầu này. Cậu thường bắt gặp cha xứ đang đi với
cha phụ tá. Đôi lần, chính cậu cố ý lập kế hoạch gặp cha
xứ khi ngài đi bách bộ chiều tối. Gioan mong mỏi đến gần
ngài và nghe một lời thân tình từ ngài, cho thấy ngài quan
tâm đến mình. Khi cha xuất hiện, Gioan chào ngài từ xa
và cúi đầu chào khi ngài đến gần. Cha xứ nghiêm trang
và lịch sự chào lại, rồi tiếp tục hành trình của mình.
Không khi nào ngài nói những lời thân tình cho thanh
thiếu niên để chinh phục tâm hồn và khơi dậy lòng tín
nhiệm của chúng.
Vào thời ấy, các giáo sĩ phải mang thái độ nghiêm
nghị. Thái độ dè giữ này làm cho Gioan sợ chứ không yêu
mến. Cậu cảm thấy đau lòng và thường tự nhủ cũng như
nói cho những người khác: “Giả như tôi được làm linh
mục chắc chắn tôi sẽ xử sự khác hẳn. Tôi sẽ chăm sóc các
thanh thiếu niên và quy tụ chúng quanh tôi. Tôi muốn
chúng biết rằng tôi quan tâm tới chúng và muốn làm bạn
với chúng. Tôi sẽ nhân ái nói chuyện với chúng, khuyên
nhủ, và hiến dâng trọn con người tôi vì thiên ích thiêng
liêng của chúng. Tôi mong mỏi có được cơ hội nói chuyện
với cha xứ chừng nào, như trước kia với cha Calosso. Tại
sao điều này không thể thực hiện được?” Đấy là tư tưởng
cậu thường tỏ cho mẹ biết. Margherita hiểu rõ tâm hồn
con mình và bà ngưỡng mộ tình cảm cao thượng đó.
Bà nói: ”Con có thể làm được gì? Các ngài là những
người học thức; tâm trí toàn những công chuyện quan
trọng nên làm sao các ngài có thể hạ mình xuống để nói
chuyện với những thiếu niên như con được?”
238
|
|
25.3 Page 243 |
▲back to top |
“Nhưng nào có khó khăn gì, nếu các ngài dừng lại đôi
chút và chỉ nói vài lời với con?”
“Thế con muốn các ngài nói điều gì?”
“Điều ích lợi cho tâm hồn con.”
“Nhưng con không hiểu rằng các ngài còn nhiều việc
khác phải làm như giải tội, giảng dạy, lo lắng cho xứ đạo
nữa sao?”
”Vậy chúng con không phải là những bổn đạo tý hon
của các ngài sao?”
”Phải, nhưng mà các ngài làm gì có nhiều thời gian để
phí phạm.”
“Phải chăng Chúa cũng đã uổng phí thời giờ khi ngài
nói chuyện với trẻ em đó sao, ngài còn mắng các Tông Đồ
vì họ ngăn cản không cho chúng đến với Ngài. Chứ
không phải Chúa đã nói rằng: “Hãy để trẻ em đến cùng
Chúa” vì Nước Trời là của chúng hay sao?”
“Mẹ đồng ý với con, con mẹ có lý. Nhưng con có thể
làm được gì?”
“Rồi mẹ sẽ thấy. Giả như con được làm linh mục, con
sẽ hiến cả đời con cho thanh thiếu niên. Chúng sẽ không
khi nào thấy con nghiêm khắc hay cấm cách chúng. Con
sẽ luôn luôn là người đầu tiên chào chúng và bắt chuyện
với chúng.”
239
|
|
25.4 Page 244 |
▲back to top |
CHƯƠNG 26
Những Biến Cố nơi Trường Học
Khi mọi việc đang tiến hành khả quan thì bỗng nhiên
Gioan lại gặp một việc rắc rối khác. Cha Virano là thầy
giáo của cậu được gởi đi tới Mondonio thuộc địa phận
Asti. Vì thế vào tháng Tư năm 1831, cha trao trả chức vụ
dạy học để lên đường đi lãnh nhiệm vụ mới và thu xếp
lại công việc. Năm 1832, cha ra đi, thế là ở Castelnuovo
không còn giáo sư Latinh nữa. Và cha Nicolas Moglia ,
một cha tốt lành và đạo đức,--khi đang viết đây, chúng tôi
còn mến nhớ ngài--, ngài được chỉ định thay cho cha cũ.
Rất sớm, người ta thấy cha Moglia không có khả năng để
kiểm soát cả năm nhóm học sinh tính tình sống động,
khác tuổi tác, khác trình độ, khác trí thông minh, tất cả
được dạy dỗ trong cùng một lớp, vào cùng một giờ, mà
các môn học lại khác trình độ nhau. Sự thiếu trật tự đã
làm cho Gioan quên hầu hết những gì đã học mấy tháng
trước. Thầy giáo mới hàng ngày chứng kiến những thái
độ từ tốn của Gioan thật đúng như điều đã nghe bà con
ngài kể lại. Gia đình Moglia ca tụng Gioan đến tận trời
xanh. Và như vậy ngài đã có tình cảm với cậu. Dầu vậy,
ngài vẫn có định kiến cho rằng Gioan là một đứa trẻ khờ
khạo vì cậu ở xóm Becchi quê mùa; cậu tốt có lẽ do bản
tính tự nhiên thôi chứ cậu vẫn là đứa trẻ ngu đần. Lúc ấy
Gioan đã 15 tuổi đầu, cậu mới vào lớp đệ thất. Vào những
giờ lớp đầu tiên, Cha Moglia khảo sát để biết trình độ các
học sinh của mình, Gioan xin phép làm bài của lớp đệ
ngũ. Cha Moglia phì cười nói: “Cha phải nói rằng một
đứa trẻ sống ở Becchi như anh chỉ có cái bộ bề ngoài thôi.
Đã có ai giỏi mà xuất thân từ Becchi đâu? Tại sao anh
240
|
|
25.5 Page 245 |
▲back to top |
không nghỉ học Latinh đi? Anh chẳng hy vọng hiểu được
chữ nào nữa đâu? Anh hãy để thì giờ đi tìm nấm hay bắt
chim thì hơn, vì đối với anh những việc ấy thì thích hợp
nhất đó, anh chỉ có tài ấy thôi. Tôi nghĩ anh sẽ thành công
lớn trong công việc loại đó. Tôi rất lấy làm lạ khi thấy anh
đi học Latinh làm chi cho khó.”
Nhưng Gioan cương quyết, chẳng tỏ vẻ khó chịu
trước những lời ấy. Tuy nhiên câu trả lời của thày giáo lại
chua chát hơn, nhưng khi nhận thấy Gioan cương quyết
trong điều mình xin, cha cũng cho cậu làm bài theo lớp
cậu chọn, nhưng cha sẽ chẳng thèm chấm bài của cậu làm
gì vì cha tin rằng bài Gioan viết sẽ dở tệ thôi.
Các học sinh đệ ngũ phải dịch một bài Latinh, trong
một giờ Gioan nộp bài. Cha cầm lấy bài bỏ trên bàn chẳng
ngó ngàng gì tới, nhếch miệng cười thương hại cho
Gioan. Nhưng cậu bé cứ đứng trước mặt ngài
“Lạy cha, xin cha xem bài của con và sửa những lỗi
con làm sai.” Cha giáo tức giận đáp: “Tôi chẳng bảo là
những đứa trẻ Becchi không biết gì cả sao? Tôi đã nói cho
anh là những việc này hoàn toàn vượt khả năng của anh.”
Nhưng rồi, nhiều học sinh chồm lên đồng lòng xin:
“Xin cha cứ chấm bài của Bosco đi để chúng con nghe
những cái vô lý mà anh ta viết.”
Bấy giờ, cha Moglia xiêu lòng trước lời xin của bọn
học sinh nên ngài bằng lòng chấm. Ngài cầm lấy bài và
đọc. Bài dịch thật chính xác. Cha vừa đặt bài xuống bàn,
vừa kêu lên : “Đấy, đúng y như lời ta nói… Bosco chẳng
có thể làm nên phương tướng gì cả. Anh đã chép lén trọn
cả bài dịch của anh nào thế. Chắc chắn anh đã “quay cóp”
ai đó, không phải do chính anh ta làm đâu.”
241
|
|
25.6 Page 246 |
▲back to top |
Đứa bạn ngồi cùng bàn với Gioan đứng dậy biện hộ vì
chính Gioan một mình làm bài chẳng xem sách hay ăn
cóp của ai: “Thưa cha, cha bảo anh Bosco “quay cóp” bài
của một người khác, nếu vậy thể nào cũng có bài khác
giống vậy. Vậy tại sao cha không xem xem có bài nào của
chúng con có bài nào giống bài của anh ta không đã?”
Đấy là một đề nghị hợp lý, vậy chắc chắn việc này
phải kiểm tra đến cùng. Nhưng cha giáo chẳng động đậy,
trái lại còn mắng anh bạn này: “Anh biết gì về chuyện
này? Anh đã không nghe tôi nói là bất kỳ đứa trẻ nào sinh
ra ở Becchi đều dốt sao?“ Không có cách nào làm cho ngài
nhận ra sự thật. Vì cố nắm giữ định kiến mù quáng nên
cha cũng chẳng tìm ra thực hư thế nào nữa. Và đứa trẻ
mà chính mắt đã thấy Gioan một mình dịch bài ấy, nó
rành mạch kể mọi việc nó đã xem thấy. Và không những
các bạn của Gioan khâm phục tài năng của cậu mà còn
ngưỡng mộ đức khiêm nhường và nhân cách của cậu
trước những lời thóa mạ kia. Biến cố này làm chúng kính
trọng, khâm phục Gioan và Gioan đã gây được ảnh
hưởng giữa chúng. Trong những ngày đi học, Gioan là
mẫu gương đích thực cho người trẻ Kitô hữu qua hạnh
kiểm và cách đối xử giữa chúng bạn hay với chính mình.
Cậu không thích lời nói đùa tầm thường, thô lỗ, những
trò chơi hung bạo cục súc, cậu tránh xa những thân mật
thiếu giáo dục. Gioan đặc biệt ham thích trò chơi nhưng
trừ những loại dữ tợn hung bạo, không những cậu không
tham dự cuộc lại còn khuyên những ai dung túng cho trò
chơi đó, trước hoặc sau giờ lớp. Lẽ tất nhiên là trong thời
gian từ cuối tháng Tư tới cuối niên học, cậu học với cha
Moglia thì ít tiến bộ lắm. Chúng ta coi việc này là xui cho
Gioan. Nhưng Chúa Quan Phòng đã xếp đặt chuẩn bị cho
cậu một sứ mạng.
242
|
|
25.7 Page 247 |
▲back to top |
Vào thời đó, ông Gioan Roberto làm trưởng ca đoàn
nhà xứ, ông đưa được Gioan trong ca đoàn mình. Vì cậu
có giọng hát trong trẻo nên ông Roberto dạy nhạc cho
cậu. Trong một thời gian ngắn Gioan không những đã hát
kinh bình ca lại còn được một chỗ trong ca đoàn nữa. Cậu
cũng tập kéo vĩ cầm, tay cậu đưa qua đưa lại chiếc đàn đã
cũ để có thể hòa âm với phong cầm.
Năm 1831, có những biến cố quan trọng, giáo hữu
kéo tới nhà thờ và ca đoàn có dịp để trình diễn trong
những dịp vừa vui vẻ vừa buồn này. Ngày 2 tháng Hai
năm 1831 là ngày đăng quang của Đức Tân Giáo Hoàng
Gregorio XVI. Ngày 27 tháng Tư, vua Carlo Felice băng
hà, ngài là vị hoàng đế sau cùng của dòng họ Savoa, và
Carlo Alberto lên ngôi cai trị, là vua tiên khởi thuộc dòng
họ Savoa Carignano. Sau này tại Torino, Carlo Alberto sẽ
đi tham dự lễ khánh thành long trọng ngôi nhà thờ mới
“Mẹ Thiên Chúa” đã khởi công xây cất từ năm 1818. Vào
ngày 6 tháng Tám năm ấy, Đức Tổng Giám Mục
Chiaverotti cũng băng hà.
Học nhạc với ông Roberto đã giúp cho Gioan rất
nhiều. Ông Roberto tốt lành luôn hài lòng với cậu học trò
của mình mà không biết rằng mình đã cộng tác vào dự
định của Thiên Chúa qua những bài học ấy. Nhà của ông
là một nhà trường độc đáo, nơi đó, Gioan đã có thể học
hát đến mức kể là hoàn hảo. Chứ nếu Margherita gửi cậu
đến nhà khác, kể cả ở Chieri, chắc hẳn cậu sẽ không có
được cơ hội học nhạc quý giá như thế. Cậu cần phải phát
huy lòng yêu thích và hiểu biết về nghệ thuật này, và sau
này ca nhạc sẽ là linh hồn của các trường học mà sau này
Chúa Quan Phòng đã muốn ngài thành lập. Lời ca tụng
từ cõi đất được liên lỷ bay lên tới ngai tòa của Đấng Tối
243
|
|
25.8 Page 248 |
▲back to top |
Cao, chính là biểu hiện của niềm vui không ngớt ngự trị
nơi cõi lòng của những con cái Thiên Chúa. Biết bao
thanh thiếu niên sau này sẽ hát lên ca khen Chúa:
“Miệng con sẽ reo hò theo nhịp đàn mừng Chúa, Hồn con
nữa, hồn con Ngài cứu chuộc” [Tv 70,23].
Nhưng việc học hành, hát xướng không chiếm hết
thời gian của Gioan. Cậu cũng cố lợi dụng những giờ
rảnh rỗi để học nghề may. Chẳng bao lâu, cậu đã đơm cúc
được, may vạt áo, lại sử dụng được cả mũi khâu đơn kép
nữa. Sau đó Gioan cắt áo lót, áo ngoài, quần áo choàng.
Sau này, ở trong Nguyện Xá, ngài khôi hài nói đùa với
các con cái mình: “Cha cảm thấy cha đã trở nên một thợ
may số một rồi.” Việc Gioan khởi công thì y như một trò
chơi hứng thú, nhưng rồi cậu phải tiếp tục như là một
công việc thiết yếu trong năm vậy. Lúc ở nhà, mẹ phải
chia gia tài, với những đòi hỏi của Antonio, Margherita
không cung cấp tiền cho Gioan được, vì thế cậu phải tự
kiếm ra tiền trả tiền thuê phòng bằng cách giúp ông
Roberto ở tiệm, vả lại, học những nghề này rất thực dụng
trong những năm về sau, khi Don Bosco sống ở Nguyện
Xá, ngài phải chỉ dạy cho con cái ngài. Ông Roberto mãn
nguyện vì thấy Gioan tiến triển tuyệt hảo đến nỗi ông coi
cậu như của quý, hy vọng được Gioan ở luôn bên cạnh để
giúp mình. Nhưng Gioan lại có những dự định khác nữa!
Cậu muốn tiếp tục việc học. Cậu phải làm những công
việc này là chỉ để cho có việc làm, và chỉ là những
phương tiện cần thiết đạt tới lý tưởng của mình. Gioan
còn nhiều tài khéo khác, cậu học nghề rèn, khi nhận thấy
mình đi học với cha Moglia thì mất công nhiều mà chẳng
kết quả, cậu vào làm việc trong lò rèn. Nhờ sự giúp đỡ
của ông Evasio Savio, bác thợ rèn trong miền, một Kitô
hữu tốt, cậu học cách kéo bễ, tay đập búa tạ rồi mài,
244
|
|
25.9 Page 249 |
▲back to top |
dũa… Cậu là người có tài quan sát rất tinh xảo, cậu chú ý
tới kỹ thuật mới lạ của tiệm, trong những năm sau này,
cậu cũng thâu thập được những cái hay, khéo léo nơi các
tiệm rèn khác nhờ vào trí thông minh ham học hỏi, cậu
tăng thêm kinh nghiệm bằng những kiến thức lý thuyết
của mỗi nghề cậu học. Ở điểm này chúng ta có thể hỏi:
“Trong tâm hồn một đứa trẻ nhà quê như thế ai có thể
làm nảy sinh những khuynh hướng khả năng đối với
nhiều nghề khác nhau như thế? Ai cũng an bài cách êm
thắm đến nỗi một trò chơi khi ấy lại trở thành một công
việc cần thiết sau này? Hiển nhiên những việc ấy đều do
Chúa Quan phòng khi muốn chọn cậu để thiết lập những
Nguyện Xá, trường dạy nghề, và cả những ngôi trường
kỹ thuật nữa. Chúa Quan phòng đã phú cho cậu nhiều tài
năng như thế hầu những đứa con của thường dân, các trẻ
mồ côi nơi các đồng ruộng có thể vào xưởng thợ để tìm
thấy nơi ngài một chỗ dựa vững chắc, một người thông
hiểu những đòi hỏi, khát vọng cùng những thói quen để
ngài trở nên mọi sự cho các em. Vả lại ngài sẽ phải đưa
vai đón lấy gánh nặng và những nhu cầu của vô số con
cái, trong khi chẳng có một thu nhập chắc chắn nào để hỗ
trợ, nhưng chỉ với lòng tin cậy vô biên vào Chúa Quan
Phòng. Chúa đã dẫn đưa nhiều vị ân nhân tới với Đấng
kính Giuse Cottolengo (bây giờ là thánh Cottolengo) cũng
như tới những vị thánh khác để họ có thể rộng tay bố thí.
Còn Gioan Bosco thì hình như Chúa lại muốn ngài phải
tự mình đi xin giáo dân dâng cúng vì danh Chúa, bất kể
những hy sinh, lòng khiêm nhường ngài phải chịu.
Theo tính tự nhiên, Gioan gan dạ, sống động, đầy
nghị lực, bình tĩnh trước khó khăn, kiên nhẫn và khôn
ngoan trong việc chọn lựa những phương tiện thích hợp,
nhiệt thành chinh phục tấm lòng, không nhụt khí trước
245
|
|
25.10 Page 250 |
▲back to top |
những tính toán loài người. Đức tính này đã tập luyện từ
ngày còn trẻ. Thật vậy, lúc ở Becchi, cậu đã chịu khó rất
nhiều để kiếm ra số tiền mình cần, và thu hút khán giả tới
xem xiếc. Bây giờ là một học sinh, trước khi bước chân
vào chủng viện, cậu còn phải kiếm ra của ăn. Một giai
thoại khá hay trong thời này được nhiều người mục kích
cho thấy rằng cậu thật tài tình, đã kiếm ra tiền để học với
sức riêng của mình.
Một hôm, có mở hội chợ ở làng Montafia. Một chiếc
cột rất cao, bôi đầy mỡ dựng nên ở giữa công viên, trên
ngọn một chiếc vòng treo phần thưởng. Đám người đông
nghẹt nhìn ngắm thèm thuồng, ước đo chiều cao, cố leo
lên để giật lấy giải thưởng. Người này leo được một phần
ba, kẻ kia đến được phân nửa nhưng tức thì lại bị tụt
xuống ngay. Những người đứng gần cổ võ hăng hái
những người dự cuộc tưởng chừng như họ đã giật được
rồi, nhưng thật sự rút cuộc bị la ó cười nhạo vì đã thất bại.
Khắp công viên đầy những tiếng la ó, hò hét… Các người
dự cuộc, hồng hộc thở muốn đứt hơi vì đã cố gắng leo
nhanh lên nhưng họ đã trơn tụt xuống liền. Gioan chú ý
đến cách họ leo, họ đã tụt xuống vì sức nặng của thân thể,
không thể nào leo cao lên được: Gioan liền nghĩ ra một lối
khác. Không ngần ngại, cậu bước ra khỏi đám đông tiến
đến khu vực gần chiếc cột, từ từ và bình tĩnh cậu khởi sự
leo lên, thỉnh thoảng cậu quặp chặt chân vào cột, để cho
gót chân nghỉ ngơi. Lúc đầu dân chúng chẳng hiểu cậu
làm gì ở trên cao ấy và họ cười rộ lên, họ đợi chờ xem cậu
cũng chuẩn bị trơn tuột xuống tận đất như những người
khác cho mà coi. Nhưng nhìn Gioan càng ngày càng gần
ngọn hơn, đám đông im lặng hoàn toàn. Khi cậu leo tới
ngọn, cây cột bắt đầu lung lay nguy hiểm. Một tràng
pháo tay vang rền tung hô nhà chiến thắng tuổi trẻ. Giơ
246
|
|
26 Pages 251-260 |
▲back to top |
|
|
26.1 Page 251 |
▲back to top |
tay ra ngoài, Gioan nắm được chiếc bao thứ nhất ở trong
đựng 20 lire, đoạn lấy một chiếc khăn tay cậu dồn cả vào
trong áo. Cậu để lại vài giải thưởng bé bé để trò chơi có
thể tiếp diễn. Cậu lanh lẹ tụt xuống giữa tiếng hoan hô
vang trời của đám đông và biến mất.
247
|
|
26.2 Page 252 |
▲back to top |
CHƯƠNG 27
Nghỉ Hè
Ngày hè gần tới, nhưng cậu Gioan chẳng vui vẻ gì; bất
đắc dĩ, cậu phải về quê và cậu thấy tương lai mình còn xa
xăm mù mịt. Vào lúc ấy gia đình cậu làm ăn phát đạt.
Margherita cùng anh Giuse, bấy giờ đã 18 tuổi, hợp tác
làm chung cho ông Giuse Febraro. Cả 3 làm chung rồi
chia lợi tức trong nông trại Susambrino thuộc gia đình
Matta. Mấy năm sau nông trại này đã bán lại cho Kỵ Sĩ
Gioan Pescarmona. Nông trại này lưng chừng đồi và nằm
giữa đường từ Becchi và Castelnuovo. Giuse đã cư ngụ ở
nông trại này khi ông Febraro vẫn ở nhà riêng, ngôi nhà
nằm sát khu đất Susambrino. Margherita thay đổi chỗ ở
luôn, lúc thì ở nhà tư tại làng Becchi, khi thì ở nông trại
này tùy theo công việc đồng áng đòi hỏi.
Từ ngày chia gia tài, Antonio đã sống một mình với
phần gia sản chính tay mình đã chia. Anh cày cấy một
mình, luôn luôn sẵn sàng làm thuê cho bất cứ ai cần. Còn
Gioan sống với Giuse, Giuse thương yêu em lắm. Và
Gioan cũng được hoàn toàn thong thả để theo đuổi việc
học. Cậu có được một tủ sách đạo nho nhỏ, do cha xứ
Moncucco, cha giáo của cậu và cha Calosso tặng hay cho
mượn, trong số này có cả những cuốn về tu đức của
thánh Alphongsô Liguori và vài tác phẩm luân lý mà cậu
đang học thuộc. Để giúp đỡ anh được phần nào, Gioan
chăm dăm đôi bò, cậu cho chúng gặm cỏ dưới thung
lũng. Đôi khi cậu còn giúp đỡ anh trong công việc đồng
áng. Gioan cũng thiết lập một xưởng thợ tí hon ở góc nhà,
248
|
|
26.3 Page 253 |
▲back to top |
cậu may vá quần áo của mình và của cậu. Cậu sửa lại
nông cụ cũ tại lò rèn của mình.
Rosa, con gái ông Febraro, về sau thành hôn với một
người trong gia đình Cagliero, và có họ với Đức Giám
Mục Cagliero sau này coi sóc miền Patagonia, khi đó cô
còn là một cô gái nhỏ, cô cũng chăn bò ở gần đó. Rosa
nhớ lại cậu Gioan tuy còn trẻ mà đôi lúc đã quá suy tư
đến nỗi cậu đã để đàn bò dẫm cả vào những ruộng đã cày
bên cạnh mà không biết gì và chính cô phải dắt chúng trở
lại đồng cỏ, Gioan đã cám ơn cô bé về hành động cao đẹp
đó. Có nhiều dịp chính cô bé đã tự ý coi giúp đàn bò của
Gioan. Gioan cám ơn cô đoạn rút lui dưới bóng cây hay
sau hàng dậu để cầu nguyện hay đọc sách.
Cậu đã sống như vậy ở nông trại xa, cậu còn tìm
nhiều cách để dành thời giờ nhàn rỗi lúc mà các nông dân
nghỉ trưa. Chính cậu đã tự đặt cho mình một luật sống là
cậu sẽ không bao giờ ngủ ngày:
“Người ta hỏi, đáp đôi lời,
Nói vầy: ít câu nhiều ý,
Vừa tìm hiểu vừa lắng nghe” [Hc 32, 11-12]
Giờ đây chúng tôi sẽ đề cập tới những chuyện có vẻ
thường nhưng toàn thể các mẫu chuyện nhỏ bé vô nghĩa
này sẽ tô thêm vẻ mỹ miều của bức tranh thật tuyệt tác.
Thí dụ, như tác giả linh ứng viết sách Tôbia, đã diễn tả
một con chó con được làm bạn cùng cậu Tôbia trên
đường hành trình và nó đã lon ton chạy trước lúc trở về.
Cũng vậy, trong một huyền thoại, khi một bác thợ săn
đến gặp thánh Gioan Tông đồ, thấy ngài đang vuốt ve
một con chim trĩ với cử chỉ ngây ngô như trẻ con và ngài
249
|
|
26.4 Page 254 |
▲back to top |
đã bảo ông: “Đừng lấy làm lạ. Việc này đã giải khuây tâm
hồn tôi và giúp tôi nâng cao tâm chí lên tới trời.”
Adam được quyền trên mọi giống vật, và lúc ông còn
sạch tội, ông cũng thư thái như thế. Trong nhà Giuse có
một con chó săn, Gioan đặt tên cho nó là Bracco. Vào lúc
rảnh rỗi cậu tập cho nó cách bắt bánh từ trên cao rơi
xuống cách tài tình. Cậu huấn luyện ăn bánh khoai từ bàn
tay của mình, nếu có mẩu bánh to quá, cậu nhạo nó: “Đồ
ăn tham, mày tưởng mình có thể nuốt chửng được à.”
Chú chó ra vẻ e dè, do dự ngước mắt nhìn lên ông chủ.
Rồi, nó chỉ liếm miếng bánh đợi khi cậu ra lệnh: “Ăn đi,”
nó mới nuốt chửng.
Gioan cũng dạy nó lên xuống cầu thang của vựa lúa.
Cậu khoái chí khi nhìn thấy sự vụng về của Bracco lúc nó
được luyện những trò mới, nhưng rồi nó cũng quen dần.
Có những lần khác, cậu đưa nó lên lầu rất cao, hay đem
nó lên tới gác rồi ném nó vào chỗ cỏ khô, cậu đi xuống và
rút thanh ra rồi gọi nó. Bracco sủa, mon men tìm lối
xuống, nó rụt lại và ngán cái bề sâu, nhưng lấy lại bình
tĩnh nó phóng xuống và sung sướng chạy đến bên ông
chủ. Gioan đi đâu Bracco theo đấy. Khi đã mệt vì trời
nắng như thiêu như đốt, cậu vừa cởi áo vừa gọi: “Bracco,
Bracco, cầm lấy áo nè.” Nếu cậu cởi chậm thì nó cắn lấy
áo và kéo ra. “Bracco khéo lại rách bây giờ đấy. Từ từ để
tao quẳng vào chỗ cho,” và như vậy con chó cứ để cậu
cuốn chiếc áo vào mình nó. Và chú ta cứ lon ton chạy theo
suốt quãng đường còn lại, đôi khi chú còn cẩn thận xem
bên này bên kia, không để cho chiếc áo rơi xuống.
Vào những ngày Chúa Nhật, sau khi dự các lễ nghi ở
nhà thờ, Gioan tới bên đồi cùng các bạn và cậu lấy những
món xiếc mới của Bracco giúp vui họ. Những đứa bạn vui
250
|
|
26.5 Page 255 |
▲back to top |
sướng cười rộ hoan hỉ dường như chính cậu đã làm xiếc
với chú chó Bracco. Rồi cậu ra hiệu bảo nó phóng lên
lưng con bò đang gặm cỏ cách đất vài thước. Ánh mắt
Bracco lộ vẻ ngạc nhiên, buồn buồn nó ngước nhìn lên
ông chủ như muốn nói: ’Này ông, ông có ý định bảo tôi
làm như thế phải không.” Nhưng khi cậu Gioan cương
quyết lặp lại mệnh lệnh không nghi ngờ gì nữa, Bracco
vội vã thu mình lại rồi nhảy tới con bò với hết sức bình
sinh đến nỗi rơi tọt xuống bên kia thay vì chính giữa lưng
con bò. Thản nhiên, cậu thử nữa, lần này chú Bracco vọt
lên ngon lành chễm chệ trên lưng chú bò đang lộ vẻ bỡ
ngỡ ngạc nhiên. Chú Bracco bệ vệ trên hông, chú cẩn thận
đắn đo e sợ bị trượt xuống khi chưa được phép. Gioan
làm bộ ngoảnh đi như không để ý đến nó. Bracco bắt đầu
hú lên như muốn xin phép từ biệt cú nhảy nguy hiểm bất
tiện này. Nhưng Gioan cứ tỉnh khô như không biết.
Bracco nhận ra rằng ông chủ không để ý gì đến mình bèn
sủa ầm lên rồi lao xuống đất chạy ngay sát Gioan như
trách mắng cậu đã để mình ngồi chờ ở một chỗ quái ác.
Tất cả đám trẻ đều say mê thưởng thức màn trình diễn
độc đáo này.
Sự kiện nhắc cho Gioan lúc cậu còn bé, cậu đã đau xót
khi con chim họa mi yêu quý của mình bị chết. Và cậu
nghĩ mình sẽ phải đau đớn khi mất đi con chó yêu dấu
này. Nhưng cậu hồi tưởng lại lời thề hứa cùng Chúa…
Vài người bà con ở Moncucco đã xin cậu cho con chó làm
quà. Gioan vui vẻ ưng thuận ngay và cậu đích thân đem
Bracco đến nhà cho họ. Chú Bracco được đón chào tử tế.
Vừa khi Gioan thấy nó đã quen với ông chủ mới, cậu âm
thầm rút lui, nhưng quái lạ khi vừa đặt chân tới nhà một
lát, thì Bracco cũng lững thững đi vào, đầu nó cúi xuống
dường như mắc cỡ vì bất phục tùng chủ, rồi nó vẫy đuôi
251
|
|
26.6 Page 256 |
▲back to top |
rón rén đến gần Gioan. Lúc này Gioan không mỉm cười
với nó nữa, cậu nghiêm nghị nói: “Bracco, nhà này không
phải là nhà của mày nữa, tao sẽ không cho mày ăn uống
gì nữa đâu.” Để đáp lời, nó im lìm co ro trong xó nhà.
Mấy ngày sau, những người kia trở lại bắt Bracco, nhưng
rình khi nào nó tự do, nó lại chạy ngay về Susambrino.
Khi Gioan thấy nó cậu cầm gậy đuổi nó. Nhưng Bracco,
thay vì chạy trốn thoát thân, nó lại thu mình ngoan
ngoãn, giơ hai chân vung vẩy tựa như không muốn rời xa
cậu chủ. Gioan rất xúc động vì hành động đó nên đã giữ
con chó lại.
Những ngày hè êm ả này lại nên hân hoan khi đón
nhận thông tin mới. Tự sắc Đức Thánh Cha ngày 12 tháng
Tám, bổ nhiệm Giám Mục Fransoni quê Fossano làm
Tổng Giám Mục Torino. Một ngày Chúa Nhật tháng
Chín, Gioan nghe được lá thư mục vụ đầu tiên của ngài
từ tòa giảng, trong đó nhắc tới những đám mây mù bão
tố đang tụ lại ở chân trời. Thực vậy, chính quyền dân sự,
bôi bác các điều luật của giáo hội, đã ra lệnh dâng lễ cầu
hồn cho một bác sĩ giải phẫu qua đời ở Annecy trong
hoàn cảnh khó gọi là Kitô hữu. Hơn nữa, họ còn cấm các
cha Dòng Tên in lịch phụng vụ trừ phi các bài đọc lễ
Thánh Gregorio VII lấy từ Phần Chung Các Thánh hơn là
từ Phần Riêng Các Thánh. Theo ý họ suy nghĩ, những bài
đọc đó sẽ có hại cho quyền bính nhà Vua.
Vô tình, chính quyền cổ võ mục tiêu các hội kín.
Những hội này vội vã tấn công triều đình vào tháng Hai
với khoảng hai trăm người, nhưng đã bị quân đội hoàng
gia đẩy lui. Tháng Tư, cảnh sát bắt bớ những người đồng
lõa với một âm mưu mới mà luật sư Angelo Brofferio và
những người khác dự tính. Phải chăng cung giọng lo
252
|
|
26.7 Page 257 |
▲back to top |
buồn của lá thư mục vụ của Đức Tổng Giám Mục
Fransoni và lần đầu tiên được nghe tên ngài đã để lại một
âm vang tinh tế trong lòng Gioan và gợi lên một cảm thức
hân hoan? Đức Tổng Giám Mục Fransoni sẽ trở thành
người cha đối với Don Bosco, trụ cột và người bạn chân
thành khi vị linh mục trẻ thành lập một trong những công
cuộc vĩ đại đầu tiên của mình. Cả hai thực sự được tạo
nên cho nhau. Cậu bé chăn bò miền quê có cùng một khát
vọng như vị giáo chức Genoa có nguồn gốc quý phái. Dù
được sinh trưởng giữa những xa hoa, tiện nghi, ngài đã
trở thành một tu sĩ Cappuccino nếu như cha của ngài,
một bá tước, đã bằng lòng. Dẫu sao, ngài đã thành công,
khi được mặc áo chùng thâm lúc 25 tuổi. Ngày sau khi
chịu chức linh mụ, ngài đã tận tụy lo dạy dỗ giáo thuyết
và giải tội. Ngài cũng tham gia đoàn truyền giáo của giáo
phận, và giữa biết bao khó khăn, ngài đã thực hiện được
rất thành công chiến dịch rao giảng ở nhiều khu vực miền
núi Alpes tại Liguria. Gioan đến giờ phút này thì chắc
chắn chưa biết những kế hoạch phía trước ra sao, nhưng
một giấc mơ thứ hai xuất hiện [ngay sau thời điểm Gioan
nghe được bức thư của Đức Giám Mục] có thể có một vài
điểm liên quan đến vấn đề trên.
Khi cư ngụ ở Castelnuovo, Gioan đã làm quen với
Giuse Turco, một bạn đồng học. Qua trung gian của
Turco mà Gioan hiểu được gia đình cậu ta. Họ có một
vườn nho trong khu gọi là Renenta, nằm gần phạm vi đất
của Susambrino. Gioan thường đi lạc trong vườn nho này
vì nó xa đường và chạy băng qua thung lũng. Cậu phải
leo lên chỗ triền dốc thoải để có thể trông thấy vườn nho
của cậu và của Turco. Sách trong tay, cậu đứng giữa vườn
nho. Cha của Giuse Turco thường bắt gặp cậu, tỏ lòng
253
|
|
26.8 Page 258 |
▲back to top |
yêu thương cậu, đặt tay trên đầu cậu và nói: “Gioan, can
đảm lên cháu. Hãy sống tốt và Đức Mẹ sẽ giúp cháu.”
Gioan đáp lại: “Cháu hoàn toàn tín thác vào Ngài;
nhưng cháu không bao giờ biết tương lai sẽ thế nào. Cháu
muốn tiếp tục học lớp Latinh và làm linh mục, nhưng mẹ
cháu không đủ phương tiện giúp cháu.”
“Đừng có lo. Cháu sẽ thấy Chúa dọn đường cho
cháu.”
Gioan đáp: “Cháu cũng hy vọng như thế…” nói vậy
rồi cậu lui về chỗ thường ngày nhưng miệng vẫn còn khẽ
lập đi lập lại: “ Nhưng… nhưng…”
Rồi vào một hôm ông Turco và cậu con thấy Gioan
sung sướng chạy băng xuống đồi rồi qua cả vườn nho.
Cậu dừng ngay trước mặt họ. Ông Turco hỏi: “Gì đấy
Gioan. Trông cháu vui lạ, không như những ngày trước
đây?” Gioan kêu lên: “Cháu nhận được một tin mừng,
một tin mừng. Đêm qua cháu nằm mơ thấy cháu được
tiếp tục đi học và trở thành một linh mục, rồi được lãnh
nhận trách nhiệm coi sóc nhiều thanh thiếu niên. Đó sẽ là
một sứ mạng của cháu. Giờ này cháu chẳng lo gì nữa.
Cháu sẽ là linh mục.”
Ông Turco nhìn cậu rồi bảo: “Nhưng đó chỉ là trong
mộng thôi và sẽ còn nhiều ngăn trở.”
‘Ồ cháu sẽ không lo lắng gì nữa, cháu tin rằng khi
được làm linh mục cháu sẽ trông coi biết bao trẻ và chắc
chắn sẽ giúp chúng thật nhiều.’ Lòng tràn ngập niềm vui,
cậu để họ ở lại, chạy lên trên đỉnh đồi tiếp tục công việc
chăn bò.
254
|
|
26.9 Page 259 |
▲back to top |
Ngày hôm sau, lễ xong cậu trở vào thăm gia đình ông
Turco. Lucia, em gái cậu Gioan Turco, vội chạy đi gọi
ngay những anh em mình vì Gioan thường chơi với họ và
cố hỏi lý do gì làm cậu vui sướng thế. Cậu bảo mình có
một giấc mơ lạ lùng, và họ cố thúc cậu kể cho họ nghe.
Chuyện là cậu đã xem thấy một bà quyền oai tiến đến gần
cậu theo sau một đàn cừu vô số. Khi đến gần, bà gọi đích
danh cậu và bảo: “Gioan, con hãy xem. Ta giao cho con
hết đàn chiên này” – “Nhưng con làm sao có thể chăm
nom một đàn chiên đông như thế này được? Con sẽ tìm
cỏ ở đâu cho chúng ăn?” – “Chớ lo, ta sẽ giúp con.” Nói
vậy rồi bà biến mất.
Chính giai thoại này được cậu Giuse và ông Turco kể
lại. Nó minh thực một quả quyết đơn sơ vắn tắt trong hồi
ký của Don Bosco: “Lúc lên 16 tuổi, cha có một giấc mơ
khác.” Chúng ta tin chắc rằng Gioan còn thấy được nhiều
giấc mơ khác hơn là giấc mơ ngắn kia. Giấc mơ hiển
nhiên là một phần thưởng Chúa ban cho lòng tin tưởng
của cậu. Quả lả một bằng chứng thấy rõ về sự phù giúp
của Mẹ Phù Hộ vào đúng năm ấy.
Margherita, lo lắng vì cậu đã nghỉ khá lâu không đến
trường được, nhất quyết gửi cậu vào trường công khi
niên học khai giảng. Mẹ mỉm cười báo tin vui này cho cậu
rồi mẹ đi thu xếp ngay những đồ dùng cần thiết. Nhưng
cậu Gioan hiểu được nỗi khó khăn của mẹ vì hoàn cảnh
gia đình đang lâm vào cảnh túng quẫn, cậu thành thật
thưa với mẹ: “Mẹ ạ, nếu mẹ cho phép, mẹ để con đi lấy
hai chiếc bao, rồi con sẽ rảo quanh làng, vào mỗi nhà, xin
họ giúp đỡ, như thế chắc chắn con sẽ kiếm được một ít
gì.”
255
|
|
26.10 Page 260 |
▲back to top |
Margherita ưng thuận. Công việc này thật khó khăn vì
tính kiêu hãnh của Gioan. Nhưng cậu đã chiến thắng sự
lưỡng lự đó để đi xin và hạ mình xuống. Đây chỉ mới là
các bước đầu tiên trên bước đường cam go mà cậu phải
theo cho đến mãi đời. Và như thế theo lời sách Huấn Ca
viết: “Con càng tự hạ bao nhiêu thì càng được lên cao
trọng bấy nhiêu và con sẽ tìm thấy hồng ân Thiên Chúa”
[Hc. 3,18].
Cậu Gioan đã tự hạ mình xuống nên Chúa đã nâng
cậu lên. Cậu đi gõ cửa mọi gia đình ở Morialdo. Các bà
mẹ tiếp đãi cậu như con mình, còn con cái họ thì coi cậu
như một người anh em. Gioan đã tỏ lộ những khó khăn
của mình. Và họ đã ban cho Gioan bánh mì, phó mát, gạo,
lúa mì,… Ít ỏi như vậy, lương thực cũng chẳng được để
lâu.
Một hôm, có một bà từ Becchi lên Castelnuovo vì có
một vài công việc, bà đã than phiền ngay tại giữa công
viên rằng cha xứ không thể giúp đỡ Gioan làm linh mục.
Theo bà, thì cậu Gioan có thể giảng hay hơn các cha xứ
nhiều. Những thính giả yêu cầu bà đến trình với cha xứ
xem. Bà bằng lòng, liền đi ngay đến nhà xứ. Cha xứ tên là
Dassano, thật sự ngài chẳng biết gì về quyết định của
Margherita và ngài cũng mong Gioan được tiếp tục học
tại Castelnuovo; ngài lưu tâm đến vấn đề. Cha kêu gọi
giáo hữu giàu có trong xứ góp ít tiền rồi gửi đến cho
Margherita. Margherita hết lòng cám ơn và mua sắm ít
quần áo Gioan rất cần đến.
Một nỗi lo nữa của Margherita là tìm kiếm một gia
đình thật tử tế để gửi gắm Gioan trọ học để bà vững dạ.
Có lẽ theo ý cha xứ, bà chọn bà Lucia Matta, người đồng
hương với Margherita, và sống vậy một mình sau khi
256
|
|
27 Pages 261-270 |
▲back to top |
|
|
27.1 Page 261 |
▲back to top |
chồng qua đời. Bà sẽ đến Chieri thăm con học tại đó. Vậy
tiền trọ mỗi tháng là 24 lire. Khi Margherita không thể trả
hết, thì cậu Gioan làm việc nhà như kéo củi, xách nước,
phơi quần áo để đền bù lại.
Gioan mau chóng đến thăm cha xứ để tỏ lòng tri ân.
Làm vậy, Gioan cũng tuân thủ các quy luật nhà trường
lúc ấy. Để chính thức được ghi tên vào sổ trường đòi hỏi
phải có một tờ khai do cha xứ chứng nhận là mình đã ghi
tên và đã đến gặp cha xứ. Phương cách làm thủ tục này
đã làm cho cậu biết mình sống dưới quyền coi sóc của cha
xứ và ngài cho phép tiếp tục thì cậu sẽ được tiếp tục. Đó
là lí do tại sao vào thời đó, các học sinh kính trọng giáo
quyền, sống gương mẫu ở quê nhà và là nguồn an ủi cho
gia đình.
257
|
|
27.2 Page 262 |
▲back to top |
CHƯƠNG 28
Trường Học tại Becchi
Gioan đã qua khỏi những bước thử thách mà Thiên
Chúa vì lòng nhân từ của Ngài đã thử cậu. Tại Morialdo,
Capriglio, Moncucco và Castelnuovo, cậu đã có nhiều dịp
thuận tiện để quan sát những khuynh hướng và những
nhược điểm, lối sống và thói quen g thói quen của những
đứa trẻ trong những nông trại cô quạnh, trong những
thôn xóm, làng mạc lớn hay nhỏ. Bây giờ cậu đang ở
trong một thị trấn đầy những đám thanh thiếu niên đi
học hay đi làm, cung cấp cho cậu những chất liệu để quan
sát và cho cậu cơ hội để học biết thêm về môi trường hoạt
động tương lai của cậu. Con đường của cậu dài thăm
thẳm và đầy chông gai nhưng sẽ mang nhiều hoa trái.
“Người bôn ba hiểu rộng biết nhiều, kẻ giàu kinh nghiệm
phát biểu thật thông minh. Ai không từng trải thì hiểu
biết nông cạn, con người bôn ba thì lanh lợi, tháo vát” [Hc
34, 9-10].
Nhưng Gioan còn phải trải qua cuộc sống của một học
sinh với những nỗi ưu tư, những khó khăn, nguy hiểm và
thiếu thốn để có thể học biết cách gây dựng sự phấn chấn,
sự cứu trợ, gây thiện cảm, giúp đỡ và an ủi những người,
như bản thân cậu, đã phải nỗ lực tiến tới chức linh mục
và phải bền bỉ theo đuổi con đường bị bủa vây bởi muôn
vàn thử thách. Cuộc sống của một học sinh trong thời
buổi ấy có nhiều khó khăn hơn ngày nay. Ngày nay có
nhiều trường nội trú và những trường giống như thế ở
đó, những học sinh đầy hứa hẹn có thể tìm thấy nơi trú
ngụ và theo đuổi việc học của mình, mà ít hoặc không tốn
258
|
|
27.3 Page 263 |
▲back to top |
kém mấy. Thời buổi ấy không như vậy vì hầu hết dân
chúng đều nghèo khổ. Vấn đề đầu tiên của những cha mẹ
miền quê muốn có con trở nên linh mục hay muốn hưởng
nền giáo dục là phải tìm cho chúng có nơi trọ ở trong thị
trấn hay thành phố. Đôi khi hai ba học sinh phải chia
nhau một phòng trọ ở nhà một người mà chúng được
trao phó. Nhưng phần lớn, sống một mình hay với người
bạn trong những phòng sát mái nhỏ tí. Tiền trọ hay thuê
được trả bằng: lúa mì, ngô, mễ cốc: 50 hay 100 lít rượu,
hay cũng bằng cách làm việc bán thời gian. Chủ nhà sẽ
cho thức ăn, thường là một bát cháo, hay gia đình đứa trẻ
phải gửi thêm bánh mì hàng tuần cho nó. Những đứa trẻ
thường lìa nhà với một vài bao bột mì, bột ngô, khoai và
hạt dẻ: Những thức ăn này của chúng cung cấp cho cả
năm.
Dù mùa đông có lạnh như thế nào đi nữa, chúng cũng
phải chịu vậy vì chúng không thể kiếm đâu ra tiền mua
củi mà sưởi. Những học sinh nghèo phải cung cấp cho
những nhu cầu của mình hoặc bằng cách chép những bản
thảo, dạy học kèm hay một vài công việc bán thời gian.
Vậy, chúng ta sẽ thấy Gioan dùng một phần lớn thời gian
một ngày của cậu trong những công việc không thuận lợi
cho việc học của mình để giảm thiểu đi những gánh nặng
tài chánh của mẹ mình. Điều này lý giải cho thói quen học
đêm và lối sống mà ngài gọi là “phung phá,” nhưng cách
sống đó, xét về kết quả, tốt hơn phải được coi là việc
Chúa an bài.
Sau ngày lễ linh hồn năm 1831, Margherita cho Gioan
hai thùng bột mì và nửa thùng bột ngô để trả một phần
tiền trọ của cậu và nói: “Đây là tất cả những gì mẹ có thể
cho con. Chúa Quan Phòng sẽ gửi đến phần còn lại!”
259
|
|
27.4 Page 264 |
▲back to top |
Gioan Becchis muốn chứng tỏ tình bạn chân thành của
mình nhưng không thể tặng Gioan một món quà nào, liền
chở chiếc hòm và những bao bột mì, bột ngô của Gioan
tới Chieri mà không lấy tiền.
Ngày hôm sau, Mẹ Margherita cho Gioan bao bột mì
nhỏ và cả bột ngô nữa để bán ở chợ Castelnuovo lấy tiền
mua vở, bút,… và cùng đi với cậu trong khi anh Giuse
vẫy tay tạm biệt.
Ở Castelnuovo, hai mẹ con gặp Philipello, người trạc
tuổi với Gioan. Margherita có một vài việc nên phải vào
trong làng, nên bà xin Filippello đi với Gioan đến Chieri.
Ở đó bà sẽ đón cậu một vài giờ sau. Filippello đồng ý.
Margherita cho cậu một ít bột ngô, và cậu cùng với Gioan
đi bộ xuống Chieri. Hai giờ sau họ tới Arignano, ở đó họ
ngồi nghỉ chân một lúc. Bosco đã kể cho bạn cậu về
chuyện học hành, về những điều hay ho mà cậu học được
từ các bài giảng, bài giáo huấn và các bài giáo lý. Gioan
đã khuyến khích Filippello làm việc bác ái và kể cho cậu
nghe một vài giai thoại xây dựng và kết thúc bằng một
vài nhận xét hợp hoàn cảnh. Một lúc nào đó, Filippello
ngắt lời và kêu lên rằng: “Anh mới bắt đầu trung học mà
anh đã biết nhiều thế sao? Chắc chắn anh sẽ là một cha
xứ.”
Nhìn chăm chú vào cậu ta, Don Bosco chỉ trả lời :
“Cha xứ à? Anh có biết làm cha xứ là làm sao không? Anh
có biết bổn phận của ngài là gì không? Mỗi khi ngài đã
dùng bữa trưa hay tối xong ngài phải tự hỏi: “Tôi đã
dùng bữa rồi, nhưng không biết tất cả con chiên nhỏ bé
của tôi đã no thỏa cơn đói của họ chưa? Ngoài những thứ
cần dùng, cái gì còn lại, ngài phải cho những người nghèo
hết. Rồi còn biết bao trách nhiệm khác ngài phải gánh
260
|
|
27.5 Page 265 |
▲back to top |
chịu, những trách nhiệm nặng nề! Anh Filippello thân
mến, tôi không có ý định trở thành một cha xứ! Tôi muốn
học vì tôi muốn hiến trọn đời tôi để chăm sóc những đứa
trẻ.”
Thế rồi họ lại tiếp tục cuộc hành trình về Chieri,
Filippello đi bên cạnh rất cảm động trước lòng bác ái của
người bạn thân. Những năm về sau, năm 1884, nhớ lại
câu chuyện này, Don Bosco hỏi Filippello: “Thế nào, ông
thấy tôi có trở thành cha xứ không?”
Chẳng bao lâu Margherita nhập bọn đi về Chieri. Bà
giới thiệu cậu với bà Lucia Matta, người mà Gioan sẽ ở
trọ. Rồi đặt bao mễ cốc xuống trước mặt bà Matta, bà nói:
“Đây là tiền trả cho con tôi đấy. Tôi đã làm phần của tôi,
con tôi sẽ làm phần của nó, và tôi hy vọng chị sẽ không
tìm thấy một lý do nào không vui với cháu.” Rồi bà trở lại
Becchi, xúc động nhưng cũng đầy niềm vui.
Thị trấn Chieri, cách Torino 10 dặm về phía đông,
nằm trên một bình nguyên hơi dốc xuống phía nam, và
ba phía được bao bọc bằng những quả đồi cuộn tròn, che
chở nó khỏi cơn gió bão, không khí trong lành. Có sáu lối
vào trong những khu phố đẹp của nó, có những nhà thờ,
những dinh thự nguy nga, những tu viện và những viện
giáo dục thanh thiếu niên nằm dọc theo phố. Giữa các
viện này là chủng viện và tu viện của thánh Clara được
đổi thành lưu xá cho các học sinh trường công lập. Thị
trấn này cũng phong phú những đài kỉ niệm, chứng tích
của một thời dĩ vãng oanh liệt. Có hai nhà thờ giáo xứ:
Nhà Thờ Giáo Xứ Đức Mẹ Scala và Nhà Thờ Giáo Xứ Thánh
Gregorio. Lúc đó Chieri có chừng 9.000 dân cư, 20 xưởng
dệt bông với chừng 4.000 công nhân và nhà máy sợi cung
261
|
|
27.6 Page 266 |
▲back to top |
cấp việc làm cho hơn kém 500 công nhân. Chợ Chieri lớn
nhất miền Piemont.
Một người sống ở thôn quê và ít khi thấy thành thị thì
dễ bị hấp dẫn bởi một thành phố như Chieri, nhưng
Gioan thì không thế. Cậu không để mình bị cuốn hút vào
rất nhiều cái mới mẻ thấy được ấy. Nếu khi còn nhỏ, cậu
đã có ý thức mạnh mẽ là dành mọi thời giờ mình có để
đọc sách, thì cậu cũng đã dốc lòng làm như thế khi nhắm
tới những mục tiêu của mình. Cậu quyết chí không dây
vào cái gì khiến mình chia trí việc học. Chính ngài sau
này đã ghi lại: “Người đầu tiên cha gặp là Cha Eustachio
Valimberti -thật đáng ghi nhớ-, ngài đã ban cho cha nhiều
lời khuyên làm thế nào tránh được những rắc rối. Ngài
cũng xin cha giúp lễ cho ngài, và qua những dịp giúp lễ
đó, đã cho cha lời khuyên tốt đẹp. Ngài giới thiệu cha với
cha hiệu trưởng là Cha Sibilla dòng Đaminh, và các thầy
giáo khác. Trong khi đó các lớp học đã bắt đầu. Vì học
hành của cha nhận được đến lúc đó chỉ là đây đó, chút
chút và không hệ thống, tuy cũng giúp cha có thêm kiến
thức hữu ích, cha được khuyên là hãy vào lớp chuẩn bị
vào trung học. Thầy giáo T. Pugnetti, -thật đáng ghi nhớ-,
rất tốt với cha. Thày quan tâm đến việc học của cha, mời
cha đến nhà thày và thấy tuổi tác song đầy thiện chí của
cha, đã hết lòng giúp đỡ cha.
“Tuổi và thân xác to lớn của cha trổi vượt hơn mọi
bạn học, và cha lo sao thoát khỏi tình thế này. Sau hai
tháng, cha đứng đầu lớp, lấy kỳ thi và được đôn lên lớp
đệ lục, lớp đầu của thời trung học. Cha rất sung sướng vì
bạn học mới của mình cũng lớn tuổi hơn và vì thầy giáo
của cha là cha Valimberti tốt lành. Hai tháng trôi qua, cha
lại luôn đứng đầu lớp. Và cha đã được dành cho ngoại lệ;
262
|
|
27.7 Page 267 |
▲back to top |
cha lấy thêm kỳ thi nữa và được đưa lên lớp đệ ngũ, năm
thứ hai trung học.
“Giuseppe Cima, thầy giáo của cha, là một người rất
kỷ luật. Khi thấy một học sinh to con và quê mùa như cha
vào lớp của mình lúc giữa năm học, thày đùa giỡn với
một nhận xét nói cho cả lớp: “Cậu học sinh này hoặc là
con bò hoặc là thần đồng đấy! Các bạn thấy thế nào?”
Không ngại vẻ nghiêm khắc của thày, cha trả lời: “Dạ con
nằm ở khoảng giữa thày ạ! Con chỉ muốn học và học tiếp
thôi.” Câu trả lời của cha làm thày giáo này hài lòng và
hết sức thân thiện, thày nói: “Nếu như em muốn học, thì
em đang có cơ hội tốt đấy. Tôi sẽ làm cho em bận rộn.
Đừng sợ! Và nếu em cảm thấy khó khăn, hãy cho tôi biết
ngay và tôi giải quyết cho.” Cha cám ơn ông ta hết lòng.
“Cha học lớp đó chừng hai tháng, thì biến cố nho nhỏ
làm thiên hạ bàn tán xôn xao về cha. Một hôm, giáo sư
đang giảng bài về cuộc đời Agesilaus của tác giả
Cornelius Nepos. Cha không mang sách theo và để quên
ở nhà mất rồi. Để che đậy, cha mở cuốn văn phạm
Donatus và để trước mặt, không biết phải làm gì khi giáo
sư giảng, lúc thì cha mở trong sách này, lúc thì trang
khác. Một vài đứa bạn biết điều ấy. Có một vài tiếng cười
khúc khích và sau đó là một chuỗi cười rộ lên. Việc này vi
phạm đến kỉ luật, giáo sư hỏi: “Có gì thế? Có điều gì sai?
Kể cho tôi hay!” Vì mọi con mắt đều quay về phía cha,
nên ngài truyền cho cha đọc lại hết đoạn sách và đặt các
chữ theo thứ tự đàng hoàng để dịch và rồi nhắc lại bài
ngài vừa giảng. Cha đứng dậy, vẫn cầm cuốn văn phạm,
và sau khi đọc lại đoạn văn theo trí nhớ của mình, cha
đọc từng chữ theo sắp xếp thứ tự với tất cả lời bình giải
mà giáo sư vừa giảng trước. Khi đã xong xuôi, các bạn
263
|
|
27.8 Page 268 |
▲back to top |
cha hầu như buông lời khen ngợi và lớn tiếng vỗ tay.
Giáo sư nổi nóng lên, vì đây là lần đầu tiên trong đời
ngài, ngài không thể kiểm soát lớp mình được. Ngài định
tát cha một cái vào đầu nhưng cha né được. Rồi ngài đặt
tay lên cuốn sách của cha và hỏi những đứa ở gần cha lý
do của việc ồn ào quá mức vừa qua. Cha định thuật lại
cho ông ta mọi chuyện cách lễ phép nhưng đứa khác đã
chặn ngang: “Bosco chỉ có cuốn văn phạm Donatus ở
trước mặt thôi nhưng anh ta đã nhắc lại và giảng giải
đoạn sách như thể anh ta đang đọc sách Cornelius vậy.”
Giáo sư cầm lấy cuốn văn phạm Donatus của cha và ra
lệnh cho cha làm tiếp hai đoạn văn nữa. Thế là từ trạng
thái đang cáu tiết, ông đổi sang trạng thái kinh ngạc và
thán phục, ông ta hết giận và nói: “Tôi tha thứ cho sự
chểnh mảng của anh vì anh có trí nhớ kỳ diệu lắm, anh
may mắn lắm đó, hãy cố lợi dụng tài năng này.’”
Trong những năm trung học đó, thêm vào trí thông
minh và trí nhớ, Gioan còn có những tài năng tiềm tàng
khác phi thường và rất giá trị: đó là những ý kiến của các
bạn học cũ của cậu là những người kể cho chúng ta
những câu chuyện sau đây:
Một đêm Gioan nằm mơ thấy giáo sư mình cho một
bài thi tháng để xếp hạng trong lớp và Gioan làm bài thi
đó. Lúc thức dậy, cậu nhảy ra khỏi giường, viết bài thi ra,
đó là một đoạn văn Latinh và cậu bắt đầu dịch với sự
giúp đỡ của một linh mục, một người bạn cũ của cậu. Tin
hay không tin, chính sáng hôm ấy, giáo sư ra một bài thi,
và đó lại đúng là bài Latinh Gioan đã mơ thấy. Thế là rất
nhanh, và chẳng cần từ điển gì cả, cậu dịch ra tất cả như
lúc sáng (sau khi mơ thấy) cậu đã làm. Dĩ nhiên là kết quả
264
|
|
27.9 Page 269 |
▲back to top |
rất tuyệt hảo. Khi thầy giáo hỏi cậu, cậu mới thật thà kể
lại những gì xảy ra, thày giáo hết sức kinh ngạc.
Một dịp khác, Gioan làm xong bài thi của cậu quá
nhanh chóng đến nỗi giáo sư rất nghi ngờ là làm sao cậu
có thể giải quyết mọi vấn đề văn phạm trong chốc lát như
thế, thế là ông ta coi bài thi của cậu rất kỹ. Ông ta kinh
ngạc khi thấy nó đúng hoàn toàn và xin xem bản nháp
của cậu. Gioan đưa cho ông ta và một lần nữa ông ta
không nói lên lời. Ông chỉ sửa soạn bài thi này đêm hôm
trước. Bài đó vì hơi dài nên giáo sư chỉ mới đọc xong một
nửa thôi. Thế mà trong tập tác văn của Gioan bài đó đã
được viết hoàn toàn xong, cho tới chữ cuối cùng! Phải giải
nghĩa thế nào đây? Gioan đã không chép bài đó từ đêm
hôm trước được và cũng không thể leo cửa vào nhà ông
giáo sư được vì nó ở khá xa nơi Gioan ở. Thế thì làm sao?
Cậu thú thực rằng: “Tôi đã mơ thấy nó,” vì lý do này mà
các bạn cậu đã đặt tên riêng cho cậu là “Kẻ Hay Mơ.”
Chúng ta không thể có ý kiến gì về các câu chuyện
này cũng không tìm cách để lý giải chúng. Truyền thống
liên tục này đã đi vào lịch sử Nguyện Xá. Khi được hỏi về
những câu chuyện đớ, Don Bosco không bao giờ từ chối,
ngài còn kể cho chúng tôi nghe nhiều câu chuyện tương
tự như thế, một vài câu chuyện thật phi thường. Một vài
nhà viết tiểu sử không thể nào bỏ qua được nó vì nó
giống như việc viết lại cuộc đời của Napoléon mà không
thể bỏ qua việc nói đến những chiến công của ông. Don
Bosco và chữ mơ đi liền với nhau. Nếu bộ tiểu sử này bỏ
qua sự kiện này, thì những bạn cũ của ngài, có đến hàng
ngàn, sẽ hỏi: “Còn những giấc mơ của ngài thì sao?” Thật
ngạc nhiên không hiểu tại sao hiện tượng này lại theo
đuổi cuộc đời ngài đến 60 năm trường. Sau một ngày mệt
265
|
|
27.10 Page 270 |
▲back to top |
nhọc với nhiều vấn đề buồn phiền, những kế hoạch công
việc khó khăn, ngài vừa đặt yên cái đầu mệt mỏi của
mình lên chiếc gối một ít thì lại bước vào trong thế giới
của những ý tưởng và thị kiến làm cho ngài mệt mỏi cho
tới sáng… Không một người nào khác có thể chịu đựng
nổi cái sự thay đổi liên tục từ một mức độ tự nhiên tới
một mức độ ngoại nhiên hay siêu nhiên mà không bị tổn
hại trầm trọng về trí tuệ. Nhưng Don Bosco lại có thể
được, ngài luôn bình thản và thong thả trong mọi hành
động của mình.
Chúng ta còn nhớ những lời của sách Huấn Ca: “Kẻ
ngu muội hy vọng hão huyền giả dối, đứa dại bay ao nhờ
đôi cánh mông mơ. Tin vào mộng mị thì khác nào bắt
bóng và đuổi theo gió” [34, 1-2] . . . . Bói toán, rút quẻ,
chiêm bao cũng đều hão huyền cả, như nhưng tưởng
tượng của phụ nữ sắp s8nh con. Nếu đó không phải do
Đấng Tối cao mu6ón viếng thăm con mà gửi tới, thì con
đừng để tâm đến làm gì. Bởi chưng mộng mị đã khiến
cho bao người lầm lạc; họ gục ngã vì hy vọng vào đó.
Không có gian dối, Lề Luật mới được chu toàn; lời nói có
chân thành, khôn ngoan mới trọn vẹn” [34, 5-8].
Những lời dạy này rất chính xác. Tuy nhiên, trong
Tân Ước và Cựu Ước, trong cuộc đời nhiều thánh nhân,
Thiên Chúa là cha nhân từ đã dùng giấc mơ để an ủi, chỉ
dẫn, lệnh truyền, ban tinh thần tiên tri, đe dọa, và sứ điệp
hy vọng và ban thưởng cho cá nhân hay toàn dân nước.
Những giấc mơ của Don Bosco có như thế hay không?
Chúng tôi xin nhắc lại là chúng tôi không thể cho một ý
kiến nào. Những người khác sẽ phải suy xét. Chúng tôi
chỉ nói là cuộc đời của Don Bosco là một mẫu phức tạp
đầy những biến cố kỳ diệu mà ta chỉ có thể nhận thấy đây
266
|
|
28 Pages 271-280 |
▲back to top |
|
|
28.1 Page 271 |
▲back to top |
là một sự trợ giúp trực tiếp của Đấng Thiêng Liêng. Vậy,
chúng ta phải phá bỏ cái quan niệm ngài là một người
điên, hay người làm việc dưới ảo tưởng, hoặc nữa là
người vô dụng hay lừa bịp. Những người sống bên cạnh
ngài 30 hay 40 năm, không bao giờ khám phá được nơi
ngài một chút dấu hiệu nào cho thấy ngài mong chinh
phục lòng kính trọng từ bè bạn bằng cách giả bộ mình có
được những hồng ân siêu nhiên. Don Bosco là một người
khiêm nhường, và khiêm nhường kinh tởm giả dối.
Những câu chuyện của ngài luôn luôn và chỉ dược hướng
đến làm vinh danh Thiên Chúa và phần rỗi các linh hồn,
mang một vẻ đơn thành chinh phục cõi lòng. Chúng tôi
chưa hề nghe thấy điều gì tỏ ra là đó là sự hoang tưởng,
hoặc chỉ ham muốn tạo ra những cái mới lạ để trình bày
những gì liên quan đến chân lý đạo Công Giáo. Bàn về
những giấc mơ, Don Bosco nhiều lần nói với chúng tôi:
“Các con hãy gọi đó là giấc mơ, là dụ ngôn hay bất cứ cái
gì các con muốn, cha chắc chắn là chúng sẽ luôn đem lại
vài ích lợi.”
267
|
|
28.2 Page 272 |
▲back to top |
CHƯƠNG 29
Giữa Các Bạn Học
Chúa Thánh Thần phán cho chúng ta: “Ước chi có
nhiều người sống hòa nhã với con; nhưng cố vấn cho con,
thì trong muôn ngàn chỉ nên chọn một. Nếu con muốn
làm bạn với ai thì hãy thử người ấy trước, nhưng đừng
vội tin tưởng ngay. Vì có kẻ chỉ là bạn nhất thời, ngày con
gặp nạn, nó chẳng còn là bạn nữa. Có người là bạn lại trở
nên thù, và tiết lộ chuyện cãi nhau, khiến con phải xấu
hổ. Có người là bạn khi đồng hành với con, nhưng ngày
con gặp nạn, nó chẳng còn là bạn hữu nữa. Khi con gặp
may, thì nó chẳng khác nào chính con: gia nhân con, nó tự
do sai bảo. Nhưng lúc con sa sơ, nó liền chống lại và lánh
mặt con luôn. Với quân thù, con hãy tránh xa, còn với bè
bạn, con phải coi chừng” [Hc 6, 6-13].
Vì được hướng dẫn bởi sự khôn ngoan thiên bẩm, nên
tự nhiên Gioan đã tuân theo các quy luật trên ngay từ khi
bắt đầu học tại Chieri. Thế nên ngài nói: “Qua bốn lớp
học [trong hai năm], cha đã phải tự hỏi mình xem phải
sống hòa hợp với chúng bạn ra sao. Theo như cha thấy, ta
có thể chia làm ba loại: tốt, rửng rưng và xấu. Cha không
hề giao tiếp với loại sau cùng khi đã nhận ra cái tính khí
thật của họ. Hạng rửng rưng, cha chỉ giao tiếp khi xã giao
hay khi cần thiết đòi buộc. Cha chỉ làm bạn với những
người tốt thôi, nhưng kết bạn thân thiết chỉ với những
người thật tốt. Đó là quyết tâm của cha. Nhưng vì mới
đầu chưa quen ai trong thành phố hết, cha quyết định,
tạm thời không thân thiết với ai hết để tránh được những
nguy hiểm có thể xảy ra tuy còn xa.
268
|
|
28.3 Page 273 |
▲back to top |
“Tuy nhiên, cha cũng gặp khó đối với một vài người
mà cha không biết rõ mấy. Một vài đứa muốn dẫn cha đi
rạp hát, đứa khác mời cha đi chơi bài, hay đi bơi hoặc đi
ăn cắp trái cây trong vườn ở tỉnh hay đồng quê, có đứa
còn trơ trẽn đến độ dụ cha ăn cắp một đồ vật đáng giá ở
nhà bà chủ trọ của cha để bán lấy tiền ăn kẹo. Cha tránh
xa bọn hư hỏng này ngay sau khi nhận ra chúng thuộc
hạng nào. Cha lấy cớ là vì mẹ cha đã trao phó cha cho bà
chủ trọ và ngoài việc kính trọng bà, cha không muốn đi
đâu hay làm gì mà không có sự đồng ý của bà.”
Lòng trung thành vâng lời của Gioan cũng mang lại
cho cậu một số ích lợi. Bà chủ của cậu có một người con
mà bà ta không thể săn sóc tử tế được vì công việc bận
rộn của bà. Khi bà ta thấy Gioan làm những việc nhà thật
tốt, như ta có thể tưởng nghĩ, thấy cậu biết suy xét trong
mọi công việc, có lòng đạo đức và tài năng được phú bẩm
khác, bà ta rất vui vẻ trao phó cậu quý tử của bà cho
Gioan, đó là một đứa trẻ rất sống động nhưng thích đùa
nghịch hơn là học hành. Bà ta cũng xin Gioan kèm riêng
cho nó nữa dù nó học hơn Gioan một lớp.
Gioan tân tâm chăm sóc nó như một người anh. Với
lòng tốt, với một vài món quà nho nhỏ, và một vài món
ảo thuật để làm vui, nhất là bằng việc dẫn nó đi nhà thờ
đọc kinh, làm việc đạo đức, cậu đã thành công trong việc
làm nó trở nên dễ dạy, vâng lời và chăm chỉ học hành.
Trong vòng sáu tháng đứa trẻ đãng trí đó trở nên tốt hơn
nhiều đến độ không những nó làm hài lòng thầy giáo mà
còn trở nên một trong những đứa trẻ khá nhất lớp. Mẹ nó
rất vui vẻ về việc đó và như để thưởng công, bà đã cho
Gioan trọ miễn phí. Thế là bây giờ không còn phải chi phí
gì nữa ngoại trừ sách vở và quần áo. Gioan tiếp tục săn
269
|
|
28.4 Page 274 |
▲back to top |
sóc thằng nhỏ đến hơn hai năm. Đứa trẻ nhà quê trở
thành thầy dạy của những bạn học của mình. Thế là Chúa
Quan Phòng đã dào tạo cậu trong một ngành khác thuộc
sứ mệnh tương lai của cậu. Cậu tiếp tục việc dạy kèm
trong suốt thời gian đi học của cậu, trong khi cậu không
bao giờ xao nhãng trau dồi những tài năng mà qua kế
hoạch của Thiên Chúa, trước khi cậu đã chiếm được.
Gioan luôn bận rộn, trong khi các bạn cậu lo tìm giờ
giải trí, thì cậu dùng thời giờ đó để làm công việc chân
tay. Gần chỗ trọ có một tiệm mộc và ở đó cậu học cách
dùng bào, êke, cưa và các dụng cụ khác. Chẳng bao lâu
cậu đã có thể làm được một vài đồ đạc. Chắc chắn trông
quê mùa nhưng cũng khá tốt cho cái phòng của cậu. Đôi
khi làm một vài đồ vật để dùng riêng, có khi làm cho các
vị ân nhân của cậu, nghĩa là những người cho cậu trú
ngụ.
Sau khi những người bạn cố gắng nhưng thất bại
trong việc dụ dỗ cậu làm những việc lăng nhăng này nọ,
chúng bắt đầu tỏ ra tức giận với cậu bằng thái độ xấu xa
thông thường của chúng mà nhiều lần rất là khiêu khích.
Gioan chẳng thèm chấp những điều đó mà vẫn tiếp tục
sống nhã nhặn với chúng. Những đứa này thường học
hành rất lơ mơ. Tình bạn của Gioan khuyến khích chúng
tới xin cậu cho mượn hay đọc cho chúng chép ít bài thày
giáo đã ra. Quả thực, lời sách Huấn Ca áp dụng rất đúng
cho Gioan: “Con ơi, hãy hoàn thành việc của con một
cách nhũn nhạn, thì con sẽ được mến yêu hơn người hào
phóng.” [Hc 3,17]. Gioan bằng lòng, nhưng giáo sư không
bằng lòng và cấm điều đó ngay vì như thế là làm cho
chúng càng thêm lười biếng. Thày giáo hoàn toàn có lý,
270
|
|
28.5 Page 275 |
▲back to top |
song chỉ thị đó làm đau lòng Gioan do cậu mối quan tâm
đến bè bạn.
Một hôm những đứa cùng trọ với cậu, do vô tri hoặc
vì lý do gì khác, không thể làm bài của chúng được.
Chúng xin cậu giúp bằng cách cho chúng mượn bài của
cậu. Không vâng lời thày giáo là điều không thể tưởng
được; đàng khác, cậu không thể nào chịu được khi nghĩ
đến hình phạt mà bạn bè cậu phải chịu khi đến lớp mà
không xong bài làm. Trong tình trạng khó xử đó, Gioan
nghĩ ra một quyết định đơn giản: Cậu chỉ cần đi ra ngoài
và để cuốn vở bài làm của cậu trên bàn học. Lợi dụng lúc
cậu vắng mặt, chúng nó nhảy bổ vào và chép ngấu
nghiến. Sau đó khi đến lớp, chúng cũng nộp bài và thày
giáo bắt đầu kiểm soát, ngài tức giận khi thấy những bài
mình đọc giống hệt nhau. Sự nghi ngờ của ngài tự nhiên
hướng đến Gioan. Bị thẩm vấn, Gioan khẳng định là
mình không có bất tuân lệnh của thày giáo. Dĩ nhiên là
cậu cắt nghĩa là vì cậu để cuốn bài làm trên bàn nên nó có
lẽ đã được sao chép như thế. Thày giáo vì biết Gioan, nên
đã hiểu và không thể không thán phục sự vâng lời, lòng
tốt và trí thông minh của cậu. Khi tan học ngài nói với
cậu: “Tôi không bất mãn về việc anh đã làm, nhưng đừng
lần sau đừng làm như thế nữa.” Giáo sư đã biết hoàn toàn
những lý do thúc đẩy Gioan làm thế, là đưa dẫn các bạn
cậu nên tốt bằng cách này hay cách kia để giúp họ và có
khi bản thân phải chịu hy sinh nữa.
Sau câu chuyện này, Gioan thử tìm cách nào tốt hơn
để giúp các bạn, nghĩa là xem lại bài học chúng và kèm
riêng chúng nếu cần. Cách này làm mọi người đều vui vẻ
và cậu đã chiếm được thiện chí, thiện cảm và lòng quý
mến của chúng. Dần dần chúng bắt đầu đến với cậu,
271
|
|
28.6 Page 276 |
▲back to top |
trước là để chơi với cậu, sau là để nghe những câu chuyện
của cậu hay làm bài với chúng. Tóm lại, ở Murialdo cũng
như ở Castelnuovo, chúng chỉ đến mà không có lý do đặc
biệt nào. Nó giống một cái hội riêng của chúng và chúng
bắt đầu gọi là Società dell’ Allegria” (Hội Vui): đó là một cái
tên thích đáng nhất vì mỗi người được yêu cầu mang đến
những cuốn sách, những đề tài hay những trò chơi làm
tăng thêm sự vui vẻ. Mọi cái trái nghịch sẽ bị cấm chỉ
nhất là những gì không hợp với luật Chúa. Bất cứ ai chửi
thề, kêu tên Chúa vô cớ, hay nói những câu chuyện xấu
không được là hội viên nữa và lập tức bị khai trừ ngay.
Gioan được thừa nhận là người lãnh đạo nhóm thanh
thiếu niên này. Với sự đồng ý chung, hội viên trong hội
này phải lệ thuộc vào hai điều kiện nền tảng: (1) Tránh
những lời nói và hành vi không xứng hợp với một Kitô
hữu; (2) Chu toàn xác đáng bổn phận mình bất luận về
học hành hay tôn giáo.
Trong số các thành viên Hội Vui có một vài bạn thật là
gương mẫu về hạnh kiểm. Nổi bật là Gugliemo
Garigliano Poirino và Paolo Vittorio Braja Brussasco vốn
là con ông Filippe Braka và bà Catarina Brusasco, sinh tại
Chieri ngày 17.6.1820. Khi còn nhỏ, cậu đã được chú dạy
học ở nhà, là cha Giacinto Braja. Sau đó, cậu đi học tại
trường công lập địa phương; ở đó cậu làm cho các thầy
giáo yêu mến và trở nên gương chăm chỉ và đạo đức cho
các bạn. Cậu có một trí nhớ đáng chú ý, sự xuất chúng và
sự khôn ngoan trước tuổi. Lên 10, cậu đã có một ý muốn
học để trở nên một linh mục. Cậu cảm thấy vui khi nhắc
lại những bài giảng đã nghe. Một hôm, được họ hàng và
bạn hữu thúc đẩy, cậu nhớ trọn một bài diễn văn. Rồi,
đứng trên một công trường trước mặt một số đông người
tụ tập ở đó, như một cựu hùng biện, cậu đã diễn lại hùng
272
|
|
28.7 Page 277 |
▲back to top |
hồn làm cho những người có ý đến nghe cậu đều thán
phục và hoan hô nhiệt liệt.
Cậu khuyên bè bạn và họ hàng tránh kiểu thời trang
hay xa xỉ bằng cách nhắc họ nhớ đến lời cha xứ, cha
Fosco, nhấn mạnh rằng xa xỉ là bẫy của Ma quỷ. Nhớ lại
những gì đã nghe, cậu biết làm thế nào để trình bày lẽ
phải đúng lúc cho các bạn cậu hay cậu đi an ủi những
người đau khổ.
Don Bosco đã viết: “Carigliano và Braja sẵn sàng dự
cuộc chơi nhưng không bao giờ để ảnh hưởng đến việc
học hành của mình. Cả hai đều nhiệt thành dè dặt và luôn
cho tôi những lời khuyên giá trị. Mỗi Chúa Nhật, sau
phụng vụ chiều, chúng tôi đi nhà thờ Thánh Antonio, ở
đó các tu sĩ dòng Tên tổ chức những lớp giáo lý rất hay.
Có những câu chuyện hay ho, lý thú đến nỗi chúng tôi
không bao giờ quên được. Trong tuần, hội vui nhóm họp
tại nhà một hội viên để bàn về một vài vấn đề tôn giáo
khác. Việc dự những buổi họp này tùy ý. Garigliano và
Braja là hai người hăng hái nhất. Chúng tôi thỉnh thoảng
cũng sống hững giờ giải trí vui vẻ, trong khi bàn về
những vấn đề tôn giáo, hay khi đọc sách thiêng hay đọc
kinh. Chúng tôi khuyến khích nhau chỉ khuyết điểm cá
chân cho nhau mà mỗi người nhận xét thấy hay nghe
người ta nói. Vô tình chúng tôi đã đem thực hành lời chỉ
dạy khôn ngoan này: “Phúc cho ai có những chỉ dẫn” hay
như Pythagoras nói: “Nếu bạn không có người bạn nào
để sửa chữa những khuyết điểm cho bạn, thì hãy tìm một
kẻ thù làm việc ấy cho.” Và rồi Chúa Thánh Thần cũng
phán: ‘Lời khiển trách khi nói ra còn tốt hơn cả tình yêu
mà dấu kín. Lời xúc phạm của một người có thể đón nhận
với một ý tốt, nhưng lời chào hỏi của kẻ thù thì sẽ bị
273
|
|
28.8 Page 278 |
▲back to top |
chống đối ngay’ [Cn 27, 6-5]. Hơn nữa, chúng tôi không
chỉ có những buổi họp trong tình bạn hữu, mà còn
thường đi xưng tội, chịu lễ chung với nhau nữa.”
Cần ghi nhận nơi đây là trong những ngày đó, tôn
giáo được coi như những động lực nền tảng trong việc
giáo dục. Một giáo sư mà dùng lời nói khiếm nhã hay bất
lịch sự, dù chỉ là một lời đùa, tức khắc sẽ bị sa thải khỏi
nơi làm việc ngay. Nếu việc này còn nghiêm khắc đối với
ban giám đốc trường thì chúng ta dễ tưởng tượng ra được
sự gì sẽ xảy ra cho những học sinh phá kỷ luật và tục tằn.
Mỗi ngày trong tuần, bắt buộc phải đi lễ và mỗi học
sinh phải có một cuốn sách kinh, và phải sốt sắng đọc
kinh trong đó. Buổi học bắt đầu bằng kinh Cúi Xin Chúa
Sáng Soi và một kinh Kính mừng. Ngày thứ Bảy, mỗi
người phải thuộc lòng bài giáo lý đã được vị linh hướng
chỉ định. Và ngày đó lớp học kết thúc bằng kinh cầu Đức
Bà.
Ngày Chúa Nhật và ngày lễ, mọi học sinh tụ họp với
nhau trong nhà thờ. Trong khi xếp hàng đi vào một người
đọc sách thiêng liêng lớn tiếng. Tiếp theo đó là hát kinh
nhật tụng Đức Mẹ, cử hành Thánh Lễ và giảng phúc âm.
Buổi chiều có lớp giáo lý và mỗi học sinh phải sẵn sàng
trả lời những câu hỏi của vị linh hướng. Tiếp theo là hát
kinh chiều và một bài giảng giáo lý. Mỗi học sinh phải
sẵn sàng chịu các bí tích. Sợ rằng những bổn phận quan
trọng này bị xao nhãng, mỗi đứa trẻ mỗi tháng một lần,
phải mang theo một tấm thẻ chứng minh là mình đã xưng
tội, và vào mùa Phục Sinh chứng minh là mình đã chịu lễ.
Những đứa không làm bổn phận này sẽ bị cấm thi cuối
năm dù là một học sinh xuất sắc đi nữa. Những đứa bị
linh hướng thải hồi khỏi cộng đoàn vì hạnh kiểm xấu hay
274
|
|
28.9 Page 279 |
▲back to top |
thất bại trong việc học giáo lý, cũng sẽ bị thải hồi khỏi
trường học luôn.
Trước lễ Giáng Sinh có tuần tam nhật với hai bài
giảng mỗi ngày, cũng có Thánh Lễ và hát ca vịnh những
giờ nhỏ, kinh tuần chín ngày. Mùa Chay, học sinh phải
đến lớp học giáo lý mỗi ngày trước khi bắt đầu học như
thường. Có cấm phòng năm cho học sinh từ thứ Sáu Tuần
Chịu Nạn tới thứ Ba tuần Thánh. Mỗi đứa phải có phiếu
chứng minh đã tham dự tuần phòng ngày.
Đó là chương trình việc đạo đức dành cho các học
sinh đệ nhị cấp được công bố trong sắc lệnh của Hoàng
Đế Carlo Felice ngày 23.7.1822. Nó được xây trên nguyên
tắc nền tảng là nền giáo dục phải mang tính cách đạo đức,
và Thiên Chúa là nguồn mọi sự hiểu biết và luân lý. Việc
giáo dục được các Giám Mục trông coi. Không ai có thể
hành nghề nếu hàng năm không xuất trình một thẻ do
Đức Giám Mục của mình cấp, chứng nhận rằng mình có
nền luân lý tốt và nhận thức rằng mình đã thi hành bổn
phận vì ích lợi tôn giáo và quốc gia mà thôi. Thời ấy,
những biện pháp đó được áp dụng để bảo vệ thanh niên
khỏi những nguy hiểm mà thanh thiếu niên ngày đó
luôn gặp phải. Nhiều đảng phái được thành lập và tung
ra khắp xứ Piemont một số lớn sách báo phản tôn giáo, vô
luân và phá hoại, nhưng Hoàng Đế Carlo Alberto cố gắng
hết sức để chấm dứt tình trạng này. Tháng 9 năm 1831,
ông chỉ định ủy ban năm người chuyên để ngăn ngừa sự
lan rộng của sách báo đó suốt triều đại mình. Lệnh của
ông được hăng say thi hành.
Không thể không nói đến việc các thày giáo rất quan
tâm đến những gì học sinh học. Don Bosco viết: “Sự trông
coi nghiêm ngặt mang tính cách tôn giáo này đem lại kết
275
|
|
28.10 Page 280 |
▲back to top |
quả lạ lùng. Năm tháng trôi qua và người ta không hề
nghe thấy một câu nói phạm thượng hay bất kính. Học
sinh rất vâng lời và kính trọng giáo sư cả ở trường cũng
như khi ở nhà. Đó là sự thông thường hay xảy ra cả trong
các lớp rất lớn để cho mỗi học sinh có thể tấn tới. Năm
thứ ba trung học, các bạn tôi đều lên lớp hết. Một sự may
mắn cho cha là chọn được cha Maloria, kinh sĩ kinh đoàn
nhà thờ Chieri, làm cha giải tội thường xuyên. Ngài
không chỉ hết sức nhân ái tiếp nhận cha mỗi lần cha tới
thăm ngài, mà ngài còn khích lệ cha năng lãnh các phép
bí tích hơn, đó là lời khuyên hiếm có trong thời bấy giờ.
Cha không nhớ rõ không biết có thày giáo nào của cha có
lần nào cho tôi một lời khuyên như thế không. Ai mà đi
xưng tội hoặc rước lễ hơn một lần trong một tháng được
coi là nhân đức cao lắm rồi, và nhiều cha giải tội không
cho phép làm như thế. Chính vì vậy cha không bị chúng
bạn dẫn đi lạc đường. Đây là tình trạng thông thường đối
với những thanh thiếu niên bất cẩn trong những trường
học lớn, nên cha nghĩ rằng mình mắc nợ vị linh mục đó
rất nhiều.”
276
|
|
29 Pages 281-290 |
▲back to top |
|
|
29.1 Page 281 |
▲back to top |
CHƯƠNG 30
Hân Hoan Phụng Sự Thiên Chúa
Vì lo lắng cho sự thăng tiến thiêng liêng của riêng
mình và của các bạn, Gioan thúc đẩy họ đi tham dự
những buổi phụng vụ và rước lễ vào các ngày Chúa Nhật
và Lễ Trọng. Cậu đã thành công trong việc khuyên dụ cả
những đứa không thuộc Hội Vui của mình. Vào ngày
Chúa Nhật, những ngày nghỉ học, sau khi họ đã làm xong
việc đạo đức, cậu dùng những trò chơi thích hợp và trò
ảo thuật mà họ khoái và cậu biểu diễn rất khéo để làm họ
vui và bận rộn, tránh được ở nhưng và những bạn xấu.
Thế nên họ tiếp nhận cậu như người lãnh đạo họ vậy.
Cậu hay khởi xướng một cuộc đi dạo, thường là ở
ngoài thành phố. Thường đích điểm của họ là một nhà
thờ hay một đài nào đó để đọc kinh kính Chúa Giêsu
Thánh Thể hay mẹ Maria. Họ đi lang thang từ làng này
qua làng khác giữa những rặng đồi đáng yêu chung
quanh Chieri và rất vui vẻ đến nỗi không thèm nhớ tới
việc trở về nhà, mãi tới khi giờ cơm tối mới tới nhà.
Thỉnh thoảng, họ khởi hành sớm để đi tìm nấm trong
rừng chung quanh Superga. Họ chơi cả ngày ở đó, bắn
tên nhau từ đỉnh đồi hay những hốc núi, thỉnh thoảng ca
lên một bài hát vui. Một vài đứa hái nấm đầy hết mũ, đứa
khác bó tay áo lại làm giỏ để đựng. Gần tối họ mới trở về
nhà, mệt, mặt đỏ gay, người ướt sũng mồ hôi, nhưng vui
vẻ và đói, bụng cồn cào nhưng thật vui vẻ.
Lần khác, họ lên chương tình đi dạo ở ở Torino (8
dặm) để xem con ngựa đồng ở công trường San Carlo,
hay con ngựa đá ở Dinh Thự Hoàng Gia. Trong túi chỉ có
277
|
|
29.2 Page 282 |
▲back to top |
một ổ bánh mì thế mà họ vẫn khởi hành từ Chieri như thể
đi chinh phục cả thế giới. Ở Torino họ sẽ mua bốn soldi
hạt dẻ để ăn với bánh mì. Sau khi đã chiêm ngưỡng
những đài kỷ niệm đó trong chốc lát, họ đi thăm vài nhà
thờ gần đó, rồi bắt đầu hành trình trở về nhà đầy vui vẻ
và mãn nguyện. Chỉ cần chút xíu cũng đủ làm hài lòng
những bạn trẻ trong trắng như thế.
Năm đó có hai biến cố lớn làm dân chúng vùng phụ
cận lũ lượt kéo về thủ đô Piemont. Ngày 1 tháng Tư, Lu-y
Fransoni, vừa được Tự Sắc Đức Giáo Hoàng bổ nhiệm
làm Tổng Giám Mục Torino và ngày 24 tháng Hai, Đức
Giám Mục Fransoni đến nhận chức thật long trọng. Sau
đó vào tháng Bảy, tượng Đức Mẹ ẵm Chúa Hài Đồng
được đặt lên đài “La Consolata.” Bức tượng này được các
thợ bạc kinh nghiệm làm theo lệnh của Hoàng Đế Carlo
Felice, người đã cung cấp tất cả số bạc cần dùng với sự
đóng góp của các tín hữu. Nữ Hoàng Maria Christina
dâng cúng hai triều thiên bằng vàng cho Đức Mẹ và Chúa
Hài Đồng. Thật là một quang cảnh đánh động vì lần đầu
tiên bức tượng phản chiếu ánh mặt trời trở nên sáng chói
trong khi rước kiệu, và từ ngày đó đã trở thành một nghi
lễ tại xứ Piemont. Chắc chắn là Gioan cũng phải ở đó vì
chính cậu nói cho chúng ta là Đền Đức Mẹ La Consolata đó
thật gần gũi với lòng cậu biết bao.
Gioan không bao giờ quên lời khuyên của mẹ cậu khi
dẫn cậu đi học ở Castelnuovo: “Con hãy sùng kính Đức
Mẹ.” Ở Chieri nhà thờ cậu thích nhất là nhà thờ Santa
Maria dell Scala, nhà thờ lớn hơn mọi thánh đường khác
của xứ Piemont. Nó được coi như một vương cung thánh
đường vì cái kích thước đồ sộ của ba gian giữa nhà thờ
được vây quanh bằng 22 bàn thờ tuyệt đẹp cho như có
278
|
|
29.3 Page 283 |
▲back to top |
thật nhiều nhà thờ nhỏ ở bên cánh vậy. Mỗi sáng và mỗi
tối, Gioan đều tới đó, quỳ dưới những cái vòm “Gothic”
cổ kính và cao ngất, trước ảnh Nostra Signora della Grazie
[Đức Mẹ Ban Ơn] cậu dâng lên Mẹ lời chúc tụng đầy tình
con thảo, nhất là của cậu và xin Mẹ những ơn cần thiết để
thành công trong sứ mệnh Mẹ đã trao phó cho cậu. Cậu
tiếp tục làm việc đạo đức này trong suốt những ngày học
tại Chieri. Điều này không phải là ít nhờ vào sự hiện diện
và hạnh kiểm xây dựng của thầy Giuse Cafasso trong
những chức vụ thánh và lòng tốt của thầy trong việc dạy
giáo lý cho trẻ con.
Vào tháng Năm, như một món quà làm hài lòng mẹ
thiên quốc của cậu, cậu tụ tập những đứa bạn vô kỷ luật
nhất, đưa chúng đi xưng tội tại cùng một nhà thờ nơi có
hai mươi vị linh mục kinh sĩ, trong đó có cha giải tội của
cậu.
Đức hạnh của cậu tạo được một ảnh hưởng bất khả
kháng nơi tâm hồn những người khác. Tiết độ của cậu
trong việc ăn uống, khổ chế giác quan, đặc biệt là thị giác,
tách cậu riêng ra như một mẫu gương của một thiếu niên
có giáo dục và trinh trong. Những bà mẹ tốt và nhiệt
thành ở Chieri cũng như ở Murialdo và Moncucco rất ước
ao con cái mình làm bạn với cậu vì biết rằng khi chơi với
Gioan, chúng nó sẽ trở nên vâng lời, và kính trọng ba mẹ
chúng hơn bao giờ hết.
Giữa những bận rộn học hành và hoạt động, Gioan
không bao giờ quên gia đình mà cậu thường nhớ tới
trong tâm trí qua những lần hồi tâm sâu lắng. Không chỉ
không giận ghét Antonio vào năm đó làm lễ thành hôn,
ngược lại cậu còn nuôi dưỡng một lòng trìu mến chân
thành với anh Antonio trong suốt cả đời mình.
279
|
|
29.4 Page 284 |
▲back to top |
Chúng ta đã nói đến Gioan hay có những giấc mơ.
Một hôm, cậu mơ thấy Antonio ngã bệnh sốt rét trong khi
làm bánh mì tại nhà bà hàng xóm tên là Damevino. Trong
giấc mơ, cậu gặp Antonio ở giữa đường và hỏi thăm sức
khỏe của anh. Antonio trả lời: “Bệnh lắm em ạ, anh không
thể đứng vững được, chỉ còn nước là đi nằm thôi.”
Ngày hôm sau Gioan kể giấc mơ đó cho các bạn cậu,
tụi nó nói ngay: “Khéo đúng thật đấy Gioan ạ.”
Tối hôm đó, Giuse đến Chieri và Gioan hỏi ngay:
“Antonio đã đỡ chưa?”
Rất ngạc nhiên Giuse trả lời: “Vậy em đã biết Antonio
ta ốm rồi hả.”
Gioan trả lời: “Phải em đã biết rồi.”
Giuse nói thêm: “Không nặng lắm. Hôm qua anh ấy bị
sốt rét khi đang làm bánh mì tại nhà bà Damevino. Bây
giờ thì khá hơn rồi.”
Không cần cho giấc mơ này một tầm quan trọng nào
cả, chúng ta chỉ muốn ghi nhận ở đây là điều đó chứng tỏ
Gioan luôn có một lòng tốt đối với người anh cùng cha
khác mẹ mà theo cha Micae Rua thì về sau Gioan giúp gia
đình Antonio ngay khi ngài có thể được.
Margherita thường hay đi Chieri, mang theo một giỏ
bánh mì và bánh bột ngô cho Gioan. Đôi khi con chó
Bracco cũng đi theo luôn. Thoạt khi trông thấy Gioan, nó
chạy bổ tới tỏ sự vui mừng bằng mọi kiểu cách. Khi
Margherita sửa soạn ra về, con Bracco cố gắng đi nấp để ở
lại với Gioan, bà liền nói: “Xem con chó trung thành và
vâng lời biết bao, nó quý mến con quá kìa. Nếu chúng ta
chỉ vâng phục và yêu mến Chúa bằng nửa nó thôi, thì thế
280
|
|
29.5 Page 285 |
▲back to top |
gian này sẽ trở thành nơi ở tốt đẹp hơn và vinh danh
Chúa được tăng thêm nhiều hơn.”
Đã khá lâu hình như Gioan sống qua một năm không
có cực khổ gì cả, nhưng không phải thế đâu. Cậu đau khổ
vì mất một người bạn thân nhất là Phaolo Braja. Ngày 10
tháng 7 sau một cơn bệnh dài và đau khổ, cậu thiếu niên
với gương sáng ngời về đạo đức chân chính tuân hành
thánh ý Chúa và đức tin sống động, chịu các phép bí tích
sau hết và qua đời và chắc chắn là về với thánh Lu-y
Thiên Thần, Đấng mà cậu rất sùng kính. Một vài thày
giáo trong số đó có cha Clapie đến thăm cậu khi lâm
bệnh. Cả trường đều thấy bùi ngùi khi mất cậu, và tất cả
các bạn cậu đều đến đưa đám tang của cậu. Ít thời gian
sau, nhiều người trong nhóm đó cùng với Gioan trong
những ngày lễ, đi rước lễ và đọc kinh nhật tụng kính Đức
Mẹ và lần hạt 50 để cầu nguyện cho người bạn được an
nghỉ. Mọi người: họ hàng, bạn hữu, thầy giáo, và bạn
đồng lớp đều thương tiếc cậu. Một thày giáo của cậu
không cầm nổi nước mắt vì đau khổ đã thốt lên: “Tôi
chưa bao giờ khóc ai cả thế mà cái chết của cậu nhỏ này
làm tôi rơi lệ.”
Cha cậu viết trong album của gia đình đoạn sau:
“Ngày 17.7.1832, đứa con tôi Phaolo Vittorio Braza 12
tuổi, an nghỉ ngàn thu. Tôi có đủ lý lẽ để nói và không
nghi ngại gì cả là linh hồn Phaolo đã lên thẳng Thiên
Đàng.”
Trong khi đó, niên khóa 1831-1832 sắp khai giảng, và
Gioan trở về Castelnuovo. Cậu không bao giờ quên
những đứa bạn ở Murialdo mà cậu đã giao tiếp với chúng
bằng cách thỉnh thoảng vào ngày thứ Năm đến thăm
chúng. Ngay sau khi chúng biết rằng cậu sẽ về nhà nghỉ
281
|
|
29.6 Page 286 |
▲back to top |
hè, chúng liền ra tận đầu làng để đón cậu thật hứng khởi
và hộ tống cậu về tới nhà rất hoan hỷ. Việc này trở thành
cái thông lệ hằng năm liên tục mà không hề vơi đi sự
hứng khởi. Cũng trong thời gian này, Gioan giới thiệu
cho chúng Hội Vui của cậu, chỉ có những đứa có hạnh
kiểm tốt được thâu nhận vào và vào mùa thu, những đứa
hạnh kiểm kém đặc biệt về những câu chuyện tục tĩu xấu
xa bị loại khỏi danh sách.
Ở nhà, Gioan thấy cần phải tiếp tục học một số môn
mà cậu thấy mình chưa học tốt lắm như mình muốn. Cậu
không phải là người làm việc nửa vời, chỉ bằng lòng với
điểm đậu. Cậu muốn học mọi cái cậu có thể học và học
cho đến nơi đến chốn. Việc cậu học chương trình ba năm
chỉ trong một năm làm vài người coi là thành công đáng
kể rồi, nhưng với Gioan thì không thế. Cậu lo sợ mình
không tiến nhanh được, tài liệu chúng ta có trong tay làm
chúng ta nghi ngờ không biết Gioan đã dự thi cuối năm
thứ ba trung học trước hay là sau kỳ hè này. Giấy chứng
nhận học lực của cậu về niên khóa 1832-1833 đề ngày
5.11.1832 viết rằng Gioan đã dự cuộc thi và được phê
nhận: “In Albo Studiosorum Gramatices” (Là Một Trong
Số Học Sinh Latinh Được Xếp Bảng Danh Dự). Chúng ta
không biết đó có phải là ngày thi hay chỉ là ngày phát
chứng chỉ.
Dẫu thế., Gioan đã quyết định lợi dụng hai tháng rưỡi
kỳ hè, cậu biết rằng mình cần một thầy dạy có khả năng
để kèm riêng cậu trong môn học của năm thứ ba như
chính cậu đã kèm riêng những ngưòi khác được thành
công mỹ mãn. Sau khi đã nói cho mẹ mình về chương
trình của mình và được phép trọ ở Serra di Buttigliera,
cậu đến nhà cha Giuse Vaccarino, cha xứ Buttigliera
282
|
|
29.7 Page 287 |
▲back to top |
d’Asti hy vọng sẽ được người giúp đỡ trong việc học
Latinh cổ điển. Cha Vaccarino lúc ấy là một linh mục trẻ,
mới nhận chức ở xứ đó được vài tháng trước tức là ngày
5.2.1832. Vì những bổn phận của cha, lòng khát khao học
hỏi từ các cha xứ về hưu ở quanh vùng bằng cách tham
khảo sâu rộng kinh nghiệm các vị, và vì cần phải học
thêm khiến ngài phải khước từ Gioan. Sau này khi nói
chuyện với D. Gamba, một giáo dân trong xứ đạo của
ngài, ngài nói: “Nếu tôi biết trước được việc Chúa quan
phòng đã đặt định cho cậu bé này làm gì trong tương lai,
chắc chắn tôi sẽ không ngần ngại nhận cái công việc vui
thú này. Việc học của tôi và bất cứ hy sinh nào sẽ chẳng
còn ý nghĩa gì hết. Nếu tôi đã làm như thế thì có phải bây
giờ tôi được hân hạnh nói rằng: ‘Tôi đã được diễm phúc
dạy Cha Bosco’?.”
Gioan trở về nông trại Susambrino, lòng đầy thất
vọng. Ở đó cậu vất vả học riêng môn Latinh hóc búa. Một
hôm đi ngang qua, cha Dassano trông thấy cậu chăn hai
con bò, tay cầm một cuốn Latinh. Vị linh mục, vì đã nghe
biết Gioan đang cần một thầy dạy kèm, liền đến bên cậu,
hỏi cậu về việc học hành của cậu và rồi xin cậu đọc to cho
ngài nghe một đoạn văn ngài ngạc nhiên vì giọng đọc
chính xác và cách đọc thông thái và không gò bó của cậu.
Ngay lập tức, ngài tìm đến Margherita và nói: “Hãy đem
Gioan đến cho tôi ở nhà xứ và chúng ta sẽ giải quyết được
mọi vấn đề.”
Ngay hôm sau, Margherita và Gioan vội vã đến đó.
Để thử nghiệm cậu một lần nữa, vị linh mục đưa cho cậu
một cuốn sách của ngài và chỉ một vài trang để cậu học
thuộc lòng. Ngài bảo Gioan mấy ngày sau sẽ trở lại.
Gioan đi ra và chỉ trong vài giờ đã trở lại ngay. Cha
283
|
|
29.8 Page 288 |
▲back to top |
Dassano ngạc nhiên hỏi tại sao lại trở lại. Khi Gioan nói
cho ngài là cậu đã thuộc lòng đoạn sách của ngài đã chỉ
định rồi vị linh mục không tin và định cho cậu về nhà.
Nhưng Gioan tôn kính xin ngài cho cậu minh chứng. Khi
cha Dassano đã đồng ý, cậu liền đọc một mạch không vấp
váp từ trang này sang trang khác một cách dễ dàng. Cha
Dassano hết sức ngạc nhiên. Cha khảo cậu một hồi sau
ngài nói: “Tốt lắm. Cha sẽ dạy con học và nếu con bằng
lòng, con sẽ coi sóc ngựa cho cha.”
Từ đó, Gioan mỗi sáng đều đến nhà xứ để cha xứ,
người rất tinh thông La ngữ và văn chương Ý dạy học.
Ngược lại, Gioan coi ngựa và săn sóc chuồng ngựa cho
ngài. Mỗi khi ngựa không cần kéo xe, cậu liền dẫn nó ra
để tập luyện. Thế là trên con đường vắng xa ở ngoài làng,
cậu thúc ngựa phi nước đại, chạy song song với nó và
nhảy lên lưng ngựa và với sự lanh lẹ đặc biệt, cậu đứng
lên phi ngựa trong khi ngựa vẫn phi nước đại đó là môn
giải trí độc nhất của Gioan. Phần thì giờ còn lại cậu dùng
để học vui chơi với các bạn đôi khi ở Susambrino, đôi khi
ở Becchi và cũng dùng để làm việc đạo đức. Gioan
Silippello “một người bạn của cậu” nói về Gioan như thế
này:
“Trong kỳ nghỉ hè, cậu chăm chỉ đi viếng nhà thờ ở
Castelnuovo, ở đó cậu đi xưng tội và hiệp lễ. Cậu được
mọi người quý mến và tôi không thể khen cậu cho xứng
đáng được.” Ta có thể áp dụng những lời trong sách
Châm Ngôn này cho Gioan: “Lắm của cải đâu bằng danh
thơm tiếng tốt, vàng với bạc nào trong bằng được mến
được thương” [22, 1].
284
|
|
29.9 Page 289 |
▲back to top |
CHƯƠNG 31
Hai Biến Cố Quan Trọng
Tháng Mười Một, 1832, Gioan trở lại nhà bà Lucia
Matta ở Chieri và một lần nữa bà ta giao đứa con của bà
cho Gioan coi sóc để thay cho tiền ở trọ. Khi cậu ghi tên
nhập học, cậu trình giấy chứng nhận mà cha xứ đã cấp,
theo như luật đòi hỏi, khẳng định cậu đã tham dự đạo
đức đều đặn cũng đã xưng tội hàng tháng. Vì được điểm
tốt nên cậu được nhận dễ dàng vào lớp văn phạm La ngữ,
tương đương với năm thứ ba trung học. Đối với cậu, đây
thật là một vinh thắng. Cha Francesco Calosso và cha
Gioan Bosco quê Chieri (không họ hàng gì với Gioan cả)
là người sau này đã dạy văn chương và triết học tại Học
Viện Quân Sự ở Torino và dạy khoa hùng biện thánh ở
Đại Học Hoàng Gia, thường hay nói với đức giám mục
Gioan Cagliero về việc thành quả đáng nể của Gioan là
học trong một năm hết khóa Latinh ba năm.
Giáo sư Latinh của cậu là cha Đaminh Giusiana dòng
Đa minh, người mà cậu rất quý trọng và ngược lại, ngài
cũng rất quý mến cậu. Bác sĩ Carlos Albera ở,
Castelnuovo d’Asti, là bạn cùng lớp với Gioan, nói rằng
khi còn là học sinh, Gioan không hề tỏ ra kiêu căng vì khả
năng mình và không tỏ ra một tham vọng lớn lao nào hay
kiểu cách gì cả. Chính nhân cách của cậu tỏa ra nét hào
quang siêu nhiên khôn tả. Khi còn là một học sinh, cậu là
thủ lãnh được các bạn cậu công nhận và dù cậu không có
quyền chính thức, nhưng trong thực tế cậu đã là bề trên
của chúng vì chúng vâng lời cậu trong tất cả mọi sự. Bác
sĩ Albera còn hứng thú nói rằng: “Ngay trong những
285
|
|
29.10 Page 290 |
▲back to top |
ngày đó, cậu là một vị thánh rồi.” Ngoài những nhân đức
khác, cậu đã tỏ ra một nhân đức khiêm nhường cao độ
khi tiếp xúc với các bạn đồng lớp của cậu.
Cũng năm đó, một học sinh trong một dịp nọ đã lén
lút lấy quyển vở của Gioan và chép ra một bài thơ 14 câu.
Sau khi đã đổi lời và thứ tự câu thơ, hắn ta mang vào lớp
ra như thể là tác phẩm của mình. Hắn còn đang thưởng
thức những lời khen ngợi của mọi người khi một vài ngày
sau bài thơ đó đến tay Gioan. Cậu không bị xúc phạm vì
việc đạo văn trơ trẽn đó, và cũng không lo lấy lại tác
quyền của mình. Cậu không muốn hạ giá anh chàng đó
bằng cách rêu rao cái mánh khóe của hắn, nên chỉ giữ yên
lặng thôi. Tuy nhiên cậu nguệch ngoạc trên đầu tờ giấy
mấy chữ sau: “Esten de sacco ista farina tuo?” (“Đây có
phải là bột từ máy xay của bạn không?”) rồi gấp tờ giấy
lại và đưa lại cho ông bạn háo danh của cậu.
Lòng đạo đức, tài năng và sự thành công trong việc
học của cậu được đồn thổi ra, nhiều gia đình tìm cách
rước cậu làm thầy giáo dạy kèm cho con cái họ, cả những
đứa bạn cùng lớp cũng như những đứa học lớp trên. Vì
thế nên Gioan bắt đầu kèm riêng trong những nhà tư. Dù
động lực chính của cậu là giúp đỡ người khác nhưng cậu
vẫn không từ chối những món quà thù lao nho nhỏ người
ta trao tặng cho cậu. Bằng cách này Chúa Quan Phòng đã
làm cho cậu có đủ phương tiện để sắm sửa những gì cần
thiết như quần áo, vải vóc, dụng cụ học sinh và những chi
phí khác mà không làm nặng gánh gia đình cậu. Nhiều tư
gia xin cậu giúp trong nhà mình. Cậu sẵn lòng bất cứ khi
nào cậu có thể làm thế mà không thiệt hại đến việc học và
đến luân lý của cậu. Đã hơn một lần chúng ta đã nghe
những người biết cậu lúc đó nói rằng: “Cậu không thể
286
|
|
30 Pages 291-300 |
▲back to top |
|
|
30.1 Page 291 |
▲back to top |
nào có thể trở nên tốt hơn được nữa.” Giữa các bạn, cậu là
người cố vấn, hòa giải và hướng đạo trong những việc
thiêng liêng. Hội vui tiếp tục lớn lên để mang ích lợi lớn
lao đến cho các hội viên của cậu.
Khi đó, Gioan đã lên 18 tuổi mà vẫn chưa chịu phép
Thêm Sức. Trong thời đó ở vùng thôn quê, rất hiếm được
chịu phép Thêm Sức. Tuy nhiên, cha Vaccarino, một vị
linh mục nhiệt thành đã có được đặc ân cho những ai
chưa chịu, được chịu phép Thêm Sức. Ngay lập tức,
Gioan quyết định lợi dụng dịp may hiếm này. Ngày
4.8.1833 cậu được chịu phép Thêm Sức ở Buttigliera
d’Asti qua tay Đức Tổng Giám Mục Gioan Antonio
Ganotti Sassari. Cha mẹ đỡ đầu của cậu là ông Giuse
Marsando và Bà Bá Tước Josephine Melina. Chúng ta
không còn có tài liệu nào kể lại việc Gioan sửa soạn ra sao
cho biến cố vĩ đại này, nhưng ta có thể đo lường được
đức tin sống động của cậu bằng những hiệu quả của Bí
tích này: Những hồng ân cao sáng của Chúa Thánh Linh
được thể hiện nơi cậu.
Vào khoảng cuối niên học. Bộ Giáo Dục phái Cha
Giuse Gozzano, tốt nghiệp ngành luật và là người đã
nhiều công lao đến thanh tra các trường học ở Chieri.
Ngài chủ tọa ban giám khảo để thẩm định lực học của các
trường. Tên của ngài cũng đủ làm cho một số học sinh sợ
hãi vì mặc dù ngài đối xử nhã nhặn với mọi người, ngài
vẫn có tiếng là nghiêm nghị và thẳng ngặt. Nghe tin ngài
tới, học sinh rất lo sợ với quang cảnh ồn ào cùng với
những tiếng xì xào dọa nạt. Cha Gazzano, bình thản và
lặng lẽ, không phải là một người dễ bị khuấy động đâu.
Được biết trước là ngài sẽ bị các học sinh đón tiếp lạnh
nhạt, nên ngay khi ngài đến và hứa với chúng lúc chúng
287
|
|
30.2 Page 292 |
▲back to top |
tập hợp lại là ngài sẽ không nghiêm khắc một cách bất
chính đáng đâu. Để làm nhẹ bớt sợ hãi của chúng, ngài
đích thân đọc những câu hỏi thi, thu bài vở và trở về
Torino ngay lập tức. Khi điểm thi được gởi về, phản ứng
của chúng ta là được trấn an chứ không là gì khác.
Nhưng 45 học sinh cùng lớp với Gioan được lên lớp Cổ
Ngữ tương đương với năm thứ tư (cổ ngữ) của chúng ta.
Nhưng Gioan cảm thấy thật nguy hiểm coi chừng bị ở lại
lớp, bởi vì cậu đã đưa bài làm của mình cho người khác
“chép.” May thay, nhờ Cha Đaminh Giusiana, qua sự can
thiệp đắc lực của ngài, nên cậu được phép làm bài thi
khác. Cậu làm rất ngon lành và kết quả được lên lớp vô
điều kiện. Quả vậy, cậu đã hết sức làm hài lòng Cha
Gazzano là người rất quảng đại cho phép cậu làm bài thi
khác. Vì thế Gioan luôn biết ơn và cậu luôn giữ sự liên lạc
thân thiết và bằng hữu với vị linh mục này. Sau ngày
cũng vị giáo sư này trở về Multedo Supperiore gần
Oneglia, nơi ngài sinh trưởng và ở đó ngài chuyên làm
việc bác ái: Trong số những việc ngài làm ta có thể kể đến
việc ngài cấp học bổng cho những đệ tử theo bậc linh
mục trong trường Salêdiêng ở Alassio.
Thời đó hội đồng thành phố có cái tục truyền đáng
khen là miễn 12 Lire học phí cho mỗi lớp ít là một học
sinh. Để hưởng phần miễn phí này học sinh phải được
điểm cao và hạnh kiểm tốt. Khi còn ở trường đó, mỗi năm
Gioan đều may mắn được hưởng phần thưởng này.
Trong công hàm của chúng ta, chúng ta còn giữ được văn
bằng của cậu đề ngày 22 tháng Tám, 1833 và được cha
Sibilla, giám học ký, cũng như phiếu điểm hàng tháng
của cậu mang chữ ký của cha Clapie và cha Piovani, hai
cha linh hướng; Cha Giusiana, thày giáo của cậu và giám
288
|
|
30.3 Page 293 |
▲back to top |
học, tất cả đều chứng nhận sự chuyên cần và hạnh kiểm
gương mẫu của cậu.
Cuối niên khóa 1832-1833, Gioan cùng với con bà
Mattta đã tốt nghiệp rời bỏ căn nhà trọ này, là nơi cậu đã
được đối xử rất tử tế và là nơi trong đó cậu đã khắc ghi
những nguyên tắc lâu bền của nền giáo dục và gương
sáng Kitô giáo. Sau này khi đã làm nên, Gioan Baotixita
mở một cửa hiệu ở Castelnuovo d’Asti, là quê của chàng
và là nơi chàng đã làm thị trưởng lâu năm. Năm 1869,
Matta gởi một đứa con của ông theo học ở Nguyện Xá
Torino, và ở đây, cậu đã sống ba năm. Don Bosco hằng
mời Gioan Matta đến ăn cơm và tiếp đãi ông ta rất tử tế
và khích động tính hiếu kỳ cùng sự ngạc nhiên của
những người không biết cái bối cảnh đó. Đây là một
gương khác về lòng biết ơn khôn nguôi mà Don Bosco
dành cho gia đình đó.
Khi Gioan trở về Sambrino, cậu biết được tin cuộc
thành hôn của anh Giuse đã đem lại cho mẹ Margherita
một nàng dâu tuyệt vời, nàng đã làm chăm lo cho mẹ
Margherita và yêu mến người như chính mẹ trước kia
cũng đã làm như thế cho bà nội của Gioan. Việc này làm
cho cậu có thể tự do đi đến Becchi mà ở đó, vào những
ngày Chúa Nhật và ngày lễ, cậu dạy giáo lý, dạy học dạy
viết cho những đứa trẻ trong làng. Tất cả những gì cậu
đòi hỏi nơi chúng là mỗi tháng một lần chúng phải đi
chịu các phép bí tích. Chúng ta không thể nào lại không
thấy qua đó, khởi đầu của một dự án mới mẻ đi kèm theo
hoạt động nguyện xá. Vào những ngày thường, cậu dành
phần lớn thời gian cho việc học hành và học các môn cổ
văn. Sau đó cậu dùng thời giờ còn lại để làm việc tay chân
như đóng bàn ghế hay những đồ đạc cần thiết khác. Một
289
|
|
30.4 Page 294 |
▲back to top |
vài thành phẩm đó của cậu vẫn còn dùng được cho tới
nay. Cậu cũng biết lợi dụng tài đóng giày của mình, đó là
cái nghề cậu đã học được ở Chieri. Dù không làm được
một đôi giày thật đẹp nhưng cậu lại giỏi trong việc vá víu
và làm cho nó trở nên tuyệt đẹp. Tài nghệ mà cậu đã học
được chỉ vì tình cảnh bắt buộc đã khiến cậu gom góp
được một số tiền đáng kể. Cái xưởng thợ bé nhỏ của cậu,
trong đó có một cái lò rèn, đồ dùng may vá và một cái
ghế thợ mộc bây giờ được trang bị thêm một cái bàn của
thợ giày.
Kỳ hè đó được một biến cố quan trọng ghi dấu. Vào
ngày thứ bảy bốn mùa, ngày 21 tháng Chín sau tuần
phòng dưới sự linh hướng của Kinh sĩ Cottino, thầy
Giuse Cafasso thánh thiện đã được thụ phong linh mục
tại Moncucco. Ngày hôm sau ngài làm lễ mở tay ở
Castelnuovo giữa sự tưng bừng của dân trong tỉnh. Nhìn
thấy ngài bước lên bàn thờ, Gioan đã khóc vì ghen tức
thánh thiện, nhất là vì lòng cậu ao ước từ lâu được làm
bạn với ngài nhưng chỉ vì có một vài ngăn cách giữa ngài
với cậu nên điều đó chưa thực hành được. Khi tan lễ,
cùng với những người khác, cậu đến để hôn tay đã thánh
hiến của vị tân linh mục. Rất có thể vì cái sự dịu dàng của
vị linh mục làm cậu hiểu rằng trong ngài cậu có thể tìm
thấy một người cha, một người bạn, một vị cố vấn và một
vị ân nhân trung thành. Lúc đó, Gioan không thể thấy
trước việc Chúa Quan Phòng đã kết nối cậu với ngài vào
mối dây ràng buộc của tình bạn thân thiết đến thế nào,
cậu cũng không thể biết được rằng cậu có nhiệm vụ làm
cho những kỷ niệm ngày đó trường tồn trong tập hồi ký
của cậu. Và cậu cũng không thể tưởng tượng được rằng
mình sẽ ở vị thế tỏ ra cho thế giới những tâm tình sâu
290
|
|
30.5 Page 295 |
▲back to top |
thẳm đã được Chúa làm bừng dậy trong tâm hồn vị tân
linh mục này.
Năm 1866, Don Bosco viết: “Cha Cafasso đã để lại cho
chúng ta những dốc lòng của ngài làm trong buổi đầu đời
linh mục của ngài qua những dòng nhật ký: “Một hôm,
đứng dưới chân Thánh Giá ngài nói “Dominus Pars
hereditatis meae” (Chúa là phần gia nghiệp đời con) [Tv.
15, 5]. Đây là sự lựa chọn kiên quyết của tôi trong ngày
thụ phong đáng ghi nhớ của tôi. Phải, lạy Chúa, Chúa là
gia nghiệp, là hạnh phúc, là đời sống của linh hồn con cho
tới muôn đời (Deus cordis mei et pars mea Deus in aeternum)
[Tv 72, 26]. Lạy Chúa, con không chỉ muốn thuộc trọn về
Chúa nhưng còn muốn trở nên một vị thánh. Và vì con
không biết đời con dài hay ngắn thế nào, nên con tuyên
bố rằng ngay từ bây giờ con bắt đầu trở nên một vị thánh.
Hãy để mặc cho thế gian tìm tòi lạc thú, danh vọng và
quyền thế. Tất cả điều con ước muốn và tìm kiếm là sự
thánh thiện và con sẽ là người hạnh phúc nhất trên đời
nếu con trở nên một vị thánh, một vị đại thánh và ngay
tức khắc…’ Đây là những lời của ngài và ngài đã gìn giữ
chúng.”
Sự thánh thiện của đời sống và lời giáo huấn của Cha
Cafasso đã được Don Bosco và hàng trăm vị linh mục
khác hấp thụ, nâng đỡ các vị trong cuộc đấu tranh với các
đảng phái đang âm mưu phá đổ quốc gia và Giáo Hội.
Giữa những đảng phái này, nhóm đã gây xáo trộn
nhiều nhất cho chính quyền là đảng La Giovina Italia
(Nước Ý Trẻ), con đẻ của Giuse Mazzini, người đã cổ
động điên cuồng qua tờ báo mang cùng tên. Tờ Gazzetta
Piemontese trong số 99 năm 1833 đã đăng lại một bài báo
đã được đăng ở tờ La Giovine Italia, trong đó có một vài
291
|
|
30.6 Page 296 |
▲back to top |
huấn lệnh được tung ra rồi thêm những dòng sau: “Mục
tiêu của những hội này là tự do, độc lập, tri thức và bình
đẳng. Chúng tôi đại diện cho một nền cộng hòa. Tờ La
Giovine Italia đã cắt nghĩa những mục tiêu này và người ta
có thể giúp đỡ chủ trương một cách mạnh mẽ bằng cách
bằng cách phân phát thật rộng rãi những bản sao. Quảng
bá tờ báo này sẽ chinh phục các chủ đất về phe chúng ta,
và với sự trợ giúp của họ, cũng sẽ chinh phục nhóm
người dân quê nữa. Trước hết phải hết sức thận trọng để
tranh thủ được các cha xứ ủng hộ. Để thành tựu, chúng ta
phải tìm ra được những điểm yếu của họ rồi tập trung lại
tấn công họ. Để thắng lợi trong việc này, điều cần thiết là
không bao giờ mang tiếng là chống đối tôn giáo; cũng cần
phải bỏ qua những khuyết điểm của các linh mục. Lá cờ
nước Ý độc lập phải được đặt bên cạnh nến phục sinh và
phải tung bay trên tháp chuông nhà thờ; bằng không,
chúng ta sẽ không thể kéo dân mù chữ có sức mạnh tàn
nhẫn về phía chúng ta được. Thắng lợi sẽ đến với chúng
ta chỉ khi nào các cha xứ thâm tín rằng quốc gia Ý độc lập
và tôn giáo chỉ là một và là cùng một thứ và các ngài phải
giảng các điều đó trên tòa giảng. Ta sẽ để dân Tây Ban
Nha dạy ta làm thế nào để tiến bước trong cuộc đấu tranh
giành độc lập. Trước tiên phải có ngọn cờ của dân Kitô
hữu và một linh mục cần phúc âm dẫn đường, rồi đến bỏ
thuốc độc vào nước uống; gài bẫy đủ loại, đào hố sâu cho
quân địch và những tên nào không lấy lửa thiêu hủy tất
cả mọi sự và cũng đã không dùng gươm giáo trước khi
rút lui, gài chông để chặn đường những tên kỵ binh, phá
cầu và đường, đặt chướng ngại vật đầy phố, đun sôi dầu
và nước, than và tro được hun nóng lên. Tất cả mọi chiến
thuật của địa ngục, và cả những thứ còn tệ hại hơn nữa,
nếu có thể sáng chế được nữa.”
292
|
|
30.7 Page 297 |
▲back to top |
Dù đã được canh phòng cẩn mật, những học thuyết
kích động này đã bắt đầu bành trướng và truyền bá sâu
rộng trong dân chúng, nhất là giữa giới trí thức trẻ tuổi
cũng như quân nhân. Nhiều người đã bị kết tội nỗi loạn
và đã phải nhận những hình phạt nặng nề. Năm 1833, tòa
án quân sự ở Torino đã kết án tử hình hai luật sư
Scovazzi và Cariolo Saluzzo vì đã âm mưu và tuyển mộ
hội viên vào hội kín, cổ võ việc lật đổ chính quyền. Án tử
đó cũng dành cho sáu quân nhân vì đã bị buộc tội phản
quốc. Cũng năm đó, ở Chamberi, xảy ra một vài vụ thảm
sát. Ở Genova, một nhà vật lý học tên là Ruffini bị bắt và
đã tự tử trong ngục. Máu cũng đổ ở Alessandria và
những thành phố khác ở Piemont. Dù có những cuộc lên
án tàn nhẫn như thế, các đảng bí mật cũng không bị dập
tắt, trái lại chỉ làm cho những hoạt động thêm bí mật và
những kế hoạch thêm tàn bạo. Họ chọn Piemont làm nơi
phát xuất các cuộc khủng bố chống Giáo Hội.
Chính quyền cố gắng tìm cách ngăn chặn nhưng
không đủ lực lượng. Hơn nữa việc giảng dạy nghịch lại
với điều đã xảy ra thì thật là khó khăn. Làm sao chính
quyền có thể mong đợi quyền hành của mình được tôn
trọng khi chính mình từ chối quyền tối cao là Chúa Giêsu
Kitô mà Hội Thánh đại diện.
Năm 1832 theo lời yêu cầu của Vua Carlo Alberto một
Ủy Ban Tông Đồ, nghĩa là Ủy ban các Giám Mục được
thành lập qua sự phê chuẩn của Đức Giáo Hoàng. Mục
tiêu của Ủy ban này là ổn định trật tự về những việc liên
quan tới tôn giáo ở khắp miền Piemont. Hết sức đồng ý
với Nhà Vua và với sự trợ giúp của ông, các ngài tìm thấy
Hàn lâm viện Superga nổi tiếng, là nơi những vị trí thức
nhất trong hàng giáo sĩ, hết thảy đã tốt nghiệp thần học
293
|
|
30.8 Page 298 |
▲back to top |
và giáo luật, tự hiến trong việc đẩy mạnh việc học giáo lý.
Ủy ban đã tái lập những tỉnh dòng thuộc các dòng tu,
đóng cửa một vài tu viện giữ luật lỏng lẻo và khuyến
khích việc giữ giáo luật và cất đi những sự lạm dụng đã
xâm nhập vào hàng giáo sĩ, các ngài hoạch định cho việc
lập diều lệ cho mỗi địa phận. Các ngài cũng dự định giao
việc dạy thần học dưới quyền giám mục mà thôi, mở tiểu
chủng viện, lập những trung tâm học vụ và chỉ dành
ngành luật, y dược và giải phẫu cho các trường đại học.
Các trường ở tỉnh hay ở đồng quê phải được các thầy
Dòng Lasalle, Nữ tu dòng thánh Giuse, dòng Nữ Tử Bác
Ái trông coi. Nhưng, ngay từ buổi đầu, Ủy Ban Giám
Mục này đã bị nghị viện Piemont phản đối, không thừa
nhận và không công nhận những lá thư của Đức Giáo
Hoàng phê nhận ủy ban đó.
Năm 1835 Hội Đồng Dân Sự coi việc phê nhận sách
giáo khoa không thừa nhận đệ trình cho giáo sĩ kiểm
duyệt. Thật ra hội cấm xuất bản những sách vô tôn giáo
và phạm đến luân lý nhưng đồng thời hội đó cũng cấm
xuất bản những sách dạy về quyền tối thượng của Đức
Giáo Hoàng trên các Đức Giám Mục và những ai chống
lại chủ trương Phò Pháp Quốc. Hội đó cũng làm ngơ
trước những sách ủng hộ thuyết lý triết học mới về tôn
giáo và chính trị và ngăn cản sự truyền bá những sách
báo chống lại lạc thuyết này.
Vua Carlo Alberto là người rất nhiệt thành, sẵn có một
óc phán đoán ngay chính và những lý tưởng cao vời,
nghiêm ngặt với chính mình và rất tỉnh táo trước những
lời xu nịnh giả dối. Tuy nhiên vì khuynh hướng tự nhiên
của ông là chiều theo sự nửa chừng và tham vọng thống
nhất Ý đại lợi, ông đã không sẵn sàng cắt đứt công khai
294
|
|
30.9 Page 299 |
▲back to top |
mọi liên lạc với quân cách mạng mà ông đã là một hội
viên trẻ tuổi của nhóm người đó. Ông đã chọn De la Tour
và sau là Clemente Solaro della Margherita, làm bộ
trưởng của mình, cả hai đều là giáo hữu vững chắc.
Nhưng trong nội các của ngài có những phần tử tự do,
như Villamiarina và Barba, là những người không kể gì
thỏa ước đối với Tòa Thánh cũng như những luật lệ, sự
chỉ dẫn và những quy chế về những vấn đề giáo sĩ
thường được Nhà Cầm Quyền nhà Savoa ban hành.
Không ít nhà thần học cùng ý kiến như thế. Học Giáo
Luật ở đại học quốc gia, nên họ đã được thấm nhuần
những nguyên tắc sai lạc từ những giáo sư phò Pháp
Quốc. Đây là một tai hại lớn và ăn rễ sâu. Nhưng để
chống lại có cha Cafasso, người của Chúa đã tiếp tục công
việc mà cha Lu-y Guala đã khởi công ở Học Viện Mục Vụ
[Convitto Ecclesiastico] thánh Phanxico Assisi ở Torino.
Với giảng khóa thần học luân lý dạy cho các linh mục trẻ,
Cha Cafasso đã khắc ghi vào lòng họ lòng kính trọng, yêu
mến và tuân phục giáo quyền Roma và công bố những
thánh quyền của Đức Giáo Hoàng đối với quốc gia với
một sự rõ ràng đặc biệt đến độ có thể đào tạo một thế hệ
mới của các linh mục đối lại ngụy biện của chủ trương
phò Pháp Quốc, và không sợ bênh vực quyền lợi tối
thượng của Đức Thánh Cha và quyền bất khả ngộ của
ngài. Tất cả các địa phận ở Piemont đều cảm thấy ảnh
hưởng ích lợi của những giáo huấn dựa trên sự thật, công
lý và bác ái này. Cha Cafasso đã đào luyện Don Bosco
trong tinh thần giáo sĩ và làm cho Gioan Bosco trở thành
người bảo vệ kiên vững đối với Giáo Hội bằng cách cho
ngài những tiêu chuẩn vững chắc khiến ngài có thể hiểu
biết hoàn toàn những sự phức tạp về quyền hành và
những đặc ân cả trần thế lẫn thiêng liêng của Giáo Hội
295
|
|
30.10 Page 300 |
▲back to top |
như là vương quốc của Chúa nơi trần gian. Sau này, khi
nói chuyện với những linh mục xuất thân từ trường phái
phò Pháp Quốc, không bao giờ ngài bỏ lỡ việc bênh vực
Đức Thánh Cha và Giáo Hội. Ngài nói điều đó với một sự
hấp dẫn đặc biệt. Thật là hay khi thấy ngài thỉnh thoảng
ngừng lại sau một cuộc tranh luận và mỉm cười kết luận:
“Đó là những gì họ dạy cho các ngài á!”
296
|
|
31 Pages 301-310 |
▲back to top |
|
|
31.1 Page 301 |
▲back to top |
CHƯƠNG 32
Gương Sáng cho Tuổi Trẻ
Năm thứ tư trung học, Gioan biết là đã tới giờ mình
phải làm một quyết định quan trọng về ơn kêu gọi của
mình. Cậu luôn mang khát vọng trở nên linh mục. Cậu bị
những tâm tình bất xứng cá nhân đánh bại khi đối diện
với cái giao ước mà con người ký kết với Thiên Chúa đến
muôn đời. “Hãy kính trọng đền thánh Ta, vì Ta là Thiên
Chúa” [Lev 26, 2].
Tới lúc này, Gioan để lại cho chúng ta một bản viết
đánh dấu sự khiêm nhường lạ lùng của cậu. Cậu viết:
“Giấc mơ ở Murialdo luôn luôn ám ảnh tâm trí cha. Thực
vậy, giấc mơ đó nhiều lần trở lại với cha trong một cách
thức rõ ràng hơn nhiều; vì thế, nếu cha tin tưởng vào giấc
mơ này bằng cách chọn cuộc đời linh mục, ơn kêu gọi mà
cha đã rất ước ao, nhưng cha không muốn tin vào mộng
mị. Ngoài ra lối sống và sự hoàn toàn thiếu vắng nhân
đức cá nhân của cha, mà những gì mà lối sống ấy đòi
buộc làm cha đầy nghi nan và rất khó quyết định. Giả
như cha có một vị linh hướng cho ơn kêu gọi của mình,
thì cha đã có một kho tàng rồi. Nhưng kho tàng ấy cha
chẳng được. Cha có một cha giải tội rất tuyệt hảo, rất
quan tâm tới việc đào luyện cha thành một Kitô hữu;
nhưng khi nói đến ơn gọi của cha, thì ngài lại không
muốn đả động tới.
“Sau khi đã đọc một vài cuốn sách bàn tới việc lựa
chọn ơn kêu gọi, cha suy nghĩ những tư tưởng đó trong
tâm não và rồi quyết định gia nhập dòng Phanxico. Cha
tự nhủ rằng nếu mình trở nên linh mục triều, thì ơn kêu
297
|
|
31.2 Page 302 |
▲back to top |
gọi của cha sẽ nguy hiểm. Thế nên, cha sẽ theo đời sống
tu sĩ, từ khước thế gian, đi vào tu viện, hoàn toàn đắm
mình trong học hỏi và nguyện gẫm. Chính vì thế mà
trong những lúc cô độc, cha có thể chiến đấu với những
đam mê của cha, nhất là tính kiêu căng mà cha biết nó sẽ
ăn sâu vào trong lòng cha.”
Gioan là người năng đi thăm nhà dòng thánh
Phanxico ở Chieri. Một vài thầy dòng, vì nhận thấy sự
thông minh và lòng đạo đức hiếm có của cậu nên mời cậu
gia nhập dòng của các thầy. Cậu được bảo đảm là trong
trường hợp của cậu, lệ phí của một thầy tập sinh chắc sẽ
được miễn. Trong một thời gian đề nghị này đã là một
giải quyết cho tâm trí bối rối của cậu. Điều này càng trở
nên đúng vì vấn đề thực tế ngàn đời là tiền học phí ở
chủng viện luôn là một cái gì đó khép lại mọi cánh cửa
đối với Gioan.
Margherita luôn để cho cậu được hoàn toàn tự do
trong việc lựa chọn ơn kêu gọi. Bà chưa bao giờ bàn luận
vấn đề tương lai của cậu, chính bà cũng chưa hề dựa vào
con mình để có một lối sống thoải mái hơn cho mình.
Chưa bao giờ bà tỏ ra chút mong ước cậu ở lại nhà với
mình, bà cũng chưa hề tỏ ý muốn là một ngày nào đó sẽ ở
với con mình khi cậu làm linh mục. Nếu có lần Gioan hỏi
mẹ nghĩ sao về vấn đề đó, hay mong đợi gì nơi mình thì
câu trả lời của bà luôn luôn giống như nhau không thay
đổi: “Điều duy nhất mẹ muốn nơi con, Gioan à, là con
hãy cứu lấy linh hồn bất tử của con.”
Vì Gioan thấy mẹ không hề lo lắng về vấn đề đó chút
nào, nên cậu chẳng nghĩ tới việc đã đến lúc bàn thảo dự
định tương lai của cậu cho mẹ. Cậu nghĩ như thế hoặc vì
298
|
|
31.3 Page 303 |
▲back to top |
cậu biết rằng mẹ phải chịu nhiều hy sinh nếu cậu bỏ rơi
mẹ hay là vì đây mới là một vấn đề trong dự tính thôi.
Gioan biết rằng phải qua một kỳ thi mới vào được
dòng Phanxico. Như thế cần nhiều tháng để sửa soạn. Vì
vậy, cậu thu thập những giấy tờ cần thiết từ cha xứ. Cha
Dassano bằng lòng, nhưng trong lúc điền hồ sơ, ngài tự
nhiên hỏi Gioan tại sao lại muốn những giấy tờ ấy. Thế là
Gioan nói ra quyết định của cậu.
Thời gian trở về Chieri đã đến, bà Lucia Matta không
sống ở thị trấn nữa vì con bà đã tốt nghiệp rồi. Gioan
đành phải tìm nơi khác để trọ. May thay, cũng năm đó,
Giuse Planta là một người bà con là bạn của gia đình
Bosco và cũng là người cùng xứ Murialdo, đã quyết định
mở một quán cà phê ở Chieri. Lợi dụng dịp này,
Margherita xin ông nhận Gioan làm bồi bàn ở quán ông
ta. Gioan đồng ý vui vẻ với cái dự định này vì cậu có thể
gần giáo sư của cậu, cha Phêrô Banaudi, người mà cậu rất
thân thiết.
Hình như khi Gioan tới quán cà phê thì ông Giuse
Planta chưa dựng xong quán cà phê và khu trọ. Theo
chứng từ của nhiều người lớn tuổi trong thị trấn, trước
hết được cha Secundo Marchisio và sau được cha Gioan
Turchi, một giáo sư phỏng vấn, thì Gioan đã trọ tại một
thời tại nhà có tên là Cavalli, ông này đã cho Gioan ngủ
trong một góc chuồng ngựa với điều kiện là Gioan phải
coi ngựa và làm một số việc lặt vặt trong vườn nho ở
ngoại ô. Vì những công việc này nên Gioan xin và đã
được ông Cavalli hứa rõ ràng cho cậu vào mỗi đêm thứ
bảy là cậu được hoàn toàn tự do. Trong những đêm đó,
Gioan đi đến nhà thờ gần đó để xưng tội hàng tuần. Đây
cũng là một chứng cứ khác về đức tính anh hùng của
299
|
|
31.4 Page 304 |
▲back to top |
Gioan đã khiến cậu chịu đựng nổi bao nhiêu khó khăn
trên bước dẫn tới chức linh mục.
Đây là năm mà cậu phải chịu nhiều sự thiếu thốn lớn
lao nhất của cậu liên quan đến bữa ăn nghèo nàn và quá
đơn sơ. Cũng xảy ra một chuyện là ông nọ tên là Coppi,
là một nhà buôn sắt ở Chieri đã bắt ép ông Planta tăng số
lượng lên và cung cấp chỗ cho Gioan. Đúng hay không,
sự thực là Gioan đã đến ở với người bà con của mình ít
lâu sau, và cậu đã trở thành người gác đêm cho ông ta và
đã làm những việc nhà. Việc này cậu không được trả thù
lao nhưng cậu lại được giờ rỗi mà cậu muốn dùng để học
hành. Ngoài ra người bà con đã cho cậu trọ và súp trong
khi Margherita cung cấp cho cậu bánh mì và thức ăn
khác. Giường của Gioan là một tấm ván hẹp được đặt
trên một cái bếp lò làm bánh mì. Gioan phải leo lên đó
qua một cái thang nhỏ. Nhưng khi cậu muốn duỗi ra trên
cái chỗ bẹp dí thì chân của cậu lủng lẳng trên cái nệm
bằng rơm và chạm đến cái lò làm bánh mì.
Sau này Don Bosco viết: “Chỗ trọ này đầy nguy hiểm
vì hạng người hay lui tới quán cà phê đó. Nhưng vì cha
trọ tại một nhà người Công Giáo chân chính và vì cha
thường đánh bạn với hết những đứa bạn tốt, nên cha vẫn
sống bình an vô sự.”
Đôi khi ông chủ quán giao cho cậu việc ghi điểm bida,
một công luôn thi hành với một cuốn sách trên tay. Mỗi
khi cậu nghe thấy một người chửi tục hay những chuyện
khả nghi thì cậu quắc mắt một cái thật nghiêm túc đến độ
những lời đó tắt hay trên môi họ đến từng chữ một. Đôi
khi Gioan không bằng lòng với việc bất bình giữ im lặng,
mà còn biết cách nói một vài lời hay sửa lỗi phe phạm lỗi
cách bác ái và hữu hiệu.
300
|
|
31.5 Page 305 |
▲back to top |
Hậu quả là một vài tên đại bợm đã xin ông Planta
đừng cho Gioan ghi điểm nữa vì sự hiện diện của Gioan
làm chúng bối rối và gây cản trở cho câu chuyện của
chúng. Quả vậy, một vài tên chơi bida đã nói cách sống
sượng như thế này: “Thôi, cho thằng lỏi ấy đi cho rồi.”
Ngay khi làm xong những việc nhà, Gioan bắt tay vào
sách vở và những bài làm. Khi có giờ rỗi, cậu liền dùng
vào việc đọc sách cổ văn Latinh hay Ý ngữ hoặc dùng vào
việc sửa soạn đồ uống hay bánh kẹo. Vào khoảng giữa
năm, cậu đã học được cách pha cà phê và pha nước
sôcôla, cậu biết cách làm đủ thứ bánh kẹo, cà rem, pha đồ
uống lỏng và lạnh. Ông chủ quán chẳng bao lâu nhận ra
rằng thật là lợi lớn nếu ông mướn Gioan là một người
giúp việc. Ông cho cậu một đặc ân rất quý, ông nói rằng
cậu sẽ không phải làm việc nhà mà chỉ làm trong quán
của ông ta thôi. Nhưng Gioan dù rất bận bịu với tất cả
những công việc này, không chỉ không muốn ở nhưng,
mà ngược lại còn cương quyết không nhận những đặc ân
đó. Cậu nói rằng mục đích duy nhất là tiếp tục việc học
của cậu. Trong quán đó, Gioan học cách nấu nướng, như
vậy cậu lại có một khả năng khác nữa khá lợi ích cho công
việc kiếm cho lữ quán một món tiền thêm.
Dù bận bịu với bao công việc khác nhau này, Gioan
không bao giờ xao nhãng những việc đạo đức hằng ngày
của mình. Về việc này, chính ông Giuse Planta đã minh
chứng cho Cha Gioan Bonetti, Cha Gioakim Berto và Cha
Gioan Baotixita Francesia trong một cuộc viếng thăm nhà
Salêdiêng ở Chieri vào ngày 10.5.1888 ”Hầu như không
thể tìm ra một người trẻ nào tốt hơn Gioan Bosco. Sáng
nào tôi cũng thấy cậu ta đi giúp lễ ở một vài lễ ở nhà thờ
Th. Antonio. Lúc đó ở nhà tôi có mẹ già và ốm, thật là
301
|
|
31.6 Page 306 |
▲back to top |
cảm động khi thấy cậu ta đối xử với bà lão thật tử tế.
Nhiều khi cậu ta học thâu đêm, đến sáng tôi vẫn thấy cậu
ta ngồi đọc và viết dưới ánh đèn.” Người ta nói rằng
chính trong những đêm này, cậu học thuộc lòng những
câu của Dante và Virgile.
Gioan đã nêu gương cho toàn thể những người hàng
xóm láng giềng. Bà Clotilde Verganne, con gái chủ quán,
vào năm 1880 có nói rằng chưa bao giờ thấy Gioan ở
nhưng ngoài việc chơi với những đứa trẻ đồng tuổi ở sân
đình. Đôi khi bà còn gặp cậu ở cầu thang khi cậu đang đi
kiếm nước cho vị linh mục tốt là Cha Arnaud và cậu đã
không bao giờ nhìn chằm chằm vào bà ta cả. Bà ta cũng
biết sau này chính vị linh mục đó, vì cảm mến đức tính dè
dặt và hạnh kiểm xây dựng của cậu nên đã viết cho cha
xứ Castelnuovo để kiếm cho Gioan một chỗ xứng hợp và
an toàn hơn.
Giuse Blanchard đích thân quả quyết rằng còn bao lâu
cậu còn ở nhà ông Giuse Planta, cậu Gioan không bao giờ
tham dự những trò chơi thiếu khôn ngoan và náo động
mà chính khi còn nhỏ đã chơi với anh em chúng bạn, cả
những lúc nài nỉ xin Gioan chung vui với họ khi đi học
về.
Gioan hoàn toàn vui vẻ khi làm bạn với các bạn của
mình và sung sướng khi ở với họ, nhưng dầu vậy cậu vẫn
giữ lời châm ngôn trong Kinh Thánh cách nhiệm nhặt:
“Có giờ chỉ định vào mỗi công việc…” [Gv 3, 1]. Cậu
hành động theo tập quán trật tự và không sai trệch những
quy luật cậu đặt ra cho mình. Cậu lập thời khóa biểu họp
các bạn trong Hội Vui, dạy kèm các bạn nhờ cậu giúp đỡ,
chu toàn những việc lặt vặt của gia đình cho cậu trọ, làm
các việc đạo đức riêng, đến nhà thờ và chịu các phép bí
302
|
|
31.7 Page 307 |
▲back to top |
tích, dĩ nhiên là cũng có những giờ giải trí. Cậu giải trí
như thế nào, chúng ta được Kinh sĩ Giuse Casella cho
biết. Cha Casella khi còn trẻ đã cùng với bẩy thanh niên
khác ở trọ với một vị linh mục địa phương, là giáo sư ở
trường Chieri. Đó là căn nhà của ông Terta nào đó, đối
diện với quán cà phê ông Planta.
Cha Giuse Casella nói: “Cụ thể, mỗi tối, đặc biệt vào
mỗi mùa Đông, sau khi ăn tối, Gioan Bosco thường chơi
với chúng tôi khi công việc cho phép. Tất cả chúng tôi
đều đợi cậu ở trước nhà hay nếu thời tiết tốt thì ở sân
đình. Tôi không thể nói cho các bạn chúng tôi vui vẻ như
thể nào khi cậu xuất hiện và chúng tôi vây quanh cậu. Và
cậu lúc nào cũng vui vẻ, cậu bắt đầu làm cho chúng tôi
cười bằng những câu chuyện rất tếu, cậu luôn sẵn sàng tự
bắt buộc mình kể một vài câu chuyện hấp dẫn và cũng
xây dựng nữa. Cậu có thể làm cho chúng tôi mê mẩn suốt
vài giờ mà không hay biết gì cả. Đôi khi cậu nhắc đến một
vài bài giáo lý hay cắt nghĩa giáo lý. Thỉnh thoảng cậu
dùng một lối tài tình để hỏi xem chúng tôi đi xưng tội hay
đã huấn luyện mình nên tốt chưa. Chỉ vì chúng tôi biết
điều ấy đẹp lòng cậu nên đã lãnh nhận các bí tích siêng
năng hơn thói quen thường. Vậy khi chúng tôi nói cho
cậu là chúng tôi đi xưng tội thì cậu tỏ ra vui vẻ và khích lệ
chúng tôi bền bỉ trong cái tinh thần tốt lành đó. Chúng tôi
luôn sẵn sàng làm bất cứ điều gì vì cậu… Thế nên sau này
chúng tôi cảm thấy xót xa khi xa lìa cậu. Giáo sư của
chúng tôi thường đi rón rén xuống cầu thang trong khi
đầu óc suy nghĩ về những điều mà Gioan có thể nói cho
chúng tôi mê mệt. Hơn một lần Ngài nói: ”Thằng nhỏ này
là một gương sáng cho chúng con. Ai biết sau này cậu ta
sẽ làm đến đâu.” Buổi tối mà Gioan không đến là tinh
thần của chúng tôi bị hạ thấp xuống liền, cuộc giải trí của
303
|
|
31.8 Page 308 |
▲back to top |
chúng tôi có vẻ uể oải và nặng nề; chúng tôi còn có nước
đòi giáo sư của chúng tôi đọc kinh thôi. Giờ mà Gioan
đến chơi với chúng tôi là giờ rảnh rỗi duy nhất của Gioan
vì cả ngày cậu không được hở ra tí nào. Nhưng, thật là
đẹp tốt đẹp biết bao khi cậu dùng thời gian đó như một
dịp để cho chúng tôi vài bài học luân lý.”
Cũng trong năm đó, cậu đã tự nhận một bổn phận rất
Kitô hữu và còn đến mức anh hùng nữa. Gioan thường đi
nhà thờ Chieri để làm các việc đạo đức và nhờ khéo léo,
cậu đã trở nên khá thân thiết với ông từ chính, là một
người thành tâm đạo đức tên là Carlos Palazzelo. Ông ta
đã đi Roma 3 lần để hành hương ở các hang toại đạo và
các nhà thờ lớn. Dù 35 tuổi ông rất muốn trở nên linh
mục. Nhưng khả năng ông giới hạn, không có tiền bạc để
học hành và đã luôn bận bịu ví công việc coi phòng thánh
nhà thờ. Một lần kia ông biết Gioan là người rất tốt, ông
liền nài xin Gioan dạy kèm ông ta. Lập tức Gioan đồng ý
và nhận trách nhiệm dạy ông ta hằng ngày để dọn cuộc
thi mà cả hai phải trải qua trước khi được phép được mặc
áo chùng thâm.
Pallazzello rất ít được học và chẳng bao giờ có giờ
rảnh. Nhưng Gioan dù không nhận chút quà nào cả vẫn
dạy kèm cho Pallazzello hàng ngày ở căn phòng của ông
bên cạnh nhà thờ chính tòa… Hay thỉnh thoảng ông ta
cũng đến thăm Gioan ở chỗ cậu trọ để học. Gioan dạy
ông ta với lòng kiên nhẫn và tài năng hiếm có đến nỗi chỉ
hơn hai năm cậu làm cho ông ta thông minh mà còn làm
cho ông ta đạt kết quả tốt trong kỳ thi khi mùa thi đến.
Câu chuyện này là một niềm báo trước lập hội Con Đức
Mẹ mà nhiều năm sau được thành lập để cổ võ những ơn
kêu gọi muộn muốn làm linh mục.
304
|
|
31.9 Page 309 |
▲back to top |
Cũng trong thời gian này, Gioan cũng gặp ông
Đaminh Pogliano, người đánh chuông ở nhà thờ chính
tòa. Bất ngờ Gioan đã chiếm được lòng thán phục của ông
nhờ lòng đạo hạnh, lòng tông đồ nhiệt thành trong việc
dạy giáo lý cho các bạn cậu và những chuỗi trò chơi cậu
làm cho con nít vui khoái và tránh cho chúng những nguy
hiểm. Ông này biết rõ nhà ông Pianta khó lòng trở thành
chỗ học cho Gioan mà không bị quấy rầy. Ông ta mời cậu
tới nhà riêng của mình là một nơi bình an và yên tĩnh, đó
là một lời mời thường rất được đón nhận. Ông đánh
chuông này quả quyết rằng mình chưa thấy một người
trẻ nào dè dặt và sốt sắng như Gioan. Cái bàn nhỏ mà
Gioan ngồi học là một đồ gia truyền hậu duệ ông Pigliano
đã thừa hưởng.
Những câu chuyện trên chúng ta biết được qua chính
Cha Carlo Pallazzello kể lại trong những năm cuối đời
của ngài.
305
|
|
31.10 Page 310 |
▲back to top |
CHƯƠNG 33
Lòng Vị Tha của Người Mẹ
Trong khi đó, Cha Dassano quyết định cho
Margherita hay ý định của con bà là muốn trở nên một tu
sĩ dòng Phanxico. Vào một buổi trưa trong tháng Mười
Hai, ngài đến thăm bà đến và nói cho bà biết rõ cơ sự.
Ngài cắt nghĩa cho bà biết công việc của một linh mục rất
cần cho địa phận, và thật là hay biết mấy nếu Gioan trở
thành linh mục triều và đáp ứng nhu cầu thiêng liêng của
một xứ đạo. Hơn nữa, ngài cho thấy rằng Gioan chắc
chắn có thể có nhiều hứa hẹn một địa vị rực rỡ vì đã được
Chúa ban cho nhiều ân huệ đáng nể. Ngài kết luận: ”Bà
hãy cố gắng thuyết phục cậu bỏ cái ý định muốn làm tu sĩ
dòng đi. Bà thì cũng chẳng giàu có gì, vả lại cũng chẳng
có con nữa, và chẳng bao lâu bà cũng chẳng làm việc
được? Tôi nói thế chỉ vì thực lòng muốn ích lợi cho bà
đấy thôi.”
Margherita cám ơn vị linh mục đã tín nhiệm vào bà
như thế, nhưng bà không tỏ lộ những ý nghĩ riêng của bà
về vấn đề ấy. Tuy nhiên bà lập tức đi đến Chieri để nói
chuyện với Gioan. Với nụ cười trên môi như thường lệ, bà
nói: “Cha sở thật tốt, ngài đã đến và nói cho mẹ hay là
con muốn trở nên một tu sĩ. Có thật thế không?”
“Thưa mẹ, đúng như vậy. Chắc mẹ không chống đối
việc đó chứ không mẹ?”
“Trước hết, mẹ muốn con phải thận trọng về bước
đường sắp đi. Rồi con hãy theo ơn kêu gọi của con mà
đừng lo về ai cả. Việc quan trọng nhất là con cứu rỗi linh
hồn con. Cha giục mẹ làm đổi ý định của con, lấy lẽ là mẹ
306
|
|
32 Pages 311-320 |
▲back to top |
|
|
32.1 Page 311 |
▲back to top |
phải cần con giúp đỡ trong tương lai. Nhưng mẹ nói cho
con hay, trong việc này con không phải để ý gì đến mẹ, vì
Chúa trên hết. Đừng lo cho mẹ, mẹ chẳng đòi hỏi gì ở con
cả, và mẹ cũng chẳng trông mong gì con. Hãy nhớ điều
này: Mẹ sinh ra nghèo khó, mẹ đã sống trong nghèo khó
và mẹ cũng muốn chết trong nghèo khó. Hơn nữa mẹ
cũng nhắc con rõ điều này: nếu con muốn trở nên linh
mục triều và bất hạnh trở nên giàu có, thì mẹ sẽ không
bao giờ đến thăm con đâu. Con hãy nhớ kỹ điều đó.”
Mãi đến lúc 70 tuổi, Don Bosco vẫn có thể gợi lại được
cái vẻ trịnh trọng của mẹ ngài và cái giọng đầy uy quyền
của người khi cho ngài lời cảnh cáo đó. Không bao giờ
ngài lặp lại những lời mạnh mẽ đó của mẹ ngài xuất phát
từ tâm tình của một Kitô hữu chân chính, mà không lấy
làm xúc động.
Nhưng Thiên Chúa Đấng thấy được tấm lòng chân
thành của Mẹ Margherita, đã liệu cho bà có thể ở lại với
con trai của bà và cũng liệu cho Gioan tìm được nơi mẹ
một sự giúp đỡ lớn lao khi thiết lập Nguyện Xá thánh
Phanxico Salê.
Trong khi đó ở Chieri không có ai nghi ngờ về chương
trình của Gioan cả. Cậu luôn thản nhiên và bình tĩnh. Cậu
vẫn thản nhiên học hành và quảng đại, hòa nhã với các
bạn đến nỗi hình như đời sống không có chi là lo âu.
Nhưng vào năm mà cậu học những môn đời (năm học
thứ 3 bậc trung học) thì một việc rất quan trọng làm cậu
lo lắng, đó là việc không vững chắc cho tương lai, và
những thiếu thốn phải chịu và thiếu vốn liếng. Về quần
áo, thực phẩm và những nhu cầu cho việc học hành, cậu
phải sống trên số tiền khiêm tốn và mỏng manh do việc
dạy kèm và một số ít do mẹ cậu gửi cho. Khi Margherita
không thể lo cho cậu được nữa thì người phải đi vay ở
307
|
|
32.2 Page 312 |
▲back to top |
những nơi có lòng hoặc trông vào bột và các đồ khác. Cha
Gioan Turchi kể lại rằng ba của ngài một lần kia có nói
cho ngài là ông cũng đóng góp chút đỉnh vào công việc
bác ái này. Salomon có nói: ”Chẳng có tai họa nào xảy ra
đến cho người công chính…” (Cn 12, 21). Gioan vui vẻ
đón nhận ý Chúa, Đấng ban mọi sự để mưu ích kẻ yêu
mến ngài, và cậu cũng đã giấu giếm đi sự túng quẫn bó
buộc cậu phải giữ chay tịnh nghiêm hơn cả việc chay tịnh
của Giáo Hội.
Vào một ngày lễ, cậu tự đặt mình vào một bữa điểm
tâm ngon mà lâu rồi cậu không được ăn như thế. Thế là
sau khi có được ít quả vả, cậu liền đi mua một ổ bánh mì
lớn. Trên đường về, gặp một đám bạn đang chơi thảy bi
sắt ở sân nhà thờ thánh Antonio, cậu liền dừng lại xem.
Trong khi ấy, chẳng để ý gì cậu gặm tấm bánh mì và thả
tâm hồn theo cuộc chơi với những cái gì đâu đâu, và cậu
đã ăn hết ổ bánh mì. Khi cuộc chơi kết thúc, cậu mới nhớ
đến bữa điểm tâm với trái vả, nhưng hỡi ôi, ổ bánh mì
biến mất rồi. Cậu tìm khắp và nghi ngờ có đứa nào chơi
khăm mình, cậu liền hỏi các bạn cậu.
Một đứa trả lời: “Tôi đâu có thấy bánh mì nào đâu.”
Một đứa khác tuyên bố: “Tớ không có lấy đâu nghe.”
Sau cùng đứa thứ ba lên tiếng: “Anh còn tìm chi nữa?
Anh ăn hết rồi còn gì! Chính mắt tôi thấy mà. Thật tôi
không ngờ là anh có thể ăn hết được ổ bánh mì tổ chảng
như thế trong một lúc!”
Bấy giờ Gioan mới tin chuyện gì đã xảy ra và bật cười
nắc nẻ. Hoàn toàn vô ý thức, cậu đã ăn hết ổ bánh mì mà
chẳng cảm thấy thế nào là bất tiện. Quả thật cậu đã ăn
bữa điểm tâm ngon lành. Một bữa ngon như thế, hẳn là
do phần ăn không đủ gây ra. Việc cậu không đủ đồ ăn đã
là một sự kiện mà mọi bạn cậu đều biết đến.
308
|
|
32.3 Page 313 |
▲back to top |
Giuse Blanchard, một trong những người bạn khác,
thường chia phần bánh trái cho cậu, đã phải nói: “Gioan
này, cầm lấy đi, ngon lắm.” Ông anh của anh là Leandro
một lần kia đã càm ràm với mẹ là Giuse cứ lấy những hạt
dẻ to nhất trên bàn đem cho Gioan thôi.
Những người đàn bà tốt bụng này, làm nghề bán trái
cây đã thường chọn quả táo ngon nhất trong sọt, bảo con
đem cho Gioan. Bà nói: “Đem cho Gioan đi con. Cậu ta tốt
lắm và cậu sẽ cầu nguyện cho chúng ta.”
Đôi khi Gioan phải xin người bạn trẻ của cậu đừng
quá lo lắng về cậu như vậy và cứ giữ lại những miếng
ngon đi, nhưng Giuse vẫn kiên tâm nài nỉ làm cậu không
thể nào không nhận được. Vào 1889, Blanchard có kể lại
rằng: “Don Bosco không bao giờ quên tôi và cũng chẳng
bao giờ bối rối khi kể lại cái việc nhỏ nhoi tôi làm cho
ngài, hồi ngài còn nhỏ trong những dịp thật là túng quẫn.
Thế là tôi đã mất liên lạc với ngài. Giả sử tôi có gặp lại
ngài, tôi cũng không dám đến chào hay lại gần vì tin rằng
ngài chẳng nhận ra tôi đâu. Nhưng thật tôi đã lầm to! Một
lần kia tôi đã gặp ngài giữa một nhóm linh mục ở Chieri,
họ đến để chào mừng ngài. Ngài đang đứng ở cổng biệt
thự Bertinetti, nơi tôi đang ở. Tôi thì đang đi lấy phần ăn
trưa. Ngay khi thấy tôi, ngài liền bỏ đám người và chạy ra
đón tôi:
“Ồ, Blanchard, thế nào rồi?”
Tôi trả lời: “Khỏe lắm, cám ơn hiệp sĩ”
“Sao lại gọi tôi là hiệp sĩ? Sao không coi tôi như một
người bạn ngày xưa? Tôi vẫn chỉ là Don Bosco chứ có
chức tước nào khác đâu?”
“ Xin lỗi, con tưởng là bây giờ…
Và trong khi ấy tôi cố lẩn đi vì tôi đang mặc bộ đồ làm
việc và đang phần ăn. Tôi thấy bối rối trước mặt Don
309
|
|
32.4 Page 314 |
▲back to top |
Bosco là người mà tôi nghĩ là bây giờ đã trở nên một nhân
vật quan trọng. Nhưng Don Bosco nói:
“Ông không còn thích các linh mục nữa sao?
“Ồ có chứ, con luôn thích các ngài, nhưng con đâu
dám đứng đây nói chuyện như vậy.”
Rồi Don Bosco nói tiếp: “Ông bạn yêu quý của tôi, tôi
vẫn còn nhớ những lần ông bạn cho tôi đồ ăn khi tôi còn
là học trò nhờ Chúa Quan Phòng, ông bạn đã là trong
những vị ân nhân thứ nhất của Don Bosco đấy!” Quay về
phía các linh mục, ngài chỉ cho tôi và nói: “Các cha này,
tôi xin giới thiệu với các cha một trong những vị ân nhân
đầu tiên của tôi.” Rồi ngài kể cho họ việc tôi đã làm cho
ngài. Những lời nói chia tay của ngài cho tôi là: “Tôi
muốn ông biết cho rằng tôi vẫn nhớ tất cả những gì ông
đã làm cho tôi.” Trong lúc bắt tay tôi ngài nói thêm: “Khi
nào tới Torino, nhớ đến và dùng bữa với tôi nhé.”
Hơn mười năm sau, 1886 Blanchard nhận được vài
tin bất ổn về sức khỏe của Don Bosco, ông liền quyết định
đi Torino để thăm Don Bosco tại Nguyện Xá. Người canh
cổng thấy ông vào, và khi đã nghe biết nghề nghiệp của
ông liền bảo: “Hôm nay không thể gặp Don Bosco được
đâu.”
Blanchard hỏi: “Thế ngài đi vắng sao?”
Người canh cổng trả lời: “Ngài ở nhà nhưng không
tiếp ai cả. ngài không được khỏe mấy.”
“Không sao, chắc chắn ngài sẽ gặp tôi vì ngài đã nhiều
lần dặn tôi là đến thăm ngài.”
Người gác cổng nói với giọng thản nhiên: “Thế nhưng
hôm nay tôi không thể để ai vào được. Luật này áp dụng
cho mọi người.”
“Phải cho mọi người nhưng trừ tôi ra. Tôi là bạn thân
của ngài khi còn nhỏ mà. Xin ông đừng cư xử như vậy,
310
|
|
32.5 Page 315 |
▲back to top |
nhất là ngài không được khỏe mấy. Đó là lý do tôi đến
thăm ngài.”
Chịu thua trước lời nài nỉ như thế, người gác cổng đi
báo tin có người muốn gặp Don Bosco và được lệnh để
ông ta vào. Khi ông già Blanchard vào phòng khách của
Don Bosco, liền gặp một viên thư ký, ông này định đưa
ông ta đi gặp Don Rua (cha phó Giám Đốc). Khi họ đang
tranh luận thì Don Bosco xuất hiện ở ngưỡng cửa. Ngài
đã nghe được tiếng của ông bạn già và ngài đích thân ra
cửa để tránh phiền phúc cho ông. Ngài cầm tay ông dẫn
vào phòng và mời ông ngồi bên cạnh ngài. Rồi với giọng
đầy biết ơn ngài nói: “Chúng mình biết nhau từ nhiều
năm nay. Giờ đây tôi đã già lại ốm yếu, nhưng tôi không
bao giờ quên được những điều ông đã cho tôi khi chúng
ta còn nhỏ. Tôi sẽ cầu nguyện cho ông và ông đừng quên
Don Bosco đáng thương của ông nhé.”
Sau nửa giờ chuyện trò, Blanchard đứng dậy cáo lui vì
thấy Don Bosco quá mệt. Don Bosco thấy không đủ sức
xuống cầu thang để đi ăn cơm, nhưng người ta lo liệu để
ông bạn của ngài được đưa tới nhà cơm và bảo để ông ta
ngồi chỗ của ngài ở giữa bàn với các bề trên khác. Ở đây
ông Blanchard đã kể lại những ngăn trở ông phải vượt
qua để gặp Don Bosco và chính Don Bosco đã tỏ lòng biết
ơn của ngài ra sao.
311
|
|
32.6 Page 316 |
▲back to top |
312
|
|
32.7 Page 317 |
▲back to top |
CHƯƠNG 34
Do Dự và Lời Khuyên
Trong tập Hồi Ký của mình, Don Bosco có nói đến
việc ngài thi vào tập viện dòng Phanxico. Ngài viết: “Mùa
phục sinh đã tới gần tức ngày 30.3.1834, cha xin gia nhập
dòng Phanxico Capuchino. Cha đã không nói cho ai về ý
định của mình. Nhưng một ngày đẹp trời, cha đang đợi
câu trả lời của các vị, thì một anh bạn học, anh Eugenio
Nicco mà tôi chơi rất thân hỏi tôi: “Thế ra anh định làm tu
sĩ dòng Phanxico?” Tôi nhìn anh ngạc nhiên: “Ai nói cho
anh vậy?” Rồi anh ta trao cho tôi một lá thư: “Người ta
còn viết thư bảo tôi là người ta đang đợi anh ở Torino, để
thi chung với tôi vì tôi cũng định xin vào dòng đó. Thế là
tôi tới tu viện Nữ Vương Các Thánh Thiên Thần ở Torino
và thi. Tôi được nhận vào trung tuần tháng tư và tôi đã
sẵn sàng mọi sự để nhập tu viện tại Chieri là Convento
della Pace thì mấy ngày trước tôi có một giấc mộng rất kì
lạ. Hình như tôi thấy một đám đông thầy dòng này, ăn
mặc quần áo rất tầm thường, tất cả đang vội vã tất tưởi.
Một người trong bọn đến bảo tôi: “Anh trông ngóng bình
an ư? Nhưng anh sẽ không tìm thấy ở đây đâu. Coi kìa!
Chúa đang sửa soạn cho anh một nơi khác một mùa gặt
khác.”
“Cha muốn hỏi thầy dòng này vài điều nhưng một
tiếng động mạnh đã đánh thức cha dậy và cha chẳng thấy
gì nữa. Cha kể cho cha linh hướng nhưng ngài chả thèm
đếm xỉa gì tất cả. Ngài nhấn mạnh: ‘Trong việc như thế
này, mỗi người phải theo khuynh hướng riêng mình chứ
không theo ý kiến của người khác.’
313
|
|
32.8 Page 318 |
▲back to top |
Giấc mơ và câu trả lời của vị linh hướng hẳn phải làm
Gioan bối rối. Song cậu không thấy có lí do chính đáng
nào để thay đổi ý định. Trong năm tập, cậu sẽ nhận ra
dòng tu này có hợp với cậu hay không. Hơn nữa Chúa đã
phú bẩm vào tâm hồn cậu một lòng ham thích đời tu sĩ,
và cậu cảm thấy ước mơ này mỗi ngày một lớn mạnh
hơn. Gioan chắc rằng Chúa sẽ sắp định các biến cố và rồi
dẫn cậu đi đúng con đường, vì thế cậu về Castelnuovo để
xin mẹ chúc lành trước khi mặc áo dòng Phanxico.
Margherita không chống đối gì cả; và vẫn là một là một
phụ nữ cương nghị, bà tiễn con đi không có tỏ vẻ xúc
động chi cả.
Gioan cũng đến nhà xứ. Mấy tháng trước vào đầu
tháng giêng, Cha Dassano đã từ chức Cha Sở vì sự xích
mích nặng nề với ông thị trưởng về việc đánh chuông lớn
ở nhà thờ, Đức Tổng Giám Mục Fransoni đã cắt cử ngài
làm Cha Sở ở Cavaut. Để thay thế chỗ ngài ở
Castelnuovo, văn phòng giáo phận Torino đã gửi Cha
Antonio Cinzano tới làm quản trị. Buổi sáng hôm Gioan
tới xin gặp ngài thì ngài lại đi vắng. Evasio Savio, là một
người thợ rèn đã quen thân với Gioan từ lâu và đã từng
ca ngợi trí thông minh và lòng bền trí trong việc học hành
và cầu nguyện của cậu, thấy cậu đứng ngoài cửa nhà xứ
với một gói quần áo trong tay. Ông ta liền hỏi: “Sao cậu
lại bỏ Chieri. Gói quần áo chứng tỏ cậu sắp đi làm gì ở
một nông trại nào thì phải?”
Gioan trả lời: “Không phải đâu, tôi đến xin chứng chỉ
hạnh kiểm. Tôi sắp vào dòng Phanxico.”
“Để làm gì?”
“Mẹ tôi không thể lo cho tôi học được nữa. Nếu làm
tu sĩ may ra tôi có thể đạt được mục đích chăng?”
“Thế cậu ăn cơm chưa?”
314
|
|
32.9 Page 319 |
▲back to top |
“Chưa ạ.”
“Về nhà tôi. Ăn xong rồi tôi sẽ đi nói chuyện với Cha
quản trị.”
Ông Savio tin tưởng Gioan sẽ có thể làm biết bao điều
hay ở nhà quê cậu và thương tiếc cho Castelnuovo sẽ phải
thiệt thòi vì cậu ra đi. Suốt bữa ăn ông cố thuyết phục cậu
bỏ kế hoạch ấy đi, theo ông thì việc đó được chọn lựa khi
chưa suy nghĩ chín chắn. Hình như ông cũng khuyên
Gioan nên hỏi ý kiến cha Cafasso. Ông không thể cho
được lời khuyên nào tốt hơn thế. Gioan chưa có lần nào
nói chuyện thân mật với vị linh mục thánh thiện ấy, ngài
đang học khóa tu nghiệp luân lý thần học ở Torino,
nhưng cha Cafasso vẫn là người duy nhất Gioan có thể
tín nhiệm. Câu “Khôn ngoan ngự trị trong lòng người
hiểu biết . . .” (Cn 14, 33) áp dụng thật là xứng hợp cho vị
linh mục thánh thiện ấy.
Rồi ông Savio đi thăm cha Cinzano, là người ông thật
lòng tin tưởng, và xin ngài quan tâm đến Gioan. Ông rõ
cho cha hay đây là lúc mà mọi người nên quan tâm tới
việc này, hợp nhau lại giúp Gioan hoàn tất việc học. Savio
thật buồn khi nghĩ cậu vào tu viện. Cha Cinzano đã nghe
biết là Gioan rất chăm chỉ và đạo đức. Thêm vào đấy ngài
còn nhận được một lá thư từ cha Arnzano ở Chieri nồng
nhiệt giới thiệu với ngài. Vì thế cha Cinzano nói cho ông
Savio là cha sung sướng góp phần trong việc phí tổn và
khuyên bác thợ rèn nữa cũng đề nghị với ông thị trưởng
Castelnuovo, hiệp sĩ Gioan Pescamorna. Sau đó, Savio
cho Gioan về nhà, dặn cậu trở lại với mẹ khoảng ba bốn
ngày sau và tin tưởng vào Thiên Chúa. Trong khi đó ông
đi gặp ông thị trưởng, một người đã đóng góp vào công
việc từ thiện ở Castelnuovo, ông đã xây trường mẫu giáo
315
|
|
32.10 Page 320 |
▲back to top |
địa phương, đã cung cấp sáu của hồi môn hàng năm, mỗi
phần trị giá khoảng 300 lire cho các cô gái nghèo ở thị trấn
và cũng đã đảm trách nhiều hội từ thiện khác. Ông Savio
tả cho ông thị trưởng nghe tình trạng của Gioan và xin
ông giúp một phần tiền học cho cậu. Ông thị trưởng sẵn
lòng tán thành và khuyên ông Savio nên gặp ông Sartoris,
một người cũng quảng đại giúp đỡ người nghèo. Sartoris
nhanh nhẹn chấp nhận ngay.
Cuối cùng, cha Cinzano, ông thị trưởng Pescamorna,
ông Sartoris qui định mỗi người sẽ đóng góp mỗi tháng
Bảy lire cho tới cuối niên học đó. Margherita đã rơi lệ khi
cùng con tới Castelnuovo nghe được tin tức vui mừng
này. Rồi bà trở về Becchi đầy lòng biết ơn Chúa Quan
phòng.
Đó là một nội dung bản tường thuật mà Gioan Turco
đã đệ trình lên một cha Salêdiêng tên là Secundo
Marchisio nói rằng ông đã nghe trực tiếp điều này do bố
vợ ông là Evasio Savio, qua đời ngày 14.5.1868 kể lại. Bản
phúc trình của Turco đã được Giuse, em của ông xác
nhận.
Trong khi ấy thì Cha Cafasso đang suy nghĩ làm thế
nào để làm con đường đưa tới chức linh mục của Gioan
được dễ dàng. Ngay khi gặp dịp, Gioan đã tới Torino xin
gặp Cha Cafasso tại Học Viện Mục Vụ Th. Phanxico
Assisi. Cậu nói cho ngài hay tình trạng và ý định của cậu
và xin ý kiến. Cha Cafasso khuyên cậu đừng vào dòng
Phanxico. Ngài khuyên: ”Anh cứ tiếp tục việc học, hãy
vào chủng viện và tuân theo những gì Chúa Quan Phòng
định liệu cho anh.” Chỉ cần liếc qua, Cha Cafasso cũng đã
nắm chắc sứ mệnh của Gioan Bosco.
316
|
|
33 Pages 321-330 |
▲back to top |
|
|
33.1 Page 321 |
▲back to top |
Phản ứng của Margherita về quyết định này của
người con cũng giống như trên. Mối quan tâm độc nhất
của bà là thánh ý Chúa. Thật ra hình như Chúa đã tỏ lộ ý
của Ngài bằng một giấc mơ khác cũng vào năm đó. Don
Bosco đã kể lại cho Cha Giulio Barberis vào năm 1870.
Trong tập hồi ký của Don Bosco, chúng ta đọc thấy
những dòng này: “Giấc mơ mà cha mơ tại Morialdo đã
được lập lại lúc cha lên 19 tuổi và những lần khác cũng
thế.” Hình như ngài xem thấy một người rất là oai phong,
mặc áo trắng dài và lộng lẫy với một vầng sáng chói lọi.
Ngài được được dẫn tới một đám trẻ đông nghẹt. Quay
về phía Gioan, vị ấy nói: “ Đến đây, con hãy đứng đầu
đám trẻ này và dẫn dắt chúng.”
Gioan trả lời: “Nhưng con không biết làm thế nào mà
hướng dẫn và dạy bảo bao nhiêu trẻ như thế này, bọn
chúng có tới hàng ngàn như vậy.”
Nhưng nhân vật oai phong cương quyết nhấn mạnh
cho tới khi Gioan đứng đầu bọn trẻ và bắt đầu dạy chúng
vâng giữ luật lệ.
Đó là những lí do Gioan bỏ ngay ý định vào dòng
Phanxico, tuy nhiên vẫn không thể bóp nghẹt được cái
cảm tình khó tả trong lòng cậu đối với đời sống tu sĩ.
Trong khi đó, cậu vẫn tiếp tục việc học mà cậu đã không
bị gián đoạn dù cả ở trong giai đoạn này.
Nhiều người muốn hiểu rõ hơn về ông Evasio Savio là
người thế nào trong những hội viên thân tín của chúng
tôi, Cha Đaminh Ruffino, sẽ phác họa chân dung ông như
sau: “Savio là một bác thợ rèn lương thiện, một con người
rất mực chính trực và là một Kitô hữu ưu tú. Đối với Don
Bosco, ông luôn tỏ ra là người rất tốt. Một ngày vào năm
317
|
|
33.2 Page 322 |
▲back to top |
1862 ông Savio có gặp Don Bosco tại Torino. Trong câu
chuyện ông Savio có nói đến Cha Cafasso và những
người giàu lòng bác ái khác và rồi cũng nói đến vài
người, mà theo ý họ phải dùng của cải của họ cho tốt
hơn.” Don Bosco nói: “Thế ông dùng nó tốt hơn cho nên
đấy chứ?”
Savio trả lời: “Con không biết, chính vì vậy mà con
không muốn giàu có. Cha có muốn biết mối lo lắng lớn
nhất của con là gì không?”
“ Chắc là được sống và chết trong ơn nghĩa của Chúa
chứ gì?”
“ Không, con không có lo đến sự chết. Dẫu vậy con
cũng đã để ý sửa soạn khi điều đó tới. Nhưng mối lo lắng
lớn nhất của con là con làm nghề thợ rèn và con rất là bối
rối về việc sau khi đã làm xong, con phải tính giá trị tiền
cho khách. Khi con ghi giá vào sổ, con tự hỏi: Chúa nhân
lành có ghi một số tiền như vậy không? Nếu con định giá
cao hơn, thì nó có là sự buộc tội cho tôi không? Để chắc
ăn, con luôn bớt 20% giá thông thường.”
“Tình bạn thân của ông Savio với Don Bosco đã làm
ông mau lẹ giúp đỡ ngài cách nhiệt thành hết sức; ông
cũng thường đến thăm ngài ở Nguyện Xá. Đây là một ví
dụ khi tờ Tập San Công Giáo lần đầu tiên ra mắt, thật là
khó bán ở Castelnuovo nếu chỉ dùng những cách thế
thông thường. Ông Savio con người đơn thuần cần mẫn
ấy dẫu cho thiếu phương tiện học hành ít ỏi đã không chỉ
ghi tên mua dài hạn lại còn đem bán cho các làng khác
nữa, chẳng quản xa xôi, bất tiện và nhiều khi còn thiệt
thòi cho ông nữa.”
318
|
|
33.3 Page 323 |
▲back to top |
Để cho danh Người cả sáng, Thiên Chúa thật luôn
dùng người có tinh thần nghèo khó, đơn sơ và tấm lòng
lương thiện làm dụng cụ tốt nhất cho Người.
319
|
|
33.4 Page 324 |
▲back to top |
CHƯƠNG 35
Năng Khiếu Tỏ Lộ
Sự lo lắng của Gioan lúc toan tính việc quyết định cho
ơn kêu gọi đã không làm thay đổi nếp sống cậu chút nào.
Vì vậy không có ai kể cả các bạn học cũng như các bề trên
đã có thể không bao giờ gặp lại cậu nữa. Với tấm lòng tử
tế như thường lệ, cậu tiếp tục cắt nghĩa bài cho các bạn
không hiểu và dạy họ phải làm bài tập như thế nào, vì thế
là cũng làm tăng thêm lòng kính mến và biết ơn của họ.
Chúng tôi cũng xin nhấn mạnh điều này là thiện chí sẵn
lòng giúp đỡ của cậu không phải chỉ giới hạn cho một số
ít người thôi.
Ông Pompelus Villata (quê ở Chieri) đã kể rằng một
ông chú của ông sống tới năm 1889, nhiều lần đã nói với
ông về cái hoàn cảnh khó khăn của 4 năm trẻ Do Thái
phải làm bài tập vào đêm thứ Sáu rạng ngày thứ Bảy. Vì
sự khắt khe của luật Môsê mà các thầy Rabbi đã dạy họ,
họ không có thể làm bài mà không lỗi thương tâm hoặc
làm trò cười cho cả trường vì việc hiển nhiên bỏ làm bài
đấy. Việc này làm họ lo lắng bối rối. Vào mỗi thứ Bảy
Gioan đã thông cảm chép bài cho họ vì vậy đã không chỉ
tránh cho họ bị lương tâm cắn rứt mà cả những ấn tượng
không hay cũng như lời chỉ trích của các bạn nữa, vì vào
thời ấy cũng chỉ có những người Do Thái nào tốt nhất
mới được sống trong xã hội Công Giáo. Tấm lòng bác ái
đối với họ đâu phải là vô ích, ngoài việc được họ biết ơn
Gioan còn được an ủi khi thấy một người trong bạn được
trở lại đạo Công Giáo.
320
|
|
33.5 Page 325 |
▲back to top |
Trong khi ấy cậu vẫn không quên đám trẻ nghèo
trong thị trấn. Vào những ngày lễ cậu tìm chúng trên
đường phố và công trường, để kéo chúng đi dự các lớp
giáo lý. Nhiều lần cậu đã đi vòng quanh tìm những tên
bất trị đang vùi đầu chơi cờ bạc. Cậu nhập cuộc chơi với
chúng và khi thắng cậu hứa sẽ trả tiền lại cho chúng nếu
chúng đi nhà thờ với cậu. Không lạ gì khi cậu có nhiều
bạn bè như vậy! Gioan Marucco, một y sĩ ở Chieri đã nói
về cậu như sau: “Tôi phục cậu vì sự dè dặt, nết ăn ở và tử
tế của cậu. Tôi không bao giờ nghe cậu nói những lời tục
tĩu hay nóng giận cả. Coi mọi người như nhau nhưng cậu
đặc biệt được những người bạn thuộc những giai cấp
dưới tìm đến. Không ai có thể từ chối cậu, cậu sửa
khuyết điểm cho các bạn một cách tài tình đến nỗi không
ai giận cậu cả. Cậu luôn qua các kì thi cách xuất sắc. Giáo
sư và bạn bè thích tranh nhau tán thưởng cậu và làm
người bạn ưu tiên của cậu. Cậu thật không thể nào trở
thành người tốt hơn được nữa.”
Bác sĩ Gribaudi, một bạn học của ngài đã nói với các
Bề Trên Nguyện Xá về ngài như sau: “Sự quyến rũ của
ngài mê hoặc chúng tôi tới nỗi để gặp ngài chúng tôi khó
có thể đợi được một lúc. Các bạn tôi cũng như tôi đều
nghĩ rằng thật là may mắn có thể vây quanh ngài mà
nghe ngài khuyên bảo cách khôn ngoan hầu làm lành
lánh dữ, để củng cố cho những lời khuyên này ngài luôn
chứng minh chúng bằng những thí dụ thích ứng.”
Cha Giacomo Bosco (không có họ hàng chi với ngài)
ghi lại thêm những lời này: “Vào những buổi chiều mùa
hạ đẹp trời, vài người chúng tôi thường tụ tập trên một
chiếc cầu nhỏ gần ngoại ô Chieri, chúng tôi hay ngồi trên
thành cầu để đợi Gioan đến. Việc ngài xuất hiện làm
321
|
|
33.6 Page 326 |
▲back to top |
chúng tôi bừng lên vui vẻ, bọn trẻ tụ tập chung quanh
ngài và nghe ngài kể chuyện, những câu chuyện luôn
luôn mới mẻ thay đổi và xây dựng. Ngài kể hấp dẫn tới
nỗi một giờ trôi qua như một phút. Nếu ngài bị mắc trở ở
đâu mà không tới, thì ai nấy thật rầu rĩ và phải tự an ủi là
hy vọng chiều mai sẽ được gặp ngài.”
Lẽ đương nhiên là “Có người thân hữu gắn bó hơn cả
anh em.” (Cn 18, 24). Chúng quyến luyến ngài tới nỗi mà
các bà mẹ khó có thể tìm được một hình phạt nào để mà
phạt lỗi lầm của chúng hữu hiệu cho bằng cấm chúng
không được tới chơi với Gioan trong một thời gian.
Gioan cũng là sức sống trong mỗi cuộc chơi của
chúng. Trong nhật ký của ngài chúng ta đọc thấy như
sau: “Giữa việc học hành và những sở thích khác nhau
của cha như chơi nhạc khí, hát hỏng, hò la và diễn kịch
mà cha rất say mê, cha cũng đã học được nhiều trò khác
như cạc tê, bài cào, banh ảo thuật, hành quân, đi khều,
chạy nhảy, thi đua, những cái đó đều là những môn cha
thích và nếu cha không thành thạo thì cũng là một tay
chơi khá. Cha đã học được nhiều trò ở Morialdo, nhiều
trò ở Chieri và nếu những lần thử của cha trên các đồng
cỏ ở Morialdo chỉ là những trò của kẻ mới vào nghề, thì
các năm ở Chieri cha đã gần thành một nhà trình diễn
lành nghề.
“Tất cả những cái đó đã thường khuấy động một sự
cảm kích và kinh ngạc đáng lưu ý vì những trò chơi như
thế vào thời ấy ít được biết tới và được coi như là rất ư kì
lạ. Cha thường trình diễn công khai cũng như tư riêng.
Được phú cho một trí nhớ khá tốt nên cũng thuộc lòng
những bài văn cổ điển chọn lọc, đặc biệt là thơ phú
Dante, Petrarca, Tasso, Parini, Monti và các thi sĩ khác rất
322
|
|
33.7 Page 327 |
▲back to top |
quen thuộc đối với cha, tới nỗi khi nào muốn, cha cũng có
thể đọc vanh vách. Đối với cha thật là dễ dàng để nói về
bất cứ một đề tài gì ngay khi báo trước chỉ một lúc. Lúc
trình diễn có khi cha hát, khi thổi kèn, hay ngâm thơ của
cha sáng tác. Người ta coi đó là những kiệt tác nhưng
thực ra chúng được rút ra từ các tác phẩm và thích ứng
cho đề tài khai triển; vì thế không bao giờ cha đưa bài cha
cho người khác xem, những bài cha viết sau này cha cùng
đốt đi. Cái việc làm thơ này sau đã là một thói quen phiền
toái cho cha vì khi cha bắt đầu giảng, nhiều nhịp vận đã
len lỏi vào bài giảng lúc nào cha cũng không hay. Mọi
người đã để ý đến điều đó, nên cha phải mất nhiều công
để sửa các khuyết điểm đó.”
Có hai bài thi ca của ngài được ghi nhớ cách riêng.
Một bài chúc mừng ông thị trưởng và một bài tôn vinh
thành phố Chieri.
Vào năm đó có một dịp độc nhất làm ngài có thể thi
thố tài điền kinh của ngài. Có một tên mãi võ kia danh
tiếng đã tới tận mây xanh vì hắn có thể vượt đoạn đường
từ đầu này tới đầu kia Chieri trong hai phút rưỡi, một tốc
độ ngang hàng với tốc độ một đầu máy xe lửa hạng tốt.
Tên này lại hay trổ tài vào ngày Chúa Nhật nên hậu quả
là nhiều trẻ em đã đi xem hắn biểu diễn, chỉ còn một số ít
theo Gioan tới nhà thờ. Tình trạng này làm Gioan khổ
tâm không ít. Cậu cố gắng cắt nghĩa cho chúng biết là đi
xem trò múa rối trong khi việc phụng vụ ở nhà thờ được
cử hành như thế là sai lầm, nhưng mọi lí lẽ cậu đưa ra
đều như nước đổ lá khoai, rồi cậu chỉ vài đứa đến xin tên
kia ngưng ngay cái trò của hắn đi, ít ra là trong lúc nhà
thờ thánh Antonio đang cử hành lễ nghi. Lời thỉnh cầu
này chỉ làm hắn bật cười, hơn nữa hắn còn kiêu căng
323
|
|
33.8 Page 328 |
▲back to top |
khoác lác là hắn có thể thắng với mọi cậu học sinh ở
Chieri về bất cứ trò nhanh chân nhanh tay nào. Hắn đã
sẵn sàng thử sức và phần thắng chắc chắn về tay hắn. Mọi
học sinh đều căm tức vì lời thách đấu hỗn láo này, danh
dự nhà trường bị chà đạp, phải làm cái gì đó để cho tên
mãi võ này im họng đi mới được, mọi con mắt đổ đồn về
Gioan. Bây giờ mà rút lui thì bẽ mặt, ngoài ra, cậu thấy
đứng về phe của họ thì sẽ có nhiều dịp giúp đỡ cho họ.
[Nhiều năm sau này] Khi chúng tôi hỏi Don Bosco vì
sao ngài lại hành xử như chúng tôi sắp kể đây thì người
trả lời: “Để làm vui lòng các bạn của cha.” Những lời này
chứng tỏ người không lưu tâm đến hậu quả của nó, vì
vậy người nói để làm vui lòng các bạn, ngài đã vui vẻ
chấp nhận bất cứ những cuộc thử sức nào với tên múa rối
tùy hắn chọn. Một người trong bọn đã bất cẩn nói với tên
làm trò, hắn liền chấp nhận cuộc thi với cách chế giễu. Cả
nhà trường hoan hô vị cứu tinh của họ ầm ĩ: “Nếu mình
thắng thì đối phương phải thất bại rút đi khỏi thành
phố.”
Cái tin một cậu học sinh phải thi tài với một tay chạy
đua lành nghề lan ra khắp Chieri cách nhanh chóng. Cuộc
chạy đua sẽ diễn ra trên con đường Porta Torinese với 20
đồng lire đặt thưởng. Vì Gioan không có tiền, nên một vài
người bạn trong Hội Vui sung túc về tài chánh đứng ra
bao. Tất cả các học sinh và mọi người trong thành phố
đều có mặt. Trọng tài cuộc đua sẽ được chọn lựa. Để cho
dễ dàng hơn, Gioan cởi áo khoác ra. Theo như thói quen
của cậu trong mỗi hoàn cảnh cuộc đời, dù thông thường
hay thất thường, là làm dấu thánh giá và phó mình cho
Đức Mẹ. Cuộc chạy đua bắt đầu, đối phương của cậu dẫn
đầu vài thước, tuy nhiên chẳng bao lâu Gioan đã vượt
324
|
|
33.9 Page 329 |
▲back to top |
qua để hắn lại mãi tít đàng sau đến nỗi hắn phải chịu
thua giữa đàng.
“Bây giờ tao thách mày nhảy xa, tao sẽ rất vui khi
thấy mày rơi xuống hố và ướt đũng cho mà coi!” Tên làm
hề nói. “Nhưng lần này phải đánh cược tới 40 lire và hơn
nếu mày muốn.” Bạn học Gioan một lần nữa xúm tay vào
giúp và cuộc thách đố thi nhảy được chấp nhận. Vì phiên
của người đó được chọn một vị trí thích hợp, anh ta chọn
một chỗ gần nơi cây cầu băng qua cái hào nước. Tiếp theo
là đám đông học sinh và người lớn, hai người thi đấu đi
tới chỗ quy định. Hào rộng và đầy nước. Anh làm trò
nhảy trước, cú nhảy xem đưa anh tới bức tường, và anh
không nhảy xa hơn được. Để tránh ngã vào hào, anh phải
nắm vào một cái cây mọc gần bờ. Khán giả im lặng. Họ
nghẹt thở chờ đợi xem Gioan sẽ nhảy ra sao, cú nhảy có
vẻ rất là khó. Đến lúc này, tài khéo của Gioan mới hỗ trợ
cậu. Cậu nhảy, bám vào được đầu tường và lộn nhào trên
đó, rồi đứng trên đôi chân của mình. Một tràng vỗ tay tán
thưởng chào đón cậu.
Tỏ vẻ miệt thị, tên làm trò nói: “Tao không bỏ cuộc.
Tao thách mày thi làm trò nào mày chọn.” Gioan chấp
nhận thách thức đó và chọn môn làm xiếc với cây gậy, lần
này cá cược lên tới 80 lire. Gioan để một cái mũ trên đầu
cây gậy và đặt trên lòng bàn tay chuyển động sao cho
thăng bằng. Rồi, không đụng tới, cậu chuyển gậy đi từ
ngón tay, khớp ngón tay, cùi chỏ, vai, cằm, môi, mũi và
trán. Rồi lại chuyển ngược lại trở về lòng bàn tay.
Tên làm xiếc nói: “Mày tưởng mày thắng được tao à,
lầm rồi! Đây là trò của tao mà!” Cầm lấy cây gậy, hắn
diễn rất khéo léo như Gioan đã làm cho đến khi gậy đưa
lên môi. Xui xẻo thay, chiếc mũi của hắn hơi cao nên khi
325
|
|
33.10 Page 330 |
▲back to top |
gậy vừa chạm tới thì mất thăng bằng và tay làm xiếc phải
giơ tay ra chụp lấy.
Tên làm xiếc thấy số tiền mình bị mất, hầu như giận
dữ thốt lên: “Tao không thể nào để một đứa học sinh
đánh bại được. Tao còn 100 lire đây, và đánh cược tiếp. Ai
trèo lên cây cao nhất thì sẽ thắng.” Hắn ta chỉ đến một cây
du mọc ở bên đường.
Một lần nữa, các học sinh và Gioan chấp nhận thách
thức ấy, nhưng cũng cảm thấy thương anh chàng, họ bí
mật hy vọng rằng anh ta sẽ thắng để anh khỏi bị sạt
nghiệp. Tên làm xiếc làm trước: anh ta ôm lấy thân cây,
và khéo léo như con mèo chuyền từ cành này sang cành
kia, cho đến khi đi tới đỉnh cao, không còn lên cao được
nữa nếu không cành cây sẽ gẫy. Ai nấy đều thấy không
còn có thể làm hơn được. Họ nói cho Gioan: “Lần này thì
tiêu rồi, thua rồi!”. Tuy nhiên, trong lần của mình, cậu leo
lên cao bao có thể đến mức không làm cành cây oằn
xuống. Và rồi, ôm chặt thân cây, cậu vung ngược mình
lên trên, chân vượt mức hơn cả mức chạm của đối thủ tới
75 cm, và còn cao hơn cả đỉnh của cây. Ai có thể diễn tả
nỗi hoan hô bùng nổ, niềm vui của bạn bè Gioan, người
thắng cuộc hài lòng và cơn giận của tên làm xiết? Tuy
nhiên, các học sinh muốn làm giảm nhẹ nỗi buồn của anh
này. Thương cho anh, họ đề ra một giải pháp: họ sẽ trả lại
tiền cho anh miễn là anh đãi họ một bữa ăn tại nhà hàng
Muretto. Anh ta nhẹ lòng và biết ơn chấp nhận điều kiện
đó. Có chừng hai mươi hai bạn và tất cả đều có một bữa
ăn thịnh soạn. Bữa ăn chỉ hết 45 lire và anh làm xiếc lấy lại
được 195 lire.
Ngày thứ Năm hôm đó là một ngày hết sức vui mừng
đối với mọi người và là ngày Gioan chiến thắng. Anh làm
326
|
|
34 Pages 331-340 |
▲back to top |
|
|
34.1 Page 331 |
▲back to top |
xiếc có lý do vui mừng vì không những anh lấy lại được
hầu hết số tiền của mình nhưng còn được ăn một bữa tối
thịnh soạn. Khi rời đi, anh cám ơn mọi người về lòng
quảng đại, và nói: “Các bạn đã cứu mình khỏi sập tiệp
khi trả lại tiền cho mình. Mình sẽ luôn tri ân nhớ đến các
bạn, nhưng sẽ không bao giờ lập lại sai lầm là thách thức
các bạn nữa.”
Người rung chuông nhà thờ chánh tòa là Dominico
Pogliano đã chứng kiến cuộc thi. Sau này khi kể lại cho
gia đình mình, ông quả quyết rằng Gioan đã nhảy một
phát bay sang hào nước như thể có thiên thần mang ngài
sang vậy. Mãi đến năm 1885 [ba năm trước khi ngài qua
đời], chúng tôi còn thấy ngài diễn xiếc với cây gậy một
cách khéo léo không thể tin được và vì thế, xác tín rằng
tường thuật trên không phải là phóng đại.
Cho đến khi vào chủng viện, Gioan tiếp tục dùng
những tài khéo này để hòa đồng với chúng bạn hoặc các
thanh thiếu niên khi cậu e ngại chúng rơi vào những cuộc
trò chuyện đáng nghi ngại. Cậu thu hút được sự chú ý
của chúng bằng cách đề nghị làm một vài trò gây ngạc
nhiên, như rút đồng tiền chỉ bằng ngón tay trỏ và ngón
tay út, uốn mình đảo ngược để môi chạm đất mà hai chân
vẫn chụm vào nhau. Thế nên, trong khi một vài bạn cũng
thử trỏ này, họ bị cười nhạo vì vụng về, té nhào. Bị những
trò này hấp dẫn, họ quên đi những gì trước đó. Gioan
cũng lo liệu để họ rời đi với một vài suy tư cậu đem lại.
Đọc truyện Gioan khéo léo trong các trò chơi, không e
ngại chấp nhận thách thức, không hề sợ hãi đám đông,
nói tắt, một lãnh tụ giữa các bè bạn, ta có thể mang ấn
tượng là ngài hơi quá lố lắng hoặc quá ba hoa. Không
phải như thế, nhiều linh mục, bạn học trước đây của ngài,
327
|
|
34.2 Page 332 |
▲back to top |
đã nói cho chúng tôi hay rằng xử sự của ngài khi còn trẻ
hoặc khi là linh mục lúc bẩy mươi tuổi không có gì là
khác biệt. Ngài luôn hòa nhã, lịch thiệp, dè giữ trong tác
phong và cử chỉ, kiệm lời. Một số người đến thăm ngài
nhiều năm sau tại Nguyện Xá đã ghi nhận khi rời đi:
“Ngài chẳng thay đổi chút nào! Ngài vẫn như thế khi
chúng tôi còn ở Chieri.” Trong số những người đó, Cha
Eugene Nicco dòng Phanxico Tiểu Đệ đã nói như thế.
Song, Don Bosco thường nói về mình như thế này [về
những năm đó]: “Cho đến khi cha về Học Viện Mục Vụ,
cha thực sự không có ai hướng dẫn về đàng thiêng liêng.
Cha luôn luôn làm những gì coi là tốt nhất, nhưng cha tin
chắc rằng cha hẳn có thể còn tiến bộ hơn nhiều nếu như
cha đều đặn và chuyên chăm đến với một vị linh hướng.
328
|
|
34.3 Page 333 |
▲back to top |
CHƯƠNG 36
Thành Tựu Thiêng Liêng
Kể về cuộc sống của mình trong giai đoạn này, Don
Bosco viết: “Ai thấy cha dùng thời giờ vào những việc
tầm thường như thế có thể nghĩ rằng cha xao nhãng việc
học của mình. Cha không phủ nhận là cha còn có thể học
nhiều hơn thế, nhưng cha cũng chân thành nói rằng tất cả
những gì cha phải học thì chỉ cần tập trung để ý trong
lớp. Hơn nữa, cha không phân biệt giữa đọc sách hay học
hành, bởi lẽ cha có thể lập lại dễ dàng những gì cha đã
đọc hoặc đã nghe đọc. Vì mẹ cha đã huấn luyện cha ngủ
mỗi ngày có mấy tiếng đồng hồ, cha đã có thể dùng hai
phần ba buổi tối của mình để đọc dưới ánh sáng ngọn
đèn dầu nhỏ nhoi. Như thế, ban ngày cha hầu như hoàn
toàn rảnh rang để làm những gì mình thích, chẳng hạn
như dạy kèm, thường là do bác ái hay vì tình bạn, dù có
nhiều học sinh trả tiền cho cha. Vào lúc đó, có một người
Do Thái bán sách tại Chieri tên là Elias; cha gặp ông khi
đăng ký mượn sách Cổ Văn Ý. Cha trả ông một đồng mỗi
cuốn sách cha mượn. Cha đọc toàn bộ loạt sách với tốc độ
cứ mỗi ngày một cuốn. Cha dùng năm thứ tư trung học
để đọc các tác giả tiếng Ý và năm tu từ học thì học sách
Cổ Văn Latinh, từ Cornelius Nepos cho tới Cicero,
Sallustio, Quinto Curtius, Titus Livius, Tacitus, Ovidus,
Virgilius, Horatius Flacco, và các tác giả khác. Cha đọc vì
vui và cha thưởng thức những sách đó như thể mình thực
sự hiểu chúng. Chỉ sau này cha mới khám phá ra rằng
mình đã không hoàn toàn hiểu rõ. Vì khi cha đã là linh
mục và bắt đầu giảng dạy những sách cổ văn đó cho học
sinh, cha mới nhận ra rằng chỉ có thể hiểu hấu ý nghĩa
đích thực và vẻ đẹp của chúng sau khi đã học hỏi và
329
|
|
34.4 Page 334 |
▲back to top |
chuẩn bị thật nhiều. Nói chung, việc học, việc dạy kèm,
việc đọc sách, chiếm trọn thời gian ngày và đêm của cha.
Rất thường xảy ra là khi đến giờ thức dậy, tay cha vẫn
còn đang cầm cuốn Lịch Sử Roma của Livius mà cha bắt
đầu đọc từ đêm hôm trước. Việc này làm cho sức khỏe
cha ra sa sút nhiều năm đến độ gần đến mức tử vong. Sau
đó, cha luôn khuyên các thanh thiếu niên chỉ làm những
gì mình có thể chứ đừng làm quá. Đêm tối là dành cho
nghỉ ngơi. Trừ trường hợp cần thiết, không ai nên học
hành nặng nề sau cơm tối. Một người có thể giữ mình
khỏe trong một thời gian, nhưng sẽ luôn luôn có tác hại
cho sức khỏe về lâu về dài.”
Trí nhớ lạ lùng của Gioan chắc chắn là một ơn đặc biệt
Chúa ban. Cậu không để phí phạm ơn này, nhưng đã
thăng tiến hơn nữa bằng cách liên tục thực hành. Cậu
quyết tâm nghi nhớ sách mình đã đọc từ giòng đầu đến
giòng cuối chứ không chỉ nhớ nhưng ý chính. Cậu tập
trung vào những sách khó đọc hoặc vì ngôn ngữ, như
tiếng Latinh và Hy lạp, hoặc vì cấu trúc hành văn phức
tạp với ý nghĩa mơ hồ. Và cậu không bao giờ bỏ cuộc cho
đến khi làm chủ được mọi chỗ khó. Cậu cũng đọc những
sách bình giải nổi tiếng các sách Cổ Văn Latinh và Ý và
mọi sách văn phạm câu có thể tìm thấy.
Trí nhớ của Gioan không suy tàn theo năm tháng.
Ngay vào năm cuối đời, sau những buổi hội kiến kéo dài
hàng giờ, Don Bosco đôi khi giải trí với hai thư ký của
mình bằng cách ngâm vài câu thơ của Dante hay một vài
đoạn thơ của Tasso. Bất chừng, ngài dừng lại, như thể
không nhớ được những câu tiếp theo và xin các thư ký
tiếp tục cho ngài. Khi họ không thể làm được, ngài gợi ý
bằng cách đọc câu đầu và nếu họ còn chần chữ, ngài đọc
330
|
|
34.5 Page 335 |
▲back to top |
toàn bộ bài thơ cho họ như thể đọc từ cuốn sách. Đây là
cách thư giãn của ngài. Các thư ký cũng tham gia trò này
và đôi khi các vị bắt đầu bằng một câu chọn bất ưng nào
đó từ bài thơ hoặc từ đoạn giữa tập sách. Chưa bao giờ họ
làm khó được Don Bosco: ngài có thể tiếp tục bất kỳ câu
hay đoạn nào họ chọn.
Hai tháng trước khi qua đời, Don Bosco đi xe ngựa
với cha Rua và cha thư ký của mình. Câu truyện hướng
tới một vài đoạn văn trong lịch sử Kinh Thánh mà
Metastasio đã dùng làm nền cho một trong vở kịch của
ông. Don Bosco lập tức lập lại toàn bộ những cảnh đó một
cách đầy cảm xúc; quả thực đó là những cảnh cảm động
nhất trong tác phẩm của ông. Ngài không nhỡ một câu
nào. Mà ngài cũng đã không đụng tới Metastasio kể từ
thời học sinh.
Don Bosco sử dụng ơn huệ này như là lý do để khích
lê các học sinh của mình chăm chỉ học hành và học thuộc
lòng thật nhiều. Ngài nói cho các em: “Nếu chúng con có
thêm kiến thức, chúng con có thể làm được nhiều thiện
ích, cách riêng là cho các thanh thiếu niên chúng con
chăm sóc. Song sẽ là học vô ích nếu như chúng con không
thể giữ lại được những gì mình học qua việc trau dồi trí
nhớ của mình. Chúng con sẽ dễ dàng quên đi mọi thứ.” Ở
đây, chúng ta thấy được mục đích ngài đọc sách thật
nhiều. Thực vậy, trí nhớ phi phàm, cộng với trí thông
minh và ý chí cương quyết của ngài, tất cả đã đem lại lợi
ích vô song cho biết bao nhiêu hạng người.
Chúng tôi đã nhắc đến lòng nhân ái của Gioan khi xử
sự với người bạn Do thái cùng lớp. Đây là lúc thuận tiện
để chúng tôi nhắc lại câu chuyện lòng nhân ái kết thúc có
hậu ra sao.
331
|
|
34.6 Page 336 |
▲back to top |
Trong năm thứ ba trung học, tại quán cà phê ông
Pianta, Gioan làm bạn với một chàng thanh niên Do thái
mười tám tuổi tên là Giona rất đẹp trai. Anh có một giọng
hát tuyệt vời và là một tay chơi bi-da giỏi. Anh đã gặp
Gioan tại tiệm sách ông Elia. Bất cứ khi nào Gioa đến đó,
việc đầu tiên là hỏi về Gioan. Gioan cũng rất thích Giona
và Gioan cũng được Gioan cuốn hút. Anh dùng mọi thời
gian rảnh với người bạn của mình, để hát hò, chơi dương
cầm trong phòng bi-da hoặc đọc sách. Anh thích nghe
những câu chuyện Gioan kể.
Một ngày kia anh chàng Do Thái này cãi lộn và đấm
đá đến mức có nguy cơ gặp những hệ quả nghiêm trọng.
Anh vội vàng chạy đến Gioan xin lời khuyên.
Gioan nói: “Nếu anh là người Công Giáo thì tôi
khuyên anh đi xưng tội ngay. Nhưng anh lại không làm
được.”
“Nhưng chúng tôi cũng có thể đi xưng tội nếu chúng
tôi muốn.”
“Anh có thể đi xưng tội, nhưng vị giải tội cho anh
không buộc phải giữ kín, cũng như không thể tha tội cho
anh, hoặc ban bí tích giải tội cho anh.”
“Vậy thì bạn đưa mình đến linh mục đi. Mình sẽ xưng
tội với ngài.”
“Mình có thể đưa anh đến, nhưng phải chuẩn bị khá
lâu.”
“Chuẩn bị gì?”
“Phép giải tội xá giải các tội lỗi ta phạm sau khi chịu
Phép Rửa Tội. Vậy, để lãnh nhận bất kỳ bí tích nào, thì
anh phải được rửa tội trước đã.”
332
|
|
34.7 Page 337 |
▲back to top |
“Anh phải học đạo và tin vào Chúa Giêsu Kitô, Thiên
Chúa thật và là người thật. sau đó, anh mới có thể chịu
phép Rửa Tội.”
“Chịu phép Rửa Tội thì tôi được gì?”
“Phép Giải tội cất đi tội nguyên tổ và cả tội riêng của
anh. Bí tích này giúp anh lãnh nhận mọi bí tích khác, và
làm cho anh nên con cái Thiên Chúa và thừa hưởng Nước
Trời.”
“Những người Do Thái chúng tôi không thể được cứu
rỗi hay sao?”
“Đúng vậy, anh Giona thân mến. Vì khi Chúa Giêsu
Kitô đến rồi, người Do thái chỉ được cứu rỗi khi tin vào
Ngài.”
“Nếu mẹ mình biết mình muốn trở thành người Công
Giáo, không biết thế nào nữa!”
“Anh đừng lo. Chúa là chủ mọi tâm hồn. Nếu Ngài
muốn anh trở thành người Công giáo, ngài sẽ lo liệu để
mẹ anh đồng ý việc này, hoặc cách này cách khác, sẽ giúp
anh cứu rỗi linh hồn anh.”
“Thế bạn sẽ làm gì nếu bạn là mình?”
“Mình sẽ bắt đầu đi học giáo lý Công giáo. Trong khi
đó, Chúa sẽ sang phẳng lối đường những gì mà bạn sẽ
phải làm sau này. Cầm lấy sách giáo lý và học đi. Xin
Chúa giúp bạn tìm thấy chân lý.”
Từ ngày đó, Giona được thu hút theo đạo Công Giáo.
Anh đến tiệm cà phê và sau một ván bi-da, anh đi tìm
Gioan để nói về đạo và tất cả những gì anh học trong sách
giáo lý. Chỉ trong vài tháng, Giona đã học biết làm Dấu
333
|
|
34.8 Page 338 |
▲back to top |
Thánh Giá, kinh Lạy Cha, kinh Kính Mừng, kinh Tin Kính
và những tín điều chính của Đức Tin Kitô giáo. Anh rất
sung sướng và hạnh kiểm thăng tiến mỗi ngày.
Cha của Giona qua đời khi anh còn nhỏ. Mẹ anh bà
Rachel đã nghe phong phanh con mình muốn cải đạo. Bà
không có chứng cớ dứt khoát cho đến khi một ngày kia,
khi dọn giường của anh, bà khám phá cuốn sách giáo lý
mà anh ta đã bỏ quên dưới nệm. Bà thốt lên hoảng hột và
giận dữ và đem cuốn sách đến cho thày Rabbi. Ngay lập
tức, bà nghi ngờ Gioan Bosco bởi vì anh ta đã thường
xuyên nhắc đến cậu và bà vội vàng đi tìm cậu.
Mẹ của Giona tiêu biểu cho mẫu người xấu xí. Bà chột
một mắt, tai điếc và răng hầu như rụng hết. Bà có cái mũi
to đùng, môi dầy, miệng xếch, cằm thô, và giọng the thé.
Dân chúng gọi bà là mụ phù thủy, tên mà người Do Thái
đặt cho những gì là xấu xí nhất.
Gioan giật mình khi thấy bà thình lình xuất hiện, đoán
rằng bà là ai và bà sắp nói về việc gì. Cậu lặng lẽ trả lời
rằng bà nên vui mừng và tri ân về thiện ích mà cậu làm
cho con của bà.
“Thiện ích anh nói là gì? Thiện ích gì mà để con người
ta bỏ đạo của mình cơ chứ?”
Gioan nói: “Xin bà bình tĩnh và xin lắng nghe cháu
nói. Cháu không đi tìm anh Giona con bà đâu ạ. Chúng
cháu chỉ tình cờ gặp nhau tại tiệm sách ông Elias thôi ạ.
Chúng cháu kết bạn không vì lý do gì đặc biệt đâu. Anh
Giona rất thích cháu và cháu cũng rất thích anh ấy. Là
một người bạn đích thực, cháu muốn linh hồn anh ấy
được cứu rỗi và cháu muốn anh biết được đức tin duy
nhất có thể cứ rỗi anh ấy. Đúng là cháu có đưa cho anh ấy
334
|
|
34.9 Page 339 |
▲back to top |
một cuốn sách để đọc, nhưng chau nói anh ấy chỉ học hỏi
đạo của chúng ta thôi. Cháu cũng nói rằng nếu anh muốn
thành người Công Giáo, anh không phải bỏ đức tin Do
Thái giáo của mình đâu, mà chỉ là kiện toàn thôi ạ.”
“Nếu xui xẻo nó trở thành người Công Giáo, nó sẽ từ
bỏ các ngôn sứ, bởi vì người Công Giáo không tin
Abraham, Isaac, Giacob hay Môsê và các Ngôn Sứ.”
“Không đâu ạ. Chúng cháu cũng tin tất cả các Tổ Phụ
thánh thiện và mọi tiên tri trong Kinh Thánh. Các bút tích
của các ngài, những lời dạy và những lời tiên tri đều
chính là nền tảng đức tin Công Giáo đấy ạ.”
“Nếu thày Rabbi của chúng ta ở đây, ông sẽ biết trả
lời cho anh. Tôi không biết Mishnah hay Gemarra gì cả.
Điều gì sẽ xảy ra cho Giona tội nghiệp của tôi chứ?”
Nói xong bà bỏ đi. Khỏi nói ta cũng biết là Gioan sớm
phải chịu khổ cũng như Giona liên tục bị mẹ anh, thày
Rabbi và họ hàng anh công kích. Bọn họ dùng mọi lời lẽ
đe dọa, ngay cả vũ lực chống lại anh, nhưng chàng trai trẻ
can đảm này chấp nhận và tiếp tục học hỏi đức tin. Vì
không còn sống an toàn trong nhà mình nữa, anh đã phải
dọn đi và sống hầu như thành người ăn mày. Tuy nhiên,
có nhiều người đến giúp đỡ anh. Để bảo đảm là mọi sự
làm đúng cách, Gioan xin một linh mục học thức chăm
sóc bạn mình. Giona khao khát trở thành người Công
Giáo ngay khi anh được dạy dỗ đâu vào đấy. Anh đã
được rửa tội với lễ nghi trọng thể, nêu lên một mẫu
gương cho toàn thị trấn Chieri và sau này nhiều người Do
Thái cũng tiếp nhận đức tin Công Giáo.
Carlo và Octavia Bertinetti làm cha mẹ đỡ đầu cho
anh. Ông bà này trợ giúp bao có thể người tân tòng này
335
|
|
34.10 Page 340 |
▲back to top |
và sau đó anh đã có một cuộc đời chính trực. Anh sống
đời sống Công giao thật mẫu mực theo tên gọi Lu-y và
luôn luôn biết ơn và sùng mến Don Bosco khi anh thường
xuyên đến thăm ngài tại Torino. Chúng tôi còn gặp Giona
tại Nguyện Xá Thánh Phanxico Salê vào khoảng năm
1880.
Đó là những hoa trái tông đồ đầu tiên của Gioan, kết
quả đầu tiên của muôn ngàn ân sủng trời cao. Như thánh
Tông Đồ Giacobê nói: “Thưa anh em, nếu có người nào
trong anh em lạc xa chân lý, và có ai đưa người ấy trở về,
thì anh em hãy biết rằng: kẻ nào làm cho một tội nhân bỏ
đường lầm lạc mà trở về, thì cứu được linh hồn ấy khỏi
chết và che lấp được muôn vàn tội lỗi của mình” [Gc 5,
19-20].
336
|
|
35 Pages 341-350 |
▲back to top |
|
|
35.1 Page 341 |
▲back to top |
CHƯƠNG 37
Cha Antonio Cinzano
Gioan tiến bộ rất nhiều trong việc học Ý văn, Latinh
và Hy lạp dưới sự hướng dẫn tài tình của Cha Phêrô
Banaudi, một giáo sư tuyệt vời, có khả năng chiếm được
sự kính trọng và tin yêu của học sinh mà không bao giờ
phải dùng đến hình phạt. Ngài coi học sinh như con cái
của chính mình. Phần học sinh luôn coi ngài như một
người cha. Để tỏ bày lòng tôn kính của mình, họ quyết
định tổ chức sinh nhật của thày hết sức trọng thể. Họ
chuẩn bị chương trình gồm đọc thơ văn, sau đó là trình
lên những món quà thích hợp. Sự kiện này thành công
rực rỡ và làm thầy giáo thầy rất vui. Để đáp trả, cha đưa
học sinh đi dạo ở miền quê. Đó là một ngày rất vui: thầy
trò tình thân nên một, và giành nhau tỏ lộ niềm vui.
Trước khi trở về Chieri, cha gặp được người quen và hai
người họ để học sinh đi khuất một lúc.
Ngay lúc đó, có một vài học sinh lớp lớn hơn đến và
mời những bạn nhỏ hơn này đi bơi ở một nơi gọi là
fontana rossa [suối đỏ], một con kênh đào, sâu và rộng,
cung cấp nước cho nhà máy xay cách Chieri khoảng 1
dặm. Gioan và nhiều bạn chống lại đề nghị ấy, nhưng
phải khuất phục. Một vài bạn cùng với Gioan trở về nhà
còn những đứa khác đi bơi. Đó là một quyết định thảm
hại. Gioan và bạn mình vừa mới về tới nhà khi một trong
các bạn học và mấy đứa khác chạy đến. Chúng có vẻ sợ
hãi.
337
|
|
35.2 Page 342 |
▲back to top |
“Chết rồi, chuyện không hay rồi!” Chúng nghẹn ngào
kêu lên: “Đã xảy ra một chuyện đáng tiếc. Thằng Filip,
người đã thúc giục chúng mình đi bơi với nó giờ đã chết.”
Đứa khác nói: “Nhưng sao lại thế? Nó bơi cừ lắm
mà?”
Đứa trẻ tiếp tục: “Thật là khó cắt nghĩa, nhưng đó là
điều đã xảy ra. Philip bơi giỏi lắm, nhưng nó không biết
có những chỗ nước xoáy mạnh. Để cổ võ chúng tôi bơi
theo nó, nó nhào xuống trước. Chúng tôi chờ xem nó có
nổi lên mặt nước hay không, nhưng chẳng thấy gì cả.
Chúng tôi kêu cấp cứu, dân chúng chạy đến và cố gắng
tìm vớt thi hài của nó lên. Phải mất một giờ rưỡi mới vớt
được, thật là thê thảm.”
Sự rủi ro này đã bao trùm họ trong nỗi buồn sâu
thẳm. Năm học còn lại và năm tới, không còn ai dám rủ
nhau đi tắm sông nữa. Lúc ấy năm thứ ba trung học mà
Gioan đã gần hết. Tháng 8/1834, giáo sư Lanteri từ Torino
đến để khảo hạch kỳ thi cuối cùng. Lập tức Gioan đến
gặp ông ta.
Ông Lanteri hỏi cậu:
“Này em, tôi có thể làm gì cho em?”
“Chỉ một điều thôi, thưa giáo sư, đó là cho em điểm
cao nhất.”
Ông Lanteri mỉm cười nói với cậu: “Tốt lắm, thầy phải
nói rằng em rất thẳng thắn.”
Gioan đáp: “Dĩ nhiên rồi, con là bạn thân của giáo sư
Gozzani.”
338
|
|
35.3 Page 343 |
▲back to top |
Ngày sát hạnh đến, Gioan đã sửa soạn thật kỹ lưỡng.
Cậu trả lời những câu hỏi của giáo sư về môn học thật
xuất sắc và giáo sư Lanteri lấy cuốn Cicero ra.
Ông ta hỏi: “Chúng ta phải chọn vấn đề gì trong cuốn
Cicero bây giờ?”
Gioan đáp: “Thưa thầy, bất cứ chỗ nào thầy muốn.”
Ông Lanteri mở sách đột ngột và mắt ông dán vào
đoạn Paradoxa Stoicarum: “Đoạn này dịch thế nào hả
em?”
“Nếu thầy muốn con dịch, và nếu điều đó hợp ý thầy,
con sẵn sàng đọc thuộc lòng.”
“Thật sao?”
Không chần chừ, Gioan vào ngay đầu đề và tiếp tục
đoạn đó. Giáo sư Lanteri ngạc nhiên. Sau đó một lúc, ông
ta kêu lên: “Thôi đủ rồi, chúng ta hãy bắt tay nhau nào.
Bây giờ thầy thật sự muốn làm bạn của em.” Rồi ông bắt
đầu nói tới những vấn đề khác hoàn toàn ngoài việc thi
cử; ông nói rất nhã nhặn và lịch thiệp.
Những giáo sư của Gioan, đặc biệt là Cha Phêrô
Banaudi đã khuyên cậu bắt đầu học lên lớp triết lý ngay,
vì cậu đủ để lên, nhưng Gioan lại thích học văn chương.
Sau khi suy nghĩ kỹ, cậu nhất quyết theo khóa thường lệ
và học lớp tu từ, một lớp tương đương năm thứ năm
trung học. Nhiều giáo sư thân thiện mà cậu đã xin lời
khuyên đã đồng ý với quyết định của cậu, nhất là vì môn
này có thể làm cho cậu trau dồi kiến thức và nghệ thuật
viết văn và cách sử dụng ngôn ngữ. Rồi đây, Gioan lại
không biết rằng Chúa muốn cậu phụng sự bằng cây bút
và bằng những tác phẩm, rất bình dân hợp với người
339
|
|
35.4 Page 344 |
▲back to top |
dân. Chúng sẽ là phương thế để cứu thoát hằng vạn linh
hồn.
Cám ơn Chúa vì đã qua kỳ sát hạch thành công vẻ
vang, Gioan trở về nhà. Như thường lệ, cậu giúp anh
Giuse ở nông trại Susambrino bằng mọi cách mà cậu có
thể. Nhưng cậu cũng tiếp tục học những môn cậu thích
và đi thăm các bạn Hội Vui. Một ngày nọ, trong những
ngày đầu mùa hè của cậu, cậu dẫn bò ra đồng cỏ, tay cầm
sách. Trên con đường băng qua thung lũng, cậu gặp cha
Antonio Cinzano, ngài đang coi xứ Castelnuovo.
Ngài đang trên đường đi thăm kẻ liệt. Vẻ mặt của
chàng thiếu niên này làm ngài xúc động đến nỗi ngài
dừng lại và hỏi cậu là ai, cậu muốn làm nghề gì. Khi ngài
khám phá ra chính là Gioan mà có một lần Evasio đã nói
cho ngài biết, ngài hỏi về việc học của cậu và ước vọng
của cậu muốn làm linh mục.
Những câu trả lời của Gioan làm cha xứ cảm động
đến nỗi ít ngày sau ngài đến khu đó, ngài xin cậu tới gặp
ngài. Sau khi hỏi thăm một vài câu nữa, ngài khám phá
nơi cậu có một trí óc thông minh và có những tình cảm
Công Giáo sâu đậm chứng tỏ một tương lai hứa hẹn.
Ngài nói với Gioan: “Cha chưa dọn nhà đến
Castelnuovo đâu, cho nên cha thường vắng mặt luôn.
Nhưng nếu con muốn đến ở nhà cha và coi nhà cho cha,
con cứ việc tự nhiên. Cha sẽ cung cấp cơm bánh cho con
và bà Maria Fabraro, người giữ nhà, sẽ nấu cháo cho con,
học ở nhà cha thì thật tiện cho con. Đi về xin phép mẹ của
con và đến đây sớm bao có thể con nhé.” Gioan vui vẻ
nhận lời và không chút trì hoãn cậu đã đến nhà cha
Cinzano.
340
|
|
35.5 Page 345 |
▲back to top |
Nhờ Chúa Quan Phòng, cuộc gặp gỡ bất ngờ đã thay
đổi kế hoạch mà Gioan dự tính. Mặc dầu làm theo lời
khuyên của Cha Cafasso, Gioan vẫn chịu ảnh hưởng
mãnh liệt về công việc truyền giáo ngoại quốc vì thời đó
Hội Truyền Bá Đức Tin được thành lập từ Lyon, chỉ trong
thời gian ngắn kể từ khi khởi đầu, hội này đã phát triển
mạnh mẽ phi thường tại Piemont. Dân chúng náo nức
đọc những Lá Thư Giáo Dục của Hội này nói về công việc
và những gian khổ của các vị truyền giáo. Nếu không
được sự giúp đỡ vững chắc của Cha Cinzano và những
người khác, chắc chắn ngài đã trở nên một vị truyền giáo.
Chính ngài đã tâm sự với cha Gioan Turchi, và chắc chắn
nguyện ước ấy không phải chỉ do tưởng tượng thoáng
qua. Chúa đã dùng những dụng cụ nhân loại để thức tỉnh
và tăng cường ý muốn của Gioan đã ôm ấp trong tâm hồn
cho đến ngày cậu có thể thực hiện điều đó. Gioan Bosco
không những được Chúa tiền định là người của Thiên
Chúa hay một vị truyền giáo nhưng là một Đấng Sáng
Lập tu hội các tu sĩ và Tu Hội truyền giáo ở nước ngoài.
Cha Cinzano chính thức trở thành cha xứ của làng
Castelnuovo vào tháng Tám sau khi đã qua kỳ khảo hạch
tài năng cách vẻ vang. Ở nhà xứ, trong suốt kỳ nghỉ
Gioan đã làm nhiều công việc khác nhau. Cha xứ mến
phục lòng sốt sắng của cậu. Chính ngài là một văn sĩ, ngài
thường bàn luận với Gioan về học hành. Họ bàn thảo với
nhau về mỹ thuật của văn chương và nghệ thuật viết văn
của những tác giả và về cách làm thế nào để cắt nghĩa cho
sáng tỏ, như thế, ngài đã khơi rộng một nhãn giới nơi cậu
nhỏ. Sau này, trong đời sống của ngài, cha Cinzano vẫn
thường nhắc lại với đầy hứng khởi những tháng đầu tiên
làm cha xứ có Gioan ở với ngài.
341
|
|
35.6 Page 346 |
▲back to top |
Một lần nọ, với sự hiện diện của 20 quan khách, trong
số đó có Giuse Buzzetti và những thanh thiếu niên từ
Nguyện Xá đến, ngài thuật lại và vào năm 1834, ngài đã
nghe dân chúng miền đó nói về trí nhớ phi thường của
Gioan và thế nào mà cậu có thể nhắc lại cho các bạn của
cậu từng chữ một những bài giảng Chúa Nhật. Rồi một
chủ nhật nọ, Thánh Lễ xong cha Cinzano giữ cậu bé lại để
xem thực hư ra sao. Ngài kinh ngạc vì Gioan đã lập lại cả
bài giảng mà cậu vừa nghe không vấp váp gì cả. Cha
Cinzano đã nói Gioan là một cậu bé được phú bẩm một
khối óc thông minh hiếm có và siêng năng lạ thường.
Ngài cũng nói cậu là một người đạo đức và đầy lòng
nhiệt thành truyền giáo vì thiện ích luân lý và đạo giáo
của thanh thiếu niên. Ngài còn thêm rằng Gioan thường
nói rằng cậu rất muốn trở thành một linh mục cốt để săn
sóc các thanh thiếu niên là những người cậu mãnh me
hướng tới phục vụ. Từ đó cha Cinzano và Gioan rất thân
mật như cha con. Vị linh mục thường dẫn Gioan đi thăm
cha Cafasso và thúc giục cha này lưu tâm đến người trẻ
này. Thật ra, cũng không cần làm như thế, nhưng những
lời nhắc nhở này của vị chủ chăn tốt lành cũng hữu ích.
Chúa Quan Phòng giờ đây đã ban cho Gioan một thời
gian yên tĩnh sau những năm dài thử thách. Chính ngài
đã minh chứng mình xứng hợp với sứ mệnh mà ngài
đang được chuẩn bị lòng tin anh dũng. Nhưng việc đào
luyện ngài chưa hoàn thành. Cậu giống như một pho
tượng cần phải được gọt giũa uốn nắn, hay một thảo mộc
đang nở hoa và sắp kết trái, nhưng cũng cần phải săn sóc
cắt tỉa để tăng thêm sức mạnh và vẻ đẹp của nó. Nhưng
giai đoạn cuối cùng này không còn đau khổ nữa, nhưng
đầy tưởng thưởng. Và trong trường hợp của Gioan, một
tình bạn Kitô hữu chân thật sẽ làm cho việc đào luyện của
342
|
|
35.7 Page 347 |
▲back to top |
cậu nên trọn vẹn. “Người bạn trung thành là phương
thuốc xoa dịu cuộc đời, những ai kính sợ Đức Chúa sẽ
g8ạp được người như vậy. Người kính sợ Đức Chúa thì
điều khiển được tình bạn của mình vì bản thân mình thế
nào, thì cận thân mình cũng thế” [Hc, 6,16-17].
Kỳ hè gần hết, Gioan sửa soạn trở về Chieri để học lớp
Tu Từ. Cha Cinzano đã sắp xếp cho cậu ở nhà ông thợ
may tên là Cumino. Tiền ăn và chỗ trọ một tháng là 8 lire,
vị linh mục đảm nhận trả số tiền này với sự giúp đỡ của
những vị hảo tâm, nhất là ông thị trưởng Pescarmona và
ông Sartoris. Khi còn là học sinh, Cafasso sống gần 4 năm
ở nhà ông Cumino gần nhà thờ thánh Antonio tọa lạc trên
một khu đất trống rỗng tên là Quảng Trường Th.
Bernađô. Gioan ngủ trên cái sàn nhà chính của một phòng
ngủ mà ngày xưa dùng làm chuồng ngựa hay cho xe đậu
mỗi khi cần. Theo ông Pianta và những dân già cả của
miền đó nói thì Gioan đã sống ở đây nhiều tháng. Với
tấm lòng hòa hiệp, cha Cafasso vẫn còn giúp đỡ gia đình
Cumino, ông chủ ngày xưa của ngài, và ông đã dành cho
Gioan những chỗ tốt nhất và những tiện nghi đáng kể
nhất.
Những điều mà chúng tôi biết được về sự quen thuộc
đầu tiên của Gioan đối với cha Cinzano và biết được sự
giúp đỡ của ngài khi bắt đầu đảm nhận nhà xứ, tất cả đều
nhờ cha Febraro quê Castelnuovo, sau này là cha xứ của
Osbascano. Ngài kể lại cho chúng tôi nghe hoặc đã viết lại
và gởi cho chúng tôi những điều ngài đã nghe từ chính
cha Cinzano mà thời đó cha này làm phó xứ một thời
gian.
Tại Chieri, Gioan biết cha Banaudi, thày giáo cũ của
cậu, đã về hưu sau nhiều năm hành nghề dạy học. Vị kế
343
|
|
35.8 Page 348 |
▲back to top |
tiếp là một vị linh mục trẻ tuổi tên là Gioan Bosco [không
họ hàng gì với Gioan], người mới bắt đầu chức nghiệp
của mình là giáo sư.
344
|
|
35.9 Page 349 |
▲back to top |
CHƯƠNG 38
Lu-y Comollo
Hạnh phúc cho ai tìm được một người bạn. Chúng ta
đọc thấy trong Thánh Kinh như sau: “Người bạn trung
thành là một nơi nương tưa vững chắc, ai gặp được người
bạn như thế là gặp được một kho tàng. Không dễ gì đổi
láy được một người bạn trung thành” [Hc 6, 14-15]. Gioan
Bosco đã tìm thấy niềm vui hạnh phúc khi trở về trường
năm ấy. Đó là giai đoạn đáng thèm muốn trong đời sống
ngài và sau đây chúng ta hãy để cho ngài diễn tả lại giai
đoạn đó.
“Niên khóa 1835-1836 đã bắt đầu khai giảng. Trong
khi học lớp tu từ ở Chieri thì tình cờ cha lại đi thăm nhà
trọ của ông Giacobe Marchisio đã qua đời. Câu chuyện
được bàn về những đặc tính hoàn hảo của mấy em học
sinh, ông chủ nhà nói: “Tôi nghe nói rằng trong thị trấn
này người ta đang chờ đón một học sinh thánh thiện.” Tôi
mỉm cười và cho rằng ông này nói chơi đấy thôi. Ông chủ
nhà tiếp lời: ‘Không, tôi nói thật đấy mà. Cậu ấy là một
người trổi vượt về nhân đức và tôi chắc rằng cậu ấy là
cháu của cha Cinzano [Monferrato]. Ông cậu linh mục
của học sinh đó cũng nổi tiếng là sống thánh thiện đấy.’
“Cha không chú tâm tới những lời nói trên nhưng tin
này đã làm cho các bạn cùng học lớp tu từ với cha rất
phấn khởi và hy vọng. Cha ao ước gặp chàng này nhưng
cha lại không biết tên của anh ta. Tuy nhiên nhờ vào một
biến cố đáng ghi nhớ cha đã sớm biết tên đó. Từ nhiều
ngày nay cha đã quan sát một thiếu niên tuổi chừng 15.
Một em học sinh có thái độ nết na khi đi ngoài đường phố
345
|
|
35.10 Page 350 |
▲back to top |
và lại còn ăn nói có duyên, lịch thiệp với tất cả mọi người
giao tiếp với cậu, tất cả điều đó làm cha ngạc nhiên. Tính
tò mò của cha gia tăng khi cha có cơ hội để chú ý đến việc
ngăn nắp và sự đúng giờ đến trường học của cậu. Ngay
khi ngồi vào chỗ mình rồi, cậu ấy không bao giờ quay
ngang quay ngửa trừ khi làm việc gì mà bổn phận đòi
hỏi.
“Một vài học sinh có thói quen xấu là hay chơi trò
nhảy ngựa khi các học sinh khác đang vào lớp. Những
đứa không ngoan ngoãn và những đứa ít lo học hành rất
thích trò chơi này phí thời gian này, và thường có tiếng.
Chúng muốn mời cậu học sinh dễ thương này tham gia
vào trò chơi mất giờ đó nhưng cậu này luôn luôn từ chối
lấy cớ rằng mình không chơi giỏi môn đó, không có tài.
Tuy nhiên, một buổi sáng nọ, một thằng trong bọn đến
gần cậu này đang khi cậu chú tâm vào cuốn sách, không
chú ý gì đến chuyện lộn xộn của bọn chúng đang làm ầm
ĩ xung quanh cậu. Xốc tay lên và lay mạnh, tên đểu cáng
này xin cậu tham dự trò chơi nhảy ngựa này.
Thiếu niên này nhẹ nhàng song rất bối rồi lên tiếng:
‘Cám ơn, tôi không biết chơi thế nào cả. Trước đây tôi
không bao giờ chơi cả mà. Tôi vụng về lắm.’
Tên bò húc này nhấn mạnh: ‘Tao không biết, mày phải
chơi với bọn tao và nếu mày không chơi, tao sẽ ghè mày
cho đến khi mày chơi thì thôi.’
‘Nếu các anh muốn, các anh cứ đánh tôi đi, nhưng tôi
không biết chơi, tôi không có thể và tôi cũng không
muốn.’
“Sau khi biết thằng nhỏ này không chịu nhường, tên
đầu bò vung tay lên, đẩy cậu ra và tát hai cú vào mặt cậu.
346
|
|
36 Pages 351-360 |
▲back to top |
|
|
36.1 Page 351 |
▲back to top |
Cú đánh gây ầm lên cả lớp học. Trước cảnh tượng đó tôi
điên lên và cảm thấy máu mình sôi lên. Tôi đoán rằng
nạn nhân sẽ tặng cho tên xấc láo đó một đòn chí tử vì cậu
lớn hơn và khỏe hơn đối thủ đó. Nhưng thay vì làm thế,
thiếu niên này đã xử sự cách khác. Tôi rất kinh ngạc khi
thấy thiếu niên này nhìn đối thủ của mình một cái nhìn
rất thông cảm trong khi mặt mày đỏ bừng lên vì cú tát
này, thiếu niên này nói: ‘Nếu điều này làm cho anh mãn
nguyện rồi, bây giờ anh có thể đi và làm công việc của
anh. Tôi không quan tâm đến đâu và sẵn sàng tha thứ cho
anh.’
“Nghĩa cử anh hùng của cậu làm tôi nhớ lại những lời
mà tôi đã được nghe về một em học sinh tốt lành có hy
vọng trong miền này. Tôi hỏi tên cậu và muốn biết cậu từ
đâu đến và lập tức tôi khám phá ra đứa trẻ này chính là
Lu-y Comollo, cậu là cháu cha Cinzano và cũng chính là
thiếu niên được ca tụng có nhân đức ở nhà trọ của ông
Marchisio.”
Lu-y Comollo chào đời ngày 7 tháng Tư năm 1817 ở
tại Apra, một thôn xóm nhỏ gần Cinzano. Cậu của
Comollo là cha Giuse Comollo, cha này coi xứ, nổi tiếng
đạo đức và uyên bác. Lu-y đặc biệt có khuynh hướng về
lòng đạo ngay từ khi còn rất nhỏ. Lúc đó, cậu thường tụ
tập vài đứa trẻ vào ngày Chúa Nhật và những ngày nghỉ
phép để giúp chúng vui bằng những câu chuyện vui thú.
Lên 10, danh tiếng của cậu đã vang lừng đến nỗi không ai
dám ở trước mặt cậu mà thốt ra một lời thô bỉ nào; nếu
đứa trẻ nào dám nói bậy bạ sẽ câm như hến ngay. Khi có
đứa bạn nhắc: “Im đi mày, Lu-y có thể nghe thấy mày nói
đó.”
347
|
|
36.2 Page 352 |
▲back to top |
Cậu luôn luôn đọc sách thiêng cho chính mình hoặc
cho những đứa trẻ chăm súc vật khác bất cứ khi nào cậu
dẫn súc vật ra đồng. Thỉnh thoảng cậu giúp các bạn cầu
nguyện hay hát thánh vịnh. Để tôn kính Đức Mẹ, cậu
thường nhường phần đồ ăn và nói: “Con muốn tặng món
quà này cho Mẹ.”
Vào ngày Chịu Lễ Lần Đầu, cậu cho đi hết những vật
dụng bé mọn và quần áo cho những đứa trẻ nghèo. Cậu
rất ham mê những lễ nghi tôn giáo và cậu đã có ý định
trở nên linh mục: “Linh mục mở cửa thiên đàng cho mọi
người khác và tôi hy vọng rằng tôi có thể mở cửa cho
chính tôi nữa.” Cậu của Comollo đã dạy hết cuốn Latinh
vỡ lòng và Comollo theo năm thứ ba trung học ở Caselle
dưới sự hướng dẫn của cha Strumia. Lu-y luôn luôn là
niềm vui và sự an ủi cho cha mẹ cậu. Cậu là một người
bạn mà Chúa Quan Phòng đã sửa soạn cho Gioan Bosco.
Gioan và Lu-y giống hệt nhau về nhân đức, nhưng lại
khác nhau về tính tình. Nhưng Gioan cảm thấy có một sự
thu hút mãnh liệt nơi Comollo. Lòng thu hút hỗ tương
này không hề giảm đi theo năm tháng cuộc đời. Thái độ
khiêm tốn và nết na của Lu-y, sự dè dặt tế nhị của cậu
trong việc không bao giờ dám lợi dụng lòng tín nhiệm
của Gioan hay quá xuề xòa với Gioan, đó là tất cả những
nét đặc biệt mà Gioan dâng lời tạ ơn Thiên Chúa.
Don Bosco viết thêm: “Cậu học lớp nhân văn và do đó
dưới cha một lớp, nhưng chúng tôi cùng học một trường
và cùng một thầy giáo. Từ ngày đó trở đi, chúng tôi là
bạn thân với nhau và cha có thể nói thật là, nhờ vào cậu
cha đã bắt đầu sống một cuộc sống Kitô hữu chân chính.
Cha hoàn toàn tin tưởng cậu và cậu tin tưởng cha. Chúng
tôi giúp đỡ lẫn nhau. Cậu giúp cha về mặt tinh thần và
348
|
|
36.3 Page 353 |
▲back to top |
cha giúp che chở cậu về thể xác. Vì tính xấu hổ, Comollo
không bao giờ dám chống lại những lời chửi rủa của
những người bạn đồng lớp quá thô lỗ. Nhưng đám đó lại
rất nể cha, ngay cả những thằng già đầu và lớn hơn cha vì
cha rất khỏe và không sợ đối đầu bọn chúng.
“Chuyện sau đây đã minh chứng cho bọn chúng biết.
Một ngày nọ, nhiều đứa hay bắt nạt lập kế hoạch quấy
rầy và đánh Lu-y và một em đơn sơ khác tên là Antonio
Candelo. Cha nhất quyết can thiệp nhưng không ai thèm
để ý. Cha nói lớn tiếng: “Bất cứ đứa nào còn quấy rầy hai
bạn này thì coi chừng đó. Tốt hơn là hãy rút lui đi.” Thế
rồi nhiều tên lực lưỡng khỏe mạnh trong bọn chúng mặc
lấy vẻ đe dọa và thủ thế chống lại cha, còn mấy tên khác
xấn vào Comollo với hai cú tát nẩy lửa vào mặt. Lúc đó
cha không còn biết gì nữa. Vũ lực và thiếu lý trí thôi thúc
cha. Cha không thể chụp lấy một cái ghế hay một cây gậy
nào vì không có cái gì ở đó, thế nên cha túm chặt lấy vai
một đứa và điều khiển tên này như một cái máy công phá
chống lại những tên bắt nạt kia. Cha hạ 4 đứa nằm chồng
lên nhau trên sàn nhà, còn những tên khác thấy thế đều
cao bay xa chạy. Nhưng chưa hết. Ngay lúc đó thày giáo
bước vào phòng lớp, và nhìn thấy chân tay vung vãi ồn
ào kinh khủng, ngài quay ngang quay ngửa dẹp loạn. Bão
tố sắp nổ tung trong đầu cha khi ngài ngừng lại, hỏi cơ sự
việc hỗn loạn này ra sao. Sau khi cha đã kể cho ngài, ngài
muốn cha diễn lại cảnh tự vệ ấy. Cha diễn vui lại trò đó
cho ngài và ngài cười nứt nẻ. Ai nấy cũng cười vàng và
không còn ai nghĩ đến việc ra hình phạt cho cha đáng
chịu nữa.”
Gioan thuật lại câu truyện này hết sức khiêm tốn. Ta
dễ dàng hiểu được cậu đã cảm thấy ra sao khi thấy thiếu
349
|
|
36.4 Page 354 |
▲back to top |
niên vô tội này bị xử tàn tệ như thế. Ai lại không phản
ứng như Gioan chứ, dẫu cho lòng không có bị thôi thúc
hay nóng nảy như thế? “hãy giải thoát người bi áp bức
khỏi tay phường áp bức, đừng hèn nhát khi con phải xét
xử” [Hc 4, 9]. Hơn nữa, Gioan chắc chắn hơi phóng đại
tường thuật của mình về vụ việc này [khi ngài nói sức vũ
phu chứ không phải là lý trí thúc đẩy mình].
Tất cả các bạn cùng lớp kể cho chúng tôi về tuổi trẻ
của ngài đều đồng lòng tả rằng ngài là mẫu mực về lòng
dịu hiền và đức nhẫn nhục. Và chúng ta đã biết ngài nhẫn
nhịn chịu đánh và chịu xỉ nhục mà không trả đũa ra sao.
Hơn nữa, nếu như thày giáo muốn cảnh tượng diễn lại,
thì kẻ gây xáo trộn phải có tư cách là người tự vệ chứ
không phải là trả thù vô lối. Thày giáo sẽ không tỏ ra ước
muốn đó nếu như anh chàng bị dùng như khúc cây hoặc
những người bị hạ xuống sàn chịu thương tích đau đớn.
Bất kỳ khi nào Don Bosco tự mình kể lại câu truyện này
cho các linh mục bạn trong giờ giải trí, ngài thường thêu
dệt thêm, pha trộn chút hài hước lẫn trang trọng khiến
thính giả phải phá lên cười. Đàng khác, nếu như hành
động can thiệp của ngài do tính khí không được kiềm
chế, thì phải biết là ngài đã phải luôn tự kiềm chế mình vì
tất cả những ai biết ngài trong suốt cuộc đờ đều coi ngài
hết sức là nhã nhặn.
Sau khi miêu tả sự xung đột trong lớp học này, Don
Bosco tiếp tục trong cuốn Hồi Ký của mình như sau: “
Nhưng Comollo thì cho cha nhiều bài học khác: “Gioan
này, sức mạnh của bạn làm mình sợ; nhưng bạn tin mình
đi, Thiên Chúa không cho bạn sức mạnh để tiêu diệt các
bạn hữu. Ngài muốn chúng ta yêu thương nhau và tha
thứ cho nhau, và để chúng ta làm ích cho những ai làm
350
|
|
36.5 Page 355 |
▲back to top |
hại chúng ta.” Con người nhẹ nhàng, chưa ai thấy cậu cãi
cọ với bạn bè, nhưng cậu luôn nhẫn nại và đáng mến.
Cha hết sức khen ngợi tinh thần bác ái của cậu, và đặt
mình hoàn toàn tin tưởng cậu, để cậu hướng dẫn mình
như cậu muốn. Cùng với một người bạn nữa của chúng
tôi là Gulielmo Garigliano, chúng tôi đi xưng tội và hiệp
lễ. Chúng tôi họp nhau nguyện ngắm, đọc sách thiêng
liêng, viếng Thánh Thể và giúp Lễ. Comollo biết cách mời
gọi chúng tôi tham dự những sinh hoạt này với lòng hết
sức nhân ái, dịu dàng và lịch thiệp đến nỗi không thể từ
chối được.
“Cha nhớ lại một hôm đi qua một nhà thờ, vì mãi nói
chuyện vui với anh, cha quên không cất mũ chào, bạn
Comollo liền lập tức nói cùng cha với một vẻ rất dễ
thương: ‘Gioan thân yêu của mình, bạn quá chú tâm nói
chuyện với con người, mà thậm chí quên nhà của Chúa.’
Lần khác, cha sử dụng vui đùa vài từ Kinh Thánh mà cha
nghe từ những vị đáng tôn kính. Comollo trách cứ cha
một cách nghiêm túc, nói rằng lời linh hứng của Chúa
không phải là để vui đùa.
“Một ngày kia, cha hỏi cậu về những công trình đáng
xem ở Chieri, và cha nhận ra là cậu không biết gì về
những thứ đó. Vì thế, cha nói: ‘Nhiều người từ xa đến
đây xem chúng, và bạn thì sống ở ngay đây, lại không cất
công đi thăm chúng à!’ Cười vui, cậu trả lời: ‘Mình chẳng
bận lòng tìm kiếm hôm nay cái gì chẳng đem lại lợi ích
cho ngày mai.’ Cậu có ý nói rằng nếu như những công
351
|
|
36.6 Page 356 |
▲back to top |
trình đó cách nào đó giúp cậu đạt tới hạnh phúc vĩnh
cửu, tức là cái gì của ngày mai, hẳn cậu sẽ quan tâm đến
xem chúng.
“Một ngày kia vào kỳ nghỉ hè, chúng tôi đi dạo trở về qua
Chieri ngang qua Quảng Trường Piano, chúng tôi gặp
một tên lang băm đang diễn trò cho người tò mò và nhàn
rỗi với những trò hấp dẫn. Có hai người bạn nói nhỏ với
Comollo: ‘Nghe anh ta xem! Anh pha trò tuyệt làm sao!’
Comollo quay ngoắt khỏi họ và nói: ‘Anh ta nói mười lời
làm cho bạn cười, nhưng lời thứ mười một sẽ là xấu xa và
gây gương mù. Ngoài ra, chú của tôi nói rằng đừng bao
giờ ngừng lại xem các tay diễn trò, lang băm, làm xiếc hay
những gì tương tự. Ngài nói cho mình: ‘Ta có thể vô tội
khi đi tới những chỗ như thế, nhưng kể là phép lạ nếu
như ta rời khỏi nơi đó mà không bị tổn hại gì.’ “
Don Bosco đưa giai thoại này vào trong tập tiểu sử
Comollo. Thoạt xem, dường như đó là lời gián tiếp trách
móc Don Bosco vì chính ngài cũng thường đi xem những
cảnh như thế khi ngài còn là thiếu niên. Nhưng nếu
chúng ta suy nghĩ cho kỹ, thì không thể áp dụng như thế
cho ngài. Lối sống giản dị và đơn sơ của Gioan, lương
tâm chính trực và mục đích cao cả mà ngài tham dự
những trò trình diễn này chắc chắn biện minh cho những
gì ngài làm khi còn trẻ, không tổn hại đến linh hồn mình
mà lại còn mưu ích cho linh hồn của người khác. Qua
suốt cuộc đời của mình, châm ngôn của ngài vẫn là: ama
et fac quod vis [Hãy yêu và làm những gì mình muốn]. Do
352
|
|
36.7 Page 357 |
▲back to top |
vậy, cách cư xử nhẹ nhàng, thong dong không gì sợ hãi
và đậm nét tự do của người con cái Chúa. Tình yêu đánh
tan mọi sợ hãi. Ngay khi thủ đắc được những kỹ năng
cậu coi là cần thiết, Gioan ngừng đi xem những trò diễn ở
quảng trường như thế. Sau này, ngài còn từ bỏ những trò
làm xiếc nhào lộn ấy khi ngài nhận ra rằng chúng không
xứng hợp với tư cách của người có khát vọng dâng hiến
cuộc đời cho Thiên Chúa. Nhưng ngài vẫn tiếp tục mấy
trò tung hứng gậy và trò ảo thuật trong nhiều năm bởi lẽ
đấy là phương thế rất là thích hợp qua đó thu hút các
thanh thiếu niên và đem lại cả một hình thái giải trí lành
mạnh. Thực vây, những trò đó khi ngài còn là một thiếu
niên ở Becchi, đã đào tạo ngài cho sứ mệnh tương lai.
Chúng làm cho ngài cảm thấy thoải mái và tự tin khi làm
chủ đám đông mà cùng lúc đó duy trì được phong thái dè
giữ vốn là dấu chỉ đức hạnh. Dân chúng nào được hấp
dẫn bởi một người tu đức khắc khổ, diện mạo ăn năn
đánh tội, đặc biệt là loại người mà ngài cùng sống và làm
nên xã hội [mới] đang hình thành.
Thực là xúc động và là dấu chứng đức khiêm tốn của
ngài khi thấy Don Bosco trung thành vâng nghe lời
khuyên của bạn mình. Ngài nói rằng nhờ Lu-y Comollo
mà ngài học cách sống đời sống Kitô hữu đích thực. Tuy
thế, theo cha [Gioan] Giacomelli, một người bạn thân của
cả hai, sự kiến là Bosco và Comollo khuyên nhủ lẫn nhau
trong nỗ lực chỉnh sửa những khuyết điểm, và khích lệ
nhau tiến tới trên con đường trọn lành. Họ cùng nhau sử
dụng thì giờ thật hữu hiệu và đều đặn cũng như thường
xuyên lãnh nhận các bí tích. Comollo đã tìm thấy nơi
353
|
|
36.8 Page 358 |
▲back to top |
Gioan một người bạn tín cẩn đặc biệt mà cậu có thể bàn
thảo những vấn đề thiêng liêng. Don Bosco viết: “Comollo
rất được an ủi khi được nói về những đề tài như thế. Cậu coi
Đức Giêsu đã thương cậu vô cùng khi ban chính mình làm
lương thực trong Phép Thánh Thể. Khi nói về Đức Trinh Nữ,
người ta thấy cậu rất dịu dàng, và sau khi nói về hoặc nghe
kể về một ơn lành chữa bệnh nào đó, cuối cùng, cậu sẽ đỏ
mặt và tuôn lệ thốt lên: “Nếu Đức Mẹ rất tốt lành đối với
thân xác khốn cùng của chúng ta đây, thì Mẹ lại còn tốt lành
biết bao nhiêu hơn nữa đối với những gì liên quan tới phần
hồn của những ai kêu cầu Mẹ?” Ôi! Ước gì ai nấy đều hết
lòng tôn sùng Mẹ, và thế giới sẽ hạnh phúc biết bao!”
Ta không thể nói lên được những lời từ tâm khảm như
thế trừ phi ta có thể thấu hiểu và trân trọng được chúng.
Gioan là người như thế, và trong đức điềm đạm của ngài,
ngài không nhắc đến tên của mình.
Lu-y Comollo đáng được đưa lên làm mẫu gương cho các
bạn trẻ về hạnh kiểm không gì đáng chê trách, đức vâng
phục và dễ dạy của mình. Vào độ tuổi nhân cách còn
chưa vững chắc, song cậu lại thật vững vàng và kiên định
trong việc thực hành mọi nhân đức. Cậu rất là điềm đạm
và không bao giờ rời nhà mà không có phép của chủ nhà
trọ. Mẫu mực của cậu làm gương cho các học sinh cũng
trọ học trong nhà sống đời sống đạo hạnh. Cậu luôn luôn
ôn tồn và vui vẻ, và không bao giờ lộ ra những sở thích
đặc biệt của mình. Là người biết rõ Comollo, Gioan chưa
bao giờ nghe thấy cậu than phiền trời nóng hay lạnh, đồ
ăn thức uống, làm việc hay học hành quá sức. Thực vậy,
bất kỳ khi nào cậu có thời gian rảnh, cậu lại chạy đến một
354
|
|
36.9 Page 359 |
▲back to top |
bạn học để giải thích những chỗ khó trong môn học. Cậu
thích nói về lịch sử, thơ văn, văn chương Ý và Latinh. Cậu
làm việc này thật khiêm tốn và vui vẻ đến độ bất kỳ khi
nào cậu đưa ra một ý kiến riêng, thì rõ ràng là cậu luôn
luôn chiều theo cái nhìn của người khác.
Là một học sinh, Lu-y trổi bật giữa những học sinh xuất
sắc trong lớp. Cậu rất chăm chỉ trong bài vở đến độ thày
giáo không hề nhớ là có lần nào mình phải trách móc cậu
về một xao nhãng nhỏ bé nào.
Chăm chỉ tham dự những lễ nghi nhà thờ, hồi tâm, luôn
chú ý nghe giảng, sốt sắng dự Lễ, cậu tỏ ra thái độ hết sức
tôn kính các linh mục, không bao giờ để ai tỏ ra bất kính
với các vị, kể cả chỉ để vui đùa.
Ngày Chúa nhật và ngày lễ nghỉ, sau nghi lễ tôn giáo ở
trường học, các học sinh thường đi dạo hoặc giải trí đâu
đó. Nhưng Comollo xác tín rằng mình không cần giải trí
như thế, cậu thích đi với Gioan đến các lớp giáo lý trẻ em
thường được tổ chức tại nhà thờ Th. Antonio.
Mỗi ngày, Comollo đúng giờ đi tới nhà thờ Chánh Tòa để
viếng Thánh Thể. Trong nhiều tháng, Gioan quyết định
cũng đến đó cùng thời điểm ấy nhằm được gương lành
bạn mình khích lệ. Đó là cách mà sau này ngài kể lại cảnh
đó như sau: “Lu-y thường quỳ gối ở một góc gần nhà thờ,
hai tay chắp lại cầu nguyện, đầu khiêm tốn cúi xuống,
mắt nhìn xuống. Cậu hoàn toàn thinh lặng và quên hết
mọi âm thanh. Rất thường sau khi đã làm xong lòng sùng
355
|
|
36.10 Page 360 |
▲back to top |
kính của mình, tôi muốn xin cậu đi với mình về nhà. Dẫu
tôi có gắng để cậu chú ý bằng cách hất đầu hoặc đi sát
cạnh hay ho một tiếng, cậu cũng không chuyển động cho
tới khi tôi đến lay cậu. Chỉ đến lúc đó cậu mới chuyển
động như vừa tỉnh giấc, và chấp nhận lời mời gọi của tôi,
dẫu là miễn cưỡng. Cậu yêu thích giúp Lễ bất cứ khi nào
có thể được, ngay cả trong ngày thường; vào ngày lễ,
không phải là điều bất thường khi cậu giúp một buổi
sáng tới bốn hay năm lễ. Khi thời tiết cho phép, cậu tham
dự mọi lễ nghi tổ chức trong các nhà thờ thị trấn. mặc dầu
cậu hết sức chìm ngập trong những sự thiêng liêng, vẻ
mặt cậu không bao giờ rầu rĩ hay buồn bã, nhưng luôn
vui tươi thanh thản. Vẻ đáng mến của cậu làm mọi tâm
hồn hân hoan và cậu thường nói rằng cậu hết sức yêu quý
những lời của tiên tri David: “Servite Domino in laetitia”
(Hãy hân hoan phụng sự Thiên Chúa) [ Tv 99, 2]
356
|
|
37 Pages 361-370 |
▲back to top |
|
|
37.1 Page 361 |
▲back to top |
CHƯƠNG 39
Nhà Ảo Thuật
Trong niên khóa 1834-1835, Gioan sẵn sàng giúp vui
bất cứ nơi nào cậu đặt chân đến. Cậu làm lé mắt nhiều
người nhờ thiện cảm và tính vui nhộn hồn nhiên của cậu.
Với tài năng khéo léo không kém gì một nhà ảo thuật cậu
vị khách luôn được tiếp đón tại quê nhà Chieri và trong
các cuộc họp mặt của Hội Vui. Trò chơi lành mạnh thì
phải luôn luôn vào đúng lúc và đúng nơi. Trò ảo thuật
của Gioan rất thú vị hấp dẫn khán giả đến độ họ quên hết
mọi sự và bi hút vào những lời nói và hành động của cậu.
Một màn xiếc thường được biểu diễn là cậu làm bộ
giết một chú chim sẻ, sau đó cậu nhét vào nòng súng và
bóp cò. Này chú chim bay vụt ra mà vẫn nguyên vẹn.
Hoặc là cậu có thể đổ ra từ một cái chai rượu đỏ hay rượu
trắng tùy theo ý muốn của khán giả. Một hôm, cậu đánh
cuộc là cậu có thể làm biến mất một đĩa bánh xào trên bếp
và cho nó xuất hiện nơi nhà một người khác. Vài người bí
mật đánh dấu chiếc đĩa, các người khác tò mò nhìn chằm
chằm vào cậu khi cậu làm nhưng cử chỉ bí nhiệm, lẩm
bẩm đọc thần chú và hỏi han dài dòng. Rồi, Gioan tuyên
bố mọi sự đã xong, yêu cầu mọi người đến nhà kia để
chứng kiến. Ai nấy đều đổ xô tới và đã thấy đúng chiếc
đĩa bánh xào kia. Chắc chắn việc này đã được sắp xếp
trước nhưng muốn làm như vậy cần phải có tài trí siêu
quần vượt chúng mới có thể điều khiển tư tưởng và đánh
lạc hướng họ. Gioan là một xiếc gia rất tài tình. Đối với
cậu thì trò xiếc lấy một trái banh từ trong một hộp nhỏ là
việc dễ như ớt hoặc trò lấy trứng ra từ một cái túi nhỏ
357
|
|
37.2 Page 362 |
▲back to top |
không bao giờ hết. Khi thì cậu khéo léo lấy ra một trái
banh từ đầu mũi của một khán giả, khi thì cậu lại đoán
được số tiền của họ trong túi, lúc thì cậu tán nghiền tiền
cắc ra thành bột bằng năm đầu ngón tay…Cậu đã đánh
lạc hướng khán giả làm họ sai lầm và có vài người bắt
đầu cho cậu là phù thủy, lý do vì không ai có thể làm
được như vậy nếu quỷ ma không giúp.
Ông chủ nhà, Tana Cumino dần dần cũng đâm tình
nghi, tuy sốt sắng đạo đức ông cũng thích những trò vui
tươi và lành mạnh. Cậu Gioan thấy ông chủ tính tình dễ
dãi nên cậu cũng chơi đùa với ông. Vào một dịp nọ, nhân
dịp lễ sinh nhật của ông, sau khi đã sửa soạn xong một
con gà quay thơm phức, ông ra ngoài. Chiếc đĩa đặt kỹ
lưỡng trên bàn, nhưng khi vừa mở ra, thình lình chú gà
trống nhỏm dậy cánh bay đi làm ai nấy đều sửng sốt.
Rồi một dịp khác, ông Cumino đã dọn sẵn một nồi
“nui” ngon nhưng khi múc ra đĩa nó biến ra toàn cám
khô. Cậu hay làm khách ngạc nhiên khi đổ đầy rượu vào
chai nhưng lúc đổ ra cốc nó hóa thành nước lã hay trái lại
nước lã thành rượu. Thường thì bánh ngọt trở thành bánh
mì lạt thếch, tiền bạc nằm trong túi ông Cumino bất thần
trở nên vô dụng vì nó chỉ là những miếng sắt gỉ. Chiếc
mũ của ông biến thành mũ đi ngủ, những quả đào hạt dẻ
trở thành những viên sỏi. Đôi lần, cậu hóa phép làm mất
chiếc kính nơi mắt ông và tái xuất hiện bất thần nơi túi
áo, kệ cho ông lục lọi khắp nơi cũng vô phương tìm thấy
tuy nó nằm ở ngay mình ông. Hoặc với một tác động nhẹ,
đồ vật ông nắm chặt cũng bay mất, chẳng hạn chiếc ví
của ông thình lình xuất hiện ra trước mắt, còn cái kia
đang ở đó lại bất thần trốn mất. Đôi khi cậu mời ông chơi
bài và xin ông chọn lấy một con, rồi cậu đoán ra con bài
358
|
|
37.3 Page 363 |
▲back to top |
ấy, hoặc cậu xin ông nhớ lấy một số rồi cộng lại nhân lên
rồi trừ nó đi… sau đó ông cho kết quả và cậu nói ngay
cho ông biết con số bí ẩn kia. Tất cả những trò này làm
ông già quá sửng sốt. Lại có đôi lần, cậu còn đánh cuộc
với ông là cậu có thể tìm ra chiếc chìa khóa mà ông muốn
dấu đâu cũng được. Và nó xuất hiện dưới đáy nồi xúp khi
mọi người đã múc cạn.
Bao nhiêu những trò oái căm tương tự như thế
thường tái xuất hiện hằng ngày và đem đến cho ông tư
tưởng xấu: ”Những việc như vậy chắc chắn con người
thường không thể. Còn Chúa thì đâu lại phí công phí giờ
vào công việc như vậy. Chỉ có quỷ thôi.” Và ông đang có
ý xin cậu rời khỏi nhà ông. Tuy không thích bàn luận với
bà con thân thích nhưng ông đến hỏi ý kiến một linh mục
gần nhà là Bertinetti. Một ngày kia, ông đến với cha để
thưa chuyện dường như lúc ấy ông thấy mình như muốn
điên cái đầu: ”Thưa cha, con đến gặp cha vì một vấn đề
rất nghiêm trọng. Con tin chắc rằng nhà con có một chàng
phù thủy!” Ông kể cho cha nhiều điều đáng ngờ. Biết bao
chuyện ông đã mục kích hoặc tưởng là mình đã chứng
kiến hay nghi ngờ và ông tả thật rõ rệt sống động đến nỗi
làm chính cha Bertinetti cũng tin và đâm hồ nghi luôn.
Cha cũng nghĩ rằng các trò chơi như thế chắc là phù thủy
rồi. Cha quyết định đem vấn đề trình lên Kinh Sĩ Burzio,
thanh tra trường học, giám đốc và cha xứ nhà thờ chính
tòa. Cha bảo ông trùm nhà thờ là Đaminh Pogliano, mà
Gioan thường lui tới để yên tĩnh học hành, gọi cậu đến
cho cha hỏi. Ông trùm rất rõ Gioan, tìm cách trấn an vị
kinh sĩ, nhưng chẳng ăn thua gì.
Cha Burzio là người đạo đức giỏi giang và khôn
ngoan. Khi Gioan tới nhà của nhà cha Burzio thì ngài vừa
359
|
|
37.4 Page 364 |
▲back to top |
ban tiền bố thí cho người hành khất và tiếp tục đọc kinh
nguyện. Cha mỉm cười bảo cậu đợi một tí rồi và mời cậu
vào phòng học của ngài và hỏi về đức tin, tức là giáo lý
của cậu. Cậu đáp xuôi xắn rành mạch nhưng cậu không
thể không nín cười được vì hiểu được chủ ý của cha khi
tra vấn cậu. Và cha hỏi cậu cách dùng thời giờ hằng ngày
ra sao, cậu trả lời làm cha vui lòng lắm. Cậu đáp lời cách
thành thật, thông minh xác đáng không né tránh chút gì.
Nhưng vị thẩm tra vẫn chưa chịu. Cha cứ nhã nhặn hỏi
song với nét mặt nghiêm nghị hơn, cha nói: “Này con, cha
rất hài lòng về việc học hành chăm chỉ và hạnh kiểm của
con cho đến giờ, nhưng có vài chuyện đang đồn thổi về
con. Người ta nói cho cha biết là con đọc được tư tưởng
của người khác, còn biết được số tiền trong túi họ, nào là
có thể làm người ta thấy trắng trong khi lại là đen, con
còn biết được chuyện gì có thể xảy ra ở nơi xa, và còn
nhiều những thứ khác tương tự như vậy. Người ta đồn
thổi con về những chuyện ấy. Có vài người tin rằng con
có phép bùa và nghi rằng có quỷ giúp con. Giờ đây con
hãy cho cha hay ai đã dạy con làm những cách ấy? Con
đã học được chúng ở đâu? Hãy thành thật trình hết cho
cha. Cha bảo đảm là cha chỉ dùng hiểu biết này vì ích lợi
cho con.”
Chẳng chớp mắt, cậu xin cha năm phút trước khi trả
lời và cậu hỏi cha mấy giờ rồi. Tức khắc cha cho tay vào
túi áo để lấy đồng hồ ra xem nhưng nó đã biến đâu mất
rồi. Gioan xin: “Nếu cha không tìm được nó xin cha cho
con 5 đồng, con sẽ tìm ra ngay.”
Cha lục lọi trong túi nhưng không tìm thấy chiếc ví
tiền đâu. “Ồ thằng nhãi,” cha tức giận la lên, “có phải
mày làm việc cho quỷ hay quỷ nó đã giúp mày phải
360
|
|
37.5 Page 365 |
▲back to top |
không? Mày đã lấy mất chiếc đồng hồ, chiếc ví của tao
rồi, vậy việc mày chắc chắn quá rồi. Tao sẽ đệ trình tất cả.
Cũng may là tao chưa tạt cho đấy.” Trong khi cha đang
nổi cơn lôi đình, Gioan cứ bình thản và lặng thinh. Vị
kinh sĩ lắng dịu dần và nói: “Được rồi chúng ta hãy bình
tĩnh nói về chuyện này. Con hãy nói cho cha biết con đã
làm cách nào để lấy những vật đó? Sao con có thể lấy
đồng hồ và ví tiền nhanh và khéo đến như thế? Con đã
giấu nó ở đâu?’
Cậu Gioan cung kính đáp lời: “Thưa cha, việc ấy thật
đơn giản dễ dàng, chẳng có gì cả chỉ nhanh tay hơn con
mắt mà thôi, hoặc là một việc đã được xếp đặt trước hoặc
trò đó đã được chuẩn bị trước.”
“Làm sao con có thể xếp đặt trước chiếc đồng hồ và
chiếc ví của cha.”
“Cũng thế thôi ạ. Lúc con đến đây cha đang ban tiền
bố thí cho người ăn xin. Khi trở vào cha đã để chiếc ví ở
trên ghế quỳ kia. Và lúc cha dẫn con vào phòng, cha đặt
chiếc đồng hồ trên bàn. Con đã dấu đi cả hai. Cha vẫn
tưởng nó ở trong người cha, nhưng thật ra chúng ở dưới
chân đèn kia.”
Nói xong, cậu nâng chiếc đèn lên và ở dưới, hai đồ vật
xuất hiện như được ma quỷ xếp đặt vậy. Vị linh mục cười
nắc nẻ, và thật là một bữa cười no và cha xin cậu làm ít
trò nữa. Khi cha đã hiểu rõ vấn đề, cha tỏ ra thích thú lắm
và tặng Gioan một ít quà, và cho Gioan về với lời: “Con đi
và bảo cho tất các bạn con biết rằng ignorantia est magistra
admirationes [Điều lạ lùng chỉ là do không biết].”
Giờ đây cậu được thanh minh, cậu tiếp tục trình diễn
các trò ảo thuật tại nhà trọ giải khuây các kinh sĩ và linh
361
|
|
37.6 Page 366 |
▲back to top |
mục gần đó. Cậu thường được các gia đình giàu có và
những nhà xứ trong các làng lân cận mời đến biểu diễn.
Các cuộc trình diễn này luôn luôn là do tình bạn. Cậu nổi
tiếng nhờ tài khác nhất là trò làm cho đồ vật xuất hiện ở
nơi xa hay gọi nó xuất hiện lại với cậu. Nhờ tài khéo léo
đặc biệt ấy mà các bạn của cậu đã đặt tên riêng khác nữa
cho cậu là nhà “nhà ảo thuật” bên cạnh một tên khá đã
đặt là “kẻ hay mơ.”
362
|
|
37.7 Page 367 |
▲back to top |
CHƯƠNG 40
Những Cuộc Thăm Viếng Quan Trọng
Tại làng Chieri, cậu Gioan cũng đã trở nên một bạn
thân của Hannibal Stramblo Pinerolo và đã có lần học
chung cùng lớp. Đã có dịp nhận ra những phẩm hạnh
sáng giá của Gioan, cha mẹ anh mời Gioan đến nhà họ
qua kỳ nghỉ Mùa Phục Sinh. Gioan nhận lời, cảm ơn họ vì
được dịp may mắn hưởng không khí trong lành và vui
sống ít ngày với bạn.
Thế là Gioan đã thuật lại cho chúng ta kỳ nghỉ này.
Đây là lần lá thư đầu tiên và độc nhất khi cậu còn là học
sinh trung học. Những điều viết dưới đây được rút ra từ
một bản nháp sơ lược nhưng là bản duy nhất chúng tôi có
được.4
Sau khi kể lại chuyến đi tới miền Pinerolo và cuộc
chào đón thịnh tình mà Hannibal và gia đình dành cho
mình, cậu viết tiếp:
Hôm sau, nhằm ngày 12 Chúa Nhật Lễ Lá, mình đã định đi
Barge cách Pinerolo chừng 8 dặm. Mình đi dự Thánh Lễ sớm
rồi điểm tâm, ông bà Stramblo nhờ mình gửi lời chào cha
Banaudi. Trên đường đi, mình thầm khen những thung lũng
ngoạn mục, làng mạc đẹp đẽ như thành phố Rocco,
4 Thư dài tới 10 trang nhưng thất lạc 4 trang đầu. Nội dung cho ta
biết rằng hầu chắc thư này cậu viết sau khi trở về Chieri, và viết
cho bạn bè ở Castelnuovo [x. Epistolario di S. Giovanni Bosco, S.E. I
Torino, 1955, vol. I, tr. 1]
363
|
|
37.8 Page 368 |
▲back to top |
Bricherasio, sau Secundo và Sibiana, đó là ba xứ đạo. Sau cùng
mình đã đến Barge bằng an.
Mình hỏi một người chỗ cha Banaudi ở và họ đã chỉ cho
mình. Khi đến thì được nói cho biết là ngài đang trong nhà thờ.
Lễ nghi đang diễn ra, và khi mình vào thì ngài đang hát Bài
Thương Khó. Mình đứng nghe cho tới khi ngài hát xong, giọng
hát ngài thật là hay. Lễ xong, mình ra ngoài đợi ngài ở sân
trước nhà thờ. Mình quan sát dân chúng, hầu hết là những
người trẻ chăn nuôi súc vật ở đồng cỏ, ăn mặc tươm tất và lịch
thiệp. Cha Banaudi đã thấy mình trước, ngài tiến đến, nắm lấy
tay và ôm mình. Nghẹn ngào không nói lên lời, cũng cảm động
không ít. Sau khi đã bình tĩnh lại cả hai cùng bước vào nhà và
cuộc nói chuyện hỏi han hết sức vui mừng. Mình lưu lại đó hai
ngày và được tiếp đãi hết sức ân cần. Mình không thể nào tả
được mình đã vui hưởng biết bao. Mình chỉ có thể nói hai ngày
ấy thật như ở thiên đàng. Đi đến đâu họ cũng mời thăm nhà,
và nếu chúng tôi tỏ ra ngần ngại, thì họ cầm ngay lấy tay chúng
tôi, hết sức trịnh trọng dẫn đường. Chúng tôi đi thăm cha xứ,
vị hiệu trưởng, thị trưởng và phó thị trưởng, và ông chủ khách
sạn Balbiano, có người bà con ở Chieri. Ai nấy tiếp đãi chúng
tôi như những vị thượng khách.
Sống được hai ngày, mình quyết định ra về dù cho cha
Banaudi hết sức muốn giữ mình ở lại lâu hơn, đến độ ngài còn
đem giấu cả mũ nón của mình. Nhưng khi thấy không thể, vì
mình đã định rồi nên cha tiễn mình cả một quãng đường dài 5
dặm. Rồi cả hai ngồi xuống bên đường nói thêm ít câu nữa. Khi
mình ngỏ ý lên đường, cha bắt đầu khóc nghẹn ngào, không
thốt nên lời. Mình cố gắng đáp vài lời nhưng không thể nói
được gì. Rồi cả hai bình tâm lại và chuyện trò cùng nhau trong
giây lát về những chuyện riêng tư giữa hai cha con mà mình
phải giữ kín. Sau đó chúng tôi đứng lên và lặng lẽ chia tay. Vội
vã trên đường về, chẳng mấy chốc mình đã về lại Pinerolo, gặp
gỡ thân tình mọi người và họ hỏi han về chuyến đi cũng như
về cha Banaudi.
364
|
|
37.9 Page 369 |
▲back to top |
Rồi Hannibal và mình quyết định đi tới Fenestrelle, và vì
thế, chúng tôi mượn chiếc xe ngựa của ông Alberto Nota, một
nhà viết hài kịch nổi tiếng. Ông vui vẻ chuẩn bị xe cho chuyến
đi. Chúng tôi chất lên một vài thứ, lên chỗ ngồi và khởi hành,
từ từ để lại Pinerolo đàng sau.
Ngôi làng đầu tiên chúng tôi đến là Porte, nằm giữa những
ngọn đồi sỏi đó, và rồi Floè; chúng tôi chỉ toàn đi trên trục lộ
chính bao quanh giòng sống Chiusone. Lúc dó, giòng sông này
làm cho nước sông Po gia tăng gấp đôi lượng nước. Những
ngọn đi cao bao quanh phía bên kia con đường. Cuối cùng,
chúng tôi thoáng thấy được từ xa Núi Malagnagi hay
Malandaggio, một ngọn núi rất cao. Dường như núi phủ tuyết,
nhưng khi đến gần thì mới thấy đó toàn là đá trắng. Có chừng
1500 người làm việc khai thác đá ở sườn núi.
Những chiếc dây thừng rất dài treo lủng lẳng từ đỉnh tới
chân vì vách núi rất thẳng đứng đến độ cả con mèo cũng
không leo nổi. Những công nhân trèo lên bằng dây khi nào họ
muốn phá nổ sườn núi. Họ đưa vào những lỗ đá đã chọn để
đóng hai cọc sắt vào và đặt trên đó tấm ván. Ngồi trên tấm ván,
họ đào lỗ để đưa thuốc nổ vào, đổ đầy thuốc nổ, gắn dây ngòi
dài xuống đất. Khi mọi sự đã sẵn sàng, một tiếng kèn vang lên
cảnh báo mọi công nhân leo dây đi xuống và núp vào một chỗ
trú an toàn đàng xa cho đến khi đã nổ xong. Những khối đá
khổng lồ lăn xuống thung lũng. Những cột đá vĩ đại trong Nhà
Thờ Madonna del Pilone [Đức Mẹ Cột Trụ] ở Torino đến từ
những mỏ đá này. Mười tiệm lò rèn liên tục hoạt động ở đây
chỉ để sửa chữa cuốc, búa và đục. Sau khi ngưỡng mộ những
việc kỳ diệu ấy, chúng tôi tiếp tục hành trình.
“Trải qua chừng một dặm đường đá gồ ghề phủ đầy bụi đất,
chúng tôi tới một ngôi làng thật đáng nhớ đặc biệt. Mọi người
trong làng đều có cái bướu cổ. Trẻ em thì chỉ có một bướu lớn
nhỏ tùy đứa. Còn người lớn tuổi có đến ba hoặc bốn cái. Để
được dễ chịu, họ buộc nó lại bằng những chiếc khăn mùi xoa.
365
|
|
37.10 Page 370 |
▲back to top |
Nhìn họ, chúng tôi hình dung ra cằm họ như đeo một giỏ đầy
banh.
Về mặt đạo, một nửa trong số họ là Công giáo, một nữa theo
giáo phái ngoại [Vanđê] vì vậy có hai nhà thờ. Nhà thờ Công
Giáo có thánh giá trên đỉnh, còn nhà thờ giáo phái ngoại
[Vanđê] thì không. Dân chúng ăn mặc thô kệch, dáng người
thấp, mặt xấu xí. Họ sống giữa núi ngàn, với những ngọn núi
cao 2.500m. Triền núi vô cùng dốc khó lòng leo được. Nhưng là
nơi có thể định cư được và họ sống bằng cách của mình. Họ
đục những bậc thang trên sườn đá dốc. Nhờ những bậc thang
đó, họ dựng những cái chòi tạm của họ, rồi đưa đất dưới thung
lũng lên đó để trồng khoai tây, hạt đậu, và rau quả.
“Nghỉ ngơi đôi chút tại làng nghèo khổ này, chúng tôi tiếp tục
đến Fenestrelle. Chúng tôi đã ở trên ngọn núi khổng lồ gọi là
Monviso. Từ trên núi, chúng tôi có thể nhìn thấy Fenestrelle
phía trước mắt. Ngay lúc đó, một cơn gió dữ dội nổi lên thổi tạt
cả con ngựa làm chúng tôi kiệt sức để giữ nó, thậm chí không
thể nói một lời. Cơn gió lốc cuốn tung bụi đường với đất đá tạt
vào mặt làm chúng tôi đau rát. Một bóng tối ghê sợ phủ ngập
con đường. Con ngựa loạng choạng bên này qua bên kia, thở
mệt mỏi không muốn đi tiếp. Thấy vậy chúng tôi cũng nản
lòng cho ngựa quay đầu để trở lại Pinerolo. Khi xe ngựa đang
xuống dốc thì một con gió mạnh xuýt lật đổ xe làm chúng tôi
hết hồn. Chúng tôi sẽ toi mạng nếu ngựa và xe lật nhào xuống
triền dốc sâu thẳm đó. Nhưng Thiên Chúa Quan Phòng đã gìn
giữ chúng tôi. Ngay bên đường, chúng tôi thấy trong vách núi
một hang lớn đủ để tránh giông bão. Thật khó khăn chúng tôi
đã đưa con ngựa vào nghỉ chờ đợi cơn bão qua đi. Sau hơn một
giờ rưỡi, gió ngừng thổi, nhưng trời đã về đêm. Nhờ trăng
sáng soi đường chúng tôi về lại Pinerolo khoảng 11 giờ đêm.
366
|
|
38 Pages 371-380 |
▲back to top |
|
|
38.1 Page 371 |
▲back to top |
“Ở lại Pinerolo hai ngày thật vui vẻ và mình quyết định về
Chieri vào ngày 16. Gia đình Strambio giao cho mình nhiều
nhiệm vụ, và cũng xin mình thay mặt họ chào thăm Cha
Valimberti. Vào ngày đã định, mình lên xe ngựa về Torino rồi
từ đó, trở về Chieri. Kết thúc cuộc hành trình bảy ngày mà
mình cảm thấy như chỉ mới có bảy tiếng. Bởi vì ở Barge cũng
như ở Pinerolo tôi đều được đón tiếp rất nồng hậu cho dù
mình không xứng đáng. Xin lỗi các bạn, tôi vẫn chỉ là một kẻ
nghèo hèn ... ...”.
Thật ra đây không phải là hành trình duy nhất đến
Pinerolo của Gioan. Nhưng chúng tôi kể các sự kiện này
trước để không làm rối những chuyện tiếp theo. Cậu
Annibale Strambio là một thanh niên xuất sắc và ước
muốn trở thành linh mục. Do đó, vào năm sau tức 1836,
thầy Gioan viết thư cho bố của cậu:
Cháu đã viết thư nhiều lần cho con của bác rồi, bác Annibale ạ.
Cháu coi cậu ấy như một bạn tâm giao. Tuy vậy, cháu không
biết Annibale có nhận được thư của cháu không vì cháu không
nhận được thư hồi âm. Do đó, cháu nghĩ tốt hơn là viết ngay
cho bác để nhờ bác trao lại thư này cho cậu ấy.
Cháu không biết Annibale có dự định đi Pinerolo hay đi đâu
khác không? Hoặc cậu còn ở chủng viện không? Lần trước, cậu
đã báo tin sắp thi để mặc áo chùng thâm và chúng cháu sẽ nói
chuyện nhiều hơn vào dịp ấy. Như bác biết đấy, bệnh dịch tả
đã lộng hành dữ dội trong vùng này nên đảo lộn chương trình
của chúng cháu, cho nên cháu không biết cậu ấy có thi hay
không. Năm nay, cháu đang học năm thứ nhất triết học ở
chủng viện Chieri. Cháu mong nghe tin tốt lành về hai bác.
Cháu vẫn không thể nào quên sự tiếp đón nồng hậu của hai
367
|
|
38.2 Page 372 |
▲back to top |
bác lúc cháu đến Pinerolo. Cháu cũng biết tin Đaminh bị ốm và
không biết em đã bình phục chưa. Cháu rất muốn biết tin về
hết mọi người trong gia đình bác…”
Thư trả lời cho biết là Annibale đã được mặc áo. Nhưng
đó không phải là đường Chúa muốn thày theo đuổi. Thầy
đã hoài nghi ơn gọi của mình vào giữa giai đoạn thần
học. Là một chủng sinh gương mẫu với lương tâm bén
nhạy, thầy đã trải qua những dằn vặt đau khổ về nội tâm.
Nỗi đau dằn vặt càng dâng cao khi thầy không tìm được
một vị linh hướng vững về giáo thuyết, kinh nghiệm và
thánh thiện để có thể giúp thầy phân định con đường
phải theo. Khi tìm được rồi, thầy còn cảm thấy tồi tệ hơn
khi không đặt trọn niềm tín nhiệm và phó thác vào cha
linh hướng. Trước đây, thầy luôn xem ơn gọi linh mục là
ơn quý trọng. Thầy luôn nuôi dưỡng ước mơ cao quý đó
trong tâm trí. Nhưng theo dòng thời gian, cậu không còn
tha thiết với ơn gọi ấy. Thầy trăn trở với những lý tưởng
mới, song lại sợ nghịch lại ý Chúa. Sau nhiều năm mặc áo
chùng thâm, thầy không đủ can đảm cởi bỏ và đi lại bước
khác. Thày không dám nói cho các bề trên nỗi xung đột
nội tâm vì e rằng các ngài nghĩ mình hão huyền trước
cám dỗ. Thày lo lắng về cha mẹ và không muốn làm các
vị thất vọng sau nhiều kế hoạch và hy sinh để bảo đảm
tương lai cho mình. Thày e các bạn nghĩ rằng mình nhẹ
dạ và hay thay đổi trong quyết tâm của mình. Mọi băn
368
|
|
38.3 Page 373 |
▲back to top |
khoăn này tràn ngập tâm trí thày, làm thày lo lắng và
cuộc sống thày trở thành cơn hấp hối.
Không có nhiều người Chúa để cho chịu thử thách như
thế. Với kinh nghiệm và sự khôn ngoan của mình, Giáo
Hội cống hiến cho những ứng sinh hướng tới chức linh
mục những phương thế chắc chắn để phân định vững
vàng ơn gọi đích thực của mình. Nói chung, những
trường hợp bỏ tu vào những năm cuối thần học thường là
do hạnh kiểm bất xứng hoặc do sống vô tâm vô tính một
cách đáng trách. Song bạn của Gioan không thuộc nhóm
này. Đời sống Kitô hữu mẫu mực anh sống [sau khi rời
chủng viện], những trách vụ danh giá anh có được cho
đến cuối đời chứng tỏ điều đó. Giờ đây, chúng ta hãy trở
lại cơn khủng hoảng của thày: thày sống tư lự, tự tách
riêng, và xấu hổ do không tín nhiệm ai.
Cha mẹ Annibale là người Công giáo tuyệt vời. Họ đã
nhận ra sự thay đổi lớn nơi con mình trong kỳ hè. Họ đã
viết thư mời Gioan đến Pinerolo để nói chuyện với thầy
Annibale về những gì trong lòng, về tương lại của thày.
Thật đúng như sách Châm ngôn: “Bè bạn thương nhau
mọi thời mọi lúc, vào ngày hoạn nạn chỉ có anh em”
[17,17]. Gioan vội gác mọi công việc để đến với thầy bạn.
Gioan lưu lại nhiều ngày để sẻ chia lâu giờ với thầy,
nhưng không hề gây một áp lực nào như Gioan vẫn có
thường làm khi mà Thánh ý Chúa chưa rõ rệt. Dựa vào
những câu trả lời quả quyết song không dứt khoát, Gioan
nghĩ rằng có lẽ Hannibal sẽ không tiếp tục ơn gọi giáo sĩ.
369
|
|
38.4 Page 374 |
▲back to top |
Vì thế, Gioan khuyên bạn đừng nuôi dưỡng ý tưởng [ơn
gọi này] và đề nghị một con đuờng hành động phải theo
một khi thày quyết định ơn gọi của mình. Annibale cảm
thấy được bình an. Thật vậy, năm sau đó, vững chắc về
bước đi của mình, thầy đã an bình cởi bỏ áo chùng thâm.
Sau này Annibale trở nên viên lãnh sự của nước Ý tại
Marseille và luôn thân ái với Don Bosco. Khi có lệnh trục
xuất và phong trào chống đối các Dòng tu tại Pháp, ông
đã giữ một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ những
nhà Salêdiêng tại Pháp.
370
|
|
38.5 Page 375 |
▲back to top |
CHƯƠNG 41
Thời Điểm Quyết Định
Như chúng ta biết, Gioan được tất cả các thày giáo ở
Chieri quý mến. Trong đó, có một vị, một linh mục cũng
mang tên Gioan Bosco dầu không có họ hàng. Cha giáo
Bosco này rất thích cậu học sinh làm vinh danh tên mình
qua hạnh kiểm tốt lành, đạo đức, và chuyên cần học tập.
Trải qua cả một đời dạy học, ngài chưa bao giờ quên cậu
học sinh này. Ngài thích nhắc lại hạnh kiểm gương mẫu
của Gioan, khả năng và trí nhớ đáng nể của cậu. Ngài
thường hãnh diện nhắc đến Gioan với các linh mục hoặc
các giáo sư từ Nguyện xá đến Chieri thăm mình.
Cha giáo Bosco kể cho chúng tôi rằng một buổi sáng
đẹp trời ngày nghỉ mùa xuân, ngày kia, ngày nghỉ mùa
xuân, ngài ang đi dạo trên đồi, bỗng nhiên, ngài nghĩ
rằng ngài nghe thấy có ai đang đọc cao giọng đều đều
371
|
|
38.6 Page 376 |
▲back to top |
như thể đang học thuộc lòng đoạn văn nào đó. Giọng đọc
lại bị điểm đều đều bằng tiếng gì đập mạnh xuống đất
như ai đó đang rẫy cỏ. Ngài đi tới giọng đọc đó bởi vì
ngài tò mò muốn xem người đó có thể là ai. Chính là cậu
Gioan Bosco đang bận rộn rẫy cỏ trong vườn nho cho ông
chủ Cumino. Dùng một cành cây mở cuốn sách trước
mặt, cậu đang học bài. Chứng kiến cảnh tượng đó ngoại
thường đó, cha giáo Bosco càng thêm thán phục và có
cảm tình hơn với cậu học trò.
Và cũng theo nhiều nhân chứng khác, Gioan Bosco
duy trì làm việc nhiều giờ như thế trong những ngày nghỉ
hè: Chúng tôi thường nghe ngài ca ngợi việc lao động
chân tay như là phương thế tuyệt với để gìn giữ sức khỏe
thể lý và tinh thần. Gioan vừa là một học sinh, vừa là
nông dân cũng như là người công nhân. Gioan học cạo
râu, cắt tóc để tiết kiệm tiền và giúp đỡ bạn bè.
Nhưng không có gì làm suy giảm niềm hăng say học
hành của cậu và cậu tiếp tục dạy kèm cho các thanh thiếu
niên ở Chieri. Năm 1889, bà Giuseppina Valimberti, quả
372
|
|
38.7 Page 377 |
▲back to top |
phụ Radino, kể cho cha Bonetti rằng: “Người anh linh
mục của tôi luôn ca ngợi một học sinh nào đó tên là Gioan
Bosco. Mặc dù là thày giáo, anh ấy muốn Gioan đến dậy
kèm cho một đứa em trai của chúng tôi, vì em đứng hạng
bét trong lớp nhân văn; em không chú tâm và làm cho gia
đình hết sức lo lắng. Với sự kèm cặp tận tâm của Gioan,
cậu em trai đã hoàn toàn thay đổi. Em trở nên nghiêm
chỉnh, chăm chỉ, chú tâm và yêu mến hơn bổn phận của
mình. Cha tôi rất lấy làm an ủi, và mẹ tôi hết lòng tạ ơn
Chúa Quan Phòng đã gửi đến gia đình tôi một thiếu niên
tuyệt vời đó. Năm đó, đứa em trai tôi đạt kết quả cao
trong kỳ thi và được lên lớp tu từ. Con ông luật sư
Plebano cũng tiến bộ rất nhanh nhờ sự kèm cặp của
Gioan. Tin lành đồn xa, nhiều gia đình khao khát mời
Gioan về giúp cho con em của họ.
Thường thì Gioan được mời đến ăn cơm trưa ở nhà
Valimberti và hôm đó trở thành ngày lễ đối với mọi
người. Ngày Chúa nhật, Gioan luôn đồng bàn với chúng
tôi. Khi chuông nhà thờ vang lên những tiếng cuối cùng,
373
|
|
38.8 Page 378 |
▲back to top |
chúng tôi tất cả cùng đứng dậy đi nhà thờ. Thay vì đi
cùng với chúng tôi, Gioan biến đâu mất tiêu. Thời gian
đầu, chị Giuseppina nghi ngờ rằng Gioan không tốt như
người ta nói về cậu. Chị cho rằng cậu chẳng mấy hứng
thú đi nhà thờ mà chỉ vội vàng đi chơi. Nhưng chị sớm
biết mình lầm. Thật ra Gioan thường chạy một vòng quy
tụ các bạn lười biếng đi lễ, học giáo lý và ham chơi.
Thường chúng tôi từ nhà đi ngang qua cánh đồng để đến
quảng trường trước nhà thờ Chính Tòa, vừa đúng lúc
nhìn thấy Gioan đang được một đám đông bọn trẻ vây
quanh và cậu đưa chúng vào nhà thờ. Gia đình chúng tôi
ngưỡng mộ cậu như một vị thánh sống. Cậu rất lịch sự,
nhã nhặn và sốt sắng, nhất là khi cầu nguyện. Những lần
đến thăm gia đình chúng tôi vào buổi tối, Gioan thường
xướng kinh lần hạt, cậu quả là mái trường dạy chúng tôi
sống gương mẫu.
Chúng tôi có ba chị em. Nhiều khi chúng tôi không
vâng lời cha mẹ. Chúng tôi cũng biếng nhác chuyện nhà
cửa và chuyện học hành. Mỗi lần như thế, mẹ thường nói
374
|
|
38.9 Page 379 |
▲back to top |
với chúng tôi: “Mẹ sẽ nói với Gioan chuyện của chúng
con đó! Rồi xem cậu ta nói gì với chúng con!”. Chỉ thế
thôi đủ làm chúng tôi lo sợ. Tuy Gioan trẻ tuổi như chúng
tôi, nhưng chúng tôi làm mọi sự bao có thể để mẹ vui vẻ
bởi vì chúng tôi e ngại Gioan Bosco sẽ đánh giá thấp
chúng tôi, dẫu rằng cậu dè giữ trước chúng tôi và chỉ trò
chuyện với chúng tôi khi cần thiết. Còn ba tôi, con người
của luật lệ và tòa án, cũng thường nói rằng Gioan Bosco
không thể nào làm tốt hơn nữa; cậu đã có đủ mọi đức
hạnh: chuyên cần, biết cân nhắc, có khả năng, đạo đức và
chân thành yêu mến thiện ích của xã hội.”
Đến đây cũng là dịp để chúng tôi nhắc đến một nhân
đức tuyệt vời khác, ít được nhắc đến, và rất được mọi
người khâm phục: đó là đức tiết độ trong việc ăn uống,
cách riêng khi cậu được quý ông hay cha xứ Chieri mời.
Thông thường cậu ăn rất ít và có khi không đủ no: bánh
mì, súp và thỉnh thoảng mới có trái cây. Lẽ thường tình,
một người xuất thân trong gia cảnh khó nghèo sẽ ăn uống
ngấu nghiến mỗi khi có dịp. Nhưng với Gioan thì không
375
|
|
38.10 Page 380 |
▲back to top |
như thế. Cảnh thiếu thốn trở thành nhân đức tự ý chọn.
Các chủ nhà của cậu không thể chê trách vào đâu được
hạnh kiểm của Gioan. Trong ăn uống, cậu dè dặt nhưng
dễ thương. Cậu dường như không để ý có nhiều hay có ít
đồ ăn. Cậu không bao giờ ăn trước người khác. Mỗi khi
món ăn đến, cậu chỉ lấy một chút ít. Cậu ăn xong trước và
uống một chút rượu pha nước. Gioan lịch sự giữ im lặng
và không bao giờ cắt đứt câu chuyện người khác. Tuy
nhiên, khi được mời nói chuyện, cậu làm cho mọi người
vui vẻ với óc khôi hài và hấp dẫn. Cậu luôn giữ được sự
khôi hài mi đến cuối đời. Cậu thấm nhuần lời sách Huấn
ca về tiệc tùng: “Khi ngồi trước mâm cao cỗ đầy, đừng hả
họng thốt lên: ‘Chà! Thịnh soạn quá!’ Hãy nhớ rằng: mắt
hau háu là điều chẳng hay. Có thụ tạo nào tệ hơn con
mắt? Gặp chi nó cũng phát khóc (vì thèm). Miếng người
khác đã nhằm, con đừng đưa tay với tới, đừng giành với
họ trên cùng một đĩa. Hãy suy bụng ta mà nghĩ ra bụng
người, làm việc gì cũng phải đắn đo cân nhắc. Những
món đã dọn ra, hãy ăn làm sao cho xứng một con người,
đừng nhai nhồm nhoàm kẻo bị khinh chê. Hãy tỏ ra có
376
|
|
39 Pages 381-390 |
▲back to top |
|
|
39.1 Page 381 |
▲back to top |
giáo dục mà buông đũa trước. Đừng háu ăn kẻo người ta
bực mình. Chung mâm với nhiều người, con đừng cầm
đũa trước. Người có giáo dục thì chút ít cũng vừa, trên
giường nằm sẽ không tức bụng. Ăn chừng mực sẽ ngủ
thoải mái, thức dậy sớm, tâm hồn được thảnh thơi. Kẻ ăn
uống quá độ thì mất ngủ đã đành, mà còn bị thượng thổ
hạ tả. Nếu đã bị ép phải ăn, hãy đứng lên ra ngoài mà ói ,
con sẽ thấy dễ chịu. Con ơi, hãy nghe ta, chớ có khinh
thường, sau này con sẽ thấy là ta nói đúng: Trong mọi
việc con làm, hãy giữ chừng giữ mực, thì chẳng bệnh tật
no chạm tới con. Chủ nhà hào hoa, người người ca tụng,
thiên hạ còn kể mãi về lòng tốt của ông. Chủ nhà sẻn so,
cả làng đàm tiếu, thiên hạ có kể về sự hẹp hòi đó thì cũng
phải thôi” [Hc 31,12-24].
Lúc đó là tháng Sáu. Cha giáo Gioan Bosco chiếm
được sự kính trọng và cõi lòng các học sinh bằng tình bác
ái, sự kiên nhẫn, và cách thức ân cần ngài giúp học sinh
tiến bộ về tinh thần và tri thức. Tất cả đều mong đến ngày
lễ quan thầy của cha để tỏ lòng tri ân. Gioan luôn là người
377
|
|
39.2 Page 382 |
▲back to top |
đứng đầu trong buổi chúc mừng vì cậu luôn chuẩn bị sẵn
một bài thơ tri ân. Nhưng trước hết, vào sáng ngày 24
tháng 6, Gioan cùng Lu-y Comollo và một số bạn khác đi
lễ để cầu nguyện cho cha giáo.
Điểm nổi bật nơi Gioan là lòng biết ơn tế nhị đối với
tất cả những ai giúp đỡ mình. Chính cậu đã để lại cho
chúng ta bản hồi ký về ngày lễ mừng bổn mạng cha giáo
Gioan Bosco, cũng như cậu đã làm năm trước cho cha
giáo Banaudi. Còn cha giáo Bosco cũng không muốn kém
lòng quảng đại tỏ ra sự trân quý của mình. Vì thế, để đáp
lại các học sinh, cha giáo Bosco dẫn học sinh đi dạo vào
ngày thứ Năm sau đó đến Cánh đồng Palermo, cách
Chieri khoảng 3 cây số, với một bữa ăn giữa ngày thật
phong phú. Các học sinh đọc to tiếng các diễn văn chúc
mừng khác nhau. Cha giáo Bosco rất cảm động và đáp từ
đầy tình phụ tử. Những tiếng vỗ tay tán thưởng không
dứt. Sau đó chúng tôi ăn uống vui vẻ, rồi người thì hát,
kẻ thì chạy nhảy. Nói chung mọi người rất vui vẻ không
thể diễn tả được. Thình lình, mọi người hoang mang lo sợ
378
|
|
39.3 Page 383 |
▲back to top |
vì không thấy bóng dáng Lu-y Comollo đâu. Ai cũng sợ
khi nhớ lại rất rõ tai nạn người bạn chết đuối năm ngoái
tại Suối Đỏ (Fontana Rossa) cách đó không xa trong một
dịp như thế. Thế là chúng tôi bủa ra tìm kiếm khắp nơi
nhưng vô ích. Rốt cuộc, chúng tôi tìm thấy cậu ở nơi
không ai ngờ đến. Lu-y đang đứng khuất sau những bụi
cây và hàng cột của một nhà nguyện gần đó.
Gioan gọi: “Comollo, anh đang làm gì ở đây thế? Tất
cả chúng tôi đều lo cho anh, và hoang mang tìm kiếm anh
nãy giờ. Đến đây đi.” Lu-y ngước nhìn Gioan như thể bị
ngắt quãng một công việc vui thú, và nói: “Mình thật xin
lỗi đã làm các bạn lo lắng. Nhưng vì hôm nay mình chưa
kịp lần hạt để yêu mến Đức Trinh Nữ Maria.” Tất cả thở
phào nhẹ nhõm và cám ơn cha giáo Bosco đã chiêu đã, rồi
ai nấy lên đường về lại Chieri.
Trong khi chúng ta khâm phục lòng đạo đức sốt sắng
đáng khen của Comollo thì đồng thời, qua đối thoại giữa
Gioan và Luy, chúng ta có thể đoán được rằng trong
trường hợp như thế, Gioan không hành động như
379
|
|
39.4 Page 384 |
▲back to top |
Comollo, cậu sẽ đọc kinh sau, nên cứ ở lại với cha giáo và
các bạn để không tỏ ra vô lễ và làm họ mất vui. Luôn
sống tốt giây phút hiện tại và không nô lệ vào đạo đức cá
nhân là điều mà Gioan học biết và mộ mến qua lối đường
nên thánh của thánh Phanxicô Salê, là người mà sau này
Gioan sẽ nhận làm đấng bảo trợ cho Tu hội của mình.
Năm học cũng gần kết thúc. Sau khi đọc nhiều sách
viết về ơn gọi tu trì, Gioan đâm hoảng trước nhiều hiểm
nguy ta đối diện trong thế gián mà đã có lần cậu bị phân
vân nghi ngờ: mình nên chọn vào chủng viện hay vào tu
viện? Sau nhiều suy nghĩ, một lần nữa, Gioan nghĩ tới
việc vào dòng Phanxicô, một Hội Dòng thế giá trong Giáo
Hội, và bảo vệ mạnh mẽ Giáo Hội. Câu xác tín rằng bước
đi này không nghịch lại kế hoạch Thiên Chúa dành cho
mình.
Tuy nhiên, Gioan sẽ thay đổi ý định, như chính cậu đã
viết trong tập hồi ký của mình: “Bấy giờ, một sự việc đã
xảy ra hoàn toàn ngăn trở thực hiện kế hoạch của cha.
Băn khoăn về những trở ngại kéo dài, nên cha quyết định
380
|
|
39.5 Page 385 |
▲back to top |
chia sẻ với Lu-y Comollo. Anh khuyên tôi làm tuần cửu
nhật kính Đức Mẹ để xin ơn soi sáng trong vấn đề quan
trọng như thế này. Đồng thời, anh viết thư cho chú
Comollo của mình là một cha xứ. Vào ngày thứ chín, cha
xưng tội và rước lễ cùng với người bạn Lu-y thánh thiện.
Rồi cha đi lễ và giúp một lễ khác ở bàn thờ Đức Bà Ban
Ơn trong nhà thờ Chánh Tòa. Khi trở về, cha nhận được
thư trả lời của cha Comollo. Cha chú của Lu-y viết: “Sau
khi đọc kỹ những lời cháu viết, chú khuyên bạn cháu
không nên vào tu viện trong lúc này. Hãy mặc áo giáo sĩ
và tiếp tục học cho tới khi nhận rõ hơn thánh ý Cha muốn
cho cậu ấy. Cậu ấy đừng sợ mất ơn gọi bởi vì xa lánh thế
gian và lòng đạo đức sẽ giúp cậu ấy vượt qua mọi trở
ngại.”
Gioan đã chia sẻ với cha Cafasso và cha xứ Cinzano về
quyết định ơn gọi của mình. Cả hai cha đều nghĩ rằng
Gioan nên vào chủng viện chứ không nên vào một tu viện
nào cho đến khi chín chắn hơn. Cũng chính từ đó, Gioan
381
|
|
39.6 Page 386 |
▲back to top |
biết được ích lợi của việc tham khảo ý kiến của những vị
kinh nghiệm và nhiệt thành về vấn đề ơn gọi.
Gioan ghi lại: “Cha làm theo những lời chỉ dẫn khôn
ngoan của các ngài, nghiêm túc chuẩn bị mình về mọi sự
cho việc mặc áo giáo sĩ. Trải qua kỳ thi lớp tu từ, cha lấy
một kỳ thi nữa để lãnh nhận áo giáo sĩ tại Chieri trong
chính trong ngôi nhà của Carlo Bertinetti đã di chúc cho
chúng ta sau khi qua đời. Căn nhà đó lúc ấy được cha xứ
nhà thờ Chánh Tòa là Kinh Sĩ Burzio cư ngụ. Năm đó,
bệnh dịch tả hoành hành khắp nơi nên Torino không thể
tổ chức các khóa thi tuyển như thông lệ. Tuy nhiên thủ đô
nơi cha đến lại được an toàn, nên để tạ ơn và xin Chúa
che chở, chúng tôi làm tuần Tam nhật kính chân phước
vừa được tôn vinh Sebastiano Valfrè trong nhà thờ Thánh
Eusebio với sự hiện diện của hoàng gia và trường Đại
Học.
“Nhân tiện đây, cha cũng muốn nói lên tinh thần đạo
đức nơi trường học ở Chieri. Trong suốt bốn năm cha
theo học ở đó, cha nhớ chưa từng nghe các học sinh nói
382
|
|
39.7 Page 387 |
▲back to top |
những lời phàm tục hay chống lại tôn giáo. Trong số 25
học sinh kết khóa học tu từ của trường, 21 người đã trở
thành linh mục, ba bác sĩ và một doanh nhân”.
Sau khi đạt kết quả mỹ mãn của kỳ thi để mặc áo giáo
sĩ, Gioan từ giã các bề trên trong nhà trường. Cha giáo
Bosco và những thày giáo sư đã kể cho chúng tôi rằng
thầy Gioan không những được bạn bè mà còn cả cha
giám học, cha giám linh cũng như các giáo sư khác quý
mến. Ai ai cũng đều yêu mến và trân quý Gioan, luôn coi
cậu như là người bạn và là người tri kỷ của mình. Ngay
khi kết khóa tu từ học, một giáo sư tiến sĩ văn chương
giáo sư thỉnh giảng tại Đại Học Torino, mong muốn
Gioan giữ liên lạc và xưng hô như một người bạn tâm
giao. Điều đó chứng tỏ cậu bé nghèo xóm Becchi được
bạn bè và bề trên quý mến như thế nào. Cậu nổi bật cả về
học thức, đạo đức và nhiều tài năng khác khiến cậu càng
được yêu mến hơn nữa.
Để không phải nói quá, chúng ta nhìn lại con người
của Gioan. Gioan nổi bật bởi sự sinh động, đầy sáng kiến.
383
|
|
39.8 Page 388 |
▲back to top |
Gioan là người kiên quyết nhưng không thiếu sự thận
trọng. Gioan được ơn lợi khẩu nhưng không theo kiểu ba
hoa, nhất là đối với bề trên. Chúng tôi đều nhận thấy sự
trưởng thành rất sớm nơi Gioan dù độ tuổi còn trẻ.
Nghiên cứu về Gioan Bosco nhiều năm và nghe kể lại từ
những người đương thời, chúng tôi liên tưởng ngay đến
sách Huấn Ca: “Nếu còn trai trẻ, hãy nói lúc cần. Và khi
được mời, cũng chỉ nói hai lần là tối đa. Hãy nói cho gọn,
ít lời, nhiều ý, làm như kẻ vừa quán triệt vấn đề, vừa biết
nín thinh. Giữa hàng quyền chức, con đừng làm như kẻ
bằng vai; và khi người khác nói, con chớ có bô bô cái
miệng. Như chớp lóe lên trước khi sấm nổ rền, mối thiện
cảm cũng đón chờ con người khiêm tốn” [Hc 32, 7-10].
Chính Gioan đã nói đến những gì thường làm khi trở
về Becchi: “Trở về nhà nghỉ hè, cha không làm trò xiếc
nữa. Thay vào đó, cha chú tâm đọc sách nhiều hơn mà
cha phải thú nhận rằng mình thật xấu hổ là đã xao nhãng.
Tuy nhiên, cha tiếp tục tích cực quan tâm đến những
thanh thiếu niên láng giềng! Cha giúp chúng vui bằng
384
|
|
39.9 Page 389 |
▲back to top |
những mẩu truyện ngắn, pha trò vui và bằng những bài
thánh ca. Khi biết rằng nhiều đứa trong bọn chúng, ngay
cả những đứa hơn tuổi cha, chẳng hề biết tí gì về đức tin,
cha luôn tìm mọi cách để giúp chúng đọc kinh sáng tối.
Cha gip chúng biết cách lãnh nhận các bí tích và những
điều cần thiết cho lứa tuổi chúng. Đó là một hình thức
Nguyện xá có đến 50 trẻ. Chúng yêu mến và vâng lời cha
như thể cha là cha của chúng.”
Ròng rã suốt bốn năm vào những tháng Chín, tháng
Mười, Gioan dấn thân nhiệt thành vào cánh đồng tông đồ
phúc âm. Vì thế, Gioan vẫn khiêm tốn cho rằng lúc đó
cậu đã xao nhãng việc đọc những sách tốt và sách tu đức.
Chúng ta có tin như thế không? Thật sự, Gioan tất bật cả
ngày cho trẻ đến độ không thể làm việc đó như thời còn
đi chăn bò. Song dường như một người trẻ trong tình
trạng như Gioan, dồi dào đời sống thiêng liêng để có thể
thông truyền cho người khác, lại có thể xao nhãng của
nuôi linh hồn này.
385
|
|
39.10 Page 390 |
▲back to top |
Sát ngày mặc áo giáo sĩ vào chủng viện, Gioan gặp
thử thách với vấn đề tài chánh. Bây giờ, Gioan đã 21 tuổi,
Gioan cần được miễn nghĩa vụ quân sự trước khi vào
chủng viện. Cha Cafasso - từ nay luôn là vị ân nhân,
người bạn và linh hướng của cậu - đã đến gặp cha
Cinzano để cùng tìm cách giúp Gioan vào chủng viện mà
không mất tiền. Hai cha nghĩ đến lòng hảo tâm của cha
Lu-y Guala, người sáng lập và là giám đốc Học Viện Mục
Vụ [Convitto Ecclesiastico] Th. Phanxicô Assisi ở Torino.
Cha Lu-y cũng là chỗ bạn thân thiết với Tổng Giám mục
Fransoni. Một buổi sáng đẹp trời, cha Cinzano gọi Gioan
đến mà không hề nói ý định của mình. Cha dẫn Gioan
đến khu Rivalba, nơi cha Lu-y Guala đang nghỉ hè trong
một nông trại của mình rộng khoảng 300 mẫu tây. Ngài
rất giàu và quảng đại với những ai cần thiết. Cha Cinzano
khéo nói đến độ cha Guala, sau khi đã đích thân hỏi
chuyện, hứa cho Gioan vào học ở chủng viện năm đó
miễn phí. Khó khăn lớn nhất đã vượt qua, bây giờ chỉ còn
lại việc cung cấp cho cậu áo giáo sĩ và những đồ dùng
phụ mà mẹ cậu không đủ sức để cung cấp cho thầy. Cha
386
|
|
40 Pages 391-400 |
▲back to top |
|
|
40.1 Page 391 |
▲back to top |
Cinzano nhờ đến lòng hảo tâm của một vài người trong
giáo xứ. Họ sẵn sàng giúp đỡ. Ông Sartoris giúp áo chùng
thâm, ngài thị trưởng Pescarmona giúp cái mũ, cha xứ
giúp cho cậu cái áo choàng. Những người khác tặng một
cái cổ áo “il colletto”, người khác tặng một cái mũ và một
vài đôi bít tất. Có bà hảo tâm trong xứ đã gom hết tiền để
mua tặng Gioan đôi giày. Chúa nhân lành cũng sẽ hành
động như thế cho ngài những năm sau này. Qua bàn tay
của các vị hảo tâm, Chúa giúp người đầy tớ trung kiên
trong mọi công việc. Hơn một lần, chúng ta nghe Don
Bosco nhắc đi nhắc lại: “Cha luôn cần sự giúp đỡ của mọi
người!”
Cha Cinzano, chánh xứ Castelnuovo, là một mục tử
nhân lành và là người cha của tất cả các bạn trẻ khát khao
đời linh mục mà ngài đã mặc o gio sĩ cho. Trong số đó, có
Đức Giám mục Gioan Baotixita Bertagna, người đặc biệt
quan tâm đến Gioan Bosco là chủng sinh đầu tiên của
ngài. Ngài luôn ân cần chăm sóc cậu cách đặc biệt và có
linh tính về những gì Gioan sẽ thực hiện trong tương lai.
387
|
|
40.2 Page 392 |
▲back to top |
Cha thường nói lời tiên tri như sau: “Anh chị em sẽ xem,
anh chị em sẽ xem! Bạn trẻ này sẽ làm những việc vĩ đại!
Tôi sẽ không thể sống lâu đủ để thấy những việc ấy,
nhưng anh chị em sẽ thấy: Cả thế giới sẽ nói về người cho
mà xem!” Những lời này được chính cha Febraro, cha xứ
Nhà thờ Th. Gioan Baotixita ở Orbassano, người
Castelnuovo, bạn học với Gioan Bosco năm cuối chủng
viện, thuật lại cho chúng ta.
Như thế, Gioan thật sự đã vững bước trong ơn kêu
gọi của mình. Gioan đã có thể dâng lời Thánh Vịnh bày tỏ
lòng tri ân Chúa: "Phần tuyệt hảo may mắn đã về con.
Vâng, gia nghiệp ấy làm con thỏa mãn" [Tv 15, 6].
388
|
|
40.3 Page 393 |
▲back to top |
CHƯƠNG 42
Mặc Áo Giáo Sĩ
Khi đã quyết định chắc chắn, thầy Gioan Bosco sửa
soạn mình thật chu đáo cho ngày trọng đại, đó là ngày
lãnh nhận áo giáo sĩ. Thầy xác tín rằng ơn cứu độ của
mình tùy thuộc vào việc chọn lựa bậc sống. Chính vì thế,
thầy làm tuần Cửu nhật cách sốt sắng và xin mọi người
cầu nguyện cho mình. Khi ngày trọng đại đó đến, ngày 25
tháng 10 năm 1835, cha Antonio Cinzano, quản hạt và là
cha xứ Castelnuovo d’Asti, làm phép và mặc áo chùng
thâm cho thầy Gioan trước khi cử hành Thánh lễ trọng
thể.
Theo như cha Phanxicô Bertagna người miền
Castelnuovo d’Asti đã kể lại cho cha Secondo Marchisio
rằng đã có nhiều thanh thiếu niên các làng lên cận đến
hiệp dâng thánh lễ. Tất cả đều ngưỡng mộ tấm lòng chân
thành, sốt mến và khiêm nhường nơi thầy Gioan.
389
|
|
40.4 Page 394 |
▲back to top |
Giờ đây, chúng ta cùng lắng nghe thầy Gioan bộc
bạch về những giây phút trọng đại đó, từ ngày đầu tiên
của đời sống một chủng sinh cho đến chức linh mục.
“Khi cha xứ nói với cha cởi bộ áo thường dân với
những lời “Exuat te Dominus veterem hominem cum actibus
suis”, cha đã thầm thĩ cầu nguyện “Ôi lạy Chúa! xin phá
hủy mọi tật xấu của con.” Tiếp theo, cha xứ trao cho cha
cổ côn và đọc: “Induat te Dominus novum hominem, qui
secundum Deum creatus est in justitia e sanctitate veritatis”,
cha xúc động và khấn nguyện: “Vâng lạy Thiên Chúa của
con. Xin ban ơn cho con từ giây phút này được thực sự
mặc lấy con người mới, từ lúc này xin cho con thực sự bắt
đầu cuộc sống mới sống hoàn toàn theo Thánh Ý Chúa,
để sự công chính và thánh thiện là những điều quý báu
phải được khắc sâu vào tư tưởng, lời nói và hành động
của con. Amen. Ôi, lạy Mẹ Maria, xin giúp cứu rỗi con.”
Sau thánh lễ, cha xứ muốn mở một bữa tiệc nhỏ chúc
mừng. Ngài muốn đưa cha đến Bardella vùng
Castelnuovo. Nơi đây, các giáo dân đang mừng lễ thánh
390
|
|
40.5 Page 395 |
▲back to top |
Tổng Lãnh Thiên Thần Raphael. Cha xứ thì muốn tỏ ra
lòng nhân ái với cha, song thực lòng cha chẳng hề thích
thú chút nào. Cha sẽ tạo ra cảnh tượng gì nếu không phải
là kẻ ngố ngáo, xúng xính trong chiếc áo [chùng thâm]
mới, háo hứng phô diễn mình nơi công cộng? Ngoài ra,
sau bao tuần lễ chuẩn bị tâm hồn cho biến cố trọng đại
mà cha hằng mong ước, chẳng có nghĩa gì khi ngồi ăn với
những người xa lạ, háo hức cười nói, ăn uống và diễu cợt,
nhưng người chẳng lo gì hơn là ham vui. Cha cảm thấy
mình như người ngoài cuộc. Những người đó có can hệ gì
với cha là người mới sáng hôm đó đã được mặc bộ áo
thánh thiện để hiến toàn thân cho Chúa? Vì thế cha kính
cẩn trả lời:
‘Thưa cha, ở Bardella, người ta mừng lễ của làng ạ?’
‘Chính vì thế mà họ mời cha. Thôi, thày đi với cha.’
‘Nhưng con không biết phải làm gì trong trường hợp
này. Nếu được, xin cha vui lòng cho con dùng cơm trưa ở
nhà xứ.’
391
|
|
40.6 Page 396 |
▲back to top |
‘Nhà xứ hôm nay không có nấu cơm, tất cả được mời
đi dự.’
‘Vậy con sẽ trở về gia đình dùng cơm cha nhé.’
‘Về nhà xa quá, vả lại gia đình cũng không ai nghĩ con
sẽ về. Thôi, bây giờ đi với cha. Hơn nữa, cha cũng cần
một người giúp Chầu và sửa soạn trong phòng áo hay
trong nhà thờ nữa.
“Cha phải chiều đi theo. Cha biết ngài rất mến cha. Do
đó, cha cũng không muốn làm ngài phật lòng, dù cha
chẳng hề muốn đi chút nào. Ngày lễ hay nơi bàn tiệc ồn
ào luôn có những nguy hiểm cho đời sống thiêng liêng.
Cha tham dự mọi nghi lễ nhà thờ. Cha ngồi xuống bàn
tiệc, cha thấy tất cả những diễn biến ngày lễ. Với cha,
hôm đó thật là một ngày ảm đạm.
“Cha Cinzano nhận ra tâm trạng của cha. Dọc đường
về, cha Cinzano hỏi cha về lý do cha yên lặng và suy tư
quá đỗi trong buổi tiệc vui. Với sự chân thành, cha đáp lại
sự khác biệt giữa thành lễ ban sáng và những gì diễn ra
392
|
|
40.7 Page 397 |
▲back to top |
trong bữa tiệc. Cha thêm rằng: ‘Nhìn các linh mục dung
túng ăn uống và đi chung quanh cách kệch cỡm, con cảm
thấy ghét ơn gọi của mình. Con không bao giờ nghĩ rằng
các linh mục sẽ làm như thế. Nếu trở nên như họ, con thà
rằng cởi bỏ ngay chiếc áo giáo sĩ. Thà trở thành một
người giáo dân tốt hoặc hoàn toàn rút lui khỏi thế gian
mà vào một dòng khổ tu thì tốt hơn.’
“Cha xứ trả lời: ‘Thế gian là vậy đó. Chúng ta phải
chấp nhận như thế. Ta phải đối diện sự xấu để nhận ra và
tránh nó. Không ai có thể chiến đấu giỏi nếu trước tiên
không biết sử dụng khí giới. Chúng ta cũng phải hành
động như thế để chiến đấu với kẻ thù linh hồn.’ Cha yên
lặng nhưng trong lòng tự nhủ: “Cha sẽ không bao giờ
tham dự bất kỳ một buổi lễ lạc nào như vậy nữa, trừ việc
giúp phụng vụ trong nhà thờ.’
“Từ ngày đó trở đi, cha suy nghĩ thật nhiều. Cuộc
sống cha đã sống đến nay cần phải được thay đổi tận căn.
Trong quá khứ, cha đã không làm bất cứ điều gì xấu,
nhưng cha đã vô tâm, hư danh, bị hút vào trong những
393
|
|
40.8 Page 398 |
▲back to top |
trò chơi, trò ảo thuật, trò xiếc và những trò tương tự . . .
Chúng đem lại vui thú chốc lát, nhưng không thực sự
thỏa mãn ước nguyện tâm hồn cha. Cha cương quyết bắt
đầu một đời sống mới, và để không quên, cha viết xuống
những quyết định sau:
1. Trong tương lai, tôi sẽ không bao giờ tham
dự một buổi trình diễn công cộng hay các cuộc hội
chợ. Tôi sẽ không bao giờ đi khiêu vũ hay tới rạp
hát. Bao có thể, tôi sẽ không dự một bữa tiệc nào
trong những dịp như thế.
2. Tôi sẽ không làm xiếc, ảo thuật, hay những
hành động như thế. Tôi sẽ không chơi đàn vĩ cầm
hay đi săn vì tôi nghĩ những điều đó trái ngược với
sự cao đẹp của thiên chức linh mục.
3. Tôi sẽ tránh xa mọi sự thế tục. Tôi sẽ chừng
mực trong ăn uống. Tôi sẽ không ngủ nhiều hơn sự
cần thiết cho sức khỏe của tôi.
4. Trong quá khứ tôi đã thuộc về thế gian khi
đọc những sách báo trần tục, từ bây giờ, tôi sẽ tận
394
|
|
40.9 Page 399 |
▲back to top |
tâm phục vụ cho Thiên Chúa bằng việc đọc các tác
phẩm đạo đức.
5. Tôi sẽ đem tất cả sức mạnh tinh thần thể
xác nơi tôi để chống lại bất cứ gì đối ngược với nhân
đức thanh khiết như sách vở, tư tưởng, hành vi, lời
nói. Thay vào đó, tôi sẽ nỗ lực thực hành bất cứ một
điều gì khả dĩ giúp giữ gìn nhân đức này, dù ở một
mức độ khiêm tốn.
6. Bên cạnh các việc đạo đức của một chủng
sinh, tôi sẽ dành một ít thời gian mỗi ngày để
nguyện ngắm và đọc sách thiêng liêng.
7. Mỗi ngày tôi sẽ nói về một gương sáng hay
một vài câu châm ngôn thiêng liêng cho các bạn
cùng lớp, các bạn thân hay các người họ hàng thân
cận của tôi, hay ít ra là mẹ tôi.”
“Quyết định này được cha làm vào dịp mặc áo giáo sĩ.
Để làm cho những quyết định đó được ghi khắc sâu trong
tâm trí cha, cha nhắc lại trước ảnh Mẹ Maria Đồng Trinh,
395
|
|
40.10 Page 400 |
▲back to top |
và sau khi cầu nguyện, cha hứa tuân giữ chúng dù phải
hy sinh ra nào.
“Cha vào chủng viện ngày 30 tháng 10 năm 1835.
Ngày đó, cha đã sẵn sàng hành lý từ rất sớm. Tất cả họ
hàng của cha đều sung sướng và hân hoan. Cha cũng vậy,
cha sung sướng hơn ai hết. Tuy nhiên, cha cảm nhận mẹ
cha đang băn khoan điều gì. Ánh mắt của mẹ dường như
muốn nói với cha điều gì. Mẹ cha gọi riêng ra và nhắn
nhủ với cha những lời mà cha không thể nào quên được:
‘Gioan con yêu của mẹ, bây giờ con đã được mặc áo giáo
sĩ. Hạnh phúc của mẹ là có một người con được diễm
phúc đó. Nhưng con hãy nhớ rằng đó không phải là chiếc
áo đem vinh dự cho con trong cuộc sống, nhưng chỉ nhắc
nhở cho con phải luyện tập các nhân đức. Nếu họa chăng
con cảm thấy nghi ngờ về ơn kêu gọi của con, con hãy
nhớ, vì Nước Trời, đừng bao giờ làm ố danh chiếc áo này.
Tốt hơn, con hãy cởi áo ra. Thà rằng con của mẹ là một
người nhà quê nghèo hèn, hơn là một linh mục bất xứng.
Khi con sinh ra, mẹ đã dâng con cho Mẹ Đồng Trinh rất
396
|
|
41 Pages 401-410 |
▲back to top |
|
|
41.1 Page 401 |
▲back to top |
thánh; khi con đi học, mẹ đã bảo con rằng mẹ đã tận hiến
con cho Mẹ trên trời. Bây giờ, mẹ xin con hãy hoàn tòan
thuộc về Ngài. Con hãy chọn những bạn có lòng yêu mến
Đức Mẹ; và nếu con trở thành linh mục, con hãy truyền
bá lòng sùng kính Đức Mẹ.’
“Mẹ cha đã xúc động mạnh khi nói những lời này và
cha đã khóc. Cha đáp lại: ‘Thưa mẹ, con chân thành cám
ơn mẹ về mọi điều mẹ đã nói và đã làm cho con. Lời mẹ
khuyên sẽ không trở nên vô ích. Con sẽ coi những lời đó
như một kho tàng quý giá cho suốt cuộc đời con.’
“Sáng hôm sau, cha đi Chieri, và nhập chủng viện
ngay tối hôm đó. Chủng viện trước đây là một tu viện lớn
của các cha dòng Filippini đã bị chính phủ Pháp đóng
cửa. Về sau, Đức Giám mục Chiaverotti của Torino mua
lại và đổi thành chủng viện. Cha thần học gia Sebastiano
Mottura vừa làm cha chánh xứ Chieri vừa làm giám đốc.
Cha Giuse Mottura làm giám linh, sau này làm cha giáo
luật tại nhà trường danh tiếng tại Giaveno. Cha đi chào
tất cả các bề trên và sửa soạn giường ngủ. Và cùng với
397
|
|
41.2 Page 402 |
▲back to top |
người bạn Garigliano, thầy mặc áo giáo sĩ cùng ngày với
cha, cha đi thăm nhà ngủ, các dãy hành lang và sân chơi.
Trên mặt chiếc đồng lớn, cha đọc thấy hàng chữ sau:
Affictis lentae, celeres gaudentibus hora - “Thời gian trôi
nhanh nếu bạn vui vẻ. Nó sẽ chậm chạp nếu bạn không
vui.” Cha nói với người bạn: ‘Đúng lắm! Đó là chương
trình hành động của chúng ta. Chúng ta hãy luôn vui vẻ
và thời gian sẽ nhanh qua.’
Để khai giảng năm học mới, chúng tôi bắt đầu tam
nhật tĩnh tâm. Cha đã cố gắng làm thật tốt bao có thể. Kết
thúc tuần tam nhật, cha tự mình giới thiệu với cha giáo
triết học Ternavasio di Bra. Cha xin cha giáo chỉ bảo
những điều phải làm để xứng đáng là một chủng sinh
gương mẫu. Cha giáo trả lời: ‘Chỉ cần một điều: hãy chu
toàn bổn phận cách thật ý thức.’
“Cha ghi lòng tạc dạ lời khuyên và cố giữ một cách
xác đáng những nội quy của chủng viện. Mỗi khi nghe
chuông reo, cha đã có mặt tại nhà hội, nhà thờ, nhà ngủ.
Sự đúng giờ của cha làm cho các bạn chú ý và bề trên
398
|
|
41.3 Page 403 |
▲back to top |
khen ngợi. Cha đã ở chủng viện sáu năm với một tâm
trạng thanh thản và bình an. Về việc học tập, cha đã hoàn
tất cách tốt đẹp. Hơn nữa, cha thêm quý mến thời chủng
viện vì chính cha Cafasso đã sống và trải qua thời gian
chủng viện tại đây. Những kỷ niệm và đời sống hạnh
kiểm gương mẫu của ngài, vẫn còn in dấu tại nơi chủng
viện này. Nơi đây, người ta vẫn nhận ra lòng bác ái của
cha Cafasso đối với các bạn, sự vâng phục các bề trên, sự
kiên nhẫn trước những khuyết điểm của người khác, sự
chuyên chăm học tập, thận trọng để không xúc phạm đến
người khác, thanh thản trước mọi đồ ăn thức uống và
không bị lệ thuộc vào thời tiết tốt xấu. Cha Cafasso nhiệt
tâm dạy giáo lý cho thiếu nhi. Hơn nữa, cha thực thi các
nhân đức cách anh hùng. Đời sống gương mẫu của cha
Cafasso khiến các bạn truyền nhau lời này: ‘Cafasso
không bị tội nguyên tổ ảnh hưởng’ “.
Thầy Gioan đã nhận ra và nhất quyết noi gương
người bạn đồng hương Cafasso. Cha Cafasso nổi bật về
sự bền bỉ và trung tín tập luyện các nhân đức thiết yếu
399
|
|
41.4 Page 404 |
▲back to top |
trong đời sống thường nhật. Vào chủng viện, thầy Gioan
đã đặt cho mình cùng một mục tiêu và ngài đã trung
thành sống trong suốt cuộc đời.
400
|
|
41.5 Page 405 |
▲back to top |
CHƯƠNG 43
Cuộc Sống Trong Chủng Viện
Chủng viện là đền thờ Thiên Chúa, ở đó, thầy Lêvi trẻ
tuổi càng nghe rõ hơn tiếng Chúa gọi mình tới bàn thánh;
là nơi thánh, ở lòng sùng mộ của thày thăng tiến, lòng
nhiệt thành cứu rỗi các linh hồn của thầy càng hăng say
hơn và ở nơi đó thầy rèn luyện những mối giây bác ái liên
kết với mọi thành phần trong Hội Thánh. Nơi mảnh đất
đào luyện đó, thầy kiện cường trí tuệ và ý chí bằng
những nhân đức và kiến thức hầu chiến thắng trong các
trận chiến đấu của Thiên Chúa. Đó là ngôi vườn của
Thiên Chúa, nơi tập trung những bông hoa tuyệt sắc của
địa phận để sau này đem trồng giữa nhân gian hầu mang
lại cho họ hoa thơm và thánh thiện. Gioan Bosco hăng hái
tiến vào nơi thánh này và sẵn sàng làm giàu linh hồn
bằng ơn thánh Chúa đổ xuống trên thầy.
Thầy đã tả lại đoạn đời mới này như sau: “Cha rất
yêu mến các bề trên của cha, và các ngài cũng luôn đối xử
với cha một cách rất tốt lành; nhưng con tim cha không
401
|
|
41.6 Page 406 |
▲back to top |
thỏa mãn. Cha giám đốc và các bề trên khác chỉ thường
gặp gỡ các chủng sinh khi chúng tôi từ kỳ nghỉ trở về
chủng viện hoặc từ chủng viện được về nghỉ tại nhà.
Không có ai đến nói chuyện với các ngài ngoại trừ trong
các trường hợp phải tiếp nhận sự la rày nào đó. Một trong
các bề trên tới phiên mình đến hộ trực mỗi tuần tại nhà ăn
và trong các cuộc đi dạo, rồi thì tất cả kết thúc. Đó là điều
duy nhất trong chủng viện làm cho cha đau lòng. Biết bao
nhiêu lần cha đã muốn đến nói chuyện, xin các ngài lời
khuyên hay giải tỏa các hoài nghi, nhưng cha không thể
làm được chuyện này; thậm chí khi này xẩy ra một bề
trên đi qua giữa các chủng sinh, thì không hiểu tại sao,
mỗi người đều vội vã trốn lánh sang bên phải hay bên
trái, như để tránh một con thú dữ. Điều đó càng hun
nóng tâm hồn cha mong sao mình sớm được làm linh
mục. Rồi cha tự nhủ, cha sẽ dành thời gian cho các thanh
thiếu niên; cha sẽ tìm cách biết rõ các em ấy để giúp các
em, trông nom các em và làm cho các em không thể nào
làm điều xấu được.
402
|
|
41.7 Page 407 |
▲back to top |
“Còn đối với các bạn hữu, cha đã giữ đúng gợi ý của
mẹ cha, nghĩa là kết bạn hữu với những ai sùng kính Mẹ
Maria, yêu mến học hành và đạo đức. Cha buộc phải nói
như qui luật cho những ai vào chủng viện, là tại đó tuy
có rất nhiều thầy chủng sinh nổi bật về nhân đức, nhưng
cũng có cả những người nguy hiểm. Có nhiều người trẻ
không chú tâm đến ơn kêu gọi của mình, đã vào chủng
viện mà không có tinh thần hay ý muốn làm chủng sinh
tốt. Tệ hơn nữa, cha nhớ lại chính mình cũng từng nghe
những lời lẽ vô cùng xấu xa đến từ các bạn hữu. Và có
lần, sau khi đã khám xét một vài chủng sinh, thì đã tìm
thấy các sách vô đạo hay dơ bẩn đủ loại. Đúng là các bạn
kiểu đó thì hoặc là đã tự ý cởi bỏ áo giáo sĩ hoặc đã bị
đuổi ra khỏi chủng viện, vừa khi họ bị phát giác ra như
vậy. Nhưng trong khi họ còn ở lại chủng viện, họ là bệnh
dịch hạch cho những người tốt cũng như cho những
người xấu. Để tránh mối nguy hiểm đến từ các bạn hữu
này, cha đã chọn một vài bạn đã được mọi người biết đến
vì các mẫu mực về các nhân đức. Trong số đó có
Gugliemo Garigliano
403
|
|
41.8 Page 408 |
▲back to top |
Việc đạo đức trong chủng viện được chăm lo khá tốt.
Mỗi buổi sáng có Thánh Lễ, tiếp sau là nguyện ngắm, và
lần một chuỗi Mân Côi; đọc sách gương lành tại nhà cơm.
Vào thời đó sách Lịch Sử Hội Thánh của Bercastel được
đọc. Việc xưng tội thì bó buộc cứ 15 ngày một lần; nhưng
ai muốn có thể xưng tội mỗi thứ bảy. Tuy nhiên chỉ có thể
rước lễ vào Chúa Nhật và trong ngày đại lễ đặc biệt. Đôi
khi cũng có thể được rước lễ trong những ngày trong
tuần, nhưng để làm được việc này, phải phạm một sự bất
tuân phục. Nghĩa là phải chọn giờ ăn sáng, rồi kín đáo đi
sang nhà thờ thánh Philiphê ở cạnh đó để rước lễ, rồi trở
lại cùng hội nhập với các bạn vào lúc các bạn đi học riêng
hay tới lớp. Vi phạm luật này bị cấm, nhưng các bề trên
vẫn ngầm ban phép, vì khi các ngài biết, có khi đã thấy,
nhưng đã không nói gì chống lại. Bằng phương thức này,
cha đã có thể rước lễ thường xuyên hơn, và cha có thể có
lý nói rằng việc ấy lương thực nuôi dưỡng hữu hiệu nhất
cho ơn gọi của mình. Sau này, Đức Tổng Giám Mục
Gastaldi đã điều chỉnh lại tình trạng này và chúng tôi
404
|
|
41.9 Page 409 |
▲back to top |
được phép Rước Lễ mỗi ngày nếu như được chuẩn bị
xứng hợp.”
Không được phép chịu lễ thường xuyên chắc chắn là
một hy sinh lớn lao cho những người chân thành yêu
Chúa, vì Ngài là an ủi, là sức mạnh, là sự nâng đỡ, là
chính đời sống của họ. Ngài là trung tâm những nguyện
vọng của họ, và vì thế họ khao khát rước Ngài luôn, và
đối với họ thật là xé nát tâm can khi bị mất dịp kết hiệp
với Người. Đối với Gioan Bosco, điều đó lại càng đúng
thực hơn nữa, khi không được rước lễ thường xuyên
được. Vì vậy cùng với các bạn khác, thầy đã tự ý hy sinh
bữa điểm tâm sáng và giờ giải trí nhiều lần trong một
tuần, giữ chay vào lứa tuổi mà một người cảm thấy cần
đồ ăn hơn, chỉ là để có thể ăn uống thân mình tinh tuyền
của Chúa Giêsu Thánh Thể.
Cha Meloria là cha giải tội của Gioan trong suốt
những năm thầy ở Đại chủng viện, thầy cũng đã được
ngài giúp khi học bốn năm Trung học.
Gioan đã tự ý đặt cho mình một luật là không bao giờ
bỏ phí thời gian. Trong việc học hành thầy không tự giới
hạn giờ giấc nhất định nào.
405
|
|
41.10 Page 410 |
▲back to top |
Thầy viết: “Trong năm học chúng tôi có rất ít giờ giải
trí. Chúng tôi có nửa giờ cho các bữa điểm tâm sáng, chỉ
gồm có bánh mì, ngoài ra chẳng còn gì cả, kể cả cà phê.
Bữa trưa vào buổi trưa, tiếp theo là giờ học vào lúc một
giờ rưỡi. Buổi chiều có nửa giờ giải trí sau lớp học. Tất cả
chúng tôi đều khá khỏe mạnh. Lúc nào có giờ chơi dài
hơn thường lệ, chúng tôi thường đi dạo ở vài nơi trong số
những nơi nổi tiếng quanh Chieri. Những cuộc đi dạo
này cũng là dịp tốt để học hỏi vì chúng tôi có thể kiểm tra
nhau về các môn. Ngoài các buổi đi dạo theo thời khóa
biểu, chúng tôi còn dùng giờ chơi để đi quanh các khu đất
ở chủng viện để trao đổi cho nhau câu chuyện vui hay
bàn về các vấn đề có lợi cho tri thức hay luân lí. Thường
thường, vào giờ chơi dài hơn, chúng tôi hay họp lại ở
phòng cơm để cùng nhau tham khảo mà chúng tôi gọi là
”học nhóm.” Ở đó, chúng tôi mở các buổi hội thảo về
những vấn đề mà chúng tôi không thấu triệt trong lớp
hay lúc học sách giáo khoa. Cha rất thích hoạt động này,
nó giúp cha cả về tinh thần tri thức cũng như thể lý. Vì
cha lớn tuổi hơn và đặc biệt là vì các bạn cha quá tử tế
nên đã chọn cha làm trưởng nhóm và trọng tài, lời phán
quyết của cha là lời cuối cùng. Thường thường có vài
điểm không ai trong chúng tôi có thể giải đáp được.
406
|
|
42 Pages 411-420 |
▲back to top |
|
|
42.1 Page 411 |
▲back to top |
Trong trường hợp đó chúng tôi thay phiên nhau đi tìm
kiếm câu trả lời chính xác vào giờ chỉ định.”
Những điều đó cũng không thỏa mãn khát vọng học
hỏi rộng lớn của Gioan. Vào buổi sáng, thầy luôn thức
dậy trước nhất, mặc quần áo nhanh chóng, dọn giường và
xếp đồ đạc trong luật định. Rồi thầy ngồi bên cửa sổ, đọc
sách được khoảng 15 phút, thì chuông lên nhà nguyện.
Cuốn sách dù to lớn thế nào cùng không thành vấn đề.
Gioan không bao giờ chịu bỏ qua nó một bên mà chưa
đọc hết. Thầy đọc rất chăm chú vì thầy không đọc để mua
vui hay là vì tò mò nhưng là để học hỏi và để ghi nhớ.
Thầy cũng cẩn thận đọc cả lời nói đầu của cuốn sách nữa,
vì thầy cho rằng phải biết ý hướng của tác giả, và những
lí do khiến họ viết ra. Dẫu vậy, việc đầu tiên của thầy là
rảo qua mục lục về nội dung để có một cái nhìn tổng quát
về điều mà cuốn sách bàn tới. Thầy dùng mọi lúc rảnh rỗi
lặt vặt trong ngày để đọc sách tốt và đứng đắn. Chẳng
hạn, vài phút trước khi bắt đầu lớp, 15 phút sau cùng của
giờ giải trí thường lệ và suốt thời gian thêm vào trong các
giờ chơi dài hơn, trừ khi “nhóm học hỏi” nhóm họp. Thầy
cũng dành cho việc đọc sách một phần trong số nửa giờ
dành cho việc đi dạo hằng tuần hay đi dự lễ tại nhà thờ
407
|
|
42.2 Page 412 |
▲back to top |
chính tòa. Vào các dịp này, thầy mặc quần áo mau chóng
và coi thời gian dài người khác dùng là một việc phung
phí. Tuy nhiên vấn đề ăn mặc của thầy không bao giờ có
điều gì có thể chỉ trích được. Thế là dần dần thầy đã đọc
được rất nhiều tác phẩm khác nhau. Vào năm đầu tiên
thầy đọc hết tác phẩm của Antonio Cesari, của Daniele
Barteli và các tác giả khác. Thầy cũng tỏ ra chuyên cần
như vậy trong việc dùng thời giờ suốt sáu năm ở chủng
viện, vì thế đã xây dựng được những kiến thức bao la nhờ
ở trí thông minh và trí nhớ của thầy.
Sau tiết độ đáng được thán phục của thầy về ăn uống
bắt nguồn từ hai đức hạnh cao cả: lòng yêu mến khổ chế
và ước muốn học hỏi để sửa soạn mình tử tế cho trách vụ
thánh là chăm sóc các linh hồn. Thầy muốn tiếp tục công
việc trí óc trong vòng 20 phút sau bữa trưa. Thầy không
bao giờ phàn nàn về đồ ăn dọn trên bàn, thầy cảm thấy
khó chịu khi có người hay cố vào nhà bếp lấy đồ ăn tự
nhiên mà không có phép. Thầy và những người bạn thân
của thầy làm hết cách ngăn ngừa những chuyện như thế
bằng gương sáng và những lời phản đối công khai. Nếu
mẹ thầy hay người bạn nào đem đến cho thầy đồ ăn gì,
408
|
|
42.3 Page 413 |
▲back to top |
thầy luôn chia sẻ cho các bạn. Điều này được cha Carlos
Pelazzolo và cha Giacomelli làm chứng.
Trong lúc hăng say tập nhân đức và vùi đầu vào việc
học triết, thầy Gioan Bosco cảm thấy rất khát khao được
coi trẻ mà thầy tụ tập lại chung quanh thầy khi các bề trên
sai thầy đi nhà thờ chính tòa dạy giáo lí và kinh sách cho
chúng. Chúa quan phòng hằng luôn luôn tưởng nghĩ tới
thầy để chọn lúc này làm rõ hơn các sứ mệnh được trao
phó cho thầy là việc trông coi thanh thiếu niên. Don
Bosco đã thố lộ điều đó cho vài người ở Nguyện Xá, trong
số đó có cha Gioan Turchi và cha Đaminh Ruffino.
Ngài nói: “Các cha có thể đoán được điều gì cha thấy
trong năm triết đầu tiên ra làm sao không?”
Vài người hỏi: “Ở trong giấc mơ hay sao hay ở đâu?”
Don Bosco trả lời: “Không thành vấn đề. Cha thấy
mình là linh mục mặc áo phép và đeo dây stola. Cha đang
ngồi trong một tiệm may không phải là may quần áo mới,
nhưng là vá lại những cái cũ rách và đầy miếng vá. Rồi
sau đó, cha chẳng hiểu được ý nghĩa ra sao cả. Cha có nói
điều đó với vài người nhưng chẳng bao giờ khám phá ra
409
|
|
42.4 Page 414 |
▲back to top |
đầy đủ cho tới khi cha thành linh mục, kể cả cha linh
hướng của cha là cha Cafasso nữa.”
Giấc mơ hay thị kiến này đã khắc ghi không phai
nhòa trong kí ức của Don Bosco. Nó có nghĩa là ngài được
kêu gọi không chỉ cho một nhóm trẻ ngây thơ để bảo vệ
chúng khỏi điều xấu, đưa chúng tiến bộ trên đường nhân
đức, nhưng cũng còn để tập hợp những trẻ cứng đầu, đã
nhiễm điều xấu và dẫn chúng trở lại việc tập đức và làm
chúng trở nên những công dân tốt.
Trong khi ấy, ngày tháng của Gioan bình thản trôi
qua, thầy an hưởng niềm hạnh phúc của những ai sống
tinh thần vâng phục, trung thành chu toàn xác đáng các
bổn phận của mình. Linh mục nào cũng sung sướng nhớ
lại những năm ở chủng viện, khi mình là một chủng sinh
tốt. Chính vì thế Gioan đã kể lại cho chúng tôi những
buổi giải trí mà thầy đã sung sướng vui hưởng trong ốc
đảo thanh bình và thánh thiện đó.
“Trò chơi mà chúng tôi ưa thích là loại bài barra rotta.
Mới đầu cha rất thích, nhưng khi nhận ra có vẻ không
được tao nhã, cha đã bỏ luôn. Đôi khi chúng tôi được
phép chơi bài terek ăn tiền, ít tiền thôi và cha cũng có chơi
410
|
|
42.5 Page 415 |
▲back to top |
một ít. Nhưng niềm vui biến thành buồn bã. Cha không
giỏi nhưng được hên nên hầu như luôn luôn thắng. Sau
cuộc chơi, tay cha đầy tiền. Nhưng nhìn cái vẻ của người
thua cha cảm thấy khó chịu hơn cả chính họ. Cha cũng
phải thêm rằng lúc chơi cha cảm thấy say mê tới nỗi sau
khi chơi cha không có thể cầu nguyện hay học hành gì
được vì bài bạc vẫn còn lởn vởn trong đầu óc nào là con
vua, con ách, con đấm v. . .v . Khoảng giữa năm 1836 cha
cũng bỏ luôn.”
Cái chính yếu đưa đến quyết định này chính ra là như
vầy: một ngày kia thầy thắng được một số tiền chả đáng
là bao nhiêu nhưng lại đáng kể đối với đối thủ sống eo
hẹp. Lúc Gioan thấy thầy kia quá rầu rĩ như vậy cũng
cảm thấy buồn, tới nỗi đã trả lại hết số tiền. Rồi sau đó là
Gioan quyết định là không bao giờ chơi bài nữa và thầy
đã kiên cường giữ vững lời thề .
Don Bosco không cho rằng chơi bài là môn giải trí
thích hợp với linh mục vì nó thu hút, làm mất thời gian
mà có thể để làm cái gì khác tốt hơn, và nó cũng chẳng
đứng đắn gì. Có một lần khi làm linh mục, ngài giảng
cấm phòng ở một thị trấn nọ và lưu lại tại nhà xứ. Một
buổi tối sau bữa cơm, vài linh mục mời ngài chơi bài tarek,
411
|
|
42.6 Page 416 |
▲back to top |
Don Bosco trả lời rằng mình không quen chơi bài đó.
Những vị khác ngạc nhiên nói rằng ai cũng nên biết chơi
trò chơi đơn giản và vô hạ ấy.
Don Bosco trả lời: “Con sẽ chơi khi nào không còn
việc gì khác để làm.”
Vì nể ngài các cha cất bài đi và nói dăm câu chuyện
hữu ích. Trong lúc ấy, Don Bosco với tài khéo léo thường
lệ lấy cỗ bài ra khỏi ngăn kéo mà không ai biết và đút vào
túi. Một lát sau ngài cáo từ, mượn cớ là còn có ít việc phải
làm và sau khi chúc họ ngủ ngon, ngài lui về phòng.
Nhiều cha khác cũng rút lui. Chỉ còn lại có hai cha nóng
lòng muốn chơi.
Họ nói: “Rồi, bây giờ thì rảnh rồi, chơi bài đi”
Họ mở ngăn kéo, nhưng trống không. Một người hỏi:
“Cỗ bài đâu rồi?” Người kia nói: “Chính tôi đã cất ở đây
mà.” Vì chẳng có thể tìm ra, họ khó chịu rút lui về phòng,
miệng lẩm bẩm vì mất cỗ bài. Bỗng nhiên một người sực
nhớ là có một bộ bài trong phòng ngủ và vui vẻ nói cho
cha bạn hay. Nhưng trước khi họ có thể vào phòng lấy.
Don Bosco đã theo bén gót và bằng giọng nửa đùa nửa
thật, xin họ về ngủ. Thật là bài học đáng giá cho hai đấng.
412
|
|
42.7 Page 417 |
▲back to top |
413
|
|
42.8 Page 418 |
▲back to top |
CHƯƠNG 44
Nhân Ái Với Các Bạn
Gioan đã sớm chiếm được lòng quý mến của bạn bè
và tất cả các thầy khác nhờ ở việc luôn luôn vui vẻ, cư xử
nhã nhặn đối với mọi người và lòng sẵn sàng giúp đỡ bất
cứ ai cần tới. Thầy thấy rất hạnh phúc trong cuộc đời mới
này.
Thầy luôn sẵn sàng quét nhà, khiêng đồ, bổ củi, làm
mũ nón, hớt tóc, cạo râu, vá quần áo, sửa giày dép. Hình
như thầy trở nên người giúp việc khiêm tốn cho hết mọi
người; đáp lại, các bạn của thầy đua nhau tỏ ra lòng biết
ơn và yêu mến của họ. Thêm vào bao tài năng khác, thầy
còn biết cách chăm sóc các người ốm nữa. Khi còn trẻ,
thầy đã biết nhổ răng [lung lay] không đau và tất cả các
bạn đều đến với thầy khi cần nhổ.
Hơn nữa, khi Gioan thấy có thầy nào buồn bã, nghi
ngờ hay khổ sở vì những khó khăn trong việc học hành,
thầy liền đảm trách luôn ba vai trò: người khuyên bảo,
người bạn, người thầy dạy kèm. Những sinh viên học vất
414
|
|
42.9 Page 419 |
▲back to top |
vả thấy sự trợ giúp của ngài rất là giá trị. Gioan đã tóm
lược bài của các tác giả trước các kì thi trong khi các bạn
phải vùi đầu vào những luận đề dầy cộm phải đọc. Thầy
cho mượn sách bất cứ ai cần đến, dẫu việc mua sách gây
nhiều túng cực cho thầy. Thầy thường soạn những bài
giảng ngăn ngắn cho những thầy được mời đi giảng ở
nhà xứ vào kì nghỉ hè, nhưng lại không có giờ hay thiếu
khả năng. Cha Giacomelli kể lại rằng có một người bạn
được yêu cầu làm hai bài diễn văn chúc mừng. Thấy nỗi
khó khăn của người bạn trẻ, thầy tình nguyện viết hộ rồi
đưa cho thầy kia học thuộc. Ở chủng viện, rồi sau này ở
Torino, chỉ cần ngỏ lời cũng đủ để mượn được những
cuốn sổ riêng của thầy và những bài giảng mà người ta có
thể tùy nghi sử dụng. Đây là lý do mà nhiều bản viết của
thầy đã bị thất lạc.
Cái khiếu vui đùa phản ánh một tâm trạng bình thản
không thay đổi nơi thầy. Trong các giờ giải trí thầy mua
vui cho chúng bạn bằng vài câu bông đùa vui vẻ hoặc đố
họ tìm ra ý nghĩa của vài phương châm Latinh nào đó,
thường là những câu có tính cách luân lí. Vào các giờ
khác thầy làm trò ảo thuật bằng gậy. Để nhẹ một chiếc
gậy trên ngón tay, thầy có thể điều khiển theo hướng thầy
415
|
|
42.10 Page 420 |
▲back to top |
muốn. Thầy làm nó nảy lên hay xoáy tít rồi đem nó trở về
đầu ngón tay như cũ. Vì các bạn nài nỉ nên thỉnh thoảng
thầy cũng làm ít trò ảo thuật. Về điểm này quyết định mà
Gioan làm vào ngày mặc áo là sẽ không bao giờ làm trò
ảo thuật nữa, đã không được cha Cafasso phê chuẩn.
Gioan luôn sáng kiến ra nhiều trò mới lạ để mua vui
cho các bạn. Chẳng hạn vào một ngày nọ, thầy tuyên bố
rằng có thể cạo râu bằng một con dao cạo bằng gỗ. Dẫu
rằng cho tới giờ các bạn chẳng còn lạ gì về các trò của
thầy nữa, nhưng lần này thì họ thấy khá bất ngờ. Và lại
Gioan cứ một mực quả quyết. Nhiều người đã đánh cá
với thầy và quy định giờ thử nghiệm hẳn hoi. Tới giờ chỉ
định, họ ùa vào phòng thầy và thấy thầy đang cạo bằng
con dao cạo thường xuyên.
“Ê, dao cạo bằng gỗ đâu?”
“Được, vậy tên tôi là gì đã?”
“Bosco chứ còn gì?”
“Tôi đang dùng dao cạo của ai?”
“Của thầy chứ của ai?”
416
|
|
43 Pages 421-430 |
▲back to top |
|
|
43.1 Page 421 |
▲back to top |
“Này nhé, đây là chiếc “dao cạo gỗ” vì Bosco có nghĩa
là gỗ. Thế là các thầy thua cuộc rồi nhé.”
Kiểu chơi chữ trong cuộc đánh cá này là ở thổ âm
Piemont tiếng “Bosco” có nghĩa là “gỗ.” Mới đầu các bạn
thầy không chịu thua cái kiểu chơi dễ dàng như thế,
nhưng sau cùng là họ phải công nhận Gioan thắng cuộc
và mọi người đều vui vẻ.
Gioan có một khiếu kể chuyện duyên dáng và quyến
rũ không thể tưởng tượng nổi. Thầy kể hay tới độ làm
thính giả thường phải ôm bụng cười rũ rượi. Nhưng tính
thầy, với bản tính nghiêm trang, chẳng bao giờ cười to
tiếng cả, ngay trong những trường hợp buồn cười nhất.
Vào các dịp quan thầy cha Giám đốc Đại chủng viện,
thầy được mời sáng tác và ngâm bằng tiếng Hy lạp. Có
một lần, trong lúc mọi người đang chờ đợi một cái gì
nghiêm trọng thì thầy tiến ra với một bài thơ khôi hài.
Câu đầu bằng tiếng Latinh, câu thứ hai bằng tiếng Pháp,
còn câu thứ ba bằng tiếng Ý, câu thứ tư bằng tiếng thổ
ngữ Piemont… Chẳng ai nhịn cười được, thế là hết
chuyện đọc tiếp những bài thơ khác.
417
|
|
43.2 Page 422 |
▲back to top |
Các bạn thầy phải phục cái tài sáng tác và xuất khẩu
thành thơ cách dễ dàng của thầy. Thơ của thầy không bao
giờ thiếu nhịp vận. Đôi khi ý tưởng đã súc tích lại còn
theo sát luật nữa: tuy nhiên, nói cách chung, lúc hứng thơ
nổi lên, cũng có những bài không được sát nhịp vận gì
mấy. Các vần thơ của thầy chỉ tạo nên một hậu quả phút
chốc đưa ra một tư tưởng đánh mạnh vào đầu tác giả.
Thầy thật đáng được gọi bằng danh hiệu “thi sĩ xuất khẩu
thành thơ.” Thơ của thầy luôn luôn cảm hứng từ những
đề tài đạo đức hay luân lí hoặc nơi lòng biết ơn sâu sắc
của các vị ân nhân.
Các bạn học cũ của thầy ở Chieri không quên được
thầy. Vào các ngày thứ Năm, phòng khách của thầy đầy
sinh viên trẻ, họ mang vở và bài làm đến để xin thầy rà
soát. Gioan luôn sẵn sàng sửa chữa, chỉ vẽ những chỗ sai,
cắt nghĩa những điểm nghi ngờ và soát lại bài với họ.
Thầy không bao giờ để họ về mà không cho một vài tư
tưởng cao thượng. Đó là điều cha Giacobe Bosco (không
có họ hàng gì với Gioan Bosco của chúng ta) kể lại cho
chúng tôi.
Gioan luôn chờ mong Lu-y Comollo tới thăm, năm đó
Lu-y Comollo đang theo học lớp tu từ học. Tình bạn của
418
|
|
43.3 Page 423 |
▲back to top |
Lu-y thật đáng kiếm tìm. Thầy linh hoạt, tử tế, lại tận tâm
trong việc bổn phận, hạnh kiểm của thầy không có gì để
chê trách được, thầy thiện chí trong việc thiện, cầu
nguyện và rước lễ cách sốt sắng, thật là một thiên thần
làm các bạn phải bắt chước. Thầy thường đến chủng viện
thăm Gioan. Thời gian trôi qua thật là nhanh, đôi bạn đầy
lòng mến Chúa, hoạch định chương trình tận hiến cho
việc cứu rỗi linh hồn. Chẳng ai giấu giếm nhau gì cả. Hơn
nữa vào năm họ không còn sống chung với nhau, Gioan
được biết mọi điều bạn mình làm hay nói hoặc do chính
Comollo hoặc do các bạn, và rồi Gioan ghi nhớ mọi điều
trong lòng.
Cả đến những bạn xưa ở Chieri, giờ đang học nội trú
hay ở nhà vẫn liên lạc với thầy bằng thư từ. Tình bạn xây
trên bác ái có xa cách cũng chẳng phai nhạt được. Với
thời gian Gioan đã hủy hầu hết các lá thơ thầy nhận được.
Trong số những thư còn lưu lại chúng tôi thiết nghĩ cũng
ích lợi để xin lại ít là một lá tìm thấy trên bàn giấy của
ngài. Bức thư do một người bạn học triết tại một trường
nội trú nào đó gửi tới. Nguyên văn như sau:
Gửi thầy Gioan Bosco
419
|
|
43.4 Page 424 |
▲back to top |
Đại chủng viện địa phận Chieri
Ngày 26 tháng Giêng năm 1836
Bạn mến,
Mình đã có thể trả lời sớm hơn, nếu được một người trao
thư tận tay cho thầy, vì trong bức thư của thầy, thầy nói là thầy
thích cái kiểu ấy. Và thế là, ngoài ý muốn, mình phải đợi đến
khi có dịp ấy.
Chả có nhiều tin nói cho thầy đâu vì giam mình như mình
giữa bốn bức tường đáng thương và chật chội như vậy thì đâu
có thể nghe hay xem chuyện gì, để thỉnh thoảng giải khuây
niềm chán nản buồn sầu hoặc phiền muộn hằng bao phủ
quanh mình được.
Để mình nói cho mà nghe, mình đang ở trong tình trạng
tiến thoái lưỡng nan. Nói cách khác, các giáo sư đang canh
chừng chúng mình. Ông dạy luận lí thì luôn nói đến việc ra
hình phạt và đã từng làm thế, ông dạy hình học thì thực sự là
cây củi cháy. Cả hai ông nhắc đến chúng mình có hằng trăm
lần trong ngày là sẽ có một số lớn chúng mình sẽ thi rớt vào
cuối năm nay: nghĩa là mỗi chúng tôi đều bị hết ông thầy này
tới ông thầy kia mắng mỏ. Họ bảo chúng tôi rằng chưa bao giờ
họ phải dạy những tên đầu bò như chúng tôi và tưởng chừng
như chúng tôi từ cung trăng rơi xuống hoặc chỉ mới sinh ra
420
|
|
43.5 Page 425 |
▲back to top |
ngày hôm qua vậy, mù ti mù tịt, dốt đặc cám mai. Thầy có thể
tưởng tượng chúng tôi chán đến chừng nào khi luôn bị phiền
toái như thế.
Busio gửi lời chào thăm thầy, xin thầy cho mình gửi lời
chào tất cả các bạn chúng mình đang ở đấy.
Bạn của thầy
A.A
Không ai lại vô tâm lưu giữ một lá thư như thế hay
cũng không vì vô cớ mà giữ lại cách cẩn thận như vậy
giữa những giấy tờ khá quan trọng suốt nhiều năm như
vậy. Nên chúng tôi thiết tưởng không lầm lẫn để nói rằng
sở dĩ đây là bức thư độc nhất không bị tiêu hủy là vì nó sẽ
luôn nhắc nhở cho thầy phải đối xử tử tế với người dưới
và phải dùng mọi cách để làm cho nơi giáo dục trở nên
một chỗ để sống. Chắc chắn rằng trả lời của Gioan sẽ là cổ
võ việc thực thi nhân đức vâng lời và kiên nhẫn của
người Kitô hữu. Phương cách của thầy là luôn ủng hộ
quyền hành mà không lỗi bác ái, an ủi người đau khổ mà
luôn giữ vững lời khuyên của thánh Phaolo: “Vui với kẻ
vui, khóc với kẻ khóc” [Rm 12,15]. Tác giả của bức thư
421
|
|
43.6 Page 426 |
▲back to top |
trên đã trở thành một giáo sĩ và năm kế tiếp được học
cùng một chủng viện với Gioan.
Đang khi tiến bước trên đường nhân đức, sức khỏe
của Gioan không còn như trước nữa, dẫu rằng thầy có
một sức mạnh nổi tiếng mà các bạn thường thán phục.
Thầy có thể sử dụng sức mạnh của ngón tay để bẻ gãy
những chiếc nĩa bằng đồng hay bằng sắt. Một hôm,
chuông giờ học đã điểm mà chìa khóa phòng học vẫn
chưa tìm thấy. Cánh cửa lại to lớn. Các thầy thử đủ mọi
cách, cả đến việc phá ổ khóa để mở, cũng vô hiệu. Cuối
cùng phải đi kêu thợ làm ổ khóa. Còn Gioan nãy giờ vẫn
đứng bên để quan sát, liền bước ra xin bề trên phụ trách:
“Cha có muốn con mở ra không?”
“Thầy ấy hở, làm thế nào mà mở ra nổi.”
“Nếu cha cho phép con sẽ đẩy nó ra.”
“Cứ thử coi.”
Dưới con mắt không tin tưởng của bề trên. Gioan đã
đẩy cánh cửa mạnh tới độ ổ khóa phải bật ra và cánh cửa
mở tung. Những người chứng kiến ngạc nhiên không nói
lên lời nào.
422
|
|
43.7 Page 427 |
▲back to top |
Cũng chính cái sức mạnh đó mà một lần kia cũng gây
nội thương trầm trọng cho thầy. Số là một bữa, vào giờ
chơi chiều, không rõ vì lí do gì đó mà Gioan chạy lên cầu
thang và trái với thói quen, thầy chạy nhanh trong hành
lang hẹp và tối. Một người bạn khác, chân mang giày vải
gai, cũng phóng xuống ngược chiều với thầy vì chắc
không có ai trong bóng tối cả. Chẳng ai thấy ai, thế là
đâm đầu vào nhau. Anh bạn của Gioan bị đẩy dội lại,
trong khi Gioan còn đứng được một lát rồi mới ngã bất
tỉnh trên sàn nhà. Các thầy khác thấy vắng mặt Gioan liền
chạy đi tìm. Họ thấy cả hai đều bất tỉnh nhân sự, máu me
ở miệng, máu mũi, tai chảy ra. Họ khiêng hai người vào
nhà thuốc. Nhiều giờ sau, Gioan vẫn chưa hồi tỉnh, người
bạn của thầy còn ở tình trạng tồi tệ hơn nữa: tới sáng vẫn
chưa tỉnh dậy. Lúc dần dần tỉnh dậy, thầy ấy có thái độ
khác thường nên e rằng não của thầy bị hư hại gì chăng.
Mãi tới chiều thầy ấy mới hết choáng váng, rồi bình phục
hoàn toàn; hai người đã trở lại học mà không còn đau
đớn gì cả.
Trong câu truyện của chúng tôi, lần lần chúng tôi sẽ
đề cập đến những biến cố tương tự, trong đó bệnh tật, tai
nạn, hay cả những dự định xấu xa của con người nữa, tất
423
|
|
43.8 Page 428 |
▲back to top |
cả chắc chắn sẽ kết thúc cuộc đời Gioan Bosco nếu không
có Chúa Quan Phòng can thiệp. Nhưng Thiên Chúa nhân
từ còn để ngài sống thêm 52 năm nữa để làm vinh danh
cho Người và cứu rỗi các linh hồn.
424
|
|
43.9 Page 429 |
▲back to top |
CHƯƠNG 45
Các Cha Giáo và Sinh Viên
Trong tập hồi ký của mình, Don Bosco đã tóm lược
thành quả tốt đẹp của năm đầu tiên trong chủng viện như
sau: “Cuộc sống trong chủng viện thật là vui thú và hữu
ích, cha vui hưởng tình mến từ bạn bè và các bề trên của
cha. Trong mỗi lớp, theo thông lệ là kỳ thi vào nửa năm,
sinh viên nào xuất sắc về học vấn và hạnh kiểm sẽ được
tưởng thưởng 60 lire. Thật sự cha được Chúa thương vì
trong sáu năm trời liền ở trong chủng viện cha đều chiếm
được phần thưởng.”
Khi thầy rời trường để nghỉ hè thì các bạn thầy náo
nức mong gặp thầy vào mùa thu. Chúng tôi nghe biết
được điều này nhiều lần từ một số trong họ.
Sau khi rời trường, công việc đầu tiên là thầy đến
thăm gia đình Moglia ở Moncucco, chính nơi gia đình đạo
hạnh này, Gioan đã nhận được rất nhiều nghĩa cử trìu
mến. Thầy muốn gặp lại không chỉ chào thăm thôi nhưng
đồng thời muốn mang lại cho họ niềm vui bất ngờ. Gia
425
|
|
43.10 Page 430 |
▲back to top |
đình Moglia đang đập lúa thì thấy một vị linh mục đang
băng qua cánh đồng tiến về chỗ họ. Một chốc họ ngưng
công việc và tự hỏi xem người đó là ai. Khi Gioan tới gần
hơn và dừng lại dường như để thở, thì bỗng dưng họ
nhận ra người bạn cũ của họ, thì từ ngạc nhiên đã thành
niềm vui khôn tả. Sau vài câu chào hỏi những người chủ
của mình trước kia, lúc này đang đẫm lệ vui mừng, và
Gioan nói: “Các vị thấy chưa, cháu sắp thành linh mục rồi
đấy.” Gia đình Moglia giữ thầy lại như một vị khách quý
và tiếp đãi thầy trong nhiều ngày này thật là chu đáo.
Thằng nhỏ Giorgio của họ lên mười một tuổi tò mò quan
sát thầy chủng sinh trẻ trong mọi hành vi. Sau này
Giorgio nói rằng cậu luôn luôn nhìn thấy thầy bận bịu
trong cầu nguyện, học hành và đi nhà thờ.
Sau đó, Gioan về nhà nghỉ hè nhưng chỉ ở với mẹ ít
bữa vì những lí do mà chính thầy cắt nghĩa như sau. Ngài
viết: “Cha luôn luôn củng cố tiếng Hy lạp. Cha đã học sơ
qua ngôn ngữ này trong môn Cổ văn. Cha đã học văn
phạm và nhờ từ điển cha đã dịch được vài đoạn. Đây là
dịp hiếm có để cha đào sâu vào Hy ngữ. Năm 1836 vì sợ
bệnh dịch tả lan tràn ở Napoli vốn đã cướp mất 5.000 sinh
mạng và đang lan truyền dần dần đến Liguria, các Cha
426
|
|
44 Pages 431-440 |
▲back to top |
|
|
44.1 Page 431 |
▲back to top |
Dòng Tên, sớm hơn mọi khi, đã di chuyển học sinh nội
trú vào trường Madonna del Carmine đến Montaldo, nơi
mà họ đã thiết lập một nhà nghỉ mát khá đẹp. Việc di
chuyển này buộc các vị phải tăng gấp đổi số thày giáo vì
ở Torino, các vị còn phải dạy học sinh ngoại trú. Người ta
đã xin cha Cafasso giới thiệu thày dạy và ngài đã cho ý
kiến là để cha phụ trách dạy một lớp Hy lạp. Việc này
buộc cha càng phải học Hy lạp nghiêm túc hơn để có đủ
khả năng dạy môn đó. Cũng thật là may mắn, trong
nhóm các cha dòng Tên, có cha Bini, một học giả văn
chương Hy lạp. Nhờ ngài giúp, nên cha cảm thấy có phần
tiến bộ lắm. Chỉ trong 4 tháng ngài giúp cha dịch được
cuốn Tân ước, 2 tác phẩm của Homera và nhiều văn thơ
khác của Pindar và Anacreon. Thấy cha chuyên chăm, vị
linh mục tốt lành đó đã tiếp tục kèm cha trong suốt 4 năm
sau đó. Mỗi tuần cha gửi cho ngài một bài luận hay bài
phiên dịch, ngài sửa ngay cho cha và gửi trả lại với vài
nhận xét và sửa chữa thích hợp. Cứ như thế cha trở nên
thông thạo đến nỗi có thể dịch tiếng Hy lạp dễ dàng như
Latinh vậy.”
Thật thế, vào năm 1886, ngài đọc cho chúng tôi nghe
toàn bộ các chương trích từ thư thánh Phaolo cả bằng
427
|
|
44.2 Page 432 |
▲back to top |
tiếng Latinh lẫn tiếng Hy lạp, vì ngài thuộc lòng cuốn Tân
Ước trong cả hai ngôn ngữ.
Ở Montaldo, Gioan học tiếng Hy lạp và cũng hộ trực
nhà ngủ 3 tháng. Ở đó, ngài đã làm quen được nhiều đứa
trẻ gia đình quý phái. Họ biết ơn ngài lắm và sau này có
chuyện gì cần, ngài có thể nhờ họ giúp đỡ. Đó là cuộc gặp
gỡ đầu tiên với những đứa trẻ trong tầng lớp thượng lưu.
Được lòng đạo đức và nhiệt thành vì các linh hồn thúc
đẩy, ngài nhận ra được những thiếu sót và những nguy
hiểm mà những đứa trẻ thuộc giai cấp đó đang gặp phải.
Ngài cũng đã nhận ra là ngài không có thể gây được loại
ảnh hưởng trên chúng được mà nếu không có ảnh hưởng
đó thì thật cũng là vô phương để giúp chúng về mặt
thiêng liêng. Ngài có thêm xác tín rằng cánh đồng làm
việc cua mình không phải là ở giữa con em những người
giàu có.
Nhiều năm sau, vào ngày mùng 5 tháng Tư năm 1864,
khi cha Ruffino đang bàn về nhiều dự án khác nhau, cha
cũng nhắc đến trường nội trú cho học sinh thuộc gia đình
giàu có, Don Bosco nói luôn: “Không, không bao giờ cho
đến khi cha còn sống, cha không bao giờ nhúng tay vào
chuyện đó. Làm như thế sẽ phá đổ công việc của chúng ta
428
|
|
44.3 Page 433 |
▲back to top |
cũng như đã phá đổ bao dòng khác, khi mà mục đích
nguyên thủy là giáo dục trẻ nghèo nhưng lại bỏ rơi và lo
cho các trẻ giàu có.”
Mặc dầu thế, vài năm sau ngài lấy làm đau đớn hy
sinh tiếp nhận trường Valsalice, vì ủy ban thành lập
trường khẩn khoản nài xin và chính Đức Giám Mục
Gastaldi cũng truyền lệnh để gỡ rối cho hàng giáo sĩ
Torino. Chỉ mình Chúa thấu hiểu việc đó.
Bận bịu tại Montaldo, Gioan không có cơ hội trong
dịp Hè đó để chuẩn bị cho kỳ thi tháng Mười Một. Tuy
nhiên, sau khi về lại Chieri, chỉ có ít ngày trước kỳ thi,
ngài đã học luôn khảo luận sẽ phải thi, nhồi nhét bao có
thể, dẫu rằng khảo luận đó chưa được bình giải trên lớp,
rồi ngài thi và đã thi đậu.
Chúng ta không thể coi việc học nhồi nhét mau lẹ này
và kết quả của nó trên bề mặt. Trí nhớ diệu kỳ của Gioan
và thói quen học kỹ càng khiến ngài có thể thông suốt bất
kỳ những gì mình học. Ngài có bộ óc toán học và lý luận
một cách thật phương pháp, luôn bắt đầu bằng những
định nghĩa chính xác trích từ những tác giả tốt nhất.
Nhiều năm lắng nghe bài dạy giáo lý ngày Chúa Nhật
429
|
|
44.4 Page 434 |
▲back to top |
của ngài, chúng tôi có thể nhận ra điều này. Nếu đề tài là
một điểm giáo thuyết, nhân đức hay nết xấu, ngài bắt đầu
bằng định nghĩa điểm đó, và rồi ngài trích dẫn lần lượt
những luận cứ ủng hộ hay phi bác. Qua cách trình bày
sáng sủa này, giáo huấn của ngài in khắc sâu mãi trong
tâm trí chúng tôi.
Nhiều lần, chúng tôi ngạc nhiên thấy ngài mau mắn
trả lời dẫu rằng những gì ngài học đã nhiều năm đã trôi
qua. Cha Gioan Ciattino, một người rất uyên bác và là
một triết gia theo trường phái Rosmini đã làm khách ở
Nguyện Xá gần một năm trời. Ngài chạy trốn từ Venizia
năm 1856 vì lý do chính trị và được gửi gắm cho Don
Bosco. Một ngày nọ, trong bữa cơm trưa, câu truyện
chuyển sang triết học và nguồn gốc các ý tưởng. Sau khi
vị linh mục cho ý kiến, Don Bosco thanh thản rút từ lập
trường của ngài hệ quả thứ nhất, rồi một loạt kết luận
hợp lý, rành mạch, không thể đảo ngược được và làm cho
cha Ciattino thành một nhà phiếm thần không cãi được.
Ngài lấp bấp vài câu trả lời, nhưng không thể bẻ gẫy
chuỗi lý luận của Don Bosco. Giận dữ vì mất mặt trước
những người khác trong bàn ăn, ngài bước ra khỏi nhà
cơm đóng sầm cửa lại, khiến mọi người ngạc nhiên,
430
|
|
44.5 Page 435 |
▲back to top |
không hiểu điều gì đã xảy ra. Bữa cơm chiều, ngài ngồi
vào chỗ vẫn ngồi, ăn uống nhưng thinh lặng. Don Bosco
quan sát ngài một lúc rồi mỉm cười nói: “Cha Ciattino
thân mến, có lẽ hôm này tôi đã vô tình xúc phạm đến cha.
Tôi đã đi vào một môn học không thuộc phạm vi của
mình. Tôi đâu là triết gia, xin lỗi vì đã nói nghịch lại cha
nhé.”
Cha Ciattino nhìn lên, mỉm cười, lắc ngón tay về phía
Don Bosco, đùa đùa nói: “Cha, cha mà không phải là triết
gia? Cha là triết gia tốt quá đi chứ!” Cha Francesia có mặt
ở đó khi sự vụ diễn ra.
Vào khoảng năm 1875, Cha Clemente Bretto nêu một
câu hỏi thần học cho Don Bosco. Cha nói: “Động vật
không thể có tội hoặc không thể thủ đắc được công
nghiệp. Vậy tại sao Chúa lại cho phép chúng chịu đau
khổ và bất hạnh?” Dẫu rằng động vật chịu đau đớn,
nhưng chúng không có bất hạnh, vì hạnh phúc hay bất
hạnh giả định phải có trí khôn, mà động vật đâu có trí
khôn. Vì thế việc này không nói lên Chúa tốt lành hay có
quan phòng hay không.”
Lần khác, có người hỏi: “Sợ hãi là gì?”
431
|
|
44.6 Page 436 |
▲back to top |
Ngài trả lời ngay từ câu kinh thánh: “Chính vì không
để lý trí trợ giúp, nó đâm ra sợ hãi . . . “ [Kn 17, 12].
Trong nhiều dịp khác, mà vì vắn gọn, chúng tôi sẽ
không đề cập đến, Don Bosco cho thấy ngài hiểu sâu rộng
triết học và những khoa học liên hệ. Để quả quyết cách
chúng, chúng tôi có thể khẳng định rằng chỉ có ai quan
sát kỹ, lâu bền mới có thể nắm bắt được tầm kiến thức
của Don Bosco trong các lãnh vực triết học, thần học, kinh
thánh, lịch sử, luân lý giải nố, tu đức, giáo luật, vật lý,
toán học v. v. . . Ngài thành thạo trong tất cả những gì
ngài cần để thực thi sứ mệnh Chúa Quan Phòng ủy thác
cho mình. Tuy nhiên, ngài không hề khoe ra kiến thức
của mình; trái lại, do tư cách khiêm tốn của ngài, người ta
khó mà nghi ngờ được điều này. Chỉ trong những bàn
luận thoáng qua, khi cần thiết hoặc khi thích hợp, kiến
thức đó chớp lóe ra như sét trong bầu trời, tỏa sáng
không ngờ. Nhưng những tia chớp này thì hiếm hoi. Do
những sinh hoạt hàng ngày bao trùm lấy ngài, ngài có ít
giờ dành cho những buổi thảo luận học thuật. Lời lẽ của
ngài chủ ý nhắm in khắc nơi thanh thiếu niên của mình
lòng yêu mến nhân đức và đạo giáo.
432
|
|
44.7 Page 437 |
▲back to top |
[Giờ đây chúng ta trở lại Chieri]. Những năm thày thu
nhận kiến thức đó là những năm đầy khó khăn cho thày.
Thày thiếu thốn những gì thực sự là thiết yếu. Thày
không có tiền bạc để mua những cun sách buộc phải có,
và thỉnh thoảng thày buộc phải mượn từ bạn bè. Thày chỉ
có một chiếc áo chùng thâm, và thày hết sức chăm sóc áo
đó. Nếu như sút đường chỉ, thày vá ngay lập tức để khỏi
rách thêm. Năm xu hộp xi đánh giày thày dùng cả năm;
ngày thường, thày còn tìm cách tiết kiệm đánh bóng giày
hơn nữa. Đôi giày quá cũ và vá khắp chỗ đến độ khó mà
dùng để đi ra ngoài. Maurizio Cappella, người giữ cửa
chủng viện, quả quyết rằng ông thường cho Gioan mượn
giày khi thày đi ra ngoài đi dạo trong tuần hoặc đi tới nhà
thờ chính tòa.
Gioan có thể dễ dàng xin cha xứ Cinzano của mình
hay cha Cafasso trợ giúp, nhưng về việc này, thày thích
theo giáo huấn của Th. Phanxico Salê: không xin gì,
không từ chối gì. Thày thà không có cái gì đó hơn là làm
phiền các ân nhân về những gì mà thày coi không thực sự
là cần thiết. Chắc chắn rằng thày hành động như thế do
lòng yêu mến tha thiết đức khó nghèo tin mừng. Ai sống
bên cạnh Don Bosco lâu dài, có thể làm chứng rằng ngài
433
|
|
44.8 Page 438 |
▲back to top |
hoàn toàn ly thoát khỏi những tiện nghi và của cải. Hàng
bao số tiền lớn sẽ được Chúa quan Phòng ủy thác cho
ngài, nhưng ngài luôn luôn chỉ dùng chúng hoàn toàn để
mưu ích cho tha nhân; không gì cho bản thân mình. Lý
tưởng của ngài là đức khó nghèo của Chúa Giêsu Kitô.
434
|
|
44.9 Page 439 |
▲back to top |
CHƯƠNG 46
Được Kính Trọng và Quý Mến
Khi Comollo mặc áo tư giáo vào mùa hè năm 1836 và
đến mùa thu, thầy vào chủng viện. Như thế, thầy gặp
Gioan Bosco lúc đó đã bắt đầu năm triết thứ hai rất hăng
say. Gioan được giảm một nửa tiền đóng như thường
được dành cho những sinh viên tốt lành và nghèo. Tình
bạn xưa được củng cố và cả hai thực trở nên một tấm
lòng một trí. Khi viết về Gioan, chúng tôi không thể nào
không dùng đến tập tiểu sử Comollo mà sau này Gioan
đã viết và trong đó ngài chỉ nói đến mình như là một
người bạn thân. Khi trích dẫn tập này, chúng tôi sẽ đưa
tên Gioan vào khi cần và thỉnh thoảng nêu vài gợi ý về
đời sống đức hạnh chính thày đã cố tình che dấu.
Ngay đầu năm học, Comollo đã viết trên một mảnh
giấy dùng để đánh dấu sách, chương trình sống hàng
ngày như sau: “Người dù làm ít mà làm điều mình phải làm,
là làm nhiều; kẻ làm nhiều mà không phải điều mình phải làm
thì không làm gì cả.” Thầy kẹp nó vào trong cuốn sách mà
thầy thường dùng nhất. Khi chuông vừa kêu, thầy lập tức
435
|
|
44.10 Page 440 |
▲back to top |
ngưng bất cứ điều gì thầy đang làm, đối với thày, tiếng
chuông là tiếng Chúa. Thầy tởm gớm việc nói hành và
phê bình kẻ khác. Không bao giờ có ai nghe thấy thầy
thốt ra một lời trái với nguyên tắc thầy đưa ra cho mình
là: “Hoặc nói tốt về người khác hoặc im lặng.” Trong giờ chơi
hay giờ đi dạo hằng tuần với các bạn học, thầy thích nói
về những môn học. Hơn nữa, trong suốt thời gian học
hành, thầy ghi những điểm nào chưa hiểu rõ mấy rồi bàn
luận với Gioan xin giải thích đầy đủ.
Mỗi khi các chủng sinh đi dự những nghi lễ trọng thể
ở nhà thờ chính tòa, các thầy được miễn lần hạt. Comollo
không làm thế, ngay khi lễ nghi hoàn tất, các thầy khác
vui vẻ giải trí, còn thầy rút lui vào nhà nguyện với Gioan
để lần hạt kính Đức Mẹ nhân lành.
Thầy sùng kính Bí Tích Thánh Thể, cho nên thầy lợi
dụng mọi dịp để Hiệp lễ. Khi tới giờ lên rước lễ, thầy
hoàn toàn đắm mình trong những tư tưởng cao cả và sốt
sắng. Thầy từ từ và trang nghiêm tiến đến bàn chịu lễ, đôi
mắt nhìn xuống và rước Chúa với một tâm tình dạt dào.
Về ghế mình, thầy đã cảm động vì yêu mến, đến nỗi thầy
hầu như ngất trí. Kinh nguyện của thầy xen kẽ với những
tiếng khóc, tiếng nức nở và những lời than thở nghẹn
436
|
|
45 Pages 441-450 |
▲back to top |
|
|
45.1 Page 441 |
▲back to top |
ngào. Thầy chỉ dứt khi Thánh Lễ đã hết, và bắt đầu kinh
sáng. Gioan cố tìm cách kìm hãm những xúc động bề
ngoài ấy của bạn mình, kẻo làm cho kẻ khác khó chịu,
nhưng Lu-y đáp lại: “Tôi cảm thấy đầy vui sướng và yêu
mến Chúa đến nỗi tôi sẽ ngạt thở nếu tôi không thể hiện
ra bên ngoài.”
Những lần khác thầy nói: “Khi tôi hiệp lễ, tôi cảm
nghiệm được một niềm vui dịu êm đến nỗi tôi không thể
hiểu và giải thích nổi.”
Gioan tôn trọng lòng sùng kính của Lu-y Comollo.
Nhưng chính thầy cảm thấy có một sức chống đối những
gì đặc biệt có thể thu hút sự chú ý của kẻ khác. Lòng sùng
kính của thầy không kém nồng nhiệt như Comollo,
nhưng thầy biểu lộ một cách khác. Sau khi hiệp lễ, thầy
trở về chỗ, quỳ thẳng người, đầu hơi cúi, mắt nhắm tay
chắp trước ngực, thầy quỳ im phăng phắc cho tới khi cám
ơn xong. Không một hơi thở, chỉ có đôi môi thỉnh thoảng
mấp máy một lời nguyện. Đức tin sống động tỏa ra nơi
khuôn mặt làm người khác nhìn phải đầy thán phục.
Đối với Comollo, cả những điều giản dị và vô nghĩa
lại trở nên những phương thế để thực hiện những nhân
437
|
|
45.2 Page 442 |
▲back to top |
đức. Thầy có thói quen gác chân vào nhau và chống cùi
chỏ khi nào có thể, ở bàn ăn hay khi ngồi học. Để tránh
tìm tiện nghi ấy, thầy muốn sửa cả tập quán này, vì thế
thầy xin Gioan nhắc thầy khi nào thấy thầy làm như thế
và thày dùng những hình phạt để chữa những tật đó.
Gioan làm như bạn đã yêu cầu, song dù thế thái độ của
thầy vẫn là nguồn gương sáng cho tất cả. Thầy không bao
giờ thả lỏng mình bằng cách bắt chéo chân hay nằm xoài
vào lưng ghế. Khi nào đôi tay không hoạt động, thầy xếp
hai tay lại trước mặt. Sự tự chủ này làm nền tảng cho thái
độ bên ngoài của hai thầy, nó gây ấn tượng và nêu gương
cho ai nhìn thấy họ nơi nhà thờ, nhà hội, lớp học hay
phòng cơm.
Trong tập hồi ký, Don Bosco ghi lại một vài nhận xét
về bạn mình bằng những lời mà vô tình nó cũng đã cho
thấy vẻ đẹp thẳm sâu của linh hồn ngài cũng như lòng
sâu thẳm của ngài. Ngài viết ”Giờ giải trí của cha thường
bị Comollo làm gián đoạn, thầy nắm lấy áo chùng của cha
và mời cha đi theo thầy. Thầy dẫn cha vào nhà nguyện để
viếng Thánh Thể cầu nguyện cho kẻ hấp hối, hay lần hạt
hoặc đọc giờ kinh Nhật Tụng nhỏ kính Đức Mẹ cầu cho
các linh hồn luyện hình.”
438
|
|
45.3 Page 443 |
▲back to top |
“Người bạn hiếm có này thật là một phúc lành cho
cha. Mỗi khi cần thầy đều nhắc nhở, sửa lỗi cha hay an ủi
cha với lòng bác ái tế nhị đến nỗi hầu như cha cũng vui
sướng được cho thầy những dịp như thế để được hưởng
sự sửa phạt của thầy. Chúng tôi rất thân nhau và cha cảm
thấy bị lôi kéo bắt chước thầy. Cha còn kém xa thầy về
nhân đức, nhưng nếu cha đã bền đỗ trong ơn gọi, và
không bị người bạn nào có tinh thần thế tục gây hại cho
mình, tất cả đều nhờ thầy. Chỉ có một điều cha không hề
thử bắt chước thầy: Sự bỏ mình. Cha ngạc nhiên thấy
thanh niên mười chín tuổi như thế này mà lại giữ chay
nghiêm ngặt suốt Mùa Chay và những thời gian luật buộc
khác, ăn chay mỗi thứ Bảy để kính mẹ Đồng Trinh,
thường bỏ ăn sáng, đôi lúc chỉ ăn bánh với nước lã, chịu
mọi sự chế riễu và lạm dụng mà không hề tỏ thái độ tức
giận, mà trong khi đó thầy lại thi hành hoàn hảo cả
những bổn phận học hành và đạo đức nhỏ nhất. Mọi điều
ấy làm cha ngạc nhiên và cha hiểu rằng bạn cha đây là
một thiên thần, động lực và là gương mẫu cho mọi chủng
sinh.”
Dù Gioan khiêm tốn nói như thế, song chắc chắn thầy
vẫn tương đương như Comollo và xứng đáng làm với
439
|
|
45.4 Page 444 |
▲back to top |
Comollo. Chúng ta hãy nghe mấy lời của vài bạn chủng
sinh nói về Gioan. Cha Francesco Giacomelli Avigliana,
luôn là bạn thân của Don Bosco, tả lại họ đã trở nên bạn
bè thế nào: “Tôi vào chủng viện Chieri sau Don Bosco
một năm. Lần đầu tiên tôi ngồi trong lớp triết, tôi thấy
một chủng sinh ở trước tôi có vẻ lớn tuổi hơn tất cả. Tôi
đoán chắc là phải hơn tôi mười tuổi. Thầy ấy khá đẹp trai,
tóc quăn, nhưng gương mặt nhợt nhạt, gầy gò và nhìn có
vẻ không được khỏe lắm. Tôi tưởng thầy khó mà trụ được
đến cuối năm học. Nhưng dù sức khỏe thầy mong manh,
thầy có vẻ mỗi ngày lại khỏe hơn. Dĩ nhiên thầy chủng
sinh đó là Don Bosco của chúng ta. Tôi cảm thấy rất có
thiện cảm với thày và thương mến thày. Thầy cũng
thương mến bảo vệ tôi khi tôi bị mấy bạn cùng lớp chế
giễu.
“Tôi vào chủng viện sau các thầy khác một tháng. Tôi
không quen biết ai ở đây cả, và suốt mấy ngày đầu tôi thơ
thẩn như kẻ mất hồn. Gioan đến gần tôi và làm bạn với
tôi suốt giờ chơi. Thầy kể cho tôi cả một chuỗi những
chuyện vui để giải khuây nếu tôi nhớ nhà. Khi nói chuyện
với nhau, tôi đã khám phá ra là thày đã không được khỏe
lắm trong kỳ hè vừa qua. Thày giúp tôi rất nhiều. Tôi còn
440
|
|
45.5 Page 445 |
▲back to top |
nhớ tôi có một cái mũ beretta rất tồi, chẳng vừa vặn với
đầu tôi tý nào cả. Điều này trở lên đầu đề cho các bạn bàn
tán chế nhạo tôi. Tôi cũng như Gioan chẳng ưa cái mũ
rộng đó. Thầy có tài hơn nữa lại sẵn dụng cụ khâu vá,
thầy đã sửa lại cho vừa vặn. Từ đó tôi bắt đầu phục lòng
tốt của thầy.”
“Tình bạn của thầy mang tính xây dựng. Nhiều lần
thầy mời tôi vào nhà thờ để đọc Kinh Chiều hay một số
kinh khác để kính Đức Mẹ. Thầy sẵn lòng nói về vấn đề
đạo đức. Một hôm, trong giờ chơi, thầy dẫn tôi vào lớp và
giải thích cho tôi bài thánh ca kính danh Đức Giêsu. Thầy
mời tôi đọc năm thánh vịnh kính tên cực trọng Đức Chúa
Giêsu và chỉ cho biết những chữ đầu mỗi thánh vịnh hợp
thành chữ Giêsu ra sao. Tôi có ấn tượng về lòng sùng
kính đặc biệt này của thầy mà tôi chưa bao giờ biết. Một
lần khác nói về bài “Ave Maria Stella” thầy bình giải về
lời “Tulit esse tuus,” thầy nói “Câu này nói về Chúa Giêsu
sinh bởi Đức Mẹ Đồng Trinh, nhưng khi chúng ta nói
“tuus” về Chúa Giêsu chúng ta nhắc nhở Mẹ Maria rằng
chúng ta cũng là con Mẹ. Bởi vì Chúa Giêsu đến để cứu
nhân loại bằng việc mặc lấy thân xác loài người trong
lòng rất thanh sạch của Mẹ, nên tất cả các tín hữu đều là
441
|
|
45.6 Page 446 |
▲back to top |
anh em của Chúa Giêsu thì cũng là con của Mẹ Maria.
Ngay khi Ngôi Lời Nhập Thể, chúng ta bắt đầu thuộc về
Mẹ Maria Đồng Trinh. Đó là lý do tại sao chúng ta nói với
Mẹ: “Mostrate te esse Matrem”- “Xin Mẹ tỏ ra là Mẹ hiền
chúng con, là Đấng phù hộ, là Đấng Bảo Trợ chúng con.”
Đây không phải là một dấu chỉ rằng thầy đã có trong óc
mọi điều mà sau này thầy sẽ thực hiện Mẹ Maria Phù Hộ
Các Giáo Hữu sao?”
“Ngay từ hồi ấy, Gioan Bosco đã tỏ ra rất quan tâm
đến thanh thiếu niên và vui sướng được ở với chúng.
Nhiều bạn ở Chieri, một số là bạn học của thầy hai năm
trước, đến thăm thầy mỗi thứ Năm vì cử chỉ hấp dẫn của
thầy thu hút. Cứ đến giờ thường lệ tất cả chúng tôi đều
nghe người gác cổng kêu to: “Có khách thăm thầy Bosco
ở Castelnuovo.” Thế là thầy xuống cầu thang, vui vẻ trò
chuyện với các bạn ấy. Họ vây quanh thày như con cái
quây quần bên người cha mình. Họ bàn luận về nhà
trường, sự tiến bộ, cầu nguyện của họ. Gioan không bao
giờ lại không cho các bạn một lời khuyên nào đó: thày
cũng đưa họ vào nhà nguyện viếng Thánh Thể và luôn
luôn cho thấy thày quan tâm đến họ chừng nào. Hơn một
lần, sau khi từ biệt họ, thày nói cho tôi: “Chúng tôi luôn
442
|
|
45.7 Page 447 |
▲back to top |
đưa tư tưởng đạo đức vào trong câu truyện. Đó là hạt
giống đến thời buổi sẽ đâm hoa kết trái.’ “
Đây cũng là lời Chúa Thánh Thần khuyên dạy: “Mọi
điều con nói phải quy về Luật của Đấng Tối Cao” [Hc 9,
15].
Cha Giacomelli tiếp tục: “Gioan được gọi là Bosco quê
Castelnuovo, để phân biệt với một chủng sinh khác có
cùng tên họ, sau này là giám đốc Học Viện Rosine ở
Torino. Về việc này, tôi còn nhớ một giai thoại nhỏ song
quan trọng, để lại ấn tượng cho tôi. Có lần hai thầy Bosco
cùng đùa về tên gọi của mình, và tự hỏi có nên dùng tên
đệm để dễ phân biệt hay chăng.
Thầy Bosco kia nói: ‘Bosco’ có nghĩa là gỗ. Thế tớ
thích là gỗ Nespola (một loại gỗ cứng và sần sùi)’
“Còn tôi thì trái lại, tôi thích gỗ Salê nghĩa là mềm và
dễ uốn nắn. Vây cứ gọi tôi là Sales.
“Liệu có thể nào thày đã nghĩ đến Tu Hội Th.
Phanxico Salê tương lai trong khi thày tìm cách noi gương
443
|
|
45.8 Page 448 |
▲back to top |
nhân ái của thánh nhân? Tự tính tình rất nhạy cảm trước
cả những điều nhỏ bé, thày biết rằng nếu không đạo đức
cho đủ, mình dễ chiều theo cơn tức giận . Trong số nhiều
bạn bè chủng sinh, không có thày nào lại có khuynh
hướng như Gioan. Tuy nhiên, hiển nhiên là Gioan đã hết
sức chiến đấu kiềm chế tính tình của mình.
Cha Giacomelli còn nói về thầy Gioan: “Thầy là một
chủng sinh gương mẫu. Tôi rất mến mộ sự cần mẫn học
tập cùng lòng đạo đức sâu xa nơi thầy. Ngay cả khi có
phép của bề trên, thầy không muốn phí phạm thời gian
vào giờ chơi. Thay vào đó, thầy yêu mến đọc sách, học
tập, đi dạo và tò chuyện với bạn bè, luôn trao đổi những
vấn đề mang tính cách xây dựng, hoặc đi đến nhà nguyện
viếng Thánh Thể. Trong năm năm bên thầy, tôi thấy thầy
không bao giờ lại bỏ quyết định mỗi ngày kể một câu
chuyện về lịch sử Giáo Hội, hạnh các thánh, hoặc về vinh
quang Đức Trinh Nữ Maria đáng yêu quý.
“Các bạn yêu mến thầy và xem thầy như người bạn
học yêu quý nhất. Nếu có ai trong chúng tôi cư xử không
444
|
|
45.9 Page 449 |
▲back to top |
đẹp với thầy, thầy vẫn luôn đối xử tử tể và khôn ngoan
với thầy đó. Khi nào có bất đồng giữa chúng tôi, thầy
Gioan luôn đến can thiệp và mang lại bình an và hài lòng
cho cả hai bên”.
Một thầy bạn trổi vượt và rất năng động của thầy
Gioan trong chủng viện và sau này là Giám mục Teodoro
Dalfi. Ngài sinh tại San Maurizio Canavese. Ngài là một
cha xứ đầy nhiệt huyết tại Tổng giáo phận Torino, ngài
cộng tác với các cha dòng Vinh Sơn Phaolô và sống thọ
hơn Don Bosco. Ngài được Chúa Quan Phòng bốn lần gởi
đến Palestina, Ai Cập, và các miền Tiểu Á. Thánh Kinh là
đề tài ngài yêu mến nghiên cứu và đã cho xuất bản bốn
cuốn sách dày. Chính ngài đã viết về Don Bosco như sau:
“Sau năm thứ ba học về y dược, năm 1836, tôi đã quyết
định cởi bỏ y phục đời để mặc lấy áo giáo sĩ. Tôi vào
chủng viện Chieri áp ngày lễ Các Thánh. Người bạn mà
tôi làm quen đầu tiên là thầy Gioan Bosco. Tôi cũng có
gặp người bạn tri kỷ của thầy là Luy Comollo. Thật lòng,
khi vào chủng viện tôi cần phải chọn một bạn thân, tôi đã
445
|
|
45.10 Page 450 |
▲back to top |
nghĩ đến thầy Lu-y Comollo. Thế nhưng chỉ được vài
ngày, tôi cảm thấy nhàm chán trước sự bình lặng của
thầy, làm bạn với thày này có thể trở thành việc đền tội
cho tôi.”
“Còn thầy Gioan Bosco, dầu là bạn của tất cả, nhưng
chỉ thân thiết với một nhóm nhỏ bạn cùng lớp, những
chủng sinh đã quen biết vì gần quê nhà. Cùng với họ,
ngay từ đầu, thầy lập nên một nhóm. Và vì thày lớn tuổi
hơn, thày hành xử như người cha, người thày và là người
tư vấn. Trong số đó có thầy Comollo (người mà tôi canh
thức bên cạnh trong đêm hấp hối), thầy Zucca gần quê
nhà, Picchiotino, Antonio Avataneo, Burzio Poirinesi,
Ronco dân Chieri và vài thầy khác hiện nay đã qua đời.
Các thầy thường quy tụ bên thầy Gioan trong giờ giải lao
hoặc sau cơm tối để nghe kể chuyện.
“Còn tôi, để bù lại suốt ba năm thực tập trong phòng
thí nghiệm Y dược, tôi vui hưởng từng phút từng phút
của giờ giải trí náo động. Chúng tôi thường chơi trò trận
đấu giả giữa hai đội. Nhiều lần, tôi đã cố gắng ép, thậm
446
|
|
46 Pages 451-460 |
▲back to top |
|
|
46.1 Page 451 |
▲back to top |
chí lôi kéo thầy vào cuộc chơi, nhưng vô ích. Thầy không
hề giận dữ và chỉ nhã nhặn nói: “Anh Dalfi, anh Dalfi”.
Thế là tôi để thầy yên. Chẳng ai thấy thầy chạy nhảy bao
giờ, hoặc chơi bài, hoặc đọc tiểu thuyết hay thơ tình.
“Thường những ngày trong tuần, vào giờ giải lao buổi
chiều, sau khoảng 15 phút, được phép của bề trên, thầy
luôn luôn được gọi ra phòng trực để dạy kèm những trẻ
em gần đó. Các em cũng gởi thầy đôi chút tiền để trang
trải cá nhân vì thày không có phương tiện hỗ trợ nào. Khi
tiếng chuông vang lên, rồi tiếng gọi của người trực cổng
Bosch Castelnuovo; và rồi nhiều tiếng í ới đùa vui của các
thầy: Bosco Castelnuovo, Bosco Castel-nuovo, Bois de
Chateau neuf!! - Thầy Gioan tươi cười và từ từ đi về phía
nhà khách. Vì thế chúng tôi có thể nói rằng giờ duy nhất
thầy được rảnh rỗi là sau cơm tối, giờ thầy kể chuyện vui.
“Tôi có thể đoan chắc rằng thầy Gioan không bao giờ
tức giận ngay cả khi chúng tôi đùa quá đáng. Thay vào
đó, thầy thường tươi cười và cho đó là sự chọc ghẹo, vui
đùa và tếu táo.
447
|
|
46.2 Page 452 |
▲back to top |
“Tiếc rằng những thành viên trong hội của thầy
không còn sống để kể lại cho chúng ta nhiều kỷ niệm về
cuộc đời của thầy”.
Trong bản chứng từ, Đức Cha Dalfi đề cập đến một
nhóm chủng sinh tụ họp chung quanh thầy Gioan Bosco.
Hội nhỏ bé này giúp đỡ nhau chu toàn xác đáng những
bổn phận học hành cũng như đạo đức. Những thành viên
chính thức là thầy Gugliemo Carigliano, Gioan
Giacomelli và Lu-y Comollo. Don Bosco viết: “Ba bạn này
là cả một kho tàng cho tôi.”
Hội học tập này đã bắt đầu từ năm trước, luôn phát
triển và trổ hoa quả, nhiều hội viên mới tham gia. Họ
thường thảo luận những đề tài triết học chưa hiểu thấu
trên lớp. Họ luôn dùng tiếng Latinh như Lu-y Comollo đề
nghị và bàn luận về những vấn đề triết học mà sinh viên
không được thấu đáo trong lớp. Việc làm này rất có ích vì
giúp họ có thói quen sử dụng Latinh dễ dàng trong học
tập. Comollo luôn là “người đặt câu hỏi”. Hơn nữa, thầy
biết sinh động buổi thảo luận bằng những tài liệu tra
448
|
|
46.3 Page 453 |
▲back to top |
khảo và những giai thoại hữu ích, nhưng luôn lịch thiệp
không cắt ngang câu hỏi của người khác. Thật vậy, trong
khi thầy đang nói, thầy cũng thường nhường để cho
người khác nói.
Một chủng sinh là Đaminh Peretti, sau làm cha xứ ở
Buttigliera, là người hay nói và luôn trả lời câu hỏi. Trái
lại, thầy Carigliano là một thính giả yên lặng và thỉnh
thoảng có dịp mới phát biểu ý kiến. Những buổi thảo
luận này đói hỏi phải hết sức chăm chú trong lớp để có
thể theo sát bài học giáo sư giảng. Nhờ vậy, thầy Gioan
đã hấp thụ thấu đáo kiến thức về luận lý, siêu hình học,
toán học và vật lý như chúng ta sẽ thấy trong thuật
truyện này. Đúng như sách Châm ngôn dạy: “Sắt bén nhờ
sắt, con người nên sắc bén nhờ bạn bè” [Cn 27, 17].
Những gì sau đây củng cố thêm điều chúng ta vừa
nói. Năm học triết hai, thầy Gioan suýt mất học bổng hai
tháng tiền học. Vì trong đợt thi học kỳ, thầy Gioan gặp
phải một đối thủ khá lợi hại. Cả hai đều là tay cừ. Hai
thầy đạt được số điểm tuyệt đối trong vấn đáp cũng như
449
|
|
46.4 Page 454 |
▲back to top |
viết. Người ta đề nghị chia phần thưởng làm hai. Thầy
Gioan chấp nhận, nhưng đối thủ kia, mặc dù nhà khá giả,
do dự không muốn. Giáo sư liền cho một bài khác khó
hơn. Thầy Gioan đạt điểm cao trong lần này. Thế là, thầy
Gioan tiếp tục đạt giải năm đó.
Về vấn đề học vấn, Gioan đã có một quan niệm sai
lầm ban đầu có thể gây ra những hậu quả khốc liệt nếu
không may mắn có một biến cố làm cho tỉnh ngộ. Ngài
ghi lại: “Thời trung học, cha có thói quen đọc những tác
phẩm cổ điển và bị mê hoặc trong lối trình bày bóng bảy
của những việc huyền thoại ngoại giáo. Cha không cảm
thấy thú vị trong lối văn đơn sơ của tu đức. Dần dà, cha
xác tín rằng lối văn phong bóng bảy hay tài hùng biện
chẳng thể học được nơi các tác phẩm tôn giáo. Dưới con
mắt của cha, những tác phẩm Giáo phụ dường như là kết
quả của khả năng hạn hẹp, chỉ trừ những nguyên tác tôn
giáo. Điều này cha cũng nghe được ngay cả từ các linh
mục giỏi về văn chương, nhưng khá thành kiến do bởi
ngu dốt trước những anh tài vĩ đại của Giáo Hội.
450
|
|
46.5 Page 455 |
▲back to top |
“Vào đầu năm hai triết học, ngày kia cha đi viếng
Thánh Thể mà quên sách kinh. Tôi lấy cuốn sách Gương
Chúa Giêsu và đọc vài chương nói về Thánh Thể. Sau khi
chú tâm vào những tư tưởng cao siêu, cha để đến lối trình
bày rõ ràng thứ tự về những chân lý. Cha tự hỏi: “Viết
được những cuốn sách vàng ngọc này nhất định phải là
người thông thái.” Cha đọc đi đọc lại cuốn sách vàng
ngọc đó. Không bao lâu, cha nhận ra chỉ nơi một câu thôi
cũng chứa đựng biết bao tín điều và luân lý hơn cả những
pho sách cổ điển khổng lồ. Đọc sách xong, cha thay đổi
cái nhìn và không muốn đọc văn chương ngoại giáo nữa.
Thỉnh thoảng cha chỉ đọc sách của Giuse Flavio về Cổ Sử
Dân Do Thái, Lịch Sử Cuộc Chiến Tranh Do Thái. Rồi cha
đọc những chuyên đề tôn giáo của Giám mục Marchetti.
Từ đó, cha cũng thưởng thức những tác phẩm của
Frassinous, Balmes, Zucconi và nhiều tác giả tôn giáo
khác. Cha cũng thích đọc Lịch Sử Giáo Hội của Fleury.
Không biết người khác nghĩ gì, phần cha, cha cảm nhận
mình đã thu được nhiều ích lợi từ những tác phẩm của
Cavalca, Passavanti, Segneri và Lịch sử Giáo Hội hoàn vũ
451
|
|
46.6 Page 456 |
▲back to top |
của Henrion. Những tác phẩm này đã in sâu vào tâm
khảm cha.
Chúng con có thể hỏi: “Đọc nhiều sách như thế, cha
còn có thể học các môn được không?” - “Được chứ! Vì trí
nhớ của cha tiếp tục giúp cha. Đối với cha, chỉ cần chăm
chú đọc sách và lắng nghe bài giảng trong lớp là đủ hoàn
tất bài vở rồi. Cha dùng thời giờ còn lại để đọc những
sách khác. Các bề trên biết việc đó và để cha hoàn toàn tự
do.”
Chúng tôi có thể nói thêm rằng thầy Gioan học các
thánh Giáo phụ và tiến sĩ Giáo Hội với lòng hăng say và
nhiệt thành, đặc biệt là thánh Augustino, thánh
Giêrônimô và nhất là thánh Tôma Aquinô. Thực sự, ngài
đọc rất nhiều sách của những tác giả nổi danh nhất về
triết, thần. Bốn năm sống trong chủng viện, thầy Gioan đã
đọc và nghiên cứu toàn bộ Thánh Kinh, những chú giải
Kinh Thánh của Cornelio a Lapide và Tirino. Thầy cũng
nghiên cứu sâu bộ sách của Bollandisti. Mùa hè, thầy
thường mượn sách nơi thư viện của chủng viện hoặc đôi
452
|
|
46.7 Page 457 |
▲back to top |
khi thầy mượn nơi cha xứ. Xem ra là theo ý Chúa Quan
Phòng, trong một thời gian thầy Gioan đã không nhận ra
vẻ đẹp của các tác phẩm tôn giáo, vì sự thưởng lãm đó
đòi hỏi mức chín chắn rất nhiều về tri thức so với mức độ
một sinh viên triết học năm một. Yêu mến văn chương cổ
điển là điều cần thiết cho người sau trở thành nhà sáng
lập nhiều cơ sở giáo dục. Thần học gia Pecchenino, sau là
giám mục, đã nhiều năm là bạn thân tín của thầy Gioan,
khẳng định rằng đúng là phép lạ thấy Don Bosco rất giỏi
về văn chương Ý và Latinh. Đúng là mọi sự đều có thời
của nó như sách Huấn ca nói: “Người ấy truy tầm lẽ khôn
ngoan nơi mọi bậc lão thành, không ngừng nghiên cứu
các sấm ngôn” [Hc 39, 1b].
Lúc này, thầy Bosco đã hoàn tất năm triết hai, gia tăng
thêm kiến tức và thân thiết hơn với chủng sinh bạn và
nhiều bạn hữu trong thành phố. Lá thư của một người tên
Brosio viết cho cha Gioan Bonetti như sau: «Tôi còn nhớ
khi mình là một đứa trẻ ở Chieri, Don Bosco lúc đó là một
thầy chủng sinh. Dân chúng rất kính trọng thầy, từ trẻ
453
|
|
46.8 Page 458 |
▲back to top |
đến già đều ngưỡng mộ thầy về các nhân đức cao vời.
Dân làng rất mến thầy vì thầy có một lòng yêu mến trẻ
cách đặc biệt. Thầy đã gieo vào lòng chúng tôi một sự nhã
nhặn, tình thương mến. Người ta dám nói rằng thầy sống
cho giới trẻ. Hễ có chủng sinh rời chủng việc để đến nhà
thờ Chánh Tòa tham dự thánh lễ, ai nấy đều dừng đưa
mắt nhìn thầy. Khi phát hiện rồi, họ chỉ cho nhau “thầy
tóc quăn”. Đó là biệt danh thân thương chúng tôi dành
cho thầy Gioan. Thái độ vui tính và cởi mở của thầy hấp
dẫn chúng tôi đến với thầy. Với tôi, thật dễ dàng để có
tình bạn thắm thiết với thầy. Cũng tại chủng viện tôi đã
quen biết Lu-y Comollo, người bạn tri kỷ của Don Bosco.
Tận dụng sự thân thiết với bà con của thầy Luy Comollo,
tôi hay đến thăm thầy thường là lúc thầy ở cùng Don
Bosco, và tôi đã sớm đã đạt được mục đích. Không bao
lâu, tôi trở thành bạn của Gioan Bosco. Tình bạn của
chúng tôi gắn bó thân thiết cho đến khi ngài qua đời».
Năm đó, xảy ra hai biến cố thật an ủi với thầy Gioan.
Trước hết, trong suốt tháng Tư, Đức Tổng Giám mục
454
|
|
46.9 Page 459 |
▲back to top |
Fransoni đi kinh lý các giáo xứ ở Chieri và Castelnuovo.
Thiết nghĩ trong khi báo cáo về chủng sinh, cha quản hạt
Cinzano đã đề cập đến chủng sinh ưu tú, thầy Gioan
Bosco. Từ đây, Đức Tổng Giám mục qua thăm các hạt
Gassino và Casalborgone. Nhưng khi trở về Torino để
chủ phong tác vụ thánh, ngài lại bị ốm khá nặng. Ngài
bình phục rất sớm, nhưng ngài muốn lui về khu vực đồi
núi Chieri yên tĩnh hơn để nghỉ dưỡng, và ngài làm
khách tại nhà của một linh mục danh giá. Ngài cũng cần
sự nghỉ ngơi vì hoạt động quá sức trong nhiều lãnh vực
những năm qua và ngài đã chứng kiến được nhiều nỗi
thống khổ trong việc chống lại những yêu cầu quá khích
của nhóm theo chủ trương phò Pháp Quốc [nhóm
Cesaristi]. Thành viên nhóm này đã vận dụng hết tài năng
và mánh lới nhằm gây mối bất hoà giữa Giáo Hội và
Quốc gia nhằm hạn chế quyền tài phán của Giáo Hội.
Năm 1836, một sắc lệnh Hoàng gia ra lệnh buộc tất cả các
cơ sở bác ái phải để một ủy ban hoàng gia đầy quyền
hành kiểm tra sổ sách Nhà Nước không nhìn nhận các cơ
sở đó, cho rằng đó chỉ là những tổ chức đời và như thế
455
|
|
46.10 Page 460 |
▲back to top |
hoàn toàn phục lụy chính quyền dân sự. Một sắc lệnh
khác cấm các Nữ Tu Dòng Thăm Viếng lập nhà ở Thonon,
mặc dầu có phép của Tòa Thánh. Bộ trưởng Barbaroux
chống lại việc phổ biến một nhiều điều luật hội đồng của
Giáo phận Aosta. Thượng Viện đòi trưng thu các nghĩa
trang, mặc dầu những nơi đất thánh này thuộc phạm vi
của Đức giám mục. Cuối cùng một số phán định của Giáo
Quyền được Tòa Ánh Giáo Hội ban hành bị chính quyền
tuyên bố là vô hiệu lực. Vua Carlo Alberto nghe những
lời phản kháng của Đức Tổng Giám Mục, nên làm giảm
nhẹ một số quyết định các vị bộ trưởng muốn áp dụng
cho Toà Thánh. Ông áp dụng một vài nhượng bộ đáng
mong muốn cho Roma. Hội đồng Bộ trưởng đã đề xuất
tước quyền các giáo sĩ giữ hồ sơ dân sự, nhưng nhà vua
phản đối việc đó và đề nghị mở hội nghị đàm phán với
Giáo Hội. Công Đồng Trento là công đồng đầu tiên đem
lại trật tự cho đời sống gia đình bằng cách quy định rằng
trong mỗi giáo xứ, hồ sơ khai sinh, rửa tội, kết hôn và qua
đời của mỗi giáo hữu phải được lưu giữ. Như vậy, việc
này chắc chắn thuộc thẩm quyền của Giáo Hội. Tuy
456
|
|
47 Pages 461-470 |
▲back to top |
|
|
47.1 Page 461 |
▲back to top |
nhiên, không hề thành kiến về quyền của mình, Đức
Thánh Cha đã dàn xếp với sự đồng thuận của Vua. Nhà
Vua đã nhận những quyết định của Giáo Hội như luật
của quốc gia vào năm 1837.
Trong khi đó, Đức Tổng Giám mục Fransoni đã bình
phục giữa cảnh vật yên lành của miền Chieri, sau những
mệt mỏi chống đối. Chắc hẳn rằng Gioan đã tỏ bày lòng
thảo hiếu đầu tiên cho ngài và hẳn đã khơi dậy được lòng
trìu mến ngài sẽ không bao giờ quên được. Nếu không
như thế, chúng ta không hiểu được tại sao Đức Tổng
Giám mục Fransoni lại sẵn sàng ân ban cho thầy Gioan
một đặc ân không dễ gì có được, tức là được chịu chức
sớm.
Một niềm an ủi khác cho thầy chủng sinh Bosco.
Trong lá thư mục vụ ngày 5 tháng 8, Đức Giám mục
Fransoni công báo cho tín hữu là vua Carlo sẵn sàng công
nhận những tiền dâng cúng dành cho Hội Truyền Bá Đức
Tin. Lá thư mục vụ đó đã giải thích ích lợi và thiêng liêng
được Đức Thánh Cha ban cho ai gia nhập và chu toàn
457
|
|
47.2 Page 462 |
▲back to top |
những nhiệm vụ trong hội đó. Chúng ta nhớ rằng một
trong những khao khát nơi Don Bosco là hiến thân mình
cho việc truyền giáo hải ngoại. Chúng ta có thể nghĩ đến
những chân trời mở rộng trước mắt ngài và lòng nhiệt
thành cứu rỗi muôn vàn linh hồn càng trở nên mạnh mẽ,
hăng nồng và quả thực hiệu nghiệm đến nỗi một ngày kia
những trang sử mới sẽ được thêm vào cho lịch sử vẻ vang
của công cuộc truyền giáo hải ngoại của Công Giáo.
458
|
|
47.3 Page 463 |
▲back to top |
CHƯƠNG 47
Chủng Sinh trong Kỳ Nghỉ Hè
Trong câu chuyện của chúng tôi, chúng tôi thường có
dịp đề cao nhân đức khiêm nhường nơi Don Bosco. Trong
hồi ký của ngài, ngài có tự nhận những khuyết điểm của
mình, nhưng những điều đó không đến nỗi xấu như ngài
viết ra và phần nhiều đều bắt nguồn từ việc thiếu kinh
nghiệm và sự thúc đẩy của tuổi trẻ. Sau khi đã cân nhắc
những cái nhìn khá mâu thuẫn giữa Don Bosco và những
người đồng thời với ngài, về vấn đề này, chúng tôi xin
đưa ra kết luận sau: qua cuộc sống của mình, Don Bosco
đã có nhã ý đưa ra những bài học về những khuyết điểm
mà người trẻ hay vấp váp. Bằng cách này, ngài muốn
nhấn mạnh những nguy hiểm mà thanh thiếu niên, học
sinh, chủng sinh thường gặp phải khi họ lo lắng muốn
làm điều đúng đắn, nhưng lại không biết làm như thế
nào. Đấy như là những lời cảnh báo, dạy dỗ của người
cha cho các con cái để cổ vũ chúng trong cuộc chiến hằng
ngày chống lại những thôi thúc của tự ái, kiêu ngạo, cảm
xúc và những trở ngại khác, cũng như thúc đẩy chúng cố
459
|
|
47.4 Page 464 |
▲back to top |
gắng đạt tới bậc trọn lành qua các nhân đức: khiêm
nhường, vâng lời, đạo đức và chăm học để trở nên những
đầy tớ rất mực trung thành của Thiên Chúa, sẵn sàng làm
bất cứ việc thiện gì được trao phó.
Nhiều giai thoại xảy ra trong kỳ nghỉ của thầy Gioan
khẳng định niềm tin ấy của chúng tôi. Ngài viết: “Trong
kỳ nghỉ hè thường gây ra những nguy hiểm trầm trọng
cho chủng sinh, đặc biệt nếu nó kéo dài từ lễ Th. Gioan
Baotixita [24/6] đến hết ngày lễ các thánh [1/11], nghĩa là
khoảng 4 tháng rưỡi. Cha đã dùng thời giờ để đọc sách và
viết lách. Nhưng không biết tổ chức giờ giấc ra sao nên
cha đã phí phạm đi nhiều. Cha đã cố gắng qua thời giờ
bằng cách lao động chân tay. Cha đẽo quay, làm móc áo,
đồ chơi trẻ em, bóng cầu và bi sắt. Cha vá áo quần, giày
dép và sửa lại đồ đạc dụng cụ. Cha cũng làm thợ hồ và
đóng sách. Ở nhà cha vẫn còn một bàn học, một bàn ăn và
mấy chiếc ghế mà cha đã đóng trong kỳ nghỉ hè, đó là
những kiệt tác của cha. Cha cũng đi gặt, đi hái, tỉa cây, hái
trái và làm rượu nho.
“Cha đã từng làm những việc đó vào những kỳ nghỉ
hè trước, khi chưa vào chủng viện. Cha cũng coi sóc một
nhóm trẻ em nhưng chỉ có thể làm vào ngày Chúa Nhật
460
|
|
47.5 Page 465 |
▲back to top |
và lễ nghỉ. Chiều chiều cha tụ tập chúng trước sân nhà, và
sau vài trò chơi cha thường chuyện vãn với chúng. Cha
thích dạy chúng giáo lý, nhiều đứa đã tới 16, 17 tuổi đầu
rồi mà vẫn hoàn toàn mù tịt về đạo. Cha cũng dạy vài
đứa tập đọc, tập viết và thấy có kết quả khả quan. Ước
muốn hay nói đúng ra là sự khát mong học tập đã kéo
đến cho cha những đứa trẻ đủ lứa tuổi. Chúng học miễn
phí nhưng cha luôn đòi hỏi chúng chuyên cần, chú ý và
mỗi tháng phải đi xưng tội. Mới đầu vài đứa bỏ đi, vì
chúng không chấp nhận những đòi hỏi này, nhưng thực
ra đó cũng là điều hay cho những đứa ở lại.
“Cha nói kỳ nghỉ hè thì nguy hiểm, tức là cha nói cho
mình. Một chủng sinh đơn sơ sẽ thật không ngờ là mình
đang ở trong nguy hiểm trầm trọng mà mình không biết.
Điều đó đã xảy ra cho cha. Một hôm, vào một ngày lễ
trong làng, một người cậu của cha có mời cha đến dự tiệc.
Cha thì không muốn đi nhưng cậu nói cần cha giúp đỡ
trong việc phụng vụ trong nhà thờ. Thế là cha nhận lời và
giúp lễ cũng như cất hát. Sau đó là bữa tiệc, mọi việc chạy
ngon lành được một lúc, nhưng khi khách khứa ngà ngà
say thì họ bắt đầu ăn nói lung tung. Là một chủng sinh
cha đâu thể để yên, và vậy cha cố phản đối nhưng vô ích.
461
|
|
47.6 Page 466 |
▲back to top |
Cậu cha không để cha đi. Vài người lại bắt đầu nói khích
và chửi lại những đồng bàn còn nặng lời hơn nữa. Rồi cơ
sự lại càng tệ hại hơn nữa: người ta gào la đe nẹt nhau
giữa tiếng khua chén bát ỏm tỏi. Không làm gì được nên
cha phải ra về ngay bao có thể. Về đến nhà, cha cương
quyết canh tân quyết định đã làm trước đó là tránh xa
những sự việc thế tục để khỏi sa đàng tội lỗi.”
Ôi! Những lời của Chúa Thánh Thần thật đúng biết
bao: “Thật cay đắng cho tâm hồn khi quá chén vì bị nói
khích và ngã quỵ. Me men khiến đứa ngu nổi hùng mà
chuốc họa vào thân: sức lực tiêu hao, mình mang thương
tích. Trong tiệc rượu, đừng khiêu khích kẻ đồng bàn,
đừng hạ nhục nó lúc nó đang vui nhộn, đừng buông lời
trách móc, cũng đừng đòi nợ nó kẻo nó nổi sùng” [Hc 31,
29-31]. Trong những tình huống như thế, hoặc ta cứ hòa
theo đám đông, hoặc giữ thinh lặng; trong trường hợp ấy,
tốt hơn ta cứ ở nhà như ta đọc thày trong sách Châm
Ngôn: “Đừng nhập bọn với quân chè chén say sưa” [Cn
23, 20].
“Một chuyện tương tự không hay nhưng có tính chất
khác đã xảy ra tại Croveglia thôn Buttigliera. Một ông cậu
khác của tôi tên là Mattheu [sống thọ tới 102 tuổi], có mời
462
|
|
47.7 Page 467 |
▲back to top |
cha đến dự lễ Th. Bartolomeo [quan thầy trong họ đạo].
Tôi lại giúp việc phụng vụ, hát và chơi vĩ cầm. Đó là nhạc
cụ mà cha ưa thích nhưng cha đã bỏ không dùng nữa. Ở
nhà thờ, mọi việc đều tốt đẹp. Bữa tiệc dọn ở nhà cậu tôi
vì ông là trưởng họ. Cha xứ cũng có mặt với chúng tôi.
Sau bữa tiệc, các thực khách xin tôi chơi nhạc giải trí cho
họ. Tôi từ chối. Họ nài nỉ rằng họ chỉ muốn được nghe
“tài nghệ” của tôi. Tôi trả lời là để đàn ở nhà mất rồi và
không có đàn sẵn ở đấy. Một người khách ngắt lời: ‘Thế
thì dễ, trong làng này có một người có đàn, để con đi
mượn cho thầy chơi nghe.’
“Chẳng bao lâu, anh ta mang đàn về. Tôi cố gắng tìm
cách từ chối. Một người chơi nhạc nói: “Vậy để tôi với
thày. Tôi chơi phần một, còn thày chơi phần hai nhé.”
“Thật tội nghiệp! Cha không có cách chi từ chối được.
Thế là tôi bắt đầu chơi một ít phút. Bỗng cha nghe có
tiếng xì xào, lộn xộn phía dưới như thể có người tụ họp
đâu đấy. Cha tiến lại cửa sổ để xem và thấy một đám
người đang khiêu vũ trước tiếng nhạc của cha. Thật
không có lời nào diễn tả được sự tức giận của cha khi
thấy cảnh tượng đó.
463
|
|
47.8 Page 468 |
▲back to top |
“Cha đã la lên trước mặt đám khách dự tiệc: ‘Thế ra
các người muốn tôi cổ võ cho các loại giải trí này mà tôi
đã nhiều lần chống đối sao? Không bao giờ, này cầm lấy
cây đàn và trả ngay cho chủ của nó, bảo rằng cảm ơn ông
ấy và tôi sẽ không bao giờ cầm nó nữa.’
“Nói rồi cha đứng dậy ra về. Cha lấy chiếc violon của
mình ra, dẫm lên cho đến khi nó nát ra từng mảnh. Cha
sẽ không bao giờ chơi thứ nhạc cụ như thế nữa, kể cả
trong các lễ nghi của nhà thờ. Cha đã long trọng làm một
lời hứa và cha đã nhớ. Sau này cha có dạy người khác
chơi, nhưng không bao giờ cha đụng đến nó cả.”
“Một chuyện nữa kể như là đủ. Trong mùa hè cha
thường đi bắt tổ chim, mùa thu cha đánh bẫy bằng mồi
và lồng, và thỉnh thoảng cha đi săn bằng súng. Một ngày
khi cha đang rượt theo một con thỏ rừng từ ruộng này
sang ruộng kia, từ vườn nho này sang vườn nho kia. Cha
trèo lên đồi, vượt qua thung lũng cỏ hàng giờ. Sau cùng
cha đã đuổi kịp con vật đáng thương ấy. Phát súng của
cha trúng cạnh sườn nó và con vật đáng thương ngã gục
tại chỗ. Cha thấy thật mủi lòng. Nghe tiếng súng các bạn
cha chạy tới, trong lúc họ thèm thuồng nhìn con vật thì
cha nhìn vào chính mình: Mình ăn mặc như thế này sao?
464
|
|
47.9 Page 469 |
▲back to top |
Không có áo chùng, chỉ mặc một chiếc áo sơ mi dài tay,
đội chiếc mũ rơm rách bươm và đi xa nhà tới hai dặm
đường. Thật là chẳng khác gì một tên săn lén. Cha thấy
rất là bối rối nên xin đi về và mau chóng trở về nhà. Một
lần nữa cha nhất quyết bỏ mọi thứ săn bắn và lần này,
nhờ ơn Chúa giúp, cha đã giữ được lời hứa. Xin Chúa tha
thứ cho cha về thái độ như thế.”
“Ba câu chuyện đã dạy cha một bài học thấm thía. Từ
đây trở đi cha đã làm một quyết định đanh thép là sống
xa lánh mọi theo đuổi thế tục. Cha thâm tín rằng bất cứ ai
thật sự muốn tận hiến cho Thiên Chúa thì phải bỏ mọi sự
vui thú thế tục. Thực sự thì những thú vui này thường
thì không có tội, nhưng có điều chắc chắn là: ăn mặc, nói
năng, xử sự theo cách thế tục vẫn luôn luôn có nguy hiểm
cho nhân đức, đặc biệt là đức thanh khiết mỏng giòn.”
Điều này nói lên cách Don Bosco, trong sự khiêm
nhường của mình, đã đánh giá kỳ nghỉ ra sao. Nhưng
những người biết ngài trong thời kỳ đó lại có ý kiến khác
hẳn. Cha phó xứ Repolo kể lại: “Trong kỳ hè, thầy Don
Bosco rất cẩn thận giữ gìn lòng nhiệt thành và tinh thần
của chủng viện. Trong cái yên tĩnh của nông trại
Susambrino và ở Becchi, thầy luôn luôn bận rộn với việc
465
|
|
47.10 Page 470 |
▲back to top |
học hành và công việc lao động thích hợp, ích lợi cho sức
khỏe của thày. Những hoạt động này là cần thiết. Thầy
không ở nhưng. Hơn nữa, thầy luôn luôn trung thành chu
toàn mọi việc đạo đức của một chủng sinh: nguyện ngắm,
đọc sách thiêng, lần hạt, viếng Thánh Thể, dự lễ hàng
ngày và siêng năng hiệp lễ. Vì sống xa nhà thờ giáo xứ
nên ngài không thể đi lễ sớm được vì sức khỏe không dồi
dào và vì lý do khác nữa. Vì thế thầy đi lễ sau, cử hành
vào lúc 11h, thầy có rước lễ, nêu gương sáng cho dân.
Thầy luôn sẵn sàng giúp lễ. Mỗi buổi sáng Chúa Nhật
thày dạy giáo lý cho thanh thiếu niên với lòng nhiệt thành
và cảm giác thành tựu sâu sắc. Khi nào nhà thờ gióng
chuông báo hiệu có người hấp hối, thì thầy vội vã đến
nhà thờ, dầu cách xa 2 dặm đường để mặc áo “surplice,”
cầm lọng kiệu Mình Thánh đến nhà bệnh nhân, đường xá
xa xôi không thành vấn đề. Thầy cũng không cho mình
được phép miễn chuẩn không nghe bài giảng. Trái lại
thầy còn chú ý nghe tới nỗi có thể nhắc lại từng chữ cho
các bạn chủng sinh khác khiến họ rất đỗi ngạc nhiên. Thái
độ của thầy luôn điềm đạm và không chê trách được vì
thầy biết nó rất quan trọng để nêu gương sáng. Do đó,
thầy được mọi người trong làng hết sức trân trọng.”
466
|
|
48 Pages 471-480 |
▲back to top |
|
|
48.1 Page 471 |
▲back to top |
Thầy đã qua nhiều thời giờ với cha Cinzano là người
rất quý mến thầy. Thầy Gioan luôn luôn sẵn sàng để giúp
việc nhà xứ. Cũng trong thời gian ấy, mọi sách trong thư
viện cha xứ được thầy tùy nghi sử dụng. Vị linh mục lành
thánh này rất thạo về triết học, thần học và lịch sử và vẫn
tiếp tục nghiên cứu văn chương. Là một học giả Latinh
nên ngài có mọi cuốn sách kinh điển, mà ngài vẫn luôn
đọc và nghiên cứu dầu cho tuổi mỗi ngày một cao. Vị linh
mục học giả này đặt nhiều hoài vọng nơi Gioan. Ngài
thường nói rằng kể từ khi biết thầy, ngài luôn luôn khám
phá ra những điều phi thường nơi thày.
Một điều đáng được liệt vào danh tiếng này là đức tự
chủ cao độ nơi thầy Gioan. Gioan Philipello [một người
bạn của thầy] có kể rằng một ngày kia thầy Bosco đang ở
phòng khách nói chuyện với cha sở. Cũng có hai sinh
viên khác đến đó để tham khảo hay làm gì đó. Họ bắt đầu
trêu chọc thầy Bosco. Vài người thúc Gioan trả đũa lại hai
tên đầu bò này, nhưng thầy trả lời: “Để cho họ cười đùa.
Họ còn trẻ mà, và lại sự trêu chọc của họ có hại gì cho tôi
đâu.”
Giáo sư Francesco Bertagna có cho chúng tôi bản
tường thuật như sau: “Lúc đó Gioan ở Sambrino, thì mỗi
467
|
|
48.2 Page 472 |
▲back to top |
tuần có 5 hay 6 học sinh ở Castelnuovo đến xin thầy dạy
kèm, hoặc chung hoặc riêng, vào nhiều giờ khác nhau.
Một vài người, xin kèm về mấy môn đã học năm trước,
một vài người thì để sửa soạn cho năm tới, có vài phụ
huynh mỗi tháng có trả cho thầy một số thù lao nhỏ, nhờ
đó Gioan có thể may sắm quần áo, vài người khác không
cho gì và thầy Gioan dạy các con cái họ hoàn toàn vì tình
nghĩa hoặc vì tình bác ái. Những bài học đầu tiên thầy
dạy họ là yêu mến Thiên Chúa và giữ các giới răn và thầy
kết thúc giờ họ bằng cách khuyên họ cầu nguyện, kính sợ
Chúa, tránh tội và các dịp tội.”
Cho đến khi chịu chức, thầy Gioan Bosco mỗi ngày
đều lên đỉnh ngọn đồi trồng nho của gia đình Turco trong
một khu đất có tiếng tên là Renenta. Trên đỉnh ngọn đồi
có những cụm cây, thầy Gioan đã qua hàng giờ dưới
bóng mát. Ở đó thầy yên tĩnh học bổ túc những môn học
mà trong năm không có thời giờ để học, đặc biệt là cuốn
lịch sử Cựu Ước và Tân Ước của Calmet và cuốn địa lý đất
thánh của ông.
Thầy cũng học tiếng Do thái và nên thành ngôn ngữ
này. Năm 1884, tại Roma, chúng tôi rất ngạc nhiên khi
nghe Don Bosco bàn luận về cơ cấu văn phạm và ý nghĩa
468
|
|
48.3 Page 473 |
▲back to top |
của một vài câu trong sách tiên tri với một linh mục dạy
tiếng Do thái. Thày cũng quan tâm đến việc dịch Tân ước
từ bản Hy lạp, và đã bắt đầu chuẩn bị bài giảng [căn cứ
vào bản gốc]. Thấy trước được sự cần thiết của những
ngoại ngữ thời đại, thày cũng học Pháp văn, là tiếng thày
ưa thích, bên cạnh tiếng Latinh, tiếng Ý, tiếng Do thái và
Hy lạp.
Nhiều lần chúng tôi nghe ngài nói: “Cha học ở vườn
nho Renenta của ông Giuse Turco.”
Đó là cách thày chuẩn bị mình cho sứ mệnh giáo dục
thanh thiếu niên. Thật vậy, một ngày kia ông Giuse
Turco, người bạn thân của thày, hỏi thày: “Bây giờ thầy là
chủng sinh và sau này thầy sẽ làm linh mục, vậy thầy sẽ
làm gì?”
Gioan trả lời: “Tôi không có khuynh hướng làm việc
giáo xứ, như là cha xứ hay là cha phó. Nhưng tôi thích tụ
tập những trẻ nghèo và bị bỏ rơi lại, dạy dỗ chúng và cho
chúng một nền giáo dục Công Giáo.”
Một lần khác thày kể cho ông nghe về điều thày biết
từ một giấc mơ, nghĩa là khi đến giờ, mình sẽ tập họp rất
đông thanh thiếu niên vào một chỗ và lo cho chúng về
469
|
|
48.4 Page 474 |
▲back to top |
hạnh phúc thiêng liêng cũng như vật chất. Thày không đi
vào chi tiết, nhưng hầu hết đều giống những điều Don
Bosco sẽ nói cho các con cái ngài ở Nguyện Xá lần đầu
tiên vào năm 1858; trong số đó có Cagliero, Rua, Francesia
và các người khác. Trong giấc mơ, ngài thấy một thung
lũng dưới khu đất Susambrino biến thành một thành phố
lớn. Từng nhóm băng đảng trẻ vừa chạy qua đường phố,
công trường và kêu la, chơi nhảy và văng tục. Gioan
không thể đứng yên được, vẫn tính nóng nảy, ngài mắng
cho chúng và đe sẽ đánh nếu chúng cứ tiếp tục. Chúng
chẳng để ý gì đến cả, vì vậy ngài bắt đầu ra tay. Chúng
cũng chẳng chần chừ liền xông vào và đánh đấm ngài túi
bụi. Gioan phải chạy trốn. Nhưng bỗng nhiên ngài gặp
một người đàn ông ra lệnh cho ngài phải đứng lại và trở
về với bọn trẻ để dạy cho chúng làm lành lánh dữ. Gioan
thưa lại rằng chúng nó đã đánh đập ngài và còn đánh
mạnh hơn nếu ngài trở lại. Rồi Người đó giới thiệu với
ngài một bà rất uy nghi đang tiến lại. Ông ta nói với
Gioan: “Đây là Mẹ Ta, hãy nghe lời Người.”
Người đàn bà chăm chú nhìn Gioan cách trìu mến và
nói: “Nếu con muốn chinh phục được những đứa trẻ này,
470
|
|
48.5 Page 475 |
▲back to top |
con đừng có đánh chúng. Hãy hiền từ và khuyến dụ
chúng.”
Rồi cũng như giấc mơ lần đầu tiên, ngài thấy lũ trẻ
đang từ những dã thú trở thành một đàn chiên cừu, và
ngài thành người chăn chiên. Tiên tri Isaia cũng đã thị
kiến thấy việc tương tự: “Loài dã thú, chó rừng và đà
điểu, đều sẽ tôn vinh Ta; vì Ta cho nước chảy ngay giữa
sa mạc, khơi những dòng sông tại vùng đất khô cằn, cho
dân Ta tuyển chọn được giải khát. Ta đã gầy dựng cho Ta
dân này, chúng sẽ lên tiếng ngợi khen Ta ” [Is 43, 20].
Có lẽ lần đó Gioan đã thị kiến thấy Nguyện Xá tới
những ngôi nhà dọn sẵn cho mình và thanh thiếu niên
của ngài. Một trong các chủng sinh bạn ngài là cha Bosco
Catangolo, sau này làm cha xứ ở Lavone Canavesa, lần
đầu tiên đến thăm Nguyện Xá vào năm 1890, Ban Tổng
Cố Vấn dẫn ngài đi thăm nhà. Lúc đi ngang qua một
chiếc sân, vị linh mục thấy chung quanh có bao nhiêu là
nhà cửa liền kêu lên: “Cái tôi thấy đây đối với tôi không
có gì là mới mẻ cả. Hồi còn ở chủng viện Don Bosco đã tả
cho tôi nghe như thể ngài đã thấy tận mắt cái mà ngài
đang kể cho tôi nghe vậy. Thật đúng như lời ngài đã miêu
471
|
|
48.6 Page 476 |
▲back to top |
tả.” Và vị linh mục tử tế ấy rất xúc động khi nhớ lại người
bạn đồng môn của mình.
Cha Cinzano cũng nói cho cha Gioakim Berto và
những người khác rằng lúc Gioan còn là chủng sinh, đã
nói với ngài bằng những lời chắc chắn rằng khi đến lúc,
Gioan sẽ có linh mục, tư giáo, học sinh học chữ và học
nghề và cả một hội kèn đồng nữa.
Về điểm này, chúng ta không thể bỏ qua việc đề cập
tới diễn tiến mạch lạc của các giấc mơ khác nhau và kế
tiếp nhau cách lạ lùng. Hồi chín tuổi, lần đầu tiên Gioan
Bosco được biết cái sứ mệnh vĩ đại được Thiên Chúa sẽ
trao phó cho Ngài; lúc 16 tuổi, ngài nghe thấy những lời
hứa về phương diện vật chất để nuôi nấng che chở cho
biết bao thanh thiếu niên; lúc lên 19 tuổi một mệnh lệnh
rất rõ là ngài không được từ chối sứ mệnh được trao; lúc
lên 22 tuổi, thành phố Torino to lớn được chỉ ra cho ngài
như là cánh đồng và trung tâm lao nhọc tông đồ của ngài.
Chúng ta sẽ thấy những lời chỉ dẫn cần thiết này sẽ tiếp
tục ra sao cho đến khi hoàn tất chương trình của Thiên
Chúa. Liệu ta có thể nói giấc mơ như thế chỉ là mộng mị
hay sao? Chúng tôi xin phép thuật lại một chuyện chứng
tỏ Thiên Chúa yêu thương ngài đến thế nào và trong
472
|
|
48.7 Page 477 |
▲back to top |
những ngày đó Mẹ Đồng Trinh đã giúp ngài ra sao. Khu
Castelnuovo luôn bị bão tố tàn phá. Trọn cả mùa nho bị
tiêu tan hết suốt 10 năm trời. Gia đình Turco có than thở
với Gioan về tai họa này, lúc ấy thầy còn là chủng sinh.
Thầy trả lời với một niềm xác tín khiêm tốn: “Đừng sợ.
Bao lâu tôi còn ở Renenta này thì sẽ không có một trận
mưa đá nào nữa. Chúng ta chỉ việc cầu xin Đức Mẹ và
Người sẽ bảo vệ chúng ta.” Và thật vậy, trong nhiều năm
không có trận mưa đá nào nữa. Theo ông Giuse Turco thì
chính nhờ có Gioan mà Chúa sẽ ban muôn ơn lành xuống
cho miền này.
473
|
|
48.8 Page 478 |
▲back to top |
CHƯƠNG 48
Một Bài Giảng, Một Chuyến Thăm Viếng, Một Bữa
Cơm
Trong khi Gioan đang vui hưởng kỳ nghỉ trong các
công việc tay chân học hành, dạy kèm và tập hợp các trẻ
em lại vào các ngày Chúa Nhật để đi nhà thờ và giải trí
thì một ngày, thầy nhận được lời mời đi giảng về Đức Mẹ
Mân Côi ở làng Afflano bên cạnh. Được sự chấp thuận
cũng như chỉ dẫn của cha xứ, thầy đã nhận lời và đây là
lần đầu tiên thầy bước chân lên tòa giảng trong niềm hân
hoan là được dâng hoa trái đầu mùa của bài giảng cho
Đức Mẹ, Đấng đã đối xử với thầy như một người mẹ và
một người hướng đạo. Thầy khai triển đề tài bằng việc
khởi sự đọc một kinh trong các kinh kính Đức Mẹ, kinh
mà Đức Leo XIII không ngừng cổ võ, thâm tín rằng với
kinh đó trật tự xã hội được tái lập. Có lý do cho nhận xét
này của chúng tôi và câu chuyện sẽ mở ra cho độc giả
thấy điều đó.
Trong khi ấy, thầy Lu-y Comollo cũng không quên
người bạn của thầy, thầy viết: “Tôi đã hưởng được hai
474
|
|
48.9 Page 479 |
▲back to top |
tháng hè và mặc dầu thời tiết nóng nực nhưng sức khỏe
tôi cũng có phần khả quan. Tôi đã học những phần Luận
Lý và Đạo Đức không dạy trong lớp. Tôi cũng đọc tác
phẩm của Flavius Giuseppus mà bạn chỉ, nhưng không
biết có thể đọc được hay không, vì tôi vừa mới đọc được
cuốn ịch sử các lạc thuyết. Hy vọng năm tới sẽ đọc. Phòng
của tôi thì rất là ngon lành. Tôi cười nói, làm việc, học
hành, đọc sách và hát hỏng nữa. Nếu mà các bạn ở đây
thì hạnh phúc của tôi toàn vẹn. Tôi thích thú được ở với
cha cậu, cùng ăn, cùng giải trí và cùng đi dạo. Dù tuổi tác
đã cao nhưng cậu tôi vẫn hoạt động và vẫn hay kể cho tôi
nghe những mẫu chuyện tếu và những giai thoại làm tôi
rất thích thú. Tôi đang đợi bạn như đã hẹn. Chúc bạn có
một kỳ nghỉ vui vẻ, và nếu là một người bạn chân thành
thì cầu nguyện cho tôi đấy nhé.”
Gioan nhận lời mời của Comollo. Nhưng vì chưa bao
giờ tới Cinzano nên thầy đã đi với mấy người nữa như
Garegliano, bạn cùng lớp, viên biện lý địa phương, viên
thư ký thành phố và một viên giám sát tên là Gioan
Baotixita Baccotti. Họ định chương trình là sẽ dùng một
bữa trưa thịnh soạn với cha xứ. Nhưng khi tới nơi thì
người ta cho biết cha xứ cùng với người cháu đã đi
475
|
|
48.10 Page 480 |
▲back to top |
Sciolze để nghe bài huấn đức hàng tháng của cha quản
hạt. Sao bây giờ? Bỏ bữa cơm sao? Đành chịu vậy à? Đâu
có được! Ông cậu của Comollo là cha xứ ở Cinzano, một
cụ già đáng kính lắm cơ mà… Đã hơn một lần, lúc ở
Chieri hay ở Castelnuovo, ngài đã từng mời Gioan đến
Cinzano thăm ngài và nói rằng thày sẽ luôn được chào
đón như nhà mình. Song khốn nỗi, bà quản gia, một đầy
tớ trung thành và tằn tiện lãnh nhiệm vụ chăm sóc cửa
nhà. Dễ gì mà bà mời vị khách nào tới ăn cơm, huống nữa
đây là cả một nhóm đông như thế, mà cha sở lại vắng
nhà, còn bà thì không hề được thông báo về việc này.
Gioan nhận ra mình cần phải đi nước cờ ngoại giao để có
được bữa ăn. Tuy nhiên, thày đoan chắc với những người
bạn rằng mọi việc sẽ ổn.
Vì chả quen gì bà quản gia, thầy đi dò hỏi tên bà và
tình trạng của bà. Rồi với Garigliano, thầy đến gõ cửa nhà
xứ. Bà quản gia, người hoàn toàn mù tịt về Gioan, tiếp
thầy một cách lạnh nhạt và chẳng mất thì giờ, bà nói ngay
là cha xứ đi vắng.
Gioan nói cách rất duyên dáng và trung thực: “Ồ, thật
là xui xẻo cho chúng tôi, những người bạn thật là tri kỉ
của ngài như thế này. Ước gì có bà Mađalena ở đây thì tốt
476
|
|
49 Pages 481-490 |
▲back to top |
|
|
49.1 Page 481 |
▲back to top |
quá. Tôi nghe nói bà ta rất tử tế và phúc hậu lắm. Nhưng
chắc là cha xứ hẳn sẽ không đi Sciolze mà không đem
theo bà ấy chứ; bà giữ một vai trò thật quan trọng. Đó là
lý do tại sao tôi đến đây, đến để tỏ lòng ngưỡng mộ bà ấy
đấy, nhưng tôi tưởng là phải chờ một dịp khác mới được
cái vinh dự ấy. Dẫu sao đi nữa, lúc gặp bà ấy, xin hãy vui
lòng cho tôi gửi lời chào thăm bà ấy nhé.”
Được đi tàu bay giấy, bà quản gia ngắt lời thầy bằng
một nụ cười rất duyên: “Bà Madalena không có đi Sciolze
đâu.”
“Thế hả? Đâu có thể như vậy được, người ta bảo tôi
là…”
“Tôi nói với thầy là bà ấy không có đi mà, và chính tôi
là Madalena đây.”
“Ồ, vậy à! Thế ra bà là người điều hành nhà xứ?”
“Đâu có, tôi chỉ là người hầu thôi…”
“Ấy, sao bà lại nói thế! Nếu không có bà thì cha sở
làm gì được? Chúng tôi tất cả đều biết bà trông nom mọi
việc và điều hành nhà cửa cho ngài mà. Cha Comollo thật
không ngớt lời khen ngợi bà đã săn sóc cha tận tình, rồi
477
|
|
49.2 Page 482 |
▲back to top |
luôn luôn làm cho ngài hài lòng cả trong những việc nhỏ
mọn nữa.”
Bà Madalena xiêu lòng trước lời khen như thế, mà
thật ra trong trường hợp này cũng đúng lắm chứ. Bà nói:
“Đâu có. Đấy là vì ngài quá tử tế đấy thôi. Chứ tôi thì làm
được trò trống gì, mà buồn quá, cha sở lại đi vắng đúng
lúc thầy đến thăm. Nhưng tôi tin là chiều nay ngài sẽ về.”
“Đúng đấy, thật là xui xẻo, tôi định là qua cả ngày với
ngài cơ đấy. Nhưng bây giờ thì hết thành vấn đề rồi. Thôi
vậy, tôi xin lui nhé, sau tôi sẽ trở lại. Dẫu sao thì tôi cũng
vui sướng là được hầu chuyện với bà, thưa bà Madalena.”
“Nhưng thầy đi đâu bây giờ, thầy đã dùng cơm
chưa?”
“Thưa bà chưa, nhưng chả sao, tôi sẽ liệu…”
“Nhưng thầy đi đâu mới được chứ?
“Phải, đó mới là vấn đề đấy.”
“Vậy, mời thầy vào, xin thầy cứ tự nhiên cho, cứ xem
như người nhà vậy!”
“Ồ, nhưng cha xứ đâu có nhà?”
478
|
|
49.3 Page 483 |
▲back to top |
“Đã đành là thế, nhưng còn có tôi mà. Cha Comollo
rất quý khách và chẳng có sao đâu. Mời thầy vô đi!”
“Nhưng phiền bà quá, tôi đâu có dám quấy rầy bà.”
“Có gì đâu, tôi rất vui lòng lo liệu cho thầy, thầy cứ để
mặc tôi mà.”
“Nói thật, tôi đâu có đi một mình. Tôi còn có 5, 6
người bạn nữa đang ở dưới làng.”
“Thì cả họ nữa, có sao đâu, mời cả họ vào nữa”
“Nhưng bà có thể lo cho bằng ấy người được sao?”
“Thầy đừng lo, tôi sẽ lo đầy đủ cho tất cả.”
“Giờ tôi mới thấy những điều tốt lành người ta nói về
bà thật không sai tí nào. Nhưng tôi vốn một điều nữa xin
thưa với bà là: các bạn của tôi đều là những nhân vật khá
quan trọng và…”
“Họ sẽ được thỏa lòng, rồi thầy xem.”
“Ừ. Nhưng mà một việc nữa, không biết bà có làm
được không? Một ít rượu ngon ấy mà! Tôi nghĩ rằng chìa
khóa hầm rượu chắc bị để trong phòng cha xứ mất rồi.”
479
|
|
49.4 Page 484 |
▲back to top |
“Trong phòng cha xứ à? Sức mấy có chuyện ấy. Mọi
sự đều dưới quyền kiểm soát của tôi.” Vừa nói bà vừa lắc
chùm chìa khóa bà đeo bên sườn: “Đây nè! Thầy tưởng
tôi sẽ cho thầy uống nước lã sao?”
Madalena đi dọn luôn bữa ăn còn Gioan thì đi gọi các
bạn. Chẳng bao lâu họ tới nơi và mọi người cùng ngồi
vào bàn ăn với một mâm cơm thịnh soạn hết sức và có cả
rượu hảo hạng nữa. Thật không thể nào có hơn được nữa.
Tuy vậy Gioan thấy hơi lo lắng vì không ngờ có một bữa
ăn thịnh soạn như thế. Nhưng Gioan cũng không thể
tránh được. Thực khách thì vui vẻ: “Hoan hô bà quản gia.
Hoan hô bà Madalena.” Thật là một ngày vinh quang cho
bà ta. Dẫu vậy, mọi người đều thấy hơi quá đáng, cỗ bàn
to quá. Rồi bà Madalena vội vã dọn bàn, còn các bạn của
Gioan thì về nhà, mọi người quyết định là không bao giờ
nói với ai lời nào để có thể làm tổn thương bà quản gia.
Một lúc sau cha Comollo cùng người cháu từ Scielzo trở
về vui mừng chào đón Gioan. Nhưng cả các bạn, cũng
như Gioan trong suốt thời gian Lu-y còn sống, không ai
nhắc đến cho ai về bữa ăn kia cả. Sau khi Lu-y qua đời thì
Gioan mới nói chuyện đó cho cha Comollo và ngài cười
đến vỡ bụng.
480
|
|
49.5 Page 485 |
▲back to top |
Câu chuyện nho nhỏ mà chúng tôi nghe được từ
chính Don Bosco đã nói lên cái tài đắc nhân tâm của ngài.
Lòng hòa nhã và cái kiến thức sâu sắc về cõi lòng con
người đã cho phép ngài thành công về phương diện này,
kể cả với những người chống đối ngài, những kẻ cứng
đầu cứng cổ, những người thất vọng cũng như những
người khó tính khó nết nữa. Khi nhận thấy rằng thiện chí,
lòng bác ái hay bổn phận đều trở nên vô hiệu, ngài
thường rất khôn khéo gợi đến tự ái của người ta mà
không có gì là nịnh bợ hay lừa dối cả, ngài thường áp
dụng cách này cho đến khi đạt được ý nguyện mới thôi.
Một lời khen ngợi của ngài, nhắc đến một việc đáng khen
nào đó, một cử chỉ hay một lời nói tỏ lòng yêu mến, tin
tưởng, tín nhiệm, kính trọng đã từng chinh phục được
mọi người, mọi chướng ngại vật hay mọi mối thù hận, và
vì vậy ngài có thể đạt được cái ngài muốn nơi bất cứ một
hội viên hay một người lạ nào.
Thời gian không cho phép chúng tôi kể lại mọi
chuyện, có lúc thì thật là tức cười, có khi thì thật cảm
động và còn anh hùng nữa. Chính chúng tôi đã mục kích
thấy có những người thắng được những ngại ngùng của
mình, sửa sai ý hướng và bền tâm làm những hành vi cao
481
|
|
49.6 Page 486 |
▲back to top |
quý đầy hy sinh và từ bỏ mình mà không ai ngờ rằng họ
có thể làm được. Don Bosco có được nghệ thuật làm ra
những điều lạ lùng như thế đấy. Chúng ta đọc thấy trong
sách Châm Ngôn: “Môi người ngay làm kẻ nghe hả dạ”
[10, 32] và trong sách Huấn Ca: “Tiếng sáo, tiếng đàn
khiến giọng hát du dương, nhưng lời nói dịu dàng còn
êm tai hơn nữa” [40,21].
Thế rồi Gioan lại ở lại Cinzano mấy ngày. Đức hạnh
thiên thần của Comollo cũng như việc năng lui tới các
phép bí tích và sự chú ý tận tâm tới các việc phụng vụ của
thầy càng làm tăng thêm lòng cảm mến của Gioan hơn
nữa. Lu-y đã chia sẻ niềm vui và ước vọng với Gioan và
cũng như Gioan, thầy cũng rất nhiệt tâm trong việc dạy
giáo lý cho trẻ chung quanh tại nhà thờ và cả nơi đường
phố nữa. Hai người bạn đã bàn luận lâu về những vấn đề
thiêng liêng, những dự tính cho tương lai cũng như việc
học hành của họ. Comollo rất đỗi ngạc nhiên về trí nhớ
diệu kỳ của Gioan và nói rằng ít người trên thế gian này
được Chúa ban cho ơn đó. Gioan đã đọc bộ sách 7 tập
Lịch Sử Chiến Tranh Do Thái của Flavius Josephus chỉ có
một lần. Thế mà một ngày kia, thầy vừa cầm bộ sách ra
khỏi thư viện của cha xứ, vừa giơ cho bạn vừa nói: “Chỉ
482
|
|
49.7 Page 487 |
▲back to top |
cần nói cho tôi đầu đề của một chương nào đó, tôi sẽ đọc
cho bạn nghe cả chương.”
Comollo đã làm theo lời bạn, và Gioan đã đọc từ đầu
đến cuối không một chút vấp váp. Sau chương này, thầy
đọc trước các chương khác. Và Gioan lại nói: “Bây giờ thì
cậu hỏi tôi bất cứ biến cố nào trong sách xem.” Comollo
liếc qua mục lục và hỏi ngay vấn đề thầy gặp. Gioan có
thể thuộc kỹ tới nỗi thày có thể lặp lại một cách hoàn
toàn. Gioan nói tiếp: “Giờ thì cậu mở sách ra, bất cứ trang
nào cậu muốn và chỉ việc nói cho tôi những chữ của hàng
đầu tiên, hay ở dòng giữa cũng được.” Comollo làm theo
và Gioan đọc lại như thể đang trông vào sách vậy. Sau
cùng, Comollo chỉ việc nói tới biến cố nào đó là Gioan có
thể nói nó ở trang bao nhiêu và ở đoạn nào của trang đó.
Thầy cũng đã chứng tỏ điều đó cho cha xứ, tức cha
Cinzano, sau này cha thường kể lại cho các học sinh
Nguyện Xá, khi họ đi dạo đến thăm ngài.
Chúng tôi còn có vô số những minh chứng khác về trí
nhớ diệu kỳ này của ngài. Vào năm 1870, khi Don Bosco ở
Lanzo đang viết cuốn L’Orfanella degli Appennini (Đứa bé
gái mồ côi vùng Apennine), ngài có sai một cha đi tìm cho
ngài một cuốn sách của Bercastel, tả cho cha đó kia hình
483
|
|
49.8 Page 488 |
▲back to top |
dáng hơn kém của quyển sách ra sao. Cuốn sách và vấn
đề ngài đang tìm kiếm được tìm thấy ngay. Nên lưu ý là
từ khi rời chủng viện, ngài chưa hề đọc lại cuốn ấy.
Don Bosco có kiến thức sâu xa về vô số sách đọc. Trí
nhớ ngài giúp tiết kiệm thời gian và vấn đề cho các
Salêdiêng khi họ đến ngài xin tài liệu bài giảng hoặc khi
họ chuẩn bị thi cử hay viết sách. Ngài luôn luôn gợi ra
nhiều sách, nhắn nhủ tác giả đáng tin cậy nhất và cho lời
khuyên thích hợp để có được thành tựu tốt nhất.
Một lần kia, năm 1865, Cha Cagliero phải thay thế cho
một cha không giữ được nhiệm vụ đã nhận là giảng về
một vị thánh ít được biết đến. Cha Cagliero không biết gì
về vị thánh ấy. Lúc đó, Don Bosco không có ở Torino, và
bài giảng đã được ấn định trước khi ngài trở về. Trong
tình thế đó, Cha Cagliero viết thư cho Don Bosco. Ngài
trả lời ngay lập tức và nhắc đến tập và trang sách trong
bộ sưu tập của Bollandisti mà Cagliero cần phải tra cứu.
Mặc dù Cagliero đã quen với tính chính xác không sai
lầm của Don Bosco về việc này, ngài đọc thư của Don
Bosco cho một Salêdiêng bạn và cả hai đi đến thư viện
kiểm chứng thông tin nhận được. Tập sách được chỉ ra đó
484
|
|
49.9 Page 489 |
▲back to top |
đã được tham khảo và trang quy chiếu được kiểm lại—
thật chính xác từng chi tiết!
CHƯƠNG 49
Tài Kể Chuyện
An bình và vui vẻ luôn tràn ngập trong đời sống của
Don Bosco. Cả trong những thử thách cay đắng nhất là
khi đã là linh mục, nếu có lúc nào sự buồn bã lướt qua
ngang gương mặt ngài thì tinh thần vui tươi của ngài lại
được xác nhận tức khắc với nét sắc sảo hay những câu
chuyện vui tươi. Ta có thể nói họa hiếm lắm mới có một
ngày trôi qua mà Don Bosco không gieo vãi tinh thần vui
vẻ của ngài: việc này xảy ra trong những buổi họp, lúc nói
chuyện với học sinh, nơi cuộc hội của các Salêdiêng và
của thanh thiếu niên, lúc họ đến vây quanh ngài; trong
các cuộc hành trình, ở nhà hay nơi công thự tắt một lời,
bất cứ nơi nào ngài đặt chân tới, là một nhà quan sát tinh
tế cái thế giới chung quanh, ngài đã có một số vô tận về
những mẫu chuyện vui. Lương tâm an bình và lòng tín
485
|
|
49.10 Page 490 |
▲back to top |
thác hoàn toàn nơi Chúa Quan Phòng không bao giờ cho
phép ngài chịu thất đảm hay buồn bã. Ngài mang niềm
vui và nụ cười đến cho bất cứ nơi nào ngài đặt chân tới,
về điểm này, chắc chắn lời kinh thánh sau đã hướng dẫn
ngài: “Chớ để tâm hồn con chìm đắm trong phiền muộn,
cũng đừng để mình nặng trĩu những ưu tư. Tâm hồn vui
tươi thì con người giàu sức sống; niềm vui sẽ kéo dài tuổi
thọ. Hãy ru ngủ hồn con và trấn an cõi lòng, nỗi buồn
chán hãy đẩy xa con., vì nó làm cho nhiều kẻ vong mạng,
chứ không hề đem lại ích chi” [Hc 30, 21-23]. Lòng vui vẻ
của Don Bosco cũng phản chiếu ra trên diện mạo ngài
như thế lời khuyên của thánh Phaolô hằng văng vẳng bên
tai: “Anh em hãy vui luôn trong Chúa; tôi nhắc lại một
lần nữa, anh em hãy vui lên” [Pl 4, 4]. Thỉnh thoảng
chúng tôi phải ngắt quãng sự việc chúng tôi đang kể để
nhắc lại những vụ việc nho nhỏ. Những mẫu chuyện đó
càng làm sáng tỏ hơn cái nguồn mạch khôi hài vô tận
hằng gây vui tươi cho bất cứ cuộc gặp nào mà Don Bosco
có mặt. Một vài người học thức có thể coi rằng những
chuyện như thế thật tầm thường và nên bỏ đi thì hơn.
Thật ra, mới đầu chúng tôi cũng định làm như thế. Tuy
nhiên, chúng tôi kết luận rằng không có một quả quyết
nào mà lại không có chứng cớ hỗ trợ. Khi viết chúng tôi
486
|
|
50 Pages 491-500 |
▲back to top |
|
|
50.1 Page 491 |
▲back to top |
không có hoài bão gì hơn là ghi lại các biến cố có thật.
Chúng tôi đặc biệt nghĩ đến các hội viên Salêdiêng là
những người sẽ đón nhận từng chi tiết đề cập tới cha
mình, vì vậy chúng tôi quyết định tiếp tục chính sách là
thuật lại những vụ việc này y như đã được nghe từ Don
Bosco.
Một ngày kia, các cha xứ họp lại (ở Castelnuovo)
chung quanh cha quản hạt là cha Cinzano và Bosco, lúc
ấy cũng là chủng sinh cũng có mặt trong buổi hội. Gioan
được yêu cầu kể cho họ một câu chuyện hay về đời sống
trong chủng viện. Thầy suy nghĩ một lúc lâu như thể thật
nghiêm túc. Và rồi nhượng bộ yêu cầu của họ, thầy bắt
đầu nói cách hết sức đứng đắn về nhân đức anh hùng của
một vài chủng sinh, để kết thúc câu chuyện thầy có kể
một thí dụ: Vào cuối tuần tĩnh tâm, có hai chủng sinh
đang còn lòng nhiệt thành hiếm có, quyết định mỗi tuần
nhiều lần sẽ lấy roi đánh cho nhau với tinh thần đền tội.
Ngay lần gặp đầu tiên, một người cởi áo khoác ra và
người kia lấy chiếc roi da đánh anh ta một cú mở đầu nhè
nhẹ. Người bạn ra lệnh: “Mạnh hơn!” Rồi anh cũng chỉ
nhận được cú đánh thứ hai cũng nhè nhẹ thôi. Kẻ đền tội
kêu to: “Tớ bảo đánh mạnh hơn cơ mà.” Bấy giờ người
487
|
|
50.2 Page 492 |
▲back to top |
bạn mới cho anh ta một cú chí tử tới nỗi vết roi in trên da
thịt nổi hẳn lên. Nạn nhân kêu thét lên tức giận: “Đồ ngu
như bò đực, mày đánh như thế à?” Người kia mới nói “A!
mày dám sỉ nhục tao như thế này phải không?” Thế là hai
thày xông vào đánh nhau cho tới khi các bạn khác tới can
ra. Thế là chấm dứt việc đền tội anh hùng rơm của hai
chàng. Vì Gioan rất khéo kể chuyện vui tươi với bộ mặt
tỉnh bơ nên các cha không ngờ rằng câu chuyện lại kết
thúc như thế, mọi người đều cười sặc sụa. Don Bosco hay
nhắc lại câu chuyện này để dạy các con cái bài học là: cái
gì đi ngược lại với luật định sẽ đem tới rắc rối trật tự và
những hậu quả đáng tiếc, trừ khi hoàn cảnh đòi hỏi và
các bề trên chấp nhận.
Một dịp khác, cha Cinzano cử hành lễ trọng ở
Castelnuovo trong một ngày lễ đặc biệt. Có một ông tên
là Đaminh Barba điều khiển một ca đoàn nhỏ. Ông có
giọng hát rất tốt, nhưng chỉ biết nhạc theo thực hành chứ
không hề biết chút nhạc lý nào. Dẫu là hạn chế như thế,
nhưng ông lại ra dáng vẻ bằng cách thường xuyên lật
trang giấy chép nốt nhạc như là một ca trưởng chuyên
nghiệp. Ông rất coi trọng danh tiếng của mình là một ca
sĩ chuyên nghiệp, ông không thể chịu nổi lời đùa cợt nào
488
|
|
50.3 Page 493 |
▲back to top |
về chuyện nay. Dịp này, ông trịnh trọng đeo gọng kính
vào và tựa lên lan can gác hát để thiên hạ biết rằng ông
sắp cất lên giọng du dương. Sau đó, ông nhìn các bạn với
vẻ hạ cố, ông giơ tay lên trịnh trọng ra hiệu chơi những
nhịp đầu bài Kyrie. Nhưng hỡi ơi, cử chỉ vụng về của ông
đã làm cặp kính rơi ra khỏi mũi. Những người đứng bên
cạnh không sao nhịn cười được.
Ông Đaminh lấy cung “Kyrie” và thì thầm cho người
bên cạnh: “Nhặt kính lên cho tôi cái!” Người ấy cúi xuống
nhặt kính và lợi dụng dịp này để chọc ghẹo ông. Đaminh
hát tiếp “Eleison” và ông rít lên giữa cung nhạc: “Mau
lên” anh kia cười đến quặn bụng và giả vờ như đang tìm
kính cho ông. Sau cùng anh đã nhặt lên. Vị nhạc trưởng
tức giận đeo kính vào rồi vừa lẩm bẩm vừa hát cung gì đó
giữa bài “Kyrie” và “Eleison” và tiếp tục hát. Về phía ca
đoàn thì khó khăn lắm mới trở về cung điệu để ổn định
tình thế. Gioan chứng kiến cảnh này nhưng vẫn tỉnh bơ
như không có chuyện gì xảy ra. Sau đó lúc ăn cơm với
cha sở, thầy mới đem chuyện này ra kể với một nghệ
thuật khôi hài tới nỗi cha Cinzano không thể nào nhịn
cười được, cười tới nỗi đau cả bụng. Vừa bóp bụng, ngài
vừa cười vừa nói: “Đủ rồi, đủ rồi!” Nhưng ngài không thể
489
|
|
50.4 Page 494 |
▲back to top |
nhịn cười được và phải bỏ dở bữa cơm. Mỗi lần nhắc đến
chuyện này, cha Cinzano lại phá lên cười đến nỗi ngài
phải cấm Gioan không được gợi lại nữa; những cơn cười
như thế đã làm hại sức khỏe ngài.
Vào một dịp khác cũng thời điểm này, Bosco được cha
xứ làng bên mời đi giúp lễ nghi trọng thể dưới sự chủ tọa
của Đức cha Micae Amatore Lobetti thuộc địa phận Asti.
Vị hương trưởng của làng đó lại không được lịch sự và
giáo dục cho lắm, nhưng ông không bỏ qua cơ hội để gia
tăng uy tín của mình. Vì thế, ông chạy đến Bosco xin thày
sáng táng một bài thơ tôn vinh Đức cha. Gioan làm theo
lời ông thỉnh cầu, và lúc đưa bài thơ cho ông có dặn ông
đọc qua, trước khi ra đọc giữa công chúng. Ông trả lời:
“Thày cứ để đấy, rồi thày xem!” Khi Đức Cha đến, ngài
được đoàn giáo sĩ địa phương cũng như chính quyền và
dân chúng đón ngài bìa làng. Mặc dầu ông hương trưởng
ăn mặc đồ chỉnh tề và đứng ở hàng đầu phái đoàn, nhưng
vì không biết ông nên Đức Cha chúc mừng với cha xứ
đang tiếp đón mình quay lưng về phía vị đại diện của
làng. Sự bất kiên nhẫn của ông hương trưởng được biểu
hiện qua thái độ cau có và cử chỉ khó chịu của mình vì
thấy mình không được trọng vọng như là người đứng
490
|
|
50.5 Page 495 |
▲back to top |
đầu. Ông liền nắm lấy vạt áo của Đức Cha và giựt nhẹ.
Ông nói: “Thưa Đức Cha ông hương trưởng ở đây cơ
mà.” Đức Cha quay lại: “Ồ, vậy ông ấy đâu?” – “Thưa
con là hương trưởng.” “Thế ra là ông, xin tha lỗi cho tôi
nhé. Tôi không biết.” Ông cúi đầu đáp: “Nếu Đức Cha
cho phép, con xin đọc vài lời.” Đức cha trả lời: “Chắc rồi,
tôi rất hân hạnh được nghe.” Một nhà nguyện tạm thời
với cột cờ và cành cây xanh được cất lên cho dịp này. Đức
Cha được tháp tùng tới đó và ngồi giữa hàng giáo sĩ và
các bậc vị trọng trong làng. Ông hương trưởng đứng
trước mặt ngài giữa đám đông yên lặng đàng sau. Với
thái độ thật trang trọng, ông điều chỉnh gọng kính, hỉ mũi
và thọc tay vào túi. Một vẻ hoảng hốt hiện lên nét mặt của
ông khi ông không tìm thấy tờ giấy có viết bài thơ. Ông
cuống quýt tìm tìm kiếm kiếm, lộn cả túi ra cũng chẳng
thấy. Vẻ luống cuống làm đám đông tức cười. Ông đưa
mắt nhìn về phía Gioan đang khuất ở một góc với một
giáo sĩ khác. Cái nhìn của ông ta như thầm nói: “Sao bây
giờ?”
Thì ra trong lúc đợi Đức Cha đến, ông hương trưởng
đáng thương đã đứng một bên để học bài thơ. Lúc có
tiếng pháo nổ và tiếng: “Hoan hô Đức Cha” thì ông
491
|
|
50.6 Page 496 |
▲back to top |
cuống quýt chạy tới chiếm chỗ hàng đầu. Trong khi ấy lại
bỏ quên bài thơ trên chiếc bàn ở nhà nguyện, nhưng ông
chẳng nhớ được tí nào cả. Gioan đứng gần chiếc bàn,
nhìn thấy tờ giấy. Thầy vội cầm lấy và đưa cho ông
hương trưởng, thế là ông thoát nạn. Lấy lại vẻ trịnh trọng,
hắng giọng, ông hương trưởng sửa soạn đọc. Bài thơ lại
được viết ở mặt trái bên trong tờ giấy. Ông ta chia trí mở
lộn trang nên mặt đầu tiên chẳng có gì ngoài tên của ông
hương trưởng mà Bosco đã viết ở cuối bài thơ, còn những
trang trong thì lại trống trơn. Vì vậy ông đọc to: “Người
đầy tớ hèn hạ và hiếu kính của Đức Cha, hương trưởng B…”
tiếp theo là tên gọi, tên họ của ông. Tới giờ, dù vẫn có
kiểm soát được, nhưng ông cũng không thể nào tiếp tục
được. Chẳng nghĩ gì tới việc nhìn vào trang trong, ông
gọi to: “Nè, Bosco chỉ có vậy thôi sao? Bosco, Bosco, đến
đây! Thày chỉ viết thế thôi? Bảo tôi xem phải đọc cái gì
nữa nào!”
Đám đông xì xào và khúc khích cười ông hương
trưởng xui xẻo. Đức Cha suýt nữa thì không giữ được vẻ
mặt nghiêm chỉnh. Để cứu vãn tình thế, cha xứ vội đứng
lên và bổ túc thêm vài lời ca tụng Đức Cha rồi hướng dẫn
mọi người tới nhà thờ. Sau đó, lúc ăn cơm, mọi người đều
492
|
|
50.7 Page 497 |
▲back to top |
cười đùa về ông hương trưởng xui xẻo kia, ông ta không
dùng cơm với họ bấy giờ. Để làm vui lòng Đức Cha và
các cha, Bosco được yêu cầu giải thích xem chuyện gì đã
xảy ra. Còn ông hương trưởng thì nghi ngờ Gioan và cho
rằng thầy đã gây chuyện lung tung này.
Gioan đã qua những ngày lành mạnh, vui vẻ và yên
tĩnh ở Piemonte. Vào dịp này, Đức Mẹ đã bảo vệ miền
này khỏi bệnh dịch cúm, một thứ bệnh năm đó đã giết
chết 5.500 sinh mệnh ở Roma và 200.000 người ở vương
quốc Nhị Đảo Sicilie. Để tỏ lòng biết ơn sự bảo trợ này,
thành phố Torino đã dựng cột đá hoa cương bên trên đặt
một tượng Đức Mẹ bằng đá cẩm thạch trong một công
trường gần đền Consolata [Đức Bà an ủi]. Trong khi ấy, hè
cũng sắp hết, Gioan giữ lời hứa đi thăm gia đình Moglia.
Ông Lu-y Moglia biết rằng ở nhà mẹ Margherita không có
nhiều phòng mấy nên ép rằng Gioan phải hứa năng đến
và ở với ông. Gioan đã giữ lời và mỗi năm trong kỳ hè
thầy luôn đến thăm các gia đình tử tế ấy và ở đó một hai
tuần. Có lần thầy đến đó ở hai tháng trời. Thầy thích qua
thời giờ với các trẻ trong nhà cũng như hàng xóm. Thầy
dạy cho chúng giáo lý và cho chúng lời khuyên thích hợp
với tùy lứa tuổi, nhu cầu và khuyết điểm của chúng. Như
493
|
|
50.8 Page 498 |
▲back to top |
ở các nơi khác, ở đây tại nông trại Moglia thầy cũng phát
ảnh giấy, ảnh đeo cho thanh thiếu niên Nhưng thầy
không bao giờ cho con gái cả, vì thầy không thích chúng
kêu chíu cha chíu chít quanh thầy. Giorgio Moglia ngủ
cùng phòng với Gioan. Anh có thể kể lại cách thức Gioan
dạy anh đọc kinh trước khi đi ngủ và nhã nhặn khuyên
anh khi anh có hành động hay lời nói đáng khiển trách.
Thầy thường bảo anh phải yêu mến, kính trọng, vâng lời
cha mẹ. Có lần Giorgio kể Gioan nghe một thanh niên
trong làng đối xử tệ bạc với cha mẹ mình, Gioan trả lời
với vẻ nghiêm nghị: “Kẻ nào bất kính với cha mẹ của
mình lôi kéo cơn giận của Chúa xuống trên mình.” Vì
nghĩ rằng Giorgio có thể có ơn gọi làm linh mục nên thầy
thường bảo anh: ”Việc tốt nhất một người có thể làm trên
thế giới này là đem các linh hồn lạc hướng về đàng nhân
đức và giữ giới răn của Chúa.” Năm đó, ông Lu-y mua
cho thầy một cái mũ mới vì cái mà ông đô trưởng
Pescarmona cho thầy đã rách bương; trong khi đó bà
Dorotea Moglia, người coi Gioan như con bà, đã đan cho
thầy nhiều đôi vớ, đó là món quà hàng năm bà vẫn cho
Gioan. Tên của Gioan được nhắc đến trong mọi câu
chuyện ở nông trại này. Họ biết rằng ở chủng viện thầy
rất giỏi, nơi đó thầy được các bề trên kính mến, cha xứ
494
|
|
50.9 Page 499 |
▲back to top |
Moncucco là cha Cottino thỉnh thoảng có tới thăm gia
đình Moglia và luôn đem tin tức về Gioan, sung sướng vì
niềm vui ngài đem tới. Phần mình, Gioan không bao giờ
bỏ qua dịp nào để có thể tỏ lòng yêu mến và biết ơn đối
với gia đình này. Thật vậy, ông Nicolao Moglia, một thày
giáo ở Castelnuovo về hưu đã đặc biệt kể lại rằng ông rất
lấy làm vui mừng trước tấm lòng yêu mến bao la mà
người học trò của ông luôn tỏ ra cho ông.
495
|
|
50.10 Page 500 |
▲back to top |
CHƯƠNG 50
Sinh Viên Thần Học
Mùa thu năm 1837, thầy Gioan bắt đầu năm thứ nhất
thần học. Giáo sư của thầy là cha Prialis và cha Arduino,
một người dạy sáng - một người dạy chiều. Cha Arduino
được gọi từ Carignano, về sau làm phụ tá Đức Giám Mục,
rồi cha xứ, cha quản xứ ở trường đại học ở Giaveno
(không xa Chieri là mấy).
Vào kỳ thi nửa năm, Lu-y Comollo cũng chiếm được
thưởng phần thưởng 60 lire vì xuất sắc trong học hành và
đạo đức. Don Bosco viết: “Cha là bạn rất thân của thầy đó
cho mãi tới khi Chúa cất thầy về. Cha thấy thày rất thánh
thiện và rất thân với cha vì lòng tốt và chính trực của
thày. Cha làm mọi sự có thể để nêu gương thày. Về phần
thày, thày biết ơn cha vì cha giúp thầy trong việc học
hành.”
Nếu quả thực tình bạn liên kết những kẻ đồng tâm
đồng cảm hứng hay làm họ trở nên một, thì cũng có thể
nói được rằng thầy Gioan cũng có tâm tình trong trắng,
496
|
|
51 Pages 501-510 |
▲back to top |
|
|
51.1 Page 501 |
▲back to top |
đạo hạnh và nhân đức chẳng kém gì Comollo. Điều này
đã được Giacobê Bosco, sinh viên thần học năm thứ hai
vào năm 1837-1838 (người không có họ hàng gì với thầy)
xác nhận. Có lần, trước sự hiện diện của cha Rua, cha
Francesia, cha Lazzero, cha Bonetti và cha Lemoyne,
người nói rằng: “Thầy Gioan không bao giờ bỏ rước lễ
vào Chúa Nhật. Lòng khiêm nhường của thầy thật là
vượt bậc. Thầy thường rất tín nhiệm con và nói cho con
mọi bí mật của thầy. Thầy thường xin con ý kiến trước
khi làm việc gì, cả khi thầy quyết định rồi cũng bỏ để làm
theo lời con nói… Thầy luôn luôn rất mực chính xác và
điềm đạm trong thái độ, luôn luôn bận bịu với công việc
tay chân hoặc trí óc. Trong giờ chơi thầy không bao giờ
chạy quanh quẩn hay la lối om xòm. Nhưng thầy thường
bách bộ, vừa suy nghĩ hoặc một mình hay với vài bạn
thân mà thầy có thể bàn tới những đề tài hữu ích với họ.
Buổi chiều thầy thường tụ họp với những sinh viên tốt
hơn. Thầy rất quan tâm đến môn Lịch Sử Giáo Hội là
môn hấp dẫn thầy cách riêng. Thầy thường than thở rằng
nhiều sử gia Hội Thánh chẳng biết gì về những thành
công của các Đức Giáo Hoàng cả; trong khi đó, họ lại đề
cập tới những chuyện chẳng quan trọng tí gì. Cũng vậy
497
|
|
51.2 Page 502 |
▲back to top |
thầy rất khổ tâm thấy công việc của các Đức Thánh Cha
bị coi thường.“
Về vấn đề này, tưởng cũng nên nói tới việc khi bộ lịch
sử Giáo Hội của Rohrbacher được xuất bản, Gioan đã đọc
kỹ lưỡng cả 17 tập. Thầy cũng đọc tác phẩm của Salzono,
đó là tác phẩm mà có lần thầy nói rằng nếu nó được đem
ra khi in thì thầy còn là chủng sinh, thì thầy sẽ hôn từng
trang một, điều đó chứng tỏ thầy rất đỗi vui mừng khi
thấy sử gia danh tiếng người Ý ấy tỏ lòng kính trọng Đức
Thánh Cha. Được trí phán đoán hôn ngoan dẫn dắt và
được hiểu sâu qua nghiên cứu các tác giả Bercastel,
Henrion, Fleury, Rohrbacher, Salzono và Bollandists, thầy
sẽ tự tay viết một cuốn lịch sử Hội Thánh thích hợp với
người trẻ.
Việc học hỏi lịch sử không ngăn cản việc học thần học
của thầy. Nhóm “Bạn học” luôn sống động bằng việc thảo
luận về các vấn đề nan giải hơn và đã thu lượm được
nhiều hạn từ chính xác. Cha Giacomelli nhớ rằng thầy
Bosco rất chăm chút: không có một nhầm lẫm cỏn con nào
hay một sai sót tinh tế nhỏ bé nào thoát khỏi mắt thầy. Có
lần, có một chủng sinh khẳng định táo bạo về tội nguyên
tổ. Gioan lập tức chỉnh sửa thày ấy và làm cho thày ấy
498
|
|
51.3 Page 503 |
▲back to top |
phải câm miệng với những lập luận vững chắc. Sự sẵn
sàng bảo vệ các tín điều của Giáo Hội mọi lúc mọi nơi đã
không giảm bớt nào trong suốt cả đời Gioan Bosco. Trí
sắc sảo và kiến thức sâu đậm về những vấn đề này đã làm
cho tất cả những ai nghe thầy đều phải ngạc nhiên.
Thầy cũng không xao nhãng việc học văn chương.
Giacôbê Bosco cũng đã nói cho chúng ta về cái hội “văn
chương” mà thầy Gioan là linh hồn. Hội này quy tụ 12
hay 14 chủng sinh để bàn luận về ngôn ngữ, các tác giả cổ
điển và ngay cả phép lịch sự nữa. Hội viên gặp nhau vào
các ngày nghỉ và đôi khi vào các giờ giải trí để đọc cho
nhau nghe các tác văn của mình về lịch sử hay văn
chương bằng văn vần hay văn xuôi. Đọc xong họ sẽ bình
phẩm về nội dung, hình thức và cách đọc, đặc biệt nếu đó
là một bài giảng. Thầy Gioan sửa tỉ mỉ tới nỗi được tặng
biệt hiệu “Đại giáo sư văn phạm.”
Một điều trổi vượt khác của thầy là rất dè dặt về mọi
vấn đề liên quan tới đức nết na. Một ngày kia, trong buổi
họp mặt có bài văn trong đó có những đoạn ca khen
chung chung hai người phụ nữ. Lúc được hỏi ý kiến, thầy
Gioan im lặng một chút rồi cho nhận xét: “Xét chung toàn
bài văn thì được, trừ hai người đàn bà được nhắc tới hai
499
|
|
51.4 Page 504 |
▲back to top |
lần, với những lời lẽ không xứng đáng cho một chủng
sinh.” Quả thật, tác giả bài văn ấy sau này đã không trở
nên linh mục, và bất hạnh hơn, đã gia nhập phái “Cựu
giáo.”
Năm tháng cứ an bình trôi qua trong nhân đức và học
thức như thế. Như xưa, thầy Gioan cũng tiếp tục chăm
sóc các thầy bị bệnh. Công việc này cho thầy nhiều dịp để
vặn hỏi các bác sĩ với những thắc mắc và học được thời
gian ủ bệnh, những triệu chứng và các giai đoạn của
nhiều loại bệnh. Thầy cũng học được cách chuẩn bị và áp
dụng những phương thuốc thích hợp; điều này thật ích
lợi cho sứ mệnh của thầy sau này.
Sự kiện sau đây chứng tỏ kiến thức của thầy trong
lãnh vực này. Một bác sĩ có đứa con bị ốm, một ngày kia
tới thăm thầy. Gioan bắt đầu đề cập đến nhiều chứng
bệnh khác nhau và hỏi ông bác sĩ nhiều điều.
Bác sĩ ngắt lời: “Nhưng nói thật, thầy có phải bác sĩ
trước khi vào chủng viện hay không?”
Gioan trả lời: “Đâu có, tôi chỉ hỏi để học thôi.”
500
|
|
51.5 Page 505 |
▲back to top |
Ông bác sĩ thêm: “Thật, chỉ là một sinh viên y khoa
mới có thể hỏi được những câu hỏi này.”
Hết niên học thầy về nhà, chỉ có hai người bạn tới
thăm thầy trong kỳ hè là Giacomelli từ Avigliana tới, đã
qua một đêm và Lu-y Comollo. Comollo có đến nhiều lần
nhưng chỉ ở ban ngày và Gioan cũng có đến thăm
Comollo. Họ thường hay viết thư cho nhau. Biết được
tầm quan trọng của tình bạn đứng đắn, Margherita làm
đủ mọi cách để đối đãi nồng nhiệt và quảng đại với các
bạn của con mình. Họ đều thích điều đó và luôn chờ đợi
lần thăm nhau kỳ tới.
Margherita đã nói: “Tôi muốn Gioan yêu mến được
nở mày nở mặt với các bạn bè.”
Về nhà được vài ngày thì Comollo gửi cho Gioan
những giòng sau: “Tôi muốn nói với bạn một điều mà
đang làm tôi rất sung sướng đàng khác lại làm tôi lo lắng.
Cậu tôi có mời tôi giảng một bài vào dịp lễ Mẹ Lên Trời.
Lòng tôi thấy vui khôn tả vì có dịp nói về Mẹ chúng
mình. Nhưng thấy mình hèn kém quá, tôi cho rằng tôi
đâu xứng đáng để ca tụng Mẹ. Tuy nhiên, tôi cũng nhận
và trông cậy vào sự giúp đỡ của Người mà tôi sẽ rao
501
|
|
51.6 Page 506 |
▲back to top |
giảng. Tôi đã viết một bài giảng rồi, và hầu như đã thuộc
lòng cả. Tôi sẽ đến thăm bạn vào thứ Hai và muốn bạn
nghe bài giảng rồi cho tôi nhận xét về cả đề tài cũng như
điệu bộ. Cầu xin Thiên thần bản mệnh giúp tôi đi đường
bằng an nhé, chào…”
Don Bosco có ghi trong hồi ký: “Comollo đến ngay
sau đó và qua một ngày trọn với cha trong khi mẹ cha và
họ hàng đang gặt ngoài đồng. Trước hết, anh đọc cho cha
nghe bài giảng của anh, rồi anh bảo cha nhận xét về cử
chỉ của anh. Sau vài giờ nói chuyện vui vẻ, chúng tôi đã
thấy tới giờ cơm trưa. Chỉ có chúng tôi ở nhà nên chúng
tôi phải lo lấy. Comollo nói rằng: “Đừng lo gì cả, tôi đi
nhóm lửa, bạn bắc nồi lên và chúng mình kiếm xem có gì
nấu được không?”
Tôi trả lời: “Hay đó, chúng mình sẽ đi bắt một con gà.
Mẹ mình có nói là để cho bọn mình nấu đó.”
Sau đó chúng tôi đi bắt một chú gà tơ, nhưng ai đủ
can đảm để cắt tiết nó bây giờ? Không đứa nào dám cả.
Cuối cùng chúng tôi quyết định là Comollo cầm cổ gà vắt
qua một thân cây mềm còn tôi thì lấy liềm chặt đứt ra.
Chúng tôi làm theo như kế hoạch, nhưng lức thấy chiếc
502
|
|
51.7 Page 507 |
▲back to top |
đầu lìa khỏi cổ, chúng tôi chẳng còn can đảm nhìn con gà
đáng thương ấy nữa. Một lúc sau Comollo bảo: ‘Chúng
mình điên thật, Chúa ban cho chúng mình tạo vật để ăn.
Sao chúng mình lại bối rối như thế?” Chúng tôi cầm con
gà lên không sợ sệt gì nữa và nhổ lông xong, chúng tôi
đem nấu ngon lành.’
“Cha muốn đến Cinzano để nghe bài giảng của
Comollo, nhưng hôm ấy, cha cũng phải đi giảng ở
Alfiano, nên hôm sau cha mới đi. Mọi người đều khen bài
giảng của Lu-y. Vài người nói với cha: ‘Thầy ấy giảng
như một thánh nhân vậy.’ ”
“Người khác nói: ‘Ồ, trông thầy chẳng khác gì Thiên
thần, thật là đoan trang và mạnh mẽ!’ Người khác bảo:
‘Thầy ấy nói hay thật.’ Có người nhớ được cả những ý
chính và có người nhớ cả những chữ thầy ấy dùng nữa.
Còn cậu của thầy ấy thì cho đó là tác phẩm của Thiên
Chúa.
“Biết rằng Comollo hay xấu hổ, nên cha hỏi thầy ấy
xem làm sao có thể giảng hay như thế và được trả lời:
‘Ngay khi ra trước công chúng, tôi thấy nhụt cả chí và lời
nói đi đâu mất hết, nhưng Đức Mẹ đã giúp tôi. Tôi lấy lại
503
|
|
51.8 Page 508 |
▲back to top |
được sức và lòng tự tin trở lại, giảng từ đầu chí cuối
không vấp váp gì cả. Đó là điều tôi mắc nợ với Mẹ đấy.
Vạn tuế Mẹ.’ Cha vẫn còn giữ được bản bài giảng của
thầy. Mặc dầu Comollo tra khảo nhiều sách, nhưng thầy
đã tự viết lấy bài giảng, những cảm tình thật chân thành
bộc phát từ tấm lòng yêu mến Mẹ Chúa Trời.”
Đến Cinzano để khen ngợi bài giảng của bạn, nhưng
thầy Gioan đâu ngờ là chính ngày hôm đó thầy sẽ phải
giảng trên cùng một tòa giảng, cho chính những người
ngày hôm trước đã nghe Comollo. Hồi ký của Don Bosco
có ghi chép như sau: “Hôm đó [16 tháng Tám] là lễ thánh
Rocco, một dịp cho bạn bè thân thuộc mời nhau ăn uống
và mừng lễ nho nhỏ. Vì lý do này, ngày lễ thánh Rocco
được gọi là ngày: “Pignatta” nghĩa là “Nấu nướng.” Ngày
hôm ấy, một chuyện xảy ra làm cha có dịp tập thêm đức
can đảm. Đã tới giờ cơm rồi mà vị giảng thuyết cho buổi
lễ nghi phụng vụ chiều vẫn chưa thấy bóng dáng đâu cả.
Lễ nghi đã bắt đầu mà vẫn chưa có cha giảng. Cố gắng để
nâng đỡ cha xứ, cha tiếp cận nhiều linh mục đang dự lễ
và xin các ngài tình nguyện giảng một bài ngăn ngắn cho
giáo dân giờ đây đang tiến vào nhà thờ. Nhưng chẳng có
ai chịu cả. Cha nói: “Sao cơ? Các cha lại để cho giáo dân
504
|
|
51.9 Page 509 |
▲back to top |
thất vọng ư? Họ đang đợi một bài giảng về thánh quan
thầy của họ.”
“Khó chịu vì lời nài nỉ của tôi, vài cha gắt gỏng: “Thầy
điên sao? Nếu thầy cho đó là việc dễ, khỏi cần sửa soạn
thì sao thầy không làm đi?” Các người khác tán thành. Bị
chạm tự ái, cha trả lời: “Con không có ý đến đây để làm
việc đó, nhưng được, con sẽ giảng.” Trong khi người ta
hát thánh ca, cha lợi dụng vài phút để xếp đặt lại tư
tưởng. Cha nhớ lại xem mình đã học được cái gì về thánh
Rocco và rồi cha bước lên tòa giảng. Theo ý kiến chung
chung, đó lại là bài giảng hay nhất của cha.”
Giuse Turco, người thường theo Gioan đến giảng ở
nhiều làng khác nhau cũng có mặt tại Cinzano lúc ấy và
đây là lời bình phẩm của thầy: “Nói thật, bài giảng phong
phú về tư tưởng và cách giảng được xếp loại hùng biện
lành nghề. Tất cả cha xứ đều ngạc nhiên.”
Một chuyện tương tự cũng xảy ra sau đó ít lâu. Chúng
tôi được biết là nhờ cha Antonio Cinzano, cha xứ
Castelnuovo. Pecetto gần ở Torino lúc ấy đang mừng lễ
trọng thể. Phụng vụ chiều sắp sửa bắt đầu, nhưng cha
khách mời tới giảng lại không đến được vì đột nhiên ngã
505
|
|
51.10 Page 510 |
▲back to top |
bệnh. Tất cả các cha đều thoái thác lấy cớ là chẳng kịp giờ
sửa soạn bài giảng nên không thể làm được. Trong lúc
cấp bách ấy cha xứ liền quay sang Gioan và nói: “Thầy
giảng nhé.” Gioan mượn cuốn Sách Kinh Phụng Vụ, đọc
bài lễ của ngày hôm ấy và bước lên tòa giảng. Bài giảng
thật thành công mỹ mãn. Nhiều người trong cộng đoàn
hôm sau lúc nói chuyện với cha xứ đã đề cao bài giảng và
nhà hùng biện tài ba.
Còn Gioan Bosco nghĩ gì về bài giảng của mình? Khen
Comollo thì khen lấy khen để, nhưng về phần mình thì
thầy lại nói: “Sau năm thần học đầu tiên cha lại giảng ở
Capriglio vào ngày lễ sinh nhật Mẹ Maria. Cha không biết
có hay hay không, nhưng cha nghe nhiều lời khen đến
điên cả đầu lên được. May mắn thay cha sớm tỉnh mộng.
Sau bài giảng về Sinh Nhật Đức Mẹ, tôi có nói chuyện với
một trong những người trong giới ngưỡng mộ, coi có vẻ
thông minh hơn những người khác, và bảo ông nói xem
ông đã hiểu được những gì. Theo ông, thì bài giảng của
tôi nói về các linh hồn nơi luyện ngục. Tôi hỏi xem cha xứ
họ Alfigno, tức cha Giuse Pelato, xem ý kiến của ngài về
bài giảng phép Mân côi của tôi ra sao. Vị linh mục thánh
thiện và thông thái trả lời:
506
|
|
52 Pages 511-520 |
▲back to top |
|
|
52.1 Page 511 |
▲back to top |
- Đó thật là một bài giảng rất hay, tư tưởng dồi dào,
câu cú phân minh và lành mạnh. Thầy đang đi đúng trên
con đường của nhà giảng thuyết đấy.
“’Cha có nghĩ là giáo dân hiểu được không ạ?’
“ ‘Tôi hồ nghi. Nếu có thể thì chỉ có một thiểu số hiểu
được thôi, ngoài ông anh của tôi cũng là một linh mục và
tôi ra.’
“ ‘Làm sao thế? Con giảng minh bạch, dễ hiểu lắm
mà.’
“ ’Dễ cho thầy nhưng không dễ cho họ đâu. Lúc nói
về Kinh thánh, triết lý và một số biến cố trong lịch sử
Giáo Hội, thầy đã đi quá tầm hiểu biết của họ.’
“ ‘Thế cha nghĩ sao?’
“ ‘Thầy hãy bỏ cái lối văn vẻ đó đi, hãy nói theo thổ
âm của họ nếu có thể, hay tiếng Ý cũng được nhưng phải
đơn giản. Thay vì triết lý, hãy dùng những cách gợi hình,
tương đồng, những câu chuyện ngắn, rõ ràng và thực tế.
Thầy hãy luôn nhớ rằng giáo dân họ hiểu rất ít và các
chân lý đức tin thì có bao giờ giảng nghĩa cho đủ.
507
|
|
52.2 Page 512 |
▲back to top |
“Cha đã giữ những lời khuyên quý giá này như một
sự hướng dẫn cho cả đời cha sau này. Cha đã giữ lại
nhũng bài giảng đó mà bây giờ cha thấy chẳng có gì
ngoài sự phù phiếm và giả dối. Cha phải biết ơn Chúa vì
bài học này đã sinh hoa kết quả trong các bài giảng, các
bài giáo lý viết hoặc nói của cha mà cha rất quan tâm tới.”
Trong mùa hè năm 1838, thầy Gioan sẽ trở lại Cinzano
một lần nữa để bàn luận với Comollo về nhiều vấn đề có
liên quan đến năm học tới. Trong cuốn tiểu sử viết về
chàng thanh niên thánh thiện này, Gioan có ghi: “Vào
một ngày đẹp trời, cha đi dạo với Comollo trên một ngọn
đồi có nhiều cỏ, ruộng nương và có vườn nho chạy dài.
“Cha nói: ‘Xem kìa, năm nay không được mùa mấy.
Tội nghiệp cho các nông phu. Làm việc như thế mà kết
quả chẳng được là bao.’
“Thầy trả lời: ‘Đó là hình phạt của Chúa. Anh hãy tin
tôi đi, chỉ vì tội lỗi của chúng ta thôi.’
“ ‘Tôi hy vọng năm tới Chúa sẽ ban cho họ được
mùa.’
508
|
|
52.3 Page 513 |
▲back to top |
“ ‘Tôi cũng hy vọng như vậy. Hạnh phúc thay cho
những người còn được hưởng những thứ đó.’
“ ‘Thôi bỏ đi, chúng mình hãy bỏ những chuyện buồn
rầu đó sang một bên. Năm nay mất mùa nhưng năm tới
sẽ có nho ngon rượu tốt.’
“ ‘Cho anh thôi.’
“ ‘Nghĩa là anh sẽ chỉ uống nước lã thôi sao?’
“ ‘Tôi hy vọng là sẽ uống thứ rượu ngon đó hơn
nhiều.’
“ ‘Thôi bỏ qua chuyện đó… Chúa biết điều Ngài làm.’
“ ‘Anh không trả lời cho câu hỏi của tôi sao? ‘Tôi sẽ
uống thứ rượu ngon đó hơn nhiều’ Có nghĩa là gì? Thế
anh định lên Thiên đàng sao?’
“ ‘Phải, nếu Chúa thương ban thì tôi rất ước ao được
lên trời. Tôi thấy vui thích điều đó, tới nỗi hình như tôi
không thể còn sống được trên thế gian này nữa.’
“Comollo nói điều đó với một lòng sung sướng vô bờ
vào lúc thày còn đang rất khỏe mạnh và sẵn sàng trở lại
Chieri.”
509
|
|
52.4 Page 514 |
▲back to top |
Vào cuối kỳ nghỉ, thầy lên đường nhập trường. Đến
một đoạn đường mà sắp sửa không còn nhìn thấy làng
nữa, thầy dừng lại một lúc lâu. Thầy đăm chiêu nghĩ ngợi
một cách bất thường. Ba của Thầy tiến lại hỏi:
“Lu-y, có chuyện gì thế con? Con không được khỏe
sao? Con nhìn gì thế?”
“Con khỏe lắm, nhưng con không thể dời mắt ra khỏi
Cinzano được.”
“ Sao vậy? Thế con không muốn trở lại chủng viện
nữa sao?”
“Có chứ, con nóng lòng muốn trở lại chốn bình an ấy,
nhưng lần này là lần cuối con có thể nhìn thấy làng quê
của con.”
Ba của thầy lại hỏi thầy một lần nữa xem thầy có khỏe
không hay muốn trở về nhà…
Thầy đáp lại: “Ồ, ba đừng lo. Con vẫn khỏe. Thôi đi đi
ba. Chúng ta phải vui lên. Chúa đang chờ đợi chúng ta.”
Chuyện này Gioan biết được là do ba của Comollo kể
lại ngay lúc họ tới chủng viện.
510
|
|
52.5 Page 515 |
▲back to top |
Những lời tiên đoán không vui này làm cho Gioan lo
lắng. Vì nóng lòng muốn thấy các thừa tác viên của Chúa
tăng đông số và cứu rỗi nhiều linh hồn hơn, nên Gioan
tiếc rằng sẽ bị mất đi một ơn gọi đầy hứa hẹn như thế.
Thầy trân quý ơn đặc biệt được ban cho mình là tiếng
Chúa gọi phụng sự Người. Trong lúc nói chuyện với trẻ
em tại Chieri, Casrelnuovo và các nơi khác, thầy luôn
luôn tìm kiếm dịp để ghi khắc vào lòng chúng sự kính
trọng ơn kêu gọi làm linh mục và việc bó buộc phải theo
lời kêu gọi như thế. Thầy đã chia sẻ ước vọng của thánh
Phaolô: “Tôi muốn toàn thể anh em đều giống như tôi,
nhưng mỗi người đều có ơn riêng do Chúa ban cho,
người thế này, kẻ thế kia” [1 Cr 7,7]. Và thầy thường ngạc
nhiên trước ơn mà Chúa ban cho những bạn trẻ của thầy.
Nếu thấy nơi chúng một lòng yêu mến nhân đức làm con
người trở nên giống thiên thần, thầy liền coi đó là dấu
chắc chắn ơn Chúa kêu gọi. Rồi thầy nghiên cứu kỹ xem
chúng có khuynh hướng về chức linh mục hay không:
Nếu không, thì với những lời cổ vũ, thầy nhóm lên trong
lòng chúng lòng ước ao bậc đó. Nếu khuynh hướng đã có
sẵn, thầy liền dùng những lời khuyên khôn ngoan nuôi
dưỡng nó và việc sinh hoa kết quả thì để cho Chúa làm.
511
|
|
52.6 Page 516 |
▲back to top |
Lần này thầy đã sẵn sàng bắt tay vào sứ mệnh này, nó
sẽ là mục đích và công việc của đời thầy. Hàng ngàn ơn
kêu gọi nơi các trẻ đã không sinh hoa kết quả nếu thiếu
sự chăm sóc của thầy. Gioan Bosco làm mọi hy sinh hầu
ngăn được một người trong bọn chúng ra khỏi hư nát.
Trong những chương tới chúng tôi sẽ kể lại những
cuộc chinh phục lý thú của ngài. Không phải ngài luôn
luôn thành công đâu. Dĩ nhiên là chỉ mình Chúa mới biết
được dự định sắp xếp từ trước và những bí mật lòng con
người. Thế nào đi nữa, cả khi ấy lòng nhiệt thành của
Gioan Bosco đã đem lại rất nhiều lợi ích nhiều cho các
linh hồn.
Chúng tôi đã có dịp nới tới Hannibal Strambio, cũng
như hai anh em của ông là Đaminh và Phêrô, đã từng là
bạn đồng môn của Gioan tại đại học Chieri. Năm 1838,
Phêrô nhận được một lá thư của Gioan khuyên cậu hãy
làm linh mục vì tính hiền lành và yên tĩnh của cậu, cũng
như sự cần mẫn và hạnh kiểm xuất sắc của cậu. Mười
năm sau, Phêrô Strambio đã là một nghị viên đô thành về
hưu và được tặng danh hiệu kỵ sỹ, ông nói cho cha
Francesco Cerutti: “Con không theo lời khuyên của Don
Bosco là vì con không thấy có ơn gọi làm linh mục.
512
|
|
52.7 Page 517 |
▲back to top |
Nhưng con luôn thích gợi lại lời mời đó, việc nhớ lại như
thế giúp con nhiều trong cuộc đời. Con vẫn còn giữ lá thư
của ngài và sẽ giữ mãi mãi vì mỗi khi đọc lại con cảm
thấy xúc động và nghĩ rằng một người bạn như Gioan thì
chắc luôn có ý nghĩ tốt về con. Lời nói làm sao có thể diễn
tả được tình cảm của anh em con về ngài. Nhiều năm sau,
chúng con đến ở tại Campagna và ngài có đến thăm
chúng con. Chúng con mừng rỡ đón ngài. Lúc ngài đang
ở đấy, thì làng bên cạnh có một đám cháy khủng khiếp
bộc phát. Với vẻ bình tĩnh như thường, Don Bosco giúp
đỡ chạy những đồ đạc trong nhà. Không chỉ có thế thôi,
khi đám cháy đã tắt, ngài còn đem khá nhiều bánh đúc
cho mấy nông dân ăn bữa chiều. Con nói với ngài: ‘Don
Bosco à, cha tốt như thế nên làm được phép lạ là phải, cha
thử làm cái gì cho ngọn lửa này xem.’ Các bạn bè của
Gioan tin chắc ngài là một vị thánh, điều này chứng tỏ
được vì sao những lời nói hay thư từ của ngài thật là giá
trị đối với họ.
513
|
|
52.8 Page 518 |
▲back to top |
514
|
|
52.9 Page 519 |
▲back to top |
CHƯƠNG 51
Người Bạn Qua Đời
Vào niên khóa 1838-1839, một giáo sư mới là Cha
Gioan Baotixita Appendini, một linh mục thánh thiện của
miền Villastellone, sau này trở thành Đức Giám Mục, đã
giữ ghế thần học tại Chieri. Giữa ngài và Gioan, người
học trò ba năm của ngài đã phát sinh một tình bạn kéo
dài suốt đời ngài. Chính lúc ấy Chúa đã thương đoàn tụ
ba thầy tư giáo vào cùng một lớp học, Giacomelli, Bosco
và Comollo. Tình bạn của họ được đánh dấu bằng một hy
sinh lớn lao: linh hồn trinh trong của thầy Comollo thánh
thiện sẽ sớm trở về với Đấng Tạo Thành. Đó là lúc mà
thầy Giacomelli càng hiểu rõ hơn nữa về sự tiến triển trên
đường học vấn của thầy Bosco. Thầy ấy có viết như sau:
“Gioan thật là một sinh viên gương mẫu. Thầy có một trí
nhớ diệu kỳ, nhưng thầy vẫn chăm chỉ học hành. Thầy
thường không gò bó mình theo sách vở, mà còn tham
khảo các tác giả khác nữa. Thầy không nô lệ cho việc học
sách và thỉnh thoảng thầy có thay đổi kiểu lý luận và cho
ý kiến riêng của thầy về vấn đề này hay vấn đề kia trong
515
|
|
52.10 Page 520 |
▲back to top |
sách học. Tôi nhớ có một lần cha giáo sư đã mắng thầy vì
tội đó, ngài nói: “Sao thầy không bám theo sách như các
người khác?”
Đó là một trong những điều mà Gioan thấy khó lòng
thích ứng được. Nhiều năm sau, lúc bàn về vấn đề đó
ngài nói: “Suốt thời gian học thần học, chúng ta phải
nhấn mạnh rằng các sinh viên phải chăm chỉ, và phải lưu
ý sao cho có các luận đề được hiểu cách thấu đáo, chứ
đừng nông cạn. Dĩ nhiên, đa số các sinh viên phải theo sát
sách giáo khoa nhưng không phải cũng đòi hỏi như thế
nơi sinh viên nghiêm túc, những người biết cách học
hành, hiểu thấu đáo và trả lời đúng các vấn đề.”
Vào năm thứ hai thần học, Gioan được ưu tiên tuyển
chọn làm người coi phòng áo cho nhà nguyện chủng viện.
Chức vụ nhỏ bé này cũng là một dấu hiệu nói lên lòng
quý mến của các bề trên và đem lại số tiền thù lao là 60
lire. Số tiền này đã trả nửa năm học phí cho Gioan, cha
Cafasso bao nửa số tiền còn lại. Bổn phận phòng áo của
Gioan là dọn dẹp nhà nguyện, bàn thờ, phòng áo. Thầy
cũng phải xếp đặt nến và những gì liên quan tới việc thờ
phượng. Hạnh kiểm xuất sắc và sự chăm chỉ học hành
của Gioan đã cho phép thầy được làm chức vụ đó. Chúng
516
|
|
53 Pages 521-530 |
▲back to top |
|
|
53.1 Page 521 |
▲back to top |
tôi biết được điều này từ cha Cagliero, người đã nghe
được nơi cha Fiorito là người phụ trách phòng ngủ. Công
việc này cũng là cho thầy có dịp tiến triển về nhân đức
hơn nữa.
Cha Giacobê Bosco viết: “Những thầy triết học và hai
năm thần học bị ngài thu hút như nam châm, trong khi
đó thì hai lớp trên, người thì nghĩ tốt về thầy, kẻ lại nghĩ
xấu tùy theo tính cách mỗi người. Bất cứ ai trổi vượt về
học hành, đạo đức thường là đối tượng cho sự ghen ghét
nhỏ nhen. Mới đầu Gioan cũng chẳng để ý đến, nhưng
sau đó vì nó được tỏ lộ qua lời nói, cử chỉ nên thầy mới
quan tâm. Vốn quảng đại và khiêm tốn, Gioan đã bỏ qua
những sự phiền phức nhỏ nhặt đó. Sắc diện của thầy
không thay đổi dù cho mấy thầy trẻ chế giễu, nhục mạ,
khinh miệt thầy với mục đích làm thầy xa lánh họ. Chức
phòng áo đã cho thầy biệt hiệu “Bosco kẻ đổ dầu hôi” ám
chỉ công việc đổ dầu vào đèn chầu mỗi ngày của thầy.
Gioan như không biết đến cái tên này và vẫn đi chu toàn
bổn phận như thường, nhưng thầy không phải là người
vô cảm đâu.”
Cha Giacomelli có kể cho chúng tôi câu chuyện sau:
“Một ngày kia trong một cuộc tranh luận, một người bạn
517
|
|
53.2 Page 522 |
▲back to top |
nói với Gioan với giọng chế giễu: ‘Thầy ấy hở, đồ đốt đèn
hôi hám.’ Mặt Gioan đỏ lên vì tức giận, thầy đã bỏ đi nơi
khác mà không nói lấy một lời. Những người ở đấy đã
mục kích sự nhục mạ đáng tiếc này, một chuyện mà họ
coi là khá nghiêm trọng, và một người trong đám đã nặng
lời mắng người đã buông ra lời ấy.”
Trong khi ấy, dầu đã cảm thấy cái chết đến giữa tuổi
xuân của mình, thầy Comollo vẫn hết sức chăm chỉ học
hành và kỳ thi nửa năm của thầy lại được thưởng 60 lire.
Trong công việc cũng như khi đi chơi, bề ngoài của thầy
vẫn tỏ ra vui tươi như thường; nhưng Gioan khám phá ra
được vài điều bí ẩn nơi hành xử của thầy. Gioan thấy Lu-
y cầu nguyện và làm các việc đạo đức nhiều hơn trước;
đặc việt, thầy ấy năng chịu lễ hơn nữa. Đôi khi Gioan còn
nghe thấy thầy ấy than thở: “Ồ, tôi ao ước được nghe
Chúa nói những lời đầy an ủi này biết bao khi tôi chết:
“Euge. Serve bone et fideles” (tốt lắm, hỡi đầy tớ ngay lành
và trung tín) (Mt 25, 21).” Để tăng thêm lòng gớm ghét tội
lỗi, thầy thường suy ngắm về hỏa ngục.
Nhưng chúng ta hãy nghe Don Bosco kể lại: “Thầy ấy
nói về Thiên Đàng với niềm xúc động, đầy vui sướng.
Một trong nhiều điều đẹp đẽ thầy ấy nói với cha là: “Lúc
518
|
|
53.3 Page 523 |
▲back to top |
tôi ở một mình và không bận việc gì cả, hoặc ban đêm khi
tôi thức giấc, tôi tưởng tới những cuộc du hành rất là
thích thú, tôi thấy tôi đang ở trên một đỉnh núi, từ trên
chỏm núi tôi có thể nhìn thấy mọi vẻ đẹp của thiên nhiên.
Tôi ngắm đất, ngắm biển, ngắm làng mạc và những thành
phố và những sự kỳ lạ trong đó. Rồi tôi đưa mắt nhìn lên
bầu trời trong sáng điểm hàng ngàn sa số các vì sao. Thật
là một cảnh tuyệt diệu. Rồi hình như tôi nghe thấy tiếng
nhạc mê kỳ lạ diễn ra trước mắt tôi, thầy thử tưởng tượng
ra xem.” Trong khi tả về cuộc du hành trên Thiên đàng,
thầy Lu-y đã thuật thật tỉ mỉ cho cha những điều trông
thấy.
Năm đó (1839) cha cũng đã tìm cách học được nơi
thầy bí thuật cầu nguyện mà không chia trí. Thầy hỏi cha:
“Thầy muốn biết tôi dọn lòng cầu nguyện như thế nào
không? Cách này rất là đơn giản và có vẻ hơi lạ. Tôi nhắm
mắt lại. Tưởng tượng như mình đã đi vào một căn phòng
lớn trang hoàng rất là đẹp. Có những cột trụ chống đỡ
trần nhà và tưởng tượng ra Chúa rất oai nghi đang ngồi
trong ngai, ở cuối phòng này là rất hiệu lực để nâng lòng
lên cùng Chúa, trước mặt Người, tôi quỳ phục và cầu
nguyện hết sức cung kính.”
519
|
|
53.4 Page 524 |
▲back to top |
Trong mùa chay các thầy đại chủng viện cấm phòng,
Gioan đã đặt hết tấm lòng vào kỳ phòng đó. Thầy viết
trong hồi ký: “Năm đó (1839) cha may mắn được gặp cha
Gioan Borel, một linh mục rất nhiệt thành đã đến giảng
phòng cho chúng tôi. Ngài vào phòng áo với vẻ mặt vui
tươi và nói vài lời khôi hài nhưng ích lợi để nâng lòng
lên. Lúc xế ngài cầu nguyện trước và sau Thánh Lễ cũng
như lòng sốt sắng và chú tâm của ngài lúc dâng lễ, cha
thấy ngay được nơi ngài một thừa tác viên rất xứng đáng
của Chúa. Tất cả chúng tôi đều trầm trồ khen ngợi cách
giảng của ngài: Những bài giảng mạch lạc, sống động, rõ
ràng và hấp dẫn. Mọi người đều cho ngài là một vị thánh.
Chúng tôi đều tranh nhau đến xưng tội với ngài, bàn hỏi
về ơn kêu gọi và nhận những lời khuyên như một kỷ
niệm của ngài. Cha cũng đã đến để xin ngài chỉ dẫn về
đàng thiêng liêng. Trong cuộc nói chuyện cha đã xin
những lời khuyên, đặc biệt về việc làm thế nào để giữ gìn
ơn kêu gọi của cha trong năm học và cách riêng trong kỳ
nghỉ hè. Ngài trả lời: ‘Thầy hãy lánh xa thế gian và năng
hiệp lễ. Bằng những phương pháp đó thầy sẽ bền đỗ và
củng cố ơn kêu gọi của mình để trở nên một linh mục
thánh thiện.’ Kỳ phòng của Gioan Borel giảng nầy đã
được ghi vào lịch sử của chủng viện, những bài giảng của
520
|
|
53.5 Page 525 |
▲back to top |
ngài, chung cũng như riêng tư đều được ghi nhớ và nhắc
lại suốt nhiều năm sau đó.”
Sáng ngày 25 tháng Ba, tức lễ Truyền Tin trên đường
đến nhà nguyện Gioan gặp Comollo; thày đang đứng đợi
ở một hành lang để cho hay rằng giờ chết của thầy đã tới.
Điều này làm Gioan rất đỗi ngạc nhiên vì hôm trước họ
còn đi đi lại lại khá lâu và Lu-y vẫn khỏe cơ mà. Bằng một
giọng đầy xúc động, Comollo nói tiếp: “Tôi thấy yếu quá
và ý nghĩ về cơn hấp hối làm tôi sợ hãi.” Gioan khuyên
thầy đừng lo lắng làm gì, cho dù ta không nên coi thường
việc đó nhưng cũng chẳng có gì cấp bách, vẫn có đủ thời
giờ để sửa soạn cơ mà. Với những lời đó họ bước vào nhà
thờ. Comollo vẫn còn dự Thánh Lễ được nhưng ngay sau
đó, thầy đã ngất đi và được đưa về giường nằm. Theo lời
cha Giacomelli thì Gioan Don Bosco đã nói với các bạn
rằng Comollo có thể chết trong cơn đau đó. Don Bosco
viết: “Sau nghi lễ, cha đã đến nhà ngủ thăm thầy. Ngay
khi thấy cha đứng giữa các bạn khác, thầy ra hiệu cho cha
lại gần và nói: “Thầy bảo tôi là giờ chết còn xa và tôi có
đủ thời gian để sửa soạn ư, nhưng không phải vậy đâu.
Tôi biết rằng chẳng bao lâu nữa tôi sẽ ra trước tòa Chúa
phán xét và chỉ còn ít giờ để sửa soạn thôi. Tôi nói thật
521
|
|
53.6 Page 526 |
▲back to top |
nghe nhé, chúng mình sắp phải chia tay rồi.” Cha khuyên
lại thầy đừng bối rối và hãy bỏ những tư tưởng đó đi,
nhưng thầy ngắt lời cha và nói: “Tôi không sợ hãi hay lo
lắng quá đỗi đâu, nhưng chẳng tránh khỏi bị phán xét và
cũng chẳng thay đổi được, điều này mới làm tôi lo.” Lời
thầy ấy nói làm cha buồn hết sức. Suốt ngày cha lo lắng
về bệnh tình của thầy. Mỗi khi cha đến thăm, thầy đều
nhắc lại: “Tôi sắp phải ra đi trước tòa Chúa phán xét.
Chúng ta sắp phải chia tay nhau.” Chẳng phải nói quá,
thầy đã phải nhắc tới hơn 15 lần trong ngày hôm ấy.
Hôm sau tức thứ hai, cơn sốt cầm chân thầy trên
giường. Thầy đã tiên báo là các bác sĩ chuẩn đoán sai và
quả là như vậy. Hôm thứ ba và thứ tư, những tư tưởng về
cuộc phán xét vẫn cứ chiếm tâm tư sầu buồn của thầy.
Chiều thứ tư thầy đau lại, rồi trở lại về giường để rồi
không bao giờ dậy nữa. Lúc đến thăm thầy chiều thứ bảy
tuần thánh, thầy nói với cha: “Chúng mình phải chia tay
nhau và vì lát nữa tôi sẽ đi ra trước tòa Chúa phán xét,
nên xin thầy ở lại với tôi đêm nay.”
Hôm đó là ngày 30 tháng Ba, ngày áp lễ Phục sinh,
Cha Giuse Mottura, linh hướng của chúng tôi, thấy bệnh
nhân mỗi lúc một nhược liền sẵn sàng chấp thuận. Ngài
522
|
|
53.7 Page 527 |
▲back to top |
nói với tôi: “Thày hãy canh chừng và nếu thấy có gì nguy
hiểm quá thì gọi tôi ngay nhé! Cũng để ý đến các triệu
chứng nữa để ngày mai nói lại với bác sĩ.” Lúc 8 giờ, cơn
sốt bộc phát dữ dội, 8 giờ15 đã lên tới độ thầy đâm mê
sảng. Đầu tiên thày kêu van như thể bị một cảnh ma quái
hay kinh khủng làm sợ hãi. Khoảng nửa giờ sau, thày mê
sảng và nhìn vào những người đứng bên cạnh thầy kêu
to: “Ôi phán xét!” Rồi thầy bắt đầu chiến đấu mạnh tới
nỗi, năm sáu người chúng tôi cũng khó lòng giữ thầy
nằm xuống. Việc này kéo dài tới 3 tiếng đồng hồ, trước
khi thầy có thể hồi tỉnh lại. Suốt một lúc lâu, thầy nằm
như thể đang đắm mình trong tư tưởng sâu xa. Rồi với vẻ
buồn và sợ hãi, đã từng làm thầy đau khổ mấy ngày
trước về ý nghĩ là trong cuộc phán xét Thiên Chúa sẽ từ
bỏ thầy, và một lần nữa thầy lại trở về trạng thái bình
thường như cũ. Thầy cười nói và trả lời mọi câu hỏi; có
người còn nghĩ là nguy hiểm đã qua. Vài người lại hỏi
thầy, xem làm sao lại có thay đổi bất ngờ đó sao, lúc trước
thầy buồn thế mà bây giờ lại vui vẻ cười nói đến thế. Câu
hỏi hình như làm cho thầy lúng túng. Rồi nhìn quanh khi
biết chắc không ai nghe lỏm được, thầy nói nhỏ vào tai
cha: ‘Cho tới giờ tôi vẫn sợ sự chết vì tôi sợ cuộc phán xét
của Chúa. Điều này làm tôi sợ hãi; nhưng bây giờ tôi thấy
523
|
|
53.8 Page 528 |
▲back to top |
yên lòng và không sợ nữa. Lúc tôi sợ Chúa phán xét như
vậy, tôi thấy hình như được mang đến một thung lũng
sâu và rộng trong một lát, ở đó gió rít lên dữ tợn không gì
chống lại được. Ở giữa có một hồ sâu vô đáy, bùng lên
những ngọn lửa; chập chùng như một cái lò khổng lồ.
Thỉnh thoảng có những linh hồn, có một vài người tôi biết
đâm nhào xuống vực đó làm thành những quả cầu lửa vĩ
đại và khói phun lên tận trời cao. Trước cảnh tượng đó,
tôi thấy sợ hãi tới nỗi đã hét lên vì e rằng sẽ phải rơi vào
vực thẳm kinh khủng ấy, và tôi cố quay lại chạy trốn.
Nhưng phải đương đầu với một bọn quái vật kinh dị
đang tiến tới xô tôi xuống… Sợ hãi tột độ, tôi hét lên lớn
hơn, và rồi làm dấu Thánh Giá. Trước cử chỉ đức tin này,
mọi con quái vật đều cúi đầu xuống, nhưng vì không có
thể làm được việc gì nên chúng quằn quại đau đớn và lìa
xa khỏi tôi. Nhưng tôi vẫn không thể thoát khỏi nơi kinh
khủng đó được. Rồi tôi thấy một đoàn người vĩ đại, có võ
trang tiến tới giúp tôi. Họ chiến đấu kịch liệt với lũ quái
vật: một vài con bị giết và bị xé ra từng mảnh, những con
còn lại vội vàng chạy trốn. Chẳng còn nguy hiểm gì nữa,
tôi liền đi qua cái thung lũng rộng đó cho tới lúc đến chân
một ngọn núi cao. Có thể trèo lên đó được, nhưng bằng
chiếc thang độc nhất mà ở mỗi bậc có những con rắn nằm
524
|
|
53.9 Page 529 |
▲back to top |
khoanh tròn chực sẵn để cắn. Tôi sợ quá không dám lên
vì những con rắn này sẽ cắn xé tôi, nhưng chẳng còn con
đường nào khác để lên cả. Thất vọng và mệt mỏi, tôi sắp
ngất xỉu đi thì một bà mặc áo sáng chói mà tôi cho là Đức
Mẹ, đến cầm tay tôi và nâng tôi dậy nói: “Đi với Mẹ. Con
đã làm nhiều việc để truyền bá danh Mẹ và đã nhiều lần
kêu cầu danh Mẹ. Vì vậy đây là lúc con sẽ nhận được
phần thưởng. Những lần hiệp lễ để kính Mẹ đã giải thoát
con khỏi những bẫy mà kẻ thù giương ra để bắt các linh
hồn.” Lúc Người đi lên tất cả các con rắn đều quay những
chiếc đầu độc dữ đi chỗ khác, và không dám quay lại
phía chúng tôi cho tới khi chúng tôi đã đi xa. Giờ đây tôi
đã bình an, và Mẹ diệu hiền nói với tôi những lời này:
‘Con thì hết nguy rồi. Mẹ là chiếc thang dẫn con tới Chúa,
sự thiện tuyệt đối. Con hãy can đảm lên, chả còn bao lâu
nữa. Những bông hoa trang điểm chiếc vườn đẹp đẽ như
thế này sẽ được các Thiên Thần hái làm triều thiên vinh
hiển cho con, như vậy con sẽ được một trong các con cái
ta nơi Thiên đàng.’ Rồi Người biến đi, những điều này
làm tôi tràn ngập bình an vui sướng như bây giờ đây,
không những chả còn sợ chết mà tôi còn mong đợi nó đến
sớm để tôi có thể hợp với các Thiên thần ca ngợi Chúa
chúng ta trên trời.
525
|
|
53.10 Page 530 |
▲back to top |
“Người ta có thể nghĩ gì đi nữa về những gì chúng tôi
vừa nói, thì sự việc vẫn sờ sờ ra là, lúc trước thầy rất sợ
phải ra trước mặt Chúa, nhưng bây giờ đây lại ao ước tới
giờ phút đó. Không còn dấu vết gì là buồn sầu, rầu rĩ, chỉ
toàn là mỉm cười vui vẻ, thầy cũng chẳng biết mệt mỏi
khi hát Thánh vịnh, ca vãn và các bài thánh ca. Mặc dầu
căn bệnh của thầy hình như khả quan hơn, nhưng về sau,
cha nghĩ nên khuyên thầy chịu các phép sau hết, đặc biệt
đó lại là ngày Chúa Nhật Phục sinh. Thầy trả lời: “Còn gì
bằng, nhưng vì tôi còn bệnh nên trước hết tôi muốn gặp
Cha giải tội đã, dẫu rằng tôi thấy lương tâm rất bình an.”
Coi thầy chịu lễ thật đáng làm gương. Lúc xưng tội xong
vào phòng và có các thầy đi kèm. Tôi rất cảm động trước
cảnh này, má thầy đỏ hồng lên thái độ của thầy thay đổi,
và thầy kêu lên vì quá sung sướng: “Thật là một cảnh
tuyệt đẹp! Mặt trời rực rỡ như thế lại còn được điểm bao
ngôi sao! Xem kìa đám người vĩ đại phủ phục trước mặt
trời không dám ngước mặt lên. Ồ, xin hãy để cho tôi quì
gối với họ để tôi có thể thờ lạy mặt trời của tôi mà trước
kia tôi chưa bao giờ được thấy.” Nói thế rồi thầy ráng
nhỏm dậy, cố vươn tới Thánh Thể. Tôi cố giữ thầy lại,
cảm động đến kinh ngạc đôi mắt tôi đầy lệ, tôi không biết
nói gì cả, cũng chẳng còn biết khuyên gì nữa. Thầy lấy hết
526
|
|
54 Pages 531-540 |
▲back to top |
|
|
54.1 Page 531 |
▲back to top |
sức tới gần Thánh Thể và bao lâu chưa được chịu, thầy
chưa hài lòng. Thầy nằm bất động một lúc lâu, đắm nhìn
trong tình yêu Thiên Chúa. Rồi vừa để cho những niềm
vui khác tuôn trào, thầy vừa đọc những kinh ngắn và sốt
sắng trong một lát. Sau cùng với giọng trầm trầm, thầy
gọi tôi và xin tôi chỉ nói về những điều đạo đức cho thầy
vì cảm thấy những giây phút còn lại thật quý báu nếu để
mất đi trong những chuyện đàm tiếu thì uổng quá và tất
cả phải dùng để ngợi khen Thiên Chúa, về phần thầy,
thầy chẳng còn biết gì khác cả.
“Giờ đây thấy bệnh nhân thấm mệt và buồn ngủ nên
chúng tôi để thầy nghỉ. Các thầy khác đều đi nhà thờ
Chính Toà để dự lễ Phục Sinh trọng thể. Sau một chốc,
Comollo thức giấc. Thấy chỉ có chúng tôi với nhau thầy
liền bảo cha: “Bạn yêu quí, một lát nữa chúng ta sẽ chia
tay nhau. Chúng mình đã nghĩ rằng có thể nâng đỡ nhau
trong những thăng trầm của cuộc đời, có thể giúp nhau
và khuyên bảo nhau về bất cứ điều gì ích lợi cho phần rỗi
đời đời cho chúng ta, nhưng đó lại không phù hợp với
chương trình thánh thiện và lâu dài của Thiên Chúa. Anh
đã giúp tôi mọi sự nào là thiêng liêng, trí thức cũng như
vật chất. Tôi rất lấy làm biết ơn. Xin Chúa trả công cho
527
|
|
54.2 Page 532 |
▲back to top |
anh! Giờ đây trước khi chia tay, tôi muốn để lại cho anh
vài tư tưởng để kỷ niệm tình bạn của chúng ta. Tình bạn
không chỉ hệ tại ở việc giữ những gì tình bạn đòi hỏi
trong cuộc sống nhưng cũng có nghĩa là giữ trọn những
gì đã hứa cả sau khi chết. Vì vậy cái giao ước long trọng
mà chúng mình đã làm là cầu nguyện cho nhau được rỗi
sẽ kéo dài cho tới khi cả hai ta đều chết. Vì thế, tôi muốn
anh thề hứa là sẽ cầu nguyện cho tôi bao lâu anh còn
sống!” Trước những lời này, cha cảm thấy muốn khóc
quá nhưng cầm nước mắt lại và long trọng hứa với thầy
ấy. Rồi sau vài lời khuyên thầy kết luận: “Còn một điều
cuối cùng nữa vẫn còn ở trong lòng tôi là: nếu anh có đi
qua mộ tôi và nghe người nào đó nói ‘đây là nơi Comollo
của chúng ta an nghỉ’, thì xin anh hãy bảo họ đọc cho tôi
một kinh lạy cha và lời kinh: ‘Xin cho linh hồn ấy được
nghỉ ngơi…’ như thế thời gian ở luyện ngục của tôi sẽ
ngắn hơn chăng. Còn nhiều điều khác nữa tôi còn muốn
nói với thầy nhưng tôi thấy khó chịu quá không thể nói
thêm được nữa. Hãy nhắc tôi nhớ đến những lời cầu
nguyện của tình bạn tâm giao chúng ta và xin cầu nguyện
cho tôi. Xin Chúa ở lại với anh và chúc phúc cho anh! Một
ngày nào đó, nếu Chúa muốn, chúng ta sẽ gặp lại nhau
nhé!.”
528
|
|
54.3 Page 533 |
▲back to top |
“Chiều hôm lễ Phục Sinh thầy đã không thể nói được
vì thầy đã quá kiệt sức. Rồi cơn sốt lại bộc phát, và thầy bị
những cơn đau đớn dằn vặt đến nỗi chúng tôi khó lòng
giữ nổi thầy. Nhưng dầu nói sảng và bị đau đớn hành hạ,
thầy đã nằm yên ngay khi nghe một người trong chúng
tôi nói: “Comollo chúng ta chịu đau khổ vì ai? Thầy lập
tức trả lời: “Cho Chúa Giêsu chịu đóng đinh.” Thầy
không lần nào than phiền về đau khổ dữ dội thầy phải
chịu trong suốt đêm và hầu như cả ngày hôm sau. Thỉnh
thoảng thầy cất tiếng hát với một giọng chắc nịch làm
người ta vẫn tưởng thầy khoẻ mạnh, Thầy hát bài
Miserere, Kinh Cầu Đức Bà, bản Ave Maris Stella và những
bản thánh ca khác. Nhưng việc hát này làm thầy kiệt sức
quá nên chúng tôi khuyên thầy đọc kinh. Thầy liền ngừng
hát và theo lời khuyên của chúng tôi.
“Vào ngày mùng 1 tháng Tư, thấy tình trạng thầy đã
suy nhược, cha linh hướng nghĩ là nên cho thầy chịu
phép xức dầu thánh. Comollo mới đây còn như chết, đã
hoàn toàn phục hồi lại ý thức và đáp lại mọi câu của bản
kinh. Thầy làm lại như vậy vào lúc 11 giờ 30 đêm. Khi cha
bề trên Đại chủng viện, Kinh Sĩ Sebastiano Mottura ban
529
|
|
54.4 Page 534 |
▲back to top |
Phép Lành Tòa Thánh cho thầy khi thấy mặt thày toát mồ
hôi.
”Khi thầy đã lãnh tất cả những phép đạo, trông thầy
không còn có vẻ là ốm nặng nữa, nhưng là một bệnh
nhân đang dưỡng bệnh thì đúng hơn. Thầy hoàn toàn
tỉnh táo, yên lành, bình thản. Thầy vui vẻ nhắc lại những
kinh ngắn kinh Chúa chịu nạn, kính Mẹ Rất Thánh và các
thánh đến nỗi cha giám đốc phải nói lên: ‘Thầy ấy chẳng
cần ai nhắc mình nâng tâm hồn lên cùng Chúa, tự thầy,
thầy làm lấy cũng đủ lắm rồi!’ Vào nửa đêm, Comollo cất
bài Ave Maria Stella và hát từ đầu đến cuối, dẫu các bạn
than phiền cũng không làm thầy nản. Thầy luôn đăm
chiêu suy nghĩ và gương mặt thầy gây một cảm tưởng
như thể một Thiên Thần.
”Một người có hỏi thầy, điều gì an ủi thầy nhất trong
lúc này, thầy trả lời: ‘Những gì tôi làm vì yêu mến Mẹ
Maria và những lần Hiệp lễ của tôi.’ Ngày mùng 2 tháng
Tư, hồi 1 giờ 30 đêm, thầy kiệt sức tới nỗi thở cách khó
khăn, mặc dầu gương mặt thầy vẫn bình thản. Sau đó
một lúc, thầy hồi phục, thu lại hết tàn lực nhìn lên trời,
thốt ra những lời đầy tin tưởng, yêu mến đối với Mẹ
Maria, bằng một giọng đứt quãng làm mọi người có mặt
530
|
|
54.5 Page 535 |
▲back to top |
đều cảm động đến rơi lệ. Thấy mạch máu thầy yếu dần,
chai biết là giờ đã đến, lúc mà thầy từ giã cõi đời và mọi
người chúng tôi, cha liền bắt đầu đọc những lời mà cha
suy nghĩ là thích hợp nhất cho lúc này. Mắt thầy nhìn
chăm chú vào tượng chịu nạn thầy cầm nơi tay; nột nụ
cười hiện lên trên môi, thầy chăm chú nghe và cố gắng
lặp lại những lời cha đọc cho thầy. Khoảng 10 phút trước
khi tắt thở, thầy gọi tên cha và nói: ‘Nếu anh muốn điều
vĩnh cửu, tôi… chào, tôi sắp… Giêsu, Maria, con xin phó
dâng linh hồn trong tay các Đấng!’ Đó là những lời cuối
cùng. Đôi môi bất động và chiếc lưỡi rắn lại, không có thể
nói được nữa, tất cả những gì thầy có thể làm là mấp máy
đôi môi trong lời cầu nguyện yên lặng.” Khi thầy phó tế,
Sassi và Fiorito, đọc kinh Proficessere (Hỡi linh hồn Kitô
hữu, hãy ra khỏi thế giới này…) và sau đó, họ đọc các
kinh khác cho người hấp hối và lúc đọc tới Thánh danh
Giêsu, Maria, thì thầy mỉm cười thoả mãn như thể trông
thấy cái gì lạ lùng và đẹp đẽ lắm rồi, không còn chút cử
động nào nữa, linh hồn trong trắng của thầy, chúng tôi
tin như thế, đã bay về trời an nghỉ trong Chúa. Lúc đó là
2 giờ sáng ngày 2 tháng Tư năm 1839, Thầy được 21 tuổi 5
ngày.
531
|
|
54.6 Page 536 |
▲back to top |
Theo như Giacobe Bosco thuật lại: “Đêm đó, một thầy
ở Bulgaro, tên là Vercellino, không ngủ cùng nhà ngủ với
Gioan bỗng nhiên thức giấc và kêu lên: “Comollo kìa!
Comollo kìa!” Bị tiếng kêu của thầy đánh thức, những
người trong phòng ngủ hỏi thầy có chuyện gì thế. thầy
Giacobe Bosco, người phụ tá nhà ngủ xin thầy ấy nằm
yên, nhưng thầy nhắc đi nhắc lại: “Comollo chết rồi!” Các
thầy khác thì cứ nằng nặc cho rằng đâu có thể như thế
được vì đêm hôm trước thầy đã đỡ nhiều rồi cơ mà.
Vercellino quả quyết: “Nhưng tôi trông thấy thầy ấy mà,
thầy đến nói với tôi rằng: ‘Tôi vừa mới qua đời!’ Và rồi
thầy biến mất.” Trong khi những người khác cố thuyết
phục thầy, cho rằng thầy mơ mộng, thì hai thầy phó tế
Sassi và Fiorto, những người phục vụ bên thầy Comollo
đến.
“Một người hỏi: ‘Comollo ra sao rồi?’
“Họ trả lời: ‘Thầy ấy mất rồi!’
“ ‘Mất lúc nào?’
“ ‘Cách đây khoảng 20 phút!.’
532
|
|
54.7 Page 537 |
▲back to top |
“ ‘Lạ thật! Đó đâu phải là giấc mơ như người ta
tưởng.”
533
|
|
54.8 Page 538 |
▲back to top |
CHƯƠNG 52
Lời Hứa Trọng Đại Được Thực Hiện
Mới tảng sáng, tin thầy Comollo qua đời đã gieo kinh
ngạc khắp chủng viện. Nhưng mọi người đều cảm thấy
được an ủi khi nói với nhau lời này: “Comollo đã lên
Thiên đàng rồi, và đang cầu nguyện cho chúng ta.” Đồng
thời, họ tranh nhau đi thu nhặt những đồ đạc của
Comollo, như là một kỷ vật của người bạn đáng quý,
đáng mến. Sáng hôm đó, Cha Giám đốc chủng viện, rất
xúc động trước cái tin bất ngờ thầy trẻ đó chết, và hơi đau
lòng vì thầy sẽ được chôn ở nghĩa trang công cộng, nên
ngài liền đi Torino để gặp giới chức quyền và Giáo Hội và
ngài được phép chôn thầy Comollo ở trong nhà thờ Philip
ngay bên cạnh chủng viện.
Sáng ngày mùng 3 tháng Tư, một đám rước dài, long
trọng, các chủng sinh, các giáo sư chủng viện, các linh
mục, các giáo sĩ khác và một đám người đông nghẹt trải
khắp phố Chieri khi di hài Comollo được đem đến thánh
đường. Cha Giám đốc chủng viện cử hành lễ với phần
nhạc phụ họa long trọng và buồn thảm. Lễ xong, thi hài
534
|
|
54.9 Page 539 |
▲back to top |
được chôn trong một ngôi mồ dưới nền cung thánh đối
diện với bàn thờ chính, như thể Chúa nhân lành muốn
cho một người dù đã chết nhưng khi còn sống đã tỏ ra
một tình yêu lớn lao đối với Ngài trong Bí tích Thánh
Thể, được gần gũi với Ngài.
Mới chôn cất xong thì Comollo đã lại hiện về trong
nhà ngủ đầy các chủng sinh. Dưới đây là Don Bosco tả về
biến cố kinh ngạc đó:
“Lu-y và tôi là hai người bạn chí thân và hoàn toàn
tin tưởng vào nhau. Vì thế chúng tôi hay nói về cái điều
mà có thể dễ dàng xảy đến cho mỗi người chúng tôi bất
cứ lúc nào, nghĩa là chúng tôi sẽ phải chết.
Một hôm khi đang nói đến điều chúng tôi đã đọc thấy
trong cuộc đời một vài thánh nhân, chúng tôi nhấn mạnh
nửa đùa nửa thật rằng thật là an ủi biết bao nếu một
trong chúng tôi khi ai qua đời trước sẽ về báo tin tức của
chính mình cho người kia. Chúng tôi nói vấn đề này
nhiều lần vì thế, một hôm, chúng tôi hứa cầu nguyện cho
nhau và đồng ý rằng hễ ai chết trước, thì sẽ trở về và loan
tin về phần rỗi đời đời của mình. Cha không hoàn toàn ý
thức về hệ luận của một lời hứa như thế và cha phải nhận
535
|
|
54.10 Page 540 |
▲back to top |
là hành động của cha quá táo bạo. Chưa bao giờ cha dám
đề nghị một lời hứa như thế với ai cả. Dầu vậy, bao lâu
chúng tôi còn quan tâm đến, thì đó còn là cái lời hứa linh
thiêng mà chúng tôi có chủ ý giữ lấy. Chúng tôi ôn đi ôn
lại mãi nhất là trong cơn bệnh sau cùng của Comollo, dĩ
nhiên là luôn luôn với điều kiện là điều đó làm đẹp lòng
Thiên Chúa và được Người cho phép làm. Nhưng lời nói
sau cùng và khoé nhìn của Comollo vào cha đã trấn an tôi
rằng thầy sẽ giữ điều quyết định của chúng tôi.
Một vài người bạn của cha đã biết được điều đó, nên
bồn chồn đợi xem điều ấy được thực hiện. Tôi cũng thế,
tôi rất nóng lòng và tôi hy vọng vì điều đó sẽ đem lại cho
tôi niềm an ủi và làm nhẹ bớt nỗi buồn của tôi.
Đêm hôm mùng ba rạng mùng bốn tháng tư, đêm sau
khi chôn cất Comollo. Tôi đang ngủ với 20 thầy thần học
khác trong nhà ngủ phía sau, đối diện với sân trường.
Cha đã nằm trên giường, nhưng chưa ngủ và cha đang
nghĩ tới lời hứa của chúng tôi. Hầu như được linh tính
cho biết việc gì sắp xảy ra, cha cảm thấy sợ hãi cách lạ
lùng.
536
|
|
55 Pages 541-550 |
▲back to top |
|
|
55.1 Page 541 |
▲back to top |
Chuông đồng hồ điểm nửa đêm, cha nghe thấy một
tiếng động nhỏ ở cuối hành lang. Khi nghe tiếng động lại
gần hơn, thì nó trở nên sắc hơn, thảm não hơn và to hơn.
Tiếng động đó giống hệt tiếng lọc cọc của chiếc xe nặng
nề do nhiều con ngựa kéo, hay tiếng xe lửa chạy trên
đường ray hay giống tiếng ầm ầm của súng canon. Cha
không thể diễn tả đầy đủ được tiếng động đó thế nào hơn
là tiếng vỡ lộn xộn rung động và mạnh mẽ đến độ làm
cha sợ hãi không thốt nên lời. Khi tiếng động tiến tới gần
nhà ngủ hơn, thì chính những bức tường, trần nhà và nền
hành lang dội lại như tiếng tấm thép bị vỡ ra vì một sức
ép mạnh. Nhưng tiếng lọc cọc đó không có một ấn tượng
nào về chỗ nó xuất phát. Nó giống như đang tìm đích để
thả bom cái vị trí của đầu máy xe lửa qua cái vết khói nó
để lại trong không gian.
“Mọi người trong nhà ngủ đều đã giật mình thức giấc
nhưng chẳng ai dám nói lời nào. Cha cứng đờ người ra.
Tiếng động vang đến gần hơn và cũng kinh hãi hơn bao
giờ hết, nhưng vẫn còn vang dội bên ngoài nhà ngủ thôi.
Rồi cánh cửa mở tung ra, tiếng động trở lên dữ dội, và
một làn ánh sáng nhẹ lung linh và sặc sỡ đập thủng bóng
tối như muốn thay thế cho tiếng động. Mọi tiếng động
537
|
|
55.2 Page 542 |
▲back to top |
đều im bặt, ánh sáng rực rỡ loé lên và tiếng Comollo nghe
thật rõ. Giọng nói đó yếu mềm hơn lúc thầy còn sinh thời.
Ba lần liền thầy kêu lên: “Bosco, Bosco, Bosco, tôi đã được
cứu rỗi.”
“Đúng lúc đó ánh sáng tràn ngập cả nhà ngủ và tiếng
động đã im tiếng lại vang lên mạnh hơn bao giờ hết.
Tiếng động đó giống như một tiếng sét đánh đúng vào
nhà và nhà muốn sụp đổ. Nhưng ngay lập tức, một lần
nữa mọi tiếng động đều im và ánh sáng biến mất. Các
bạn chủng sinh nhảy ra khỏi giường và nhốn nháo đi tán
loạn về mọi hướng. Một số đứng lộn xộn ở góc phòng để
lấy lại can đảm. Một số khác bu quanh cha Giuse Fiorito
Rivoli, là cha giám thị nhà ngủ. Cứ thế, họ đứng chờ cho
chóng sáng và qua đêm bằng cách đó. Tất cả đều đã nghe
thấy tiếng động. Một vài người nghe thấy giọng nói
nhưng không nghe được lời nào. Họ hỏi nhau xem tiếng
động và giọng nói có nghĩa là gì. Ngồi trên giường, cha
bảo họ hãy bình tĩnh lại, và nói cho họ rằng cha đã nghe
thấy rõ ràng những lời “Tôi đã được cứu rỗi.” Một số
khác đã nghe thấy giọng nói ở ngay đầu giường cha và
điều này trở nên một giả thuyết được thừa nhận trong
chủng viện sau đó khá lâu.
538
|
|
55.3 Page 543 |
▲back to top |
“Cha thì thật là run rẩy và kinh hoàng đến nỗi lúc đó
cha tưởng mình chết đi được. Nhu cha nhớ được, thì đó
là lần đầu tiên cha thật sự sợ hãi. Đây cũng là giai đoạn
khởi phát chứng bệnh khiến cha suýt nữa thì xuống mồ,
làm cha kiệt sức và nhiều năm sau mới bình phục.
“Thiên Chúa toàn năng nhưng thương xót, và nói cách
chung Ngài không lưu tâm đến thoả ước như thế. Nhưng
nhiều lần với lòng lân tuất vô bờ của Ngài, Ngài cũng tha
phép cho xảy ra cái câu chuyện như thế trong trường hợp
này. Cha không bao giờ đề nghị cho ai làm điều như thế.
Mỗi khi chúng ta đụng chạm tới siêu nhiên nhất là điều
đó không có cần thiết cho phần rỗi đời đời của ta, thì
chúng ta phải chịu cái hậu quả của nó. Chúng ta đã tin
chắc về sự hiện hữu của linh hồn, nên chúng ta phải bằng
lòng với điều Chúa Kitô đã mặc khải cho ta.”
Cho tới năm 1884, khi Don Bosco cho tái bản cuốn
sách về cuộc đời Comollo, thì một số người đã chứng kiến
cuộc hiện ra này vẫn còn sống. Cũng nên ghi nhận rằng
những chứng cớ dài đằng đẵng trong bản tiểu sử
Comollo lần nhất nói về sự kiện này đã được các bề trên
chủng viện và những chủng sinh đã mục kích câu chuyện
đọc và sửa. Chính Cha Giuse Fioriti đã kể lại câu chuyện
539
|
|
55.4 Page 544 |
▲back to top |
này nhiều lần cho các bề trên ở Nguyện Xá. Một số người
đã nghe ông Dominic Pogliano, người đánh chuông nhà
thờ chính toà nói về câu chuyện này, cũng đã chứng nhận
cho sự thật này.
Mất bạn, Gioan thật rất buồn. Việc này, cộng thêm với
sự kinh hoàng lúc Comollo hiện ra đã ảnh hưởng đến sức
khoẻ của Gioan và việc này suýt đưa ngài xuống lỗ. Dầu
thế, một thầy chủng sinh khác, không ở trong nhà ngủ với
Gioan, thầy đó còn trẻ, sống động và nhẹ dạ, vì bực mình
bởi cái tính nghiêm nghị cố hữu của Gioan nên hay đến
gần Gioan và chọc quê: “Bosco, Bosco, Bosco, tôi đã được
rỗi.” Việc này như làm cho vết thương đau nhói lại bị
khều mở ra một lần nữa. Trò đùa thật không đúng chỗ
nhưng Gioan chỉ mỉm cười và lấy ngón tay chỉ vào thầy
đó vui đùa mà không nói lời nào. Về sau, thầy này trở
nên một linh mục tốt và nhiệt thành. Thầy kể lại cái câu
chuyện này để minh chứng đức chịu đựng của Gioan và
đức tự chủ mà Gioan đã thống trị trên tính tình nóng nảy
tự nhiên của mình.
Cuối tháng Sáu, dù vẫn còn yếu nhưng vì ao ước
muốn thánh hoá kỳ nghỉ của mình, nên Gioan về nhà
nghỉ hè. Ông bà Moglia muốn thằng Giorgio con mình trở
540
|
|
55.5 Page 545 |
▲back to top |
nên linh mục. Thế nên khi Gioan đến thăm họ ở nông trại,
họ liền xin Gioan mang Giorgio về Susambrino và giữ nó
ở đó với Gioan như đứa em ruột suốt kỳ hè. Trong ba
tháng, mỗi ngày Gioan đều dạy nó và còn cho nó cái nệm
giường của mình để ngủ nữa. Những đứa trẻ khác từ
Castelnuovo đến, học chung với Giorgio vào những giờ
học Latinh. Gia đình của hai đứa trẻ trong số đó trả thù
lao cho Gioan là 5 lire để Gioan sắm quần áo, bít tất và
một đôi giày cho năm học tới. Francesco Bertagna, sau
này làm giáo sư và được mang danh hiệu “Hiệp Sĩ” cũng
học với Gioan 2 kỳ Hè liền.
Giorgio kể lại rằng thỉnh thoảng Gioan lại mang 8 hay
10 đứa học trò của mình đi dạo ở nhiều nơi khác nhau.
Một lần họ đi dạo đến nông trại Moglia để vui chơi một
ngày với gia đình tốt này. Trên đường, họ gặp 2 đứa trẻ
ăn mặc nghèo nàn, Gioan ngừng lại và hỏi chúng: “Các
em đi đâu thế?” Chúng trả lời: “Dạ, đi kiếm ít đồ ăn ạ!.”
Gioan xúc động. Thầy nhìn chúng và nói: “Nếu vậy,
thì các em hãy đi theo thầy.” Chúng liền đi theo. Điều này
chứng tỏ lòng quảng đại của Gioan. Một ngày kia, trách
vụ của Gioan sẽ là tụ tập các trẻ nghèo và bị bỏ rơi về
dưới đôi cánh Quan Phòng vô biên của Thiên Chúa.
541
|
|
55.6 Page 546 |
▲back to top |
Được thày giáo tận tâm dạy dỗ như thế nên Giorgio
học hành rất tiến bộ, trong mùa hè đó và cả mùa hè năm
sau nữa. Tuy nhiên cuối mùa hè sau nó rất thành thật nói
cho Gioan biết rằng nó chẳng muốn làm linh mục chút
nào cả. Gioan liền nói với nó: “Vậy em hãy làm việc mà
em cho là tốt nhất đi. Em có thể cứu rỗi linh hồn em trong
bất cứ bước đi nào của cuộc đời bao lâu em còn sống một
đời Kitô hữu tốt. Nhưng em hãy luôn nhớ sửa những
điều sai lỗi mà em thấy nơi người khác. Hãy lo sao để
điều xấu đừng làm hư điều tốt. Bằng những gương sáng
của em, trong lời nói và việc làm, em hãy cố gắng cứu các
linh hồn bất luận trong bậc sống nào mà Chúa sẽ gọi em
vào. Hãy đề phòng và ngăn cản những câu chuyện xấu và
lời lộng ngôn và hãy khuyên bảo những người nói như
thế, nhất là nếu có trẻ em vì chúng có thể gây ra gương
mù.”
Thời gian đó, Gioan không quên cha Comollo. Nhiều
lần, thầy đến Cinzano để an ủi ngài và đồng thời cũng để
được ủi an. Lúc đó mọi người có thể gợi lại những nét
đức hạnh đáng yêu của Lu-y, là người cháu và là người
bạn đã ra đi của họ. Nhân dịp đó, vị linh mục già tốt đó vì
rất yêu mến Gioan, nên mời thầy giảng một bài trong một
542
|
|
55.7 Page 547 |
▲back to top |
vài dịp lễ đặc biệt. Gioan nhận lời và khi ở Cinzano, thầy
khởi sự viết tiểu sử của Lu-y Comollo, với ý định là sẽ
xuất bản trong thời gian thuận tiện để ghi nhớ muôn đời
cuộc đời đạo đức của thầy chủng sinh trẻ thánh thiện đó.
Giữa muôn vàn công việc và sự siêng năng bền bỉ
tham dự các lễ nghi phụng sự, Gioan cảm thấy rất được
an ủi khi thăm Cha Cafasso. Cha Cafasso mỗi độ thi về,
đều về nhà cha mẹ mình để tạm gác những bổn phận linh
mục và dạy học. Vì năm vừa rồi ngài đã dạy luân lý thần
học tại Học Viện Mục Vụ [Convitto Ecclesiastico] Thánh
Francesco Assisi ở Torino.
Chúng ta đọc thấy trong sách Huấn Ca: “Gặp ai thông
minh tỉnh táo làm thân với họ, ra vô nhà họ nhẵn chân”
[Hc 6,16]. Gioan làm y như thế, cả khi ở Castelnuovo
cũng như khi ở Torino. Thầy chủng sinh trẻ tuổi chăm
chú nghe những lời của người bạn thánh thiện của mình
mà thầy thường sống chung với. Liệu chúng ta có tin rằng
niềm vui của cha Cafasso trước cuộc phong thánh của
Thánh Alphongsô Maria Liguori năm đó, hẳn được chia
sẻ với Gioan sao?
543
|
|
55.8 Page 548 |
▲back to top |
Niềm vinh hạnh của thánh Alphongsô này đem đến
cho các Giám Mục một mẫu gương thực tiễn về lòng
trung thành với Đức Thánh Cha. Nó cũng thắp cao lên
ngọn đuốc sáng ngời về những nguyên tắc luân lý làm
tan vỡ niềm tuyệt vọng của bè rối Jansenio. Tình yêu
Thiên Chúa và sự hiệp nhất với vị đại diện Chúa Kitô trên
trần gian là sức lực của tín hữu trong cuộc chiến đấu giữa
sự thiện và sự ác vốn có một sức mạnh không ngừng sẵn
sàng để phá đổ trật tự tôn giáo, luân lý và xã hội.
Thực vậy, được ngụy trang dưới lớp vỏ khoa học, để
tránh sự dòm ngó của cảnh sát, những cuộc họp được tổ
chức ở Pisa vào năm 1839, ở Torino và Genova vào năm
sau, và cuối cùng ở Casale vào năm 1847. Trong khi các
khoa học gia chân chính bàn thảo về khoa học nghệ thuật
và nông nghiệp thì nhóm hội viên của những nhóm bí
mật khác nhau hội họp để thoả định với nhau cách bí mật
về cách thức và phương thế để lật đổ chính quyền và thiết
lập một nền cộng hoà trong một ngày gần đây. Bước thứ
nhất của họ là huỷ bỏ quyền Giáo Hoàng. Những người
cầm quyền trong chính phủ Ý Đại Lợi vì bị những đảng
phái lừa bịp và không hề biết bộ mặt thật của những cuộc
hội họp khoa học này nên đã ủng hộ, khen thưởng và
544
|
|
55.9 Page 549 |
▲back to top |
nâng đỡ chúng, và chỉ lo sợ bóng gió có một việc là Giáo
Hoàng sẽ truất quyền của họ. Đức Thánh Cha Gregorio
thứ 16 với sự hiểu biết sâu sắc đã nhìn thấu qua sự ngụy
tạo của họ và đơn phương chống đối họ. Hình như là đã
thấy trước tương lai, ngài cảnh cáo những hoàng thân
bằng cách long trọng tán thành việc những người dân
Piemont từ cổ xưa thỉnh thoảng đã tỏ lòng tôn kính đối
với Humberto và Bonifacio Savoa là những người đã
chiếm được triều thiên vinh quang bất diệt bằng việc trả
lại cho Thiên Chúa những gì thuộc về Thiên Chúa.
Thiên Chúa tối cao, là Vua các vua đã trao phó các
nước thiên hạ và mọi lúc cho Giáo Hội của Ngài, cho
Vương Quốc của Ngài trên trần gian để Giáo Hội dạy dỗ,
thánh tẩy và dạy họ bất cứ điều nào Ngài truyền dạy.
Như thế, Người Cầm Quyền Kitô hữu ở trong Giáo Hội,
chứ không ở trên Giáo Hội. Họ phải kính phục và vâng
lời Giáo Hội. Những vấn đề thiêng liêng và luân lý cũng
như trong mọi điều đã được trao phó cho cơ cấu vừa
thiêng liêng vừa nhân loại của Giáo Hội. Giáo Hội bao
trùm mọi vương quốc. Những nước Công Giáo nằm
trong lòng Giáo Hội, và trên những nước đó, Đức Thánh
Cha có toàn quyền thống trị. Trong mọi cuộc xung đột
545
|
|
55.10 Page 550 |
▲back to top |
giữa các quyền hành với nhau, “Ta phải vâng lời Thiên
Chúa hơn vâng lời người ta” [Cv 5, 29].
Sự tán thành của Đức Thánh Cha về lòng mộ mến của
dân chúng đối với hai vị Hoàng Thân vương triều Savoa
và ý nghĩa của nó được nhấn mạnh đặc biệt bằng một
tuần tam nhật tổ chức long trọng tại nhà thờ Chính Toà
Torino vào ngày 28, 29 và 30 tháng Sáu dưới sự chủ toạ
của Đức Tổng Giám Mục Fransoni. Carlo Alberto, một vị
Vua đại lượng, là người yêu mến Giáo Hội không thua
hai vị tiền nhiệm của mình. Thật sự Nhà Vua ước mong
trở thành Vua nước Ý Đại Lợi; ông biết tất cả các phe
nhóm chủ trương tự do thế tục sẽ nhằm mục đích nào.
Ông tìm sự ủng hộ của và lợi dụng họ để thực hành mục
đích riêng của mình. Ông cũng nhắm một cuộc chiến
tranh giành độc lập, nhưng không hề mang ý định làm
tổn hại đến quyền Giáo Hoàng.
Ông đã mời các dòng tu vào Piemont và bảo trợ các
dòng tu ấy: ông muốn giới trẻ được đào tạo sống theo
nguyên tắc tôn giáo; trong mọi hoàn cảnh, nhà vua đều
tuyên xưng lòng trung thành của mình với Đức Thánh
Cha và Giáo Hội và trong cùng năm đó [1839] Nhà Vua
đã xin và đã được chấp thuận về việc đặt một vị Khâm sứ
546
|
|
56 Pages 551-560 |
▲back to top |
|
|
56.1 Page 551 |
▲back to top |
Toà Thánh ở Torino để liên lạc gần gũi và trực tiếp hơn
với Giáo Hội, vị Khâm sứ đầu tiên là Đức Tổng Giám
Mục Vincente [Vinh Sơn] Hassi, Tổng Giám Mục hiệu tòa
Thessalonica.
Năm 1840, khi Thượng nghị viện ở Sardinia thúc
Carlo Alberto bãi bỏ những thuế thập phân dâng cho
Giáo Hội trong miền đảo này và thay thế việc nâng đỡ
hàng giáo sĩ bằng cách khác, thì Nhà Vua không chấp
nhận một hành động nào trước khi có được sự đồng ý
của Đức Thánh Cha.
Cũng trong năm 1841, Nhà Vua nại đến Đức Thánh
Cha và tiến tới sự đồng ý với Ngài về việc hạn chế đặc ân
về pháp đình và sự miễn chuẩn pháp nhân của mỗi giáo
sĩ. Thế nên, những trọng tội [của giáo sĩ] được xử ở toà án
nhà nước, trong khi những lỗi thường dân sự vẫn đặt
dưới quyền phán quyết của toà án Giáo Hội. Nếu có một
cái án tử hình dành cho một Giáo sĩ thì vị Giám Mục
[thuộc địa phận của Giáo sĩ đó] có quyền cứu xét các thủ
tục tố tụng và phán quyết của toàn án. Nếu ngài thấy có
điều chi trắc trở hay những sự kiện nào thuận lợi cho bị
cáo, thì sẽ chuyển phán quyết về một ủy ban gồm ba
giám mục trong Bang để duyệt xét lại. Nếu ủy ban thấy
547
|
|
56.2 Page 552 |
▲back to top |
tội của bị cáo được minh chứng đầy đủ, thì bị cáo sẽ truất
chức giáo sĩ và bản án sẽ được thi hành trong vòng một
tháng.
Nhà Vua rõ ràng tôn trọng Giáo Hội về những vấn đề
như thế khi ông ban hành Bộ Luật Dân Sự mới năm 1837.
Trong phần nhập đề khi quả quyết rằng mục đích của
ông là ban cho thần dân yêu quý của mình một bộ luật
duy nhất phù hợp với giáo huấn của Giáo Hội và những
nguyên tắc căn bản của chính thể quân chủ, ông tuyên
bố:: “Đạo Công Giáo, Tông Truyền Roma là tôn giáo duy
nhất của quốc gia. Nhà Vua hân hạnh được làm người
bảo về Giáo Hội và cổ võ việc tuân giữ luật lệ Giáo Hội
trong thẩm quyền của mình. Các viên chức tối cao của
Nhà Nước sẽ chuyên chăm duy trì sự hài hoài giữa Giáo
Hội và Nhà Nước . . . Chỉ các tôn giáo đã hiện hành rồi
trong quốc gia thì mới được dung nhượng.”
Ngày 26 tháng Mười năm 1839, Bộ Luật hình sự được
ban hành, trong đó có quy định hình phạt giam tù những
hành vi quấy rối, ngăn chận, hoặc làm khó dễ việc Phụng
vụ đạo đức bên trong hay ở ngoài nhà thờ; lăng mạ một
linh mục trong khi thi hành bổn phận; nguyền rủa Thiên
Chúa, Đức Mẹ hay các thánh; công kính tôn giáo chính
548
|
|
56.3 Page 553 |
▲back to top |
của quốc gia bằng lời nói hay viết lách, sách vở hay tác
phẩm ấn loát. Bộ Luật cũng khẳng định lại việc giữ ngày
Chúa Nhật và lễ trọng. Bất cứ ai phá hại hay làm hư hoại
đồ thánh, di ảnh hay hình ảnh trong nhà thờ hay những
nơi liên hệ hay cả ở ngoài nữa trong lúc đang cử hành lễ
nghi công cộng, sẽ bị phạt lao động khổ sai, có thời hạn
hoặc cả đời. Án tử hình dành cho người phạm đến Bánh
Thánh đã được truyền phép.
Lòng nhiệt thành của Nhà Vua đối với vinh quang
Thiên Chúa giải thích được tình bạn khắng khít của ông
với Đấng Đáng Kính Cottolengo. Nhà Vua vui thích nói
chuyện thân mật với ngài về những công việc từ thiện của
Đấng Đáng Kính đang thực hiện tại Piccola Casa della
Divina Providenza [Ngôi Nhà Nhỏ của Chúa Quan Phòng].
Điều này cũng cắt nghĩa cho lòng mộ mến của Don Bosco
dành cho Nhà Vua như chúng ta sẽ thấy sau này.
Như bất cứ một người Piemont tốt lành nào vào thời
đó, Don Bosco đã được dạy dỗ coi Nhà Vua như là một
người đại diện Đấng mà nhờ Người mọi Vua Chúa được
trị vì. Chúng ta biết chắc chắn rằng Don Bosco hằng cầu
nguyện cho nhà vua cũng như hoàng gia. Ngài không
khước từ một hy sinh nào, dù lớn lao đến đâu, nếu bổn
549
|
|
56.4 Page 554 |
▲back to top |
phận một thần dân đòi buộc ngài phải làm. Cả trong
những trường hợp khiến ngài đau lòng trong tư cách
mình là linh mục, Don Bosco cũng không bao giờ thốt ra
một lời phản nghịch hay bất kính. Ngài bền bỉ cư xử mình
theo lời khuyên dạy của Thánh Phêrô: “Vì Thiên Chúa,
anh em hãy vâng phục mọi thể chế do loài người đặt ra,
dù là vua, người nắm quyền tối cao, dù là quan, sứ giả
của nhà vua để trừng phạt kẻ làm điều ác và khen thưởng
người làm điều thiện” [1 Pet 2, 13-14].
550
|
|
56.5 Page 555 |
▲back to top |
CHƯƠNG 53
Gần Đạt Tới Lý Tưởng
Không khí của quê nhà không giúp mấy cho sức khoẻ
của Gioan. Tuy nhiên, vào đầu niên học 1839-1840; thầy
trở về trường và vẫn coi phòng áo trong chủng viện. Sức
khoẻ của thầy giảm sút, nhưng không đến độ mất đi cái
sức lực mà trong giấc mơ đầu tiên thầy đã được yêu cầu
thủ đắc: “Con hãy làm cho mình nên khiêm nhu, kiên
cường, và mạnh mẽ.”
Một buổi tối, trong giờ giải trí, như thường lệ, sau khi
kể một vài câu chuyện xây dựng cho các bạn thầy tiếp tục
kể chuyện làm trò ảo thuật mà thầy đã tập được khi còn
nhỏ, kể cả chuyện thách thức với tên hát xiếc nữa. Nhiều
chủng sinh không học với thầy tại Chieri, như Gioan
Giacomelli, thấy rất khó tin chuyện này. Điều đó khiến
Gioan lên tiếng: “Vậy các thầy không tin tôi hả? Được rồi,
tôi sẽ làm cho các thầy coi.” Thế là Gioan lấy một cái ghế
gỗ thật nặng, nhấc bổng nó lên chỉ bằng một cánh tay và
làm một vài trò với cái ghế đó, làm cho nó đứng thẳng
bằng một chân đặt trên cằm trong khi thầy đi lại thảnh
551
|
|
56.6 Page 556 |
▲back to top |
thơi chung quanh phòng. Giacomelli chết điếng về tài
năng và sức khoẻ của Gioan và kêu rống lên vì khoái chí:
“Thôi, bây giờ thì tôi phải tin!.”
Tuy nhiên, sức khoẻ của Gioan vẫn tiếp tục giảm sút.
Thầy phải chịu khổ suốt một năm và cuối cùng vẫn buộc
phải đi nằm. Thầy nôn mửa ngay khi ăn bất cứ thứ gì và
thầy bị chứng mất ngủ kinh niên quấy rối đến nỗi các bác
sĩ thời đó đều chê. Thầy bị liệt giường suốt một tháng cho
đến khi mẹ thầy, hoàn toàn không hay biết gì về tình
trạng nguy ngập của con, tình cờ một ngày đến thăm thầy
mang theo chai rượu tốt và một ổ bánh mì. Mãi đến lúc
bà đến nhà thuốc mới biết là con mình đang bị bệnh
nặng. Khi trở về bà định mang theo ổ bánh mì về luôn vì
nghĩ rằng đó là đồ ăn rất khó tiêu. Nhưng Gioan nài nỉ
mãi, xin bà để lại. Còn lại một mình, Gioan cảm thấy
thèm những thứ bánh rượu đó đến độ không còn kiểm
soát được nữa. Mới đầu thầy lấy một mẩu nhỏ và nhai
thật kỹ, thế là bị quyến rũ ngày, nên thầy cắt một khoanh,
hai khoanh và ba và cuối cùng không còn biết gì nữa thầy
kết thúc ổ bánh, và nuốt trôi bằng cả chai rượu. Thế là
thầy bắt đầu ngủ li bì suốt 2 ngày và chỉ chợt thức giấc có
một lần trong đêm thôi. Các bề trên sợ đây là một triệu
552
|
|
56.7 Page 557 |
▲back to top |
chứng sắp chết, nhưng thực ra không phải thế. Khi tỉnh
giấc, thầy cảm thấy khoẻ khoắn. Dẫu di chứng còn kéo
dài nhưng căn bệnh hoàn toàn biến mất cho đến khi
Gioan đi làm tuyên uý ở Rifugio sau một vài đợt lên
xuống và một đợt tái phát trầm trọng.
Năm đó, Gioan phải trở về nhà một vài lần để lấy lại
sức khoẻ. Nhờ vào khả năng hay hơn nữa, nhờ vào sự
chuyên cần miệt mài để học thần học, thầy được đặc ân
chịu chức cắt tóc và 4 chức nhỏ tại nhà thờ Chính Toà
Torino vào chủ nhật Laetare ngày 25 tháng Ba năm 1840.
Trong những năm đó, Gioan không bao giờ ngừng
liên lạc với vị thày giáo đáng yêu quý của mình ở
Capriglio [cha Giuse Lacqua, là người đã ghi khắc vào
trong thầy một tinh thần đạo đức chân chính. Thầy luôn
luôn kể một vài tin tức của mình cho ngài và thỉnh thoảng
đến thăm ngài. Chúng tôi in lại dưới đây một lá thư vị
giáo sư gửi cho học trò mình:
Pocano, ngày 5 tháng Năm, 1840
Bạn rất thân mến của cha,
553
|
|
56.8 Page 558 |
▲back to top |
Sự chậm trễ của con trong việc viết thư cho cha -chắc chắn
là lâu hơn con tưởng hoặc xứng với tình thân hữu của cha con
mình- đã được đền bù lại nhiều hơn bằng lá thư dài và ưu ái
của con, đầy những kinh nghiệm đáng sợ mà con đã có nhã ý
gửi đến cho cha vài ngày trước. Thật cha không thể quở trách
về việc bỏ lỡ hay chậm trễ làm những việc thực ra không cần
thiết. Đối với cha, sự tạ tội của cha về việc không viết thư sớm
hơn là vì theo cha, viết thư không phải là một bổn phận của
tình thân hữu, trừ khi có một lý do cho một trong hai người, và
trong trường hợp đó cha sẽ không bao giờ xao nhãng. Vì con
tốt lành và vì mọi sự đều xuôi xắn đối với con, khiến cha và
người dì thân yêu của con hết sức sung sướng. Ước gì Chúa
toàn năng chóng ban cho con trở nên một linh mục xứng đáng
trong Hội Thánh Ngài, như cha cũng tin rằng con ước ao như
thế, khi nhìn thấy đức hạnh khôn ngoan và xây dựng của con.
Làng của cha đây cũng giống làng Capriglio xưa ở cái điểm
là hoàn toàn thiếu những tiện nghi cần thiết cho cuộc sống. Cha
sống ở đây hầu như là sống trong một sự cô đơn hoàn toàn
vậy, và lý do đó, sự cô đơn đó luôn là người bạn trung thành
của cha. Tuy nhiên cha cũng vẫn cảm thấy hơi xa lạ một chút,
cha sẽ đá cho thế gian một cú thật mạnh [nghĩa là từ bỏ thế
gian] và chọn mình trong một tu viện. Khi con đến thăm cha,
nhớ đem theo với con 3 cuốn thánh kinh nhỏ. Con hãy chuyển
lời hỏi thăm của cha đến ông Giuse Scaglia và dến gia quyến
554
|
|
56.9 Page 559 |
▲back to top |
ông ta, mà nhờ ông ta, may thay, hay tốt hơn là nói, Chúa
Quan Phòng đã dẫn cha đi thật xa như thế. Nhờ con chuyển
những lời đáp trả của cha đối với những lời cầu chúc tốt đẹp
mà ông ta đã gửi cho cha. Marianna vẫn khoẻ mạnh, sicut in
quantua [tương đối]. Bà gửi đến cho con lời cầu chúc của bà, và
cha cũng thế, cũng gửi đến con lời cầu chúc hết lòng cha. Hãy
giữ gìn sức khoẻ và mạnh luôn. Hãy luôn tin nơi cha luôn là
Người bạn tốt của con.
Cha Giuse Lacqua
Lá thư này gởi cho Gioan đã nói lên ý của vị linh mục
tốt đó trở nên một tu sĩ, giúp chúng ta hiểu rằng Gioan đã
học nơi Ngài lòng khinh chê những sự thế gian, một tư
tưởng muốn tận hiến cho mình cho Chúa trong một dòng
tu ngay từ khi còn nhỏ. Cũng qua lá thư này, chúng ta
biết được việc Gioan tiếp tục học Thánh kinh như thế nào,
để sắm lấy một vốn kiến thức bao la, và sẽ giúp ngài một
cách diệu kỳ trong sứ mệnh lớn lao của ngài.
Một vài tháng trước khi kết thúc niên học, Giorgio
Moglia được bố nó sai tới chủng viện về việc xin Gioan
làm cha đỡ đầu cho đứa con nhà Moglia mới sinh. Mẹ đỡ
555
|
|
56.10 Page 560 |
▲back to top |
đầu của đứa nhỏ là cô con gái nhà Moglia nhưng cô ta từ
chối vì cô ta mắc cỡ khi xuất hiện trong nhà thờ bên cạnh
một chủng sinh. Cuối cùng, cô ta đành tuân theo ý muốn
cứng rắn của ông bố. Gioan nhận lời, nhưng khi đến nhà
thờ nghe ông Moglia nói về người mẹ đỡ đầu, thì thầy
nói:
“Việc này không cần thiết. Tôi sẽ mang mẹ đỡ đầu từ
Chieri đến với tôi cho.”
Ông Moglia hỏi: “Vậy không cần con gái tôi à?”
“Đúng thế!”
Cô gái đó vì miễn cưỡng mà đến, nghe tin ấy, nhẹ
nhõm cả người và rút lui có trật tự ngay.
Ông Moglia hỏi thêm: “Ai là người mẹ đỡ đầu thế?”
Gioan trả lời: “Là Đức Mẹ với Giáo Hội chứ còn ai, và
như thế cũng quá đủ rồi.”
Đứa trẻ mới sinh được đặt tên là Gioan. Sau lễ nghi
rửa tội và một cuộc ăn mừng nho nhỏ, trước khi ra về,
Gioan đi chào bà chủ Dorotea. Bà than phiền là bà luôn
cảm thấy yếu và nói rằng mình không bao giờ có thể lấy
556
|
|
57 Pages 561-570 |
▲back to top |
|
|
57.1 Page 561 |
▲back to top |
lại được sức như trước kia nữa. Gioan nói cho bà ta: “Bà
hãy nâng tâm hồn lên, và đừng có lo lắng. Bà sẽ sống tới
90 tuổi.”
Quả thật, bà ta bình phục và tin tưởng vững chắc vào
lời hứa của Gioan đến độ sau đó một vài lần, dù bị ốm
nặng bà ta cũng từ chối không uống thuốc và nói rằng:
“Don Bosco đã nói là tôi sẽ sống tới 90 tuổi mà!” Thật ra,
bà ta còn thọ hơn Don Bosco nói nữa và chết năm 91 tuổi.
Sau khi Don Bosco chết, hằng ngày bà đến cầu xin ngài
cho bà và tin chắc rằng trên Thiên đàng ngài sẽ nghe lời
kinh của bà.
Những vị ân nhân của Gioan rất được an ủi vì tin rằng
khi giúp đỡ Gioan, thì họ cũng cộng tác với kế hoạch của
Thiên Chúa. Họ cũng được yên ủi nhất là khi biết Gioan
luôn luôn có tấm lòng biết ơn đáng yêu. Cha Cinzano biết
rõ về điểm này, Gioan không bao giờ bỏ qua một cơ hội
nào để tỏ ra lòng thảo hiếu với cha xứ của mình, là người
luôn luôn yêu mến Gioan với tấm lòng người cha. Ở
Chieri, thầy hay viết những lá thơ đáng yêu cho ngài, và
không bao giờ quên chúc mừng ngài trong những dịp lễ
quan thầy hay sinh nhật của ngài. Cha Cinzano cẩn thận
giữ lại mọi lá thư mà Gioan viết cho mình khi còn là học
557
|
|
57.2 Page 562 |
▲back to top |
sinh bậc trung học hay chủng sinh hay cả khi là linh mục
nữa. Khi cha Cinzano qua đời năm 1870, trong lúc vội vã,
một vài người đã đến lục tủ giấy của ngài và vô tình đốt
hết những lá thư đó với những tờ giấy không quan trọng
khác. Họ nhớ lại quá muộn rằng một số lớn thư này có
mang chữ ký Gioan Bosco. Chỉ còn lại một lá thơ mà
Gioan viết năm đó nhân dịp lễ quan thầy của cha Antonio
Cinzano, cha xứ Castelnuovo và cha quản hạt miền quê.
Bài thơ này giống như nhiều bài thơ khác được sáng tác
cho những trường hợp khác nhau, không phải là không
có giá trị. Tiết điệu, chỗ ngắt ở chữ cuối cùng đoạn thơ và
nhiều câu thơ tỏ rõ sự vội vã và cố gắng không thể để mất
thời giờ quí báu, trong khi diễn tả lòng nhiệt tâm và khát
vọng muốn chứng tỏ một sự quí mến và tình ưu ái đối
với các vị ân nhân và bạn bè của mình.
Kính Mừng Lễ Quan Thày
Cha Antonio Cinzano
Cha Xứ Castelnuovo và Quản Hạt
Đó là lúc giấc ngủ tròn mộng mị,
Ướp mật ngọt nỗi chết với sợ lo,
558
|
|
57.3 Page 563 |
▲back to top |
Trong ý tưởng niềm vui thần tiên nở,
Ta quên hết khổ đau cả một ngày.
Đang no tròn giấc ngủ trên giường gối,
Tôi tỉnh giấc vì tiếng động kinh hoàng,
Tôi nhìn, ngắm, ánh mắt tôi nhìn được,
Một gương mặt chưa bao giờ chiêm ngưỡng.
Tay hữu người mang một thanh gươm lửa,
Trong tay người là một thanh que nhỏ,
Trên ngực người trang điểm một vòng hoa,
Trước cảnh vật tôi kinh hoàng bỡ ngỡ.
Tay hữu người mang một thanh gươm lửa,
Người vung tít và từng cánh hoa bay,
Đấng Thiên lôi, toả ra muôn ánh sáng,
Người hé môi, đoạn phán những lời sau:
Ta là một trong bảy Kerubim,
Chầu Thiên Chúa trong ánh sáng quang vinh
Và chẳng có một loài hoa nào hay chết
Được tặng ân mà chẳng được ta giúp.
Chính ta mang hơi thở dài đau khổ
Từ lòng buồn lên cho Đấng Tối Cao
559
|
|
57.4 Page 564 |
▲back to top |
Và khi ta hoà giải chốn loạn ly,
A cũng dẹp yên sầu và khổ.
Chính ta mang cho con cháu Abraham
Là những đứa quằn quại trong bóng chết
Phần vinh quang ta hoan hỉ tung vang
Mà từ khước đã kiếm tìm vô vọng.
Thanh gươm này là khí giới thần linh
Sẽ bẻ gẫy hang nanh vuốt Satan
Để con người không sa vào bẫy hiểm
Và lê gót trên nẻo đường hẹp lối.
Vòng hoa này là bằng chứng ơn lành
Để cho Đấng vĩnh cửu Ngài tưởng thưởng
Nếu người tín hữu vững mạnh tới cùng
Trong cuộc chiến bên cạnh ta mãi mãi.
Trong những kẻ tín ngưỡng và mạnh mẽ
Dưới bóng cờ chiến sĩ phất phơ bay
Có Antonio thân mến của ta đây
Một dũng sĩ không bao giờ nhụt bước.
Là mục tử trong đoàn chiên của Chúa
Luôn chăm sóc trong một tấm lòng lành
560
|
|
57.5 Page 565 |
▲back to top |
Ngài đối kháng mọi liều thân thử thách
Để mang những linh hồn về cho Chúa.
Người có thấy đây là sổ vàng?
Sổ khắc ghi muôn công việc Ngài làm
Đã đủ lắm để cài lên mái tóc
Một vòng hoa đầy những cánh huệ thơm.
Nói thế rồi, Người cho tôi xem thấy
Cinzano, gương mặt cha âu yếm
Tôi xem thấy cả kho công nghiệp thánh
Được tưởng thưởng lâu rồi ở trời cao.
Đầy trọng kính tôi quay lại phía Người:
Hãy sẵn sàng trong công việc trợ giúp
Trên bước đường trần thế rất mỏng dòn
Giữa muôn ngàn đau khổ kẻ không tin
Hãy cho Ngài cuộc chiến thắng quang vinh
Cho tới giờ Ngài chết êm như mộng
Dành cho Ngài phần mệnh đầy ơn phúc
Của những ngày vĩnh cửu lĩnh triều thiên
Tôi đã nói, nói tràng giang đại hải
Những người bảo những lời kinh đã thấu
561
|
|
57.6 Page 566 |
▲back to top |
Một phiến mây tinh trắng quyện thân người
Sang hồi lâu rồi dần dần tan biến
Hết lòng ca ngợi và đầy kính trọng
Ngày 13 tháng Sáu năm 1840
Chủng sinh Gioan Bosco
Có hai biến cố đáng ghi nhớ nhưng rất khác nhau
đánh dấu ngày cuối niên học đối với Gioan. Chính thầy
đã để lại một bài hồi ký về biến cố đó. “Vào cuối năm, khi
còn ở trong chủng viện Chieri, cha xuýt chết. Hôm đó là
ngày khởi hành và mọi người đã sẵn sàng trở về nhà. Trời
đổ mưa và cha đứng tựa cửa sổ nhà ngủ nhìn bầu trời
đầy đe dọa. Khi đang còn ở đó thì đột nhiên một tia chớp
xuất hiện, tiếp theo là một tiếng sét điếc tai nhức óc. Gạch
từ khung cửa vỡ nát và đập vào bụng cha; cha ngã xuống
sàn nhà bất tỉnh nhân sự. Bạn cha tưởng tôi đã bị chết. Họ
mang cha về giường và lau mặt cho cha. Đột nhiên cha
tỉnh dậy và nhảy ra khỏi giường.
562
|
|
57.7 Page 567 |
▲back to top |
“Giờ đây năm học đã kết thúc, cha nghĩ đến một việc
mà hồi đó rất khó được chấp nhận; nghĩa là, học một năm
thần học trong kỳ hè. Một hôm cha đã tâm sự với Cha
Cinzano về việc này, và ngài hoàn toàn tán thành ý kiến
của cha. Chẳng nói với ai một lời nào cả, cha liền đi gặp
Đức Tổng Giám Mục Fransoni để xin phép được học năm
thứ tư thần học trong kỳ nghỉ và năm thứ năm vào mùa
thu năm đó là năm 1840. Cha viện lý là vì đã 24 tuổi rồi.
Đức Tổng Giám Mục thánh thiện đã đón tiếp cha rất niềm
nở và sau khi kiểm soát những kết quả của những kỳ thi
của cha ở chủng viên, ngài ban theo ý muốn của cha với
điều kiện là cha phải học hết chương trình, nghĩa là học
hết môn “De Poenitentia” [Phép Giải Tội] của Alasia và
“De Eucharistia” [Phép Thánh Thể] của Cazzaniga. Cha
xứ Cinzano, cha xứ và cha quản hạt miền quê được trao
phó cho việc thực hiện phép đó. Trong hai tháng, cha đã
có thể học toàn bộ chương trình ấy.”
Cũng trong thời gian đó, Gioan vẫn tiếp tục dạy kèm
và hoặc dạy Latinh. Trong số các học sinh tới mùa hè đó,
có em Gioan Baotixita Bertagna, sau này trở thành một
nhà thần học tên tuổi, một giáo sư lỗi lạc và thần học luân
lý tại Học Viện Mục Vụ thánh Phanxico Assisi, giám mục
563
|
|
57.8 Page 568 |
▲back to top |
hiệu tòa Capharnaum, và giám mục phụ tá Đức Cha
Alimonda, Tổng Giám Mục Torino.
Gioan cũng không xao nhãng việc giảng dạy. Ngày 26
tháng Bảy, thầy giảng ở nhà thờ thánh Anna ở Aramengo.
Bản thảo quý báu này còn ở trong công hàm của chúng
tôi. Ngày 24 tháng Tám, thật là bất ngờ, thầy được mời
giảng về Th. Bartolomeo ở Castelnuovo. Buổi chiều ngày
hôm trước thầy đang ở bên sân nhà cha xứ Ropolo đang
chơi thảy bi sắt với một cha khách. Gioan đứng tựa
tường, khoanh tay lại, trầm tư mặc tưởng. Bỗng cha
Cinzano tới và nói rằng ngài vừa nhận được một lá thư
của cha khách ngài mời giảng. Cha này, lẽ ra hôm sau
phải giảng ở nhà thờ Bartolomeo trước mặt hội đoàn ở
Castelnuovo, song báo cho cha Cinzano rằng vì một lý do
nào đó, không thể đến giảng được. Thế nên Cha Cinzano
nói thêm rằng cha Rupolo có số giảng về vị thánh tông
đồ. Song cha hạt phó đó từ chối và nói rằng “Báo trước
một ngày thì con không làm được ạ. Nếu là bài giảng
Chúa Nhật thường xuyên thì con có thể làm được, chứ
còn giảng về một vị thánh thì là chuyện khác rồi.” Những
linh mục khác cũng từ chối lời mời.
564
|
|
57.9 Page 569 |
▲back to top |
Cha Cinzano do dự một chút, có lẽ để nhớ rằng Gioan
sắp sửa phải thi, nhưng cũng vẫn quay lại và nói : “Còn
Gioan thì sao, Gioan?”
Gioan tính trí lại và vừa cười vừa nói: “Nếu không ai,
thì con, con luôn sẵn sàng làm mọi việc, con sẽ cố gắng!.”
Rồi thầy Gioan giảng, và bài giảng của thầy gieo sự
thán phục lớn lao đặc biệt cho các linh mục. Các bạn
chủng sinh của thầy nói: “Thầy chắc chắn có thể cho
chúng tôi những lời chỉ giáo.” Bốn mươi tám năm sau,
Gioan Filippello vẫn còn nhớ cái bài giảng đó vì nó đã ghi
sâu không phai mờ trong tâm trí và chính cha Rupolo
cũng thế, ngài quả quyết điều đó cho chúng tôi.
Gioan tiếp tục tụ tập các trẻ quê trong xóm mỗi Chúa
Nhật và làm cho bọn chúng vui vẻ, nhưng hình như
ngoài tình thân hữu với những người tên tuổi ở
Castelnuovo và Chieri, thầy cũng được tiếp đón trong
một vài gia đình quý tộc ở những lâu đài gần đó. Chúng
tôi nói “hình như” là vì trong cuốn hồi ký của ngài, không
có đề cập gì đến chuyện đó cả. Tuy nhiên, ở trang đầu
bản thảo đầu tiên về tiểu sử Lu-y Comollo, Gioan viết:
“Cuốn tiểu sử của thầy Lu-y Comollo, chủng sinh Chieri.
565
|
|
57.10 Page 570 |
▲back to top |
Riêng tặng bá tước trẻ Lu-y Larisee.” Suy luận này được
xác nhận bằng một lá thư gởi cho một chàng trai trẻ tuổi
được dạy kèm tại nhà riêng, một trường hợp tỏ rõ cái địa
vị trong xã hội của anh ta. Trong lá thư đó, Gioan đã quở
trách anh về việc làm mất thì giờ và khuyên anh sửa đổi
lại hạnh kiểm cho tốt hơn và chăm chỉ siêng năng hơn.
Castelnuovo, ngày 28 tháng Tám năm 1840
Bạn mến,
Quả thật tôi rất tiếc vì bạn thấy bực bội về việc xếp hạng
của bạn trong lớp và không thể đáp lại lòng mong đợi của ba
mẹ bạn được. Nhưng nếu bạn nhìn thẳng vào cái lý do của việc
đó, thì bạn sẽ thấy lỗi tại bạn. Nếu bạn đã siêng năng chuyên
cần đối với các môn học ở trường và ở nhà mà thày giáo đã tận
tâm chỉ bảo bạn, thì chắc chắn bây giờ bạn đã không phải phân
bì với anh em bạn là những người đã lên lớp hết, và cũng
không phải hổ thẹn với chính mình nữa. Suốt năm học có một
thời gian vui chơi thoả thích để rồi thi rớt hoặc chu toàn bổn
phận để rồi được vui vẻ lên lớp đàng nào tốt hơn? Nếu tôi phải
khuyên bảo người nào chọn trong hai điều thì tôi sẽ khuyên
người đó đừng có nại đến sự rộng lượng của thày giáo, nhưng
566
|
|
58 Pages 571-580 |
▲back to top |
|
|
58.1 Page 571 |
▲back to top |
hãy giả định là họ nghiêm khắc, thật nghiêm khắc đi, thế rồi
người đó có phải lo chăm chỉ học hành và cuối niên học được
lên lớp nhờ tài đức riêng của mình chứ không vì “lòng tốt” của
các thày giáo. Tuy nhiên, nhiều người lại nghĩ khác và thế là
hầu như tất cả đều buộc phải hối tiếc vì đã lãng phí thời giờ.
Rồi, họ sẽ biết sự thất bại của mình và sẽ trở về nhà lòng bực
bội cay đắng. Bây giờ hãy bình tĩnh lại… Hãy cố gắng sửa chữa
tình trạng bằng cách nghiêm chỉnh học hành trong niên học tới
với các môn bạn sẽ học. Rồi bạn sẽ chắc chắn thấy rằng tôi là
một người bạn tri kỷ như chính bây giờ tôi dám tuyên bố là
Bạn tri kỷ của bạn
Gioan Bosco
Như chúng ta sẽ thấy tầm ảnh hưởng tốt đẹp của
Gioan càng mở rộng khi thầy gần thực hiện được ước
vọng của mình và chu toàn vị thế đó trong Giáo Hội mà
Chúa Quan Phòng đã đặt định cho thầy. Cũng trong thời
gian ấy, Gioan tiếp tục việc học dưới sự chỉ dẫn của cha
Cinzano, thầy học chăm chỉ đến độ vị giáo sư đó phải
chết mệt vì khảo bài thầy. Mỗi ngày Gioan đọc 20 trang
567
|
|
58.2 Page 572 |
▲back to top |
sách của các tác giả được chỉ định. Chỉ đọc có một lần,
thầy đã nhớ kỹ những trang sách đó đến nỗi Cha Febraro
ở Castelnuovo, bạn học với Gioan và sau này là cha xứ họ
Orbassano, đã để lại cho chúng ta bài tường thuật này,
trước thì cha viết và sau đó cha nói lại: “Gioan Bosco đã
học hết trọn chương trình thần học 5 năm chỉ trong vòng
không hơn 4 năm vì ngài lớn tuổi hơn các bạn chủng sinh
một chút, nhưng nhất là sự hiểu biết sâu sắc của ngài về
vấn đề thần học. Tôi được dự cuộc thi vấn đáp của thầy
để lên năm thứ 5 thần học. Cha quản hạt miền quê, tức
cha Cinzano, là người được Đức Tổng Giám Mục chỉ định
là giám khảo, sau khi đã thấy Gioan trả lời trơn tru tất cả
những câu hỏi và vấn nạn, ngài vui mừng kinh ngạc về
sự thể đến độ ngài gọi những chủng sinh trẻ chúng tôi
đến chứng kiến. Thế là cuộc thi đặc biệt được tiếp tục
trước sự có mặt của chúng tôi, dù cha giám khảo đã quá
rõ về khả năng của Gioan rồi.”
Vì tháng Chín đã gần đến nên các bề trên ở chủng
viện xin Gioan dọn lòng chịu chức lớn là chức phụ phó tế.
Dưới đây là bài hồi ký về cái biến cố tối quan trọng và
quyết định của đời thầy: “Vì phần gia tài ba cha để lại cho
cha không đủ để trả hồi môn giáo sĩ, nên anh Giuse đã
568
|
|
58.3 Page 573 |
▲back to top |
cho cha toàn bộ phần gia tài nhỏ bé của anh. Cha chịu
chức phụ phó tế vào lễ bốn mùa mùa thu. Bây giờ thì cha
biết nhưng nhân đức cần thiết biết bao cho một bậc cao cả
như thế, cha tin chắc là mình chưa dọn mình đầy đủ. Vì
chưa có ai linh hướng, nên cha đi hỏi ý kiến cha Cafasso.
Ngài khuyên cha cứ tiếp tục bước lên và tin vào lời của
ngài. Trong 10 ngày tĩnh tâm lại Casa della Missione (nhà
truyền giáo) ở Torino, cha đã đi xưng tội chung để cha
giải tội có thể hiểu rõ ràng về tình trạng lương tâm của
cha và có thể cho những lời khuyên thích hợp. Cha muốn
tiếp tục con đường linh mục, nhưng cha lo sợ trước ý
tưởng mình sẽ bị buộc cả đời. Vì thế, cha không muốn
quyết định lần sau cùng nếu không có ý của cha giải tội.
Từ đó trở đi, tôi luôn luôn cố gắng hết sức thực hành lời
khuyên của cha Borel: “Ai giữ mình xa khỏi thế gian và
siêng năng rước lễ sẽ được bền bỉ trong ơn kêu gọi của
mình và theo ơn gọi đó một cách hoàn hảo hơn.”
569
|
|
58.4 Page 574 |
▲back to top |
570
|
|
58.5 Page 575 |
▲back to top |
CHƯƠNG 54
Một Cuộc Đi Dạo Xa
Mùa hè năm đó, Gioan, bây giờ đã là trợ tế, nhận lời
mời đi giảng một bài về Đức Mẹ Mân Côi ở Avigliana,
nơi sinh trưởng của bạn Giacomelli. Thế nên, vào đầu
tháng, Giacomelli đến Castelnuovo để gặp Gioan và cùng
Gioan đi dạo xa đến Avigliana, đây là một cuộc đi dạo xa
được ghi nhớ thật dai. Trước khi đi, Gioan đến chào cha
Cinzano. Ngài tiễn thầy với một câu nói ngài hay dùng
khi nghe tin Gioan đi giảng và khi biết được tài năng
trước kia về thừa tác vụ linh mục và lòng nhiệt thành
không mỏi mệt của Gioan: “In omnem terram exivit sonnus
eorum et in fines orbis terrae verba eorum” [Ps 18,4] [Tiếng họ
vang khắp thế giới và lời họ vang tới tận cùng thế gian].
Hai người hành trình bằng cuốc bộ vì Gioan không
chịu nổi đi xe. Chặng nghỉ chân đầu tiên là Chivasso và
họ qua đêm ở đó. Sáng hôm sau, họ tiếp tục đi tới Torino,
ở đó họ mua hạt dẻ và bánh mì để ăn lót dạ, rồi làm một
vài việc lặt vặt, đoạn tới Avigliana vào cùng ngày.
571
|
|
58.6 Page 576 |
▲back to top |
Ngày hôm sau, lễ Đức Mẹ Mân Côi, Gioan, không
quan tâm tới bài giảng của mình gì hết, cả buổi sáng nói
chuyện với một vài linh mục cũng được mời tới đó. Thế
nên Giacomelli lo ngại cho bạn mình. Thỉnh thoảng đến
gần Gioan và nhắc nhẹ: “Bài giảng làm sao rồi?” Gioan
liền trả lời: “Có giờ cho việc đó mà.” Sau cơm trưa Gioan
vẫn tiếp tục nói chuyện, nhất là với cha xứ Pautasso,
người đã kinh ngạc về kiến thức của Gioan, đã nói cho
Gioan rằng: “Tôi tin rằng một ngày kia thầy sẽ làm được
những việc phi thường.”
Khi Gioan lên tòa giảng, Giacomelli áy náy đi vào
phòng áo vì sợ nhìn thấy sự thất bại của bạn mình.
Nhưng Gioan giảng dễ dàng và bài giảng lại phân minh
khúc triết nữa. Khi Gioan từ giảng đài đi xuống, cha
Pautasso đến và nói: “Tuyệt quá.”
Sau lễ Đức Mẹ Mân Côi, hai người bạn leo lên Đền
Thánh Micae dựng trên núi Pirchiriano cao chừng 830
thước. Từ nơi đó, người ta có thể xem thung lũng của dãy
Alp và nhất là dãy Piemont. Trên núi này, đáp lời mời
của vua Carlo Alberto, dòng Bác ái đã thiết lập một nhà
khá rộng vào năm 1836. (Tu Hội đã được triết gia lỗi lạc
Antonio Rosmini thành lập ở Domodossola vào năm 1831
572
|
|
58.7 Page 577 |
▲back to top |
và được Giáo Hội phê chuẩn năm 1839). Các cha đó xây
một thánh đường cổ để đáp ứng nhu cầu thiêng liêng của
dân chúng miền thung lũng Sassa và vùng lân cận thành
phố Torino. Trước hết, Giacomelli dẫn bạn đi xem tàn tích
đồ sộ của dòng thánh Benedicto, xem thánh đường nguy
nga kiểu gô-tich và mộ những hoàng tử dòng họ Savoa
xưa. Những cha dòng tốt lành đó đã tiếp đón cả hai niềm
nở và Gioan đã duy trì thật lâu tình thân hữu với các cha
đó. Cha Flecchia, lúc ấy còn trẻ, sau này sống ngoài 90
tuổi, và các hội viên của cha đều giữ mãi tình tri kỷ với
Don Bosco và công việc của ngài.
Chúa Quan Phòng đã dẫn Gioan tới núi Firchiriano. Ở
đây chúng ta sẽ thấy, là thầy có dịp để học một loại sống
lời khấn khó nghèo mới mà nhờ đó, sau này, tu hội
Salêdiêng tương lai của ngài không bị nhà nước quốc hữu
hóa. Như ngài đã nói cho chúng tôi hơn một lần, thì hình
như ngài đã nghĩ tới một vài điều tương tự như thế từ lâu
rồi. Có lẽ Don Bosco có cùng loại trực giác với thánh
Phaolo Thánh giá là người hình như đã thấy trước rằng
cuộc Cách mạng (Pháp) sẽ tước đoạt các tài sản của Giáo
Hội. Bosco và Giacomelli xuống núi và đi về phía Coazze
miền nằm giữa vùng núi Alp, nơi mà cha Peretti, một
573
|
|
58.8 Page 578 |
▲back to top |
người bà con của Giacomelli làm cha xứ ở đó. Hai chủng
sinh đầu tóc bù xù, mình đầy mồ hôi và bụi đường họ
quá mệt nhoài như chết, đi qua các làng mạc, lắm con nít
sợ chạy tán loạn. Khi họ đến Conzze vào lúc 10 giờ, họ
thật không thể đi thêm một bước nào nữa. Trong làng im
lìm không một tiếng động và cửa ngõ nhà cha xứ đã đóng
kín mít. Họ nhấn chuông. Không có tiếng trả lời. Họ nhấn
chuông một lần nữa và sau một hồi lâu, cánh cửa sổ mở
ra. Có người nào đó không rõ nói câu gì đó rồi cánh cửa
đóng ầm lại. Trong khi đó quần áo ướt đẫm mồ hôi, lại
thêm gió núi nữa họ run lên cầm cập, răng cắn chặt vào
nhau, họ đứng cả giờ ở đó, thỉnh thoảng mới gọi với lên
một câu. Sau cùng, cánh cửa lại mở và Giacomelli trông
thấy một cái đầu lò ra quan sát một cách cẩn thận. Thầy
nói nhanh: “Tôi là Giacomelli, người bà con với cha xứ
đây.” “Có thật không?,” bà quản gia hỏi, giọng còn ngái
ngủ. “Chắc chắn mà. Bà không tin hả?” “Còn người kia là
ai?” “Bạn của tôi!.” “Sao giờ này mới đến?” Giacomelli
không chịu được nữa: “Vì chúng tôi không thể đến sớm
hơn được chứ làm sao… Bà làm ơn, xuống mở cửa cho
chúng tôi… Chúng tôi ướt hết rồi và không chừng sưng
phổi mất nè….” Được… Nhưng sao lại… lại… đến muộn
thế?,” Bà quản gia cứ lải nhải. Họ đợi thêm vài phút nữa
574
|
|
58.9 Page 579 |
▲back to top |
trong giá lạnh và rồi nghe thấy tiếng dép lẹp xẹp. Đó là
cha xứ, vừa mới ra khỏi giường. Ngài đội một cái mũ
trắng và ở cửa sổ nhìn ra. “Ơ hoá ra thầy.” Ngài kêu lên
và rồi nói cho bà quản gia vẫn còn chưa tin: “Thôi cho họ
vào đi.” Hai chủng sinh đi vào rồi lên lầu. Trong khi đó,
cha xứ thắp một ngọn đèn lên. Ngài mời họ ngồi và bắt
đầu câu chuyện mà không biết bao giờ mới chấm dứt.
Giacomelli trả lời một vài câu hỏi nhưng rồi cảm thấy
quần áo ướt khó chịu quá, liền nói cho cha xem có thể cho
ít lửa để hơ cho nó khô được không. “Sao lại không
được?,” Cha xứ trả lời, và ra hiệu cho bà quản gia đi kiếm
ít nhánh củi để nhóm lửa. Bà ta làm theo và hai người bộ
hành chẳng bao lâu cảm thấy ấm áp trở lại. Họ mong
manh chờ đợi xem có gì ăn được không, nhưng cha xứ
vẫn thao thao bất tuyệt mà miệng vẫn ngáp đều đều, còn
bà quản gia quí hoá đã say giấc điệp trong góc phòng từ
bao giờ. Gioan mỉm cười nháy mắt bạn một cái, từ trưa họ
chưa ăn gì cả. Giacomelli hiểu ý và chặn ngang câu
chuyện. “Cha, cha có gì ăn không cơ? Tụi con đói meo
bụng rồi” - “Cái gì, các thầy chưa ăn cơm tối hả?”- “Đi
đường chỉ có đá với sỏi thôi chứ làm gì có cơm tối, cha?”-
“Sao không nói cho tôi biết ngay lúc nãy? Tôi vẫn còn
tỉnh táo mà! Mà thôi, xin lỗi các thầy nhé! Madalena, dậy
575
|
|
58.10 Page 580 |
▲back to top |
dọn cho mấy thầy cái gì ăn đi!” Bà quản gia dậy và chậm
rãi dời gót hoa về phía bếp. Sau một thời gian khá lâu,
cơm nước mới được dọn lên. Họ ăn và sửa soạn đi ngủ
một giấc ngon lành. Có hai cái giường trong một căn
phòng nhưng không có chăn, chỉ có tấm khăn trải giường
thôi. Họ đi ngủ, nhưng vì gió núi tháng Mười chẳng ấm
áp gì, nên họ không thể chợp mắt được. Sau một hồi thì
xảy ra cuộc đối thoại:
“Ngủ chưa?” Một người hỏi.
“Còn đằng ấy thì sao?” Người kia đáp.
“Có ấm không?”
“Có lạnh không?”
“Ngủ được, thì cứ ngủ đi nhé!”
“Ừ, cố mà chợp mắt nhé!”
Và rồi là tiếng cười. Cha xứ nghe thấy. Ngài trở dậy,
đi kiếm vài cái chăn rồi quẳng vào giường cho họ. Gần về
sáng họ mới cảm thấy ấm và ngủ thiếp đi. Don Bosco hay
kể cho học sinh ở Nguyện Xá câu chuyện đi dạo xa nổi
tiếng này, rồi thêm thắt câu chuyện đặc biệt mà về sau
576
|
|
59 Pages 581-590 |
▲back to top |
|
|
59.1 Page 581 |
▲back to top |
bạn ngài là cha Giacomelli tiết lộ ra. Hai cha xứ mà họ ở
trọ, sau khi nghe Gioan nói về nhiều vấn đề khác nhau
một cách chính xác với phán đoán chắc chắn và toàn kiến
thức rộng rãi mới nói với nhau rằng: “Thầy chủng sinh
này sẽ trở nên một nhân vật vĩ đại và phi thường!”
Thiết nghĩ cũng là hợp thời khi viết ra đây một nét về
Don Bosco: Dù là một chủng sinh hay một linh mục, mỗi
lần ngài làm khách (và điều này xảy ra nhiều lần) ngài
không bao giờ tỏ ra không thích. Mọi phiền toái hay bực
bội, thô lỗ, quên sót, thiếu phòng xa, sao nhãng, phòng
ngạt hơi mùa hè hay thiếu sưởi mùa đông khốc liệt, cơm
dọn lên muộn, đồ ăn không hợp bao tử của ngài, trò
chuyện đến đêm khuya, trong khi ngài rất buồn ngủ, tất
tất đều được ngài chấp nhận vui vẻ, không tỏ vẻ khó chịu
hay bất mãn hoặc phàn nàn chi cả. Luôn luôn bình thản,
ngài không bao giờ để tàn nụ cười thân thiện trên môi, tỏ
ra ngài vui vẻ biết bao, ngài cũng tỏ ra như thế ngay khi
các ân nhân hay bạn hữu tiếp đón ngài với những hành
động tốt bụng và quảng đại. Ngài luôn luôn biết ơn với
những gì ngài được người ta cho dưới danh nghĩa bác ái.
Tính luôn luôn vui vẻ và kiểu cách tươi tắn, những lời
cám ơn chân thành và lời kinh ngài hứa đọc cho họ đã
577
|
|
59.2 Page 582 |
▲back to top |
nhóm lên trong những người khách của ngài một ước
vọng tinh tế muốn tỏ cho ngài một lần nữa sự chiêu đãi
của họ. Sau cuộc hành trình, Gioan đi đến Bardella với
cha xứ của mình để giữ chức trợ tế trong lễ nghi phụng
vụ kính thánh quan thầy. Nhân dịp đó, một tiệc cưới
cũng được tổ chức và được cha xứ và ông chủ tịch tới dự.
Còn Gioan thì thực hiện xong nhiệm vụ của mình và trở
về nhà. Cuối bữa tiệc, thông thường thì vui và nhộn nhịp
hơn, ông chủ tịch buổi lễ mời cha xứ về nhà riêng mình
và cả hai cũng đi. Bỗng cô dâu quay cuồng loạng choạng
vì bệnh tim tái phát. Sự kinh ngạc thay thế cho sự vui vẻ.
Mọi sự chạy chữa đều vô ích, và người đàn bà đó qua đời.
Như luật định, hai ngày sau xác cô ta được đặt trong
quan tài và đưa vào nhà thờ. Một Thánh Lễ cầu hồn và
rồi đám tang đi về phía nghĩa trang gần đó. Khi đám rước
tới cổng nghĩa trang, một người đồ tuỳ nói cho cha xứ
biết: “Hình như là người chết đang đập nắp quan tài hay
sao đó.” Chá xứ trả lời: “Ồ, khi nào anh chết thì chắc anh
sẽ có thể làm như thế.” Mọi người đều cười và nghĩ rằng
đó chỉ là câu chuyện tưởng tượng thôi. Quan tài được đặt
giữa nhà thờ thánh Rocco, và những bài hát hạ huyệt cuối
cùng được hát lên. Rồi mỗi người ra về ngoại trừ người
thầu lo chôn cất và phát đoản của ông ta. Khi quan tài sắp
578
|
|
59.3 Page 583 |
▲back to top |
được hạ huyệt, ông chủ thầy nghe rõ ràng những tiếng gõ
từ lòng quan tài phát ra. Thất kinh, ông cầm một cái xà
beng để cạy nắp hòm ra, nhưng bỗng rút tay lại, đứng bất
động cứng đờ ra vì nghĩ rằng mở nắp quan tài mà không
có phép thì trái với luật. Thế nên ông ta chạy về làng báo
cho ông trưởng ấp, ông trưởng ấp đi gọi bác sĩ và cả ba
đều đi ra nghĩa địa. Khi nắp quan tài được nạy ra, bác sĩ
thấy thân thể người đàn bà vẫn còn tươi và các mạch máu
vẫn còn đập. Bác sĩ liền xẻ một ít mạch máu ra và máu lại
lưu thông đều đều. Ông ta cho mang về làng ngay nhưng
người đàn bà xấu số đó chẳng bao giờ tỉnh lại được và vài
giờ sau lại chết. Gioan nghe biết chuyện đó liền trở lại và
chứng kiến chuyện này. Mỗi lần ngài nói về câu chuyện
này, ngài thường rút ra kết luận cho người nghe ghi nhớ
rằng quả thật trên đời này: “Cái vui lẫn khổ nhiều khi,
Cuộc vui kết thúc trên mi lệ tràn” [Cn 14, 13].
Cũng mùa hè đó, Gioan đi thăm gia đình Moglia, lần
này cùng đi với Giacomelli. Họ được tiếp đón niềm nở và
qua đêm ở đó. Gioan Bosco luôn giữ sự thân mật với gia
đình tốt này và ra rất quí mến gia chủ là ông Lu-y Moglia.
Ngài luôn tiếp đoán ông nồng hậu mỗi lần ông ta tới
Torino thăm ngài. Bà Dorotea vợ ông ta, tin chắc rằng
579
|
|
59.4 Page 584 |
▲back to top |
những lời cầu nguyện của Don Bosco luôn giúp bà, nên
bà ta luôn chạy đến với ngài trong những cơn xao xuyến,
cả những lúc cay cực nhất.
Giorgio Moglia kể cho chúng tôi : « Mỗi khi tôi đến
Nguyện Xá thăm ngài, thì rất nhiều lần ngài cho tôi ngồi
bên cạnh ngài dù còn có nhiều linh mục quan trọng khác
ở chung quanh nữa. Một hôm trước sự hiện diện của các
Salêdiêng và các khách được mời, ngài quay chỉ vào tôi
và nói: “Đây là ông chủ tôi ngày xưa đây.” Trong những
ngày đầu mới lập Nguyện Xá, khi đó chỉ có 25 học sinh
dưới sự chăm sóc của ngài thôi, mỗi năm ngài dẫn nhóm
ấy đi chơi 1 ngày ở Moncucco. Để đáp lại, ngài thường
muốn chúng tôi coi Nguyện Xá như nhà riêng của chúng
tôi mỗi lần chúng tôi có công chuyện gì phải đến Torino.
Mỗi lần gặp ngài, ngài luôn nhắc cho tôi đọc kinh cầu
nguyện, năng chịu các phép bí tích, đặc biệt là sùng kính
Đức Mẹ, mến Chúa yêu người và trung thành làm các
bổn phận của một Kitô hữu.”
Lòng biết ơn của Don Bosco cũng kể cả việc đứa con
út của gia đình đó, cậu Gioan Moglia, mà Don Bosco (khi
còn là chủng sinh) đã làm bố đỡ đầu ngày em chịu phép
rửa tội. Khi lớn lên, em đến Nguyện Xá, ở đó 3 năm,
580
|
|
59.5 Page 585 |
▲back to top |
trong thời gian này Don Bosco luôn cho em ngồi cùng bàn
với mình. Khi gia đình Moglia chia gia tài, cậu Gioan
Moglia lãnh phần vườn nho mà bố đỡ đầu đáng kính của
nó khi còn nhỏ đã canh tác trồng trọt. Vườn nho vẫn còn
tươi tốt và sai trái sau 61 năm, trong khi những cây nho
khác đã bị đốn đi rồi. Một lần, người làm vườn quên tưới
bón cho các cây ở vườn khác, cây nho còn sai trái hơn
nữa. Năm 1886 Don Bosco muốn nếm một vài trái nho ở
vườn đó, và Gioan Moglia mang đến cho ngài một giỏ
nho. Câu chuyện này chính Gioan Moglia kể cho chúng
tôi.
Mùa thu năm đó, Gioan cũng làm quen với Gioakim
Rho ở Pecetto. Lúc đó hắn là một học sinh, sau này trở
thành một giáo sư văn chương Ý, và là thanh tra trường
học Tỉnh Torino. Năm 1889, trong một lá thư viết cho cha
Francesco Piccolo ở Sicili, là người đã gửi cho ông này
bản điếu văn [đọc trong đám tang của Don Bosco], ông
viết như sau: “Con muốn được đọc thấy trong đó vài lời
nói về cha Antonio Cinzano là cha quản hạt miền quê
Castelnuovo và cũng là người đồng hương của chúng ta.
Con còn nhớ là vị linh mục đã được hãnh diện về việc
ngài đã dạy Bosco và một vài thầy khác cũng ở trong xứ
581
|
|
59.6 Page 586 |
▲back to top |
đó các mùa hè, khi họ còn là chủng sinh. Ngài rất thích
họ. Chính trong nhà xứ Castelnuovo, vào khoảng năm
1840, mà lần đầu tiên con gặp Don Bosco cũng như cha
Allora và vài người khác mà từ đó con luôn luôn giữ một
tình thân hữu bền chặt.”
Phúc thay niềm tưởng nhớ vị linh mục lành thánh
sống những ngày hạnh phúc giữa cả một gia đình thiêng
liêng bao gồm những chủng sinh mà ngài đã chuẩn bị họ
hướng tới chức linh mục.
582
|
|
59.7 Page 587 |
▲back to top |
CHƯƠNG 55
Chân Dung Vô Tình Tự Họa
Khi trở về chủng viện, Gioan theo học năm thứ 5 và
cũng là năm chót thần học. Thầy được chọn làm trưởng
tràng vì có hạnh kiểm gương mẫu và học lực ưu tú. Đây
là một địa vị cao nhất mà một chủng sinh có thể mơ ước.
Nhờ chức này mà thầy có quyền trên các bạn học và chịu
trách nhiệm về hạnh kiểm của họ.
Chúng ra có thể hiểu được lòng nhiệt thành và hăng
say của thầy trong khi chu toàn bổn phận nơi chức vụ
quan hệ này qua một bài khen tặng nồng nhiệt của thầy
đối với một thầy tên là Giuse Bursio.
Giuse Bursio sinh tại Cocconato năm 1822, sau nhiều
phen khó khăn đã được áo chùng thâm vào tháng Mười
năm 1840 và vào chủng viện Chieri và ở đó 1 năm, Gioan
cũng là trưởng tràng của thầy. Vì ao ước một cuộc sống
trọn lành hơn nên ngày 19-9-1841, thầy đến Pinerolo (gần
Torino) để gia nhập tu hội Hiến Sĩ Đức Mẹ Vô Nhiễm
được Đức Thánh Chao Leo XII phê chuẩn theo giáo luật
583
|
|
59.8 Page 588 |
▲back to top |
năm 1826. Ngày 20-5-1842 thầy chết ở đó thật thánh thiện
và quý báu trước mặt Thiên Chúa. Cha Felice Giordano,
vị linh mục nổi tiếng, đã xin Gioan làm chứng cho thầy
trẻ thánh ấy và trong một cuốn sách xuất bản năm 1846,
ngài cũng nhắc tới Don Bosco như một vị linh mục rất
xứng đáng. Sau khi Don Bosco chết, ngoài rất nhiều
những trang sách khác ca ngợi đấng Sáng lập của chúng
ta – mà lúc nào tiện chúng ta sẽ nói tới- cha Giordano còn
viết những dòng sau để làm chứng cho gương thánh
thiện của Don Bosco:
“Bắt đầu từ trang 137 trong cuốn sách tôi viết mang
tựa đề: Những lời mách bảo cho sự trọn lành của việc dâng
hiến cho thanh thiếu niên trong cuốn tiểu sử nêu gương sáng
của cuộc đời thầy Giuse Bursio” (Cenni istruttivi di
perfezione proposti ai giovani nella via odificante di
Giuseppe Bursio), độc giả sẽ thấy một lá thư dài mà cha
Gioan Bosco đã viết cho tôi ngày 16-4-1843, nói về một
thầy chủng sinh trẻ tuổi gương mẫu mà ngài làm giám thị
khi còn ở chủng viện Chieri.
Tuy nhiên trong lá thư này, có nhiều điều liên quan
tới chính vị linh mục trẻ tuổi là người đã viết lá thư đó.
Lá thư nói lên lòng đạo đức sâu thẳm, lòng hiếu học, tinh
584
|
|
59.9 Page 589 |
▲back to top |
thần kỷ luật và tinh thần giáo sĩ của chính Don Bosco. Ai
đọc lá thư này chắc chắn sẽ thấy rằng Don Bosco trong
khi viết về cuộc đời của một thầy thánh trẻ, đã vô tình
phác hoạ ra khuôn mặt của chính mình.” Lá thư đó như
sau:
Convitto Ecclesiastico, Torino 16/4/1843
Kính thưa cha Giordano,
Con rất vui vẻ thuận theo ý cha yêu cầu ghi ra những
ấn tượng của mình về Giuse Bursio, một chủng sinh ở Chieri
mà con hằng ghi nhớ với lòng đầy thiện cảm. Con còn vui vẻ
làm công việc đó cặn kẽ bởi vì con là giám thị của thày và vì
thế, có được cơ hội quan sát sâu sát thày. Con có thể thuật lại
chính xác với những ghi nhớ thật ấm lòng.
Văn tắt, chúng con có thể nói thầy là một chủng sinh gương
mẫu. Con không biết cách mô tả nào tốt hơn về thầy trẻ tuổi
tuyệt diệu này trong một năm sống tại chủng viện Chieri.
Những sách và những tập san nào nói về những đặc điểm và
nhân đức mà một chủng sinh phải có, thì con đều tìm thấy nơi
thầy Giuse Bursio. Qua những gì con đã xem thấy nơi thầy và
585
|
|
59.10 Page 590 |
▲back to top |
có thể quan sát lại nhiều lần, con dám tin rằng chúng ta không
thể ước mong gì hơn nơi thầy đó nữa cả.
Điều làm con thường thán phục thầy là quyết tâm rất rõ rệt
không những chỉ tránh những gì không xứng hợp với một
chủng sinh dù là bé nhỏ, nhưng con chu toàn mọi bổn phận
mình một cách nhanh chóng, tốt đẹp và vui vẻ đến nỗi có thể
hấp dẫn bất cứ một người nào.
Ngay từ lúc vào chủng viện, thầy tỏ rõ mình thâm tín lý
tưởng cao quý của ơn kêu gọi mà mình đã chọn cũng như nhất
quyết thánh hoá mình trong ơn kêu gọi đó. Thế nên thầy hăng
hái nhiệt thành tìm mọi phương cách có thể giúp thầy đạt tới
mục đích đó. Từ sáng tới tối thầy theo chương trình của chủng
viện một cách đúng mực. Đối với thầy mọi quy luật đều quan
hệ và thầy tuân giữ tất cả một cách chính xác và trung thành
nhưng không kiểu cách, trái lại, với vẻ tự nhiên, dễ dàng vì
thầy hành động qua sự thâm tín. Thầy không bao giờ muốn
luật trừ cho mình hay là trở nên buông thả trong việc giữ luật
chỉ vì vị nể.
Thầy lịch sự, hay phải nói là khôn ngoan tránh những
chủng sinh có hạnh kiểm có vẻ thiếu tinh thần giáo sĩ… Thầy
thường chọn hai, ba người bạn trong lớp của mình để tâm sự.
Đây là những người tri kỷ của thầy và họ giúp nhau tiến tới
trên con đường họ đã chọn.
586
|
|
60 Pages 591-600 |
▲back to top |
|
|
60.1 Page 591 |
▲back to top |
Thầy ham học hỏi cách lạ thường, và để ý hết sức vào việc
học và cũng như làm mọi cách để thu lợi ích từ đó. Thầy tận
dụng hết mọi giờ học và không bao giờ đọc bất luận một sách
gì ngoài cái phải học. Thầy hăng hái tham gia vào cái nhóm mà
chúng tôi gọi là “Nhóm học hỏi,” và đóng góp tích cực để làm
cho nó luôn sống động. Trong các cuộc thảo luận của chúng tôi,
nếu thầy đã tỏ ra trội vượt về lòng yêu và khao khát chân lý và
về lối sống quân tử thì thầy càng tỏ ra như thế hơn nữa trong
việc cân nhắc bảo vệ chân lý.
Giờ giải trí, thầy thích đi với những người có thể giúp mình
hiểu rõ những vấn đề học hành. Nếu có ai lại đề cập đến vài
vấn đề khác, thì thầy chỉ nghe mà thôi. Nhưng khi nào chuyển
qua đề tài học hành hay đạo đức, thì thầy liền tham gia vui vẻ
ngay.
Thầy không bao giờ ở nhưng trong giờ học chung, quả thật,
thầy không quen biếng nhác. Khi ngồi vào bàn học là cuốn sách
đã hút chặt lấy thầy và thày hoàn toàn đắm chìm mình vào
trong công việc phải làm ngay. Thỉnh thoảng có vài cuộc lộn
xộn hay câu chuyện tầm phào xảy tới, nhưng thầy cũng chẳng
tỏ ra vẻ gì lưu ý tới chúng hay đưa mắt nhìn xem sự gì xảy ra
cả. Con tin rằng việc không lưu tâm đến những chia trí nhỏ
mọn nầy cùng với sự tập trung tư tưởng và việc giữ im lặng
của thầy đã đóng góp phần lớn vào việc tiến bộ lạ lùng của
thầy.
587
|
|
60.2 Page 592 |
▲back to top |
Lòng đạo đức của thầy thật là đặc biệt, nói lên một quyết
tâm còn vĩ đại hơn nữa. Con chỉ có thể nói đến những hành vi
đạo đức bên ngoài có thể trông thấy thôi, những ai mà biết
được thầy chân thành bền bỉ có thể phỏng đoán được những
hành vi các nhân đức không trông thấy của thầy vĩ đại thật vô
số dường nào.
Thế nên thầy không bao giờ tham dự hay làm những việc
đạo đức với lòng dửng dưng hay vì thói quen cả. Ngược lại,
lòng sốt sắng được biểu lộ qua niềm vui và hoan hỉ trên gương
mặt của thầy. Ngay khi một lễ nghi phụng vụ hay việc đạo đức
nào quen làm, như đọc kinh nguyện ngắm bắt đầu, hay ngay
khi thầy bước vào nhà thờ, thầy liền hồi tâm ngay. Qua thái độ
sốt sắng của thầy, những người trông thấy đều cảm thấy cả
tấm lòng thầy đều đặt vào đó và tinh thần đức tin của thầy lớn
chừng nào. Dù có mặt bề trên hay không, thái độ xây dựng của
thầy Bursio vẫn luôn như nhau. Người ta có thể nói rất đúng
về thầy: “Ambulat coram Deo” (Người bước đi trước mặt
Chúa) [Stk 17,1].
Về việc lãnh các phép bí tích, thầy không chỉ giữ những gì
đã ấn định, nhưng còn nhiệt thành làm những việc đó và tận
dụng mọi dịp để xưng tội, nghĩa là vào mỗi ngày thứ Bảy và
ngày áp tất cả những lễ trọn. Ngoài việc chu toàn các việc đạo
đức thường xuyên với lòng sốt sắng, thầy còn có lòng rất sùng
kính (như con đã ghi nhận qua lời nói và hành vi của thầy) đối
588
|
|
60.3 Page 593 |
▲back to top |
với phép Thánh Thể và Mẹ Đồng Trinh và mỗi khi có giờ rảnh
rỗi là thầy dâng lên cho các ngài những hành vi yêu mến và
tấm lòng biết ơn của thầy. Vào những giờ chơi trong những
ngày lễ, trước hết, con thường thấy thầy lịch sự cáo từ các bạn
và đi vào nhà thờ đàm thoại giây lát với Chúa trong phép
Thánh Thể và Mẹ yêu mến của thầy.
Với nỗ lực hướng tới sự trọn lành thiêng liêng, thầy xin một
trong số những người bạn nhiệt thành và đáng tin cậy hơn của
thầy quan sát kỹ càng khi thầy chu toàn bổn phận và tự do sửa
những lỗi mà người đó nhận thấy nơi thầy. Về đạo hạnh, người
ta chỉ cần nói là vào cuối niên học, các bề trên xếp thầy vào
hạng “tuyệt hảo” vì thầy có hạnh kiểm gương mẫu; đó là một
danh dự rất hiếm có trong chủng viện.
Một nhân đức đặc biệt đáng lưu ý nơi thầy là nhân đức nết
na. Nó vô song và toàn vẹn tuyền đến độ không thể tả nổi. Con
sẽ gọi nhân đức đó là thuộc các Thiên thần hơn là thuộc con
người. Không thể làm cách nào hơn được nữa. Thầy sống một
cách thành thật và thân tình đến nỗi không chỉ làm vui lòng các
bề trên mà còn làm cho các bạn chủng sinh thán phục. Đối với
con, thú thật là con đã rất say mê đức hạnh nết na và sự trong
trắng trong câu chuyện của thầy, nó phản ánh sự chân thành và
trinh trong của tâm hồn thầy đến nỗi con thường cảm thấy bị
thúc bách đến gần và nói chuyện với thầy, mặc dù hai người
chúng con xa cách nhau cả về tuổi tác lẫn về học vấn; tình thực,
589
|
|
60.4 Page 594 |
▲back to top |
con đã gần hết năm thần học rồi. Điểm đáng lưu ý nhất là cách
thế thầy kiểm soát con mắt của thầy nhất là khi ra khỏi nhà
trường để đi dạo. Trước hết trong nhà thờ hay trong cuộc rước,
ánh nhìn nết na của thầy dường như thiên thần vậy. Con
không nghĩ là quá đáng nếu người ta thấy Bursio nêu gương
sáng trọn vẹn về đức nết na mà Công đồng Trento đã nhắn nhủ
mọi giáo sĩ một cách rất tỉ mỉ và cần thiết trong sắc lệnh lừng
danh: Sic decet omnino clericos… (thật là xứng hợp cho hàng giáo
sĩ…). Thầy lịch sự và đáng yêu với hết mọi người. Nhưng khi
có ai có lần nào vỗ vai thầy cách âu yếm hay vô tình vả má thầy
vì thầy có nét mặt dễ mến, thì thầy lui nhanh lại đàng sau và
nói: “Hãy để tôi yên” và thầy liền tiếp tục công việc của thầy.
Trong giờ giải trí thầy luôn luôn hết sức dè dặt về lời nói
lẫn hành động, trong việc cư xử với các bạn. Thầy tỏ rất kính
trọng các bề trên và luôn luôn nói về các ngài với lòng kính
sâu xa nhất. Con chưa bao giờ nghe thầy phàn nàn về đồ ăn
hoặc một vài điều về vấn đề đó như thường hay xảy ra. Thầy
khọng tưởng tượng được là một chủng sinh lại có thể nói một
lời nào hơi bất xứng hoặc thiếu bác ái hoặc lời phê bình các bề
trên.
Lòng khiêm nhường và hiền lành của thầy cũng đặc biệt.
Hạnh kiểm không thể chê trách được của thầy khiến cho một
vài chủng sinh khác oán ghét vì họ nghi ngờ thầy là người
mách lẻo cho các bề trên, và trả thù bằng cách tố gian cho thầy.
590
|
|
60.5 Page 595 |
▲back to top |
Thầy chịu đựng hết. Những người đã sống không tử tế với
thầy thay vì oán ghét lại trở nên những người bạn kính trọng
và thân thiết đối với thầy.
Như con đã nói, thì thầy chọn hai, hay ba bạn học để trao
đổi tâm sự và thày sánh bạn với những người này. Họ khích lệ
nhau trong ơn kêu gọi và nếu không nói chuyện thiêng liêng
như mục đích của lời kêu gọi vào hàng linh mục và trước hết là
làm sao để tránh tinh thần thế tục và nuôi dưỡng lòng nhiệt
thành đối với các linh hồn.
Con vui sướng nói lên ở đây một vài điểm đáng chú ý nơi
thầy mà thầy đã làm hơn một lần, cho thấy rõ vẻ đẹp của tâm
hồn thầy.
Có lần thầy hỏi con cách rất tín cẩn là đối với con, phương
pháp nào hữu hiệu nhất để yêu mến Đức Mẹ càng ngày càng
nhiều hơn. Con trả lời với thầy với hết kinh ngạc và trả lời:
“Nếu tôi nghi ngờ điều này thì tôi sẽ trở nên một chủng sinh
tốt lành sao?” Thầy thêm: “Nếu không hạ giá Chúa, thì tôi có
thể nói là Đức Mẹ ngang hàng với Chúa vì điều gì Chúa làm
được, thì lạy Nữ Trinh, Mẹ cũng có thể làm được qua lời cầu
nguyện. Thầy nhắc đi nhắc lại nhiều lần câu nói đó, nghĩa là
theo các Giáo phụ, Mẹ Maria trở nên toàn năng qua ân sủng,
giống hệt như Chúa Giêsu, Con Mẹ, là Đấng toàn năng tự bản
tính.
591
|
|
60.6 Page 596 |
▲back to top |
Một lần khác, con hỏi xem thầy có thích đời sống chủng
viện không thì thầy trả lời: “Thích lắm chứ! Vì nói cho cùng,
chính tại nơi đây mà tôi có thể học biết được làm thế nào để có
thể trở nên một linh mục tốt lành.”
Con hỏi: “Thầy có muốn làm linh mục không?”
Thầy trả lời: “Tôi muốn điều đó hơn bất cứ điều nào khác,
nhưng khó một nỗi là trước khi trở nên linh mục, tôi phải trở
lên một vị thánh trước đã.” Thầy nhắc đi nhắc lại điều này
nhiều lần.
Kính thưa cha Giordano,
Cha đừng ngạc nhiên với những tâm tình ấy vì thầy luôn
luôn nói như một người rất trưởng thành trong phán đoán và
nhân đức, và với bất cứ ai thầy cũng nói. Con có thể thành thực
nói rằng thầy quả thật đã hơn một lần làm nguồn cảm hứng
cho con.
Để kết thúc bài tường thuật này, con muốn lấy ra một vài
điểm, mà một vài người bạn chủng sinh con đã hội kiến với và
đã nhận thấy. Một người coi thầy như một mẫu gương nhân
đức, người khác lại như một gương mẫu và đức nết na giáo sĩ,
người thứ ba lại như một người luôn sống để nêu gương khác,
còn những người khác thì như một người trẻ siêu quần về nhân
592
|
|
60.7 Page 597 |
▲back to top |
đức vô song. Nhiều người hỏi xem tiểu sử của thầy đã được in
chưa và thúc con phải thúc đẩy cho việc ấy được xúc tiến
nhanh chóng. Một chủng sinh ở Chieri, trong một bức thư đề
ngày 24-2 đã viết : “Xin cho con biết tiểu sử của Bursio đã được
in chưa? Nếu đã được in rồi, thì xin gửi cho con một bản.
Không chỉ riêng con đòi hỏi cấp bách như thế mà còn có nhiều
người khác cũng cảm thấy như con.” Đó là những điều con đã
ghi nhớ được về những ngày Bursio ở đại chủng viện. Thực ra,
như thế vẫn không đủ so với vẻ đẹp vĩ đại đích thực của tâm
hồn thầy, rất đáng yêu cả đối với Chúa và với người ta. Kỷ
niệm của thầy sẽ sống mãi trong phúc lành và ngày càng được
chúc phúc thêm, nhất là, như chúng con đang nóng lòng mong
ước, khi cuốn tiểu sử xây dựng của thầy đã được xuất bản.
Xin hãy nhận nơi đây . . .
Linh mục Gioan Bosco
T.B Con nghĩ rằng cũng nên ghi ra đây lời của cha giám thị
nhà hội và nhà ngủ của Bursio khi người đọc lời chúng của con
đây. Ngài muốn viết thêm những dòng chữ này:
“Tôi đã đọc bài tường thuật của cha Gioan Bosco về hạnh
kiểm gương mẫu của chủng sinh quá cố Bursio, và tôi xác
593
|
|
60.8 Page 598 |
▲back to top |
quyết sự chân thực của bài này mặc dù tôi cảm thấy ngài vẫn
chưa nói đầy đủ được hết những sự việc xảy ra.
“Tôi cũng phải nói thêm rằng trong thời gian tôi coi phòng
học và nhà ngủ của Bursio, tôi không bao giờ nhận thấy một
khuyết điểm nhỏ nào nơi thầy. Như vậy, vào khoảng cuối năm
học, khi cha giám đốc chủng viện đến thăm xin tôi cho điểm
các chủng sinh về mặt đạo đức và chuyên cần học hành, thì tôi
đã cho Bursio hạng “tuyệt hảo” mà lòng vẫn còn hối tiếc vì
không còn điểm nào cao hơn nữa để cho cả.
“Tôi chúc mừng cha và bầy tỏ tâm tình thoả mãn khi biết
được cha đang viết tiếu sử thật xứng đáng truyền lại cho hậu
thế.
Xin hãy nhận nơi đây . . .
Linh mục Antonio Giacomelli.
Những lời lẽ ngợi khen mà Don Bosco dành cho Giuse
Bursio mang lại vinh dự cho chính ngài. Không chỉ vì nó
vẽ nên cuộc đời của riêng ngài mà còn vì nó nói lên cái
tình bằng hữu thắm thiết của Bursio và Gioan và lòng
kính trọng sâu xa của thầy với ngài, nhiều đến nỗi thầy sẽ
594
|
|
60.9 Page 599 |
▲back to top |
rất vui mừng nếu thầy Gioan cũng gia nhập tu hội “Hiến
Sĩ Đức Mẹ Vô Nhiễm” với mình.
Thực ra Don Bosco vẫn còn tìm một dòng tu vì ngài
cảm thấy Chúa gọi ngài vào đời sống tu dòng. Ngài rất
muốn trở thành một tu sĩ vì ngài muốn vâng lời, và hơn
nữa, việc phải ban lệnh làm ngài lo sợ, vì thế khi đề cập
tới ơn tu sĩ nhà Dòng với Bursio là người mà ngài hoàn
toàn tính nhiệm và thường thố lộ, thì Bursio trong lòng
rất muốn thôi thúc Gioan gia nhập Dòng Hiến Sĩ Đức Mẹ.
Khi Gioan đến thăm bạn mình ở Torino trong tu viện
Consolata, mà đức Tổng Giám Mục Fransoni đã trao cho
hội dòng Hiến Sĩ Đức Mẹ coi sóc, vào năm 1833, và
Gioan cầu nguyện nơi đền thánh rất quen thuộc với dân
chúng Torino, thì Bursio giới thiệu Gioan với các bề trên
của mình. Họ cố gắng thuyết phục Don Bosco đến gia
nhập hội Dòng của họ và liên lạc với ngài qua thư từ,
nhưng ngài khước từ lời mời gọi của họ.
Tuy nhiên, tình bằng hữu của Don Bosco với cha
Felice Giordano vẫn tiếp tục. Trong một bức thư gửi cho
cha Micae Rua vào năm 1888, cha này đã tỏ tấm thịnh
tình, lòng quyến luyến và kính trọng đối với người bạn
cũ thân mến của mình là Don Bosco, và đối với cha Balma
595
|
|
60.10 Page 600 |
▲back to top |
và Barchialla cả hai sau này trở thành Tổng Giám Mục
Cagliari và đối với cha Dadesso và những tu sĩ khác
thuộc dòng Hiến Sĩ Đức Mẹ. Như thế, Gioan Bosco đã có
dịp biết sâu sát lịch sử, tinh thần và qui luật của Tu Hội
này. Vị sáng lập Tu Hội là Cha Brunone Lanteri, chết vào
năm 1830, đã làm việc không biết nhọc mệt để cứu các
linh hồn. Ngài cũng sáng lập một vài Tu Hội rất phát
triển để ngăn chặn tội lỗi đang lan tràn khắp nơi, để khắc
ghi vào giới trẻ vùng Piemont những nguyên tắc lành
mạnh về đức tin, luân lý và lòng trung thành để phổ biến
sâu rộng những sách vở dựa trên nền tảng tín lý lành
mạnh và lòng đạo đức Kitô hữu. Cha Lanteri thật là một
vị linh mục thánh thiện của Chúa và yêu mến Đức Thánh
Cha Pio II bị cầm tù tại Savone, ngài rất can đảm đến độ
liều lĩnh gửi cho Đức Thánh Cha những tài liệu quan
trọng liên quan tới việc cai quản Giáo Hội, bên ngoài
những của dâng cúng ngài đã quyên góp cho Đức Thánh
Cha tại Torino. Cảnh sát của Napoléon bắt đầu nghi ngờ
ngài và đã hai lần đến tìm kiếm ngài tại nhà nhưng vô
ích. Tuy nhiên, ngài bị giam lỏng 4 năm tại biệt thự
Bardassano của ngài. Là một tác giả uyên bác và nổi tiếng
ở thời ngài, ngài đã viết nhiều sách. Vì nguy hiểm không
thể in được, các sách đó được chép bằng tay và lưu
596
|
|
61 Pages 601-610 |
▲back to top |
|
|
61.1 Page 601 |
▲back to top |
truyền trong tín hữu để giữ vững lòng kính trọng và vâng
phục của họ đối với Đức Thánh Cha. Những cuốn sách
đó nhấn mạnh vai trò của Đức Thánh Cha, bảo vệ phẩm
giá của ngài, những đặc quyền của ngài và tính bất khả
ngộ của những phán quyết của Đức Thánh Cha thuộc tín
điều. Cha Lanteri đã truyền tinh thần này cho Tu Hội
Hiến Sĩ Đức Mẹ Vô Nhiễm. Các tu sĩ dòng tổ chức các
cuộc cấm phòng cho dân chúng, học hỏi và chống lại
những trào lưu lầm lạc, tận hiến để đào luyện linh mục
trẻ, bảo vệ và nâng đỡ Giáo Hoàng Roma cách trung
thành. Không có gì là nhiệm nhặt hay là tính cách đan tu
trong Tu Luật Dòng Hiến Sĩ, nhưng Tu Luật nhấn mạnh
về sự trọn lành và lòng nhiệt thành của những hội dòng
đáng kính trọng và xứng đáng nhất trong Giáo Hội.
Khi dẫn Don Bosco tới dòng Hiến Sĩ Đức Mẹ Vô
Nhiễm, Chúa Quan Phòng hình như đang hoàn thành
giai đoạn sau cùng cho một tiến trình sửa soạn huyền
nhiệm đã bắt đầu ở Morialdo. Bây giờ, chính Đấng Quan
Phòng đó đang chiếu vào tâm trí ngài ý tưởng về một Tu
Hội có một chương trình đầy ắp và những mục đích vĩ
đại hơn nữa, ý tưởng đó đã thâm nhập vào những giai
đoạn khác nhau mà ngài đã trải qua lúc còn trẻ và lúc là
597
|
|
61.2 Page 602 |
▲back to top |
thanh niên. Nơi cha Lanteri, Don Bosco có thể lấy mẫu
cho người sáng lập một tu hội mà thời thế đòi hỏi: hoàn
toàn vượt trên lợi ích chính trị. Nơi Tu Hội Hiến Sĩ Đức
Mẹ Vô Nhiễm, Don Bosco có thể nhìn thấy một khuôn
mẫu thích hợp nhất cho Hội Dòng mà Chúa Quan Phòng
dự định để ngài thành lập và truyền bá ra khắp mặt đất,
một hội dòng không bị vướng mắc với những cạm bẫy
bên ngoài khiến kẻ thù các Dòng Tu đâm ra thù nghịch.
598
|
|
61.3 Page 603 |
▲back to top |
CHƯƠNG 56
Linh Mục Đời Đời
Bây giờ chúng ta đã tới cuối phần nhất của câu truyện
chúng ta. Gioan Bosco đã đi được những bước dài trên
đường hoàn tất nguyện vọng của mình, tiến tới cái ngày
mà ngài đã chờ mong quá lâu và quá nóng lòng - ngày lễ
truyền chức linh mục của ngài. Một chân trời vô số các
linh hồn phải được cứu rỗi trải ra trước mặt ngài. Nhưng
ngài đã mệt nhọc, cần sự giúp đỡ, cạn sinh lực và nghèo
túng. “Có người yếu đuối cần được nâng đỡ, sức lực thua
kém, túng thiếu trăm bề, mà Đức Chúa lại ghé mắt nhìn
xem, để thi ân cho họ.” [Hc 11, 12].
Khi trở lại chủng viện, Gioan qua cuộc thi thường
được tổ chức vào đầu năm học. Như thường lệ, ngài
đứng hạng optime (tuyệt hảo) như chúng tôi thu thập
được nơi hồ sơ học vụ tại chủng viện do cha Gioan
Baotixita Appondini trông coi. Chúng tôi hiện còn giữ
bản sao. Tuy vậy, trước khi hoàn tất khóa học, ý Chúa
muốn cho ngài phải chịu chút khiêm hạ. Kỳ thi lần thứ
hai tổ chức vào ngày 17 tháng Hai năm 184, ngài chỉ có
599
|
|
61.4 Page 604 |
▲back to top |
hạng Fere optime thôi nghĩa là hạng khá. Cha Lorenzo
Gastaldi đã tra khảo ngài về một điểm mà hoặc ngài
chưa học hoặc không thể coi là chủ đề thi. Vẫn bình tĩnh.
Gioan sáng tác ngay một luật không có trong công đồng
Trento với những câu bất chợt đến trong đầu mình. Cha
Gastaldi vô cùng ngạc nhiên trước vẻ mặt bình thản của
thầy. Cha hỏi lại thầy: “Có thật là Công đồng nói thế
không?” Thầy Gioan nhìn cha giáo tươi cười. Vị giáo sư
cũng không thể nhịn cười được.
Thầy Gioan được lãnh nhận Phó tế ngày thứ Bảy
trước Chúa nhật Lễ Lá năm 1841. Sau đó, ngày 15 tháng
Năm, thầy dự kỳ thi cuối với số điểm tuyệt đối. Theo
truyền thống của chủng viện Chieri, cuối năm, các giáo sư
cùng duyệt xét học lực và hạnh kiểm của từng chủng sinh
để đưa vào văn khố. Trong văn khố Tòa Giám mục
Torino, người ta vẫn lưu giữ cuốn sổ niên giám chủng
viện Chieri 1841. Cuốn sổ có một cột viết nhận xét bên
cạnh tên thầy Gioan Bosco: “Nhiệt thành và đầy hứa
hẹn”.
Giờ đây năm học đã kết thúc. Thầy phải rời chủng
viện mãi mãi. Rời khỏi chủng viện là ngày thực sự đau
buồn cho thày. Gioan viết: “Các bề trên rất quý mến cha.
600
|
|
61.5 Page 605 |
▲back to top |
Các ngài tỏ ra đầy lòng nhân từ đối với cha trong mọi sự.
Các bạn của cha cũng rất yêu mến cha. Thật sự, thời gian
dài trong chủng viện đã làm chúng tôi nên một cảm nghĩ
và nhịp đập. Vì thế, chia tay là một sự đau đớn. Cha phải
giã từ nơi mà cha đã trải qua sáu năm học tập, thủ đắc
kiến thức, tinh thần giáo sĩ, nhận được sự quý mến và
tình cảm nhiều người khó mà mơ được”.
Trước khi tiếp tục, chúng tôi cũng muốn trình bày ở
đây, như là bó hoa dâng kính, những chứng từ các chủng
sinh bạn ca ngợi Don Bosco. Tất cả đều nói lên lòng họ
quý mến, kính trọng và tôn kính Gioan.
Cha Antonio Giacomelli viết: “Ngay ngày đầu tiên tôi
gặp ngài trong chủng viện, tôi coi ngài như thể là linh
mục rồi do bởi hành xử chín chắn của ngài”
Cha giáo sư thần học Carlo Allora: “Thầy Gioan luôn
luôn là một tấm gương sáng ngời về lòng đạo đức và
vâng lời. Các thầy chủng sinh quý mến thầy đến nỗi họ
coi ngài như bề trên hơn là bạn. Chúng tôi đánh giá rất
cao nhân đức và lòng đạo đức của thầy”.
Cha Phanxicô Oddenino: “Suốt ngày, thầy Gioan luôn
luôn bận bịu với công việc. Thầy rất ham đọc sách. Các
601
|
|
61.6 Page 606 |
▲back to top |
thầy bạn thường tới hỏi thầy đã khâm phục kiến thức sâu
rộng lạ thường. Thật thế, mỗi người chúng tôi và các thầy
chủng sinh đều quý mến thầy Gioan.”
Cha giáo sư thần học Albino Mass, cha xứ Gorio:
“Thầy đích thật là chủng sinh gương mẫu.”
Cha Vinhsơn Sosso, giám mục phụ tá nhà thờ
Moncalieri: “Trong chủng viện, chúng tôi thường gọi thầy
là “cha” vì thầy thật trưởng thành, đứng đắn và ngăn
nắp.”
Cha Grassini, cha xứ Scalenghe: “Don Bosco luôn luôn
là người giảng hòa giữa các thầy với nhau.”
Cha giáo sư thần học Gioan Ferrero, cha xứ
Pontedarano và sau này là Đức ông tại nhà thờ Chính tòa
Biella đã nói: “Có nhiều thầy bạn của Don Bosco đã nói
cho tôi biết hạnh kiểm của thầy không thể chê vào đâu
được. “Bosco” quả thật là một cây gỗ quý. (Bosco cũng có
nghĩa là gỗ). Rất nhiều người khác không ngừng nhắc đi
nhắc lại: Chúng tôi rất ngưỡng mộ người bạn đáng yêu
này vì đời sống thánh thiện của thầy”.
602
|
|
61.7 Page 607 |
▲back to top |
Cha Bosio, cha xứ Levone Canavese nói: “Tôi đã là
bạn của thầy trong năm năm chủng viện. Cả hai còn được
sống với nhau thêm năm năm nữa tại Học viện và
Rifugio. Tôi chưa hề tìm ra một khuyết điểm nào nơi thầy
dù là nhỏ mọn nhất. Nói đúng hơn, tôi chỉ thấy thầy tập
tành các nhân đức tới mức trọn lành”.
Đức cha Gioan Baotixita Appendini, giáo sư thần học
của thầy Gioan đã nói: “Tại chủng viện, Bosco đã tiến
triển rất nhiều cả về đạo đức lẫn học hành, nhưng không
phải vì thế mà thầy hành động cách gò bó, trái lại thầy rất
cởi mở, tự nhiên, đó là một đặc điểm trong đời sống
thầy”.
Một tư giáo Salêdiêng đang thi hành nghĩa vụ quân
sự tại Giaveno, khi nghe biết thần học gia cha Arduino
đang là cha xứ và quản hạt vùng đó, lại từng là giáo sư
thần học của Don Bosco tại chủng viện Chieri, thầy thấy
có bổn phận phải đến thăm ngài. thầy tự giới thiệu mình
là con cái Don Bosco và bày tỏ lòng kính trọng với ngài.
Cha Arduino, với đôi mắt ứa lệ ngài thốt lên: “Don Bosco!
Phải, tôi còn nhớ ngài như in lúc còn là học trò của tôi.
Thầy thật là một tấm gương nhiệt thành, chuyên cần và
tốt lành cho mọi người. Nói thật, bấy giờ không ai có thể
603
|
|
61.8 Page 608 |
▲back to top |
phỏng đoán được điều ngài là lúc này. Chỉ có một điều
chắc chắn là: Cử chỉ tao nhã, lòng chuyên cần chu toàn
bổn phận, học hành và đạo đức luôn là gương sáng. Giờ
ngài có khỏe không? Khi trở về Torino, cho cha gửi lời
thăm ngài và xin ngài cầu nguyện cho cha được ơn chết
lành nhé!”
Ngày lễ thánh Philiphê Neri 26 tháng 5, Gioan Bosco
đến Torino để bắt đầu tuần tĩnh tâm tại Học viện các nhà
Thừa Sai. Cha Giacomelli kể lại: “Thầy đã qua tuần tĩnh
tâm rất sốt sáng. Các bài giảng Lời Chúa cuốn hút thầy
cách đặc biệt. Thầy coi đó như chính Thiên Chúa nói cho
mình. Thầy cảm động đặc biệt đoạn Kinh thánh đã tỏ ra
chức vụ cao cả mà thầy sắp đón nhận. “Ai được lên núi
Chúa? Ai được ở trong đền thánh của Người?” [Tv 23, 3]. Ai
có thể cho mình xứng đáng trở nên người thừa hành của
Thiên Chúa và rao giảng những mầu nhiệm vĩ đại và
thánh thiện của Ngài? Nói chuyện với các thầy bạn, thầy
Gioan thường hướng các thầy đến giá trị cao đẹp của
người sống sát cận bên Chúa qua câu thánh vịnh trên.
Thầy cũng nói nên điều kiện của người lên núi Chúa: “Đó
là kẻ tay sạch lòng thanh, chẳng mê theo ngẫu tượng, không thề
gian thề dối.” [Tv 23, 4. Phụng sự Thiên Chúa chứ không
604
|
|
61.9 Page 609 |
▲back to top |
phải đam mê của người khác: “Người ấy sẽ được Chúa ban
phúc lành, được Thiên Chúa cứu độ thưởng công xứng đáng”
[Tv 23, 5].
Trong một cuốn sổ tay của Don Bosco, chúng ta đọc
thấy những giòng này: “Kỷ niệm kết thúc tuần tĩnh tâm
chuẩn bị cho dâng Thánh lễ mở tay của tôi: Linh mục
không lên thiên đàng một mình, cũng không xuống hỏa
ngục một mình. Nếu linh mục làm những việc của Thiên
Chúa, ngài sẽ lên thiên đàng cùng với bao linh hồn đã
được ngài cứu rỗi bằng gương sáng của ngài. Nhưng nếu
ngài gây gương mù gương xấu thì ngài sẽ phải hư đi đời
đời cùng với bao linh hồn đã bị hư đi vì gương xấu của
ngài. Thế nên, tôi tự nguyện nắm giữ những quyết định
sau:
1. Tôi sẽ không bao giờ đi dạo nếu không vì lý do cấp
bách, như viếng thăm kẻ liệt, v.v.
2. Tôi sẽ rất nghiêm túc sử dụng thời giờ.
3. Tôi sẽ luôn chịu đựng, làm việc, khiêm tốn trong
mọi sự bất cứ khi nào vì phần rỗi linh hồn.
4. Tôi sẽ noi theo lòng bác ái và dịu hiền của thánh
Phanxicô Salê.
605
|
|
61.10 Page 610 |
▲back to top |
5. Tôi sẽ luôn hài lòng về bất cứ đồ ăn thức uống nào
được dọn ra trên bàn, nếu không có hại cho sức
khỏe.
6. Tôi sẽ uống rượu pha nước lã với mức độ và chỉ
uống theo mức độ có lợi ích cho sức khỏe.
7. Làm việc là khí giới mạnh mẽ để chống lại kẻ thù
linh hồn. Thế nên, tôi không ngủ quá 5 giờ mỗi
đêm. Ban ngày tôi sẽ không nghỉ, đặc biệt sau cơm
trưa, trừ khi ốm nặng.
8. Mỗi ngày tôi sẽ dành thì giờ cho việc nguyện
ngắm và đọc sách thiêng. Trong ngày tôi sẽ năng
viếng Thánh Thể để nâng tâm hồn lên cùng Chúa.
Tôi sẽ dành ít nhất là 15 phút để chuẩn bị trước
thánh lễ và 15 phút để tạ ơn sau thánh lễ.
9. Tôi sẽ không bao giờ nói chuyện với nữ giới, trừ
khi giải tội hay vì ích lợi thiêng liêng của họ.
Ngài viết những quyết định đanh thép này vào năm
1841. Trong tập hồi ký nổi tiếng của mình, Don Bosco
cũng viết thêm:
“Vào lễ Chúa Ba Ngôi, ngày 5 tháng 6, cha được trao
ban thừa tác vụ linh mục, do Đức Tổng Giám mục Luy
606
|
|
62 Pages 611-620 |
▲back to top |
|
|
62.1 Page 611 |
▲back to top |
Fransoni trong nhà nguyện riêng của ngài. Cha dâng
thánh lễ mở tay tại nhà thờ thánh Phanxicô Assisi. Nơi
đây, cha Giuse Cafasso làm cha sở, ngài chính là cha linh
hướng và giải tội cho cha. Cha nóng lòng dâng thánh lễ
mở tay tại quê nhà, nơi miền quê sinh trưởng đã từ lâu
chưa có thánh lễ mở tay nào. Nhưng Cha thích dâng lễ
mở tay ở Torino hơn vì muốn tránh mọi ồn ào. Cha dâng
lễ tại bàn thờ Thiên Thần Bản Mệnh, phía bên tòa giảng
của nhà thờ thánh Phanxicô này. Hôm đó, Giáo Hội hoàn
vũ mừng lễ Chúa Ba Ngôi, nhưng tổng giáo phận Torino
mừng lễ “Phép lạ Mình Thánh Chúa”, còn nhà thờ thánh
Phanxicô Assisi lại làm lễ kính Đức Mẹ Ban Ơn theo một
truyền thống xa xưa. Cha cảm nhận hôm đó là ngày đẹp
nhất đời cha. Trong phần Kính Nhớ, cha đã dâng lời cầu
nguyện cho tất cả các giáo sư của cha, cho các ân nhân về
tinh thần cũng như vật chất, và nhất là người cha đáng
kính Calosso. Cha Calosso luôn là người cha ghi nhớ như
vị ân nhân đáng mến. Theo truyền thống, cha tin rằng
chắc chắn Chúa sẽ ban cho những ơn mà vị tân linh mục
xin trong thánh lễ mở tay. Cha đã thành khẩn xin Chúa
ban ơn hiệu năng của lời. Cha tin rằng ơn hiệu năng của
lời sẽ giúp cha chinh phục cõi lòng thanh thiếu niên nhằm
607
|
|
62.2 Page 612 |
▲back to top |
cứu vớt linh hồn chúng. Dường như Chúa đã thực sự
nghe lời hèn mọn nài xin.”
Don Bosco thường khiêm nhường dùng hai chữ
“dường như”. Tiếp xúc với ngài, chúng ta thấy rõ Thiên
Chúa đã thực hiện lời ước nguyện của Don Bosco trong
thánh lễ mở tay. Trong khi thi hành chức vụ linh mục
công khai cũng như lúc tư riêng, ngài thật sự chinh phục
được các linh hồn cho Thiên Chúa. Ngài đã cải hóa người
nghe và làm cho họ vui sống đạo. Ngài gieo hạt giống
thánh thiện vào tâm hồn của biết bao người. Lời của ngài
rất cuốn hút giới trẻ. Nếu chúng trong tình trạng xấu, lời
của Don Bosco biến đổi chúng nên tốt, nếu chúng đã tốt,
ngài hướng dẫn trên đường trọn lành theo gương thánh
trẻ Luy Gonzaga. Don Bosco đã dâng hiến giới trẻ cho
thánh nhân. Lời của Don Bosco chạm đến cõi lòng các bạn
trẻ. Trong số đó, nhiều em được tác động để dấn thân
theo đời sống tu trì.
Làm sao có thể khác đi được cơ chứ? Giá trị vô hạn của
hy tế Thánh Thể; lòng khao khát rõ rệt mong có được
phương thế hữu hiệu thực thi sứ mệnh cao cải Thiên
Chúa ủy thác cho ngài; đức tin, đức cậy và đức mến hăng
608
|
|
62.3 Page 613 |
▲back to top |
nồng sốt sắng Don Bosco đã sống khi ngài cử hành Thánh
Lễ đầu tiên đáng cho ngài lãnh nhận ơn ấy.
Đức tin, đức cậy và đức mến chỉ cư ngự trong cõi lòng
của những ai thực sự là bạn nghĩa thiết của Chúa. Chúng
ta có được chứng cứ hùng hồn về việc này qua tình mến
trinh trong như thiên thần mà ngài sống khi cử hành
Thánh Lễ cho tới những ngày cuối đời. Rất nhiều người
đã kể lại cho chúng tôi nghe điều mà chính chúng tôi
cũng đã chứng kiến mỗi ngày. Nhiều lần, chúng tôi đã dự
thánh lễ do ngài cử hành. Đức tin của chúng tôi luôn luôn
được gia tăng nhờ chứng kiến lòng sốt sắng toát ra từ
ngài khi ngài cử hành các nghi thức thánh, khi ngài công
bố rõ ràng những lời lẽ, và sức hăng nồng trong kinh
nguyện của ngài. Ấn tượng sâu xa này không thể xóa
nhòa được. Bất cứ nơi nào ngài tới, ngay cả khi ra khỏi
nước Ý, nếu như dân chúng biết được Don Bosco ngài sẽ
tới đâu và khi nào ngài sẽ cử hành thánh lễ, người ta lũ
lượt kéo đến vây quanh bàn thờ để dự thánh lễ của ngài.
Nhiều người đã từ rất xa tới Torino đến chỉ mong được
thỏa lòng một lần nỗi khao khát này. Từ trong phòng áo
tiến về bàn thờ thánh Phêrô, hàng trăm người rải rác
trong nhà thờ đã bỏ chỗ của mình để đến quay quần với
609
|
|
62.4 Page 614 |
▲back to top |
ngài. Sau thánh lễ ngài dâng, nhiều người nói với nhau:
“Ngài thật là một vị thánh! Một vị thánh!”
Thứ Hai sau lễ Chúa Ba Ngôi, Don Bosco tới nhà thờ
Đức Bà An Ủi để dâng thánh lễ thứ hai để “tạ ơn Mẹ
Maria Đồng Trinh vì vô vàn hồng ân người đã chuyển
cầu cho cha, qua Người Con Chí Thánh Giêsu của Mẹ”.
Ngài viết tiếp: “Thứ Ba, cha dâng thánh lễ trong nhà
thờ thánh Đaminh tại Chieri. Nơi đây, cha xứ Giusiana là
cha giải tội xưa của tôi đang nóng lòng chờ. Ngài cảm
động quá đến nỗi mắt ngài ứa lệ suốt buổi lễ. Cha đã ở lại
với ngài suốt ngày hôm đó, thật như ở trên thiên đàng
vậy.”
Ngài viết tiếp: “Thứ Tư, cha dâng thánh lễ tại nhà thờ
Chánh tòa Chieri.
“Thứ Năm là ngày lễ trọng thể kính Mình Máu Thánh
Chúa. Để thỏa mãn nguyện vọng của người dân làng, cha
trở về dâng thánh lễ tại Castelnuovo. Tôi hát lễ trọng thể
và cùng cộng đoàn kiệu Thánh Thể long trọng sau thánh
lễ. Cha xứ mời cha và họ hàng dự tiệc với sự hiện diện
của các cha các thầy và những bậc vị vọng trong làng.
Mọi người vui vẻ chia sẻ niềm vui trọng đại này. Tất cả
610
|
|
62.5 Page 615 |
▲back to top |
mọi người trong ngoài giáo xứ đều quý mến cha. Họ chúc
mừng vì tất cả những gì tốt đẹp Chúa thực hiện nơi cha.
Chiều hôm đó cha trở về Becchi, khi đã đến gần tới căn
nhà cũ nơi diễn ra giấc mơ lúc 9 tuổi, cha không cầm nổi
nước mắt. Cha thốt lên: Lạ lùng thay chương trình của
Chúa! Ngài thật đã nâng đỡ con, một đứa trẻ nghèo hèn
Ngài cất nhắc từ đống phân tro, đặt ngồi chung vời hàng
quyền quý dân Ngài” (x. Tv 112, 7].
“Ngày hôm đó, khi chỉ còn hai mẹ con, mẹ đã nói với
cha những lời đáng ghi nhớ suốt đời: “Bây giờ con đã là
linh mục. Con sẽ dâng lễ mỗi ngày. Giờ đây, con đã trở
nên thân thiết hơn với Chúa Kitô. Con hãy nhớ rằng bắt
đầu Thánh lễ là bắt đầu chịu đau khổ. Ngay bây giờ con
chưa hiểu điều đó, nhưng dần dần con sẽ nhận ra lời mẹ
nói là đúng. Mẹ tin chắc rằng mỗi ngày con sẽ cầu nguyện
cho mẹ dù mẹ còn sống hay đã qua đời, điều đó đã quá
đủ cho mẹ. Từ nay, con đừng bao giờ lo lắng về mẹ, một
điều duy nhất là hãy nghĩ tới việc cứu rỗi các linh hồn.”
Ôi, thật là một bà mẹ thánh thiện và quảng đại! Mẹ đã
vui nhận mọi hy sinh thiếu thốn để con mình trở nên linh
mục của Chúa. Khi con là linh mục, mẹ tiếp tục dâng hiến
trọn vẹn hơn. Chúa đã chúc lành cho lòng quảng đại của
611
|
|
62.6 Page 616 |
▲back to top |
Margherita với phúc lành qua bàn tay thánh hiến của con
mình. Trước ngày chịu chức, Margherita trèo lên cây dâu
để hái lá nuôi tằm. Thình lình, cành cây bị gẫy và mẹ ngã
bất tỉnh. Tỉnh dậy, mẹ rất ngạc nhiên không thấy mình bị
thương tích gì cả. Mẹ chỉ trầy một chút ở trán do cành cây
rơi xuống. Chúa tốt lành biết bao đối với những kẻ yêu
mến Ngài! Với lòng nhiệt thành yêu mến và kính sợ
Chúa, Margherita đã dưỡng dục Gioan trở nên linh mục
đẹp lòng Chúa. Mẹ đáng được chúc lành như lời sách
Huấn ca: “Ai biết giáo dục con sẽ được thỏa lòng về con, và
được hãnh diện với những người quen biết” [Hc 30, 2]. Và
chúng ta có thể thêm: Tên của họ sẽ được lưu danh muôn
đời. Phần thưởng lớn lao và quý giá nhất là thấy được
những hạt giống mà mẹ đã gieo trồng, giờ đây nở hoa
nhân đức trọn lành nơi tâm hồn người con của mình; đọc
thấy được nơi đôi mắt Don Bosco một lương tâm bình an
không gì lay chuyển được; cảm nhận được hương vị ngọt
ngào về niềm hạnh phúc con mình có được khi trung
thành theo đuổi ơn gọi; biết được rằng con mình con
mình chỉ làm việc vì vinh danh Chúa; thấy được con
mình luôn làm việc để cứu rỗi các linh hồn và xóa bỏ tội
lỗi; nhận tháy nơi con mình niềm vui trọn vẹn đến từ việc
biết có Thiên Chúa hiện diện, hệt nư lời Thánh Vương
612
|
|
62.7 Page 617 |
▲back to top |
Đavid tiên tri: Suốt cuộc đời, tôi sẽ ca mừng Chúa,
sống ngày nào, xin đàn hát kính Thiên Chúa của
tôi. Nguyện tiếng lòng tôi làm cho Người vui thỏa, đối
với tôi, niềm vui là chính Chúa. Ước gì tội nhân phải
biệt tích cõi đời, bọn bất lương sạch bóng chẳng còn ai.
Chúc tụng Chúa đi, hồn tôi hỡi” [103, 33-35].:
613
|
|
62.8 Page 618 |
▲back to top |
614
|
|
62.9 Page 619 |
▲back to top |
615